AAR Talvisota, czyli Generał Mróz stacjonuje w Finlandii

Mam zamiar "wytworzyć" pierwszy w mojej forumowej karierze AAR. Nie jestem dobry w kombinowaniu z dialogami, więc tych raczej nie będzie.

AAR dotyczy Finalandii i nosi tytuł "Talvisota, czyli Generał Mróz stacjonuje w Finlandii".

Gra na HoI 1.06c PL, bez CORA i bez modów. Poziom trudności normalny.

CZĘŚĆ 1: Narastanie niepewności

Od dojścia do władzy Hitlera coraz bardziej dało się odczuć narastający w Europie niepokój. W ’36 Niemcy weszli do Nadrenii, a Włosi podbili Abisynię. W Hiszpanii wybuchła krwawa rebelia, dowodzona początkowo przez gen. Sejmuro, potem przez gen. Franco. Rzesza, Włochy i ZSRR, najbardziej agresywne siły Europy wysłały wojska interwencyjne na płw. Iberyjski. W lipcu ’37 Japonia napadła na Chiny, dopuszczając się wielu okrucieństw na ludności cywilnej, których kulminacją była rzeź Nankinu w lutym '38.

Europejski, a wkrótce też ogólnoświatowy niepokój udzielał się też Finlandii. Jednak większy problem leżał z innej strony. Od wschodu niechętnie na Helsinki patrzył ZSRR.

Tymczasem wewnątrz kraju wzmacniała się prawica, która wygrała wybory 1.IV.1937, premierem został Kivimäki. Prawicowe siły polityczne forsowały ideę tzw. "Większej Finlandii", która miałaby obejmować wszystkie obszary powiązane z Finlandią językowo i kulturowo: od rzeki Luleälven na zachodzie do Morza Białego na wschodzie i od Morza Arktycznego na północy do Zatoki Fińskiej na południu – były to jednak głównie luźne, nierealne zamysły i oczywistym było, że należy skoncentrować się na defensywie, a nie na jakiejkolwiek agresji względem ZSRR.



W styczniu '36 stan wojsk fińskich przedstawiał się nienajgorzej. Armia składała się z 15 dywizji piechoty i 14 brygad (9 artylerii, 1 przeciwpancernej, 4 przeciwlotniczych). Armia była dobrze wyszkolona i wyposażona, m.in. w karabiny bojowe, miny przeciwpiechotne, lekkie i średnie moździerze, systemy łączności. Fińska artyleria należała do najlepszych na świecie, a składały się na nią haubice kal. 30, 70, artyleria 70, 90, działa przeciwpancerne 30, 40, przeciwlotnicze 20, 30 mm.
Flota posiadała 5 jednostek bojowych, krążowniki "Väinämöinen" (na zdjęciu), "Ilmarinen", 2 grupy niszczycieli i grupę okrętów podwodnych. Siły te w razie jakiegokolwiek konfliktu pozwoliłyby co najwyżej na zaznaczenie swojej obecności.
W pewnej stagnacji było fińskie lotnictwo, które... nie istniało.



W dziedzinie obrony narodowej gabinet, który ukonstytuował się po wyborach z kwietnia '37, kontynuował politykę jakościowego rozwoju artylerii. Do zimy 1939/40 udało się opracować, wdrożyć do produkcji i wprowadzić na etaty nowy sprzęt artyleryjski kal. 100, 120, 150, działa przeciwpancerne 70, przeciwlotnicze 40, 70 mm, oraz wielolufowe działka przeciwlotnicze, które montowano również na okrętach floty. Opracowano też magnetyczne miny przeciwczołgowe, którymi wzmocniono granicę z ZSRR. Wdrożono seryjną produkcję nowoczesnych samolotów myśliwskich Brewster 239 oraz nieco już przestarzałych szturmowych Fokker C.X.

W kwietniu ’39 ministerstwo zbrojeń postanowiło zwrócić większą uwagę na wyposażenie floty. Do listopada '39 udało się opracować torpedy dla okrętów nawodnych, decymetrowe radary morskie i ASDIC, którym tak chwalili się Anglicy i którym oczywiście nie chcieli się podzielić.

Sytuacja polityczna stwarzała wyraźne przesłanki do zasadności kontynuacji zbrojeń. W marcu '38 Hitler zajął Austrię, we wrześniu '38 tzw. Sudetenland, a w marcu '39 przekształcił Czechosłowację w Protektorat Czech i Moraw, oraz sojuszniczą Słowację. Rzutem na taśmę wymusił też na Litwie cesję Memelu. Włosi na przełomie III/IV.39 zajęli Albanię, a Londyn postanowił zmienić ugodowy kurs i udzielił Polsce gwarancji. 23.VIII.1939 w Moskwie zawarto pakt Ribbentrop-Mołotow, którego tajny protokół przewidywał podział strefy wpływów w Europie Środkowej między Rzeszę i ZSRR. Wreszcie 1.IX.1939 agresorzy przeszli do bezpośrednich aktów wrogości i wybuchła wojna – Niemcy napadły na Polskę.

Nie dziwota, że w obliczu tych wydarzeń fiński sztab rozbudowywał armię. Od stycznia '36 do pamiętnej zimy 39/40 udało się utworzyć 5 dywizji (2 piechoty, 1 górską, 1 kawalerii, 1 milicji), 3 brygady (1 przeciwpancerną, 2 saperów), oraz 3 regimenty lotnicze (2 myśliwskie, 1 szturmowy).

Koniec części 1 /c.d.n./

- - - - - - - - - -

Wszelkie uwagi, włączając konstruktywną krytykę, mile widziane.
"Koniec części X" mam zamiar umieszczać po definitywnym poprawieniu w danej części wszystkiego, co zamierzam poprawić. Generalnie staram się, by każdy AARowy post od razu zawierał wszystko to co w mojej opinii ma zawierać, ale niestety (albo na szczęście?) homo sum.

 

CZĘŚĆ 2: Wojna Zimowa, czyli Talvisota

Wkrótce po przejściu Trzeciej Rzeszy do zbrojnej agresji, swe plany zaczął realizować też Związek Radziecki. Pierwszym etapem umocnienia posiadanych wpływów było zdominowanie przez sowietów szeroko rozumianej zachodnio-północnej strefy interesów. Już we wrześniu '39 Moskwa otoczyła bratnią opieką Litwę i Estonię. Natomiast w przypadku Łotwy nie pomogły perswazje o przyjaznych zamiarach i z początkiem listopada '39 Rosjanie zbrojnie wkroczyli do tego kraju. Trzy państwa bałtyckie, już jako socjalistyczne republiki radzieckie, znalazły się w ścisłej strefie wpływów Kremla.
W obliczu zawieruchy rozpętanej przez Führera, świat nie zareagował na dość gwałtowne zniknięcie z mapy politycznej trzech małych państw Europy. Następnym celem Stalina stała się Finlandia. Koncepcje radzieckich strategów bardzo niekorzystnie przedstawiały linię fińsko-radzieckiej granicy, szczególnie zaś jej przebiegu o "rzut granatem" od Leningradu (32 km). Zresztą stosunki Helsinki-Moskwa nie układały się najlepiej od czasów mającej stłumić bolszewicką rewolucję interwencji, w której z terenu Finlandii bolszewicką Rosję zaatakowali Finowie i m.in. Niemcy. Obie strony nie spodziewały się po sobie niczego dobrego...

Po kilku rosyjskich prowokacjach granicznych, 16 listopada 1939 r. ZSRR wypowiedział wojnę Finlandii. Rząd fiński już od września poważnie rozważał taką możliwość, w związku z czym odpowiednio wcześnie sztab dokonał rozmieszczenia dywizji w regionach nadgranicznych. Dzięki wprowadzonemu w poł. lat trzydziestych terytorialnemu systemowi mobilizacji, armie szybko zostały wzmocnione rezerwistami.

W chwili wybuchu wojny armia fińska składała się z 20 dywizji (17 piechoty, 1 kawalerii, 1 górska, 1 milicji) i 16 brygad (9 artylerii, 2 p-panc., 4 p-lotn., 2 saperów). Lotnictwo posiadało 3 regimenty (2 myśliwskie, 1 bombowców nurkujących), a stan liczebny floty niezmiennie pozostawał wciąż taki sam.
Wojska lądowe rozmieszczono w następujący sposób (w nawiasach uwzgl. brygady wsparcia):
Kannaksen Armiya (marsz. Mannerheim; Vipuri): 1-9. Divisioona {1*pp, 5*a, 2*pl}
Ratsuväki Ryhmä (gen. br. Lagus; Vipuri): Ratsuväki Divisioona {kawaleria+pp}
I Suomen Armiya (gen. dyw. Lundqvist; Sortvala): 11-12. Divisioona {1*pl, 1*a}
II Suomen Armiya (gen. dyw. Laatikainen; Mikkeli): 15-17. Divisioona {1*a, 1*s}
Pohjois-Karjalan Ryhmä (gen. br. A. Pajari; Jonesuu): 13. Divisioona {+a}
Pohjois-Suomen Ryhmä (gen. dyw. Oesch; Kajaani): 14., 18. Divisioona {1*a}
Lapin Ryhmä (gen. dyw. Siilasvuo; Petsamo): 10. Divisioona {+pl}, VuoristojääkäriDiv. {gór+s}
Suojeluskunnat (gen. dyw. Tuompo; Mariehamn): 1. SuojeluskuntaPrik {milicja}
18. Dywizja została utworzona z przybyłych do Finlandii ochotników, gł. Szwedów, a na froncie znalazła się parę tygodni po wypowiedzeniu wojny.
Lotnictwo stacjonowało w Kuopio (1. Regiment; Fokkery C.X.; gen. br. Stenbäck) i w Helsinkach (2., 3. Regiment; Brewster 239; gen. dyw. Lorentz).
Początkowe plany sztabu przewidywały ciężkie walki na Przesmyku Karelskim i mniejsze starcia obronne na innych odcinkach frontu. Lotnictwu powierzono ochronę oddziałów naziemnych, oraz lokalne wspieranie walk obronnych. Przedwojenne plany nie przewidywały konkretnych zadań dla floty, co lakonicznie ujęto jako "prowadzenie działań wg. dostępnych możliwości".

Wg. danych fińskiego wywiadu oddziały Armii Czerwonej mające uderzyć na Finlandię liczyły na początku konfliktu min. 14 dyw., z czego 10 pod dow. marsz. Woroszyłowa skoncentrowano w pobliżu Leningradu, a 4 na płw. Kolskim. Reszta granicy była obsadzona przez skromne jednostki osłonowe. Dowództwo fińskie przyjęło taktykę obrony wspieranej lokalnymi kontratakami.

Atak na Pietrozawodsk-Biełomorsk

Zaraz po wypowiedzeniu wojny przez ZSRR, dowództwo naczelne postanowiło wykorzystać fakt słabej obrony płn. części radzieckiej Karelii i nakazało rozpocząć natarcie w kierunkach na Biełomorsk (siłami Pohjois-Karjalan Ryhmä) i na Pietrozawodsk (I Suomen Armiya). Początkowo marsz. Mannerheim uważał, że celem tej akcji będzie jedynie odciągnięcie uwagi Rosjan od głównego kierunku ich uderzenia, za który sztab fiński przewidywał Przesmyk Karelski. Jednak na Przesmyku Rosjanie, mimo skoncentrowania gł. sił, nie przeszli do ataku, a ograniczyli się do sporadycznych bombardowań, w czasie których lotnictwo fińskie zaliczyło pierwsze zestrzelenie wrogiej maszyny (gen. br. Wind z 2. Regimentu Powietrznego).
Do 27.XI.1939 dywizja gen. br. Pajari osiągnęła zat. Oneską i zajęła Biełomorsk. Natomiast natarcie pomiędzy jez. Ładoga i Onega wstrzymano, ze względu na pojawienie się w tym regionie świeżych jednostek radzieckich w sile szacowanej na 7-8 dyw. piechoty - przemieszczające się w tym pasie natarcia wojska fińskie zajęły pozycje obronne w regionie Sortvala. Nad Sortvala doszło też do największego zwycięstwa lotników fińskich, którzy 27.XII.1939 zniszczyli cały pułk bombowców SB-2m. Podobny sukces powtórzył się jeszcze 17.lV nad Mikkeli, kiedy to fińskie Brewstery zmiotły cały (!) pułk Iszaków I-15.


Hans Henrik "Hasse" Wind

Bitwy biełomorskie

Wojska fińskie prawie bez walk doszły aż do Biełomorska, odcinając w ten sposób lądowe szlaki komunikacyjne do Murmańska. Stalin najprawdopodobniej był wściekły z takiego przebiegu wojny, czego skutki nie dały na siebie długo czekać.


pierwsza bitwa biełomorska

30.XI.1939 znad jez. Wygoziero do natarcia przeszło 6 dyw. rosyjskich (5 piechoty, 1 zmotoryzowana) gen. dyw. Aleksejewa. Zacięte walki trwały do 5.XII, a natarcie radzieckie załamało się ostatecznie po przybyciu w odsiecz trzech dywizji II. Suomen Armija.
Wkrótce doszło do drugiej bitwy o podobnym przebiegu – w dniach 21-26.XII Pohjois-Karjalan Ryhmä, tym razem bez wsparcia innych formacji, odpierała ataki 5 dyw. piechoty gen. Konjewa. Kolejne natarcie Rosjan w tym regionie trwało 10-15.I.1940, gen. Kluczko poprowadził 5 dywizji na osłabioną walkami 13. Divisioone gen. br. Pajari. Ciężko wyglądającą sytuację uratowało uderzenie II. Suomen Armija na skrzydło nacierających czerwonoarmistów. Po tych walkach II. Suomen Armija zluzowała 13. Divisioone na tym odcinku, zaś Pohjois-Karjalan Ryhmä (czyli 13. Divisioone) zajęła pozycje obronne w mniej narażonym regionie Jonesuu.
Walki te przeszły do pamięci potomnych jako trzy bitwy biełomorskie. Dowództwo rosyjskie wykazało się niskim poziomem umiejętności, a żołnierze Armii Czerwonej, mimo zaciętych walk nie potrafili poradzić sobie z mniej liczebnym, ale lepiej wyszkolonym i wyposażonym przeciwnikiem. Dodatkową przyczyną porażek radzieckich było użycie w walkach dywizji pochodzących z Ukrainy, gdyż Stalin obawiał się, że żołnierze z miejscowych jednostek będą dezerterować i przechodzić na stronę fińską. Sowieci nie przywykli też do walki w ekstremalnych warunkach północy, do których świetnie były przygotowane oddziały fińskie.

Walki na dalekiej północy


fińscy narciarze

Pod koniec listopada ’39 dowództwo fińskie nakazało wypróbować opór wroga natarciem z Kajaani na Kandałaszke. Atak wykonał Pohjois-Suomen Ryhmä pod dow. gen. dyw. Oescha. Korpus nie napotykając oporu szybko osiągnął Kandałaszke (10.XII) do ochrony której wyznaczono ochotniczą 18. Divisioone pod dow. gen. br. Palmroth’a. Natomiast reszta Pohjois-Suomen Ryhmä zajęła pozycje obronne w regionie Kajaani.
Po zajęciu Kandałaszki dowództwo nakazało zaatakować z regionu Petsamo Murmańsk. 21-22.XII.1939 doszło do walk 30 km na zachód od miasta. Nacierający Lapin Ryhmä, chwilowo pod dow. gen. Talvela, został jednak odparty przez 4 dyw. Żukowa i musiał wycofać się na pozycje wyjściowe. Mimo tej przegranej definitywnie udało się zlikwidować połączenie lądowe płw. Kolskiego z resztą ZSRR.


blokada półwyspu Kolskiego

W grudniu ‘39 flota fińska zaczęła blokować dostęp morski do półwyspu, 22.XII zatopiono pierwszy statek z zaopatrzeniem. Ze względu na małą liczebność floty i ciężkie warunki zimy, blokada okazała się być dziurawa, a Rosjanie nawet wzmocnili swe wojska na płw. Kolskim do 7 dywizji.
Do pierwszej walki z regularną flotą wroga doszło 19.I.1940 na Morzu Barentsa – 2. Rannikkolaivue pod dow. kontradm. Enikö zmusiła do odwrotu transport wojska osłaniany przez flotyllę niszczycieli klasy „Leningrad”. Do poważniejszego w skutkach starcia doszło 27.I.1940 koło przyl. Swiatoj Nos. Krążownik "Väinämöinen" natrafił na 5 jednostek wlk. adm. Viktorova (2 pancerniki, 3 krążowniki). Okręt fiński od zatopienia uratowała zamieć śnieżna, dzięki której ciężko uszkodzony i zanurzony prawie po burtę (w grze 93%) zdołał ujść do Petsamo, gdzie był remontowany do maja '40. Szczęście do floty fińskiej uśmiechnęło się 20.IV.1940 we fjordzie Varanger, kiedy to krążownik "Ilmarinen" wraz z 1. Rannikkolaivue i łodziami podwodnymi zatopił całą rosyjską flotyllę niszczycieli klasy „Leningrad” (3. Flotylla Niszczycieli).

Pierwsza część wojny radziecko-fińskiej wykazała brak przygotowania agresora i zdecydowaną wolę walki ofiary. Armia Czerwona nie tylko nie przeszła do ofensywy, ale w głupi sposób dała sobie wydrzeć dwie północne prowincje. Największe zdziwienie w sztabie fińskim wzbudził jednak fakt braku zdecydowanych działań sowietów na Przesmyku Karelskim (region Vipuri). Fakt ten uznano za chęć osłabienia czujności Finów na tym odcinku frontu, dlatego marsz. Mannerheim jeszcze długi czas obawiał się przesunięcia swych głównych sił z umocnionej linii obronnej na południu kraju.

Koniec części 2 /c.d.n./

- - - - - - - - - -

Uwagi:
1) w "realu" wojna zimowa zaczęła się 30.XI.1939, skończyła 13.III.1940
2) Hasse Wind, 75 zwycięstw, nie walczył w wojnie zimowej ze względu na brak samolotów, ale ja mu jakiś znalazłem

Polecam:
http://www.airwarfareforum.com/viewtopic.php?t=2987&postdays=0&postorder=asc&start=0 - doskonałe zdjęcia Brewsterów 239 w służbie fińskiej

 

CZĘŚĆ 3: Na wschodzie bez zmian

W czasie wojny pełną parą pracował fiński przemysł zbrojeniowy, nastawiony głównie na dostarczanie zaopatrzenia, amunicji i uzupełnianie zniszczonego sprzętu, chociaż w 1940 udało się nawet stworzyć parę nowych jednostek. Już w styczniu ’40 garnizon wysp Alandzkich wzmocniono o 2. SuojeluskuntaPrik {milicja}, zaś w lipcu do Armii Lotniczej przydzielono LentoRykmentti 4 {Do 17 }, który tym samym stał się pierwszym pułkiem bombowym w fińskim lotnictwie. W listopadzie ’40 Armię Przesmyku wzmocniono nową dywizją - 19. Divisioone.


Dornier Do 17, zwany latającym ołówkiem

W 1940 r. wprowadzono nowe typy uzbrojenia: pistolety maszynowe, działa przeciwlotnicze kal. 80, 120, przeciwpancerne 80, 90 mm, oraz wyposażenie do rozminowania. W październiku 1940 oblatano i skierowano do produkcji myśliwiec wielozadaniowy Morane.


pistolet maszynowy Suomi M1931

Rok 1940 przyniósł wielkie zmiany w Europie. W lutym korpus brytyjski wylądował w Warnie, by do lipca zdobyć większość kraju, z wyjątkiem stolicy i gór Riła. W kwietniu Rzesza rozbiła Francję i powołała rząd w Vichy, ponadto Hitler zajął Danię i wypowiedział wojnę Norwegii i Holandii. 13.VI.1930 do osi przystąpiły Włochy. W lipcu do osi przystąpiła Rumunia, w październiku Japonia. W USA coraz bardziej narastały nastroje prowojenne, we IX.1940 Kongres zatwierdził embargo na dostawy ropy do Japonii, wkrótce Chiny zawarły sojusz z Wlk. Brytanią. Jednak z punktu widzenia Finlandii, najważniejsze było rozpoczęcie przez Wehrmacht operacji „Barbarossa” czyli napaść Rzeszy na ZSRR 15.VII.1940.

Hitlerowski najazd na Związek Radziecki został pozytywnie przyjęty w Helsinkach, gdzie wszyscy zaczęli liczyć na zejście frontu fińskiego na drugi plan. Określenie "front" było w tym przypadku o tyle słuszne, o ile słusznym jest definiowanie frontu jako sytuacji, w której dwie wrogie armie zajmują pozycje naprzeciwko siebie, jednocześnie nie prowadząc żadnych działań zbrojnych. Sytuację taką zwykło się określać mianem "dziwnej wojny", natomiast w fińskich miastach i wioskach ukuło się powiedzenie "na wschodzie bez zmian", które było niezbyt udaną parafrazą tytułu słynnej powieści Ericha Marii Remarque'a z 1929 r.


myśliwiec Morane-Saulnier MS.406

W 1941 fiński przemysł wydobył z siebie moce, które pozwoliły na wzmocnienie armii - naczelne dowództwo zdecydowało o konieczności powiększenia lotnictwa bojowego, więc główne wysiłki skierowano właśnie w tym kierunku. Sformowano dwa regimenty powietrzne: LentoRykmentti 5 {Do 17}, LentoRykmentti 6 {Morane}. W czerwcu utworzono też flotyllę transportową 1. Kaupalaivas, co wraz z rozpoczęciem szkolenia i formowania dywizji piechoty morskiej było pokłosiem raczej mało realnych pomysłów dowództwa floty na desant fiński w Archangielsku. W ramach modernizacji armii do użycia weszły szpitale polowe, co znacznie poprawiło możliwości udzielania pierwszej pomocy rannym żołnierzom.

Rok 1941 przyniósł zahamowanie faszystowskiej machiny. W styczniu skapitulowała Africa Orientale Italiana, a na froncie wschodnim Wehrmacht przeszedł do defensywy, z której zdołał wyjść dopiero w połowie roku, przechodząc nawet do natarcia i zdobywając prawie całe Inflanty. W lutym w proniemiecko nastawionej Jugosławii dokonano zamachu stanu, po czym Belgrad zawarł sojusz z aliantami – dopiero pod koniec roku Niemcom udało się w pełni opanować terytoria Jugosławii. W marcu Kongres USA przyjął Lend-Lease Act, na mocy którego pomoc materialna wkrótce zaczęła napływać na oblężone przez "szare wilki" Wyspy Brytyjskie. W kwietniu Japonia zagarnęła Mongolię. Wojna stała się w pełni światową 13.I.1942, gdy Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Niemcom, Włochom i Japonii. Wojna weszła na nowe tory - także w Finlandii, gdzie już latem 1941 r. stwierdzenie "na wschodzie bez zmian" stało się nieaktualne.

Koniec części 3 /c.d.n./

- - - - - - - - - -

Ogłoszenia drobne:
1) Następny odcinek po sesji czyli około 10.II mam nadzieję (jak gorzej pójdzie to ok. 15.III).
2) Zastanawiam się nad umieszczeniem mini słowniczka fińsko-polskiego.

 

CZĘŚĆ 4: Krwawe lata

Każdy dzień konfliktu radziecko-fińskiego wpływał niekorzystnie na jego dalsze perspektywy. Przeciąganie wojny nie było na rękę ani Finlandii, która borykała się ze szczupłą bazą surowcową i słabym zapleczem przemysłowym, ani dla ZSRR, które coraz mocniej było naciskane przez faszystowską Rzeszę. Dodatkowo Helsinki obawiały się, że w przyszłości może zaistnieć konieczność opowiedzenia się po jednej ze stron globalnego konfliktu. Z oczywistych względów wschodni sąsiad nie wchodził w grę, natomiast sytuacja bloku faszystowskiego nie była wyraźnie optymistyczna. Co prawda Wehrmacht osiągnął w połowie 1941 r. Estonię, jednak walki na całej długości frontu wschodniego były bardzo wyczerpujące. Tylko pozornie najlepszym wyjściem byłoby wejście w sojusz z aliantami - oznaczałoby bowiem konflikt z Rzeszą, a poza tym było zupełnie nierealne ze względu na interes zachodnich aliantów we wspieraniu ZSSR, które przejęło na siebie główny ciężar walki z faszyzmem.

Fińska ofensywa letnia 1941 roku

Od XII.39/I.40 nie doszło do większych walk. Chcąc wywrzeć presję umożliwiającą zawarcie pokoju, dowództwo fińskie postanowiło przejść do ofensywy. 15.VII zaczęło się natarcie wojsk fińskich. Z trzech kierunków na Petrozawodsk uderzyło 6 dyw. piechoty pod dow. gen. Talvela, wspieranych przez 2 regimenty bombowców taktycznych. Siły przeciwnika liczyły 4 dywizje pod dow. gen. Rokosowsiego, których opór był nadspodziewanie zaciekły. Poza tym pogoda pogorszyła się na tyle, że uniemożliwiła skuteczne działania lotnictwa. W związku z tym, po ciężkich walkach 12.VIII dowództwo zarządziło odwrót, straty były wysokie (PL –39).


Fińska ofensywa letnia 1941 r.

Wykorzystując zaangażowanie wojsk fińskich w walkach o region Petrozawodska, Rosjanie uderzyli z płw. Kola na Kandałaszke. 3 dywizje piechoty gen. Katukova zostały odparte po trwających 15-19.VIII zaciętych bojach z 2 dywizjami fińskimi. Działania zaczepne nie przyniosły rozstrzygnięcia żadnej ze stron.

Walki obronne 1942 roku

Wkrótce i Związek Radziecki zdecydował się na działanie mające przynieść rozstrzygnięcie. Do lutego 1942 Armia Czerwona ześrodkowała na froncie fińskim ogromne masy wojska i sprzętu. Wojsko radzieckie przeszło szereg modyfikacji i ulepszeń, poprawiono struktury dowodzenia, wprowadzono nowy sprzęt - można powiedzieć, że Armia Czerwona pod koniec 1939 i na początku 1942 roku to dwie inne armie.

6.II.1942 sowieci przeszli do ofensywy. Już w pierwszym dniu natarcia 11 dywizji gen. Konjewa padł broniony przez 3 dyw. (II. Suomen Armija) Biełomorsk. 26.II część armii gen. Konjewa (5 dyw.) natarła na 2 dyw. fińskie w Kandałaszce, zmuszając je 2.III do odwrotu. W ten sposób w ciągu niespełna miesiąca walk Armia Czerwona przywróciła stan rzeczy sprzed wojny, zaś już na początku marca Rosjanie wdarli się na terytorium fińskie. W walkach 5-6.III gen. Khurlov atakując zgrupowaniem w sile 7 dyw. piechoty odrzucił z regionu Jonesuu 2 dyw. fińskie (1 p, 1 kaw).

Dzięki ogromnym staraniom ludności i bezustannej pracy przemysłu Finlandia wciąż prowadziła działania na rzecz umocnienia obronności. 8.III.1942 w regionie Mikkeli dowództwo fińskie utworzyło zupełnie nową armię, III Sumoen Armija pod dow. gen. Shiro, w składzie 20-22. Divisioona (w tym 1 brygada przeciwlotnicza). Poza tym, mimo tragicznej sytuacji, w czerwcu '42 wdrożono do produkcji licencyjny bombowiec taktyczny Blenheim, a w lipcu zdołano dokończyć tworzenie dywizji piechoty morskiej (RannikojääkäriDiv.), która pod komendą zasłużonego w bojach biełomorskich gen. bryg. Pajari bezzwłocznie została wysłana na front.


Bristol Blenheim Mk. IV

Połowa kwitnia '42 przyniosła heroiczne walki, które zaowocowały odbiciem Jonesuu. Rzutem na taśmę marsz. Mannerheim nakazał też uderzyć na Murmańsk i Petrozawodsk, jednak oba natarcia (18-26.IV) zakończyły się klapą, a ofensywa radziecka nabrała coraz większego rozpędu.
22-26.IV.1942 masa 9 dywizji czerwonoarmistów zdobywa położony na północy region Kajaani, w walkach zostaje zniszczona jedyna fińska dywizja kawalerii (Ratsuväki Divisioona). Zagrożona okrążeniem Lapin Ryhmä dostaje rozkaz opuszczenia Petsamo i zajęcia pozycji obronnych w regionie Rovaniemi. Na południu kraju 19. Divisioona została przeniesiona z Armii Przesmyku celem wzmocnienia broniących Karelii, wykrwawionych oddziałów Pohjois-Suomen Ryhmä. Coraz dotkliwszy stawał się brak rezerw ludzkich.

Sytuacja na froncie stała się dramatyczna, gdy 19.VII, po pięciodniowych walkach, pojedyncza dywizja czołgów T-34 mimo bohaterskiej obrony 2 dywizji fińskich ofiarnie wspieranych przez lotnictwo zdobyła Kuopio.
21.VII.1942 sowieci wkroczyli do Petsamo, a 26.VII-2.VIII atak 6 dywizji gen. Petrova ponownie doprowadził do zdobycia przez czerwonoarmistów Jonesuu. Po walkach obronnych w regionie Rovaniemi 26-30.VIII, Korpus Lapoński został zmuszony do wycofania się się do Oulo.

Czerwony przypływ zalewał Finlandię. 1-6.X gen. Galitski zdobył Mikkeli, jego 6 dywizji złamało zaciekłą obronę 2 dywizji III Suomen Armija. Wojsko fińskie otrzymało rozkaz naczelnego dowództwa nakazujący utrzymywanie pozycji najdłużej jak można, ale zaznaczający również, że priorytetową sprawą jest utrzymanie spójności frontu oraz przede wszystkim niedopuszczenie do unicestwienia sił własnych. 10.X resztki II i III Suomen Armija pod naporem 6 dyw. wroga wycofują się z Jyväskyla.

Na szczęście trudy ośmiomiesięcznych działań ofensywnych dały się odczuć w szeregach Armii Czerwonej. 14.X.1942 bohaterska 12. Divisioona, jedyna dywizja która działała jeszcze w ramach I Suomen Armija, odparła atak 6 wyczerpanych dywizji czerwonoarmistów na Helsinki, zaś na północy 20-21.X oddziały fińskie zatrzymały natarcie wroga na przedmieściach Oulo.

Armia Czerwona działała jednak dalej, mając do dyspozycji 37 w miarę świeżych dywizji przeciwko 23 wykrwawionym fińskim. Oczekując ataku z Mikkeli na stolicę, marsz. Mannerheim przemieścił większość sił Armii Przesmyku (1-3, 8-9. Divisioona) do broniącej Helsinek I Suomen Armija gen. Lundqvista. Tymczasem Rosjanie skierowali się bardziej na zachód Finlandii, gdzie 4.X padło Tampare, a 18-19.XI Seinäjoki.

Pod koniec listopada '42 ofensywa radziecka zatrzymała się równie szybko i niespodziewanie, jak zaczęła się w lutym. W Helsinkach tłumaczono to sobie drastycznym pogorszeniem warunków pogodowych, co jednak ze względu na udane rozpoczęcie czerwonego ataku w lutym, nie mogło być do końca prawdą. Najrealniejszym wytłumaczeniem była "przyczyna niemiecka"...

Koniec części 4 /c.d.n./

 

CZĘŚĆ 4: Krwawe lata

Każdy dzień konfliktu radziecko-fińskiego wpływał niekorzystnie na jego dalsze perspektywy. Przeciąganie wojny nie było na rękę ani Finlandii, która borykała się ze szczupłą bazą surowcową i słabym zapleczem przemysłowym, ani dla ZSRR, które coraz mocniej było naciskane przez faszystowską Rzeszę. Dodatkowo Helsinki obawiały się, że w przyszłości może zaistnieć konieczność opowiedzenia się po jednej ze stron globalnego konfliktu. Z oczywistych względów wschodni sąsiad nie wchodził w grę, natomiast sytuacja bloku faszystowskiego nie była wyraźnie optymistyczna. Co prawda Wehrmacht osiągnął w połowie 1941 r. Estonię, jednak walki na całej długości frontu wschodniego były bardzo wyczerpujące. Tylko pozornie najlepszym wyjściem byłoby wejście w sojusz z aliantami - oznaczałoby bowiem konflikt z Rzeszą, a poza tym było zupełnie nierealne ze względu na interes zachodnich aliantów we wspieraniu ZSSR, które przejęło na siebie główny ciężar walki z faszyzmem.

Fińska ofensywa letnia 1941 roku

Od XII.39/I.40 nie doszło do większych walk. Chcąc wywrzeć presję umożliwiającą zawarcie pokoju, dowództwo fińskie postanowiło przejść do ofensywy. 15.VII zaczęło się natarcie wojsk fińskich. Z trzech kierunków na Petrozawodsk uderzyło 6 dyw. piechoty pod dow. gen. Talvela, wspieranych przez 2 regimenty bombowców taktycznych. Siły przeciwnika liczyły 4 dywizje pod dow. gen. Rokosowsiego, ich opór był nadspodziewanie zaciekły. Poza tym pogoda pogorszyła się na tyle, że uniemożliwiła skuteczne działania lotnictwa. W związku z tym, po ciężkich walkach 12.VIII dowództwo zarządziło odwrót, straty były wysokie (PL –39).


Fińska ofensywa letnia 1941 r.

Wykorzystując zaangażowanie wojsk fińskich w walkach o region Petrozawodska, Rosjanie uderzyli z płw. Kola na Kandałaszke. 3 dywizje piechoty gen. Katukova zostały odparte po trwających 15-19.VIII zaciętych bojach z 2 dywizjami fińskimi. Działania zaczepne nie przyniosły rozstrzygnięcia żadnej ze stron.

Walki obronne 1942 roku

Wkrótce i Związek Radziecki zdecydował się na działanie mające przynieść rozstrzygnięcie. Do lutego 1942 Armia Czerwona ześrodkowała na froncie fińskim ogromne masy wojska i sprzętu. Wojsko radzieckie przeszło szereg modyfikacji i ulepszeń, poprawiono struktury dowodzenia, wprowadzono nowy sprzęt - można powiedzieć, że Armia Czerwona pod koniec 1939 i na początku 1942 roku to dwie inne armie.

6.II.1942 sowieci przeszli do ofensywy. Już w pierwszym dniu natarcia 11 dywizji gen. Konjewa padł broniony przez 3 dyw. (II. Suomen Armija) Biełomorsk. 26.II część armii gen. Konjewa (5 dyw.) natarła na 2 dyw. fińskie w Kandałaszce, zmuszając je 2.III do odwrotu. W ten sposób w ciągu niespełna miesiąca walk Armia Czerwona przywróciła stan rzeczy sprzed wojny, zaś już na początku marca Rosjanie wdarli się na terytorium fińskie. W walkach 5-6.III gen. Khurlov atakując zgrupowaniem w sile 7 dyw. piechoty odrzucił z regionu Jonesuu 2 dyw. fińskie (1 p, 1 kaw).

Dzięki ogromnym staraniom ludności i bezustannej pracy przemysłu Finlandia wciąż prowadziła działania na rzecz umocnienia obronności. 8.III.1942 w regionie Mikkeli dowództwo fińskie utworzyło zupełnie nową armię, III Sumoen Armija pod dow. gen. Shiro, w składzie 20-22. Divisioona (w tym 1 brygada przeciwlotnicza). Poza tym, mimo tragicznej sytuacji, w czerwcu '42 wdrożono do produkcji licencyjny bombowiec taktyczny Blenheim, a w lipcu zdołano dokończyć tworzenie dywizji piechoty morskiej (RannikojääkäriDiv.), która pod komendą zasłużonego w bojach biełomorskich gen. bryg. Pajari bezzwłocznie została wysłana na front.


Bristol Blenheim Mk. IV

Połowa kwitnia '42 przyniosła heroiczne walki, które zaowocowały odbiciem Jonesuu. Rzutem na taśmę marsz. Mannerheim nakazał też uderzyć na Murmańsk i Petrozawodsk, jednak oba natarcia (18-26.IV) zakończyły się klapą, a ofensywa radziecka nabrała coraz większego rozpędu.
22-26.IV.1942 masa 9 dywizji czerwonoarmistów zdobywa położony na północy region Kajaani, w walkach zostaje zniszczona jedyna fińska dywizja kawalerii (Ratsuväki Divisioona). Zagrożona okrążeniem Lapin Ryhmä dostaje rozkaz opuszczenia Petsamo i zajęcia pozycji obronnych w regionie Rovaniemi. Na południu kraju 19. Divisioona została przeniesiona z Armii Przesmyku celem wzmocnienia broniących Karelii, wykrwawionych oddziałów Pohjois-Suomen Ryhmä. Coraz dotkliwszy stał się brak rezerw ludzkich.

Sytuacja na froncie stała się dramatyczna, gdy 19.VII, po pięciodniowych walkach, pojedyncza dywizja czołgów T-34 mimo bohaterskiej obrony 2 dywizji fińskich ofiarnie wspieranych przez lotnictwo zdobyła Kuopio.
21.VII.1942 sowieci wkroczyli do Petsamo, a 26.VII-2.VIII atak 6 dywizji gen. Petrova ponownie doprowadził do zdobycia przez czerwonoarmistów Jonesuu. Po walkach obronnych w regionie Rovaniemi 26-30.VIII, Korpus Lapoński został zmuszony do wycofania się się do Oulo.

Rosjyjska ofensywa zalewała Finlandię. 1-6.X gen. Galitski zdobył Mikkeli, jego 6 dywizji złamało zaciekłą obronę 2 dywizji III Suomen Armija. Wojsko fińskie otrzymało rozkaz naczelnego dowództwa nakazujący utrzymywanie pozycji najdłużej jak można, ale zaznaczający również, że priorytetową sprawą jest utrzymanie spójności frontu oraz niedopuszczenie do unicestwienia sił własnych. 10.X resztki II i III Suomen Armija pod naporem 6 dyw. wroga wycofują się z Jyväskyla.

Na szczęście trudy ośmiomiesięcznych działań ofensywnych dały się odczuć w szeregach Armii Czerwonej. 14.X.1942 bohaterska 12. Divisioona, jedyna dywizja która działała jeszcze w ramach I Suomen Armija, odparła atak 6 wyczerpanych dywizji czerwonoarmistów na Helsinki, zaś na północy 20-21.X oddziały fińskie zatrzymały natarcie wroga na przedmieściach Oulo.

Armia Czerwona działa jednak dalej, ma do dyspozycji 37 w miarę świeżych dywizji przeciwko 23 wykrwawionym fińskim. Oczekując ataku z Mikkeli na stolicę, marsz. Mannerheim przemieścił większość sił Armii Przesmyku (1-3, 8-9. Divisioona) do broniącej Helsinek I Suomen Armija gen. Lundqvista. 4.X padło Tampare, a 18-19.XI Seinäjoki.

Pod koniec listopada '42 ofensywa radziecka zatrzymała się równie szybko i niespodziewanie, jak zaczęła się w lutym. W Helsinkach tłumaczono to sobie drastycznym pogorszeniem warunków pogodowych, co ze względu na udane rozpoczęcie czerwonego ataku w lutym, nie mogło być do końca prawdą. Najrealniejszym wytłumaczeniem była "przyczyna niemiecka"...

Koniec części 4 /c.d.n./

 

CZĘŚĆ 5: Koniec?


linia frontu 1.I.1943 r.

Sytuacja wojsk fińskich nie dawała powodów do optymizmu. Chociaż koniec listopada '42 przyniósł, jak się zdawało, zatrzymanie ofensywy radzieckiej, jej dotychczasowy postęp był na tyle skuteczny, że nie można było mówić o skuteczności fińskiej obrony. Wróg wdarł się w serce Finlandii, przejął znaczną część ośrodków przemysłowych i bezpośrednio zagroził stolicy. Całość fińskiego przemysłu skoncentrowała się na dostarczniu obrońcom zaopatrzenia.

Także na froncie zachodnim Armia Czerwona osiągnęła postępy. Na przełomie 42/43 armie ZSRR wypchnęły Wehrmacht z większości terytorium radzieckich republik bałtyckich i ugruntowały obronę na Białorusi - "jedynie" Ukraina znajdowała się pod kontrolą faszystów.


fronty osi na początku 1943 r.

Sytuacja sojuszu osi nie była prosta. Niemcy prowadzili ciężkie walki na froncie wschodnim. Włosi utracili Cyrenajkę i byli spychani dalej na zachód Libii. Desanty australijskie i kanadyjskie bezkarnie operowały w Algierii i Tunezji, alianci dokonali nawet desantu w północno-zachodniej Sycylii, który całkowicie zaskoczył armię włoską. Najspokojniej wyglądała sytuacja w Bułgarii, gdzie siłom osi udało się nieco odepchnąć desantową armię angielską, po czym zapanował pat.

Walki obronne w styczniu 1943

Styczeń pokazał, że Armia Czerwona jest silna i wielka. Pomimo ciężkich walk z Wehrmachtem, wznowione zostało natarcie w Finlandii. Już 4-6.I pięć dywizji radzieckich (w tym 1 pancerna) zdobyło Oulo. Mimo bohaterskiej obrony 3 dyw. pod dow. gen. dyw. Oetscha, zgrupowanie fińskie zmuszone zostało do odwrotu. Jeszcze nigdy walki nie były aż tak zaciekłe, a dywizje fińskie balansowały wręcz na granicy przetrwania. Największe straty poniosła 18.Divisioone, która wycofując się z regionu Oulo liczyła zaledwie 10% pełnego stanu.
Naprędce zreorganizowano obronę północnej flanki - dowódcą regionu Vaasa został gen. Malmberg, który mając pod sobą 4 dywizje (3 p, 1 gór) 23.I zatrzymał atak 3 dywizji czerwonoarmistów, co chwilowo zatrzymało cofanie się linii frontu.

Rok 1943 od początku charakteryzował się regularnymi nalotami na fińskie umocnienia przesmyku karelskiego, którym jedynie częściowo mogło się przeciwstawić, mocno już przetrzebione, lotnictwo Finlandii. Dla odznaczenia bohaterskich obrońców, sztab wprowadził Krzyż Mannerheima (Mannerheim-risti).


Krzyż Mannerheima

Maj przyniósł kolejny zwrot w Europie. Wehrmacht przeszedł do natarcia, zajął Białoruś i podszedł pod Leningrad. Nie przełożyło się to jednak na sytuację w Finlandii.

Walki obronne w lipcu 1943

Lipiec przyniósł wznowienie zdecydowanych ataków radzieckich w Finlandii. 1-3.VII padła Vaasa, 22.VII Pori - oba miasta zostały zdobyte przez armię gen. Beloborodowa.

Dotychczasowe działania radzieckie stworzyły sytuację, w której Rosjanie mogli się pokusić o uderzenie rozdzierające obronę fińską na dwa regiony. Marsz. Mannerheim, obawiając się takiego rozwoju rzeczy, 23.VII zdecydował o przemieszczeniu części oddziałów z regionu Vipuri do Helsinek, oraz o wzmocnieniu obrony Turku. I Suomen Armija przemieszczono z Helsinek do Turku, zaś regionu Helsinek miał bronić nowoutworzony korpus, Pohjois-Uusimaa Ryhmä pod dow. doświadczonego już przez czerwonoarmistów gen. dyw. Oescha. W rzeczywistości było to typowe przelewanie z pustego w próżne, gdyż "nowy" korpus składał się z wydzielonych z Armii Przesmyku 6. i 7. Dywizji.

O świcie 30.VII rozpoczęło się generalne natarcie radzieckie na "zmiękczoną" nalotami linię Mannerheima. Dwanaście dywizji gen. Woronowa potrzebowało 28 godzin na przerwanie obsadzonych przez dwie dywizje fińskich umocnień - 1.VIII ok. godz. 9, Armia Przesmyku rozpoczęła odwrót w stronę Helsinek.
Wkrótce Armia Czerwona uderzyła na Helsinki. 4.VIII punktualnie o 4:00 rozpoczęło się półgodzinne przygotowanie artyleryjskie, po którym do natarcia przeszło 7 dywizji gen. Rokosowskiego. Po 36 godzinach nieustannych zażartych walk, zagrożone rozbiciem 4 dyw. fińskie rozpoczęły odwrót w stronę Turku.

Utrata Helsinek była bolesnym sygnałem, że ta wojna została przegrana. Rząd, który w ostatniej chwili przeniósł się do Turku, 4.VIII wystąpił o pokój.

Koniec części 5 /c.d.n./

 

CZĘŚĆ 6: W gruzach

Sytuacja była beznadziejna, kraj zrujnowany, dalszy opór nie miał sensu. Wieczorem 4.VIII.1943 za pośrednictwem ambasady w Sztokholmie, rząd fiński poprosił o rozejm i ustalenie wstępnych warunków pokoju. Odpowiedź była nadzwyczaj szybka i już nazajutrz delegacja fińska z prezydentem na czele wyleciała z Turku do Moskwy. Negocjacje były nad wyraz krótkie - sam Stalin spotkał się z fińskimi dyplomatami i przedstawił im do podpisu przygotowany tekst traktatu. Na próby negocjacji zareagował jedynie stwierdzeniem "pokój albo wojna, i tak jesteśmy szczodrzy".


pokój moskiewski

5.VIII.1943 o godz. 21 w Moskwie podpisano pokój, na mocy którego Związek Radziecki otrzymał znaczną część fińskiej Karelii - regiony Vipuri (Wyborg) i Sortvala, które włączono do Karelskiej SRR, która jednocześnie zmieniła nazwę na Karelo-Fińską SRR.
W ten sposób, po trzech latach dobiegła końca wojna, która wg. planów radzieckiej generalicji miała trwać jedną zimę – „wojna zimowa”. Do zawarcia pokoju skłoniła Rosję ciężka sytuacja na froncie zachodnim i niechętny wzrok Ameryki, która przecież suportowała ZSRR dostawami wojennymi.


godło Karelo-Fińskiej SRR

Po zawarciu pokoju moskiewskiego, w Finlandii uczucie ulgi mieszało się z nastrojami wzmożonego niezadowolenia. 350 tys. zabitych i rannych żołnierzy armii fińskiej, pół miliona cywilów bez dachu nad głową, wreszcie utrata 35 tys. km.kw. terytorium – fakty nie napawały optymizmem i coś trzeba było z nimi zrobić. Już w sierpniu '43 w helsińskich kręgach rządowych zaczęto zastanawiać się nad możliwościami odzyskania utraconych ziem. Jasnym był fakt, że odebranie utraconej Karelii jest możliwe tylko i wyłącznie w przypadku zaistnienia splotu wybitnie dla Finlandii korzystnych wydarzeń. 11.VIII.1943 zebrała się Rada Gabinetowa, która ustaliła taktykę działań i obrała kierunek rozwoju na najbliższe lata. Za priorytet uznano odbudowę kraju ze zniszczeń wojennych, oraz likwidację niezadowolenia społecznego. Poza tym dokonano dwóch zmian w rządzie. Dla zapobieżenia ewentualnym negatywnym odruchom społecznym, ministrem spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa został Richard Lorentz, który mimo nawału nowych policyjnych obowiązków, utrzymał także dowództwo nad armią lotniczą i przewodził pracom Departamentu Szkolenia Lotnictwa. Z funkcji szefa sztabu odwołano Carla Mannerheima, którego szkoła obrony zawiodła. Jednak w obliczu zdecydowanie przeważającego przeciwnika nikt do marszałka nie miał większych pretensji, ten z kolei dalej udzielał się w pracach sztabowych, gdyż utrzymał stanowisko dowódcy wojsk lądowych. Nowym szefem sztabu został gen. Oesch, który zamiast szkoły obrony, preferował raczej szybkość prowadzenia działań zbrojnych. Informacje o kierunkach odbudowy i rozwoju, oraz o zmianach personalnych, podano potem do wiadomości publicznej. Natomiast tajny charakter miała pozostała część posiedzenia, która dotyczyła Karelii. Wszyscy politycy zgodnie stwierdzili, że należy dążyć do jej odzyskania, w taki lub inny sposób. Po długiej debacie uzgodniono, że nie ma co liczyć na polubowne rozwiązanie, a akcja zbrojna wchodzi w grę tylko pod warunkiem posiadania wystarczających rezerw ludzkich, zaistnienia „dogodnego momentu” oraz szybkiego przeprowadzenia całości operacji.

W niewalczącej już Finlandii fronty europejskie zdawały się nieco stracić na znaczeniu. W sierpniu 1943 wojska kanadyjskie zajmowały już Rzym, Neapol i podeszły pod Florencję. Pod koniec roku z marazmu otrząsnęły się dywizje Wehrmachtu, co doprowadziło je na przełomie I/II.1944 na przedpola Leningradu, Moskwy, Stalingradu.

W Finlandii zdołano zlikwidować zarzewia niezadowolenia [w grze 19.XII.43], czego konsekwencją było wzmożenie prac nad odbudową i wzmocnieniem fińskiej armii. W styczniu ’44 opracowano projekt wdrożenia licencyjnego bombowca nurkującego Ju 87D „Stuka”, który od lutego ‘44 zaczął wchodzić na wyposażenie przetrzebionego w czasie wojny z ZSRR 1. Regimentu Lotniczego (LentoRykmentti 1). Natomiast 10.VII.1944 odbyła się uroczystość powołania 7. Regimentu Lotniczego – był to już trzeci regiment bombowców taktycznych i jednocześnie pierwszy wyposażony w bombowce Blenheim.


plan Ju 87

Największą bolączką okazało się wzmocnienie składu personalnego jednostek do stanu sprzed wojny zimowej. 15.II.1944 sztab generalny we współpracy z ministerstwem wojny opracował wewnętrzny raport „Perspektywy odbudowy sił zbrojnych”. Z dokonanych wyliczeń wynikało, że aby powrócić do stanu sprzed wojny wojsko potrzebuje około 100.000 poborowych. „Przyrost” odpowiedniej liczby rezerwistów zająłby w przybliżeniu od 4 do 5 lat.
W maju 1944 wdrożono nową organizację armii. Rozbite struktury korpuśne zlikwidowano, a oddziały zreorganizowano. W ten sposób wojska lądowe zorganizowano w 2 armie, oraz korpuśne jednostki terytorialne osłaniające granicę z ZSRR, oraz stacjonujące w regionie Turku i na wyspach Alandzkich. I. Suomen Armiya osłaniała Helsinki, II. SA stacjonowała w głębi kraju, najsłabsze oddziały pilnowały granicy z Norwegią.


nowa organizacja i dowództwo wojsk lądowych

Nowo zorganizowana armia liczyła 24 dywizje (20 piechoty, 2 milicji, 1 górską, 1 morską), z czego jednak tylko 6 dyw. miało pełne składy osobowe (3 p, 2 mil, 1 gór). Poza tym dwie dywizje piechoty zdemobilizowano, zastrzegając jednak możliwość natychmiastowego przemieszczenia ich do służby czynnej.
Siły fińskie można było uznać za skromne, szczególnie jeśli porównać je do gigantów takich jak USA (446 dyw.), ZSRR (372 dyw.), czy Rzesza (272 dyw.).


porównanie armii świata (maj 1944 r.)

Koniec części 6 /c.d.n./

 

CZĘŚĆ 7: Rok 1944, rok którego mogłoby nie być

Czerwiec ’44 przyniósł Europie otwarcie nowego frontu. Wojska amerykańskie i brytyjskie dokonały desantów w Bretanii i Normandii, po czym zaczęły spychać oddziały Wehrmachtu w głąb Francji. W połowie sierpnia wszyscy wiedzieli, że front załamał się – alianci zajęli Paryż, wydawało się, że całkowite wyzwolenie Francji i Niderlandów było kwestią najbliższego czasu.


desant zachodnich aliantów we Francji

Jednak 15.IX przyniósł światu piorunującą wiadomość – Niemcy ponownie zajęli Paryż. Okazało się, że ofensywa aliantów nie była tak skuteczna, jak tego się po niej spodziewano. Dowództwo zachodnie zbagatelizowało kwestie dostaw, ciągłości i zabezpieczenia frontu, co pozwoliło Wehrmachtowi na dokonanie kilku operacji ofensywnych we Francji, w wyniku których do listopada wojska amerykańsko-brytyjskie częściowo uległy rozczłonkowaniu i okrążeniu, częściowo zaś zostały zepchnięte do morza.

Wrzesień przyniósł Niemcom pewne sukcesy na Kaukazie. Wehrmacht osiągnął granicę Turecką. Niemcy zdołali zająć „herbaciane pola Batumi”, ale zabrakło im pary na opanowanie roponośnych obszarów Kaukazu. Tymczasem koniec września ’44 zaowocował ofensywą Armii Czerwonej, która w ciężkich bojach odrzuciła na bezpieczną odległość od Leningradu, Moskwy i Stalingradu wrogie wojska. Na północnym odcinku czerwonoarmistom udało się nawet przełamać front i zająć trzy republiki bałtyckie oraz wejść do Prus Wschodnich. 29.X.1944 padł Königsberg, ale dowództwo radzieckie nie ustrzegło się błędu, który tak przecież niedawno, popełniło dowództwo aliantów zachodnich. Bezwzględne parcie naprzód spowodowało osłabienie południowej flanki nacierającego frontu bałtyckiego, co Niemcy zdecydowanie wykorzystali do zatrzymania radzieckiej ofensywy i grudniowego wyparcia sowietów z Prus Wschodnich.

Front apeniński dotknęła w 1944 jedynie niewielka kosmetyka. W lipcu Włosi odbili Toskanię wraz z Florencją.

Tymczasem Finlandia żyła swoim prowincjonalnym tempem. 24.VII.1944 przeprowadzono wybory parlamentarne, które kolejny raz z rzędu wygrała rządząca partia. Społeczeństwo mimo powszechnego rozgoryczenia z poniżającej klęski zdecydowało się docenić starania rządu na polu odbudowy. W rządzie dokonano tylko jednej zmiany – na stanowisku ministra spraw wewnętrznych gen. Lorentza zastąpił Kyosti Järvinen, którego powszechnie uważano za zwolennika rozszerzenia systemu socjalnego, a przede wszystkim polityki prorodzinnej.
W roku ’44 natężenie prac konstruktorskich znacznie przewyższało samą budowę sprzętu wojskowego i tworzenie jednostek, które ze względu na kryzys ludnościowy było praktycznie niemożliwe. W czerwcu sfinalizowano rozpoczęty przed wieloma miesiącami projekt masowej produkcji pojazdów – w obecnej sytuacji Finlandii nie mógł on jednak przynieść żadnych wymiernych efektów: brakowało i poborowych, i ropy. W listopadzie zatwierdzono do użycia bojowego haubice kal. 100 mm, których wdrożenie nie przełożyło się jednak na bezpośredni wzrost potencjału fińskiej armii.
Coraz mniej wspominało się też w Helsinkach o planach restytucji dawnej wschodniej granicy. Finowie chcieli po prostu żyć...

Europa wciąż pozostawała niepewna. Żadna ze stron globalnego konfliktu nie potrafiła zdecydowanie przechylić szali zwycięstwa na swoją stronę. Pod koniec roku doszło jednak do dwóch wydarzeń – bezsensownych i niezrozumiałych. 21.XI.1944 USA dokonało pierwszego w historii ataku nuklearnego, jego ofiarą padł Hanower. Tym bardziej zaskakujące wydarzenie przyniósł 7.XII.1944 – rząd w Buenos Aires podpisał sojusz z Rzeszą i przystąpił do wojny przeciwko aliantom. Świat kroczył po cienkiej linie nad przepaścią szaleństwa...



Koniec części 7 /c.d.n./

P.S.
Tak, odcinek krótki. Gra zbliża się do końca.

 

CZĘŚĆ 8, ostatnia: To nie tak miało być

Kwiecień 1945 roku przyniósł Europie otwarcie nowego frontu zmagań. Żołnierze Angielscy, Francuscy i Belgijscy dokonali desantu w płn. Jutlandii. Wkrótce dołączyły do nich siły US Army, po czym zachodni alianci przeszli na tym mkierunku do ofensywy. Już w połowie kwietnia Dania została wyzwolona spod hitlerowskiej okupacji (z wyjątkiem Bornholmu).

Siły osi przegrywały na wszystkich frontach. 25 kwietnia 1945 Józef Stalin podpisał akt utworzenia Socjalistycznej Republiki Radzieckiej Mandżukuo, co cały świat musiał uznać za zagarnięcie tych terenów dla Związku Radzieckiego.

W Ameryce Południowej 7 maja armia argentyńska powstrzymała naprędce przygotowany desant US Army. Jednak drugi raz ta sztuka nie udała się - 29 czerwca jankesi wkroczyli do Buenos Aires.

Druga połowa czerwca przyniosła niespodziewaną kontrofensywę Wehrmachtu w Jutlandii. Zachodni alianci po raz kolejny dali się zaskoczyć, co skończyło się 23 czerwca kapitulacją oddziałów amerykańsko-brytyjsko-francuskich w Jutlandii. Całkiem prawdopodobne, że celem powetowania sobie tej klęski, prezydent USA podjął decyzję o zrzuceniu bomby atomowej na Berlin, do czego doszło dzień później.



O ile można jeszcze zrozumieć takli ruch, o tyle zupełnie niewytłumaczalne jest zrzucenie przez Amerykanów bomb atomowych na okupowane miasta Europy - Pragę (6.VII) i Antwerpię (8.X).

Armia Czerwona poczyniła największe postępy ku wyzwoleniu świata od agresorów. 8 czerwca okrążono Kłajpedę, która padła po tygodniu walk, 23 sierpnia zdobyto Królewiec. Wkrótce też całe terytorium II. Rzeczpospolitej zostało wyzwolone spod niemieckiej okupacji. Już nic nie było w stanie powstrzymać Armii Czerwonej.


sytuacja w Europie 17.XI.1945

W godzinach przedpołudniowych 17 listopada 1945 rozpoczęło się podiedzenie fińskiej Rady Gabinetowej. W jego programie była ocena dotychczasowych starań dotyczących odbudowy kraju i rewitaloizacji fińskich sił zbrojnych, oraz podjęcie ostatecznych decyzji co do geopolitycznej sytuacji kraju.

W ciągu całej rady panowała cicha, wręcz grobowa, atmosfera. Fakty mówiły same za siebie. Udało się znacznie poprawić socjalną sytuację obywateli, i w zasadzie tylko tyle. Przemysł co prawda został w miarę przywrócony do stanu sprzed wojny, jednak doświadczano coraz to większych problemów z jego zaopatrzeniem. Zapasy strategiczne nie istniały. Armia nawet w niewielkiej części nie zdołała powrócć do stanu sprzed Talvisoty. Siły osi, głównie dzieki nieustępliwości Armii Czerwonej, kurczyły się z dnia na dzień. Sytuacja geopolityczna wydawała się oczywista. Po zakończeniu obrad, Rada wydała oświadczenie następującej treści:

Tak też się stało.



Koniec

- - - - - - - - - -

Tak więc Finlandię udało mi się skończyć w miarę historycznie, chociaż cel był trochę inny
Dziękuję wszystkim, którzy przeczytali i/lub komentowali mojego skromnego pierwszego AARa. Mam nadzieję, że nie przynudzałem, i że nie raził Was brak fabularyzacji.

 

Jeszcze raz chciałem podziękować wszystkim czytelnikom i komentatorom AARa. Wszystkie Wasze opinie i uwagi, były rozważane, były przydatne. Szczególnie motywujące do pisania i budujące dla autora okazały się rzecz jasna pozytywne komentarze, oceny.

Pewnie kiedyś wrócę jeszcze do HoI1, być może powstanie z tego jakiś inny AAR. Może na jakimś modzie (np. na CORE). A może jednak przesiądę się na HoI2, kto wie... Póki co zapraszam do Państwa Duńskiego w EU2.

Jeszcze raz Wielkie Dzięki.

Moderatorów proszę o oczyszczenie i zamknięcie tematu.

Oczyszczony i zamknięty
Shogun