AAR - Wielka Rzeczpospolita?

Zygmunt był przedostatnim z sześciu synów Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Kiedy w grudniu 1491 roku niespodziewanie zmarł jego ojciec przy pełnym poparciu braci został jego następcą. Rozpoczął się nowy okres w historii Rzeczpospolitej.

Wojna Pomorska (1492)

​

Odzyskanie Pomorza Zachodniego
1 dnia stycznia Roku Pańskiego 1492 Zygmunt I chcąc odyskać ponownie utracone Pomorze Zachodnie wypowiedział wojnę Pomorzanom, po stronie którego opowiadaja się Holsztyn i Maklemburg chcąc osiągnąć własne cele. Dowodzona przez Siemionowicza polska jazda w niecały miesiąc dociera pod Stargard rozbijając w pył oddziały Pomorzan. Rozpoczyna się oblężenie miasta. Ze wszystkich stron nadciągają posiłki z Poznania z 23 tysiącami zbrojnych nadchodzi książę Pilecki, z Gdańska kilka tysięcy konnych pod dowództwem Kurozwieckiego i z Litwy zaprawieni w boju wojacy Michała Radziwiłła i Aleksandra Olelkowicza. 5 marca z Pomorza Przedniego nadciąga margrabia Guttingen z 6 tys. najlepszych wojowników. Udaje im się odeprzeć oddziały Siemionowicza spod murów Stargardu. W kilka dni później nadciąga ze swoją jazdą Kurozwaniecki i rozbija wojska Guttingena. Oblężenie trwa do połowy nastepnego miesiąca. 11 kwietnia wojska polskie przypuszczają ostateczny szturm, po 9 dniach walki ostatnie umocnienia na Pomorzu Zachodnim padają. W między czasie do wojny po stronie Pomorzan dołącza Hannower.

Rzeź pod Drzeniem
1 maja jazda polska w olbrzymiej sile pod dowództwem Kurozwanieckiego i Zebrzydowskiego rusza na Pomorze Przednie. Do wojny dołącza Brema. 29 maja dochodzi do bitwy pod Szczecinem, w której na przeciw polskiej kawalerii stanęło 4 tysiące pomorskich piechurów. Walki trwały 4 dni, a mający olbrzymią przewagę liczebną Polacy mimo zwycięstwa doznają bolesnych strat. Na dworze Zygmunta I narastają nastroje antykrólewskie, a sam król posądzany jest o nieudolne prowadzenie wojny podczas, której w ciągu pół roku zginęło kilka tysięcy Polaków. 8 czerwca dochodzi do zamachu na króla, władzę przejmuje Jan I Olbracht, a w Wielkim Księstwie Litewskim obsadza swojego brata Aleksandra. Pod koniec czerwca 20 tysięczny oddział Maklemburczyków wypiera polską jazdę spod Szczecina. Do oddziałów w Pomorzu Zachodnim dołącza w końcu książę Pilecki. Maklemburg kosztem 200 dukatów chce zawrzeć pokój, ale król Jan I Olbracht wyrzuca przybyłych posłów. Na Pomorze powracają oddziały Siemionowicza. Ścigający jazdę Kurozwieckiego od Szczecina Maklemburczycy zostają wciągnięci w przygotowaną przez Polaków zasadzkę pod Drzeniem i tam doszczętnie rozbici i wymordowani co do nogi. Maklemburg ponawia swoją ofertę pokojową, ale król polski po raz kolejny ją odrzuca.

Hołd Pomorski
6 tysięcy jazdy pod dowództwem Kurozwieckiego zapuszcza się po raz drugi na Pomorze Przednie, gdzie ściera się z przewarzającymi liczebnie siłami Pomorzan i Duńczyków, którzy przysłali liczne wsparcie. Na szczęście z odsieczą nadciąga książe Pilecki i litwini pod dowództwem Wolumintowicza i do 18 października wypiera Duńczyków z Pomorza. Polskie oddziały szturmują Szczecin i w ciągu kilku dni całkowicie opanowują miasto. Zmuszony do kapitulacji władca Pomorzan godzi się na niekorzystne warunki pokojowe. Polska na mocy podpisanego pokoju otrzymuje Pomorze Zachodnie ze Szczecinem oraz 225 dukatów, a władca Pomorzan składa Janowi I hołd lenny z Pomorza Przedniego. Wycofujących się z nadrenii Polaków atakują Maklemburczycy, ale po raz kolejny zostają rozbici w pył. Król Jan I Olbrach proponuje Maklemburgowi pokój, ten jednak zostaje odrzucony.

Pół roku spokoju
Po zakończeniu wojny z Pomorzanami król Jan zabrał się za porządki wewnętrzne i działania dyplomatyczne. 3 grudnia wydał swoją siostrę Elżbietę Jagiellonkę za następcę tronu czeskiego. W maju rozpoczął na ziemiach wielkopolskich rekrutować nowych wojaków, aby uzupełnić przetrzebione wojną wojska. Do końca czerwca zwerbowano 7 tys. nowych żołnierzy. Jan I Olbracht rozpoczął także odbudowę gospodarki kraju. Zwiększył wydatki na infrastrukturę i rozwinął centra handlowe w Gdańsku. Powołano także w największych regionach kraju poborców podatkowych, co miało zwiększyć dochody państwa. 8 lipca przygotowania zostały zakończone i Polska wypowiedziała wojnę Branenburgii.

Wojna z Brandenburgią (1493-94)

​

Cedynia raz jeszcze
10 lipca wojska polskie przekroczyły granice na Warcie i wkroczyły do Ziemii Lubuskiej. Główne siły armii stanowiły oddziały księcia Pileckiego i piechota dowodzona przez Firleja oraz jazda Kurozwieckiego. 19 lipca do tych oddziałów dołącza kawaleria Siemionowicza i Zebrzydowskiego. Raz jeszcze wojska polskie odnoszą zwycięstwo pod Cedynią rozbijając oddziały margrabiego Allensteina. 14 sierpnia pada Santok, a 15 ostatnia twierdza za Odrą Kostrzyn. Dwa dni później Brandenburczycy przysyłają 25 dukatów za zaprzestanie działań wojennych, król Jan odsyła je z powrotem. Ofertę podwyższa Hannower, ale polski władca jest nieugięty.

Drugi etap walk
14 października oddziały polskie pod dowództwem Kurozwieckiego ruszają na Brandenburgię. Zatrzymuje ich delegacja władz Berlina, proponują 75 dukatów za zaprzestanie walk, Kurozwiecki każe ich wychłostać i odesłać do miasta. 10 listopada do powstają niemieccy mieszkańcy Ziemii Lubuskiej, ale bunt zybko zostaje stłumiony przez oddziały Pileckiego. Brandemburczycy stawiają opór jeździe Kurozwieckiego i spychają go nad Odrę. Z odsieczą rusza kawaleria dowodzona przez Kisiela i wspólnymi siłami odrzucają przeciwnika ma otwarte pole, gdzie bez problemu go rozbijają i dobijają uciekających. Jednemu z dowódców udało się jeszcze zebrać wokół siebie spory oddział jednak i on został pokonany. Broni się jeszcze tylko Berlin. 1 lutego wojska polskie zostały przegrupowane i pod dowództwem Kisiela ruszyły do natarcia na Magdeburg.

Walki o Berlin i Magdeburg
Widząc nadchodzące w dużej sile oddziały polskiej jazdy nieliczne jednostki Hannoweru uciekły w popłochu z przedpola miasta. 15 lutego nasze wojska zajęły dogodne pozycje i rozpoczęły obleżenie. Brandemburczycy ratując resztki swojego państwa sprzedali za 23 dukaty Magdeburg Hannowerowi i sami zgromadzili wszystkie jednostki w Berlinie. 17 maja do Brandemburgii na czele polskiej piechoty wkracza Jan Holssański i rozpoczyna szturmowanie stolicy. Brandemburgowie proponują pokój i zapłatę 75 dukatów, która zostaje odrzucona. 11 lipca Polacy zaprzestają szturmowania Berlina i okopują się w okolicach rozpoczyna się wyniszczające oblężenie. Tymczasem Szwecja wkracza do Pomorza Przedniego i bez trudu pokonuje wyczerpanych niedawną wojną z Polską Pomorzan. 16 października kapituluje Magdeburg. W następnym miesiącu pod Berlin docierają oddziały wojewody Piaseczyńskiego. Jan I Olbracht dogaduje się z Hannowerczykami i sprzedaje im Magdeburg za 50 dukatów.

Rozgrywki polityczne
29 stycznia król Jan odrzuca statuty piotrkowskie mające nadać nowe przywileje szlachcie, w dwa dni później podpisuje akt poznański nadający więcej wolności pozostałym klasą społecznym. Jego siostra Elżbieta Jegiellona bieże ślub z bratem króla Węgier. Posłowie Brandenburscy przedstawiają kolejną propozycję porozumienia pokojowego dowódcy polskich wojsk jej nie przyjmują i Berlin poddaje się. 11 marca w Berlinie władca Brandenburgii podpisuje narzucone przez Jana I Olbrachta warunki. Ziemia Lubuska wraca do Polski, Brandenburgia staje się lennem Polski i nasze wojska moga przez nią dowoli maszerować w ramach kontrybucji do skarbca w Krakowie dostarczone zostaje 25 dukatów. Do Polski przybywa turecki sułtan i podpisuje porozumienie handlowe z Polską. 15 maja król Jan rozdaje szlachcie 50 dukatów, żeby zażegnać spory i waśnie.

 

Wojna o tron pruski (1495-96)

​

Preludium wojny
3 czerwca Polska podpisuje porozumienie handlowe z Czechami, co nie podoba się pruskim handlarzom chcącym umocnić swoją pozycję w Gdańsku. Jan I Olbracht odrzuca propozycję pokojową Bremy, a oddziały Prus zaczynają gromadzić się na północy Mazowsza. 12 listopada umiera władca pruski, a na tronie zasiada Friedrich von Meissen. Nie podoba się to królowi, który liczył, że tron obejmie syn Zygmunta I Starego ożeniony z córką zmarłego władcy Zygmunt August. 14 listopada Jan Olbracht zgłasza pretensje swojej rodziny do tronu pruskiego i grozi zbrojną interwencją. Friedrich nie zamierza ustąpić i 22 marca wojska Jana I wkraczają do Prus w okolicach Olsztyna. Podczas walk z niewielkimi oddziałami przygranicznymi umiera jeden z najbardziej zasłużonych dowódców ostatnich wojen Dobiesław Kurozwiecki.

Walki
4 kwietnia wojska polskie docierają pod Królewiec, gdzie ścierają się z 7 tysiącami prusaków. Walki trwają 10 dni i kończą się łatwym zwycięstwem Polaków. 17 tysięcy polskich żołnierzy rozpoczyna oblężenie stolicy. 1 maja oddziały Pileckiego zajmują Memel. 26 maja pruskie oddziały próbują jeszcze walczyć, ale zostają rozbite przez przeważające siły polskie. Bronią się jeszcze w warownych miastach i fortecach. 9 lipca z posiłkami dociera Michał Radziwiłł z Litwy i rozpoczyna ze swoimi wojskami szturmowanie Królewca. 10 sierpnia Zakon Krzyżacki wypowiedział wojnę Prusom. W październiku po zdobyciu stolicy Radziwiłł ze swoimi wojskami zdobywa pozostałe walczące punkty w Memel. 12 października podpisany zostaje pokój Memel i 25 tys. dukatów odrzymuje Litwa Polska zyskuje możliwość przechodzenia przez terytorium Prus.

 

Rozwój Polski (1497-1501)


Polska za panowania Jana I Olbrachta. ​

Początek zmian
1 stycznia 1497 wybucha bunt ludności chłopskiej na Ziemii Lubuskiej szybko stłumiony przez oddziały Pileckiego. Uzmysławia to Janowi I Olbrachtowi potrzebę zajęcia się sprawami wawnętrznymi. 2 lutego król odmawia nałożenia ceł. Wkrótce podpisane zostają porozumienia handlowe z Litwą, Szwecją i Węgrami. 26 marca Albrecht IV der Wiese z Bawarii zostaje nowym Cesarzem. Wygnany z Prus Friedrich von Meissen zostaje wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego. Król Jan jednak nie decyduje się na zaatakowania Krzyżaków najpierw zamierza odbudować wewnętrznie Polskę. Pierwszym krokiem jest obniżenie wpływów do królewskiego skarbca i zwiększenie wydatków na inne dziedziny. 26 października 1498 odrzuca akt mający zezwolić szlachcie na przejmowanie ziem kościelnych.

Sprawy zagraniczne
23 czerwca Jan I Olbracht zwraca się do króla Czech Władysława II z prośbą o zezwolenie na przemarsz wojsk polskich przez jego kraj, ten jednak odmawia. 17 stycznia 1499 najstarsza z córek króla zostaje wydana za mąż za członka duńskiej rodziny królewskiej. 1 stycznia 1501 roku Jan I Olbracht gwarantuje Węgrom niepodległość. Ma to zapewnić spokój na południowej granicy kraju, gdyż Polsce wyrasta nowy przeciwnik rosnące w siłę Imperium Osmańskie. Zachodnia granica oparta o linię Odry strzeżona jest przez oddziały Pileckiego. 8 stycznia 1501 roku Austria i Czechy atakują Geldrię, po której stronie opowiadają się Węgry i Państwo Moskiewskie. Król przesyła do Krakowe dodatkowe siły. 19 maja Hesja wypowiada wojnę Szwecji i Danii wsparcia udziela jej Zakon Krzyżacki. Jan I Olbracht z niepokojem obserwuje rosnący w siłę Krym, oraz umacniające się na ziemiach germańskich Danię i Szwecję.

Koniec panowania Jana I Olbrachta
Król pozostawił po sobie państwo silne gospodarczo i wojskowo. Skarbiec wypełniony był po brzegi dukatami, czyniono przygotowania do rozbudowy Uniwersytetu w Krakowie o Akademię Sztuk Pięknych, Polscy kupcy umocniali się na rynku w Mekleburgu, ludność otrzymywała coraz więcej przywilejów i malało znaczenie szlachty, stosunki z Litwą układały się dobrze, granice były spokojne i poparte układami oraz porozumieniami z sąsiadami. Kraj wchodził w fazę rozkwitu, jednak 18 czerwca 1501 roku król Jan I Olbracht nieoczekiwanie zmarł. Jego następcą został rządzący na Litwie Aleksander I.
Ponad miesiąc od odcinka, zamykam, w celu kontynuowania PW
Serek