Fenicjanie, a prezentacja.

Siemka, muszę przygotować prezentację o Fenicjanach na język polski. Siedzi tu sporo historyków i mam nadzieję że wytkną mi podstawowe błędy, na razie wrzucam streszczoną przeze mnie historię tegoż wspaniałego państwa i liczę na waszą konstruktywną krytykę(czytaj, wypomnienie każdego głupiego błędu zarówno językowego jak i merytorycznego).

Nazewnictwo
Nazwa Fenicja (gr. Φοινίκη Phoinike) prawdopodobnie pochodzi od nadanej sobie przez nich samych a skojarzonej przez etymologię ludową ze słowem φοινός (phoinos, krwistoczerwony) – ze względu na fenicki handel purpurą. Inną, późniejszą nazwą Fenicji jest Chna (Kanaan-z okresu Imperium Perskiego ). Według innej opinii nazwa Fenicja została nadana przez Greków, a sami Fenicjanie nazywali swój kraj Kanaanem.


Fenicjanie


Najstarsza ludność Fenicji jest zupełnie nieznana. W III tysiącleciu p.n.e. Fenicję zamieszkiwali już Fenicjanie. O ich pochodzeniu nie wiadomo nic pewnego, ale można założyć że najbliżej prawdy jest teoria że przybyli jako druga fala ludów semickich lecz i tutaj są pewne niepewności. Według Herodota przybyli oni znad Morza Czerwonego przez Syrię, natomiast według niektórych starożytnych geografów pochodzili znad Zatoki Perskiej.


Język fenicki


Dialekt/Język fenicki – odmiana języka kananejskiego z rodziny języków semickich, którą posługiwali się Fenicjanie. Znany jest przede wszystkim z napisów, które znajdowano w wielu miejscowościach nad Morzem Śródziemnym.
Dla zapisu języka Fenicjanie stworzyli pismo z 22 znaków konsonantycznych, które – po uzupełnieniu go samogłoskami za pośrednictwem języka greckiego – dało podstawę dla opracowania alfabetu łacińskiego. Alfabet fenicki rozpoczynały dwie litery – alef i bet. W XIV–XIII wieku na obszarze syropalestyńskim zakończył się proces uproszczenia pisma fenickiego, co spowodowało jego upowszechnienie. Zastąpiono także trwały materiał pisarski, jakim były tabliczki gliniane, nietrwałymi pergaminem, skórą, papirusem itp. Z tego powodu fenicki nazwano językiem epigraficznym, gdyż bezpośrednie świadectwa języka są niezwykle rzadkie. Pismo fenickie odczytał w 1764 roku Jean-Jacques Barthélemy. Na terenach dawnej Fenicji odkryto w języku fenickim niewielką liczbę tekstów, za to na obszarach objętych ekspansją Fenicjan takich zabytków jest więcej. Charakteryzują się one jednak ubogim słownictwem, napisy są przeważnie krótkie, a samogłoski nie są oznaczane.


Ustrój


Fenicja nigdy nie była jednolita, dzieliła się na niezależne miasta-państwa. Społeczeństwo opierało się na trzech filarach: królu, kościele oraz ich kapłanach i radzie starszych. W pojedynczych miastach-państwach władali królowie. Władza króla często była ograniczona przez bogate rody kupieckie, które czasami były tak silne że decydowały o wojnie i pokoju zamiast króla. Pomimo słabości władzy królewskiej w miastach-państwach rody kupieckie nie omieszkały przyznawać swoim królom „boskiego pochodzenia”.




Historia


Sporo ważnych miast Fenickich zostało założonych przed szczytem potęgi fenickiej która przypadła na okres pomiędzy 1200 rokiem p.n.e. a 870 rokiem p.n.e., m. in.: Byblos, Tyr, Bejrut oraz Sydon. Jej nagły wzrost znaczenia w okolicach XIII wieku p.n.e. był spowodowany wędrówkami Ludów Morza, które zniszczyły Egipską potęgę oraz Imperium Hetyckie (największego rywala Fenicji).
Kiedy Egipt upadł, około 1100 roku p.n.e. , Fenicjanie uzyskali całkowitą niezależność. Najbardziej znanym królem w tamtym okresie był Hiram I (970-936 p.n.e.), który rozbudował Tyr i utrzymywał przyjazne stosunki z Solomonem, królem Izraela. Okres rozkwitu nic sobie nie robiąc z podboju państwa przez Asyryjczyków w 876 roku p.n.e. dalej trwał. Okres największego rozkwitu gospodarczego rozpoczął się w roku 709 p.n.e. i trwał do 664 roku p.n.e.
Państwo Asyryjskie powoli upadało, a Egipt wykorzystując to ponownie podbił Fenicję, ale okres panowania faraonów był krótki. Następnymi władcami Fenicji zostali Babilończycy ale i ich państwo upadło w roku 538 p.n.e., a Fenicja stała się satrapią perską. Przeciwko władzy nowego państwa wystąpił król Sydonu, Tennes lecz został szybko pokonany.
Persja znowu upadła. pokonana przez Aleksandra Macedońskiego, a okres jego panowania w Fenicji rozpoczął się w roku 333 p.n.e. po bitwie nad Issos. Po śmierci Aleksandra Wielkiego Fenicja przechodziła z rąk dynastii hellenistycznej w Egipcie do rąk dynastii hellenistycznej w Persji, aż do czasu podboju przez Rzym (64 p.n.e.). Fenicja stała się prowincją Rzymską z szeroką autonomią, a po podziale cesarstwa znalazła się w granicach wschodniej części imperium. W VII wieku została podbita i zarabizowana przez III Kalifa, Umara.

Kolonializm


Fenicjanie byli największymi handlarzami i żeglarzami w starożytności. Byli znani z odwagi i przedsiębiorczości, które skłaniały ich do pływania po otwartym oceanie. Przodowali w budowie okrętów, dzięki czemu mogli bardzo łatwo podróżować po Morzu Śródziemnym. Pierwotnie panowanie na morzu należało do Krety i dopiero po XII w. p.n.e. Fenicji udało się zdobyć hegemonię na morzach.
Kolonizację rozpoczęli od Cypru, a następne kolonie były zakładane m.in. na wyspach Morza Śródziemnego takich, jak Sycylia, Malta, Baleary, Sardynia, ale nie tylko wyspy stały się celem Fenicjan. Zasiedlili także Afrykę Północną (Kartaginę), Andaluzję oraz okolice Tangeru. Miasta założyli nawet za Słupami Heraklesa (Słupami Melkarta jak zwali je Fenicjanie do III w. p.n.e.).


Gospodarka


Prócz lasów i barwnika z ślimaka purpurowego z którego wyrabiano purpurę, Fenicja żadnych bogactw naturalnych nie posiadała, a mimo tego była jednym z najbardziej rozwiniętych państw starożytnego świata. Podstawą bogactwa Fenicji było dobrze rozwinięte rzemiosło i rolnictwo stojące na najwyższym poziomie.
Fenicjanie słynęli zwłaszcza z eksportu towarów luksusowych, takich jak przedmioty wytapiane z metali czy szkła (sztukę wytapiania przejęli z Egiptu). Fenicjanie handlowali też kością słoniową, barwionymi tkaninami (sławna purpura tyryjska). Stworzyli na stokach górskich tarasowy system uprawy sadów owocowych i winnic. Fenicjanie jako zapłatę uzyskiwali najczęściej szlachetne kruszce oraz inne metale. Na bardzo dużą skalę prowadzono handel niewolnikami.
Najważniejszym źródłem dochodu miast fenickich był dalekomorski handel metalami takimi jak: srebro, cyna i ołów sprowadzane z Hiszpanii, cyna z Wysp Brytyjskich, miedź z Cypru, czy złoto z Afryki i Hiszpanii.


Sztuka


Rozwijała się od III do I tysiąclecia p.n.e., głównie w takich miastach fenickich jak Byblos, Sydon, Tyr, Ugarit (Zniszczone przez wędrówkę Ludów Morza). Powstała przy udziale ścierających się na terenie Fenicji kultur Egiptu, Mezopotamii, Anatolii i Egei. Kultura fenicka łączyła obce wzory, dlatego w wielu miejscach charakterystyczny jest eklektyzm.
W budownictwie Fenicjanie opierali się na wzorach Egipskich, ale także znalazło się kilka przykładów budownictwa hellenistycznego. Rzeźbiono głównie z gliny i brązu, podobnie jak w Anatolii. Najczęściej były to małe figurki Baala lub Astrate. Z kamienia powstał sarkofag Ahirama, czyli najstarszy znany przykład użycia pisma fenickiego. Oczywiście nekropolie w Sydonie także zostały wykonane z kamienia. Mimo tego Fenicjanie znali się także na gliptyce w której używali głównie motywów egipskich i mezopotamskich. Niestety kultura fenicka w VII w. p.n.e. powoli ulegała zatarciu przez kulturę asyryjską, perską i hellenistyczną. Sama kultura przetrwałą dużo dłużej w koloniach, a zwłaszcza w Kartaginie.


Religia


Religia Fenicjan miała charakter politeistyczny. Na czele panteonu bogów fenickich stał Baal i Astarte. Baal był młodym i porywczym bogiem burzy, deszczu oraz władcą świata (podobnie jak Zeus). Astarte była boginią miłości, płodności i wojny kojarzonej często z babilońsko-asyryjską boginią Isztar. Do najważniejszych Bogów w panteonie fenickim zaliczał się także Mot, czyli bóg śmieci(dosłownie, bóg wysuszonej letnim skwarem ziemi) oraz Eszmun, bóg siły życiowej.

 

Zasadniczo można uznać że to dobry opis Fenicjan. Unikaj jednak archaizmów w stylu "kościół", należałoby raczej mówić o "świątyniach". Również termin "kolonializm" w ogóle nie pasuje do Fenicjan. Pojęcie to jest właściwe dla kolonizacji nowożytnej gdzie istniała metropolia wykorzystująca swoje kolonie. W przypadku kolonizacji fenickiej (i greckiej) nic podobnego nie miało miejsca. Nowo zakładane osady były w pełni niepodległe i nie miały oporu by występować przeciw "metropolii".

I bądź konsekwentny - nigdy nie istniała "Fenicja" jako państwo (a to sugeruje fraza "tegoż wspaniałego państwa") choć o jej rozbiciu politycznym wspominasz dalej.

Zagadkę pochodzenia Fenicjan raczej należy rozstrzygnąć na rzecz opcji jej autochtonicznego, kananejskiego pochodzenia. Fenicjanie wyraźnie odróżniają się od Aramejczyków, Hebrajczyków czy Filistynów choć wpływów obcych nie da się zaprzeczyć.

Lasy cedrowe to nie było byle co w tamtym regionie. Dla Egiptu było to właściwie jedyne źródło pełnowartościowego drewna. Nie dziwota, że Fenicjanie zainteresowali się morzem - mieli z czego budować porządne okręty aczkolwiek nie mieli w zwyczaju wyprawiać się na otwarte wody oceanów - żegluga w okresie starożytnym była wybitnie zachowawcza - trzymano się wybrzeży. Trochę dziwi to że pominąłeś kluczowe ich osiągnięcie morskie - opłynięcie Afryki na co (nieświadomie) dowody podał Herodot. Kartagińskie wyprawy w rejon Zatoki Gwinejskiej to już raczej historia Kartaginy niż samej Fenicji ale rzecz warta odnotowania.

O kulturze materialnej Fenicji wiele nie można powiedzieć również z tego względu, że ten obszar jest bardzo gęsto zaludniony i zurbanizowany co wyklucza szersze prace archeologiczne.

 

To o podróżach morskich chciałem w osobny punkt ogólnie wziąć, dzięki że mi przypomniałeś. Co do kościoła i państwa racja 100%, postaram się wyszukać jakieś zamienniki. No i dopiszę wyjaśnienie jak wyglądał kolonializm w tamtych czasach. Co do opcji autochtonicznej, na polskiej wikipedii bardziej sugerowana jest opcja z wędrówką ludów semickich, ale zaufam ci w tej sprawie. A co do lasów cedrowych, nie wiedziałem że to cedr był. Dzięki za rady, jutro przerobię trochę ten tekst. No i to ostatnie zdanie-bezcenne.

 

Zostaw samo "została zarabizowana". To będzie oczywiste, że przez Arabów Ewentualnie napisz, że "zislamizowana przez Arabów ".

 

@ers A może "W VII wieku została podbita i zarabizowana przez III Kalifa, Umara."

 

Może być. Wcześniej było takie stylistyczne "masło maślane "

 

Wiedziałem o tym, ale nie miałem pomysłu jak to napisać poprawnie . Tak czy inaczej dzięki.