Forza Italia!

FORZA ITALIA! - AAR TOSKANIA






Część Pierwsza



Wstęp
​

Wielkie księstwo Toskanii powstało w XVI wieku, kiedy ród Medyceuszy objął pełnię władzy w Republice Florencji i ogłosił powstanie Księstwa Florencji. Burzliwe dzieje nie oszczędzały tych ziem. W 1737 roku zmarł ostatni z Medyceuszy a na tronie zasiedli Habsburgowie. W niespełna 70 lat później księstwo zostało zajęte przez rewolucyjną Francję, w 1801 roku Napoleon utworzył na tym terenie Królestwo Etrurii a jego władcami uczynił Burbonów. Jednak już 6 lat później ziemie te wcielono bezpośrednio do Francji. Po klęsce Napoleona w 1814 roku powołano dawne Wielkie Księstwo Toskanii na którego tron powrócili Habsburgowie, a dokładniej Ferdynand III. Za jego panowania wydzielone zostało księstwo Lukki, jako rekompensata dla Burbonów z utratę Toskanii. Ferdynand zmarł w 1824 roku w wieku 55 lat, wcześniej przekazując władzę swemu synowi Leopoldowi II. Wstępując na tron książę miał 27 lat i jak miało się okazać był jednym z najmniej reakcyjnych władców nie tylko księstw włoskich, ale także całej Europy.

​

1836 - 1848
​

Przez pierwsze 11 lat rządów w Toskanii Leopold II nie tylko odbudował gospodarkę, czego przykładem może być otwarta w lutym 1830 roku winiarnia, nie tylko zrównoważył budżet księstwa, ale przede wszystkim zaskarbił sobie szacunek poddanych. W początkach 1836 roku książę Leopold postanowił posunąć się dalej i podjął reformy mające dać większy udział społeczeństwa we władzy a mianowicie ustanowił dwuizbowy parlament ( Izba Deputowanych i Senat ), gdzie do izby niższej prawo głosu mieli średniozamożni obywatele a Senat nadal mianowany był przez księcia. Zliberalizował także podejście do prasy wydawanej we Florencji zaprzestając cenzury, by na koniec 17 lutego ogłosić nową Konstytucję Księstwa Toskanii. Leopold stawał się tym samym pierwszym monarchą konstytucyjnym we Włoszech.

​

Przeprowadzone rok później wybory przyniosły zwycięstwo konserwatywnej Partito Transigenti, która uzyskała ponad 72 % głosów.
Leopold nie zaniedbywał jednak także gospodarki, tuż przed wyborami uroczyście otworzył pierwszy w Toskanii piec parowy, który wkrótce miał rozprzestrzenić się po księstwie znacznie ułatwiając dotychczasową pracę. Zafascynowany nowinkami technicznymi książę w 1838 roku sprowadził z Francji narzędzia służące do produkcji mechanicznej, takie jak żniwiarka, młocarnia czy też mechaniczne krosna. Dzięki tym wynalazkom produkcja księstwa znacznie wzrosła.
Rozwój gospodarczy wpłynął także na rozmyślania księcia na temat obronności jego księstwa, Leopold doskonale zadawał sobie sprawę, że jego dwie dywizje piechoty nie są wystarczającą ochroną, ale również nie chciał zadrażnień z sąsiadami, dlatego też ostatecznie zdecydowano się na zakup zaopatrzenia dla 4 dywizji rezerwowych, które w razie wojny można by szybko powołać pod broń.
Władca w początkach lat 40-tych przystąpił również do wzmacniania tożsamości swych poddanych poprzez edukację, czego wyrazem było wspieranie postaw pozytywistycznych i pracy z najbiedniejszymi.
W przeprowadzonych w marcu 1842 roku wyborach do parlamentu nieoczekiwanie zyskują 52 % głosów wygrywa liberalna Partito Intransigenti. Powodów porażki konserwatystów jest wiele ale do najważniejszych zaliczyć można zbyt protekcyjną politykę celną, która mimo iż dawała spory zysk do budżetu, jednak dławiła rozwój gospodarki. Drugim powodem był zbyt bliski zdaniem nawet samego Leopolda kurs polityki względem Wiednia, który mimowolnie osłabiał współpracę z innymi państwami półwyspu Apenińskiego.
Na efekty nowego rządu nie trzeba było długo czekać, już po dwóch latach miejscowi kapitaliści rozpoczęli budowę fabryki nawozów, dzięki czemu Toskania przeradzała się powoli z kraju rolniczego w przemysłowy.
Okres rządów liberałów przyniósł również unowocześnienie w armii dzięki znacznie lżejszym karabinom wprowadzonym w 1844 roku a także mobilności strategicznej, czyli planom przemieszczania się wojsk.
Doskonała kondycja gospodarki a także przejście z rolnictwa na rzecz industrializacji przyniosły zwycięstwo liberałom także w kolejnych wyborach w roku 1847.
Rosnąca pozycja Toskanii w handlu przyczyniła się do powstania pierwszej w historii Włoch giełdy we Florencji, co przyniosło nie tylko znaczne zyski ale także wzrost prestiżu na arenie międzynarodowej.
Październik 1847 roku przyniósł kolejny sukces Leopoldowi, a mianowicie przyłączenie księstwa Lukki, po tym jak jego książę odziedziczył księstwo Parmy po śmierci żony Napoleona Marii Ludwiki. Na mocy traktatów podpisanych jeszcze w 1814 roku Karol Parmeński po wstąpieniu na tron Parmy miał zrzec się Lukki na rzecz Toskanii.

​

W niespełna pół roku później Europą targnęły siły rewolucyjne. W marcu 1848 roku przeciw Austrii wystąpiły Węgry co w najbliższych miesiącach zwiastowało falę zmian na mapie Europy.

 

Część Druga



Risorgimento
1849 - 1860
​

Fala rewolucyjna rozpoczęła się na Półwyspie Apenińskim od wystąpień w Turynie, Wenecji i Mediolanie. Początkowo książę Leopold sympatyzował z powstańcami, jednak już w kwietniu 1849 roku jego sympatia przerodziła się w przerażenie, gdy w Parmie obalono a następnie ścięto księcia Karola. Podobne wypadki miały miejsce w księstwie Modeny a we wrześniu w Rzymie, jednak tam pozwolono władcy jak i papieżowi udać się na wygnanie.

​

Leopold nie czekał jak potoczą się wypadki w jego księstwie i w początkach maja odsunął liberałów od władzy przekazując urząd premiera reprezentantowi konserwatystów. Uległ również namowom ambasadora Austrii, która przeżywała ciężkie chwile w walce z Węgrami i buntami w Lombardii, aby zaatakował północne księstwa i zdusił rewoltę. 28 maja oddziały toskańskie napotykając znikomy opór zajęły Modenę a tydzień później Parmę. Początkowo Leopold miał zamiar przywrócić w zajętych księstwach stary porządek, jednak w lipcu na wieść o powstaniu rewolucyjnej Lombardii i oderwaniu od Austrii Wenecji, oficjalnie wcielił oba księstwa do Toskanii. Działania kontrrewolucyjne Leopolda wywołały wrzenie we Włoszech a nawet bunt we Florencji zdławiony po dwóch dniach przez wojska wierne księciu. Przeciwko Toskanii wystąpiło też dawne Państwo Kościelne, teraz kontrolowane przez rewolucjonistów. Książę nie czekając na formowane dopiero dywizje rezerwowe uderzył na południe i wschód, zdobywając z marszu Bolonię a w grudniu podchodząc pod Rzym. Jednak w tym czasie na arenę walk wkraczała Sardynia, której nowy władca Wiktor Emanuel II dążył wzorem swego ojca do wyparcia Habsburgów z Włoch i zjednoczenia kraju. W styczniu 1850 roku Królestwo Sardynii wypowiedziało wojnę Austrii a także Toskanii i uderzyło na nie bronioną Parmę. Nie mając wystarczających sił do walki na dwa fronty, Leopold odstąpił od zdobywania Rzymu i pomaszerował na północ, gdzie 19 lutego jego wojska rozbiły liczniejszą armię Sardynii w bitwie pod Reggio nell’Emilia. Tydzień po bitwie z północy nadeszły oddziały austriackie, które 17 marca zmusiły Wiktora Emanuela do podpisania pokoju. Ostatnim akordem Wiosny Ludów we Włoszech było wspólne zdobycie Rzymu i przywrócenie papieża na tron Piotrowy przez wojska toskańsko-austriackie. Książę Leopold w zamian za swą lojalność wobec dworu wiedeńskiego otrzymał przyłączone wcześniej księstwa Modeny i Parmy jak również północno-wschodnie tereny Państwa Kościelnego ciągnące się wzdłuż Adriatyku aż do granicy z Neapolem. W oczach kanclerza austriackiego skupienie słabych księstw włoskich pod władzą księcia Toskanii, który dowiódł przecież lojalności, miało zapewnić Austrii wpływy we Włoszech bez koniecznego utrzymywania tam wojsk. Warunkiem na który musiał się zgodzić Leopold było cofnięcie konstytucji i wprowadzenie austriackiego modelu władania. Mimo początkowych obiekcji Leopold niechętnie przystał na dyktat z Wiednia.

*****
​

Powiększone księstwo Toskanii liczące teraz prawie 4,5 mln mieszkańców, było zdaniem Leopolda zbyt słabo chronione, dlatego też w połowie 1851 roku armia toskańska powiększona została o trzy dywizję piechoty, dodatkowo do każdej przydzielona została brygada liniowa, sformowana ze specjalnie wybranych żołnierzy, którzy wyróżnili się w poprzednich bojach.
Władca nie zapominał również o gospodarce, która dzięki kolejnej fali mechanizacji i przyłączenia bogatych prowincji odzyskiwała dawną dynamikę, tak nadszarpniętą przez rewolucję. Wzrastający handel skierował oczy Leopolda w stronę morza, gdzie w 1852 roku powołano toskańską marynarkę handlową.
Dwa lata później zrealizowano kolejny plan wzmocnienia potencjału militarnego księstwa rozbudowując armię do sześciu dywizji piechoty, dokupiono ekwipunku dla kolejnych czterech dywizji rezerwowych a także zwodowano dwie fregaty, które miały chronić zachodnie wybrzeże Toskanii.
Znacznym sukcesem na arenie międzynarodowej było zawarcie sojuszu między Toskanią a Prusami, które nastąpiło 14 lutego 1855 roku.
Nie oczekiwanie dla wszystkich już 18 maja 1855 roku Leopold ogłosił mobilizację jak również wysłał swe dywizje na granicę z Sardynią. Krok ten powodowany był zbliżeniem sąsiada z północy do Francji a także coraz agresywniejszymi atakami sardyńskiej prasy wobec Leopolda. Pretekstem do wypowiedzenia wojny było zastrzelenie jednego z żołnierzy toskańskich przez nieznanych sprawców tuż przy granicy z Sardynią. Leopold zażądał w ultimatum przeprosin ze strony władz Sardynii oraz rekompensaty o wartości 4 milionów funtów. Wiktor Emanuel kategorycznie odrzucił te warunki.
Ofensywa rozpoczęła się 22 maja i od razu przyniosła zaskakujące wiadomości z frontu. Jak donosił głównodowodzący armii Toskanii gen. Oliveri Sardyńczycy byli kompletnie nieprzygotowani i w popłochu wycofywali się w głąb kraju.
Już 5 lipca zdobyto Turyn, zresztą słabo broniony a 20 sierpnia zmuszono resztki oddziałów sardyńskich do kapitulacji w dolinie Aosty. Na mocy porozumienia podpisanego trzy dni później Królestwo Sardynii oficjalnie przestawało istnieć a jego ziemie przechodziły pod władanie Leopolda.
Mimo zaskakującego zwycięstwa i zagarnięcia ziem najgroźniejszego przeciwnika na półwyspie Apenińskim pokój nie zawitał w księstwie Toskanii. 22 sierpnia zakończyła się trwająca trzy lata wojna Francji z Rosją a uwolnione z frontu oddziały przyszły z pomocą Sardynii. Jednak w tym momencie dowództwo francuskie popełniło błąd i zamiast dokonać desantu z morza na nie bronione prowincje Toskanii, postanowiło uderzyć przez Alpy w kierunku Turynu. Wysokie góry a także działania wojsk toskańskich spowodowały, że już w pierwszej bitwie Francuzi musieli wycofać się a ich ofensywa praktycznie zamarła. Stan taki trwał aż do stycznia 1856 roku kiedy udało się zawrzeć pokój między Toskanią a Francją na mocy którego Francja otrzymywała Niceę oraz okręg Chambery, zamieszkały zresztą przez ludność francuskojęzyczną.

​

Powiększenie prawie dwukrotnie Toskanii wpłynęło doskonale na gospodarkę, głównie dzięki dobrze rozwiniętym fabrykom Piemontu a także rozwiniętej sieci kolejowej.
Boom gospodarczy Leopold pragnął wykorzystać także do celów militarnych. W 1857 roku powiększył armię do 120 tysięcy żołnierzy a dodatkowo wyposażył ją w nowoczesną artylerię. Pragnąc wykorzystać sprzyjającą sytuację międzynarodową w czerwcu oddziały toskańskie wkroczyły na terytorium Królestwa Obojga Sycylii pod pretekstem zduszenia rebelii, która targała krajem od ponad roku. Jednak król Ferdynand II doskonale zdawał już sobie sprawę o co tak naprawdę chodzi i podjął zbrojny opór przeciw najeźdźcom. Po stronie Obojga Sycylii stanął papież Pius IX, który związany był z Ferdynandem sojuszem. Sytuacja ta zaskoczyła nieco Leopolda, który obawiał się ataku Austrii po stronie Papiestwa, jednak gdy otrzymał zapewnienie z Berlina, że Prusy uszanują sojusz w razie wojny z Austrią, nakazał swym oddziałom maszerującym na Neapol zawrócenie w stronę Rzymu i Perugii. Oddziały papieskie stawiły słaby opór, dzięki czemu już we wrześniu Leopold zmusił papieża do zawarcia pokoju, jednak obawiał się nadal reakcji Austrii i Francji, dlatego też nie zdecydował się wcielić całego Państwa Kościelnego a tylko okroić je do prowincji Rzymskiej.
Po pokonaniu papieża wojska toskańskie uderzyły na południe, gdzie Ferdynandowi udało się sformować dość pokaźną armię. Ciężkie boje toczono szczególnie o Neapol, przy zdobywaniu którego oddziały toskańskie straciły 12 tysięcy zabitych i 18 tysięcy rannych. Jednak napór wojsk toskańskich był zbyt wielki, do końca 1858 roku zepchnięto oddziały Ferdynanda na Sycylię, którą we wrześniu 1859 roku opanowano śmiałą akcją floty i armii. Półwysep Apeniński był zjednoczony.

​

1 stycznia 1860 roku Leopold II koronował się w katedrze we Florencji na króla Włoch, przyjmując imię Leopolda I.

 

Z lekkim poślizgiem prezentuje kolejną część mojego AARa. Nie jestem z niej do końca zadowolony, ale trudno nie może być zawsze wspaniale. Zapraszam do lektury i komentowania.
​

Część trzecia



​

​

Risorgimento cz. II
​

1860-1869

Polityczne zjednoczenie Włoch nie oznaczało jednakże scalenia wszystkich prowincji w jeden organizm. Największym problemem przed którym stanął Leopold I oraz nowo powstała Liberali Moderati, którą władca powierzył stery rządu, była gospodarka, która nastawiona była na produkcję dla poszczególnych księstw i rynków zagranicznych a nie na potrzeby zjednoczonego kraju. Problemem było również scalenie społeczeństwa włoskiego z północy i południa, których świadomość społeczna jak i wyobrażenie o nowym państwie były zdecydowanie różne.
Podstawą gospodarki pozostawało nadal rolnictwo oraz wydobycie siarki, której olbrzymie ilości występują na Sycylii. Nierównomierny rozwój przemysłu, który w przeważającej większości ulokowany był na północy powodował również dodatkowe problemy, ponieważ przyspieszał migrację z południa na północ w poszukiwaniu pracy.

​

Już w początkach września 1860 roku przystąpiono do realizacji planu uprzemysławiania państwa, który miał być realizowany poprzez ulgi podatkowe dla osób zakładających nowe zakłady a także rozbudowę już istniejących. Przedsięwzięcie miało być realizowane przez 15 lat.

Sfery rządzące w zjednoczonych Włoszech zdawały sobie sprawę, że obecny system polityczny hamuje rozwój oraz jednoczenie społeczeństwa, dlatego też 5 października 1860 roku przyjęto, stworzoną w ciągu niespełna pół roku, nową konstytucję, która w wielu rozwiązaniach wzorowana była na konstytucji toskańskiej.
Ustawa zasadnicza nadawała prawa wyborcze tworzącej się klasie średniej, na której Leopold miał nadzieje oprzeć swe rządy. Zaprzestano również cenzury prasy, która w myśl konstytucji miała podnosić świadomość społeczną Włochów i wprowadzać pluralizm w świecie polityki. Najbardziej kontrowersyjnym zapisem było uznanie religii katolickiej za państwową i przyznanie jej specjalnych praw. Na tym tle doszło do rozłamu w partii rządzącej i wyodrębnienia się nowej siły politycznej pod nazwą Intransigenti Cattolici, która opowiadając się po stronie króla w listopadzie przejęła władzę. Ze względu jednak na chwiejną sytuację w państwie Leopold postanowił rozpisać wybory, które miały się odbyć 15 marca 1861 roku a w których ostatecznie zwyciężyli liberałowie z partii Destra Consorterista. Dojście do władzy liberałów oznaczało ostry zwrot w gospodarce włoskiej. Rząd opierając się na prywatnych inicjatywach przystąpił do jeszcze szybszej rozbudowy przemysłu.

​

Nie zaniedbywano również sił zbrojnych, choć tutaj postanowiono ograniczyć liczbę żołnierzy a postawić na ich jakość. Z jednej strony podyktowane to było znacznymi wydatkami na armię a z drugiej w przemyśle zaczynało brakować rąk do pracy. W początkach 1862 roku na wyposażenie armii wszedł karabin maszynowy Gatlinga, włoska armia jako jedna z pierwszych wyposażona została w tę śmiertelną broń. W pięć lat później siła ognia żołnierzy znów wzrosła, ponieważ postanowiono zastąpić dotychczasowe działa nowymi ładowanymi odtylcowa przez co miały większą siłę rażenia i szybkostrzelność.

W polityce zagranicznej okres po zjednoczeniu Włoch przyniósł dość poważne przetasowania. Leopold ostatecznie już oparł się na sojuszu z Prusami, jednak czynił również starania o przychylność Francji i Anglii w swych sporach z Austrią. Zatargi z Wiedniem spowodowane były północno-wschodnią częścią półwyspu Apenińskiego, która nadal pozostawała w rękach Austriaków. Okazja do odebrania tych ziem nadążyła się w styczniu 1866 roku, kiedy to Prusy, walczące o hegemonię w Niemczech wypowiedziały wojnę Austrii. Król Leopold powołując się na zobowiązania sojusznicze wobec Prus opowiedział się po ich stronie i wysłał wojska na północ. Austria postawiona przed walką na dwa fronty już w początkach lutego wystąpiła z propozycją pokojową, w zamian za wycofanie z wojny Włochy miały otrzymać ziemie włoskie wraz z Wenecją, na co mimo wielu obiekcji członków rządu, którzy obawiali się zerwania sojuszu z Prusami, Leopold wyraził zgodę.

​

Zwycięstwo w wojnie z Austrią zbiegło się z wyborami, w których na fali patriotycznego uniesienia zwycięstwo odnieśli znów liberałowie. Do całkowitego zjednoczenia kraju pozostawało tylko zajęcie Rzymu. Sprzyjające warunki międzynarodowe nadeszły w 1869 roku, kiedy to wybuchła wojna między Francją, Austrią i Bawarią, które walczyły przeciw Prusom, z którymi Włochy nie posiadały już sojuszu od dwóch lat. Widząc zaangażowanie głównych sił Europy w wojnę Leopold postanowił przyłączyć Państwo Kościelne do Włoch. 8 lipca 1869 roku oddziały włoskie nie napotykając oporu wkroczyły do Wiecznego Miasta. Papież na znak protestu obwołał się "więźniem Watykanu", co jednak nie przeszkodziło Leopoldowi przenieść w sierpniu stolicy Włoch do Rzymu. Dzieło jednoczenia ziem włoskich dobiegało końca.

Sukcesy na arenie międzynarodowej miały również przełożenie na sukcesy ekonomiczne. W przeciągu niespełna dekady Włochy ze średniaka europejskiego przekształciły się w czwartą potęgę ekonomiczną świata z dobrze rozwiniętym przemysłem stoczniowym i zbrojeniowym. Produkty włoskie podbijały rynki, choć nie obyło się bez incydentów takich jak w Maroku, gdzie władze tego kraju zajęły włoski statek i dopiero interwencja eskadry fregat wysłanych do portu Magazan doprowadziła do zdjęcia aresztu i oficjalnych przeprosin ze strony Maroka.

​

Włochy wchodziły w nową dekadę z rozwiniętym przemysłem, dobrą siecią linii kolejowych, wybudowanych w latach 1863-69, zamieszkałe przez ponad 28 mln ludzi a także silne militarnie i szanowane na arenie międzynarodowej.


AAR zamknięty i wyczyszczony. W razie potrzeby, prosze o zgłoszenie sie do administracji.

CRIS

 

Wracam do mojego AARa, jakże ubóstwianymi w Victorii Włochami. Na wstępie zaznaczam, że odcinki będą dość rzadko ( ale będą:-D ), ponieważ latka lecą i człowiek nie ma już tyle czasu co kiedyś, jednak mam nadzieje, że to nie zniechęci czytelników do samego AARa. Dziękuje za otwarcie topicu CRIS'owi i jemu też poświęcam ten odcinek

​

1870 - 1885




Początek 1870 roku przyniósł zaskakujące wieści z Niemiec, Prusy pozbawione pomocy włoskiej nie były w stanie pokonać Austrii i w styczniu musiały zgodzić się na upokarzający pokój. Plany Bismarcka na szybkie zjednoczenie Niemiec legły w gruzach.
Osłabienie wojną państw niemieckich wykorzystała Rosja podburzając ludy zamieszkujące Imperium Osmańskie przeciw Turkom, aby w ten sposób zdobyć dominującą pozycję na Bałkanach.

We Włoszech natomiast sytuacja rozwijała się jak najbardziej pomyślnie, wybory roku 1872 wygrała Sinistra Costituzinale, liberałowie, którzy jednak za swój nadrzędny cel przyjęli obronę Konstytucji i poszerzanie swobód obywatelskich. Już w listopadzie udało im się uchwalić rewolucyjne jak na tamte czasy ustawy mówiące o zapewnieniu wszystkim grupom społecznym podstawowej opieki zdrowotnej oraz świadczeń na starość i od inwalidztwa. Rządząca partia zajęła się również palącym problemem finansowania wciąż dynamicznie rozwijających się gałęzi przemysłu a także unormowania włoskiej waluty. W połowie 1873 roku w życie weszła ustawa o bankach inwestycyjnych a także przeprowadzono reformę finansową opierając włoskiego lira na parytecie złota. Ostatnim etapem umacniania włoskich finansów było przystąpienie Włoch do Łacińskiej Unii Monetarnej, utworzonej wraz z Francją, Belgią i Szwajcarią. Unia wprowadziła wspólne standardy dotyczące, rozmiaru, masy, nominałów oraz zawartości srebra i złota w monetach wszystkich tych krajów, a także rozwijała wolny handel. Od tego momentu, waluta poszczególnych krajów Unii, była ważna także w pozostałych państwach, które wchodziły w jej skład.

​

Dynamiczny przemysł Włoch potrzebował dla swych produktów coraz to nowszych rynków zbytu, dlatego też już w 1874 roku włoscy przedsiębiorcy przy poparciu rządu, założyli faktorię handlową w Dżibuti na wschodnim wybrzeżu Afryki. Miała ona na celu penetrację finansową terenów Etiopii i Zanzibaru a także być zaczątkiem włoskiego kolonializmu. Jednak już w dwa lata później okazało się, że państwa afrykańskie nie są skłonne tolerować europejskich kupców, co potwierdził incydent jaki miał miejsce w Mogadiszu, gdzie tamtejsze władze skonfiskowały towary jednego z kupców włoskich. Włochy tym razem odmiennie niż w sprawie Maroka postanowiły wykorzystać sytuację i podporządkować sobie tereny Zanzibaru. Zamiar ten był tym łatwiejszy, że miesiąc wcześniej Francja również wypowiedziała wojnę Zanzibarowi. 23 marca 1876 roku pierwsze oddziały włoskie wylądowały w Mogadiszu, gdzie pokonały nieliczne zresztą siły zanzibarskie. Po zajęciu miasta rozpoczął się triumfalny pochód Włochów na południe, przy czym część sił przetransportowana przez flotę włoską 18 maja wylądowała na wyspie Zanzibar, gdzie w przeciągu 3 dni złamała opór miejscowych wojsk. Traktat pokojowy zawarty w Mombasie 18 października kład kres państwowości Zanzibaru, podzielonego między Włochy a Francję. Z otrzymanych terytoriów Włochy utworzyły swoją pierwszą kolonię, Somali włoskie (Somalia Italiana ). We włoskich rękach pozostaje również sama wyspa Zanzibar, z której utworzono włoski protektorat.
Rozwój włoskiego kolonializmu nie ograniczał się tylko do Afryki wschodniej, równolegle do działań w Somalii, na Wybrzeżu Kości Słoniowej ustanowiona zostaje Włoska Afryka Podrównikowa, gdzie kapitał włoski inwestuje w plantacje kawy.

Somali Włoskie
​

W 1878 roku wydarzenia na Bałkanach odwracają uwagę nowego rządu, zwycięskiej partii Destra Consorterista, od Afryki. W Imperium Osmańskim wybuchają powstania Bośniaków i Bułgarów, po stronie których opowiada się Serbia i Czarnogóra a wkrótce również Rosja.
Rozpadająca się Turcja nie była w stanie oprzeć się połączonemu uderzeniu Rosji i Serbii, szczególnie, że Prusy niedawny sojusznik Turków, nie doszedł jeszcze do siebie po przegranej wojnie z Austrią i nie mógł wikłać się w starcie z Rosją. Po 5 miesiącach działań na Bałkanach upokorzony sułtan musiał zgodzić się na traktat z San Stefano, na mocy którego powstawała Bułgaria z dostępem do morza Egejskiego a przez to odcinająca Turków od ich skurczonych już posiadłości w Europie. Grecy otrzymali tereny Tesalii, Serbowie Kosowo, a Austriacy otrzymali w administrowanie tereny Bośni. Anglicy, którzy wspierali dyplomatycznie Turków w zamian za wstawiennictwo u cara, aby nie wcielał terenów Armenii do Rosji, co było by naruszeniem równowagi w regionie, otrzymali Cypr a w rok później podporządkowali sobie Egipt, z wyjątkiem prowincji Massaua, którą zajęły wojska włoskie.

Bałkany po traktacie z San Stefano
​

Sukcesy lat 70 XIX wieku mimo iż przyniosły korzyści państwu i wyższym klasom społecznym, to jednak nie przełożyło się to na poprawę losu klasy robotniczo-chłopskiej. W marcu 1882 roku wybuchł wielki strajk wśród pracowników stoczni, który w krótkim czasie przerodził się w zamieszki. Kolejne wystąpienia w ciągu kwietnia miały miejsce w Parmie, Florencji i Neapolu. Powodem tych wystąpień była zła sytuacja materialna i brak zabezpieczeń socjalnych pracowników przemysłu. Po długich negocjacjach i debatach w parlamencie udało się uchwalić prawo pracy, które zakładało bardzo restrykcyjne normy bezpieczeństwa, ustalało płacę minimalną w przemyśle, dobre zasiłki dla bezrobotnych a także dostęp dla wszystkich do służby zdrowia. Pod względem tych uregulowań Włochy wyprzedzały inne kraje o dziesiątki lat.
Porozumienie ze związkami zawodowymi, które doprowadziło do wzmocnienia roli a co za tym idzie wydatków państwa, rząd starał się odbić sobie na arenie międzynarodowej. W maju 1885 roku w Marsylii podpisano porozumienie z Francją, na mocy którego Włochy zrzekały się swych posiadłości w Gwinei, które uzyskały rok wcześniej, w zamian Francja przekazywała miasto Libreville w Gabonie Włochom, w traktacie ustalono również, że zatargi między państwami regulowane będą w drodze pokojowej.

Włoskie posiadłości w Afryce w 1885 roku
​

 

​

Lata 1885 - 1900

Rozwój włoskich kolonii powodował również zatargi z sąsiednimi plemionami, w tym z największym w regionie Cesarstwem Etiopii. 12 stycznia 1886 roku w pobliżu granicy z Abisynią oddziały włoskiej milicji kolonialnej odkryły magazyn służący do przemytu z terytorium Etiopii towarów, sprzedawanych później w Somalii z pominięciem ceł nakładanych przez władze kolonii. Złapani przemytnicy zeznali, że działali na rozkaz wysoko postawionych osób z kręgów cesarza. Dla władz Włoch był to wymarzony pretekst do wysłania ultimatum, którego przyjęcie przez cesarza było by równoznaczne z ustanowieniem włoskiego protektoratu nad Etiopią.

​

Jak można było się spodziewać Etiopczycy odrzucili żądania, co skutkowało wypowiedzeniem wojny 2 lutego przez Włochy. Oficjalnie była to tylko ekspedycja karna, mająca na celu przywrócenie spokoju na granicach włoskich kolonii. Ekspedycją kierował generał Ricotti-Magnani, który na czele 46 tysięcznego korpusu w początkach czerwca wyruszył z Masawy w kierunku Bonga, dzięki czemu miał zamiar przeciąć kraj na pół i w ten sposób rozbić izolowane siły etiopskie.

​

Od południa z rejonu Mogadiszu wkroczyło dodatkowo 20 tysięcy żołnierzy milicji, przeważnie Somalijczyków, do których jednak generał nie miał zbyt dużego zaufania. Wkraczające oddziały włoskie napotkały opór Etiopczyków dopiero pod Magdalą, miejscowością na północ od Addis Abeby a także pod Kondor, gdzie 40 tysięczna armia etiopska dowodzona osobiście przez cesarza Menyeleka II przez trzy dni odpierała ataki Włochów zadając im poważne straty. Jednak przewaga jakościowa była po stronie generała Magnani’ego, którego wojska przełamały w końcu opór tubylców biorąc do niewoli samego cesarza. Rozbicie głównych sił etiopskich w szybkiej kampanii przypieczętowało los Cesarstwa Etiopii, które do końca maja 1887 roku zostało całkowicie podporządkowane władzy Włochów. 15 czerwca król Ferdynand I ogłosił się w Rzymie cesarzem Etiopii i jednocześnie dokonał połączenia swych posiadłości w Afryce Wschodniej tworząc Włoską Afrykę Wschodnią (Africa Orientale Italiana).
Znaczne powiększenie terytorium włoskiej kolonii wymusiło na władzach w Rzymie reformę systemu zarządzania koloniami oraz ich obroną. Od tej pory kraj podzielony był na osiem okręgów, a w każdym z nich powołano oddziały tubylcze mające dbać o spokój i porządek. Oprócz oddziałów kolonialnych w Etiopii i Somalii przebywało ok. 30 tysięcy żołnierzy włoskich.
Apetyty kolonialne Włoch po zwycięstwie nad Etiopią wyraźnie wzrosły, co zaowocowało poszerzeniem posiadłości włoskich także na zachodnim wybrzeżu Afryki. W październiku 1887 roku poszerzono zasięg włoskiego Gabonu aż po rzekę Kongo. W dwa lata później na mocy porozumienia z Nicei ustalono strefy wpływów między Włochami a Francją na Wybrzeżu Kości Słoniowej. W zamian za północne tereny kolonii włoskiej Francuzi przekazywali pod zarząd włoski rejon miasta Buke.

​

Gwałtowny rozwój terytorialny, ale także ekonomiczny lat 70-tych i 80-tych XIX wieku we Włoszech skonsolidował naród, ale również przyczynił się do coraz głośniejszych wystąpień proponujących poszerzenie zapisów Konstytucji dotyczących swobód obywatelskich a przede wszystkim praw wyborczych. Po burzliwych debatach i atakach konserwatywnej prasy przeciw takiemu rozwiązaniu, 27 maja 1895 roku parlament uchwalił zmiany w Konstytucji, które dawały prawo głosu wszystkim mężczyznom, którzy ukończyli 21 lat. Reforma wzorowana była na ustawach wprowadzonych wcześniej w Wielkiej Brytanii.

Ugruntowawszy swe panowanie w Etiopii, potwierdzone między innymi budową kolei z Masawy do Mogadiszu, Włosi coraz łakomiej spoglądali w stronę Półwyspu Arabskiego. 2 września 1896 roku miał miejsce incydent u wybrzeży Omanu, gdzie okręty sułtana zatrzymały i dokonały przeszukania na jednym z włoskich statków handlowych. Rząd w Rzymie uznał to wydarzenie za zniewagę i w odpowiedzi wysłał na Morze Arabskie eskadrę okrętów, które po zaokrętowaniu oddziałów z Etiopii, 17 grudnia zakotwiczyły u brzegów wyspy Sokotra.

​

Po odrzuceniu przez namiestnika sułtana wezwania podporządkowania wyspy Włochom, następnego dnia oddziały etiopskie i somalijskie zajęły port w Qadub i zmusiły oddziały omańskie do ucieczki z wyspy. Łatwe zajęcie wyspy skłoniło dowództwo włoskie do wysadzenia desantu pod Maskatem i próby opanowania miasta. Jednak posunięcia włoskie spotkały się z ostrą reakcją brytyjską, która w tym regionie posiadała swe interesy i obawiała się zbytniego wzmocnienia Włoch. Pod wpływem groźby wojny z Wielką Brytanią Włochy podjęły rokowania pokojowe z Omanem, na mocy, których Sokotra miała przypaść w udziale Włochom, natomiast Oman oddawał się pod opiekę Wielkiej Brytanii. Zakusy kolonialne Włoch zostały na jakiś czas przyhamowane.
Wzrastające napięcie w Europie skłoniło rząd włoski do poważniejszego zajęcia się sprawami wewnętrznymi kraju, który dzięki boomowi gospodarczemu a także demograficznemu stał się trzecim najpotężniejszym krajem świata.

Włochy w 1900 roku
​

 

​

Cisza przed burzą
1900-1914

Włochy wchodząc w XX wiek były jednym z najpotężniejszych państw świata, szczególnie ekonomicznie, ustępowały tylko gospodarce Stanów Zjednoczonych, choć przemysł włoski zaliczał się do najnowocześniejszych i znany był z produkcji dobrej jakości produktów. Potwierdzeniem tego była wybudowana w Toskanii fabryka urządzeń elektrycznych, która zwiastowała nadejście nowej ery w sferze przemysłowej.
W lutym 1908 roku w parlamencie włoskim przeforsowana została ustawa o nowej organizacji Banku Włoskiego, który teraz stawał się instytucją nadzorującą banki komercyjne a także dbał o stabilny kurs lira, zapewniający włoskiej gospodarce spokojny rozwój.
Prawdziwy boom przemysłowy nastąpił w połowie 1909 roku, kiedy to uroczyście otwarto kolejne fabryki produkujące najnowocześniejsze zdobycze techniki, takie jak auta i telefony. Również na potrzeby wojska rozbudowywano przemysł, stawiając w Neapolu pierwszą na świecie fabrykę czołgów a także samolotów w Wenecji.

​

Pierwsza dekada XX wieku przyniosła zaostrzenie sytuacji między mocarstwami. Walka o wpływy nie tylko w Europie, ale także w Afryce i Azji doprowadziła do powstania dwóch przeciwstawnych i wrogich sobie obozów: Ententy w skład, której wchodziła Francja, Wielka Brytania i Rosja, oraz Trójprzymierza: Niemiec, Austro-Węgier oraz Turcji. Włochy w tym przepychaniu się o kolonie i bogactwa starały się trzymać na uboczu i nie opowiadać się po żadnej ze stron. Jednak już w początkach 1910 roku wydatnie wzmocniono potencjał wojenny Włoch poprzez utworzenie dziesięciu nowych dywizji piechoty, jak również powiększenie stanu rezerwistów do pół miliona żołnierzy. Siły zbrojne Włoch liczyły zatem ok. 35 dywizji rozlokowanych we Włoszech, 12 dywizji kolonialnych i 5 oddziałów tubylczych rozlokowanych w Etiopii. Wyraźnym wzmocnieniem okazała się sformowana w 1912 roku 1 dywizja Kawalerii Pancernej wyposażona w produkowane w Neapolu czołgi.
Również marynarka wojenna Królestwa Włoch wydatnie wzmocniła swój potencjał. W maju 1909 roku zwodowano w Genui dwa bliźniacze krążowniki liniowe: „Terribile” i „Formdabile”, które wzorowane były na jednostkach brytyjskich. Rok 1911 przyniósł przełom w walkach na morzach i oceanach, na wyposażenie marynarki weszło 8 okrętów podwodnych, których zadaniem w czasie ewentualnego konfliktu miało być zwalczanie żeglugi transportowej nieprzyjaciela. Ostatnim etapem wzmacniania sił marynarki było zwodowanie w okresie od września 1911 do maja 1913 roku trzech drednotów: „Roma”, „Firenze” i „Garibaldi”, które miały stanowić trzon floty Włoch.

​

Wydarzenia początku drugiej dekady XX wieku wykazały słabość Imperium Otomańskiego oraz niezdecydowanie Niemiec i Austro-Węgier nie gotowych do podjęcia działań wojennych przeciw państwom bałkańskim. Wojna Bałkańska toczona w latach 1912-13 zakończyła się sromotną klęską Turcji i oddaniem prawie wszystkich posiadłości europejskich zwycięzcom.

​

Upokorzenie Turcji wykorzystały Włochy wkraczając do Libii i Trypolisu i rozciągając nad tymi terenami protektorat. Dodatkowo Turcja musiała się zgodzić na wydzierżawienie portu na wyspie Rodos dla włoskiej floty. Traktat sankcjonujący nowe nabytki włoskie podpisano w Palermo 12 października 1913 roku. Działania w Libii spotkały się z protestami nie tylko wśród społeczeństw Niemiec i Austrii, ale także we Francji i Wielkiej Brytanii.
Powoli, lecz nieubłaganie dawało się wyczuć w Europie nastrój wyczekiwania i nerwowości. Świat zmierzał ku wojnie…

​

Włochy w 1914 roku​

Przegląd świata w 1914 roku:


Ameryka Północna


Ameryka Południowa


Europa


Afryka


Azja Południowo-Wschodnia​

 

​

Europa w ogniu
Czerwiec 1914-wrzesień 1915


Tarcia między mocarstwami europejskimi początków XX wieku znalazły ujście w wydarzeniach, które miały miejsce 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie. Na przybywającego z wizytą arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego małżonkę dokonano zamachu, w którym oboje ponieśli śmierć. Austro-Węgry już po tygodniu oskarżyły Serbię o sprzyjanie zamachowcom i wystosowały wobec niej ultimatum, które ze względu na sformułowane w nim żądania było od początku nie do przyjęcia przez Serbię.

​

28 lipca Serbia ufna w sojusz z Rosją odrzuciła austriackie ultimatum i przystąpiła do mobilizacji. 1 sierpnia po uprzednim odrzuceniu przez Rosję ultimatum dotyczącego przerwania mobilizacji, sprzymierzone z Austro-Węgrami Niemcy wypowiedziały jej wojnę. Po stronie rosyjskiej stanęła Francja, która obawiając się wzmocnienia Niemiec 3 sierpnia wypowiedziała im wojnę. Lawina wydarzeń nabierała coraz większego rozpędu, 5 sierpnia Wielka Brytania wypełniając zobowiązania sojusznicze wobec Francji ogłosiła, że jest w stanie wojny z Niemcami i Austro-Węgrami. 7 sierpnia Niemcy przystąpiły do wykonania pokonania Francji zanim Rosja zdoła zebrać wystarczające siły i uderzyły przez Belgię i Luksemburg na Francję. Włochy już 4 sierpnia ogłosiły, że działania Francji mają charakter ofensywny i nie są w tym przypadku związane umową sojuszniczą, która zakładała tylko działania obronne.

Działania na frontach Wielkiej Wojny jak zaczęto nazywać toczącą się na kontynencie europejskim wojnę, skłoniły jednak Włochy do bardziej zdecydowanych kroków. 15 września ofensywa niemiecka w Belgii została powstrzymana pod Charleroi przez kontrofensywę francusko-belgijską, która w przeciągu 3 tygodni nie tylko zmusiła Niemców do odwrotu, ale także złamała ducha walki armii niemieckiej, gdyż ponad 350 tysięcy żołnierzy na skutek nieudolności dowództwa dostało się do niewoli. Na froncie zachodnim ofensywę Francuzi kontynuowali do końca grudnia i dopiero nastanie przenikliwych mrozów spowodowało zahamowanie postępów armii francusko-belgijskiej na linii Kleve-Kolonia-Koblencja, a więc głęboko w głębi terytorium niemieckiego.

​

Lepsze efekty przyniosła niemiecka ofensywa na wschodzie, gdzie jednak po zajęciu terenów Królestwa Polskiego front zatrzymał się na linii Niemna, dalej na południe przebiegając przez Lidę, Brześć Litewski aż do Kamieńca Podolskiego. Sytuacji II Rzeszy na froncie rosyjskim nie ratowało również przysłanie przez kraje niemieckie posiłków, które okazywały się całkowicie nie przygotowane do prowadzenia nowoczesnej wojny.
Jedynie na południu Austro-Węgrom udało się pobić wojska serbskie i przejąć kontrolę nad całym terytorium Serbii.
Zatrzymanie postępów Państw Centralnych a w niektórych miejscach frontu ich kompletna klęska wywołało we Włoszech dyskusję na temat przystąpienia do wojny. Praktycznie wszystkie partię polityczne z wyjątkiem malutkiej partii faszystowskiej Benito Mussoliniego opowiadały się za sojuszem z Francją i zaatakowania Austro-Węgier. Calem ataku miało być odebranie Austriakom resztek terytoriów, na których przeważała ludność włoska. Już 3 stycznia 1915 roku na granicę z Austrią wysłano prawie 400 tysięczną armię, która dodatkowo miała być wzmocniona 15 dywizjami, które kończyły formowanie w głębi kraju.
4 lutego w Paryżu rozpoczęły się rozmowy z Francją i Wielką Brytanią, zwanymi od swego przymierza, Ententą, na temat sojuszu z Włochami. Kością niezgody okazała się Albania, którą Włosi widzieli jako swój protektorat i okno do ekspansji na Bałkany. Ostatecznie ustalono, że sprawy granic podjęte zostaną na konferencji pokojowej po zakończeniu wojny, uroczyste podpisanie sojuszu nastąpiło 5 czerwca 1915 roku w Wersalu.
15 czerwca Włochy oficjalnie wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom a dzień później Niemcom.
Już następnego dnia miała miejsce pierwsza potyczka wojny a mianowicie włoska flota wojenna w składzie 3 drednoty, 5 pancerników kieszonkowych i 6 krążowników, zmierzająca do portu w Wenecji natknęła się na sześć krążowników austriackich, które po trzy godzinnej walce i pościgu udało się zatopić, przy stracie tylko jednego krążownika „Vittorio”.

​

Równolegle z walkami na morzu działania wojenne podjęła również włoska armia. Już 24 czerwca II Korpus piechoty w sile 10 dywizji uderzył w kierunku Triestu. Plan włoskiego dowództwa zakładał obejście austriackich umocnień na północy i wbicie klina przez tereny Słowenii i Chorwacji w kierunku na Wiedeń. Dlatego też 2 lipca w okolicach miasta Fiume desantu na niebronione plaże dokonało 50 tysięcy Włochów, którzy mieli utrzymać miasto do chwili nadejścia sił z pod Triestu. Opór Austriaków był jednak silny, dlatego też po dwóch tygodniach walk zdecydowano w wysłaniu kolejnych 80 tysięcy żołnierzy z zadaniem wysadzenia desantu w Poli i na północ od Zadaru, co miało rozciągnąć linie nieprzyjaciela i osłabić jego obronę pod Triestem.

​

Lądowanie w Chorwacji było częścią planu Sprzymierzonych, który zakładał jednoczesną ofensywę na Państwa Centralne na wszystkich frontach, tak, aby nie mogli przerzucać swych sił do wzmacniania obrony. Już od kwietnia wznowiona została ofensywa francuska w Nadrenii, która mimo silnego oporu do końca września opanowała tereny Nadrenii, Hanoweru i Dolnej Saksonii. W między czasie flota brytyjska wysadziła desant w okolicach Lubeki, który napotykając słabnący opór kierował się w stronę Berlina. Klęska Państw Centralnych zbliżała się wielkimi krokami.

 

Czas triumfu
1916 -35

Silny napór wojsk alianckich, które w kwietniu 1916 roku podjęły ofensywę na wszystkich frontach ostatecznie złamał opór państw centralnych, które okazały się niezdolne do walki na kilku frontach. Już we wrześniu 1916 roku rządy Niemiec i Austro-Węgier zmuszone zostały do przyjęcia zawieszenia broni i podjęcia rozmów nad przyszłym pokojem. 2 listopada w Wersalu odbyło się pierwsze spotkanie szefów państw biorących udział w wojnie, jednak burzliwe dyskusje na temat kształtu powojennej Europy spowodowały, że traktat pokojowy udało się podpisać dopiero 15 marca 1917 roku. Zakładał on rozpad monarchii austriackiej na Austrię, Węgry i Czechosłowację a południowe i zachodnie ziemie miały przypaść Serbii i Rumunii.
Również Niemcy zostały okrojone, wschodnie prowincje przyznane zostały Polsce, która wykorzystując rewolucyjny chaos w Rosji już wcześniej ogłosiła niepodległość. Podobnie uczyniły państwa bałtyckie, które zawiązały sojusz z Polską przeciw Rosji, która jednak zajęta sprawami wewnętrznymi nie miała wystarczających sił, aby wystąpić przeciw nim zbrojnie. Jednymi z ostatnich decyzji Traktatu było zmuszenie cesarzy niemieckiego i austriackiego do abdykacji i przekształcenie tych państw w republiki. Nie jako na pocieszenie do Niemiec przyłączono niewielkie państwa niemieckie, dotychczas samodzielne.

​

Europa po traktacie wersalskim​

Włochy z wojny wyszły zwycięskie, jednak ich apetyty terytorialne nie zostały zaspokojone. Sojusznicy wbrew wcześniejszym zapowiedziom nie zgodzili się na aneksję Albanii ani na przyznanie Włochom którejś z niemieckich kolonii. Mimo zwycięstwa w wojnie gospodarka włoska przeżywała zastój, zaprzestano rozbudowy przemysłu a i pozycja produktów włoskich cały czas spadała.
Niezadowolenie społeczne wykorzystał w 1922 roku przywódca Włoskiej Partii Faszystowskiej, Benito Mussolini, który w marcu zorganizował przewrót i przejął władzę w kraju. Odejście Włoch od demokracji wywołało spore poruszenie w Europie, jednak rząd Mussoliniego szybko uspokoił swych partnerów, że jego pucz był wymierzony w komunistów i nie będzie miał wpływu na dotychczasowe kontakty z innymi państwami.
Faszyści już w 1923 roku wprowadzili ustawy zakazujące funkcjonowanie innych partii poza faszystowską, a także przystąpili do rozbudowy armii i przemysłu. Zdecydowane działania Duce, przyniosły mu ogromne poparcie społeczne, którego nie zachwiał nawet Wielki Kryzys Światowy, który nastąpił w 1929 roku. Szybka reakcja faszystów na krach na nowojorskiej giełdzie, poprzez wprowadzenie robót publicznych i budowie gęstej sieci dróg, spowodowały, że skutki kryzysu we Włoszech były niemal nieodczuwalne. Działania Mussoliniego spowodowały, że Włochy w połowie lat 30 XX wieku stały się najpotężniejszym krajem świata z dobrze rozwiniętym przemysłem a także nowoczesną armią i flotą. Mieszkańcy Włoch patrzyli z ogromną nadzieją ku nadchodzącym latom, nie spodziewając się, że już za kilka lat ich życie może zmienić się diametralnie…


Koniec



AAR zamkniety i wyczyszczony. Vata doprowadził go do konca. Mimo wszysztko w razie czego prosze o kontakt jeśli trzeba bedzie otworzyc.

CRIS