Honor Albionu- mini AAR

Honor Albionu
​

Wielka Brytania. Państwo, któremu natura dała w prezencie najlepszą linię obronną, jaką tylko można sobie wymarzyć. Państwo, które szczerze pragnęło trzymać się jak najdalej od spraw „kontynentu”, lecz jednocześnie miało świadomość, iż całkowity izolacjonizm może doprowadzić do zdominowania Europy przez jedną siłę- której potem Wielka Brytania nie mogłaby się przeciwstawić. Logika ta nakazała pomóc Francji i Belgii zaatakowanym przez Niemcy w 1914 roku. Krwawy konflikt, który zyskał później miano Wielkiej Wojny, omal nie skończył się porażką. Ostatecznie jednak Alianci zatriumfowali i w warunkach pokojowych narzucili Niemcom bardzo ciężkie warunki.

Z czasem sojusznicy zaczęli łagodnieć i część porozumień Traktatu Wersalskiego była renegocjowana. Pozwoliło to Niemcom- którzy nie pogodzili się z porażką- odbudować swoją pozycję. W 1933 roku władzę przejął tam Adolf Hitler, stojący na czele radykalnej partii NSDAP. Początkowo skupił się na umocnieniu swojej władzy w kraju, co skłaniało do przypuszczania, iż nie ma on- wbrew wcześniejszym deklaracjom zawartych w książce „Mein Kampf”- wojowniczych zamiarów. Pogląd ten uległ zmianie na początku 1936 roku, gdy wojska niemieckie wkroczyły do Nadrenii- która według postanowień wersalskich miała być strefą zdemilitaryzowaną.

Wówczas rząd brytyjski odbył tajną konferencję na najwyższym szczeblu z władzami francuskimi. Obydwa kraje zgodziły się, iż przy tak nieobliczalnych Niemczech niemożliwe jest dalsze kontynuowanie polityki rozbrojenia. Wkrótce opracowano program zbrojeń- z racji konieczności interwencji na kontynencie priorytet uzyskały siły lądowe, co jeszcze niedawno w Wielkiej Brytanii byłoby nie do pomyślenia. Nie zapomniano jednocześnie o obronie lotniczej, opracowując nowe modele myśliwców oraz szybko zaczynając ich masową produkcję.

Niebawem okazało się jednak, iż zbrojenia rozpoczęto za późno. Ufny w swoje siły Hitler najpierw dokonał anschlussu Austrii, a potem zażądał od Czechosłowacji Kraju Sudeckiego, zamieszkanych głównie przez Niemców. Niegotowe jeszcze do walki kraje zachodnie nie były w stanie pomóc Pradze, która ugięła się pod naciskiem Berlina. Rząd- na którego od maja 1937 roku stał Neville Chamberlain- przyśpieszył tworzenie nowych dywizji oraz produkcję myśliwców. Prawdziwy szok nadszedł jednak w marcu: 14-tego dnia tego miesiąca niepodległość ogłosiła Słowacja, a Niemcy zajęły pozostałą część Czech. Widząc, iż brak jednoznacznych deklaracji spowodował utratę niepodległości przez Czechosłowację, Londyn i Paryż postanowiły nie popełnić drugi raz tego samego błędu. Jako iż naturalnym następnym celem Hitlera była Polska, zagwarantowano temu kraju niepodległość, a wkrótce owe gwarancje przerodziły się w formalny sojusz. W tajnym porozumieniu uzgodniono, iż w przypadku wojny z Niemcami Francja zaatakuje od zachodu, natomiast Wielka Brytania wyśle swoje siły lądowe na pomoc Polsce i wspólnie z nią rozpocznie działania na wschodzie, zmuszając Berlin do walki na dwa fronty. Do końca lata na terytorium Rzeczypospolitej znalazło się 66 dywizji brytyjskich (oraz ogromna ilość lotnictwa myśliwskiego) i 61 dywizji Polaków. Francja tymczasem postawiła na swoich granicach 65 dywizji gotowych do natarcia.

​

Powszechnie spodziewano się, iż Hitler w obliczu takiej potęgi wycofa się i zacznie bardziej ugodową politykę. Nie doceniono jednak fanatyzmu lidera nazistów: ostatniego dnia sierpnia 1939 roku po pełnym pychy i buty przemówieniu zażądał on od Polski zgody na przyłączenie Gdańska do Rzeszy oraz eksterytorialnej autostrady przez „korytarz” prowadzący do Prus Wschodnich. Warszawa zdecydowanie odmówiła, na co Hitler odpowiedział nazajutrz zdradzieckim atakiem bez wypowiedzenia wojny. Niemieckie plany zakładały użycie wojsk pancernych oraz Luftwaffe i przeprowadzenie tzw. „wojny błyskawicznej”. Zakładano szybkie rozbicie wojsk alianckich w Polsce, a następnie przerzucenie swoich sił na zachód i zmiażdżenie osamotnionej Francji. Sztab niemiecki srogo się jednak rozczarował- stawiające bohaterski opór wojska brytyjskie i polskie zatrzymały wrogie natarcie, a następnie przeszły do kontrataku. Początkowo ofensywę prowadzono na dwóch frontach- pierwszy przeciwko Słowacji, będącej marionetką Niemiec, drugi natomiast na Prusy Wschodnie. Już 5-go września zajęto Koszyce, dzień później natomiast Elbląg i Olsztyn.

​

9-go września Brytyjczycy pod dowództwem błyskotliwego generała Bernarda Montgomery’ego zdobyli Królewiec, jednakże większości dywizji Wermachtu udało się wycofać na północ. Ostatnią linią niemieckiego oporu w tym rejonie stało się odebrane w 1939 roku Litwinom miasto Kłajpeda wraz z otaczającymi je terenami. Była to jednak linia wyjątkowo twarda i ostatecznie Kłajpeda- do której zapasy dostarczane były morzem- utrzymała się aż do końca wojny. Na południu tymczasem kontynuowano natarcie i do końca września zajęto całą Słowację oraz przejściowo fragment Czech, a także przeprowadzono jeden atak na Wiedeń. Był on co prawda nieudany, lecz miał ogromne znaczenie propagandowe.

​

Skupienie sił na skrajnych odcinkach frontu poskutkowało jednakże osłabieniem jego środka. Niemcy wznowili ofensywę w rejonie Wielkopolskim i początkowo szło im znakomicie- mimo bezpardonowego oporu, padł Poznań oraz wkrótce po nim Bydgoszcz. Był to jednak koniec hitlerowskich sukcesów- część sił trzeba było przerzucić na zachód, natomiast Alianci w Polsce szybko przegrupowali siły i ruszyli do kontrataku. Krwawe walki trwały jednak przez pewien okres, a ucierpiały w nich zwłaszcza wspomniane Bydgoszcz i Poznań- nie chcąc się pogodzić z porażkami, Hiter rozkazał te miasta „prędzej zburzyć, niż oddać wrogowi”. Niestety, zamiar ten mu się udał- w wyniku walk i celowych działań Niemców zostały one niemal całkowicie zniszczone.

Ruiny Poznania​

W tym samym czasie ofensywa Francuzów rozwinęła skrzydła. W pełni udało się zrealizować opracowany przed wojną plan, który zakładał opanowanie okręgu Saary i potem natarcia w kierunku Dortmundu oraz granicy niemiecko-holenderskiej. Dzięki temu znaczna część znajdujących się na zachodzie sił Wermachtu została odcięta od reszty kraju w Zagłębiu Ruhry, którego zdobycie było jedynie kwestią czasu. Essen- ostatni punkt oporu Niemców- został zdobyty 14 października.

​

Również na Froncie Polskim Alianci nacierali na coraz bardziej zdemoralizowany Wermacht. Po wyparciu go za przedwojenną granicę przystąpiono do ofensywy mającej na celu opanowanie całego Górnego Śląska. Czołówki wojsk polskich zajęły Opole już 5 października, lecz bynajmniej nie oznaczało to końca walk. Hitler nakazał rzucenie wszelkich wymaganych sił, byleby tylko Śląsk został odbity. Po 10 dniach zaciętych zmagań kontrofensywa niemiecka odbiła większość utraconych wcześniej ziem. Dowództwu alianckiemu udało się jednak przekuć tę porażkę na sukces- korzystając z zaangażowania znacznych wrogich sił na Śląsku, przeprowadzono uderzenie na północy. 15 października Brytyjczykom udało się zająć Szczecin uzyskując przyczółek na zachodniej strony Odry; opanowano również niemało część ziemi lubuskiej.

​

Przez kolejny miesiąc walki prowadzone były głównie na ziemi lubuskiej i Śląsku. Francuzi bo opanowaniu rozległych terenów Rzeszy- w tym wyjątkowo ważnego Zagłębia Ruhry- dostali zadyszki; impas panował na froncie czechosłowackim, a zaopatrywana drogą morską Kłajpeda tylko się umocniła i kolejne próby zlikwidowania tego punktu oporu spełzały na niczym. Tymczasem nad Odrą broniący się za wszelką cenę Niemcy drogo sprzedawali każdą piędź ziemi, jednak nie byli w stanie całkowicie zatrzymać przeważających Polaków i Brytyjczyków. Pod koniec listopada wojska sprzymierzonych stały na linii Odry i podjęły próbę zdobycia „Festung Breslau”, jednak miasto to zamienione przez Hitlera w potężnie umocnioną twierdzę zdołało się utrzymać.

​

W grudniu ofensywę wznowili Francuzi, którym udało się opanować Norymbergę oraz przejściowo Drezno. Alianckie dowództwo na wschodzie postanowiło tymczasem z racji przedłużającego się patu pod Kłajpedą przerzucić gros znajdujących się tam wojsk nad Odrę i przejść pod owym niezdobytym portem do defensywy. Od tego czasu miała tam miejsce typowa wojna pozycyjna, dobrze znana z frontów Wielkiej Wojny.

​

W okresie styczniowo-lutowym na skutek dotkliwych mrozów obydwie strony wstrzymały prowadzenie działań zaczepnych na większą skalę. Czas ten wykorzystano na przygotowanie planów ofensywy saksońsko-łużyckiej, która miała podzielić tereny pod kontrolą niemiecką na dwie części. Zorganizowany również został Korpus Czechosłowacki, walczący po stronie alianckiej.

Ofensywa ostatecznie przesądzająca losy wojny rozpoczęła się rankiem 1 marca i odniosła całkowity sukces. 6 dni później doszło do spotkania nadchodzących z zachodu oddziałów francuskich i nacierających ze wschodu Brytyjczyków. Odcięte od Berlina zostały nadal okupowane przez nazistów Czechy, Austria oraz fragment Bawarii.

​

III Rzesza stanęła wobec nieuniknionej porażki i coraz częściej dochodziło do dezercji z Wermachtu, jednak spora jego część biła się z niebywałym wręcz fanatyzmem. Częste stały się przypadki rozstrzeliwania jeńców przez SS- oddziały, w których dominowali psychopatyczni wręcz mordercy święcie wierzący w wyższość rasy germańskiej. O ile stosunkowo łagodnie traktowano żołnierzy brytyjskich, to nieciekawy los czekał jeńców francuskich oraz zwłaszcza polskich. Przyczyniło się to do zwiększenia wrogości wobec pokonanych po stronie alianckiej i większej mobilizacji w celu szybkiego pokonania nazistów. Do końca miesiąca wyzwolona została większość Czech, natomiast w samych Niemczech broniły się już tylko położone nad morzami landy. Sprzymierzeni znajdowali się też coraz bliżej Berlina.

28 marca stało się coś, co ostatecznie udowodniło obłąkanie Hitlera. Patrole duńskiej floty na Morzu Bałtyckim uznał on za prowokację, po czym wypowiedział Danii – oraz rzekomo popierającej ją Norwegii- wojnę. Walk na nowym froncie prawie w ogóle nie było- Niemcy nie miały żadnych rezerw mogących uderzyć na Duńczyków, natomiast ci nie kwapili się do niepotrzebnego posyłania żołnierzy na śmierć- wszak i tak w niedługim czasie „Tysiącletnia Rzesza” miała upaść pod naporem sił francuskich, brytyjskich i polskich.

​

10 kwietnia ostatecznie okrążony został Berlin. Poza nim nazistowskie punkty oporu znajdowały się jeszcze w Kłajpedzie oraz austriackim Tyrolu. Broniące się w nim resztki silnej jeszcze rok temu armii niemieckiej skapitulowały w ciągu dwóch tygodni, nieugięty natomiast pozostał dowodzący obroną Kłajpedy feldmarszałek Fedor Von Bock. 29 kwietnia w oblężonym Berlinie samobójstwo popełnił Hitler, a następnego dnia stolica Niemiec została zdobyta. Krótkotrwały następca Hitlera, admirał Karl Dönitz, podpisał kapitulację 2 dni potem.

​

Zwycięzcy zwołali w Warszawie konferencję pokojową, na której miano ustalić nowy wygląd Europy. W przeciwieństwie do mającej miejsce po Wielkiej Wojnie konferencji pokojowej w Paryżu, w Warszawie znacznie mniejsza była ilość spraw do przedyskutowania; również mniejsza była ilość państw, które miały decydujący głos. Były to oczywiście Wielka Brytania oraz Francja, istotny wpływ na kształt porozumień miała też Polska. W wojnie formalnie uczestniczyły też różne brytyjskie oraz francuskie kolonie i dominia, jednak ich udział ograniczył się do niewielkich posiłków lotniczych- kraje te nie miały w Warszawie żadnych interesów ani tym bardziej możliwości ich realizowania.

Powołano kilkanaście zespołów eksperckich mających zająć się konkretnymi sprawami, jednakże najważniejsze ustalenia zapadały w gronie tzw. „Wielkiej Trójki”- premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain, premier Francji Leon Blum oraz minister spraw zagranicznych Polski Józef Beck. To oni zdecydowali, iż Niemcy nie od razu odzyskają samodzielność, lecz tymczasowo zostaną podzielone na strefy okupacyjne. Ponadto przychylono się do wniosku Litwy o zwrócenie Kłajpedy, przywrócono niepodległość Austrii oraz Czechosłowacji, a także zdecydowano o przekazaniu Polsce Prus Wschodnich i całego Górnego Śląska. Traktat Warszawski podpisano 18 lipca 1940 roku.

Chamerlain ukazujący tekst traktatu​

Oprócz wspomnianych ziem przejętych przez Polskę, na mapie Europy w porównaniu z porządkiem wersalskim zaszły również inne niewielkie zmiany, w których poszkodowana była Czechosłowacja, która utraciła ziemie stracone w 1938 roku na rzecz Polski i Węgier- odpowiednio Zaolzie i Ruś Zakarpacką. Mimo sprzeciwu części sceny politycznej, pod naciskiem Warszawy oraz Paryża rząd czechosłowacki zdecydował się uznać owe straty i nie wysuwać roszczeń. Warunkiem przekazania Kłajpedy Litwie była zmiana konstytucyjnego zapisu o tym, iż stolicą tego kraju jest Wilno- jednak rezydujący w Kownie rząd w dalszym ciągu podtrzymał roszczenia wobec Polski.

Trwający od września 1939 do kwietnia 1940 roku konflikt przeszedł do historii jako wojna hitlerowska. Zginęły w nim tysiące żołnierzy walczących w czterech najbardziej zaangażowanych armiach, oraz około 200 lotników z krajów takich jak Kanada czy Australia. Pomimo dotkliwych strat, szybkie i zdecydowane zwycięstwo przysporzyło rządom zwycięskiej koalicji popularności. Wielką niespodzianką w Londynie stała się rezygnacja premiera Chamberlaina, powszechnie chwalonego za decyzję o wsparciu drugiego frontu i wysłaniu wojsk do Polski, w czym upatrywano się przyczyny sukcesu. Przyczyną rezygnacji Chamberlaina były przyczyny zdrowotne i choć społeczeństwo wiedziało, iż jego stan jest nienajlepszy, to śmierć w wyniku raka jelita grubego była prawdziwym szokiem. Na pogrzeb „jednego z najwybitniejszych przywódców w historii Wielkiej Brytanii” przybyły setki tysięcy rodaków oraz najwybitniejsze osobistości z zagranicy. Już po swojej śmierci Chamberlain został wybrany „człowiekiem roku” tygodnika Time.

Jego sukcesorem został Winston Churchill, którego misja miała się okazać równie trudna co Chamberlaina. Mimo pokonania Niemiec, pokój na świecie bynajmniej nie był zabezpieczony. W Azji trwała wojna chińsko-japońska, wywołana agresywną polityką Tokio i nikt nie wiedział, czy w pewnym momencie dumne Cesarstwo nie zaatakuje również mocarstw kolonialnych.

Inną kwestią była postawa Związku Radzieckiego. Szokujących zeznań udzieliła część wysoko postawionych działaczy nazistowskich: według nich, zawarty kilka dni przed agresją na Polskę pakt o nieagresji pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zawierał tajny protokół, w którym ustalone zostały zasady podziału pomiędzy te dwa mocarstwa Europy Wschodniej. Ponadto Związek Radziecki miał przyłączyć się do wojny przeciwko Polsce, od czego powstrzymał go tylko brak sukcesów Niemiec w pierwszych dniach wojny… mimo iż zeznania te były niepotwierdzone i nie poinformowano o nich opinii publicznej, sam fakt ich istnienia i znajomości przez rządzących trzema zwycięskimi krajami znacząco wpłynął na ich politykę wobec państwa rządzonego przez Stalina. Następne lata również miały okazać się ciężkie, lecz sojusznicy byli spokojni- wiedzieli, iż mogą nawzajem na sobie polegać.

Temat zamykam.
Pozdrawiam M.