Imperium Mali MMP2 AAR

Kraj: Mali
Mod: Magna Mundi Platinum 2 1.5
Data startu: 1399
Styl: 'książka historyczna', jeden władca - jeden odcinek
Cel: zmodernizować się, przetrwać kolonializm europejski, zdominować Afrykę pn-zach

​

Odcinek I - Historia Mali do roku 1399​

Okres przedimperialny.

Mali istniało jako małe królestwo na długo przed powstaniem późniejszego Imperium. Leżało ono w rejonie zwanym Manden, na południe od rządzonego przez ludy Soninke Wagadou. Państwo to, znane także jako Imperium Ghany, osiągnęło szczyt swej potęgi i dominację w rejonie Afryki zachodniej w XI wieku. Wtedy też, podporządkowało sobie Mali, które stało się zależną prowincją. Podczas drugiej połowy XI wieku, Imperium padło ofiarą Almorawidów z północy, którzy zamierzali przejąć kontrolę nad lukratywnym handlem trans-saharyjskim, a także rozszerzyć wpływy Islamu na południe. Choć berberyjscy najeźdźcy osiągnęli sukces na polach bitew, to nie zdołali utrzymać zajętych terytoriów i po 14 latach walk zostali pokonani przez osłabionych Soninke. Imperium Wagadou nie potrafiło podnieść się po tym ciosie i do końca stulecia podzieliło się na wiele pomniejszych państewek. Także Manden wydostał się spod zwierzchnictwa Ghany rozpadając się na 12 maleńkich królestw.

W roku 1140 próżnię powstałą po upadku Wagadou postanowiły wypełnić, niegdyś podległe Imperium, plemiona Sosso. Utworzone przez nich królestwo Kaniaga rozpoczęło brutalny podbój ziem swych niegdysiejszych panów i w roku 1180 podporządkowali sobie samych Soninke. Także 12 mandeńskich państw-miast popadło w zależność od Sosso.

Około roku 1234 okrutne rządy królestwa Kaniaga doprowadziły do rebelii. Na czele buntowników stanął młody Sundiata, maghan (książę) Nianni - jednego z miast Mali. Po początkowych sukcesach zdołał on zebrać pod swym sztandarem pozostałe 11 mandeńskich państewek, a także Wagadou i państwo Mema. Po zwycięskiej bitwie pod Kiriną w roku 1235, potęga Sosso została całkowicie złamana, zaś 18-letni Sundiata został obwołany pierwszym mansą (cesarzem) Mali, znanym później jako Mari Djata I.


Manden Kurufa.

Mari Djata stanął na czele federacji 12 mandeńskich miast-państw zwanych Manden Kurufa. Także władcy Wagadou i Mema uznali jego zwierzchnictwo choć utrzymali oni pewną autonomię, która jednak słabła przez kolejne dziesięciolecia. Fundamentem nowego Imperium stało się Kouroukan Fouga - konstytucja, regulująca prawa i obowiązki poddanych, a także zakres władzy mansy (cesarza). Utworzył on też rząd, oraz Gbara - ciało doradcze złożone z przedstawicieli ważniejszych kast i klanów. Stolicą nowego państwa stało się Niani.

Mari Djata i jego następcy dokonali wielu podbojów. Na początku XIV wieku Imperium Mali sięgało od Atlantyku na zachodzie, do podporządkowanych ziem Songhajów na wschodzie. Choć rządy były mocno zdecentralizowane, a każda prowincja obierała sobie własnego Dyamani-tiguis (administratora), Imperium było u szczytu potęgi. Podadek ściągany z trans-saharyjskiego handlu solą, miedzią i przede wszystkim złotem, zapewniał mansom stały i wysoki dochód. Z powodu licznych kopalni złota i obfitości tego kruszcu, wydobycie i handel były szczególnie kontrolowane przez centralną administrację - tak aby zapobiec jego deprecjacji. Istniała stała, wpół zawodowa armia licząca kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy, z czego dziesiątą część stanowiła kawaleria.

Mansa Musa​

Jednym z najsłynniejszych władców tego okresu był Mansa Musa. Był on jednym z pierwszych prawdziwie gorliwych wyznawców Islamu na tronie Mali. W roku 1324 w sposób pokojowy przyłączył znane ze swych uczonych miasto Timuktu, które z czasem stało się religijnym, kulturalnym, a później także handlowym, centrum imperium. Musa wyruszył także na pielgrzymkę do Mekki, która rozsławiła Mali poza kontynent afrykański. Obładowany złotem i niewolnikami nie żałował podarunków napodkanym na swej drodze władcom. Podobno wartość złota na Bliskim Wschodzie spadła dwukrotnie na kilka lat po jego wizycie w tym rejonie.

Podczas rządów następujących po Mansie Musa, Imperium Mali zaczęło powoli słabnąć. Wskutek złych decyzji ekonomicznych i przewrotów pałacowych dochody i autorytet władzy centralnej zmniejszały się. W roku 1375 władcy Songhaju zbuntowali się i odzyskali niezależność, z czasem stając się coraz większym zagrożeniem dla Mali.

Państwa Afryki północno-zachodniej w roku 1399
​

.

 

Mapka wyborna, zastanawiam się czy to nie dla niej ten AAR piszesz?

W opisie z XIII wieku wkradł się błąd daty - dałeś tam 1435 zamiast 1235. Natomiast na w pierwszym akapicie i drugiej linijce jest słówko "szyt" zamiast szczyt. Poza tym bardzo zgrabny opisik. Czekam na historię "prawdziwą".

Hmmm, czyżby to był już 3 AAR jaki prowadzisz na raz?

 

Dzięki - AARa nie piszę dla mapki, miałem po prostu ciekawą rozgrywkę. Poza tym po wczytaniu się w historię Mali na angielskiej wiki strasznie mnie zainteresował ten temat - wcześniej nie miałem praktycznie żadnej wiedzy na ten temat. Co do innych AARów - historia OB jest na wstrzymaniu, a ten drugi przestałem kontynuować. Błędy poprawione - dzięki za wyłapanie

 

Wybrałeś bardzo ciekawe państwo, zatem opowiesz pewnie i ciekawą historię Mapka oczywiście powala.

Z ciekawości - ta flaga jest historyczna, czy to tylko fantazja?

 

Rewelacyjny temat :idea:, nawet lepszy od "Halicza". Jeśli pociągniesz jakoś pogodzę się z zaniechaniem tamtego tematu. Nie mogę doczekać się przybycia białych ^_^\'.

 

Einfall Dzięki - flaga pochodzi z moda pod m2TW z Mali jako dobrze opracowaną (IMO) frakcją. Z tego co wiem sokół (widziany przez Malijskie wojska przed zwycięską bitwą Kriną) był jednym z symboli Mali. Nie wiem na ile jest to poprawne historycznie - ciężko znaleźć cokolwiek na temat Mali poza Wikipedią.

Knecht - Dzięki, mam około 100 lat przygotowań na przyjście białych - zobaczymy co z tego wyniknie

Premislaus - Na początku gry koszty technologii są o 300% większe od normy, niestety rozkładają się one na kilka modyfikatorów - ogólnie, żeby ich się pozbyć muszę iść w wolny handel, free subjects, innowacyjność, plutokrację, technologię morską, nowocześniejsze formy rządów, tolerancję etc.

Co do kolonizacji - wystarczy że wezmę ideę dającą kolonistów jako następną - w przeciwieństwie do vanilli 'widzę' wszystkie prowincje Afryki Zachodniej od Maroka i Algierii po Kongo, tak więc nie będę potrzebował odkrywców. Niestety, Monarchia Oligarchiczna znacznie ogranicza Efektywność Administracyjną - nawet jak skolonizuje te prowincje to nie będę w stanie nimi rządzić (przynajmniej dopóki nie zmienię typu rządu)

PolishEmpire - Nie będzie cheatowania




Następny odcinek za chwilę - jeszcze nie gra, ale opis sytuacji początkowej, modyfikatorów etc.

---------- Post dodany o 20:25 ----------Poprzedni post został napisany o 20:24 ----------

​

Odcinek II - Sytuacja Wewnętrzna z końcem XIV wieku​

Ustrój

Mali zajmowało większy obszar niż jakiekolwiek inne sub-saharyjskie państwo w historii. Było to możliwe dzięki zdecentralizowanej naturze ustroju Imperium. Na niskim poziomie administracyjnym wioski, miasteczka i miasta same wybierały swoje władze które nie podlegały bezpośrednio stolicy w Niani. Dopiero na poziomie prowincji potężni oligarchowie zwani Dyamani-tiguis (mistrzowie-prowincji) odpowiadali przed Mansą. W zależności od zwyczaju panującego w danym regionie, byli oni wybierani lub dziedziczyli tytuł, jednak ich kandydaturę musiał uznać władca Imperium. W przypadku buntu, lub zajęcia nowo podbitych ziem, Mansa mógł mianować tzw. farba - prestiżowy tytuł zarządcy-generała, który podlegał bezpośrednio tronowi. Mocno rozwinięta była biurokracja, która ułatwiała zmiany i regulacje prawa, nadzór handlu, czy ściąganie podatków.

Podział prowincjonalny Imperium, pokazujący jego położenie na sawannach między Saharą i dżunglami południa, oraz większe miasta - Timbuktu, Jenne, oraz stołeczne Niani (prowincja Wasuju)​

Społeczeństwo

Mieszkańcy Imperium Mali wciąż w dużej mierze podlegali podziałom plemiennym - poszczególne szczepy i grupy społeczne miały tradycyjne, ściśle określone role. Dużą grupę stanowili niewolnicy zwani 'jonow', którzy jednak mieli zagwarantowane pewne prawa - zaś niektórzy mogli nawet zostać dowódcami wojskowymi lub urzędnikami. Pomimo tego że tak anachroniczna struktura społeczna ograniczała produktywność i rozwój państwa, wraz z rozwojem miast Mali powoli ewoluowało w stronę systemu kastowego. W imperium dominowały ludy Malinke, które tylko w nad atlantyckich prowincjach Gabu i Cayor nie stanowiły większości.

Mapa wyznaniowa Afryki Zachodniej w końcu XIV wieku​

Nauka i Religia

Pomimo tego że oficjalnie Mali było państwem muzułmańskim, Islam stanowił religię zaledwie 1 na 20 mieszkańców. Większość z nich zamieszkiwała Timbuktu - słynne centrum religii, nauki i handlu. Na reszcie terytorium Islam wyznawany był przez niewielką część szlachty i urzędników państwowych - olbrzymia większość mieszkańców pozostawała wierna dawnym wierzeniom plemiennym. Tradycyjnie, Mansowie nie narzucali wiary swoim poddanym i przejścia na Islam były najczęściej spontaniczne. Władcy Mali wspierali jednak duchowieństwo, finansując ich teologiczną i naukową działalność a także zapewniając infrastrukturę. Pomimo takiej polityki, Mali wciąż było raczej odizolowane od świata spoza pustyni Sahara. Jedyny kontakt stanowili berberyjscy kupcy z Maroka, jednak nowe idee i pomysły zrodzone w szybko rozwijającej się Europie, nie docierały do Mali.

Słynny meczet Sankore w Timbuktu​

Ekonomia

Głównym bogactwem Imperium było złoto, wydobywane w olbrzymich ilościach w kopalniach prowincji Bambuk i Bure. Obroty tym cennym metalem były skrupulatnie regulowane przez administrację państwową tak aby zapobiec spadkowi jego wartości. Drugim źródłem dochodów był handel i cła nakładane na kupców w Timbuktu. Handlowano tam Malijskim złotem, miedzią i solą, kością słoniową i kamieniami szlachetnymi z południa i wschodu oraz wyrobami rzemieślniczymi i końmi z północy. Działalność wytwórcza i rzemiosło było wciąż bardzo słabo rozwinięte w Imperium.

Wizerunek bogatego w złoto Malijskiego Mansy, pochodzący z XVI-wiecznej Europejskiej mapy​

Armia

Imperium Mali utrzymywało na wpół zawodową armię. Jej trzon stanowiła piechota która zasadniczo dzieliła się na horon (pospolite ruszenie wolnych obywateli) i sofa (utrzymywane przez państwo oddziały niewolnicze). Mansowie utrzymywali także na swoim dworze sporą grupę Malijskich rycerzy zwanych Ferari. Stanowili oni gwardyjski oddział kawalerii, zaś spośród najlepszych z nich Mansa rekrutował swoich generałów. Z powodu olbrzymich cen koni a także trudności w ich utrzymaniu na południe od Sahary, jazda rzadko przekraczała 1/10 wielkości armii.

Włócznicy 'sofa' wraz z dowódcą
​

Podstawową bronią piechoty był mały, afrykański łuk. Aby zrekompensować małą siłą i zasięg, Malijczycy używali zatrutych strzał. Na dwóch łuczników przypadał jeden wojownik uzbrojony we włócznie i pokrytą zwierzęcą skórą tarczę. Piechota nie używała zbroi. Gwardia Mansy ruszała do boju uzbrojona znacznie lepiej - metalowe tarcze, hełmy i kolczugi stanowiły doskonałą ochronę, atakowano zaś za pomocą lanc, mieczy i szabel. Tylko część metalowego uzbrojenia pochodziła z własnej produkcji - większość sprowadzano z północy.







.

 

​

Odcinek III - Mahmud I (1390-1421)
Część 1
​

Mahmud I doszedł do władzy w roku 1390, pokonując na polu bitwy uzurpatora Sandaki i przywracając rządy dynastii Keita w Mali. Był on zdolnym generałem i pragnął przywrócić wpływy imperium na wschodzie, utracone po buncie Songhajów w 1375 roku. Jednak przez pierwsze lata panowania zmuszony był zmagać się z niestabilną sytuacją wewnętrzną, powstałą po okresie wojen domowych i przewrotów.

Mansa Mahmud I przyjmujący marokańskich emisariuszy w Timbuktu​

W 1399 roku Mahmud spotkał się w Timbuktu z delegacją dyplomatów przybyłych z Maroka. W wyniku rozmów i negocjacji zawarł on sojusz z sułtanem Abu-Saidem, gwarantujący bezpieczeństwo na transsaharyjskich szlakach handlowych. Choć z racji dużej odległości między dwoma państwami sojusz ten miał niewielkie znaczenie praktyczne, to zapoczątkował on długoletni okres przyjaznych stosunków między Marakeszem a Nianni. Aby pobudzić jeszcze bardziej handel, Mansa zmniejszył cła nakładane na towary berberyjskich kupców. Wywołało jednak negatywną reakcję rodzimych handlarzy, których pozycja stała się mniej uprzywilejowana.

Tuaregowie prowadzący wziętych w niewolę Malijczyków​

W latach 1399-1401 nasiliły się najazdy koczowniczych Tuaregów, przeprowadzane z kontrolowanej przez Songhaj prowincji Tadimekket. Początkowo rabowali oni podróżujących przez Saharę kupców, ale po pewnym czasie ich rajdy przeniosły się na terytorium Mali. Najeźdźcy łupili otaczające Timbuktu wioski, mordując lub biorąc w niewolę mieszkańców. Mahmud I dwukrotnie wysyłał protesty do songhajskiego króla aby powstrzymał podlegających mu Tuaregów, grożąc wypowiedzeniem wojny. Mar-Arkana obiecał zająć się tą sprawą, ale w kolejnych miesiącach rajdy nie ustawały.

Wobec takiego obrotu sprawy, Mansa rozpoczął przygotowania wojenne. Miał on przeciwko sobie nie tylko Songhaj, lecz także sprzymierzone z nim królestwo Aszanti. Armia Mali składała się z kilku tysięcy wojowników, głównie sofa (niewolników), a także z około tysiąca ciężkiej jazdy (gwardia królewska). Aby zdobyć przewagę liczebną, powołano pod broń dodatkowe trzy tysiące jonow (wolnych poddanych).

Malijska kawaleria idąca z odsieczą obleganemu Timbuktu​

Działania wojenne rozpoczęły się w końcu 1401 roku, kiedy to armia Songhajska wtargnęła do Timbuktu i rozpoczęła oblężenie. Mahmud I przejął osobiste dowodzenie nad armią i ruszył z odsieczą, kiedy tylko dotarły do niego pochodzące z głębi kraju posiłki. Bitwa pod Timbuktu zakończyła się druzgocącym zwycięstwem Malijczyków, osiągniętym w dużej mierze dzięki gwardii konnej. W kolejnych miesiącach ścigane wojska Songhajskie nie potrafiły podnieść się po tej klęsce i zostały rozbite. Armie Mali osiągnęły sukces także na południu. Pomimo doskonałego wykorzystania trudnych warunków terenowych w dżunglach Kumasi, wojownicy Aszanti nie byli w stanie pokonać trzykrotnie liczniejszego wroga.

Ruchy wojsk na początku wojny (1401 rok)​

Do końca roku 1402 wojska Mali przejęły całkowitą kontrolę nad Kumasi. Aszanti przestało istnieć jako niepodległe królestwo, zaś władzę w prowincji przejął ustanowiony przez Mahmuda farba (namiestnik). W rok później padł także ostatni bastion oporu Songhajów, kiedy to król Mar-Arkana poddał oblegany garnizon miasta Gao. Mansa włączył do imperium prowincję Dendi a także zamieszkany przez Tuaregów Tadimekket. Ograniczony do Gao i okolicznych wiosek Songhaj stał się wasalem Mali.

Dzięki temu że wojna była szybka i zwycięska, prestiż i autorytet Mahmuda jako władcy znacznie wzrósł. Nastroje w kraju uspokoiły się, zaś jedynym poważnym problemem stały się bunty na nowo podbitych ziemiach. Nowej władzy opierały się zwłaszcza plemiona Aszanti, a także ceniący niezależność, prowadzący koczowniczy tryb życia Tuaregowie - nowo mianowany farba prowincji Tadimekket miał nad nimi bardzo ograniczoną kontrolę. Pomimo tych trudności bezpieczeństwo na saharyjskich szlakach poprawiło się i do roku 1406 handel rozkwitał.





.

Premislaus - Hmm, grałem Moskwą od 1399 i oto świat wygląda w miarę normalnie w 1650 roku link

.

 

​

Odcinek IV - Mahmud I (1390-1421)
Część 2
​

W roku 1406, trzy lata po zwycięstwie nad Songhajem, Mahmudowi przyszło zmierzyć się z kolejnym kryzysem. Zaniepokojona agresywną ekspansją swojego sąsiada Hausa zablokowała handel z Mali. Hausa była federacją siedmiu bogatych miast-państw i miała silną pozycję w regionie Afryki zachodniej, która została jeszcze ugruntowana przez aneksję Beninu w 1404 roku. Embargo dotkliwie odbiło się na dochodach Mali, które w dużej mierze płynęły z handlu. Kiedy wysiłki dyplomatyczne spełzły na niczym, Mansa Mahmud postanowił raz jeszcze zwołać swoje armie i rozwiązać kryzys na polu bitwy. Jednak jego plan znalazł wielu oponentów. Kilku Dyamani-tiguis (oligarchów), którzy stracili wielu ludzi na poprzedniej wojnie, sprzeciwiało się nakazowi mansy by wystawić kolejne tysiące wojowników. Także skupione w Timbuktu i rosnące we wpływy duchowieństwo potępiało konflikt. Hausa była państwem muzułmańskim - w większym nawet stopniu niż samo Mali. Pomimo opozycji Mahmud wypowiedział wojnę pod koniec 1406 roku, co spotkało się ze wzrostem buntowniczych nastrojów w niektórych prowincjach.

Początek kampanii przeciwko Hausa​

Armia została podzielona na dwie grupy. Mahmud na czele około 10 tysięcy piechoty sofa i pospolitego ruszenia, oraz tysiąca jazdy, zaatakował na północy, gdzie siły wroga były najsilniejsze. Mniejsza armia 8 tysięcy wojowników skierowała się ku południowym terytoriom Hausy, maszerując przez zamieszkaną przez wrogie plemiona dżunglę.

Bitwa pod Katsiną​

Do rozstrzygającej bitwy doszło już w kilka tygodni po wybuchu wojny pod Katsiną. Liczne i dobrze uzbrojone siły hausańskiej milicji stawiły zacięty opór, lecz pomimo dużych strat Mahmud odniósł zwycięstwo. Po tej porażce rozbite niedobitki sił wroga nie były już w stanie stawić oporu najeźdźcom. Nie oznaczało to jednak zwycięstwa na północy - otoczone murami miasta wciąż się broniły. Mahmud zmuszony był zaryzykować i rozproszyć swoje wojska na dużym terytorium, tak by oblegać wszystkie broniące się osiedla jednocześnie.

Jorubijscy łupieżcy na rzece Niger​

Aby jeszcze bardziej sterroryzować i osłabić ekonomicznie przeciwnika, Mansa przyjął ofertę 'korsarzy' z plemienia Joruba. Spływając w dół rzeki Niger na olbrzymich kanoe, Jorubowie atakowali niewielkie grupki wrogich wojowników, rabowali kupców i palili wioski - łupem zaś dzielili się z Mahmudem. Choć początkowo byli oni pomocnym narzędziem w walce z Hausą, to po pewnym czasie wymknęli się z pod kontroli i zaczęli operować także na terytoriach Mali.

Walki z wrogimi plemionami zamieszkującymi dżungle​

Na początku 1407 roku wojska Mali dotarły w końcu do południowych prowincji Hausy. Głód, zasadzki wrogich plemion i dezercje podczas długiego marszu przez dżunglę, zredukowały wielkość tej armii o połowę. Jednak Malijczycy nie musieli się już martwić oporem ze strony wojsk wroga. Południowa armia hausańska poniosła porażkę z rąk benińskich buntowników, którzy chcieli odzyskać niepodległość. Oznaczało to całkowitą klęskę Hausy. Kilka miast broniło się aż do 1410 roku - kiedy to Mahmud wymusił upokarzający wroga pokój. Benin odzyskał niepodległość, zaś Hausa została zredukowana do nadmorskich prowincji Bonny i Calabar - tracąc wszystkie północne miasta.

Rozległe podboje zapewniły Mali pozycję hegemona w rejonie Afryki zachodniej. Ceną tego były jednak olbrzymie straty w ludziach. Doprowadziło to do wzrostu buntowniczych nastrojów - dodatkowo podsycanych przez niezadowolone duchowieństwo i arystokrację. Frakcje te żądały zwiększenia swoich wpływów kosztem pozycji Mansy, jednak Mahmud nie poddał się szantażowi. Ludność nowo podbitych miast zbrojnie przeciwstawiała się odsunięciu od władzy swoich przedstawicieli, przez co konieczna była stała obecność wojskowa w regionie. Rosło też ryzyko interwencji ze strony wrogiego Kanem Bornu, które nieoficjalnie wspierało buntowników. W 1415 roku wybuchło powstanie Wolofów na zachodzie kraju, które z trudem stłumiono po trzech latach krwawych walk.

Do śmierci Mahmuda I w 1421 roku sytuacja powoli normalizowała się. Częstotliwość buntów zmalała, ale w wielu prowincjach władza centralna była słaba. Mansa nie był stanie skutecznie egzekwować podatków, rekrutów, czy prawa na tak olbrzymim terytorium przez co oligarchowie cieszyli się dużą autonomią. Aby pokryć utrzymanie olbrzymiej armii rozluźniono rygor handlu złotem, czego efektem był duży wzrost inflacji. Handel powoli wracał do normy, zwłaszcza dzięki kolejnym obniżkom ceł.

Podboje Mahmuda I​

Dokonania:

- Rozległe podboje
- Wasalizacja Songhaju
- Długi okres niestabilności i buntów, duże straty ludności
- Złe stosunki z duchowieństwem i arystokracją
- Pogorszenie stosunków z wszystkimi sąsiadami, poza Marokiem
- Promowanie zasad wolnego rynku, wzrost znaczenia kupców
- Wzrost inflacji
- Osłabienie władzy centralnej, zwłaszcza w odległych prowincjach





Memento Mori - Dzięki

 

​

Odcinek V - Al-Hajj I (1421-1450)

​

Mansa Al-Hajj przejął tron po Mahmudzie I w wieku 25 lat, mając przed sobą trudne zadanie rządzenia olbrzymim, nie okrzepłym po wielkich podbojach imperium. Nie był on szczególnie utalentowany w jakiejś dziedzinie, jednak nie brakowało mu ambicji. Chciał on ustabilizować trudną sytuację wewnętrzną i ograniczyć władzę oligarchów, ale nie zamierzał osiągać tego celu przez jakieś radykalne posunięcia. Był niezwykle ostrożnym człowiekiem, nie podejmującym niepotrzebnego ryzyka. Aby zrównoważyć olbrzymie wpływy malijskiej arystokracji, Al-Hajj obrał sobie za sojuszników duchowieństwo i kupców. Choć grupy te były nieporównywalnie mniej wpływowe, dzięki konsekwentnemu wsparciu Mansy ewentualnie nabrały większego znaczenia.

W pierwszych latach panowania Al-Hajj sfinansował dwie wyprawy rodzimych kupców daleko poza granice Mali, dzięki którym mieli oni ustanowić nowe szlaki handlowe. Pierwszym celem było ważne centrum handlu na Morzu Śródziemnym - miasto Oran. Początkowo malijscy kupcy z sukcesem sprzedawali importowane z imperium dobra i podpisali kilka lukratywnych kontraktów. Jednak po pewnym czasie konkurencja bardziej doświadczonych kupców europejskich okazała się zbyt trudna i z powodu dużych kosztów, Al-Hajj wycofał wsparcie dla tego przedsięwzięcia. Zamiast tego zmniejszył on nieco cła, zachęcając w ten sposób wielu północnych Afrykańczyków do handlu w Timbuktu. Dużo lepiej powiodło się wyprawie zmierzającej do miasta Ndongo. Malijscy kupcy po krótkim czasie stali się najważniejszym pośrednikami między Kongo a światem zewnętrznym, co wiązało się ze stałymi, bezpiecznymi zyskami.

Berberyjska karawana kupiecka przybywa do Timbuktu​

Wraz z ponownym rozkwitem handlu i ogólną stabilizacją w państwie, coraz rzadziej dochodziło do otwartych buntów. Co prawda Al-Hajj musiał stłumić powstanie Tuaregów w Tadimekket (1426), oraz rebelię w Kano (1428), lecz podbite przez Mahmuda I ludy powoli przyzwyczajały się do życia w imperium. Duży wpływ na uspokojenie nastrojów miał fakt, że byli to w dużej mierze muzułmanie, mówiący językiem malinke. Bardzo pomocny okazał się tu autorytet duchowieństwa skupionego w Timbuktu. Miasto to było najważniejszym centrum Islamu w ówczesnej Afryce zachodniej.

Al-Hajj był głęboko wierzącym władcą, przez co dobre stosunki i sojusz z przywódcami Islamu przyszły naturalnie. Przez cały okres swojego panowania Mansa wspierał finansowo działalność muzułmańskich misjonarzy. Część lokalnych elit często dobrowolnie przechodziła na Islam - kuszona politycznymi i ekonomicznymi korzyściami. Nawracanie niższych grup społecznych nie było już takie proste i czasem doprowadzało do groźnych konfliktów. Niemniej, przez blisko 30 lat hojnie wspieranej złotem działalności misjonarskiej, przewaga pogan nad muzułmanami w Mali istotnie zmalała.

Mapa wyznaniowa Mali w roku 1450​

Mając wsparcie nowych sił politycznych - duchownych i kupców - Al-Hajj zaczął wprowadzać powoli zmiany, które w subtelny sposób zwiększały władzę Mansy, ograniczając wpływy oligarchii. Współautorem reform był Mahmud Diarra, wybitny minister i uczony, który dokonał wielkiego usprawnienienia centralnej administracji. W latach 1430-1450 Mansa wydał kilka dekretów, które między innymi w pewnych przypadkach ograniczyły konieczność zwoływania Gbara (wielkiego zgromadzenia), poprawiły sytuację niewolników, a także uprościły sposób ściągania niektórych podatków. Zmiany te wywołały pewne niezadowolenie, ale nie na tyle poważne by doprowadzić do kryzysu podobnego do tego z lat 1410-1420.

Główne dobra handlowe produkowane w Mali​

W latach 1430-1450, kiedy buntowniczy sentyment ostatecznie wygasł w dawnych hausańskich miastach, Mali zaczęło dopiero odczuwać pozytywny wpływ podbitych przez Mahmuda prowincji na finanse państwa. Produkowane w Gobirze i Kano, karmin i indygo, były niezwykle pożądanymi i kosztownymi barwnikami, za które handlujący w Timbuktu kupcy byli w stanie słono zapłacić. Większe nawet dochody przynosiły wydobywane w kopalniach prowincji Dendi kamienie szlachetne, jednak obrót nimi był ściśle regulowany przez urzędników, podobnie jak w przypadku złota. Bardzo dużym popytem cieszyła się także kość słoniowa z Funta Jallon, oraz w mniejszym stopniu olej palmowy.

Porównanie szacowanych źródeł dochodów pod koniec panowania Mahmuda I i Al-Hajja I​

Usprawnienie ściągalności podatków, wzrost znaczenia władzy centralnej i stabilna sytuacja w kraju, doprowadziły do zwiększenia bezpieczeństwa finansowego. Mali pod koniec panowania Al-Hajja I, nie było już w tak dużym stopniu uzależnione od windującego inflację wydobycia złota, czy też zmieniających się ceł. Wzrosły natomiast wpływy z podatków i działalności wytwórczej. W chwili śmierci mansy imperium było drugim po Egipcie Mameluków, najbogatszym państwem Afryki, okrzepniętym po rozległych podbojach. Jednak oligarchowie wciąż mieli dominującą pozycję, zaś kraj wciąż pozostawał w izolacji od reszty cywilizowanego świata. W 1450 roku, z powodu małoletności następcy tronu, sprawowanie władzy przejęła rada regencyjna pod przewodnictwem ministra Mahmuda Diarry.

Wykres szacowanej wysokości dochodów podczas panowania Mahmuda I i Al-Hajja I​

Dokonania:

- Wzrost znaczenia duchowieństwa, kupcy jako nowa siła polityczna w imperium
- Sukces sponsorowanej przez państwo wyprawy handlowej do Kongo
- Istotna islamizacja ludności
- Wygaszenie buntowniczych nastrojów
- Usprawnienie centralnej biurokracji
- Lepszy balans między różnymi źródłami dochodu
- Wzrost produkcji rzemieślniczej





Laveris de Navarro, Tleilaxu - Dzięki za pomysły, chyba już wiem jak to zrobić. Co do odkrywania - widzę wszystkie prowincje Afryki zachodniej plus Maroko, Algierię i Tunezję. Niestety - żeby dostać ideę pozwalającą na werbunek odkrywców potrzebuję 4 inne idee - trochę długo by to trwało i nie jestem pewien czy byłoby warto. Jest wiele bardziej użytecznych idei. Co do kolonizacji - nie jest to priorytet bo już w tej chwili odczuwam negatywne konsekwencje z powodu zbyt dużej ilości prowincji - trzeba by najpierw usprawnić rząd.

 

​

Odcinek VI - Regencja (1450-1455)

​

W chwili śmierci Al-Hajja I jego syn miał zaledwie 10 lat, wobec czego tymczasowo rządy przejęła rada regencyjna, z ministrem Mahmudem Diarrą na czele. Regent był zdolnym politykiem, chcącym kontynuować centralizacyjne reformy poprzedniego Mansy, jednak musiał on pójść na dalekie ustępstwa wobec duchowieństwa, które miało dominującą pozycję w radzie.

Dokumenty opisujące zmiany prawa, przechowywane na dworze w Niani​

Najistotniejszą reformą wprowadzoną przez regencję było ustanowienie Dżizja - podatku pogłownego nakładanego na innowierców. Zapewniło to istotne zwiększenie dochodów państwa, ale z drugiej strony zantagonizowało dużą część ludności, jako że w 1450 roku muzułmanie stanowili tylko około 60% ogółu populacji. Nowe prawo oznaczało koniec trwającej od dziesięcioleci polityki tolerancji religijnej i powodowało dalszą eskalację konfliktów na tle wyznaniowym.

Kolejną zmianą, ugruntowującą pozycję duchowieństwa w imperium, było ustanowienie tytułu 'Sheikh ul-Islam'. Był to jeden z ministrów, wybierany spośród najwybitniejszych autorytetów islamskich, który czuwał nad tym by decyzje podejmowane przez rząd nie łamały prawa muzułmańskiego, w zgodzie z zapisami Koranu. Ponadto, 'Sheikh ul-Islam' w Mali zajmował się także planowaniem i finansowaniem działalności misjonarskiej, sprawiając że islamizacja stała się oficjalną polityką państwa. W wielu prowincjach zaczęły działać bractwa sufickie, które dzięki bardziej przystępnemu i populistycznemu sposobowi nauczania, lepiej trafiały do najniższych warstw społecznych.

Wojska imperialne atakujące miasto znajdujące się w rękach pogańskich buntowników​

Jednak koniec tolerancji wobec tradycyjnych wierzeń spowodował wybuch wielu buntów, inspirowanych zarówno przez lokalnych szamanów jak i szlachtę. Walki trwały, z niewielkimi przerwami, przez cały okres panowania regencji, której autorytet był szeroko kontestowany. Wojska malijskie radziły sobie z tłumieniem izolowanych rewolt, jednak z czasem ich ilość zaczęła niebezpiecznie wzrastać. Wreszcie, w 1455 roku na tron Mali wstąpił szesnastoletni Mahmud II.




Dokonania:

- Ugruntowanie silnej pozycji duchowieństwa (urząd 'Sheikh ul-Islam')
- Ustanowienie podatku Dżizja
- Koniec tolerancji religijnej
- Dalsza islamizacja ludności
- Liczne bunty

 

​

Rozdział VII - Mahmud II (1455-1488)

Część 1

​

Wstąpienie na tron Mahmuda II w 1455 roku wcale nie oznaczało zwrotu w polityce wewnętrznej Mali. Tak na prawdę początkowo, młody Mansa był pod dużym wpływem swych islamskich doradców i de facto rada regencyjna wciąż podejmowała kluczowe decyzje. Kontynuacja silnych wpływów duchowieństwa w rządzie wywoływała niezadowolenie wśród dużej części zwykłych poddanych jak i szlachty, zwłaszcza tych wiernych tradycyjnym afrykańskim wierzeniom. Wprowadzenie podatku Dżizja, oraz intensyfikacja działalności misjonarskiej podczas rządów regencji w latach 1450-1455 już doprowadziły do napiętej sytuacji. Widząc tak powszechne niezadowolenie, część potężnych Dyamani-tiguis postanowiła wykorzystać nadarzającą się okazję i siłą zmusić Mansę do przyjęcia ich żądań.

Armie buntowników i lojalistów w kulminacyjnym momencie wojny domowej (lato 1460)​

Oligarchowie żądali zniesienia Dżizja, powrotu polityki tolerancji religijnej, a także szerokich przywilejów które jeszcze bardziej osłabiłyby władzę centralną. Przywódcy buntu byli przeważnie fetyszystami, bądź też rządzili prowincjami z pogańską większością, i dzięki umieszczeniu religii w swej agendzie zdołali zebrać pod swymi sztandarami wiele plemion. W roku 1456 liczba buntowników dwukrotnie przewyższała liczebność armii państwowych. Główną siedzibą rewoltujących arystokratów była prowincja Bure i stamtąd wkrótce opanowali oni większość zachodnich terytoriów Mali. Paradoksalnie, niegdyś należące do Hausa wschodnie miasta, z wyjątkiem Zamfary, nie dołączyły do buntu. Stało się tak głównie dlatego, że miasta te bardzo skorzystały na kwitnącym wewnątrz imperium handlu.

Szlachecka lekka jazda w starciu z rządową piechotą 'Sofa'​

Podczas pierwszych czterech lat wojny domowej oligarchowie zdobyli znaczącą przewagę, zarówno dzięki przewadze liczebnej, jak i bardziej kompetentnemu dowództwu. Młody Mahmud II przy wyborze swych generałów częściej kierował się osobistymi sympatiami i zaufaniem, aniżeli umiejętnościami wojskowymi, co często prowadziło do katastrofy. Do roku 1460 oligarchowie kontrolowali jedną trzecią kraju i oblegali kolejne miasta, jednak gdzie Mansa nie był w stanie wygrać mieczem, mógł dyplomacją i złotem. Dzięki kombinacji umiejętnych negocjacji, obietnic i gróźb, młody władca zdołał przeciągnąć niektórych Dyamani-tiguis do swego obozu.

W tym momencie szala zwycięstwa przechyliła się na korzyść sił państwowych, ale musiało upłynąć kolejnych pięć lat nim buntownicy zostali ostatecznie zniszczeni. Choć Mansa oszczędził pomniejszą szlachtę, to nie okazał krzty litości inspiratorom buntu. Choć Mahmud II pozbył się głównego zagrożenia dla swych rządów, nie oznaczało to końca jego problemów. Lata wojny domowej doprowadziły kraj do ruiny i spowodowały duże straty w ludziach, wzrost bandytyzmu, oraz co najgorsze - konflikty na tle plemiennym i religijnym. Choć liderzy buntu tylko oportunistycznie wykorzystali hasła religijne by uzyskać pomoc pogańskich plemion, to doprowadziło to do szeroko rozpowszechnionej przemocy wobec neofitów. W efekcie wiele plemion które niedawno przeszły na islam masowo migrowały, szukając schronienia w kontrolowanych przez państwo muzułmańskich miastach. Stosunkowo niewielkie centra miejskie Mali nie były w stanie poradzić sobie z tak nagłym i dużym napływem ludności i nawet po pokonaniu buntowników wielu uchodźców odmawiała powrotu w rodzinne rejony. Wydarzenia te miały już na zawsze zmienić strukturę społeczną Mali.

Kano, największe miasto Mali zalane falą uchodźców​

Altaran - Dzięki

 

​

Rozdział VIII - Mahmud II (1455-1488)

Część II

​

Masowy napływ ludności do miast, który nastąpił pod koniec wojny domowej, spowodował całą masę nowych problemów. Brak schronienia i żywności doprowadziły do śmierci wielu uchodźców, a po krótkim czasie do kłótni i walk z dotychczasowymi mieszkańcami. Pomimo interwencji armii większość z nich odmawiała powrotu w rodzinne strony. Wobec takiego obrotu sprawy Mahmud II postanowił osobiście zająć się problemem i jednocześnie uwolnić się nieco spod wpływu swych doradców. Korzystając z rezerw finansowych i wykorzystując swoją biurokrację, wspomógł on rozbudowę miast, dzięki czemu do roku 1470 sytuacja uspokoiła się.

Mansa Mahmud II wraz ze świtą na centralnym placu Niani. Nowo wybudowany meczet widoczny w tle.​

Z biegiem lat napływowa ludność miejska zaczęła dopasowywać się do życia w nowych warunkach. Wielu z nich znalazła pracę jako robotnicy, pracujący przy budowie finansowanych z państwowej kasy budowli. Jednym z bardziej spektakularnych dokonań Mahmuda II było wzniesienie kilku wielkich meczetów, między innymi w Jenne, Niani, Kano czy Gobirze. Inni znaleźli zajęcie jako służba u kupców, urzędników czy duchowieństwa, bądź też próbowali swych sił parając się rzemiosłem. Wzrost miast przyspieszył w dużym stopniu naturalną ewolucję struktury społecznej Mali. Tradycyjne podziały plemienne miały coraz mniejsze znaczenie, ustępując miejsca strukturze hierarchicznej z rozmaitymi kastami. Na samym szczycie znajdowała się arystokracja, urzędnicy i duchowieństwo, niżej kupcy, rzemieślnicy i żołnierze, zaś robotnicy i chłopi byli wyżej tylko od niewolników. Choć te ukształtowane z czasem kasty były dość hermetyczne, to awans społeczny był wciąż możliwy, zwłaszcza na przestrzeni kilku pokoleń.

Gwardia konna w drodze do pałacu cesarskiego.​

Mansa wykorzystał okres ponownego rozkwitu miast i handlu, aby sfinansować zmiany w armii. Przy wielkim nakładzie sprowadzono konie i uzbrojenie dla kolejnych kilku tysięcy cesarskiej ciężkiej jazdy, która stanowiła nie tylko elitarne siły uderzeniowe na polu bitwy, ale potrafiła też szybko przemieszczać się po rozległym terytorium imperium. Poprawiono także uzbrojenie piechoty niewolniczej 'sofa', w której coraz częściej pojawiały się lekkie zbroje skórzane, hełmy czy tarcze. Mahmud II wykorzystywał także coraz liczniejszy potencjał milicji miejskich, które po gwardii, wojownikach 'sofa' i pospolitym ruszeniu, stanowiły poważny komponent malijskiej armii.

Mapa wyznaniowa Mali w roku 1488.​

Wojna domowa, która w znaczącym stopniu przerodziła się w konflikt na tle wyznaniowym, odcisnęła swoje piętno także na religii Mali. Duże straty wśród wspierających oligarchów fetyszystów, represje, a także coraz bardziej istotne korzyści ekonomiczne i społeczne wynikające z bycia muzułmaninem, bardzo rozszerzyły wpływy Islamu - zwłaszcza wśród arystokracji i mieszczan. Poganie stanowili większość tylko wśród plemion Aszante, zamieszkujących prowincje Kumasi. Wszędzie indziej wyznawcy tradycyjnych wierzeń afrykańskich stanowili uciskaną mniejszość i byli przeważnie niższego stanu - chłopami, myśliwymi lub rybakami.

Wykres szacowanej wysokości dochodów Mali podczas XV wieku.​

Wzrost miast i mądra polityka odbudowy po wyniszczającej wojnie domowej, doprowadziły do ponownego rozkwitu gospodarki Mali i co za tym idzie, do wzrostu dochodów państwa. Dzięki napływowi ludności do miast w znaczącym stopniu wzrosła produkcja rzemieślnicza, co oprócz dodatkowych podatków przyciągało do Mali zagranicznych kupców, poprawiając handel. 1480 roku Mahmud II nadał kupcom pewne przywileje i zwolnienia podatkowe, aby dać jeszcze większy impuls do rozwoju, jednak wywołało to protesty duchowieństwa i arystokracji. Pomimo pewnych niepokojów nie doszło jednak do kolejnej rewolty i do 1488 roku sytuacja wewnętrzna wróciła do normy.

Karawela portugalska z końca XV wieku.​

Kiedy Mahmud II przejął władzę w 1455 roku, był w bardzo trudnej sytuacji. Pomimo długiej wojny domowej, zdołał on jednak umocnić władzę i ustabilizować sytuację. Dzięki temu w chwili jego śmierci w roku 1488 pozostawił on swemu następcy prosperujące imperium. Koniec XV wieku był też czasem, kiedy po raz pierwszy widziano europejskie statki u zachodnich wybrzeży Afryki, zaś kontakt z obcymi niósł daleko idące reperkusje dla historii Mali.


Dokonania:

- Zwycięstwo nad oligarchami podczas wojny domowej
- Wzrost znaczenia miast
- Kontynuacja działalności misjonarskiej, budowa wielu nowych meczetów
- Powolna ewolucja ze społeczeństwa typu plemiennego w system kastowy