Księstwo Warszawskie - małe państwo wielkich nadziei

​

Kwestia Polsko-Saska na kongresie wiedeńskim.

Po upadku systemu napoleońskiego przynależność ziem polskich stała się przyczyną sporu pomiędzy mocarstwami. Aleksander I dążył do włączenia wszystkich ziem Księstwa Warszawskiego do Imperium Rosyjskiego. W zamian oferował Prusom całą Saksonię jako rekompensatę za ziemie zaboru pruskiego, włączone do tego księstwa. Plany te zostały nieprzyjaźnie przyjęte przez Austrię i Wielką Brytanię, która obawiała się rosyjsko-pruskiej dominacji w Europie Środkowej. Państwa te w poczuciu zagrożenia podpisały 3 stycznia 1815 roku wraz z Francją tajny sojusz zaczepno-odporny, przewidujący wspólne wystąpienie w przypadku zaatakowania któregoś z nich przez państwo trzecie To ostatecznie zmusiło Rosję do zaniechania swych dalekosiężnych planów. Prusy otrzymały jedynie 2/5 terytorium Saksonii, odzyskując część ziem zaboru pruskiego, które wchodziły w skład Księstwa Warszawskiego. Antagonizmy i konflikty interesów między zaborcami ujawniły się także w czasie ustalania statusu Krakowa (ostatecznie wolne miasto pod wspólną kontrolą 3 mocarstw)

Tutaj puśćmy wodzę fantazji, jak potoczyłaby się historia europy i świata gdyby uznano iż równowaga sił wymaga dalszego istnienia niewielkiego państwa środkowoeuropejskiego -Księstwa Warszawskiego?

Uwagi techniczne: Zmiany wprowadzone do gry: utworzenie księstwa warszawskiego w granicach z 1809 r. jako monarchii konstytucyjnej pod panowaniem dynastii saskiej, znajdującego się w rosyjskiej strefie wpływów. Wprowadzenie dodatkowego 0,1 miesięcznego spadku niegodziwości dla mocarstw i 0,05 dla drugorzędnych potęg. Zmniejszenie tępa asymilacji ludności. Zmiana państwa z Polski na Rzeczpospolitą (Poland/The Great Republic). Prowincje Chociebuż i Kostrzyn w granicach Prus ale przyłączone do regionu wielkopolska, (problematyczne rozwiązanie ale jedyne możliwe aby uzyskać Łużyce w przyszłych granicach bez konieczności anektowania całej Brandenburgii)

Z bożej łaski król Saksonii, książę Warszawski, elektor Saksonii
Fryderyk August I​

Wstęp: alternatywna historia

Zgodnie z postanowieniami kongresu wiedeńskiego powstałe w 1807 r Księstwo Warszawskie (dalej XW) zachowało swe granice i dynastię panująca. Książę warszawski Fryderyk August III Wettyn musiał jednak zrzec się oficjalnie w nowej przyjętej w 1816 r konstytucji wszelkich roszczeń do tytułu króla polski (dzierżonego przez cara rosyjskiego) a także zrezygnować z tytułu króla Saksonii (powrócić do tytułu księcia Saksonii) zobowiązywał się także do nienaruszalnosci przez XW jakichkolwiek europejskich granic. XW zobowiązane było także do zapewnienia przemarszu wojsk państwom zaborczym, a także preferencyjnych ceł na importowane z nich produkty. Sytuacja demograficzna i gospodarcza XW po wojnach napoleońskich była tragiczna, (nasilona emigracja, duża ilość inwalidów wojennych, wysoki poziom analfabetyzmu, zniszczone rolnictwo i brak infrastruktury i jakiegokolwiek przemysłu) pierwsze objawy stopniowego wychodzenia z głębokiej recesji nastąpiły dopiero w 1825 r. Na drodze do rozwoju młodego państwa stały ponadto min. brak dostępu do morza uniemożliwiający bezpośredni handel z państwami europejskimi, protekcjonistyczna polityka handlowa ze strony zaborców. Także osoba władcy stale przebywająca w Dreźnie i bardziej zainteresowana sprawami niemieckimi nie mogła wpłynąć pozytywnie na losy XW. Faktyczna władze sprawował sejm i mianowany (zgodnie z konstytucja z 1816) z niezbędną aprobatą cara, kanclerz. Dopiero nowy książę Saksonii i XW Antoni Wettyn który objał tron w 1827 roku po swym zmarłym bracie zdawał się zauważyć potencjał drzemiący w XW i jego obywatelach...

Cele krótkofalowe: Uzyskać dostęp do morza, zdobyć kolonie, rozbudować przemysł, dołączyć do grona drugorzędnych potęg. Rozbudować armię i flotę.

Cele długofalowe: Być mocarstwem, systematycznie osłabiać zaborców, uwolnić naród węgierski, zdobyć Indie Brytyjskie, utworzyć Rzeczpospolitą, posiadać najbardziej rozwinięty przemysł, utrzymać monarchię konstytucyjną jako formę rządów, wspomagać zjednoczenie Włoch, doprowadzić do obalenia absolutyzmu w Rosji.

​

Wkrótce Rozdział I: Industrializacja i Ekspedycja Madagaskarska

​

 

Rozdział I: Industrializacja i Ekspedycja Madagaskarska

Industrializacja:

Industrializacja: Zacofanie gospodarcze ziem XW było wynikiem długotrwałych zaniedbań, wymagała więc drastycznych działań odgórnych ze strony państwa. Wiedziała o tym nawet zwykle liberalna gospodarczo elita Księstwa. Zdecydowano się na 4 lata wprowadzić wysokie podatki i cła celem pozyskania funduszy na ww. ekspedycję i budowę fabryk, dalsza część planu zakładała zmniejszenie podatków celem rozwoju klasy kapitalistów wprowadzenie zasad nowoczesnej gospodarki rynkowej.

​

Kolonizacja:

W 1829 r książę Antoni wraz z elitami XW sformułował koncepcję kolonizacji Tunezji lub Maroka jako alternatywy dla niekontrolowanej przez państwo emigracji ludności do koloni mocarstw europejskich i krajów ameryki. Spotkało się to jednak z odmową ze strony Francji i Hiszpanii roszczących sobie prawa do tych terenów, było także niemożliwe z powodu nieposiadania przez XW portów i floty. Jednak koncepcja kolonizacji nie upadła i w 1834 r podpisano specjalne porozumienie z Rosją dotyczące mało znanego europejczykom wyspiarskiego kraju Madagaskaru, zobowiązywała się ona umożliwić zorganizowanie ekspedycji, zezwoliła emigrującym polakom korzystanie z litewskich portów, a nawet zaoferowała pomoc w podporządkowaniu XW tejże kolonii, w zamian miała otrzymywać monopol na handel z Książęcym Madagaskarem. Zawarcie tak korzystnego traktatu z XW w rzeczywistości podyktowane było pragmatycznym myśleniem władz rosyjskich, ewentualne powodzenie misji przysporzyłoby Rosji prestiżu i zapewniło w razie konieczności dalekiej wyprawy carskiej floty (np. w celu podporządkowania sobie Japonii i Chin) punkt przeładunkowy i miejsce zaopatrzenia. Było to jednak na tyle ryzykowne przedsięwzięcie że Car nie zainwestował by w nie własnych funduszy więc propozycja księcia Antoniego była miłym zaskoczeniem. Wyprawa o dziwo spotkała się nawet z aprobatą pozostałych zaborców, ponoć ambasador Pruski w Petersburgu skwitował informacje o zawarciu traktatu słowami

„Doskonale, im więcej polskiego robactwa w afryce tym mniej w naszej wspaniałej europie”​

. W skupieniu sił polskiego społeczeństwa na kolonizacji biednej i bezwartościowej jak uważano wyspy upatrywano także szansy na zmniejszenie rewolucyjno-wyzwoleńczych nastrojów ciągłe w nim obecnych. Przyszłość zapewne pokaże jak bardzo się mylili.

W 1836 r. XW i Rosja rozpoczęły ekspedycję madagaskarską z uwagi na brak floty udział XW ograniczał się do subsydiowania rosyjskich działań wojennych. W wyniku olbrzymiej przewagi technologicznej już w połowie 1837 r cała wyspa znalazła się pod okupacja wojsk rosyjskich (do końca 1837 r) a następnie przejęta przez administrację XW. Zaczęli też napływać pierwsi osadnicy, wkrótce bo już w 1938 roku zdecydowano się na budowę miasta i portu Fryderyk na północno-zachodnim wybrzeżu Książęcego Madagaskaru. Zorganizowano też milicję kolonialną i ropoczeto intensywną eksploatację i eksplorację srodkowej części wyspy gdzie odkryto bogate złoża węgla kamiennego. Także plan industrializacji mimo głosów sceptyków przebiegał dość pomyślnie i tak już do 1840 r. zbudowano w XW dwie cementownie, dwie huty stali, dwie gorzelnie, dwie fabryki mebli luksusowych i jedna winarnia, problemem okazało się jednak pozyskanie pracowników, co wymusiło reformę szkolnictwa i uwłaszczenie chłopów.

My, z bożej łaski i woli narodów Książę Saksoński i Warszawski Antoni I Wettyn wdzięczni opatrzności za łaskę pomyślnej Madagaskaru inkorporacyi , w celu cywilizacyi tam zaprowadzenia i ku szczęściu powszechnemu do wiary chrześcijańskiey tubylców przywrócenia,ziemie te w posiadanie obejmujemy.​

Fragment aktu inkorporacji Madagaskaru​

W wyniku przedwczesnej śmierci Antoni nie doczekał faktycznego przejęcia władzy na Madagaskarze.

Jego następca aby podkreślić wzrost znaczenia XW używał tytułu Króla na Madagaskarze.

Z bożej łaski i woli narodów książę Warszawski, Król na Madagaskarze etc. Fryderyk August II​

Potomni nadadzą mu także przydomek Wielki a to już inna historia...

Księstwo Warszawskie a.d. 1840​

CDN: Rozdział II: XW na wybrzeżach afryki

​

 

Rozdział II: Księstwo Warszawskie na wybrzeżach afryki

Rozwój terytorialny koloni w latach 1841-1848

Wojna z Portugalią

Wyczerpana wojną z połączonymi siłami Holandii, Hiszpanii i Brazylii Portugalia, a konkretnie jej afrykańskie kolonie stały się obiektem zainteresowania XW. Inwazja z sąsiedniego Madagaskaru nie napotkała na praktycznie żaden opór. Wojna zakończyła się w 1843 roku włączeniem części Portugalskich włości do XW. XW nie zażądało zwrotu całości koloni w obawie przed reakcją reszty świata zwłaszcza Zjednoczonego Królestwa silnie obecnego w regionie.

Wojna z Omanem

Oficjalną przyczyną wypowiedzenia w 1847 roku wojny Omanowi była „walka z ohydną i o pomstę do Najwyższego wołającą praktyką” niewolnictwem. W rzeczywistości władze XW chciały zapewnić sobie dominująca pozycję na wschodnim wybrzeżu afryki. Zachęcone profitami uzyskanymi dzięki posiadaniu Madagaskaru i byłych koloni Portugalskich zdecydowały zaatakować dysponujący przestarzałymi siłami zbrojnymi kraj. Desant wojsk księstwa na macierzyste tereny sułtanatu zakończył się podpisaniem traktatu przyznającego żądane tereny XW.

Oprócz zdobyczy kolonialnych uzyskanych w wyniku wojen z innymi państwami XW prowadziło także kolonizację ziem niezamieszkałych. Tak w jego granicach znalazły się archipelag Maskarenów, i tereny na zachód od zdobytych koloni portugalskich w afryce kontynentalnej.

​

Inwestycje:

Poza opisywaną wcześniej budową miasta i portu Fryderyk, wspierani przez rząd kapitaliści rozpoczęli budowę systemu kolejowego i kopalni.

Kontrowersje:

Zdobyty w 1837 r Madagaskar był pierwszą zamorską kolonią XW. Tak ambitne ze nieomal nierealne plany jej pozyskania autorstwa X Antoniego ziściły się. Ludność i gospodarka XW czerpały realne korzyści z tego kawałka czarnego lądu. Jednak historycy są zgodni pierwsze 15 lat polskich rządów na Madagaskarze to prawdziwy dramat miejscowej ludności. Rabunkowa gospodarka propagowana zwłaszcza przez czwartego administratora kolonii L. Radziwiłła doprowadziła też do całkowitego wytępienia wielu miejscowych endemicznych roślin i zwierząt. Mimo oficjalnego zakazu niewolnictwa w XW na Madagaskarze zdawał się on nie obowiązywać. Odkryte złoża węgla dostarczały zysków jedynie polskim okupantom, dla tubylców oznaczały jedynie niewolniczą pracę. Dyktatorskie zapędy administratora zahamowały nawet napływ ludności polskiej która mimo to stanowiła w 1850 roku już około 17 procent mieszkańców wyspy. Wieści o tych nadużyciach na szczęście przedostały się do opinii publicznej XW. Ostra debata w sejmie nieomal nie skończyła się strzelaniną między zwolennikami rządów twardej ręki w koloniach i liberałami widzącymi potrzebę radykalnych zmian. Ostatecznie głos w sprawie zabrał sam książę Fryderyk zażądał on od sejmu natychmiastowego śledztwa i zmian legislacyjnych dotyczących statusu Madagaskaru i innych kolonii. Zgodnie z przyjętą ustawą Madagaskar miał stać się pełnoprawnym terytorium XW jego mieszkańcy mieli stopniowo uzyskiwać prawa wyborcze. W zaocznym pokazowym procesie skazano przebywającego na wyspie administratora, jak okazało się pózniej nim wyrok skazujący na śmierć dotarł na Madagaskar, krwawy administrator już nie żył zastrzelony przez swoją służącą.

Oprócz wojen kolonialnych w latach 1841-1848 XW stoczyło jeszcze jedną znacznie donioślejszą wojnę ale to już inna historia...

CDN: Rozdział III: Wielka Wojna ... 1844-1846

 

Rozdział III: Wielka Wojna Pruska 1844-1846

Geneza konfliktu:

Od początku istnienia XW stosunki z królestwem Pruskim były złe, nawet po kongresie wiedeńskim Prusy nie mogły pogodzić się z utratą sporej części swojego terytorium na rzecz „bękarta narodów”. Dzięki ożywionej współpracy gospodarczej, dotrzymywaniu zawartych wcześniej umów i osobistej przyjaźni między Kanclerzem Czartoryskim i Carem stosunki XW z Rosją były za to w 1845 r najlepsze od wielu lat. Wzmocnione zdobyczami w Afryce XW powszechnie już uważane za mocarstwo postanowiło więc przekonać Rosję do prewencyjnej wojny z Prusami które to jakoby przygotowywały się do zaanektowania XW i zjednoczenia pod swą egidą Niemiec co byłoby groźne dla pozycji Rosji w Europie Środkowej. Sfabrykowano wiele dokumentów opatrzonych Pruskimi pieczęciami które potwierdzały to zagrożenie. Jednocześnie podobną agitacje dyplomacja XW prowadziła w Austrii chcąc zyskać neutralność cesarza, a raczej władającej ją wtedy tajnej rady regencyjnej (cesarz Ferdynand I był upośledzony umysłowo). Wysiłki nie okazały się bezowocne 4 maja 1844 roku w Petersburgu podpisano tajny pakt w którym Rosja zobowiązała się pomóc XW w wojnie z Prusami w zamian za włączenie do jej terytorium Prus Wschodnich wraz z Królewcem, XW miło uzyskać teren "Prus zachodnich" wraz z Gdańskiem co dawałoby temu państwu tak nieodzowny dostęp do morza. Historycy rosyjscy do dziś uważają zaangażowanie Rosji w wielką wojnę pruską za jeden z największych błędów dyplomacji rosyjskiej w XIX wieku...
19 czerwca polegając na informacjach wywiadu Królestwo Prus zdecydowało się na wyprzedzający atak na XW aby uprzedzić przemieszczenie wojsk rosyjskich do wschodnich granic państwa.

Przebieg działań wojennych:

Plan Prus zakładał szybkie rozbicie wojsk XW i opanowanie jak największej części jego terytorium zanim wojska rosyjskie zdążą przyjść z odsieczą. Władze Pruskie liczyły iż w przypadku pokonania XW Car nie zaryzykuje samotnej konfrontacji. Początek wojny zdawał się ten plan realizować wojska pruskie wkroczyły do praktycznie nie bronionej wielkopolski i opanowały ważne ośrodki przemysłowe XW min. Poznań i dalej parły na wschód. Siły księstwa dowodzone przez Marcela Poniatowskiego celowo jednak unikały konfrontacji licząc na szybkie przybycie wojsk rosyjskich. Zostały przemieszczone w okolice Torunia i Prus wschodnich ponieważ to właśnie tam spodziewana była ofensywa. Tak też się stało (złożone głównie z Polskich ochotników z terenów zaboru rosyjskiego) wojsko carskie 27 sierpnia wkroczyło do Królewca. 8 grudnia 1844 połączone siły Rosji i XW stoczyły zwycięską bitwę o Gniezno, która zwiastowała koniec przewagi Prus w wojnie, do końca marca wyzwolono całą Wielkopolskę opanowano także Prusy wschodnie, zachodnie i wschodnią część Śląska. Wojska Pruskie zmuszone były wycofać się aż za Odrę i Nysę. Latem i tę ostatnią linię oporu przełamano, 19 lipca rozpoczęły się walki o Berlin 25 listopada i nad nim powiewała flaga księstwa. Do 1846 roku cała wschodnia część Prus była opanowana przez wojska sprzymierzonych. Obawiając się zniszczenia zachodnioniemieckich prowincji i pozbawiony szans na zwycięstwo Król pruski wysłał depeszę proszącą o zawieszenie broni i rozpoczęcie rozmów pokojowych.

Artyleria Księstwa Warszawskiego

Bitwa pod Gnieznem

Bitwa o Berlin ​

Rokowania pokojowe:

W miarę osiągania sukcesów na froncie następowała eskalacja żądań terytorialnych XW, po zdobyciu Wrocławia zgłoszono postulat włączenia do księstwa śląska, następnie całego pruskiego pomorza i Kostrzyna, aż wreszcie zwrócenia Saksonii (nieuczestniczącej oficjalnie w wojnie) zabranych na kongresie wiedeńskim terenów łużyc. Tak gwałtowna ekspansja terytorialna XW była niemożliwa do zaakceptowania dla mocarstw europejskich a nawet „Króla Polski”. Dyplomacja księstwa argumentowała iż władca rosyjski będący tytularnym zwierzchnikiem księstwa powinien dążyć do integracji wszystkich ziem „piastowskich”. Rosja obawiała się jednak że wzmocnione zdobyczami XW umożliwi księciu sięgniecie po władzę w całych Niemczech i całkowite uniezależnienie się od niej. Zaproponowano więc kuriozalne rozwiązanie książę Fryderyk miał wybrać albo pozostanie księciem Saksonii i tereny odebrane Prusom zostaną wcielone bezpośrednio do Rosji albo zrzeknie się go na rzecz władcy Pruskiego i jeszcze raz potwierdzi brak jakichkolwiek roszczeń do tytułu króla polski i „wierność” carskiej Rosji. Ku zdumieniu dworów europy książę Fryderyk faktycznie 28 marca abdykował, a 29 marca w Gnieźnie (symboliczne miejsce najważniejszej bitwy wojny i „piastowska” stolica Polski) podpisano traktat pokojowy. Rosja zgodnie z ustaleniami sprzed wojny otrzymała bogate prusy wschodnie, ale zdobycze XW były znacznie bardziej imponujące: całe pruskie wybrzeże wraz z ważnymi portami Gdańskiem i Szczecinem, Śląsk i Łużyce. Traktat nazywany przez współczesnych „największą i najbardziej niedorzeczną zmianą granic w europie od czasów Napoleona” nie był jednak ostatnim potwierdzeniem narodzin wyhodowanego na własnej piersi przez „matuszkę rasije” nowego europejskiego mocarstwa.

"My, Z woli narodu i z bożej łaski książę Warszawski i Saksoński, Król na Madagaskarze etc Fryderyk August II Wettyn, z pretensji do tronu Saksońskiego w imieniu naszym i potomków naszych rezygnujemy, by odtąd jeno Warszawskie ziemie mieć we władaniu i ich mieszkańcom służyć."​

Fragment aktu abdykacji​

Postscriptum:

Powstałe po traktacie XW nie przypominało biednego i ciasnego państwa sprzed kilku lat. Uzyskane szeroki dostęp do morza pozwolił na uniezależnienie kolonizacji i handlu od tranzytu przez państwa ościenne, kopalnie i fabryki znajdujące się na „wyzwolonych” terenach miały stanowić w przyszłości zaplecze finansowe całego państwa. XW zyskało także 6 milionów nowych obywateli. Nie wszystko zmieniło się jednak na lepsze mimo zwycięstwa wojna stanowiła olbrzymi wysiłek dla społeczeństwa i pozostawiła wile zniszczeń zarówno na terenach przed traktatowych jak i zwłaszcza na terenach włączonych do XW. Zmieniła się struktura narodowościowa państwa Polacy nadal stanowili większość ale duży był też odsetek Niemców. Utrata panowania w Saksonii oprócz osobistej porażki i tragedii z którą nigdy nie pogodzi się książę Fryderyk (wyrzekła się go spora część dalszej rodziny) była także stratą ważnego sojusznika na przyszłości, (bowiem ludność Saksonii uważała odtąd władce XW za zdrajce). Paradoksalnie także znaczne osłabienie Prus nie było do końca korzystne zyskała bowiem na tym Austria niebezpieczny południowy sąsiad dążący tak jak Prusy do zjednoczenia pod swą egidą całych Niemiec. Mimo że zaraz po wojnie XW było uważane za 3 potęgę na świecie państwo potrzebowało kilku lat pokoju i spokojnej odbudowy aby odzyskać stabilność. Wiatr epoki jednak nie dał się długo cieszyć pokojem...

CDN: Rozdział IV: Słowiańska Dusza

PS. Screeny do rozdziału zamieszczę w najbliższym czasie...

 

Rozdział IV: Słowiańska Dusza

Geneza ruchu słowiańskiego.

Od 2 do 12 czerwca 1846 r. w Pradze odbył się zjazd wszechsłowiański, uczestniczyli w nim Polacy, Słowacy, Ukraińcy, Serbowie, Chorwaci, Czesi i Rosjanin - Michaił Bakunin. Zjazd Słowiański poświęcony był min. metodom walki z germanizacją. Uczestnicy obrad zgodnie twierdzili iż niedawne zwycięstwo połączonych wojsk XW i Rosji nad wydawać by się mogło silniejszymi Prusami powinien stanowić impuls do wyzwolenia innych narodów słowiańskich spod nie-słowiańskiego panowania. Pojawiły się jednak także wyraźne różnice min. w sprawie stosunków między polakami i rusinami (ukraincami) w austriackiej Galicji, delegacja ruska twierdziła że rusini są od 400 lat wykorzystywani i ciemiężeni przez polaków i domagali się podziału władzy w galicji i zakończenia procederu polonizacji ich rodzimych elit. Inna linia podziału przebiegała zgodnie z wyznawaną przez poszczególne narody słowiańskie religią. Delegacje upatrujące w Rosji naturalnego przywódcy słowian zaznaczały też konieczność konwersji wszystkich słowaian na prawosławie, . Z kolei zwolennicy przywództwa nowej regionalnej siły XW nie widzieli tej potrzeby,. Wrogowie koncepcji dominacji XW w ruchu akcentowali fakt „niemieckości” księcia warszawskiego Fryderyka a także tradycyjnie dobre stosunki polsko-węgierskie (Węgrów uważano na równi z Niemcami za wrogów i ciemiężycieli Słowian). Ostatecznie delegacja polska podpisała ugodę z ruską zobowiązując się do równego traktowania, sformułowano też tzn. „odezwę Praską” nawołującej do walki z Austrią i Turcją aż do wyzwolenia wszystkich Słowian. Obrano także barwy (czerwień biel i błękit) i i hymn wszechsłowiański wzorowany na hymnie XW mazurku dąbrowskiego, zrezygnowano natomiast z potępienia rozbiorów Polski ponieważ nie chciano zniechęcić tym elit rosyjskich. Zjazd wzbudził (zresztą słusznie) zaniepokojenie władz austriackich i został zakończony w związku ze sprowokowanymi rozruchami w Czechach.

(dalsza część rozdziału zależna od wyniku ankiety i inwencji twórczej autora)

Wyczyszczone i zamknięte.
Jakbyś chciał kiedyś kontynuować - daj znać.

Elaith