"Piastów śląskich żywoty"

Korzystając z wakacji postanowiłem skrobnąć AAR, ot tak dla relaksu. Zapraszam do czytania i komentowania!

[centere82d28eb1]"Piastów Śląskich Żywoty"[/centere82d28eb1]


Mapa Kasperusa
Poziom: normalny
Agresywność: normalna
autosave: co roku

[centere82d28eb1]
[/centere82d28eb1]

Wstęp

Kiedy Henryk Brodaty umierał w 1238 roku wielu mu współczesnych miało nadzieje, że dzieło jednoczenia Polski jakie podjął zostanie ukończone przez jego syna, również Henryka Pobożnego. I wtedy właśnie na Śląsk spadł cios, na który nikt nie był przygotowany; z dalekich stepów Azji uderzyły na Polskę i Śląsk hordy mongolskie, które unicestwiły marzenia Henryków śląskich o potędze. W bitwie pod Legnicą rycerstwo śląskie dowodzone przez Henryka Pobożnego zostało pobite a sam Henryk poniósł śmierć. Zgon ten oznaczał podział Śląska i jego coraz większe uzależnienie od Pragi, które trwało ponad 150 lat.
Próby zjednoczenia Śląska podejmowane przez kolejnych książąt kończyły się niepowodzeniem i pogłębiającym się rozbiciem. Kiedy w 1358 roku na tron w księstwie brzesko-legnickim wstąpił Ludwik I mało kto spodziewał się po nim wybitniejszych rzeczy, a jednak 40-letni okres jego panowania przywrócił mieszkańcom Śląska wiarę w zjednoczenie. Ludwik I był wybitnym władcą, który dzięki zabiegom dyplomatycznym i koneksjom rodzinnym doprowadził księstwo legnickie do bogactwa i znaczenia na Śląsku. Umierając w 1398 roku przekazał swe władztwo wnukowi Ludwikowi II, który miał się okazać nie mniej wybitny od swego dziada...

[centere82d28eb1]
Ludwik II, książę brzesko-legnicki[/centere82d28eb1]

Panowanie Ludwika II

Pierwsze lata panowania Ludwika II nie wskazywały, aby odziedziczył po swym przodku gospodarność i umiar. Młodzieńczy brak umiarkowania skłonił Ludwika nawet do podróży do Ziemi Świętej, gdzie został pochwycony przez Saracenów i do 1418 roku przebywał u nich w niewoli. Gdy powrócił wreszcie na Śląsk w niczym nie przypominał młokosa, który tak lekkomyślnie poszukiwał mocnych wrażeń. Wyważony i umiarkowany zrobił duże wrażenie nie tylko na swych poddanych, ale także na swym suwerenie, królu czeskim Wacławie IV.
Już w styczniu 1419 roku udało mu się złamać opór możnych i wprowadzić na ich miejsce książęcą administrację miast, Brzegu i Legnicy. Przedstawiciel księcia miał za zadanie usprawnić zbieranie podatków, gdyż pod nieobecność księcia wpływy do skarbca znacznie zmalały. Udało się to ostatecznie w roku następnym.
Pobyt we Flandrii nauczył Ludwika, że o sile księstwa nie decyduje tylko liczba wojska, ale także zaplecze ekonomiczne, które jest w stanie tą armię utrzymać. Po powrocie do Legnicy książę intensywnie wspierał rozwój infrastruktury księstwa a także handel, który dzięki dogodnemu położeniu Legnicy i Brzegu zaczął przynosić wymierne dochody. ( 2 poziom infra. i handlu w X 1426 roku)
Doświadczenie zebrane podczas młodzieńczych podróży po Europie i Ziemi Świętej Ludwik II przełożył również na płaszczyznę wojskową. Mimo iż księstwo miało jak na swe rozmiary dość liczną, bo liczącą 6 tysięcy żołnierzy armię, w tym aż 2000 konnych, to księcia nadal martwił poziom wyszkolenia i chart ducha tej armii. Niedawna konfrontacja z możnymi sprawiła, że wiele oddziałów szczególnie z ziemi brzeskiej czuła niechęć do księcia, gdyż to właśnie z tej ziemi bogate rycerstwo stawiało największe problemy podczas zbierania podatków. Ludwik pragnął związać bardziej armię ze swym dworem w Legnicy co zaowocowało wydaniem w lutym 1419 roku nakazu stawiennictwa każdego rycerza księstwa, w Legnicy na przynajmniej jeden miesiąc w roku. (polityka wewn. LAND +1)

Husyci i wojna w Czechach

Księstwo brzesko-legnickie rozwijało się pomyślnie, gdy w sierpniu 1419 roku spadła na nie wiadomość o śmierci króla czeskiego, Wacława IV. Nowym władcą Czech ogłosił się brat zmarłego, Zygmunt Luksemburski, który jednak wzbudzał w Czechach wiele kontrowersji ze względu na swój udział w doprowadzeniu do spalenia na stosie Jana Husa w 1415 roku. Zbrojna próba podporządkowania Pragi nie powiodła się Zygmuntowi co doprowadziło do ogólnokrajowego powstania przeciw "mordercy" Husa.

[centere82d28eb1][/centere82d28eb1]

Ludwik II od początku konfliktu opowiadał się za Zygmuntem Luksemburczykiem i gdy wojska husyckie na początku września opuściły Śląsk by bronić Pragi przed wkraczającą właśnie z Węgier armią Zygmunta, uderzył na Wrocław, zajął miasto i rozpoczął oblężenie zamku wrocławskiego obsadzonego przez Husytów. Załoga poddała się w lutym następnego roku na wieść o zdobyciu przez Zygmunta Moraw. Ludwik zaraz po zdobyciu Wrocławia i obsadzeniu go własną załogą udał się do Brna, gdzie złożył Zygmuntowi hołd a za wierność i kontynuowanie krucjaty przeciw Husytom otrzymał Wrocław wraz z przyległymi ziemiami.
W czasie pobytu Ludwika na Morawach do Brna dotarły wiadomości o wystąpieniu pozostałych Piastów śląskich przeciw Zygmuntowi i Ludwikowi II, którzy obawiali się, zbyt szybko rosnącej potęgi Ludwika a także od dawna sympatyzowali z Husytami.
Zygmunt Luksemburski, który jak najszybciej pragnął zająć Pragę przekazał Ludwikowi 5 tysięcy swych zbrojnych, którzy wraz z armią księstwa legnickiego mieli opanować Śląsk. Pierwsze uderzenie poszło na Bolka IV, księcia opolskiego, którego 2 tysięczna armia wyruszyła już w stronę Legnicy.

[centere82d28eb1][/centere82d28eb1]

Wkroczenie prawie 10 tysięcznej armii Ludwika w granice księstwa opolskiego wywołało panikę na dworze Bolka IV. Książę starał się zawrzeć porozumienie z Ludwikiem i Zygmuntem i przejść na ich stronę, jednak dzięki kilku intrygom księcia legnickiego, Zygmunt wyraził wolę podporządkowania Opola władzy Ludwika a także nadał mu tytuł księcia Śląska i zarządcy dóbr królewskich w Czechach. Pozycja księstwa legnickiego niewspółmiernie wzrosła, gdy w końcu września 1420 roku udało się ostatecznie opanować ziemię opolską i włączyć ją do władztwa Ludwika.
W tym czasie drugi z Piastów, Konrad IV przebywał wraz ze swą armią poza granicami Oleśnicy, a mianowicie w Pradze, którą oblegała 20 tysięczna armia węgierska. Nie mając żadnego wpływu na wydarzenia na Śląsku musiał pogodzić się w styczniu 1421 roku, mimo nalegań ze strony Husytów, z włączeniem swego księstwa do ziem Ludwika II, którego poczęto na Śląsku nazywać Wielkim.
W ten oto sposób wszystkie ziemie śląskie znalazły się we władaniu jednego władcy – Ludwika II.

[centere82d28eb1]
[/centere82d28eb1]
Ten jednak pozostał wierny swemu suwerenowi i po opanowaniu Śląska uderzył ze swą armią na Łużyce, gdzie pod Budziszynem rozbił czterotysięczny oddział Husytów i przystąpił do oblegania miasta. W miesiąc później, 24 lutego 1421 roku, do Ludwika dotarła radosna wiadomość, Zygmunt zdobył Pragę a opór Husytów w Czechach wygasał.

[centere82d28eb1]
Bitwa pod Budziszynem[/centere82d28eb1]

Na wielkim zjeździe zorganizowanym przez Zygmunta w Pradze na wiosnę 1422 roku doszło do ustaleń w sprawie Czech z książętami niemieckimi: Albrechtem III, księciem saksońskim i Ludwikiem I, władcą Hesji, którzy wspierali Zygmunta atakując Husytów od zachodu. Zygmunt wbrew naleganiom władców niemieckich postanowił włączyć opanowany i administrowany już i tak od pół roku przez Ludwika Wrocław do księstwa śląskiego, które oficjalnie powstało 2 lutego 1422 roku, aby zaznaczyć jedność i prestiż władcy śląskiego.
Na zjeździe postanowiono również włączyć do domeny Zygmunta Tabor, który miał od tej pory pilnować Pragi przed próbami buntu.
[centere82d28eb1]

Księstwo śląskie[/centere82d28eb1]

Księstwo śląskie, które w zamyśle Zygmunta miało od północy pilnować lojalności Czechów wobec władcy Węgier miało również inne zadanie. Od dawna znane były sympatię Polaków i Władysława Jagiełły do Husytów, dlatego też książę śląski pilnować miał również, aby jego północny sąsiad nie mieszał się w politykę w Czechach. Zadanie to odsuwało w daleką przyszłość marzenia Ludwika II o koronie polskiej i powrocie na tron dynastii Piastów, jednak szczera przyjaźń z Zygmuntem a także chłodna kalkulacja polityczna sprawiały, że Śląsk pozostawał wiernym wasalem i sojusznikiem Węgier.

 

[center:510e0d4e72]
[/center:510e0d4e72]

[center:510e0d4e72]Czas próby[/center:510e0d4e72]

Zjednoczony Śląsk po długiej wojnie borykał się z dużymi problemami gospodarczymi. Skarb książęcy nie był w stanie sfinansować jednorazowego ustanowienia administracji książęcej na podporządkowanych terenach, dlatego Rada Książęca postanowiła awansować raz do roku jednego poborcę, dzięki czemu wpływy do skarbca miały systematycznie rosnąć.
Już w roku 1425 na sejmiku w Brzegu książę porozumiał się z możnymi nowo przyłączonych ziem w sprawie utrzymywania w należytym stanie dróg i traktów handlowych, które szlachta zgodziła się finansować w zamian za przyrzeczenie księcia cofnięcia przymusu pobytu na dworze książęcym każdego rycerza przynajmniej przez miesiąc w roku.
Ludwik II za swój główny cel na najbliższe lata przyjął złączenie Śląska w jeden gospodarczy organizm, który byłby w stanie utrzymać armię zdolną do obrony granic. W marcu 1427 roku wydał przywilej zwany „saksońskim”, na mocy którego przeszło 2500 Saksończyków miało zasiedlić wschodnie rubieże dawnego księstwa opolskiego, dotąd porośnięte lasem i stanowiące naturalną przeszkodę w kontaktach z Legnicą i Wrocławiem. Ten naturalny leśny mur niepokoił Ludwika, gdyż sprzyjał działaniom separatystycznym i anty książęcym. Teraz na mocy przywileju miało się to zmienić.
[center:510e0d4e72]

Jedno ze śląskich miast[/center:510e0d4e72]
[center:510e0d4e72]
Rebelia czeska [/center:510e0d4e72]

Pomyślny rozwój gospodarczy księstwa przerwany został nagle w maju 1433 roku przez najazd na Wrocław Czechów, którzy wykorzystując trudną sytuację Zygmunta Luksemburskiego w Niemczech, gdzie starał się o koronę cesarską, wywołali powstanie i przejęli kontrolę nad większością kraju. Możni czescy nie mogli pogodzić się z utratą Śląska a także z coraz bardziej panoszącymi się w kraju wojskami węgierskimi.
Uderzenie czeskie na Śląsk miało w swym zamyśle rozbić głównego sprzymierzeńca Zygmunta i dodatkowo otworzyć drogę dla potencjalnych wojsk polskich, gdyż jak przypuszczali czescy możni Władysław III po klęsce księcia śląskiego wsparłby Czechów.
Czesi srodze się zawiedli uważając, że świeżo przyłączone przez Ludwika miasta będą poddawać im się bez walki. Nie udane opanowanie szturmem Wrocławia, który stawił zażarty opór i przez co zmusił wojska czeskie do przejścia do oblężenia, było początkiem klęski czeskiej, gdyż dali czas Ludwikowi na zebranie rycerstwa z pozostałych ziem i obsadzenie nimi brodów na Odrze. Koncentracja wojsk śląskich postępowała nadzwyczaj sprawnie, dzięki czemu już pod koniec września spod Legnicy na odsiecz Wrocławiowi ruszył Ludwik na czele 11 tysięcy zbrojnych, w tym aż 5 tysięcy konnych.
Zaskoczone oddziały czeskie w liczbie 7 tysięcy, głównie piechota, stawiły jednak zacięty opór, który udało się złamać dopiero szarżą ciężkiej kawalerii i zmusić do ucieczki. Wrocław był wolny. Jednak bitwa kosztowała życie 4 tysięcy żołnierzy śląskich, przez co Ludwik zaniechał ścigania pokonanych Czechów i skupił się na organizowaniu nowego zaciągu.
[center:510e0d4e72]

Wojsko zaciężne
[/center:510e0d4e72]

W tym samym czasie Zygmuntowi udało się zorganizować na Węgrzech 25 tysięczną armię, która wkroczyła na Morawy i zdobyła Brno i Ołomuniec, dzięki czemu uzyskała połączenie z drugą armią węgierską stacjonującą w Taborze. Uderzenie połączonych armii węgierskich, które liczyły teraz już 36 tysięcy ludzi, na Pragę doprowadziło do bitwy pod Melnikiem, w której to dzięki błędom popełnionym przez Węgrów, Prokop Wielki, dowódca wojsk czeskich, odniósł jedno z najwspanialszych zwycięstw w średniowieczu. Z pogromu udało się ujść tylko 19 tysiącom Węgrów, których morale załamało się zupełnie i musiało upłynąć wiele miesięcy, aby byli znów zdatni do walki. Jednak i Czesi ponieśli znaczne straty, choć ich licząca przed bitwą 21 tysięcy zbrojnych armia zastosowała z powodzeniem taktykę taboru. Śmierć 6 tysięcy czeskich żołnierzy sprawiła, że i oni nie podejmowali działań zaczepnych przeciw Węgrom i skupili się na opanowaniu Śląska. Już w grudniu Prokop obległ Budziszyn i Legnicę. Ludwik wraz z ze swą 10 tysięczną armią schronił się w Oleśnicy, czekając na dogodny moment do uderzenia na Czechów.
Gdy wydawało się, że wojna zakończy się pełnym zwycięstwem Czech w obozie ich przywódców nastąpiło przetasowanie i rozgorzała walka o to, kto będzie sprawował rządu w kraju. Spór ten przerodził się w krótkim czasie w wojnę domową, którą wykorzystali Węgrzy sprzymierzając się z utrakwistami ( obóz umiarkowany ) i katolikami przeciw taborytom dowodzonym przez Prokopa Wielkiego. Przełomem w wojnie okazała się bitwa na polach Lipan, gdzie na skutek błędów, tym razem Prokopa, wojska utrakwistów i wspomagające ich wojska węgierskie odniosły miażdżące zwycięstwo. W bitwie śmierć poniósł sam Prokop a także duża część jego armii co praktycznie zakończyło walki wewnętrzne w obozie czeskim. Wszystko to działo się w maju 1434 roku.

Na Śląsku wojska taborytów na wieść o klęsce i śmierci swego przywódcy wycofały się w pobliże Karlovych Varów, gdzie ostatecznie skapitulowały przed Ludwikiem. Dzięki temu książę śląski przejął kontrolę nad wschodnimi i północnymi połaciami Czech, co ostatecznie zakończyło działania wojenne.
[center:510e0d4e72]

Rycerstwo śląskie w Sudetach[/center:510e0d4e72]

Rokowania pokojowe rozpoczęto 23 września 1434 roku w Ołomuńcu, gdzie zjechali przywódcy utrakwistów, Zygmunt a także schorowany już książę śląski, Ludwik II. Pomimo sprzeciwów, utrakwiści musieli zgodzić się na oddanie dożywotnio pod zarząd Ludwika kopalni złota w Sudetach, z których zyski miały pokryć straty spowodowane na Śląsku przez wojska czeskie. Po śmierci Ludwika obszar ten miał wrócić do Czech.

[center:510e0d4e72]
Księstwo śląskie w chwili śmierci Ludwika II[/center:510e0d4e72]

Był to wielki sukces księcia śląskiego, który jednak nie długo cieszył się z niego, w niecałe dwa lata później zszedł z tego świata, przekazując władzę w księstwie swemu synowi Janowi I. Przyszłość księstwa rysowała się w ciemnych barwach, Jan I nie odziedziczył po ojcu talentów a Czesi coraz bardziej napastliwie domagali się zwrotu Sudetów. Nad Śląskiem zawisła groźba kolejnej wojny...

 

[center:02ba517f2f]
[/center:02ba517f2f]

[center:02ba517f2f]
Opatrzność dziejowa[/center:02ba517f2f]


W niecały rok od wstąpienia na tron śląski Jana I, sytuacja polityczna w Europie Środkowej była już całkiem inna od tej z jaką musiał się, tak pomyślnie, zmagać Ludwik II. W Polsce od 1434 roku rządził Zbigniew Oleśnicki, sprawujący władzę w imieniu małoletniego Władysława III. Sytuację tę wykorzystali Krzyżacy uderzając w 1437 roku na Kujawy i Wielkopolskę. Mimo początkowych sukcesów zostali oni jednak pokonani w bitwie pod Poznaniem i zmuszeni do podpisania pokoju. Zwycięska wojna nie odsunęła jednak problemów wewnętrznych a mianowicie wystąpień opozycji szlacheckiej przeciw władzy Oleśnickiego i wzrostowi znaczenia kleru. Spory te odsuwały jednak groźbę opanowania Śląska przez Polaków, do której przygotowywał się już Władysław Jagiełło.
Bardziej skomplikowana sytuacja wytworzyła się w Czechach i na Węgrzech. W grudniu 1437 roku zszedł z tego świata Zygmunt Luksemburski, któremu księstwo śląskie zawdzięczało tak wiele. Po schedę po nim sięgnął jego zięć Albrecht II Habsburg, który koronował się na króla Węgier w styczniu 1438 roku. Więcej problemów Albrecht napotkał w Czechach, gdzie musiał odwołać się do pomocy zbrojnej Jana I, rycerstwo śląskie zdobyło Pragę 15 marca 1438 roku a już w tydzień później na Hradczanach w Katedrze św. Wita Albrecht koronował się na króla Czech. W zamian za okazaną pomoc nowy król unieważnił postanowienie traktatu praskiego z 1434 roku i włączył w obręb Śląska Sudety.
[center:02ba517f2f]

Rycerstwo śląskie [/center:02ba517f2f]

Jan I, mimo iż nie odznaczał się takimi talentami jak jego ojciec, posiadał dar otaczania się ludźmi mądrymi, którym los kraju leżał na sercu. Już w lutym 1439 roku udało się doprowadzić do końca zapoczątkowaną jeszcze przez ojca reformę armii, dzięki której wyszkolenie i morale żołnierzy było na jednym z najwyższych poziomów w Europie.. ( polityka wewn. LAND=9 )
Wielkim sukcesem okazał się również wprowadzony również przez Ludwika sposób ściągania podatków, który ostatecznie zaczął działać na terenie całego księstwa w lipcu 1440 roku. Dzięki nadzorowi książęcych urzędników skarbiec we Wrocławiu, dokąd przeniósł swą siedzibę Ludwik w 1425 roku, wolno, choć systematycznie zapełniał się złotem płynącym nie tylko z podatków, ale także z kopalń sudeckich.
Jednak mimo pomyślnej koniunktury, nie tylko gospodarczej, ale i politycznej, księstwo śląskie było osłabione ciągłymi wojnami a złączone dopiero co ziemie nadal nie stanowiły jednego organizmu. Dodatkowo w sierpniu 1450 roku Jan I musiał ponieść dość spore koszty związane z wykupem Brzegu zastawionego przez jego ojca w celu uzyskania środków na kampanię w Czechach.

[center:02ba517f2f][/center:02ba517f2f]

W listopadzie 1439 roku umiera Albrecht II Habsburg, co ogromnie komplikuje sytuację w Czechach, na Węgrzech a także w Niemczech. Jego syn Władysław zwany Pogrobowcem, ponieważ urodził się cztery miesiące po śmierci ojca nie może być brany pod uwagę, dlatego też unia czesko-węgierska szybko się rozpada. Węgierscy możni, którzy coraz bardziej odczuwają parcie Turków Osmańskich na Węgry wybierają na króla Władysława III, króla Polski. Wciągnięcie Polski w sprawy Bałkanów ma pomóc w wyparciu Turków z Europy i doprowadzić do unii polsko-węgierskiej.
Zawirowania związane z następstwem tronu po Albrechcie, wykorzystał Jan do uniezależnienia swego księstwa od Węgier. Już w chwili śmierci króla węgierskiego wyczuwalne było zbliżenie Śląska z Polską. Władysław III nie do końca pewny swej pozycji zgodził się na zaprzestanie płacenia trybutu ze Śląska, w zamian jednak wymógł na Janie przystąpienie do sojuszu polsko-węgierskiego.
Okres panowania Jana I mimo pewnych zatargów i intryg był spokojny. Sprzyjało to rozwojowi handlu oraz rzemiosła, które to już w początkach 1459 roku znajdowało się na jednym z najwyższych poziomów w Europie. ( infrastruktura lvl = 3 )
Pomyślny okres dla Śląska skończył się w lipcu 1452 roku. Wtedy to podczas polowania ranny został Jan I, i jak historia pokazała nie wylizał się już z ran. Zmarł 5 lutego 1453 roku pozostawiając 11-letniego syna Fryderyka. Regencję w imieniu małoletniego księcia sprawowała jego matka Jadwiga, córka elektora Palatynatu, który w tym czasie starał się przejąć tron w Czechach. Zaniepokoiło to króla polskiego, Kazimierza IV, który po tragicznej śmierci swego brata, Władysława III, w bitwie pod Warną w roku 1444 przejął władzę w Polsce.
W maju 1453 roku wojska koronne nieoczekiwanie wkroczyły na Śląsk. Słabe oddziały śląskie pod dowództwem biskupa wrocławskiego, Włostowica, wycofały się bez bitwy w Sudety, gdzie oczekiwały armii swego dawnego seniora, Węgier. Jan Hunyadi, regent i wódz armii węgierskiej, nie kwapił się do wkroczenia na Śląsk, nie mogąc zapomnieć niedawne oderwanie się tej krainy od Węgier. Przekroczył natomiast Karpaty i obległ przygraniczne zamki na Podkarpaciu. Wkroczenie 20 tysięcznej armii w granice Korony pokrzyżowało plany Kazimierza, który po opanowaniu Opola, wycofał się do Małopolski.
[center:02ba517f2f]

Wojska polskie na Śląsku[/center:02ba517f2f]

Na ten moment czekał Włostowic, natychmiast uderzył na Opole, gdzie obległ załogę polską, która skapitulowała, nie doczekawszy się odsieczy, 2 lutego 1454 roku. Działania wojenne podczas zimy 1453/54 ograniczały się do niezbyt dalekich wypadów wojsk polskich na Słowację i odwetowych najazdów Węgrów. W grudniu 1453 roku Włostowic porozumiał się z Hunyadim co do uderzenia na Małopolskę, które miało nastąpić natychmiast po opanowaniu Opola.
Rycerstwo śląskie, nie napotkawszy oporu wojsk polskich, zajętych odpieraniem Duńczyków, którzy wykorzystali zaangażowanie Polaków na południu i uderzyli w lipcu 1453 roku na Pomorze Gdańskie i Prusy, stanęło 4 kwietnia pod murami Krakowa. Armia Hunyadiego ściągnęła w trzy dni później.
[center:02ba517f2f]

Rycestwo śląskie w walce z Litwinami[/center:02ba517f2f]

Wydawało się, że upadek Polski jest nieunikniony, jednak zdecydowane działania Kazimierza na Pomorzu, gdzie doszczętnie zniszczył wojska duńskie w bitwie pod Chojnicami, zmuszając Duńczyków do podpisania pokoju a także nadciągająca ze wschodu 35tysięczna armia litewska, skłoniły Jadwigę i Włostowica do przyjęcia propozycji pokojowej. W zamian za zaprzestanie walk Kazimierz oferował znaczną sumę pieniędzy a także ostatecznie zrzekał się jakichkolwiek pretensji do Śląska. Zwycięska wojna z potężnym sąsiadem przyniosła Śląsku rozgłos i wzrost znaczenia w całej Europie.

W styczniu 1459 roku zmarła Jadwiga a rządy w księstwie przejął Fryderyk. Już pierwsze jego posunięcia nosiły znamiona geniuszu, jakim odznaczał się jego dziad – Ludwik. Dla Śląska znów nadchodziły dni chwały.

 

[center:0836c019d6][/center:0836c019d6]

[center:0836c019d6]Czas stabilizacji[/center:0836c019d6]

Panowanie Fryderyka I

Po pełnym wojen i krwawych bitew półwieczu, Śląsk potrzebował spokoju i zdolnego władcy, aby odbudować swą pozycję ekonomiczną i polityczną. Takim władcą był Fryderyk. Od początku swych rządów wspierał kupców, dzięki którym nawiązał bardzo korzystne stosunki gospodarczo-polityczne z Małopolską i Wielkopolską. To za panowania tego władcy udało się również zakończyć rozbudowę fortyfikacji wokół miast a także postawić kilka nowych zamków w strategicznych dla Śląska punktach. (wszystkie prowincje forteca=mała)
Zasobność książęcego skarbca zapewniała również pomyślne przeciwstawienie się, coraz bardziej zaniepokojonej wzrostem potęgi władcy, arystokracji, która w 1464 roku zażądała na sejmiku w Nysie części zysków z kopalń w Sudetach. Nie zważając na ostrzeżenia swych doradców, Fryderyk nakazał ściąć przywódców spisku i odebrał im ich ziemie. Spowodowało to pewne wzburzenie w kraju, które jednak książę, dzięki swym umiejętnościom dyplomatycznym a także poparciu licznego wojska, w pełni oddanego swemu władcy, zdołał wyciszyć w ciągu dwóch następnych lat.
Fryderyk dążył również do optymalnego zagospodarowania swego władztwa. W 1467 roku wydał dekret nakazujący osuszenie bagien wokół Wrocławia i zwalniający wszystkich nowo osiedlonych na tych ziemiach z podatków na okres 5 lat. W krótkim czasie ponad 2500 osadników z Polski i Niemiec powiększyło liczbę poddanych księcia.
Fryderyk wydawał również wiele regulacji, które miały ostatecznie zjednoczyć Śląsk i zrównać w prawach jego poddanych. Wydany w maju 1472 roku w Opolu, dekret zwany „Ordunkiem miejskim”, regulował prawa i obowiązki wszystkich miast w księstwie i zrównywał ich przywileje z Wrocławiem. Wywołało to ostre sprzeciwy mieszczan, szczególnie wrocławskich, którzy dzięki przywilejom i zwolnieniom nadanym jeszcze przez królów czeskich, posiadali monopol na handel wieloma towarami. Opór mieszczaństwa udało się pokonać, dzięki złagodzeniu przez księcia opieki nad kupcami, którzy teraz mieli więcej swobody w handlu zagranicznym. ( markantylizm=-1)
W 1469 roku udało się Fryderykowi ostatecznie pokonać opozycję możnych, którzy po anulowaniu przez księcia przywilejów szlacheckich wystąpili zbrojnie przeciw księciu. Fryderyk pokonał zbuntowanych możnych w bitwie pod Legnicą, dzięki czemu stał się absolutnym władcą Śląska. (centralizacja=10)

W sferze politycznej Fryderyk również mógł się poszczycić osiągnięciami. W 1471 roku udało mu się nakłonić elektora brandenburskiego, Albrechta, do przyłączenia się do sojuszu z Węgrami i Księstwem Śląskim. Zabezpieczało to na pewien czas Łużyce przed atakiem Brandenburczyków, którzy rościli sobie do tych ziem prawo. Książę starał się również utrzymywać dobre stosunki z nowym władcą Węgier, Maciejem Korwinem, synem Jana Hunyadiego, który wspierał wojska śląskie w oblężeniu Krakowa w 1454 roku.

Znakomite umiejętności wykazywał Fryderyk w dziedzinie wojskowości. Fortyfikowanie miast i budowa zamków, o którym była już mowa, a także łożenie dużych sum pieniędzy na wyszkolenie armii, zjednywało mu lojalność wojsk. Już w 1467 roku poziom wyszkolenia śląskich żołnierzy stał na jednym z wyższych poziomów w Europie (LT=3) a przyjęcie w 1475 roku na dwór we Wrocławiu francuskiego rycerza, wygnanego z Prowansji, podniosło jeszcze ten poziom i tchnęło wiele nowinek technicznych z zachodniej Europy.

[center:0836c019d6]
Turniej Rycerski[/center:0836c019d6]

W styczniu 1485 roku na dwór we Wrocławiu przybył Maciej Oleśnicki, krewny sławnych biskupów krakowskich, który skłuciwszy się z Kazimierzem Jagiellończykiem szukał schronienia na Śląsku. Książę przyjął go ciepło, a jako że przybysz był zdolnym dowódcą, zaoferował mu stanowisko marszałka wojsk śląskich, które to skwapliwie przyjął. Fryderyk zjednywał sobie sojuszników w Polsce.
Przygotowania do wojny z Polską przerwała nagła śmierć księcia, prawdopodobnie otrutego, który został pochowany w Katedrze Wrocławskiej 26 maja 1488 roku. Ponieważ Fryderyk nie posiadał synów na tron śląski powołano jego młodszego brata, Jana. Starsza linia Piastów śląskich odsunięta została od sprawowania władzy.

Panowanie Jana II

Wstępując na tron Jan II liczył sobie 41 wiosen i był słabego zdrowia. Jego krótkie panowanie nacechowane było intrygami dworskimi i skandalami, zwłaszcza ten z uwiedzeniem księżniczki bawarskiej, Matyldy przez Jana, nie przyniósł chwały księstwu. Ciężko chory władca zmarł w styczniu 1491 roku w Opolu, a władzę w kraju przejął jego najstarszy syn, Fryderyk, nazwany tak na cześć swego wuja.

Panowanie Fryderyka II

Młodego, siedemnastoletniego Fryderyka ze swym wspaniałym wujem łączyło nie tylko imię, młody władca wykazywał zdolności porównywalne a czasem przewyższające geniusz wuja. Dzięki pełnemu skarbcowi pozostawionemu przez Fryderyka I, młodzian mógł godnie udać się do Krakowa na pogrzeb Kazimierza Jagiellończyka, który zmarł 7 czerwca 1492 roku. Przyjazd do Krakowa był podyktowany nie tylko pogrzebem, po śmierci króla rozgorzała walka o następce Kazimierza. Mimo zawartej ponad 100 lat wcześniej, przez ojca Kazimierza, Władysława Jagiełłe, unii personalnej między Polską a Litwą, oba kraje coraz bardziej oddalały się od siebie. Ostateczne pokonanie Zakonu Krzyżackiego przez Polaków w 1470 roku i wchłonięcie Prus, zapewniło spokój na północnej granicy. Brak przeciwnika, przeciw któremu głównie zawiązano unię, powodował, iż szczególnie na Litwie zaczęto coraz głośniej mówić o zerwaniu związku z Koroną.
Kroplą, która przelała czarę antagonizmów między Koroną a Wielkim Księstwem Litewskim, była pośpieszna elekcja Aleksandra Jagiellończyka na wielkiego księcia litewskiego. Brak porozumienia a także spora niechęć większości szlachty do starszego brata Aleksandra, Jana Olbrachta, który w myśl porozumień miał zasiąść na tronie krakowskim, wywołała ostrą reakcję szlachty małopolskiej, która wysunęła propozycję wyboru króla"Piasta" i powrotu na tron rodzimej dynastii. Nie oczekiwanie dla wszystkich coraz częściej zaczęło pojawiać się w debatach imię księcia śląskiego, Fryderyka, który umiejętnie, nie szczędząc złota, podsycał pragnienie szlachty powrotu na tron rodzimej dynastii.

[center:0836c019d6]
Fryderyk II, jako król Polski[/center:0836c019d6]

Wyborowi Fryderyka na króla Polski ostro sprzeciwiały się rody z wschodniej części kraju mające swe interesy na Litwie. Patową sytuację przerwał Jan Olbracht, wkraczając na czele 30 tysięcznej armii na ziemie Korony. 24 września 1492 roku w Katedrze na Wawelu Fryderyk II koronowany został przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego na króla Polski. Wyboru dokonała szlachta Wielkopolski i Małopolski na zjeździe w Piotrkowie, gdzie ostatecznie odrzucono propozycje porozumienia z Litwą.
Królestwo Polskie szykowało się do wojny...

 

[center:82aa2a2387][/center:82aa2a2387]

[center:82aa2a2387]Czas walki[/center:82aa2a2387]

Sytuacja jaka się wytworzyła latem 1492 roku w Polsce rozpalała nastroje szlachty do białości. Powołanie księcia śląskiego na tron krakowski przez szlachtę wielkopolską i małopolską zbiegło się w czasie z wkroczeniem Jana Olbrachta na Mazowsze. Kniazia litewskiego poparła szlachta wschodniej Polski, która czerpała ogromne zyski z handlu z litewskimi terenami Rusi i posiadała coraz większe majątki na wschodzie, a także rody możnowładcze, które starały się wykorzystać zaistniałą sytuację dla poszerzenia swego wpływu na decyzje podejmowane przez władcę.
Fryderyk II po przyjęciu przysięgi na wierność w Poznaniu, w lipcu uderzył 15 tysięczną armią na tereny Nowej Marchii, zdobyte przez Litwinów jeszcze podczas wojny z Zakonem w 1423 roku. Krok ten podyktowany był odsunięciem zagrożenia najazdem litewskim z północy na ziemie śląskie. Po pokonaniu słabych oddziałów osłonowych rozpoczął oblężenie Kostrzyna, głównej twierdzy Olbrachta na zachodzie.
Tymczasem Litwini w sile 30 tysięcy podporządkowali sobie województwa lubelskie, podolskie, zajęli Mazowsze, Prusy a w listopadzie uderzyli na Ruś Halicką.
Fryderyk przezornie, mimo pewnych sugestii ze strony szlachty polskiej, nie śpieszył się z włączeniem Śląska do Polski, krok ten był podyktowany nierozstrzygniętą jeszcze wojną z Litwą, ale także Fryderyk miał nadzieje, że przy pomocy swego księstwa będzie w stanie wzmocnić swą pozycję w Polsce, gdzie szlachta przyzwyczajana przez poprzednich władców do przywilejów nie była skora do wzmacniania władzy.
Książę śląski starał się również nie wykorzystywać w działaniach wojennych wojsk polskich, do których lojalności nie był zbyt przekonany, szczególnie, że trzon sił stanowiło pospolite ruszenie a także wojska zaciężne sformowane jeszcze przez Kazimierza Jagiellończyka, czyli ojca Olbrachta.
Opanowanie Nowej Marchii przyszło Fryderykowi dość łatwo, gdyż większą część ludności stanowili Niemcy, którzy chętnie oddawali się w opiekę księciu śląskiemu. Fryderyk zabezpieczywszy swą zachodnią flankę w końcu listopada wkroczył na ziemie Polski, entuzjastycznie witany przez ludność Wielkopolski. Kierował się do Krakowa, aby stamtąd ruszyć dalej na wschód.
W tym czasie Olbracht wraz ze zdrajcą polskim, Kurozwięckim oblegał miasta Rusi Halickiej. Fryderyk sprawnym manewrem przekroczył Wisłę pod Sandomierzem i zaatakował przednie oddziały litewskie. Reformy armii nie poszły na marne, przy znikomych stratach udało się do końca stycznia wyprzeć Olbrachta z powrotem na Ukrainę. Do kwietnia 1493 roku większość ziem Korony znalazła się pod panowaniem księcia śląskiego, któremu jednak nie udało się rozbić głównych sił litewskich ani opozycji w kraju.
Na początku 1494 roku Fryderyk wystawił największą w dziejach Śląska armię, 25 tysięcy doborowych żołnierzy wyruszyło pod osobistym dowództwem księcia na Wilno, serce monarchii Jagiellonów. Dzięki sprawnym przeprawom i szybkiemu marszowi już 23 marca udało się wojskom śląskim stanąć pod murami miasta. Armia litewska tłumiąca bunty na Ukrainie natychmiast ruszyła na odsiecz stolicy. Fryderyk mimo nalegań Oleśnickiego postanowił stawić czoła Jagiellonom pod murami Wilna. Była to fatalna w skutkach decyzja. Lesisty teren i niewystarczające przygotowanie wojsk śląskich doprowadziły do klęski, która miała zaważyć na dalszych dziejach Śląska.

[center:82aa2a2387][/center:82aa2a2387]

[center:82aa2a2387]
Elektor saski, Fryderyk III Mądry
[/center:82aa2a2387]

Na wieść o klęsce pod Wilnem na Łużyce wkroczył elektor saski, Fryderyk III Mądry, który starał się wykorzystać problemy Fryderyka Śląskiego i zagarnąć sporny obszar. Książę, gdy tylko dotarły do niego wieści o podstępnym ataku Saksończyków wycofał się wraz ze swą, nieco nadwątloną już armią z Polski i 7 czerwca dotarł do Opola. Tu czekały już na niego świeżo zaciągnięte oddziały w sile prawie 7 tysięcy. Po połączeniu, w sierpniu 1494 roku, przez Sudety, Fryderyk uderzył na Miśnię. Manewr ten miał zagrozić stolicy Saksonii, Lipskowi i odciągnąć wojska elektora saskiego ze Śląska. Zamiar księcia powiódł się znakomicie, już na początku września wojska Saksonii stanęły na polach wokół Miśni z zamiarem ostatecznego pobicia armii śląskiej. Fryderyk III Mądry nie spodziewał się jednak, że księcia śląskiego wspierać będą Austriacy, którzy w sile 5 tysięcy stawili się na prośbę Fryderyka Śląskiego.

[center:82aa2a2387][/center:82aa2a2387]

Klęska Saksończyków była zupełna, dość powiedzieć, że z 12 tysięcznej armii pozostało niecałe 2 tysiące. Wobec takiego obrotu wydarzeń Fryderyk Mądry zgodził się na pokój. Warunki były dość łagodne, gdyż księciu śląskiemu zależało na jak najszybszym wkroczeniu z powrotem do Polski, gdzie w między czasie Jan Olbracht zdołał opanować Kraków.


Sumy uzyskane od elektora saskiego w zamian za pokój posłużyły Fryderykowi na zaciąg kolejnych oddziałów, także armia śląska w styczniu 1495 roku liczyła 22 tysiące żołnierzy. W czasie wojny z Saksonią zaszły jednak poważne zmiany w samej Polsce, szlachta małopolska zaniepokojona przedłużającą się wojną i ciągłymi najazdami, ostatecznie opowiedziała się za Janem Olbrachtem, w zamian za przywileje. W tej sytuacji Fryderyk II, mimo iż posiadał jeszcze poparcie Wielkopolan, zdecydował się na rokowania. Na zamku w Będzinie, dokąd przybyli Jan Olbracht, książę litewski Aleksander a także Fryderyk II ustalono, że w zamian za 500 złotych guldenów a także tereny Nowej Marchii książę śląski zrzeknie się tytułu króla Polski na rzecz Jana Olbrachta. Fryderykowi udało się utargować również przyrzeczenie nowego króla, że nie będzie się on mścił na zwolennikach Fryderyka. Postanowienie to oficjalnie poprzysiągł na sejmie w Piotrkowie we wrześniu 1495 roku. Wojna o koronę polską została przez Śląsk przegrana...

[center:82aa2a2387]
Księstwo Śląskie po pokoju będzińskim [/center:82aa2a2387]

 

[center:441dd8ed8b][/center:441dd8ed8b]

[center:441dd8ed8b]Złoty Wiek[/center:441dd8ed8b]


Porażka w wojnie o koronę polską unaoczniła Fryderykowi słabości jego księstwa. Świetnie wyćwiczona, lecz stosunkowo nieliczna armia śląska nie mogła podołać trudom kampanii prowadzonej na dwóch frontach. Aby poprawić swe położenie i uzyskać dodatkowe środki na rozbudowę armii książę zwołał szlachtę na zjazd w Nysie. Rozpoczęty a początku czerwca 1497 roku od początku przybrał burzliwy przebieg. Z całą jaskrawością powróciły dawne zatargi między Fryderykiem a pozostałymi książętami piastowskimi, którzy od chwili zjednoczenia Śląska nie sprawowali już prawie żadnej realnej władzy. 27 czerwca podczas obrad doszło do incydentu, który miał się odbić na trwałe w polityce Fryderyka. Rozgoryczony książę opolski, Mikołaj, zaatakował biskupa wrocławskiego, Jana Rotha, głównego przedstawiciela księcia śląskiego na zjeździe. Wydarzenie to tak silnie odbiło się na Fryderyku, że już do końca panowania nie konsultował swych posunięć ze szlachtą.
[center:441dd8ed8b]

Zjazd w Nysie[/center:441dd8ed8b]

Kolejne lata panowania Fryderyka wypełnione były umacnianiem władzy i troską o rozwój gospodarczy. Coraz intensywniejsze kontakty z zachodem Europy skutkowały przenikaniem na Śląsk posunięć stosowanych we Francji czy Hiszpanii. W maju 1508 roku Fryderyk postanowił przeprowadzić reformę podatków, wprowadzając na miejsce kilku, często różnych, podatków jeden podatek gruntowy i handlowy, co znacznie ułatwiło ściągalność pieniędzy i podniosło wpływy do skarbca, jednak wywołało liczne protesty szlachty, która ze względu na silną pozycję księcia nie zdecydowała się wystąpić przeciw reformą zbrojnie.
Wielki sukces reformy gospodarczej skłonił księcia śląskiego do przystąpienia w październiku 1512 roku do kolejnej reformy, tym razem wojskowej. Mimo iż armia śląska była uważana za jedną z najlepiej wyszkolonych w Europie, jej mała liczebność znacznie ograniczała skuteczność działań. Fryderyk wprowadził przymusowy zaciąg wśród chłopów a także stworzył znakomite warunki dla kariery dzieci szlacheckich, dzięki czemu już w roku następnym liczebność armii wzrosła do 25 tysięcy.
Pomyślnie zakończone reformy w kraju przyniosły wzrost znaczenia Śląska na arenie międzynarodowej, już w grudniu 1513 roku kupcy śląscy rozpoczęli przejmowanie dominującej pozycji w centrach handlowych Europy (trade=3), dzięki czemu do Wrocławia spływały coraz to wspanialsze towary.
Nowinki wojskowe przenikające na Śląsk z Zachodu przyniosły efekt w styczniu 1517 roku, kiedy to na dworze Fryderyka pojawili się wysłannicy króla Francji oferujący doradztwo i szkolenie wojska. ( LT=11) Armia śląska stawała się w pełni zawodową armią.

Doskonale rozwijające się stosunki z państwami niemieckimi przyniosły w listopadzie 1517 roku nieoczekiwane wydarzenia. Pod wpływem nauk Marcina Lutra w krótkim czasie praktycznie wszystkie ziemie Śląska przyjęły jego nauki, również sam książę z sympatią odnosił się do nowego odłamu chrześcijaństwa. Edyktem z lipca 1520 roku Fryderyk oficjalnie zrywał z Papiestwem i przeszedł na luteranizm. Podobnie postąpiła większość szlachty i miast, dzięki czemu uniknięto starć na tle religijnym.

Fryderyk dbał również o poszerzenie swego księstwa, przegrana wojna z Polską przesunęła wzrok władcy na zachód. W czerwcu 1516 roku wojska śląskie nieoczekiwanie uderzyły na ogarniętą wojną z Danią, Saksonię. Dzięki doskonałemu wyszkoleniu i zastosowaniu przy oblężeniach na dużą skalę artylerii wojska śląskie szybko zdobyły Wittenberg, Lipsk i Drezno. Już w sierpniu Fryderyk zaatakował Erfurt i Coburg. Na odsiecz elektor saski wysłał 28 tysięczną armię pod dowództwem marszałka Maurycego, osławionego w walkach z Danią. Obie armie spotkały na polach w okolicach Lipska. Mimo początkowej dezorganizacji w szeregach śląskich, Fryderyk odniósł jedno z największych zwycięstw w historii, rozbijając niemal doszczętnie armię saską.

[center:441dd8ed8b][/center:441dd8ed8b]

Widząc swą porażkę, elektor saski, Fryderyk III, ten sam który tak pomieszał szyki w wojnie o koronę polską, musiał ukorzyć się przed księciem śląskim, oddać Wittenberg i Lipsk oraz zapłacić 250 guldenów. Fryderyk II Śląski triumfował. Nie tylko udało mu się odsunąć zagrożenie saskie od Łużyc, ale również znacznie umocnić swą pozycję w Niemczech. Będąc na szczycie swej potęgi książę zdecydował się na sojusz z Polską i Pomorzem, w zamyśle wymierzonym w Brandenburgie, jak również w muzułmańską Turcję, która w tym czasie podbijała Bałkany.
Zbliżenie z Polską możliwe było dzięki przychylnej Piastom śląskim polityce Zygmunta Starego, który mimo że nie darzył sympatią luteranizmu, rozumiał, że współpraca między państwami, polskim i śląskim, może przynieść obu stronom korzyści.
Kiedy w sierpniu 1526 roku w walce z Turkami zginął król czeski, Ludwik Jagiellończyk, Habsburgowie zgodnie z zawartym w Wiedniu z Jagiellonami w roku 1515 wysunęli swe pretensje do tronów w Czechach i na Węgrzech. Szyki jednak pomieszał im Fryderyk, który mając ciche poparcie Zygmunta Starego, wkroczył do Czech, gdzie tamtejsza szlachta, niechętna katolicyzmowi Habsburgów, obwołała go królem. Wybuchła wojna o sukcesję czeską.

[center:441dd8ed8b]
Zamieszki w Pradze[/center:441dd8ed8b]

Arcyksiążę Ferdynand I, który w myśl układu z Wiednia miał oddziedziczyć trony czeski i węgierski za najważniejszy cel obrał Węgry, z terytorium których miał dopiero uderzyć na Fryderyka. Dało to czas na zorganizowanie armii i administracji na ziemiach czeskich na wzór śląski. Fryderyk nie czekając na uderzenie Ferdynanda i wykorzystując jego kłopoty z Janem Zapolyim, obwołanym przez szlachtę węgierską, królem, w październiku 1526 roku wkroczył przez Bramę Morawską na Słowację. 40 tysięczna armia, uzbrojona w 90 armat, szybko opanowała słabo bronione twierdze słowackie i pod koniec lutego 1527 roku uderzyła na Budę. W tym czasie do wojny przystąpiła Turcja, która pragnęła podporządkować sobie Węgry.
Upadek Budy w kwietniu i marsz Turków na Wiedeń, skłoniły Ferdynanda do pertraktacji z Fryderykiem. W zamian za zrzeczenie się roszczeń do tronu czeskiego i uznanie Piastów za prawowitych władców Czech, Ferdynand domagał się 300 guldenów odszkodowania, które potrzebne mu były na zaciąg wojsk w wojnie z Turcją. Fryderyk II, nie chcąc osłabiać Austriaków i samemu widząc zagrożenie ze strony Otomanów przystał na te warunki. Uroczysty traktat podpisano 4 maja 1527 roku w Pradze. Fryderyk dodatkowo, w celu poprawy stosunków z Habsburgami, zobowiązał się do wysłania na pomoc Austriakom 5 tysięcy żołnierzy śląskich.

Kolejne lata panowania starzejącego się już znacznie Fryderyka II wypełnione były staraniami o unifikację swych ziem pod sztandarem króla Czech. Do końca lat 20-tych XVI wieku udało się wprowadzić luteranizm we wszystkich prowincjach czeskich, dzięki czemu unikano walk na tle religijnym. Wprowadzono we wszystkich zakątkach kraju administrację wzorowaną na śląskiej, która miała dbać, aby skarbiec praski otrzymywał odpowiednio wysokie wpływy.
W marcu 1529 roku król Fryderyk wydał przywilej zwany Ordunkiem Śląskim, mający na celu rozwój górnictwa na terenie Królestwa Czeskiego. W zamian za zwolnienie z części powinności, górnicy zobowiązywali się do stałych wpływów do skarbca królewskiego.
W dziedzinie wojskowości marszałka Oleśnickiego, który zmarł w lipcu 1528 roku, zastąpił Jan Gottwald, znakomity taktyk pochodzenia śląskiego. Dzięki jego staraniom armia czeska w 1535 roku osiągnęła liczebność 45 tysięcy, wspaniale wyszkolonych żołnierzy.

Przez całą drugą połowę lat 30-tych Fryderyk starał się prowadzić politykę zbliżenia z Polską jednocześnie rozwijając przyjazne kontakty na zachodzie Europy. W lipcu 1538 roku Fryderyk jednoznacznie opowiedział się po stronie protestantów w Niemczech, wspierając Ligę Schmalkaldzką przeciw Karolowi V, cesarzowi niemieckiego, władcy Hiszpanii i Austrii.
W maju 1540 roku nieoczekiwanie elektor saksoński, Jan Fryderyk, uderzył na Lipsk wykorzystując bunty kalwinów w Pradze, którzy nawoływali do powrotu do husytyzmu i obrania narodowego króla. 30 tysięczna armia saska nie niepokojona przez wojska czeskie, które stacjonowały na Morawach w sierpniu zdobyła Lipsk i wtargnęła na Łużyce. W listopadzie 1540 roku ostatecznie pokonano buntowników kalwińskich, których następnie Fryderyk nakazał wypędzić z kraju. Uwolniona, 45 tysięczna armia czeska w połowie grudnia przekroczyła Sudety i wkroczyła na tereny Miśni. Po szybkim i gwałtownym szturmie załoga saska poddała się dzięki czemu droga na Erfurt, stolicę Saksonii, była otwarta. W tym samym czasie marszałek Gottwald zaatakował wojska saskie na Łużycach, pokonał je i zmusił do wycofania. Od tej chwili kampania w Saksonii nabrała szybkości. Twierdze saskie, nie przygotowane na zmasowany ostrzał artylerii, w której ogromną ilość wyposażone były wojska Fryderyka, poddawały się jedna za drugą. Elektor saski zdołał dzięki pomocy Brandenburczyków, przedostać się do Brunszwiku, gdzie rozpoczął formowanie nowej armii. Jednak już w maju 1541 roku połączone armie czeskie uderzyły na Brunszwik, roznosząc nie przygotowaną jeszcze do walki armię saską.
Do posuwających się na północ oddziałów czeskich dotarły jednak wieści, które skłoniły Fryderyka do zawarcia pospiesznego pokoju z Janem Fryderykiem. W czerwcu 1541 roku Turcy zdołali opanować całe terytorium Węgier a także ziemie na północ od Wiednia, zagrażając nie tylko Austriakom, ale także Czechom.
Traktat pokojowy z Saksonią podpisano 12 września na zamku w Coburgu. Na jego mocy Saksonia zrzekała się Miśni wraz z Dreznem a także ziemi wokół Coburga, wraz z miastem. Zezwalała ponadto na swobodne przemieszczanie się wojsk czeskich po swoim terytorium.

Ostatnie lata życia Fryderyk poświęcił na rozwój handlu i infrastruktury. Doskonale zdawał sobie sprawę z zagrożenia tureckiego, dlatego też pragnął jak najlepiej wykorzystać gospodarkę Czech i terenów przyłączonych, do celów wojennych. W roku swej śmierci, w 1547, wydał kilka przywilejów, które miały funkcjonować jeszcze wiele lat po jego śmierci i odbić się szerokim echem w Europie. Wziął pod opiekę państwa kupców, wprzęgając ich w tryby administracji ( trade=4) i wykorzystując jako kartę w stosunkach z innymi krajami. Unowocześnił również administrację (infra=4) wprowadzając dodatkowo urzędy sędziego, które miały kontrolować mocno już nie pewnych poborców podatkowych.
Król czeski i książę śląski Fryderyk II Wielki zmarł w Pradze 23 października 1547 roku. Na tron wstąpił jego syn, Jerzy II, który doskonale wprowadzony w tajniki rządzenia, dzięki długiemu panowaniu ojca, powziął zamiar kontynuowania dzieła ojca...

[center:441dd8ed8b]
Europa w 1550 roku[/center:441dd8ed8b]

 

I kolejna część mojego AARu, choć nie jestem z niej za bardzo zadowolony. Od razu uprzedzam, że nie jest to koniec pisania :wink: Jednak musiałem urozmajcić bo robiło się nudno. W następnej części Piastowie powrócą w nowej roli.

[center:5fddb7d24f][/center:5fddb7d24f]


[center:5fddb7d24f]Klęska[/center:5fddb7d24f]

Jerzy II od początku swego panowania starał się prowadzić politykę zgodnie z sugestiami swego ojca, pozostawionymi w testamencie. Intensywnie prowadził przygotowania do krucjaty przeciw muzułmańskiej Turcji, zapoczątkowane jeszcze pod koniec życia Fryderyka. Jednak już w kwietniu 1554 roku na zachodzie i północy kraju pojawiło się niebezpieczeństwo równie groźne co Otomanie, Brandenburgia. Wojny religijne w Rzeszy spowodowały, że jako obrońca protestantów Brandenburgia zdołała opanować wschodnią część Niemiec. Elektor brandenburski, Joachim I dążący do opanowania wszystkich ziem wchodzących w skład Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, uderzył w 1554 roku na saskie ziemie króla śląskiego, wykorzystując jego zaangażowanie w przygotowania do wojny z Turcją. Wojna ta od początku miała niekorzystny przebieg dla Śląska. W jednej z pierwszych potyczek zginął Gottwald, jeden z najzdolniejszych dowódców śląskich. Jerzy II, który na czele 20 tysięcy ludzi ruszył przeciw Joachimowi poniósł dotkliwą klęskę w bitwie pod Wrocławiem i musiał wycofać się na Morawy. Tylko dzięki mediacji króla polskiego udało się zawrzeć pokój w Dreźnie, na mocy którego Jerzy tracił tereny Nowej Marchii i zobowiązywał się do zapłacenia 200 guldenów kontrybucji.
Nieoczekiwane uderzenie Brandenburgii nie tyle spowolniło co odsunęło w czasie przygotowania do wojny z Turcją.
Od początku panowania Jerzy zrażał do siebie Czechów i Polaków otaczając się Niemcami i przybyszami z Węgier. Na szczególną uwagę zasługuje również niezwykłe zainteresowanie Bałkanami u Jerzego, który za cel swego panowania postawił sobie uwolnienie spod jarzma tureckiego Węgier. Dlatego też gdy w 1561 roku Imperium Osmańskie przeżywało jeden z najcięższych okresów swej historii, król śląski oficjalnie przyjął pod opiekę powstańców węgierskich, którzy w dużej mierze opanowali już tereny Węgier. W maju 1562 roku na Węgry wkroczyła 45 tysięczna armia pod osobistym dowództwem Jerzego mająca na celu powstrzymać pochód Turków, którzy zebrawszy siły uderzyli na powstańców. Obie armie spotkały się pod Debreczynem, gdzie dzięki doskonałej jeździe śląskiej rozbita została prawie cała armia Wezyra Mustafy. Klęska była tak wielka, że oddziały śląskie w ciągu tygodnia dotarły nie niepokojone do Dunaju i wkroczyły do Serbii.
Na wieść o klęsce tureckiej powstania przeciw władzy sułtana wybuchły w Mołdawii, Wołoszczyźnie i w Bułgarii. Do końca 1562 roku udało się sojuszowi bałkańskiemu, na czele którego stanął Jerzy, wyprzeć Turków za Dunaj. Rok następny przyniósł ciężkie walki na terenie Wołoszczyzny, którą udało się przejściowo opanować Turkom. W marcu 1564 z terenów Moraw na południowy wschód wyruszyła największa jak dotąd wyprawa przeciw Turcji. 55 tysięcy doborowego wojska, w tym 20 tysięcy kawalerii i 80 armat zdołało szybko opanować utraconą rok wcześniej Wołoszczyznę i wkroczyć do Macedonii, celem odcięcia wojsk tureckich na terenach Serbii i Bośni. Skutecznie prowadzona przez janczarów wojna podjazdowa a także kłopoty z zaopatrzeniem tak dużej armii spowodowały, że Jerzy już w lipcu musiał wycofać się na Węgry i nie udało mu się odciąć wojsk tureckich. Jedynym pozytywnym skutkiem tej wyprawy było powstanie Bośniaków, którzy na wieść o wojskach śląskich wywołali powstanie.
Niekorzystne położenie Turcji na początku 1565 roku spotęgowane zostało jeszcze przez bunty Gruzinów na Kaukazie a także utrata Syrii na rzecz Mameluków z Egiptu. Dlatego też kiedy idąca na Węgry armia pod dowództwem samego sułtana została zatrzymana po nierozstrzygniętej bitwie w Macedonii przez połączone siły śląsko-węgierskie, Sulejman I zgodził się na rokowania. Na mocy traktatu z Salonik Turcja zrzekała się wszystkich swych posiadłości na północ od Dunaju, miała wypłacić 350 guldenów państwom należącym do Sojuszu Bałkańskiego a na terytorium Wołoszczyzny miało powstać lenno zależne od króla śląskiego.
[center:5fddb7d24f]

Bitwa pod Debreczynem[/center:5fddb7d24f]

Śląsk święcił triumf. Jednak wspaniale zwycięstwa nad Portą doprowadziły kraj na skraj bankructwa. Zadłużenie kraju sięgało 800 guldenów a psucie monety przez mennice we Wrocławiu pogłębiało jeszcze kryzys w państwie. Jaskrawie dała się teraz odczuć niechęć Czechów do Jerzego, który w sposób niewybredny faworyzował Niemców. Czarę goryczy przepełnił edykt królewski z lipca 1572 roku zakazujący wyznawania kalwinizmu. Dotknęło to większą część szlachty czeskiej, która upatrywała w nowym wyznaniu nawiązania do husytyzmu.
Na wieść o zakazie sejm czeski zebrany w Ołomuńcu postanowił pozbawić Jerzego tronu czeskiego i wybrać nowego króla. W państwie wybuchła wojna domowa. Po początkowych sukcesach powstańców, między innymi zajęciu kopalń złota w Sudetach i złupieniu prawobrzeżnej części Śląska, Jerzy wraz ze swą 20 tysięczną armią zdołał pokonać główne siły czeskie na Morawach i w końcu września podejść pod mury Pragi. Kiedy wydawało się, że król zdoła pokonać rewoltę, z terenów Śląska nadeszły wieści o 35 tysięcznej armii powstańczej zmierzającej na Wrocław. Jerzy zdecydował się odstąpić od oblężenia i uderzyć na powstańców w Sudetach, tam jednak poniósł sromotną klęskę i musiał wycofać się na Morawy.
Na taki rozwój wypadków czyhały państwa ościenne. Brandenburgia, Austria i Polska w czerwcu 1573 roku na mocy tajnego traktatu z Wiednia dzieliły terytorium Królestwa Śląskiego między siebie. Był to wynik zbiegu okoliczności niepomyślnego dla Śląska. Od dawna spodziewano się, że Habsburgowie nie zrezygnowali ze Śląska i przy najbliższej okazji upomną się o koronę czeską. Będąca u szczytu potęgi Brandenburgia nie zadowoliła się otrzymaną w pokoju drezdeńskim Nową Marchią i nadal łakomie spoglądała na bogate tereny Saksonii. Na początku 1573 roku w Polsce odbyła się pierwsza w pełni wolna elekcja króla, którą wygrał Henryk I Walezy, książę francuski. Nie znający się na realiach Europy Środkowej wiedział tylko, ze zobowiązał się do przyłączenia do Polski Śląska, dlatego też gdy zjawili się u niego emisariusze Habsburgów przystał na ich propozycję rozbioru Królestwa Śląska.
5 sierpnia na ziemie Czech, Saksonii i Śląska wkroczyło łącznie 120 tysięcy żołnierzy trzech zainteresowanych państw, które miały za zadanie zająć należne im tereny a stawiające opór wojska rozbić i zmusić do kapitulacji. Jerzy początkowo stawiał opór Austriakom na Morawach, jednak gdy na skutek zdrady kilku dowódców część armii przeszła na stronę przeciwną, postanowił wyjechać na Węgry, aby tam szukać pomocy. Do końca listopada 1573 roku terytorium Królestwa Śląskiego zostało ostatecznie podzielone między trzech zaborców.
[center:5fddb7d24f]

Rozbiór Królestwa Śląska[/center:5fddb7d24f]

 

[center:76bd1005b0][/center:76bd1005b0]

[center:76bd1005b0]Nowe wyzwania[/center:76bd1005b0]


Uchodzącego z Moraw Jerzego witano na Węgrzech jak bohatera. Nie zapomniano mu jego wielkich zasług w walce z Portą Otomańską. Król węgierski Stefan Batory mimo wdzięczności wobec Wyzwoliciela Bałkanów, jak poczęto nazywać Jerzego, nie kwapił się do zbrojnej pomocy a nawet torpedował intrygi księcia zmierzające do odzyskania dziedzicznego Śląska. Powodowane to było staraniami o tron Polski, opuszczony przez Henryka Walezego, do którego pretendował również arcyksiążę Maksymilian II Habsburg. Dla młodego państwa węgierskiego zatarg z dwoma z trzech zaborców Śląska był ponad siły, dlatego też Batory dość szybko pozbył się niewygodnego gościa, mianując go namiestnikiem Siedmiogrodu.
Uprzedzając, ociągającego się z przyjazdem Maksymiliana, którego sejm elekcyjny wybrał na króla, Batory popierany przez brać szlachecką wkroczył triumfalnie do Polski i 1 maja 1576 roku został koronowany na króla Polski. Przejmując władzę w Rzeczypospolitej, nowy król na tronie węgierskim posadził swego brata, Krzysztofa, który jednak nie dorównywał geniuszem swemu bratu i na którego duży wpływ wywierał Jerzy II. W latach 1578-85 Jerzy przebywał w Polsce starając się, bezskutecznie, o namiestnictwo na Śląskiem.
Schorowany i niedołężny pod koniec 1585 roku powrócił do Siedmiogrodu, gdzie zmarł 7 maja następnego roku. Na Węgrzech Jerzy spłodził dwóch synów z siostrą Stefana Batorego, Katarzyną, Joachima Fryderyka i Jana Jerzego. Młodszy syn Jan Jerzy zmarł w dzieciństwie, dlatego też cała uwaga rodzicielska spoczęła na Joachimie, który dzięki temu otrzymał staranne wykształcenie. Młodego Piastowicza cechowała również tolerancyjność wobec różnych kultur i wyznań, której brak u jego ojca okazał się tak tragiczny w skutkach.

Namiestnictwo Siedmiogrodu z rąk nowego króla Węgier, 14 letniego Zygmunta Batorego, Joachim przyjął 30 maja 1586 roku w Budzie. Od początku porzucił politykę ojca, godząc się z utratą Śląska, jednocześnie starając się uzyskać jak największą władzę w Siedmiogrodzie. Polityce uniezależniania się od Węgier sprzyjał fakt małoletniości Zygmunta i nieudolnie sprawowanej regencji. Już na początku 1588 roku Joachim począł posługiwać się tytułem księcia Siedmiogrodu, co w rzeczywistości było oderwaniem się tej krainy od Węgier.
Potencjalnej interwencji Zygmunta w Siedmiogrodzie zapobiegła groźba inwazji tureckiej, którzy starali się wykorzystać walki w obozie bałkańskim do własnych celów. Zdając sobie doskonale z tego sprawę, obaj władcy zawarli pakt, na mocy którego Joachim Fryderyk zachowywał tytuł książęcy, pozostawał również pod formalną zwierzchnością króla Węgier.

[center:76bd1005b0]
Księstwo Siedmiogrodu w 1588 roku[/center:76bd1005b0]

Pierwsze lata samodzielnego władania Joachim spędził na reformach administracji w prowincjach, wprowadził znane na Śląsku urzędy poborców podatkowych i sędziów, ale także zupełnie nowy urząd gubernatora, w gestii którego pozostawać miało czuwanie na czystością bitych monet i nadzór na pozostałymi urzędnikami. Urząd ten na Bałkany przywędrował z Polski, gdzie wprowadził go Henryk Walezy, wzorem swej rodzimej Francji.

Stabilną, wydawałoby się, sytuację na Bałkanach zmąciła wiadomość, która dotarła do Siedmiogrodu w listopadzie 1595 roku. Król węgierski zawarł sojusz z Habsburgami i przyłączył się do prowadzonej przez nich wojny z protestantyzmem, co dla luterańskiego Joachima Fryderyka mogło stanowić śmiertelne niebezpieczeństwo. Szczęśliwym trafem jednak na wiosnę następnego roku nowy sułtan turecki, Murad III, uderzył na Austrię i obległ Wiedeń. Jednocześnie druga armia turecka wkroczyła na Węgry. Zaangażowanie głównych potęg regionu w wojnę, wykorzystał książę siedmiogrodzki wkraczając wraz ze swą 25 tysięczną armią do Mołdawii. Już w maju 1596 roku zdobyto główne miasto mołdawskie - Suceavę a hospodar mołdawski ratował się ucieczką do Besarabii. Joachim Fryderyk wykorzystując wspaniałe umiejętności swego wojska, w lipcu zdobył Bunjak, dzięki czemu odciął hospodara Jeremiego Movila od morza. Pozbawiony wojska Jeremi nie widząc szans na obronę zbiegł do Polski we wrześniu 1596 roku. Edyktem z Kiszyniowa Joachim Fryderyk włączył Mołdawię do swego księstwa, pozostawiając jednak jej mieszkańcom pewne przywileje czym zjednał ich sobie. Zdobycie Mołdawii popsuło już i tak napięte stosunki z Polską, która uważała te tereny za swą strefę wpływów, dlatego też w lipcu 1598 roku książę siedmiogrodzki zawarł sojusz ze Szwecją na wypadek wojny ze swym północnym sąsiadem.
[center:76bd1005b0]

Siedmiogród po wojnie 1596 roku[/center:76bd1005b0]

W styczniu 1600 roku na dwór Joachima przybył Enrico Graziani, najemnik wenecki, uzdolniony dowódca, który na zaproszenie księcia objął dowództwo armii siedmiogrodzkiej. Przybycie Wenecjanina tchnęło sporo świeżości w dziedzinę wojskowości. Już w 1601 roku znacznie wzrosło wyszkolenie wojska a inżynierowie siedmiogrodzcy poznali tajniki budowy ogromnych fortec. ( LT=21)
Wspaniale rozwijające się panowanie Joachima brutalnie przerwane zostało w maju 1602 roku kiedy to podczas polowania książę doznał ciężkich ran i po trzech dniach zmarł.

Panowanie Jana III Krystiana

Na tron siedmiogrodzki wstąpił jego syn Jan III Krystian, który jednak nie posiadał talentów swego ojca i dziada, za to braki te nadrabiał pracowitością i umiejętnym dobieraniem sobie doradców.
Młody książę już w trzecim roku swego panowania musiał uporać się z problemem, który przerósłby nie jednego władcę. Kiedy w lutym 1604 roku umierał bezpotomnie hospodar wołoski, Michał Waleczny zapisał w testamencie swe władztwo księciu siedmiogrodzkiemu z zastrzeżeniem, że będzie musiał on płacić Turkom trybut z tych ziem. Jan III dążąc jak jego poprzednicy do umocnienia i powiększenia księstwa Siedmiogrodu, wkroczył 23 lutego wraz ze swym wojskiem na Wołoszczyznę, gdzie tamtejsza szlachta uznała go hospodarem.
Takiego naruszenia wpływów nie mogła przełknąć Turcja, nominalny zwierzchnik Michała Walecznego, szczególnie, że Jan nie spieszył się z płaceniem trybutu. W marcu Turcja oficjalnie wypowiedziała wojnę Janowi III a na czele 20 tysięcy janczarów i sipahów na ziemie wołoskie wkroczył wezyr Lala Mahmud. Porta Otomańska w tym czasie prowadziła już od blisko roku kolejną wojnę z Habsburgami i Węgrami, podczas której udało jej się opanować południowe połacie Węgier.

Posuwające się na Siedmiogród wojska tureckie zostały powstrzymane i zmuszone do ucieczki przez ponad 35 tysięczną armię marszałka Grazianiego pod Sibiu, gdzie zginęło ponad 11 tysięcy Turków.
[center:76bd1005b0]

Bitwa pod Sibiu[/center:76bd1005b0]

Wykorzystując sukces spod Sibiu, Jan III postanowił ostatecznie rozbić wojska tureckie i odsunąć groźbę najazdów od swego księstwa. W tym celu podzielił swą armię na dwie części, jedna pod jego osobistym dowództwem miała wkroczyć do Serbii i zdobyć Belgrad a druga w tym samym czasie pod dowództwem marszałka Grazianiego miała opanować ujście Dunaju. Słabo broniona przez zaskoczonych Turków delta Dunaju, zdobyta została już w czerwcu. Znacznie cięższe zadanie miał książę, gdyż na wieść o wkroczeniu silnych sił siedmiogrodzkich do Serbii sułtan wysłał dodatkowe siły, które jednak zostały pokonane przez Jana w bitwie pod murami Belgradu. Samo miasto poddało się w sierpniu, po czym Turcy wyrazili zgodę na rokowania pokojowe. Na mocy traktatu z Konstanty Porta zrzekała się terenów wokół ujścia Dunaju na rzecz Jan III Krystiana a także zobowiązywała się do zapłacenia 75 guldenów kontrybucji.
W niespełna dwadzieścia lat od wstąpienia na tron książęcy przez Piastów, trzy naddunajskie księstwa zostały zjednoczone pod ich panowaniem.

[center:76bd1005b0][/center:76bd1005b0]

 

[center:78b34f3a7b][/center:78b34f3a7b]
[center:78b34f3a7b]
Jedna wiara[/center:78b34f3a7b]

Działania wojenne w latach 1595-1604 mocno nadwerężyły siły Siedmiogrodu, szczególnie, że również w samym księstwie Jan Krystian napotykał coraz to większe trudności ze strony poddanych. Podbój Mołdawii i Wołoszczyzny wytworzył dziwną a zarazem niebezpieczną sytuację, gdyż większa część ludności zamieszkującej tereny księstwa wyznawała prawosławie i z niechęcią odnosiła się do protestantów. Zdając sobie sprawę z zagrożenia wojną domową, Jan Krystian podjął w lutym 1611 roku zakrojoną na szeroką skalę akcję misyjną, która w zamyśle władcy miała przekonać mieszkańców wschodniej i południowej części kraju do przejścia na luteranizm. Pierwsze efekty poznać dało się już w roku 1613, gdy zachodnia część Wołoszczyzny a także tereny Besarabii i Bunjaku przyjęły nauki Marcina Lutra. Znacznie trudniejsza okazała się sprawa pozostałych ziem prawosławnych, gdzie w styczniu 1616 roku lokalny szlachcic, Radu Serban, wywołał powstanie przeciw protestantom, nawołując do osadzenia na tronie rodzimej dynastii. Sukcesy powstańców, spowodowane były w dużej mierze zaangażowaniem wojsk siedmiogrodzkich w toczonej od listopada 1616 roku wojnie z Turcją, która starała się odebrać utracone wcześniej tereny. Jednak już początek wojny pokazał wyższość oręża siedmiogrodzkiego nad przeżywającą już powoli kryzys Turcją, w grudniu 1616 roku udało się Janowi III opanować Belgrad, co jednak nie zmusiło Turków do podpisania pokoju. Wtedy też najpewniej zrodził się w głowie księcia pomysł, aby uderzyć w samo serce Porty, Konstantynopol. W lutym 1617 roku 35 tysięczna armia siedmiogrodzka pod dowództwem Jana III Krystiana, po rozbiciu w Tracji nielicznych sił tureckich, stanęła pod murami stolicy Otomanów. Wywołało to popłoch wśród mieszkańców miasta, tym bardziej, że od ponad 150 lat żadna armia nie odważyła się uderzyć na miasto. Liczne uderzenia Turków mające na celu zmuszenie Jana do odstąpienia od miasta kończyły się porażkami, dzięki doskonałemu wykorzystaniu terenu przy budowie szańców osłaniających oblężenie. 14 sierpnia cała Europa przecierała oczy ze zdumienia, serce muzułmańskiej Turcji zostało zdobyte a sam sułtan dostał się do niewoli. Jednak wieści te nie napawały Jana III Krystiana optymizmem, szczególnie po otrzymaniu wiadomości z Siedmiogrodu, gdzie powstańcy zdołali opanować już sporą część księstwa i parli na jego stolicę. Dlatego też książę siedmiogrodzki zażądał od sułtana terenów Banatu i 500 guldenów. Nie wyraził natomiast zgody na proponowaną przez Turcję pomoc w tłumieniu buntów, gdyż jak słusznie przypuszczał, mogła ona osłabić i podkopać jego autorytet a także mogła zostać wykorzystana później przez Turcję do próby uzależnienia Siedmiogrodu.
Uwolniwszy się od wojny z Turcją, szybkim marszem Jan III wraz z 30 tysięczną armią, 16 września przeprawił się przez Dunaj i rozbił zaskoczone oddziały powstańców. Do końca roku udało się opanować Janowi całą południową część swego księstwa, dzięki czemu odcinał buntowników od ewentualnej pomocy ze strony Turcji. W lutym 1618 roku 25 tysięczna armia Siedmiogrodu rozbiła buntowników w Mołdawii, zmuszając Radu Serbana do kapitulacji. Sam przywódca powstańców popełnił samobójstwo unikając zemsty Jana III.
W bratobójczej wojnie domowej zginęło ponad 60 tysięcy prawosławnych co znacznie ułatwiło Janowi III zaprowadzenie luteranizmu na ziemiach prawosławnych. Wszyscy, którzy nie podporządkowali się przymusowej zmianie wyznania w ciągu roku wyemigrowali do Rosji i na tereny Bułgarii i Serbii. W wyniku wypędzenia swój dom musiało opuścić ok 7 tysięcy Mołdawian i Wołochów. Ucierpiała również stabilność kraju, który choć od tej pory jednolity religijnie, narażony był na odwetowe najazdy Wołochów z Bułgarii.
[center:78b34f3a7b]
[/center:78b34f3a7b]
[center:78b34f3a7b]Polityka wewnętrzna Siedmiogrodu[/center:78b34f3a7b]

Wojna z Turcją i wojna domowa, były ostrą próbą dla Siedmiogrodu, próbą, którą choć osłabiony, przeszedł pomyślnie. W 1620 roku Jan III rozpoczął żmudny proces zbijania inflacji, która powstała w wyniku psucia monety, tak potrzebnej podczas wojny. Kraj był zadłużony a skarbiec pusty, dlatego też już po roku książę zdecydował się znów na psucie monety, dzięki czemu w ciągu czterech lat udało się spłacić zadłużenie. Dzięki ograniczeniu nakładów na inwestycje i przekazaniu części pieniędzy do skarbca już w lecie 1625 roku gospodarka Siedmiogrodu wyszła z kryzysu. W skarbcu znajdowało się ponad 250 guldenów, a wspierani przez księcia kupcy znów poczęli konkurować w centrach handlu, nie tylko Europy, ale także Azji.

Wyprowadziwszy kraj z kryzysu Jan zdecydował się na przyjęcie oferty arcyksięcia Austrii, Ferdynanda II, a mianowicie rozbioru Węgier. Królestwo węgierskie po dwóch wojnach z Turcją było już tylko cieniem swej dawnej świetności. Utraciły na rzecz Porty swe południowe ziemie a dodatkowo musieli odstąpić Turkom swe kopalnie miedzi na Słowacji, co było gwoździem do trumny dla dumnego niegdyś królestwa. Słabe i podporządkowane Otomanom stanowiło natomiast doskonałą bazę do ataku na Austrie i Siedmiogród, dlatego też Jan bez oporów zgodził się na propozycję Ferdynanda II i już w lutym 1626 roku wojska siedmiogrodzkie obsadziły węgierskie twierdze we wschodniej części kraju.
Dodatkowo układ z Preszburga zawierał protokół wyznaczający strefy wpływów na Bałkanach obu zainteresowanych państw, co miało zapewnić pokój i wspólną walkę przeciw Turkom.

[center:78b34f3a7b][/center:78b34f3a7b]
[center:78b34f3a7b]Bałkany w 1630 roku[/center:78b34f3a7b]

Sułtan Murad IV zajęty toczącą się wojną z Mamelukami, która przybierała niepomyślny dla Porty obrót, nie zdecydował się na zbrojną interwencję, choć Jan III Krystian doskonale zdawał sobie sprawę, że taka interwencja prędzej czy później będzie miała miejsce.
Książę Siedmiogrodu nie mylił się, w maju 1636 roku po zakończeniu krwawej wojny z Mamelukami, która nie przyniosła Porcie spodziewanych rezultatów, żądny sławy i zdobyczy sułtan uderzył na Siedmiogród. Plan turecki był bardzo ambitny, zakładał uderzenie trzema armiami w sile 30 tysięcy każda na południu i zachodzie Siedmiogrodu i zepchnięcie Jana III w góry Transylwanii. Wojska siedmiogrodzkie dowodzone przez zdolnego Wołocha, Vasile Lupu, w sile 25 tysięcy pomaszerowały na południe, gdzie miały zatrzymać i rozbić jedną z tureckich armii. Jan III wraz z marszałkiem siedmiogrodzkim, Janem Hornerem, potomkiem Sasów, którzy osiadli tutaj w XIII wieku, postanowił bronić zachodniej części kraju i czekać na formowaną w Mołdawii armię.
[center:78b34f3a7b]

Turcy w Transylwanii[/center:78b34f3a7b]

Pewność siebie wykazywana przez Turków, którzy przeprawiwszy się przez Dunaj oblegli Bukareszt miała doprowadzić do ich klęski. Dowódca turecki tak pewny swej siły nie postarał się nawet zabezpieczyć oblężenia na wypadek odsieczy. Takie zaniedbanie wykorzystał Vasile Lupu, uderzając rankiem 6 czerwca na zaskoczone w swym obozie oddziały janczarów. Całodniowa bitwa zakończyła się straszną rzezią Turków, których ponad 20 tysięcy pozostało na zawsze na placu boju.
W tym czasie na zachodzie Jan III wraz ze swymi oddziałami wycofywał się do Mołdawii nie potrafiąc powstrzymać ponad 50 tysięcznej armii tureckiej pod dowództwem samego sułtana. W stronę Mołdawii skierował się również po zwycięstwie Vasile Lupu, aby połączyć się z nowo sformowanymi oddziałami i armią Jana III.

[center:78b34f3a7b]
Jan III Krystian[/center:78b34f3a7b]

Spotkanie nastąpiło 17 lipca pod Ungeni, w zachodniej Mołdawii, skąd już na początku sierpnia połączona armia siedmiogrodzka w sile 70 tysięcy ludzi uderzyła na Turków. Książę poprowadził swą armię prosto na Banat, chcąc w ten sposób oskrzydlić przebywające na Słowacji i w Transylwanii wojska tureckie. Zorientowawszy się w sytuacji sułtan Murad IV nakazał marsz w stronę środkowego Dunaju, gdzie miał nadzieje na stoczenie bitwy z Janem III. Władca turecki nie docenił jednak sił przeciwnika co zaowocowało klęską w bitwie nad Dunajem, po której wojska sułtana wycofały się do Serbii.
Walki trwały jeszcze przez dwa lata, choć żadna ze stron nie odważyła się już głębiej wejść na terytorium przeciwnika. Traktat pokojowy zawarty w Belgradzie, 26 października 1638 roku, przywracał status quo w regionie.
Starzejący się książę Jan III Krystian nie nacieszył się długo pokojem, zmarł w rok po zakończeniu wojny. Na tron wstąpił jego syn, Jerzy III.

 

[center:2681abe707][/center:2681abe707]

[center:2681abe707]Wielka Krucjata[/center:2681abe707]


Jerzy III przejął po swym ojcu stabilne i bogate księstwo, jednak sen z oczu nowego władcy spędzała Turcja, która nie pogodziła się z utratą panowania na północy Bałkanów. Książę doskonale wiedział, że sułtan uderzy, gdy tylko wygaśnie podpisany na 5 lat traktat pokojowy. Aby przygotować się do nowej wojny, Jerzy III musiał zapewnić sobie najpierw spokój w kraju. Podjęta na początku 1641 roku akcja misyjna w okolicach Varadu, po prawie 3 latach, przyniosła pełen sukces, gdyż zamieszkujący te ziemie kalwini przeszli na luteranizm.
Przewidywania księcia co do Turcji sprawdziły się, już w marcu 1646 roku z terenów Słowacji w granice Siedmiogrodu wtargnęła 25 tysięczna armia turecka. Z zachodu maszerowała 15 tysięczna armia mająca w zamyśle przecięcie Siedmiogrodu na pół w Transylwanii i pokonanie okrążonych sił Jerzego III. Jednak ten plan okazał się zbyt ambitny i nie przewidywał działań zaczepnych ze strony siedmiogrodzian. Książę Jerzy już pod koniec marca, nie czekając na posiłki z Mołdawii, uderzył na zaskoczone oddziały tureckie w Karpatach. Po całodniowym boju udało się rozbić Turków i zmusić do wycofania się na Słowację. W Karpatach zginęło ponad 10 tysięcy wyznawców Allacha, co sprawiło, że północna armia turecka przestała się liczyć jako siła bojowa.
Tymczasem druga armia Porty obległa Banat. Jednak i tutaj zawiodło rozpoznanie przeciwnika, gdyż już w początkach lipca 20 tysięczna armia mołdawska przekroczyła Dunaj i uderzyła na Belgrad. Oskrzydlona od południa i naciskana z północy przez wojska Jerzego III armia turecka została rozgromiona pod Banatem.
Całkowite wyeliminowanie sił zaczepnych wywołało panikę w Stambule, gdzie świeże jeszcze były wspomnienia o zdobyciu miasta przez niewiernych.
Jednak książę Jerzy na skutek braku funduszy, których znaczną część musiał przeznaczyć na walkę z korupcją, zaprzestał ataków w głąb państwa osmańskiego i w pokoju zawartym 11 listopada 1646 roku zadowolił się tylko Belgradem i terenami przyległymi, gdzie osadził jako lennika Stefana Obrenowicia, tworząc zalążek Serbii.
[center:2681abe707]

Siedmiogród i Serbia po wojnie z 1646 roku[/center:2681abe707]

Brak funduszy na prowadzenie długotrwałej wojny był głównym problemem przed jakim stanął młody władca. Budowa fortec, którą podjął jeszcze w 1643 roku pochłonęła ogromną ilość złota i przyczyniła się do kilku wystąpień przeciw wysokim podatkom, dlatego też Jerzy doskonale zdawał sobie sprawę iż ciągłe obarczanie podatkami ludności może przynieść ogólnokrajowe powstanie, co w obliczu czyhającej tylko na słabość Siedmiogrodu Turcji mogło przynieść katastrofalne skutki.
Już w marcu 1647 roku Jerzy III wydał przywilej kupiecki znoszący w pewnym stopniu ograniczenia w handlu i powinnościach mieszczan, dzięki czemu już w 1649 roku wzrosła znacznie efektywność i liczba kupców siedmiogrodzkich. ( trade=5)
Niestrudzeni kupcy siedmiogrodzcy nie tylko pomnażali swe dobra w Europie, ale także coraz częściej zapuszczali się na tereny Azji i Afryki. Jedna z takich wypraw przyniosła niespodziewane efekty, które w najśmielszych snach, nie śniły się władcom europejskim. W lutym 1651 roku kupiec mołdawski, Nicolae Tomsa, dotarł do Chin, gdzie udało mu się w imieniu księcia Jerzego zawrzeć intratną umowę z tamtejszym cesarzem.

[center:2681abe707][/center:2681abe707]

Coraz większe zainteresowanie kupców zamorskimi wyprawami zwróciło uwagę księcia w stronę morza i portów czarnomorskich. Dekretem z lipca 1652 roku Jerzy postanowił odbudować dawną świetność portów mołdawskich, Kilii i Białogrodu. ( Dodałem w plikach port w Bunjaku ) Dekret zakładał również budowę stoczni, która mogłaby zapewnić budowę odpowiednich statków dla obrony szlaków handlowych. Projekt został w pełni zrealizowany w maju 1655 roku i natychmiast postanowiono o budowie 20 galer.
Decyzja o budowie floty okazała się trafna już w rok później, gdy w maju 1656 roku wojska tureckie zaatakowały Serbię. Siedmiogród, nie mogąc pozwolić sobie na bezkarne zajęcie Serbii wypowiedział w czerwcu wojnę Porcie.
Już pierwsze uderzenie wojsk Jerzego pokazało zacofanie taktyki i uzbrojenia Turków. 30 tysięczna armia siedmiogrodzka rozgromiła 40 tysięczne wojska tureckie oblegające Belgrad. Po tym zwycięstwie Jerzy wraz z armią uderzył na zachód, aby opanować tereny Chorwacji i Bośni. W tym samym czasie druga armia Siedmiogrodu w sile 35 tysięcy żołnierzy wtargnęła do Bułgarii a jej celem było odcięcie Turków na zachodzie od posiłków z Konstantynopola.
Taktyka armii siedmiogrodzkiej polegająca na okrążaniu a następnie zdobywaniu szturmem twierdz tureckich spisywała się nadzwyczaj dobrze, w dużej mierze dzięki zastosowaniu ponad 110 armat, w które zawczasu wyposażył armię książę. W lutym 1657 roku zdołano opanować Sławonię, po czym Jerzy skierował się do Bośni i obległ Sarajewo, dobrze umocnione przez Turcję, stanowiące główną twierdzę w regionie. W maju tegoż roku Turcy ponownie uderzyli na Serbię wykorzystując zaangażowanie drugiej armii Siedmiogrodu w walkach w Karpatach, skąd niespodziewanie wyszło uderzenie na Transylwanię. Zwycięstwo Siedmiogrodu na północy możliwe było dzięki włączeniu się do wojny z Turcją, Austrii, która starała się wykorzystać zaangażowanie Porty w wojnę i opanować pozostałe tereny Węgier. Już we wrześniu 1657 roku podpisano porozumienie między Jerzym a arcyksięciem austriackim Leopoldem I ustanawiające nowe strefy wpływu. Austriacy w zamian za pomoc mieli otrzymać tereny węgierskie na zachód od Dunaju a także Chorwację.
3 grudnia upadło Sarajewo, dzięki czemu Jerzy uderzył na Hum i Dubrownik, które zostały opanowane do końca lutego 1658 roku.
W grudniu 1657 roku miało również miejsce historyczne wydarzenie, u brzegów Konstanty nowo sformowana flotylla siedmiogrodzka rozbiła okręty tureckie i zapobiegła groźnemu desantowi w Mołdawii. To pierwsze w dziejach zwycięstwo na morzu przeciw Porcie podniosło znacznie morale nie tylko marynarzy, ale także żołnierzy, gdyż do tej pory Turcja bezkarnie panoszyła się na morzu i miała swobodę działania przy ewentualnych desantach.
[center:2681abe707]

Bitwa morska u brzegów Konstanty[/center:2681abe707]

Lata 1658-60 przyniosły zahamowanie ofensywy siedmiogrodzkiej, gdyż Jerzy na skutek wyczerpujących szturmów i walk z Turkami poniósł znaczne straty i zdecydował się na nowy zaciąg oddziałów, których szkolenie zajęło więcej czasu niż przypuszczał. Również Turcja zdołała pozbierać się po pierwszym szoku wywołanym zwycięstwami Siedmiogrodu i zmobilizować ponad 50 tysięczną armię, która jednak na razie osłaniała podejścia do Tracji i Konstantynopola.
Na nowo wojna rozgorzała w lutym 1661 roku gdy wojska siedmiogrodzkie zaatakowały i opanowały Kosowo a wzmocniona nowymi rekrutami armia północna ponownie wtargnęła do Bułgarii. Wielka bitwa pod Plovdiv, w której uczestniczyły połączone armie siedmiogrodzkie przeciw 50 tysięcznej armii tureckiej zakończyła się porażką Otomanów i ostateczną utratą inicjatywy w wojnie przez Portę. Pokonane wojska tureckie wycofały się w okolice Konstantynopola, skąd zostały jednak wyparte w połowie kwietnia 1662 roku przez Jerzego, który po wzmocnieniu swej armii zamierzał zdobyć stolicę Imperium Osmańskiego.
Opanowanie miasta okazało się trudniejsze niż przypuszczali dowódcy siedmiogrodzcy, od ostatniej wyprawy na Stambuł, Turcy zdołali znacznie bardziej ufortyfikować miasto. Oblężenie trwało prawie dwa lata, podczas którego kilkakrotnie odpierano ataki tureckie mające na celu odblokowanie stolicy. Wreszcie w nocy z 4 na 5 lipca 1664 roku podczas nocnego szturmu udało się wedrzeć do miasta. Jednak ranek dnia następnego przyniósł tragiczną wiadomość, podczas ataku śmiertelnie ranny został Jerzy III, mimo natychmiastowego wezwania medyków nie udało się uratować księcia.
Na wieść o śmierci swego władcy wojska siedmiogrodzkie wycofały się do Bułgarii, dokąd dotarł także najstarszy syn Jerzego, Krystian, który niezwłocznie został ogłoszony księciem Siedmiogrodu, hospodarem Mołdawii i Wołoszczyzny a także zwierzchnikiem Serbii. Młody, zaledwie 17 letni Krystian I natychmiast podjął wyprawę do Macedonii, gdzie koncentrowała się armia turecka. W bitwie pod Strumicą młody książę odniósł swe pierwsze zwycięstwo, które jak się miało okazać było decydujące o losie wojny. Sułtan turecki, Mehmed I, który przezornie wyjechał z Konstantynopola przed jego oblężeniem po bitwie dostał się do niewoli co praktycznie zakończyło wojnę. Na mocy II Pokoju Belgradzkiego Porta Otomańska zrzekała się na rzecz Serbii Bośni, Słowenii i Humu, dodatkowo miała zapłacić ogromną kontrybucję wynoszącą 900 guldenów Krystianowi I. Traktat podpisano 2 października 1664 roku.

Upokorzona i słaba Turcja nie potrafiła oprzeć się nowej agresji, która nastąpiła w listopadzie 1664 roku. Austria powołując się na zapisy z traktatu z Jerzym III uderzyła na odcięte teraz tereny Węgier a także wkroczyła do Chorwacji. Szybkie opanowanie tych terenów zdecydowało, iż już w marcu roku następnego Turcja oficjalnie zrzekła się tych ziem na rzecz Austrii. Wzmocnienie zachodniego sąsiada zaniepokoiło Siedmiogród, który coraz podejrzliwiej spoglądał w stronę Wiednia...

[center:2681abe707][/center:2681abe707]