The Rains of Britain

The Rains of Britain

Wojna czterech władców

​

Sytuacja po śmierci Edwarda Wyznawcy

Edward umierając na początku 1066 r. nie pozostawił po sobie męskiego potomka. Pomimo tego, że na następcę namaszczony został syn jego bratanka Edwarda Wygnańca, Edgar, to earlowie na nowego króla wybrali potężnego earla Wessexu - Harolda, który niedługo później został koronowany. Pretensje do tronu zgłaszali jednak także król Norwegii Harald Surowy, król Danii Swen, książę Normandii Wilhelm Bękart oraz Aelfwine, syn króla Anglii Haralda I. Wśród pretendentów najsilniejszą pozycję miał Wilhelm - tron obiecał mu Edward Wyznawca, a poparcia udzielił papież Aleksander II. Z drugiej strony Harald mógł się powołać na umowę między królem Anglii Kanutem Surowym i królem Norwegii Magnusem. Swen i Aelfwine dziedziczyli zaś prawa do tronu odpowiednio po swoim dziadku Swenie Widłobrodym i ojcu. Ostatecznie jesienią 1066 r. na Anglię spadły dwie inwazje - z południa uderzył Wilhelm, z północnego wschodu Harald.

Królestwo Anglii w 1066 r.
​

Pierwsze starcia

We wrześniu Harald wylądował na wschodnim wybrzeżu Anglii i przystąpił do oblężenia Yorku. Spodziewając się kontrakcji Harolda na południu oddelegował do oblężenia tylko niewielkie siły. Harold postanowił jednak zaskoczyć przeciwnika przekraczając wzgórza Southern Fells i uderzając na Wikingów od północy. Odniesiony sukces zmusił Haralda do ucieczki do Norwegii, resztki jego armii zostały zaś rozbite do końca 1066 r. Nie zamierzał się jednak poddać - namówił do udziału w wojnie króla Danii Swena. Ten, pomimo obietnicy pomocy północnemu sąsiadowi, ani myślał o wysłaniu wojsk do Anglii. Równie symboliczne znaczenie miał sojusz Harolda z królem Aragonii Sancho, którego siostra była synową Harolda.

Wspólny cel - angielska korona - tylko pozornie zjednoczyła Skandynawów
​

Wybuch wojny domowej

Gdy sytuacja wydawała się być opanowana, a Harold rozpoczął przygotowania do ataku na Wilhelma, który przez zimę pustoszył południową Anglię, kolejne nieszczęście spadło na króla. Przeciwko władzy rodu Hwicce, który kontrolował całą północną Anglię, zbuntował się ealdorman Shrewsbury Eadric. Lekkomyślnie poparcia udzielił mu młodszy syn Harolda Eadmund. Król nie mógł pozwolić sobie na interwencję i, pozostawiając za sobą płonącą Mercję, wyruszył do walki z Normanami. Bitwa, która rozegrała się w marcu 1067 r. pod Abingdon, dała Haroldowi zwycięstwo i pozwoliła mu na odbicie utraconych zamków. Wilhelm próbował jeszcze walczyć, lecz trzon jego sił został złamany, a w obliczu coraz bliższych stosunków między Anglosasami i Francuzami musiał martwić się o swoje normańskie księstwo. Zgodził się więc na zawarcie pokoju, nie zrzekł się jednak praw do angielskiego tronu.

Zamiast walczyć z Normanami, powalczmy między sobą
​

Ostatnia próba Haralda

W październiku 1067 r. Harald ponownie wylądował w Anglii. Tym razem jednak jego siły były znacznie mniejsze, a i Wikingom jakby przeszła ochota do walki o przegraną sprawę. Porażka pod Lincoln zmusiła Norwegów do panicznej ucieczki wgłąb lądu - na morzu wreszcie zaczęła działać anglosaska flota, która zablokowała drogę odwrotu. Wojna domowa w Anglii widocznie nie dotarła do uszu Skandynawów - wkroczyli bowiem do najgorętszego wówczas kotła - Mercji. Niespodziewane pojawienie się Norwegów doprowadziło do chwilowego rozejmu między Eadmundem i Eadwinem, którzy rozbili resztki wojsk Haralda, a jego samego wzięli do niewoli. Pozostało mu tylko poproszenie o pokój, a w lochach Eadwina przebywał aż do śmierci.

Niestety dla Haralda jego drakkary na nic nie zdały się na lądzie
​

Sytuacja wewnętrzna po pokonaniu Norwegów i Normanów

Blisko dwuletnia wojna doprowadziła Anglię niemal na skraj bankructwa. Stan skarbca tylko nieznacznie poprawiło wykupienie norweskich i normańskich jeńców. Harold miał jednak poważniejsze zmartwienia. Widoczna była polaryzacja królestwa między rody Godwin i Hwicce, a pierwszym spięciem była wspomniana wojna domowa. Jednocześnie woli króla zaczęli sprzeciwiać się jego młodsi bracia, earl Wschodniej Anglii Gyrth i earl Kentu Leofwine. Harold jeszcze przed zakończeniem walk z Haraldem postarał się o swoiste utemperowanie zapędów rodziny. Kolejni bracia byli w różny sposób eliminowani z sukcesji. Tostig, który zdradził Anglosasów i walczył po stronie Haralda, zginął w zamachu zorganizowanym przez Harolda. Aelfgar został zmuszony do poślubienia Adeli, siostry cesarza Henryka IV, o której było wiadomo, że przyrzekła żyć w celibacie. Najmłodszy Wulfnoth został wysłany do Włoch, gdzie pojął za żonę księżną Toskanii Matyldę. Zmarł jednak niedługo potem. Reszta rodziny posłużyła mu do zawarcia korzystnych mariaży - syn Swena, najstarszego brata Harolda, Hakon, został szwagrem króla Nawarry Antso, natomiast Gytha, siostra Harolda, wyszła za króla Kastylii Sancho. Dość powiedzieć, że potomków nie doczekali się jak dotąd ani Gyrth, ani Leofwine, co oznaczało, że w razie ich śmierci cała południowa Anglia wpadnie w ręce Harolda i jego synów.

Największe zagrożenie niósł jednak ród Hwicce. Dwaj bracia - Eadwin i Morcar - rządzili w Northumbrii, Yorku, Mercji i Lancaster. Mieli dość sił by skutecznie zbuntować się przeciw Haroldowi, którego nie darzyli przesadną sympatią, pomimo że był ich szwagrem. Planowali także obsadzić na tronie nastoletniego Edgara, którym łatwiej byłoby sterować niż doświadczonym Haroldem. Królowi nie pozostało więc nic innego jak szukać sojuszników za granicą. Gromadka dzieci stanowiła tu niemałe ułatwienie. Następca tronu Godwine został wydany za, jak już było wspomniane, Sanchę Aragońską. Jego młodszy brat Magnus został zaręczony z księżniczką bizantyńską Anną. Prawdziwą kopalnią korzystnych mariaży były jednak córki Harolda, które zostały zaręczone z władcami Francji, Galicji, León i wreszcie z samym cesarzem Bizancjum.

Bratobójcza walka

Harold nie zamierzał czekać na otwarty bunt braci i sam przystąpił do ataku. Od Gyrtha zażądał przekazania pod kontrolę królewskich szeryfów Essexu, gdy spotkał się z odmową zwyczajnie najechał ziemie swojego brata, podbił je, a następnie uwięził Gyrtha. Niedługo później w nieznanych okolicznościach zaginęła dwójka jego niedawno urodzonych dzieci, a sam Gyrth zmarł w lochach Harolda. Wschodnią Anglię otrzymał wówczas najmłodszy syn króla Magnus. Tymczasem Harold przemieścił swoje wojska na południe by pojmać Leofwine'a, ten jednak zdążył zebrać wierne mu oddziały i rozpocząć wojnę ze swoim bratem. Nie miał jednak większych szans na zwycięstwo i szybko skończył na katowskim pieńku jako zdrajca i buntownik. Kent został przejęty przez następcę tronu Godwine'a. W ciągu niespełna roku Harold opanował sytuację w południowej Anglii. Przeciągnął na swoją stronę także earla Kornwalii Kadoka i ealdormana Northampton Waltheofa. Starcie z Hwiccami było więc coraz bliższe.

A można było po dobroci...
​

Kolejna wojna domowa

Przygotowania do rozprawy z Hwiccami Harold rozpoczął od interwencji w Walii. W księstwie Gwynedd osadził Maredudda, syna swojej żony z pierwszego małżeństwa, co zapewniło królowi wiernego sojusznika i zabezpieczenie zachodniej flanki. Wcześniej zakończyła się wojna między Eadmundem i Eadwinem - syn króla został pojmany. Harold chciał natychmiast wyruszyć przeciwko Hwiccom, Eadwin i Morcar ubiegli go jednak żądając od niego abdykacji i przekazania władzy Edgarowi. Wojna między Hwiccami i Godwinami stała się wówczas faktem.

Król już pędzi oddać koronę
​

Harold był świetnie przygotowany do wojny, zarówno pod względem militarnym, jak i dyplomatycznym. Po jego stronie natychmiast opowiedzieli się król Kastylii Sancho i przede wszystkim cesarz Henryk. Wojska królewskie nie zostały rozpuszczone po walkach w Walii, co pozwoliło Haroldowi na natychmiastowe uderzenie na Hwicców, zanim ci zdążą połączyć siły. Braciom starczyło sił na zaledwie rok, po czym pokornie ubłagali króla o pokój. Harold nie zamierzał okazać im łaski - obaj trafili do lochów, utracili tytuły, a co najważniejsze zostali uznani za zdrajców. Uwięziony został także Edgar. Opozycja wewnątrz królestwa została ostatecznie złamana, Harold przypłacił jednak ten sukces dużą ilością złota, które musiał przesłać do Rzymu. Papież Aleksander II obłożył bowiem króla klątwą.

Cesarz przystępuje do wojny - żarty się skończyły
​

Walki ze Szkotami

Po uporządkowaniu sytuacji wewnętrznej Harold postanowił odzyskać Kumbrię utraconą na rzecz północnego sąsiada w 945 r. Szkoci, zajęci walkami z Norwegami z Soreyar, nie mieli szans na skuteczną obronę i po przegranej bitwie pod Appleby zgodzili się na oddanie Kumbrii. Ambicje Harolda sięgały dalej i w celu zabezpieczenia północnej flanki królestwa najechał wyspę Man, rządzoną przez szkockiego earla Gudroda. Rok później ponownie uderzył na Szkotów i odebrał im Teviotdale.

Problemy sukcesyjne

W 1075 r. niespodziewanie umarł Godwine, pozostawiając jako earla Kentu swojego dwuletniego syna Saewealda. Harold rozpoczął wówczas usilne starania by zapewnić tron angielski swojemu wnukowi. Nowi earlowie, którzy otrzymali nadania dzięki rozbiciu obozu Hwicców, szybko poparli króla. Jego synowie nie zamierzali jednak pozwolić na oddanie korony swojemu bratankowi. Harold podjął jednak zawczasu odpowiednie środki - Eadmund został uwięziony za rzekome spiskowanie. Podobny los miał spotkać Magnusa, lecz król zajęty wojnami ze Szkotami nie miał czasu na pozbycie się kolejnego syna. W 1091 r. Harold postanowił poprawić swoje stosunki z Aleksandrem II i wysłał niewielki kontyngent wojsk na krucjatę. W tym czasie doszła do niego wiadomość, iż posłowie Magnusa prosili papieża o ekskomunikowanie króla. Do rozprawienia się z synem nigdy nie doszło - Magnus zmarł niedługo później na ospę. W ciągu kilku miesięcy śmierć zabrała także Edgara i Eadmunda. Jedyną osobą, która mogła pokrzyżować plany króla był jego najmłodszy syn, również Saeweald. Został jednak zmuszony do małżeństwa z herzoginą Holandii Willeminą, co rozwiązało problem. Ostatecznie w 1095 r. zmarł we śnie także Harold. Na tron, popierany przez earlów i nieniepokojony przez żądania rodziny, wstąpił Saeweald.

Wyrodnego syna dosięgła straszna choroba
​

Królestwo Anglii w 1095 r.
​

 

The Rains of Britain

Ku potędze

​

Pierwsze lata rządów Saewealda

Wstąpienie na tron nowego króla obyło się bez sprzeciwów earlów. Mimo to władca nie szczędził podarków i tytułów dla wasali, którzy godzili się na stopniowe wzmacnianie pozycji Saewealda. Narzucenie wysokich podatków wypełniło królewski skarbiec po brzegi, efektem tego były jednak powtarzające się bunty chłopów. Napływające fundusze pozwoliły na potężne inwestycje i rozbudowę posiadłości władcy w Essexie i Kencie, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju gospodarki w południowo-wschodniej Anglii. Bogaty król mógł dzięki temu prowadzić błyskotliwą politykę zagraniczną.

Cała władza w ręce króla
​

Polityka dynastyczna

Saeweald jeszcze jako młodzieniec nieopatrznie ożenił się z Aelfridą, córką Morcara. Zdążyła wydać na świat następcę tronu Godwine'a oraz trzy córki, nie dane było jej jednak długie zasiadanie na tronie obok Saewealda, gdyż zmarła już w 1097 r. Król poślubił wówczas Adelaide, córkę władcy Francji Simona. Saeweald nie stronił jednak od kochanek, z których jedna urodziła mu syna Wihtraeda. Król, pomny na problemy dziadka z zapewnieniem mu sukcesji, uznał jedynie swoje ojcostwo, ale wyłączył syna z kolejki do tronu. Skoki w bok króla szczególnie irytowały jego małżonkę, która co i rusz próbowała usuwać konkurentki. Po kilku latach Saeweald jednak ustatkował się. Adelaide urodziła prócz tego jeszcze trzech synów, lecz byli oni kilkanaście lat młodsi i na razie nie stanowili zagrożenia. Córki, jak to Godwinowie zaczęli mieć w zwyczaju, były wydawane głównie za władców iberyjskich.

Wpadka króla
​

Podbój Walii

Plany podporządkowania Walii tworzył już Harold, osadzając w Gwynedd swojego pasierba Maredudda. Nie zdołał on jednak długo utrzymać swojej władzy. Saeweald postanowił podążyć utartą ścieżką i ponownie zaprosił Maredudda na dwór angielski. Tam Walijczyk uzgodnił warunki współpracy z królem. Jego jedyna córka miała w przyszłości poślubić Edgara, trzeciego syna Saewealda, sam Maredudd miał uznać zwierzchnictwo władcy Anglii. W zamian miał otrzymać całą Walię. W 1098 r. ruszyła więc machina wojenna. W ciągu dwóch miesięcy padł Gwent, na wiosnę kolejnego roku Maredudd przeniósł się do Dyfed, a na przełomie stuleci panował także nad całym Gwynedd. Ostatni niezależni władcy walijscy schronili się w Górach Kambryjskich. Udało im się przetrwać przez kolejne kilka lat, po czym zostali ostatecznie podbici.

Krojenie Szkotów

Wojna ze Szkocją, pomimo zdobycia przez Harolda Teviotdale, w praktyce trwała nadal - na terenach przygranicznych notorycznie dochodziło do sąsiedzkich utarczek. Saeweald postanowił położyć temu kres, jednocześnie zamierzał poszerzyć granicę północną i uchronić wyspę Man przed zakusami Szkotów. Pod Roxborough pobił wrogą armię i wziął do niewoli Donalda, brata króla Malcolma Straszliwego, co zmusiło go do zawarcia pokoju. Kilka lat spokoju nie odwiodło Saewealda od zamysłu dalszego oslabiania północnego sąsiada. Dlatego też w 1106 r. ponownie najechał Szkocję, tym razem mając u boku dawnego earla Hebrydów Gudroda. Zniedołężniały Malcolm nie był w stanie obronić swoich ziem i zgodził się na oddanie Argyll i Innse Gall pod rządy Gudroda, a de facto - Saewealda.

Królestwo Anglii w 1110 r.
​

Nowy władca, nowe problemy

Saeweald zmarł w 1110 r. z powodu infekcji rany odniesionej podczas walk z Walijczykami. Nowym królem został jego najstarszy syn Godwine, który, choć wyznaczony na następcę jeszcze jako dziecko, nie cieszył się poparciem earlów. By przekonać ich do siebie musiał poświęcić kilka lat. Wystrzeganie się poważniejszych konfliktów z wasalami stało się symbolem jego rządów. Nie pozwolił też odebrać sobie prawa do inwestytury, do czego próbował doprowadzić papież Agaton II. Taka polityka władcy doprowadziła do dużych problemów finansowych królestwa, a wyjście z nich potrwało dłuższy czas. Nie przeszkodziło to jednak Godwine'owi prowadzenia dalszych podbojów, a preludium do tego było odebranie Sussexu z rąk jego kuzyna Aethelbeorhta.

Tarcia wewnętrzne

Władanie anglosaskie w Walii z oczywistych względów nie podobało się jej mieszkańcom. Rządząca tamtejszymi ziemiami córka Maredudda Ragnell próbowała ugadać się z Walijczykami - ci jednak nie uznawali jej za prawowitą władczynię, ze względu na zdradę jej ojca. Sama hlaefdige (żeński odpowiednik earla) nie darzyła też sympatią nowego króla i próbowała wyrwać się spod anglosaskiej kurateli. Nie zdołała jednak zrealizować swojego planu utworzenia walijskiego królestwa, a po jej śmierci władzę w Walii przejął jej syn Wiglaf, wnuk Saewealda. Jego przynależność do dynastii Godwinów w oczywisty sposób wykluczała oderwanie się Walii - bez wsparcia króla nie zdołałby utrzymać władzy.

Z podobnymi problemami musieli borykać się Crovanowie, którzy rządzili na Hebrydach i w południowej Szkocji. Oprócz Szkotów przeciwko ich władzy buntowali się Norwegowie z Hebrydów. W 1120 r. Godwine postanowił wysłać na północ karną ekspedycję, która miała odebrać resztki ziem i zamków z rąk Norwegów. Nie było to wielkim kłopotem w porównaniu z tym co zgotowali anglosaskim wojskom Szkoci. Młody król Walter, który wstąpił na tron po śmierci swojego pradziadka Malcolma Straszliwego, chociaż został zmuszony do zgodzenia się na przemarsz Anglosasów, utrudniał to jak tylko potrafił. Dodatkowo armia Godwine'a była notorycznie atakowana przez szkockie bandy.

Inwazja na Irlandię

Podbój Irlandii rozpoczął się niewinnie. Na dworze angielskim pojawił się wygnaniec z sąsiedniej wyspy, Mael-Sechlainn. Wojska anglosaskie wylądowały w Irlandii w 1129 r. w celu zdobycia dla Maela Ulsteru. Walki szybko przerodziły się jednak w regularną wojnę ze wszystkimi irlandzkimi władcami. Nie potrafili się jednak oni zjednoczyć, co pozwoliło Godwine'owi na niszczenie jednego po drugim. Ostatecznie cała wyspa znalazła się w rękach Maela - a właściwie Godwine'a - w 1132 r. Ogłoszenie się przez tego ostatniego królem Irlandii zostało uznano chyba tylko przez Maela - po jego śmierci jego władztwo zostało podzielone między trzech synów, którzy nie zamierzali uznawać zwierzchnictwa Anglosasów. Z tymi problemami zmierzyć się jednak musiał już jego następca.

Czym jest tytuł królewski, gdy poddani go nie respektują?
​

Koniec niepodległej Szkocji

Problemy w drodze na Hebrydy skłoniły króla do ostatecznego rozprawienia się ze Szkotami. Już w 1113 r., podczas wojny domowej, przyłączył do królestwa Carrick. Siedem lat później, korzystając z obecności wojsk anglosaskich na północy, uderzył niespodziewanie na Szkotów i odebrał im Clydesdale. Kolejna dekada odroczyła wyrok na północnego sąsiada z powodu walk w Irlandii. W 1131 r. Anglosasi zajęli Lothian, a po wybuchu kolejnej wojny domowej w Szkocji przyłączyli jeszcze Dunbar. Walki o koronę szkocką trwały aż do 1147 r. i ostatecznie zdobyła ją Marthoc Okrutna. Ten stan rzeczy nie trwał jednak długo, gdyż Godwine niedługo potem ponownie wyprawił się na północ, zmusił Marthoc do uznania swojego zwierzchnictwa, a w końcu ogłosił się królem Szkocji. Niezależność utrzymało tylko Moray, ale tylko dlatego, że Godwine przed swoją śmiercią nie zdążył dobrać się i do niego.

Trzeci tytul królewski na koncie Godwine'a
​

Polityka Godwine'a w ostatnich latach jego rządów

Król, podobnie jak jego poprzednicy, musiał uciec się do drastycznych środków by zapewnić sukcesję wybranemu przez siebie członkowi dynastii. Jego najstarszy syn Saebert zmarł w 1129 r. na zapalenie płuc, pozostawił jednak po sobie syna Godwine'a. Wówczas część earlów zaczęła popierać przyrodniego brata króla Eanbeorhta. Godwine postanowił wówczas pozbyć się uzurpatora i zorganizował zamach na jego życie. Odniósł sukces, jednak jego spisek wyszedł na jaw, co nie przysporzyło mu sympatii w rodzinie.

Godwine, podobnie jak jego ojciec, duże sumy przeznaczał na rozwój swojej domeny. Ukierunkował je jednak na armię, przyczyniając się do ufortyfikowania Kentu i Essexu oraz rozbudowy wojsk. Za szczególne osiągnięcie uważał utworzenie specjalnych obozów szkoleniowych dla huskarlów - królewskiej gwardii. Dzięki temu władca był w mniejszym stopniu uzależniony od kontyngentów wasali, dodatkowo dysponował najciężej uzbrojonymi i najlepiej wyszkolonymi jednostkami. Owoce tych inwestycji zebrał już jego następca.

Godwine, jakby przeczuwając kłopoty z wasalami, zapewnił swojemu wnukowi lojalnych żołnierzy
​

W ostatnim roku swojego panowania Godwine zdecydował się wykorzystać ogromny chaos w Norwegii i zająć Caithness, najbardziej wysuniętą na północ prowincję Szkocji. Jednocześnie by zmusić Norwegów do poddania się uderzył na siedzibę ich władcy w Vestlandet. Trudna i ryzykowna operacja opłaciła się, jednak stres, jaki towarzyszył królowi przyczynił się do jego zdecydowanie przedwczesnej śmierci po powrocie do Anglii.

Królestwo Anglii, Irlandii i Szkocji w 1148 r.
​

 

The Rains of Britain

Szalone marzenia

​

Bunty earlów w połowie XII w.

Wstąpienie na tron kolejnego Godwine'a szybko spotkało się ze sprzeciwem jego wasali. Irlandczycy otwarcie dążyli do uzyskania niezależności od Anglosasów, a i wewnątrz królestwa Anglii działały siły odśrodkowe. Impulsem do wojny domowej był zorganizowany przez króla udany zamach na Eadraeda, earla Hwicce. Tożsamość mocodawcy zabójców szybko wyszła na jaw. Wówczas Aethelhilda, hlaefdige Wschodniej Anglii, namówiła papieża Donusa II do ekskomunikowania króla. Niedługo później zbuntował się Eadric, earl Mercji, chcący osadzić na tronie Saewealda, stryja Godwine'a. Szybko przyłączyli się do niego Crovanowie.

Preludium
​

Początek wojny domowej

Królewskie wojska szybko poradziły sobie ze słabym Eadrikiem. Znacznie większym problemem był Alan Crovan rządzący w Szkocji. Oddziałom Godwine'a nie udało się go pojmać, podobnie jak Aeflaedy, hlaefdige Oxfordu. W nowej odsłonie wojny przeciwko władcy stanęli więc Szkoci i kolejny anglosaski wasal. Trudną sytuację króla natychmiast wykorzystali Irlandczycy, którzy ogłosili niezależność od Anglii. Godwine'owi wierny pozostał jedynie nastoletni Artgal, earl Leinsteru. Do walki przeciwko Anglosasom stanęli także Bretończycy z Kornwalii. Na początku 1150 r. sytuacja króla wydawała się być tragiczna.

Kryzys zakończył się jednak wraz ze śmiercią Donusa II. Nowy papież Hormizdas I zgodził się na zdjęcie klątwy. Późną jesienią do niewoli dostał się przywódca zbuntowanych Irlandczyków Eicnechan, earl Munsteru. Zakończyło to walki z Irlandczykami i Bretończykami, niedługo później poddała się także Aeflaeda. Utracili oni tytuły i prędzej czy później umarli w królewskich lochach. W międzyczasie zmarł Alan Crovan, dzieląc swoje włości między małoletnich synów Patricka i Laurence'a. Szkoci próbowali jeszcze walczyć, ale wojna była już rozstrzygnięta i ostatecznie zakończyła się w 1152 r.

Dalsze walki w Szkocji

Godwine dążył do całkowitego podboju Szkocji, licząc, że ostudzi to niepodległościowy zapał jej mieszkańców. Już w 1154 r. wyruszył przeciwko Walterowi Dunkeldowi, mormaerowi Moray. Odniesienie łatwego zwycięstwa pod Dornoch złamało morale Szkotów, którzy odwrócili się od Waltera - ułatwiło to tylko ich podbój. Ostatecznie sam Walter uznał zwierzchnictwo Crovanów rok później. Cała Szkocja była w rękach Anglosasów.

Wielki plan Godwine'a

Marzeniem króla było zjednoczenie Brytanii i Irlandii pod jednym berłem. Udało mu się to połowicznie - podbił obie wyspy, jednak lojalność Irlandczyków i Szkotów była mocno wątpliwa. Godwine próbował przełamać ich niechęć m. in. zrównując w prawach earlów trzech królestw, wprowadzając nie-Anglosasów do rady królewskiej i obsadzając urzędy poza Anglią miejscowymi szeryfami. Potrzebował jednak czegoś więcej, symbolu, który pozwoliłby mu na pełną unifikację swoich włości - korony cesarskiej.

Papież Kalikst II, który objął tron papieski w 1155 r., był kolejną głową Kościoła uległą wobec cesarza - wówczas Włocha Durante d'Este. Z pewnością nie zgodziłby się na koronację Godwine'a, co byłoby zresztą zupełną nowością. Z drugiej strony sam stosunek króla wobec Rzymu był zdecydowanie negatywny. O ile duchowieństwo anglosaskie bez większych oporów przyjmowało kolejne podatki, to kolejni papieże coraz częściej krzyżowali plany władców Anglii - a to nakładając na nich klątwę, a to żądając prawa do inwestytury, co zawsze uszczuplało królewski skarbiec. Godwine zdecydował się więc na radykalny krok - przy poparciu kleru nowym papieżem ogłosił Beornwulfa, biskupa Canterbury.

Nowy pasterz anglosaskich owieczek
​

Juliusza II oczywiście nie uznał nikt poza królestwem Anglii. Wiosną 1056 r. Godwine wyruszył więc z wielką wyprawą na południe. Atak Anglosasów na papiestwo był ogromnym zaskoczeniem. Naprędce zebrane przez Kaliksta siły zostały rozbite pod Amelią. W sierpniu do Rzymu wdarły się wojska królewskie. Cesarz Durante nie zdążył nawet zareagować - na tronie papieskim zasiadł Juliusz. Godwine ogłosił wówczas powstanie Świętego Imperium Brytyjskiego i odebrał z rąk papieża koronę cesarską. Powtórna koronacja odbyła się już w Anglii, w obecności wszystkich wasali. W następnej kolejności korony irlandzką i szkocką otrzymali odpowiednio Artgal i Laurence. Turnieje, uczty i uroczystości trwały przeszło miesiąc.

Czy w Europie znajdzie się miejsce dla trzeciego cesarza?
​

Pierwsze lata cesarstwa

Sielanka po koronacji Godwine'a zakończyła się dość szybko. Już w 1157 r. na zapalenie płuc zmarł Artgal. Nowy król Irlandii Mael-Sechlainn nie zamierzał być potulnym wykonawcą rozkazów cesarza i już rok po objęciu władzy zbuntował się. Jego wojska zostały jednak rozbite pod Dunollie, gdzie on sam dostał się do niewoli. Tytuł królewski przeszedł wówczas w ręce nastoletniej Sioban, hlaefdige Munsteru. Wsparcie ze strony papieża również nie potrwało długo - Juliusz zmarł w 1162 r. Nową głową Kościoła został dotychczasowy biskup St Swithun, który przyjął imię Sabinian. Udało mu się jednak uniknąć zależności od cesarza.

Godwine był wówczas już zajęty podbojem Orkadów i Szetlandów, które ostatecznie zostały włączone do cesarstwa w 1169 r. Wojny z Norwegią były jednak bardzo kosztowne. By zapełnić skarbiec Godwine postanowił zająć majątki kościelne, na co Sabinian odpowiedział ekskomuniką cesarza. Godwine nie zamierzał puścić mu tego płazem i w 1177 r. przeprowadził na niego udany zamach. Nowym papieżem został kolejny Anglosas - Gelazjusz II. Nie zamierzał on jednak zdjąć z Godwine'a ekskomuniki. Problemy cesarza przerodziły się w kolejną wojnę domową.

Wielka wojna niepodległościowa

Stosunkowo szybka śmierć wasali wiernych Godwine'owi - Artgala i Laurence'a - nie pozwoliła na dłuższy czas spokoju w Irlandii i Szkocji. Nowi władcy - odpowiednio Indrechtach i Lachlan - tylko czekali na potknięcie cesarza. Ekskomunika ich seniora była dla nich wystarczającym powodem do buntu. Godwine nie dał się jednak zaskoczyć - szybko przemieścił swoje wojska do Szkocji, gdzie pobił przeciwnika pod Edynburgiem. Tymczasem na południu Irlandczycy wylądowali w Essexie i rozpoczęli oblężenie cesarskiej siedziby - zamku Westminster. Odsiecz przybyła na początku 1179 r., jednak w bitwie pod Woking zginął Godwine. Jedynym pocieszeniem dla niego było zdjęcie ekskomuniki tuż przed śmiercią.

Święte Imperium Brytyjskie w 1179 r.
​

Nowym cesarzem został najstarszy syn Godwine'a Osweald. W 1180 r. ostatecznie pokonał połączone wojska szkockie i irlandzkie, po czym wtrącił obu buntujących się władców do lochu. Korony otrzymali wówczas Aed, earl Ulsteru, i Kenneth, earl Moray. Szybkie rozprawienie się z buntownikami pozwoliło Oswealdowi na opanowanie sytuacji w cesarstwie.

Interwencje w Skandynawii

Osweald zamierzał kontynuować plany swojego ojca i usunąć zagrożenie norweskie poprzez zajęcie wszystkich północnych wysp. W 1183 r. zajął Wyspy Owcze, dekadę później część Islandii, która w całości została włączona do cesarstwa w 1196 r. Pięć lat wcześniej Osweald osadził na tronie duńskim swojego kuzyna Osrica, jednak bez wsparcia cesarza został on szybko obalony przez jarlów.

Zwycięska krucjata

W 1201 r. nowy papież Pelagiusz III ogłosił kolejną krucjatę do Ziemi Świętej. Osweald, chcąc polepszyć stosunki z Rzymem, zdecydował się na czynny udział. W październiku cała cesarska armia wylądowała w Hajfie, gdzie starła się z niewiernymi. Kolejne zwycięstwa pod Taborem i Rammalą ostatecznie zdruzgotały siły muzułmanów, co zmusiło sułtana Abdul-Madjida do zawarcia pokoju na warunkach chrześcijan. Początkowo władcą nowo utworzonego królestwa Jerozolimy miał zostać sam cesarz, ostatecznie koronę otrzymał jego najmłodszy syn Aelaf. Osweald obiecał jednak obronę Ziemi Świętej wojskami cesarskimi, których część pozostała w Jerozolimie. Cesarz długo nie nacieszył się swoim zwycięstwem - rany zadane przez muzułmanów doprowadziły do jego śmierci w 1206 r.

Jerozolima wreszcie wyrwana z rąk niewiernych


Święte Imperium Brytyjskie w 1206 r.
​