W południowym słońcu, wsród winnic... AAR Sycylia

AGCEEP 1.37 deluxe
poziom very hard\agressive
Monarchów i leaderów Sycylii wziąłem z Aberration.

Wprowadzenie

W roku 1266 papież Klemens IV koronował Karola I z dynastii andegaweńskiej, który wcześniej zamordował syna Fryderyka II, Manfreda, na króla Neapolu i Sycylii. Jego rządy nie spotkały się jednak z ciepłym przyjęciem i w roku 1282 wybuchła rewolta, która zyskała nazwę nieszpory sycylijskie. Sycylijczycy wybrali sobie za króla Piotra III z Aragonii. Wywołało to wojnę między Andegawenami i Aragonią. W roku 1302 działania wojenne zostały zakończone. Władcą Sycylii został Fryderyk II z Aragonii, a południowe Włochy pozostały w rękach Andegawenów. Po wygaśnięciu sycylijskiej linii aragońskiej dynastii w roku 1409 władzę na wyspie objął Roger de Hauteville, potomek książąt normańskich, zaufany marszałek króla Aragonii Marcina I. Jednak słabość dynastii aragońskiej a w szczególności okres bezkrólewia w latach 1410-12, przyczyniły się do coraz większej samodzielności wyspy by w styczniu 1419 roku zakończyć się koronacją Rogera IV na króla Sycylii i oficjalnym zerwaniem stosunku lennego wobec Aragonii.



Rozdział I

Roger IV już jako samodzielny władca musiał stawić czoło wielu problemom w swym władztwie. Głównym był brak sojuszników toteż, gdy tylko na dworze w Messynie zjawił się szlachcic prowansalski oferujący swe usługi dyplomatyczne, wysłano go do Papieża aby zawarł z nim przymierze. Podpisanie sojuszu nastąpiło 5 marca 1419 roku.



Papież Marcin V

Zapewniwszy sobie wsparcie tak wpływowej persony, Roger postanowił wzmocnić dopływ złota do skarbca poprzez rozbudowę systemu zbierania podatków na czele którego stali dwaj poborcy podatkowi.
Obronność kraju nie powodowała niepokoju w umyśle Rogera, gdyż armia królewska składała się z 7000 piechurów i 2 tysięcy ciężkozbrojnych rycerzy. Dodatkowo brzegów wyspy broniła flota królewska w składzie: 5 okrętów wojennych, 10 galer i 5 okrętów służących do transportu wojska.



Kolejne lata były dla kraju pomyślne, prężnie rozwijała się infrastruktura osiągając w maju roku 1426 drugi poziom. Sycylia jak wyspa ulokowana w samym centrum Morza Śródziemnego czerpała również dochody z handlu a kupcy sycylijscy do roku 1427 przejeli 25 % handlu w Genui, jednej z dwóch głónych potęg handlowych w Europie. Pomimo tego król jednak nie mógł wystawić nowych wojsk ani statków, ponieważ wszelkie dochody przeznaczano na rozwój handlu i unowocześnianie armii, a roczny dochód nie przekraczał 16 grzywien i wystarczał na utrzymanie obecnej armii.


Kupcy sycylijscy

W roku Pańskim 1427 do sojuszu przystąpiła Siena zaniepokojona agresywną postawą Królestwa Mediolanu. Rok później Papież zaprosił również królową Neapolu, Joannę II, aby włączyła swe władztwo w obręb sojuszu. To ostatnie posunięcie wyjątkowo nie było na rękę Rogerowi IV, gdyż od dawna chodziły plotki, że zamierza on przy pomocy wojsk papieskich zaatakować i zająć południową część Włoch.

Gdy dwa lata później, w maju 1429 roku armia osiągnęła 2 poziom rozwoju, Roger IV nakazał załadunek swych wojsk na pokład statków czekających na redzie portu w Messynie i wyruszenie całej flotylli na północ. Wkrótce okazało się, że Roger zamierza wraz ze swą armią wylądować pod Rzymem i z tamtąd uderzyć na Toskanię, bogatą krainę rządzoną przez Cosimo de Medici, który niespełna 2 miesiące wcześniej przejął władzę po śmierci swego ojca, Giovanniego.

Jednak w momencie, gdy wojska sycylijskie wraz z Gwardią Papieską zbliżały się granic Toskanii, na dworze w Neapolu nowy władca Renatus II z oburzeniem odrzucił wezwanie Rogera do wypełnienia postanowień sojuszu i korzystając z faktu iż Sycylia jest praktycznie bezbronna, zerwał pakt i wyruszył na czele 12 tysięcznej armii na Messynę.
Po krótkiej naradzie w obozie pod Viterbo Roger IV i dowódca wojsk papieskich Rinaldolli doszli do porozumienia iż Sycylijczycy skierują się na Neapol a wojska papieskie wraz z dopiero co przybyłą armią Sieny / 7 tys. / uderzą na Toskanię. Po forsownym marszu 4 września armia Rogera stanęła pod murami Neapolu. Miasta broniło ok 5000 obrońców toteż oblężenie przeciągnęło się do lutego 1430 roku. W czasie oblężenia Roger musiał odpierać wiele ataków armii neapolitańskiej, która po nieudanym oblężeniu Messyny i zagrożeniu odcięciem od półwyspu przez flotę admirała Umberto, wycofała się w rejon Apulii.
W marcu 1430 roku podpisano w miejscowości Grossetto pokój między Sycylią i jej sojusznikami a Toskanią na mocy którego ta ostatnia zobowiązała się zapłacić 268 grzywien srebra kontrybucji. Akt ten był o tyle ważny, gdyż uwalniał 15-tysięczną armię papieską od walk na północy i która teraz mogła wspomóż mocno już przerzedzone siły Rogera. Połączenie armii nastąpiło 29 kwietnia pod Neapolem i pod dowództwem Rogera postanowiono uderzyć na Renatusa. Bitwa pod Matera, rozegrana 18 czerwca 1430 roku była udekorowaniem talentów militarnych Rogera i najwspanialszym zwycięstwem wojsk sycylijskich od czasów wypraw krzyżowych.
W bitwie pojmany został sam król Neapolu, Renatus II, którego zmuszono do oddania Rogerowi Apulii, zapłacenia 125 grzywien srebra i uznania zwierzchnictwa Sycylii nad Neapolem. Pokój podpisano w Neapolu 20 czerwca 1430 roku.



Blask sławy i podbojów nie zaślepił oczu Rogera, od początku swego panowania starał się wzmacniać władzę monarszą poprzez centralizację i ograniczanie władzy arystokracji. Dekrety wydawał zgodnie z zaleceniem swych doradców co 10 lat, dzięki czemu przechodziły one prawie bez sprzeciwu. Bezwzględny był wobec wszelkich prób szantażu ze strony szlachty czy też kleru, wieszając przywódców przez co jeszcze bardziej wzmacniał swą władzę. Nie ugiął się nawet przed żądaniami kupców, pomimo iż skutkiem tego była utrata usług kilku najbardziej krewkich.

Sielskie życie wyspy przerwał najazd Muzułmanów z Tunezji, którzy w czerwcu 1435 roku próbowali zdobyć wyspę. 9-tysięcy żołnierzy szybko uporało się z 5 tysiącami wyznawców Allaha a zaalarmowana flota królewska rozpoczęła patrolowanie południowych brzegów wyspy. Akcja ta zakończyła się wielką bitwą morską u brzegów Malty, gdzie naprzeciw 20 okrętów sycylijskich stanęło 35 tunezyjskich. Jednak nawet przewaga liczebna nie mogła pomóc Muzułmanom, gdyż załogi ich statków były słabo wyszkolone a dowódca nie posiadał takich umiejętności jak Mario Amato. Choć flota tunezyjska poniosła duże straty to i liczebność floty sycylijskiej po bitwie wynosiła tylko 13 statków, jednak zaraz po bitwie nastąpił przełom, gdyż w wojnę wmieszała się Aragonia atakująca sojusznika Tunezji, Maroko. Tunezja nie mogąc walczyć na dwa fronty szybko poprosiła o pokój, który Roger szybko przyjął gdyż zdawał sobie sprawę iż jego wojska mogą nie wytrzymać kolejnego ataku. Na mocy pokoju, podpisanego 14 lipca 1437 roku w Tunisie, Tunezja zobowiązywała się do zapłacenia kontrybucji w wysokości 47 grzywien srebra.

Wojenne zamieszanie Sycylii wykorzystał Neapol, który w styczniu roku 1436 oficjalnie zerwał stosunek lenny i rozpoczął przygotowania do wojny o odzyskanie Apulii. Wyczerpane królestwo Sycylii początkowo ograniczyło się do akcji defensywnych, które przyniosły zamierzony efekt, gdyż wojska neapolitańskie nie potrafiły zająć Apulii. Przełomem w wojnie okazał się rok 1441 kiedy to Roger IV zorganizował 12 tysięczną armię, która wraz z 8 tysiącami stawiającymi opór w Apulii wyruszyła w stronę Neapolu. Bitwa pod murami miasta była krwawa i przyniosła ogromne straty obu walczącym stroną, jednak zakończyła się zwycięstwem Sycylijczyków.


Atak jazdy sycylijskiej

Radość ze zwycięstwa zakłóciła śmierć Rogera, który z powodu odniesionych ran zmarł 25 października 1441 roku. Na tron wstąpił jego syn Roger V, który zaraz po śmierci ojca przystąpił do oblężenia Neapolu. Miasto padło 18 maja 1442 roku a zwycięski Roger koronował się w neapolitańskiej katedrze św. Januarego na króla Sycylii, Tak więc po równo 160 latach Sycylia i Neapol znalazły się pod panowaniem jednego króla.
:wink:

 

Rozdział II

Po zjednoczeniu południowych Włoch, Roger V wmieszał się w wielką politykę europejską zawierając sojusz z Francją, Aragonią, Nawarrą i Szkocją. Posunięcie to miało wprowadzić młode państwo sycylijskie w poczet państw decydujących o losach Europy a stało się niepotrzebnym i wręcz szkodliwym zjawiskiem.
W lipcu 1444 roku Europa pogrążyła się w wojnie. Na wschodzie Imperium Otomańskie zaatakowało Bośnię, Wenecję i Węgry odnosząc wiele znaczących sukcesów. Na zachodzie Europy król Anglii, Henryk VI, monarcha słaby i podatny na wpływy otoczenia, za namową Johna Talbota, earla Shrewsbury i Ryszarda księcia Yorku wypowiedział wojnę Francji, pociągając za sobą Burgundię, żądną ziem francuskich, i Brandenburgię, która wyraźnie rozpoczęła już przygotowania do zjednoczenia krajów Rzeszy Niemieckiej.


Król Francji Karol VII pod czas bitwy

W tej sytuacji Roger postanowił opowiedzieć się po stronie króla Francji, Karola VII, ponieważ na północy Włoch, królestwo Mediolanu, które otwarcie popierało Henryka VI zagarnęło wiele bogatych miast i teraz kierowało uwagę na południe.
Roger nie czekając aż wojska mediolańskie zbiorą się i ruszą na południe, zaatakował flotą Modenę i przy jej murach wysadził desant w sile 10 tysięcy żołnierzy. Jednak słabo zorientowany młody władca nie zdawał sobie sprawy, ze w chwili lądowania jego wojsk na północy, do brzegów Sycylii zbliżała się flota tunezyjska, która korzystając z zamieszania pragnęła zająć wyspę. Desant w sile 15 tysięcy muzułmanów skutecznie uniemożliwił wszelkie działania na wyspie. Roger chcąc zapobiec zajęciu stolicy nakazał natychmiastowy odwrót. Jednak pod murami Modeny pojawiły się wojska mediolańskie w sile 14 tysięcy, w tym 4000 konnych. Bitwa była zażarta a siły sycylijskie słabły toteż król nakazał odwrót. Spośród walczących uratowało się tylko 6000, w tym 4500 jazdy. Wojska te przetransportowane drogą morską do Neapolu, połączyły się w mieście z nowo zwerbowaną armią w sile 15 tysięcy pod dowództwem Mengardo Alcamo, zasłużonego generała.


Zaciekły opór Sycylijczyków

Dowództwo na czas walk na Sycylii powierzył właśnie temu generałowi a sam pozostał w Neapolu, aby organizować obronę przed wojskami mediolańskimi.
14 marca 1446 na przedpolach Palermo spotkało się 13 tysięcy wyznawców Allaha i 18 tysięcy sycylijczyków. Po zaciętej bitwie, która trwała cały dzień, opór wojsk tunezyjskich został złamany, a sam władca muzułmański, który osobiście uczestniczył w walce, zmuszony do podpisania „wieczystego” pokoju.


Wojska sycylijskie idą do ataku

Sytuacja w Neapolu również znacznie się poprawiła, gdyż Austria, zaniepokojona wzrostem potęgi Mediolanu, wypowiedziała mu wojnę w maju 1446 roku. W takiej sytuacji szybko doszło do porozumienia sycylijsko-mediolańskiego, na mocy którego powracano do stanu z przed wojny. Również poselstwo do króla Anglii odniosło sukces, gdyż zgodził się on za cenę 25 grzywien srebra na pokój. Czas był ku temu najwyższy, jako że skarbiec państwowy był pusty a ludność zmęczona ciągłymi wojnami.

Okres, który nastąpił po wojnie często nazywany jest „złotym wiekiem” Sycylii, ponieważ na przestrzeni niecałych 20 lat kraj ten nie nawiedziła żadna wojna lub też powstanie. Prężnie rozwijająca się gospodarka, wzmocniona awansem kolejnych poborców podatkowych przynosiła pokaźne zyski. Rozwój nowych technologii zaowocował w maju 1453 roku awansem na trzeci poziom technologii lądowej, co znacznie unowocześniło armię sycylijską. W niecałe 9 lat później, w styczniu 1462 roku poziom wyszkolenia marynarzy również wzrósł do 3 poziomu, co w połączeniu z rozbudową floty stawiało Sycylię w dobrej sytuacji na morzu.



Sielanka zakończyła się dość nie oczekiwanie wydarzeniem, które rozegrało się w północnej części półwyspu Apenińskiego. Mianowicie papież Paweł II, rok po wstąpieniu na stolicę Piotrową, w czerwcu 1465 roku zaniepokojony dużym wzrostem znaczenia Mediolanu, uderzył na ich posiadłości, wywołując I wojnę apenińską.
Do Pawła II przystąpił doża wenecki, Cristoforo Moro, pragnący raz na zawsze rozprawić się z sojusznikiem Mediolanu, Genuą. W takiej sytuacji Roger V nie mógł pozostać obojętny. We wrześniu 1465 roku wkroczył na czele 22 tysięcy żołnierzy na ziemie byłego sojusznika swego ojca, Papiestwa. Zdając sobie sprawę iż ryzykuję wiele skierował swą armię do prowincji Marche, która poddała się w kwietniu 1466 roku. Po dość łatwym podboju wschodnich ziem Papiestwa, Roger skierował się na stolicę- Rzym. Miasto to było bogate i dobrze ufortyfikowane to też oblężenie się przeciągało a siły sycylijskie słabły. W styczniu 1467 roku do Rogera dotarły wieści, iż Paweł II włączył do swego państwa, po rocznym oblężeniu, sojusznika Mediolanu, Sienę. W niecały miesiąc później Wenecja, nie mogąc pokonać na lądzie wojsk sycylijskich, zakazała handlu z tym krajem. Jednak nawet utrata części dochodów przez Rogera nie mogła już odwrócić losów wojny. Wojska papieskie w październiku 1468 roku poniosły ogromne straty w bitwie pod Florencją i szala zwycięstwa przechyliła się na stronę Mediolanu. Roger nie mógł pozwolić, aby wojska tego kraju zajęły Sienę i tym samym zagroziły Rzymowi, który poddał się we wrześniu 1468 roku. Gdy tylko dowiedział się o klęsce wojsk papieskich wyruszył w kierunku Sieny. Jednak gdy dotarł na miejsce miasto oblegały już wojska mediolańskie. Jednak Roger V nie zrezygnował z zajęcia miasta i zaoferował pomoc swej 14 tysięcznej armii przy zdobywaniu miasta. Dowódcy mediolańscy, chcąc nie chcąc musieli przystać na propozycje władcy Sycylii, gdyż ich armia wynosiła tylko 7,5 tysiąca ludzi a dodatkowo w samym Mediolanie zmienił się władca i nie wiadomo było jakie ma plany.
Miasto upadło w kwietniu 1469 roku, a tydzień później pod Rzymem podpisano pokój, na mocy którego królestwo Sycylii powiększało się o prowincje Marche i Siena a dodatkowo Paweł II uznawał zwierzchnictwo Rogera nad Rzymem. W ten oto sposób na półwyspie Apenińskim pozostały tylko dwa liczące się państwa- Mediolan i Sycylia. Ambicje ich władców sprawiały iż starcie między nimi stawało się nieuniknione....


Półwysep Apeniński w roku 1470

 

Rozdział III

Zwycięstwo w wojnie z Papiestwem zaowocowało nie tylko powiększeniem terytorium czy wzmocnieniem gospodarki, ale także większym zainteresowaniem głównych potęg Starego Świata półwyspem Apenińskim. Marzec 1473 roku przyniósł nie tylko jeszcze większe unowocześnienie gospodarki poprzez awans na 3 poziom infrastruktury ale przede wszystkim związał Sycylię sojuszem z dwoma potęgami śródziemnomorskimi, Kastylią i Portugalią. Sojusz ten jednak wobec napięć panujących na linii Lizbona – Madryt nie przetrwał długo, bo do 1477 roku. Jednak współpraca pomiędzy dwoma wybijającymi się .państwami półwyspów Apenińskiego i Iberyjskiego zaowocowała w styczniu 1478 roku sojuszem do którego pomimo sprzeciwów Rogera V, Izabela I włączyła również Aragonię, królestwo swego męża Ferdynanda II. Wynikły z tego również dobre okoliczności, gdyż konflikt sycylijsko-aragoński o panowanie we Włoszech został zażegnany a uwaga Aragonii zwrócona na północne wybrzeża Afryki.


Izabela I, królowa Kastylii

Wzrastająca potęga Sycylii przysparzała jej również licznych wrogów, a wśród nich najzacieklejsza była Wenecja, która obawiała się utraty swej mocarstwowej pozycji na Morzy Śródziemnym. W październiku 1481 roku zakazała oficjalnie handlu z kupcami i portami Sycylii, chcąc w ten sposób powstrzymać ekspansję Rogera V. Ten jednak nie mógł zbrojnie rozprawić się z kupieckim miastem, gdyż wiedział, że król Mediolanu, Giovanni Galeazzo II, czeka tylko na korzystną okazję do rozszerzenia swego władztwa na południe.
Dwa miesiące później w Neapolu, kupiec o imieniu Enrique uzyskał od króla zgodę na budowę manufaktury przetwarzającej wino, co było zapowiedzią wkraczania Sycylii w erę rozwoju kapitalizmu.

Ostatnie lata panowania Rogera V wypełnione były reorganizacją armii i floty, tak potrzebnych aby zdobyć panowanie we Włoszech. W roku 1482 armia sycylijska awansowała na 4 stopień rozwoju a dwa lata później we flocie pojawiły się nowo wybudowane w Mesynie transportowce, efekt awansu na poziom 4 technologii morskiej.
Roger V zmarł 9 kwietnia 1485 roku.


Pogrzeb Rogera V

Państwo pozostawione przez Rogera było już gotowe do rozszerzenia swych granic i potrzebowało człowieka, który by umiejętnie wykorzystał potencjał Sycylii, człowiekiem tym był Tankred I, syn Rogera V. Władca ten posiadał wspaniałe zdolności militarne tak potrzebne przy jednoczeniu Włoch.


Po reorganizacji armii i powiększeniu jej stanu do 28 tysięcy, Tankred w październiku 1488 roku uderzył na posiadłości Mediolanu, wykorzystując zaangażowanie Giovanniego Galeazzo w wojnę z Francją. Kampania szła dość gładko i do końca 1489 roku posiadłości mediolańskie na południe od Padu znalazły się w rękach sycylijskich. Jednak w tym czasie armia Tankreda zmalała do 19 tysięcy a wojska mediolańskie w sile 25 tysięcy, uwolnione po podpisaniu pokoju z Francją, rozpoczęły kontrofensywę rozbijając pod Parmą armię Sycylii. Dopiero przybycie nowo sformowanej armii z Neapolu, w sile 18 tysięcy zdołało wyprzeć wojska Mediolanu z powrotem za Pad. Połączywszy siły, Tankred w maju 1491 roku postanowił przekroczyć Pad i zaatakować Mediolan, bitwa rozegrana 24 lipca była popisem umiejętności Tankreda i całej armii sycylijskiej. Oblężenie miasta przeciągało się i dopiero przybycie 10 tysięcy nowo sformowanych żołnierzy w marcu 1492 roku złamało opór obrońców. Pokój podpisano 12 kwietnia 1492 roku na zamku Lodi a na mocy traktatu ziemie położone na południe od Padu przechodziły pod panowanie Tankreda I, dodatkowo Mediolan musiał zapłacić 325 grzywien srebra co ogromnie poprawiło stan skarbca królewskiego.
Nie chcąc tracić czasu i korzystając ze sprzyjających okoliczności a mianowicie wojny austriacko-bawarskiej, Tankred w maju 1492 roku uderzył na austriacką prowincję Romagna. Oblężenie trwało lutego 1493 roku a po porażce z Bawarią, Austria wycieńczona ciągłymi wojnami zgodziła się na pokój, tym bardziej, że wojska sycylijskie oblegały już Wiedeń. Pokój podpisano w Schonbrunn 30 maja 1493 roku.



Era odkryć
W czasie wojny z Austrią do Włoch nadeszły wieści o odkryciu nowego lądu na zachodzie Atlantyku. Na początku 1492 roku na dworze w Mesynie zjawił się człowiek, który twierdził iż potrafi dopłynąć do tego lądu i zająć go dla królestwa Sycylii, człowiek ten nazywał się Eco Entreto.


Jednak z powodu wydatków wojennych wyprawa do Nowego Świata wyruszyła dopiero po zakończeniu działań wojennych w październiku 1493 roku. Korzystając z portów portugalskich, Lizbony i Azorów, Eco dopłynął w lutym 1494 roku do Bermudów a następnie do Bahamów. Na wyspach tych kupcy sycylijscy szybko założyli faktorie kupieckie, które z czasem miały przeistoczyć się w kolonie. Eco dotarł również do wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej, gdzie założono punkt handlowy w Chesapeake. Następne lata upłynęły na kolejnych wyprawach odkrywczych wzdłuż brzegów Ameryki Płn. a także Karaibów. W tym czasie kupcy obeznani już ze światowym handlem osiągnęli 3 stopień rozwoju technologicznego, co zaowocowało wzrostem dochodów do skarbca.
Również wojsko rozwijało się prężnie osiągając do końca 1498 roku poziom 5 rozwoju, tak na lądzie jak i na morzu.
W latach 1500-1510 wielki wyż demograficzny spowodował iż wielu Włochów postanowiło wyemigrować do Nowego Świata, aby tam polepszyć swój byt. Kierowali się oni głównie do sycylijskich faktorii kupieckich na Karaibach, przekształcając je w kolonie. Tak powstały Włoskie Indie Zachodnie.

Włoskie Indie Zachodnie

II wojna apenińska
Zaangażowanie Sycylii w wyścigu kolonialnym w Nowym Świecie, starała się wykorzystać Wenecja, która sprzymierzona z Bawarią, najechała ziemie Tankreda I w maju 1510 roku. Przez pierwsze dwa lata wojny, nie przygotowana Sycylia, ograniczała się do działań defensywnych, podczas których pomimo kilku zwycięstw utraciła kontrolę nad północną częścią swych ziem. Sytuację tą wykorzystał papież Juliusz II zrywając stosunek lenny wobec Sycylii, jednak zachowując neutralność w toczącym się konflikcie.
Działania wojenne przybrały bardziej pomyślny przebieg w roku 1512, gdy do Włoch dotarły silne oddziały hiszpańskie, wspomagające Sycylię a także nowo sformowane wojska Tankreda na które jednak musiał się zapożyczyć na sumę 600 grzywien.
Do końca 1513 roku Tankred I zdołał odbić z rąk bawarsko-weneckich wszystkie swoje posiadłości na północy a z nadejściem nowego roku przeprawił się przez Pad i zaatakował Mediolan. Miasto to po klęsce w wojnie z Sycylią a wcześniej z Francją było już cieniem swej dawnej potęgi, nic więc dziwnego, że Bawaria w 1502 roku wcieliła je do swego państwa, zdobywając nie tylko mocarstwową pozycję w południowych Niemczech, ale i zagrażając posiadłością sycylijskim.
Miasto poddało się w lipcu 1514 roku a idącą na odsiecz miastu 15 tysięczną armię bawarską, Tankred rozniósł na polach wokół miasta. Droga do Bawarii stała otworem. Oblężenie Monachium rozpoczęło się 5 września i trwało do marca roku 1515. Bawarczycy widząc nieuchronność swej klęski zgodzili się na warunki podyktowane przez Tankreda, czyli zrzeczenie się Mediolanu i zapłacenie 125 grzywien srebra. Pokój podpisano w Mediolanie 23 kwietnia 1515 roku.
Teatr działań wojennych przeniósł się teraz do Mantui gdzie broniły się resztki armii weneckiej rozgromionej wcześniej przez połączone siły hiszpańsko-aragońskie. Po wyparciu tych oddziałów z prowincji, miasto wzięto szturmem 24 października 1515 roku. Ukoronowaniem wojny było oblężenie i następnie zdobycie samej Wenecji w lutym 1517 roku przez połączone siły hiszpańsko-sycylijskie. Na mocy pokoju podpisanego w Neapolu, Wenecja zrzekała się Mantui i zobowiązywała do zapłacenia 550 grzywien srebra. I tym razem Sycylia wyszła zwycięsko z wojny o zjednoczenie Włoch.



Zjednoczenie Włoch
Po pokonaniu głównych rywali na Półwyspie, Tankred I przystąpił do przygotowywania uroczystości koronacyjnych na króla Włoch. Przygotowywania te przerwała jego śmierć w lipcu 1520 roku. Na tronie zasiadł William II, który jednak nie porzucił marzeń ojca o koronie Włoch. Uroczystość odbyła się w Mesynie 25 grudnia 1521 roku. Po kilkuset latach rozbicia Włochy stały się znów jednym państwem...

 

Rozdział IV

Zjednoczenie Włoch jak również sukcesy militarne Sycylijczyków wpłynęły korzystnie na postrzeganie tego państwa w Europie. Wywołało również falę poselstw z propozycjami małżeństw, które William II skrzętnie przyjmował wiedząc iż mogą przynieść mu wymierne korzyści w przyszłości. I tak zawarto związki małżeńskie z dworami w Krakowie, Madrycie, Londynie i Moskwie.
Zjednoczenie państwa wpłynęło również korzystnie na rozwój nauki, co zaowocowało szybkim rozwojem technik walki, tak na lądzie jak i na morzu. Przełomem okazał się maj roku 1530, kiedy to armia osiągnęła poziom 11, przez co era rycerzy i wojen średniowiecznych minęła bezpowrotnie.
Nie obyło się jednak bez porażek na arenie międzynarodowej, gdy po wygaśnięciu sojuszu z Hiszpanią, William wysłał posłów do Anglii, aby związać oba kraje sojuszem, król Henryk VIII arogancko przyjął dyplomatów i zażądał, aby król włoski przybył osobiście. Ta zniewaga wpłynęła jednak znacząco na kurs polityki włoskiej, gdyż porzucono plany odebrania Sardynii Hiszpanom i związano się z nimi ponownie sojuszem.



Posunięcie to okazało się zbawienne w skutkach, gdyż wyrastająca na hegemona w Europie Francja, nie mogąc znieść powstania dużego i silnego państwa, jakim były zjednoczone Włochy, wypowiedziała im wojnę w październiku 1535 roku. Do wojny natychmiast przystąpiła Hiszpania wietrząc w tym posunięciu wielkie korzyści. Wojsko francuskie okazało się, podobnie jak sto lat wcześniej w wojnie stuletniej, mało karne i pozbawione dobrych dowódców, dlatego też letnia ofensywa armii włoskiej na Piemont a hiszpańskiej na Gujennę zakończyły się pełnym sukcesem. W roku następnym, czyli 1537 Hiszpanie rozpoczęli marsz w głąb Francji a wojska włoskie, które zimą przeniosły się do Lombardii, powstrzymały armię francuską w sile 22 tysięcy zmierzającą z Niemiec. Porażki i buntujące się miasta niemieckie zmusiły Franciszka I do podpisania pokoju, na mocy którego Francja przekazywała Włochom Piemont a Hiszpanii Gaskonię. Traktat pokojowy podpisano w Turynie, 17 października 1537 roku.



Po zwycięstwie nad Francją i umocnieniu swej pozycji na kontynencie, William II zwrócił tor polityki na działania kolonialne. Ogromny wyż demograficzny a także wielu śmiałków gotowych wybrać się za ocean w poszukiwaniu szczęścia sprawiały, iż Włoskie Indie Zachodnie rozwijały się prężnie i do roku 1589 na wszystkich wyspach powstały ufortyfikowane miasta a w nich sprawnie działający poborcy podatkowi.



Gdy na Karaibach zrobiło się już zbyt ciasno, włoscy żeglarze i osadnicy poczęli dobijać do brzegów Ameryki Północnej, w miejscu gdzie kiedyś znajdował się punkt handlowy zniszczony przez Indian. Miejsce to zwało się Chesapeake.



W krótkim czasie całe wschodnie wybrzeże od Delawere aż po Carolinę pokryło się osadami włoskich emigrantów i kolonizatorów. Gorączki kolonizacyjnej nie przerwała nawet śmierć Williama II, który zmarł we wrześniu 1556 roku. Następca jego, William III, kontynuował kurs polityki swego ojca, zachowując pokój w Europie i koncentrując się na koloniach, pragnął stworzyć imperium kolonialne, dzięki któremu byłby w stanie stawić czoła Imperium Osmańskiemu, które to w II połowie XVI rozrosło się na całym wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego.



Zamierzenie to wykonał syn Williama III, Bruce I, który wstąpił na tron w lutym 1583 roku. Za panowania tego władcy w koloniach miał miejsce pierwszy w historii bunt osadników, który jednak udało się szybko zdusić dzięki wojskom przysłanym z Europy.



Jednak po zaledwie trzech latach panowania Bruce I nagle zmarł a władzę po nim przejęła jego córka, Costanza. Fakt iż na tronie włoskim zasiadła kobieta starała się wykorzystać Anglia, coraz bardziej zaniepokojona włoskimi postępami w Ameryce. Wojna wybuchła w lutym 1587 roku. Po stronie Anglii opowiedziały się Dania i niedawno powstała Prowansja a do Włoch przyłączyła się Hiszpania pragnąca osłabić panowanie angielskie na morzach. Wojska włoskie nie czekając na posiłki, wyruszyły w sile 20 tysięcy pod mury Marsylii. Posunięcie to okazało się nader trafne, gdyż Prowansja, nie przygotowana do wojny, od razu poprosiła o pokój. W ten sposób po szybkiej kampanii wyeliminowano sojusznika Anglii nad Morzem Śródziemnym.
Również w koloniach Anglicy nie wykazywali inicjatywy, co też wykorzystał Bruce I wysyłając 5 tysięczny oddział kawalerii na rajd po osadach i faktoriach angielskich. Działania te zmusiły Anglików, skutecznie wiązanych przez flotę hiszpańską, do podpisania pokoju 28 stycznia 1588 roku. Na mocy traktatu londyńskiego Anglia zobowiązywała się do zapłacenia 50 grzywien srebra i zniesienia embarga dla kupców włoskich.
Zwycięska wojna z Wyspiarzami, utwierdziła dwory europejskie w przekonaniu iż Włochy powoli stają się mocarstwem zdolnym do dyktowania warunków w polityce śródziemnomorskiej.

Gdy w marcu 1592 roku poziom zarządzania osiągnął 4 stopień a jednocześnie kupcy włoscy przekonali się iż mogą skutecznie zwalczać konkurencję dzięki instytucji embarga, Constanza wraz z poślubionym rok wcześniej mężem Konradem, postanowiła wzmocnić gospodarkę kraju i jednocześnie ulżyć w trudach najbiedniejszym, poprzez powoływanie w każdej prowincji sędziego, który to miał nie tylko osłabiać zdzierstwa poborcy, ale także i pozytywnie wpływać na produkcję. Posunięcie to okazało się zbawienne, gdyż przez ponad 10 lat nie zanotowano buntu we Włoszech a ponadto dochody do skarbca wzrosły znacznie.
Pierwsze lata XVII wieku przyniosły wielce oczekiwaną instytucję gubernatora, który to miał pozytywnie wpływać na poziom inflacji i produkcję. W krótkim czasie urząd ten powołano we wszystkich miastach królestwa a na wyniki nie trzeba było długo czekać, inflacja powoli acz sukcesywnie poczęła maleć.

Takie wzmocnienie gospodarki musiało wpłynąć na politykę międzynarodową Włoch. W Październiku 1602 roku 28 tysięczny korpus włoski uderzył na Genuę a jednocześnie 25 tysięczna armia wylądowała na Korsyce.



Uderzenie było tak nagłe i dobrze zorganizowane, że flota genueńska, która próbowała wyjść z portu w Genui została zdziesiątkowana ogniem floty włoskiej, która w sile 35 okrętów blokowała wejście do portu. Korsyka poddała się w marcu roku następnego, dzięki czemu do korpusu oblegającego Genuę dołączyło 20 tysięcy żołnierzy przerzuconych z tej wyspy. Genueńczycy widząc beznadziejność swej sytuacji poprosili o pokój. Porozumienie podpisano w Mediolanie 2 października 1603 roku na mocy którego Włochy otrzymywały Korsykę i 250 grzywien srebra. Dzieło eliminowania ostatnich niezależnych państw na obrzeżach Półwyspu Apenińskiego zostało rozpoczęte...

 

Rozdział V

Sukcesy na półwyspie Apenińskim a także coraz większa rola kolonii w Ameryce spowodowały iż coraz więcej kolonistów przeprawiało się przez Atlantyk, aby za oceanem rozpocząć nowe życie. W pierwszym dziesięcioleciu XVII wieku kolonie włoskie na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej powiększyły się o prowincję Appalachy i Catawba, docierając do osad plemienia Cherokee. W sierpniu 1614 roku grupa kupców z Florencji założyła Kompanię Włosko-Amerykańską do handlu z koloniami. Na skutki tego kroku nie trzeba było długo czekać, w styczniu 1619 roku, czyli niespełna 5 lat później, w Aleghany otwarto pierwsze na terenie Ameryki Płn. centrum handlowe, zadaniem którego był handel z plemionami indiańskimi i koloniami pozostałych państw europejskich.



Wzrost znaczenia Włochów w Nowym Świecie negatywnie wpłynął na ich stosunki z Anglią. Punktem zapalnym konfliktu stało się nie wpuszczenie statków angielskich do portu w Delaware, których, jak słusznie przypuszczano, załogi były chore na cholerę. Anglia nie czekając, pewna swej potęgi na morzu, wypowiedziała wojnę Królestwu Włoch 6 maja 1625 roku. Anglicy jednak nie spodziewali się, że po stronie Włochów opowie się król hiszpański Filip IV, który pragnął raz na zawsze uporać się z flotą angielską łupiącą od dawna jego „Srebrną Flotę”. Dowódca włoski w Delaware, Fernando Antorocci, nie czekając na posiłki z Europy, wyruszył na czele 5000 ludzi na północ, zajmując w sierpniu angielskie miasto – Nowy York. Po spacyfikowaniu prób powstania, podjętych przez protestanckich mieszczan, wojska włoskie wyruszyły w stronę Quebecu, aby połączyć się tam z wojskami francuskimi, które przybyły tu po wypowiedzeniu przez Francję wojny w czerwcu 1625 roku.

Drogę 4 tysięcznej armii włoskiej zagrodził jednak angielski korpus w sile 6,5 tysiąca żołnierzy. Bitwa rozegrana pod Bostonem trwała cały dzień, podczas którego Włosi odpierali kolejne ataki wojsk angielskich. Wynik bitwy, był wielkim triumfem armii włoskiej, która straciła tylko 763 zabitych, straty angielskie wyniosły aż 4372 zabitych. Po tak dotkliwej porażce Anglicy wycofali się na północ zostawiając otwartą drogę na Quebec.



Jednak dzień po bitwie w Delaware wylądował 12 tysięczny oddział włoski, który ponadto przywiózł wiadomość o wspaniałym zwycięstwie floty włosko-hiszpańskiej nad flotą angielską u brzegów Azorów. W tej sytuacji Antorocci zdecydował się na pościg za nieprzyjacielem i spustoszenie jego terenów. Działania te przyniosły wymierny skutek już w grudniu, gdy cała południowa część kolonii angielskich znalazła się w rękach włoskich. Rokowania pokojowe podjęte w Londynie w styczniu 1626 roku, zakończył traktat pokojowy podpisany 21 lutego w Oxford. Na mocy traktatu król Anglii, Karol I zrzekał się prawa do całego Manhattanu i zobowiązywał się do zapłacenia 250 grzywien srebra.



Zwycięstwo w wojnie z Anglią przyspieszyło proces scalania resztek ziem włoskich do tej pory niezależnych od Królestwa. Gdy w marcu 1630 roku na granicy z Genuą pojawił się Angelo Palminteri wraz z 30 tysiącami najlepszych włoskich żołnierzy, losy Genui, jako niezależnego kraju, wydawały się już policzone.



Jednak niespodziewanie dla Konrada i Costanzy, władających Włochami od ponad 40 lat i zbliżających się już do kresu swych ziemskich dni, doża wenecki Niccolo Centurioni poparł Genuę i wypowiedział wojnę Królestwu. Jednak na skutek niezrozumiałych względów 47 tysięczna armia Wenecji nie wkroczyła do północnych Włoch. Zwłokę tę wykorzystał Palminteri, który po rozbiciu 7000 genueńczyków przystąpił do oblężenia miasta.



W tym samym czasie z Sycylii i południowych Włoch do Mediolanu dotarła 50 tysięczna armia włoska mająca za zadanie osłaniać granicę z Wenecją a po zdobyciu Genui, połączyć się z Palminterim i uderzyć na Wenecję. Jednak gdy w styczniu 1631 roku padła Genua do wojsk w północnych Włoszech dotarła wiadomość o śmierci król Konrada I i że pogrążona w żalu królowa nie życzy sobie podejmowania działań przeciw Wenecji. Działania zakończył traktat z Mediolanu podpisany w maju 1631 roku, na mocy którego Genua została wcielona do Królestwa Włoch a pomiędzy Cosenzą a mocno już schorowanym Centurionim stanowiono pozostawić status quo. Nie rozwiązanie sprawy Wenecji było zapowiedzią kolejnej krwawej rozprawy w ostatecznym dziele jednoczenia wszystkich Włochów.

 

Rozdział VI

Wzrost potęgi militarnej i politycznej Królestwa Włoch, przyczynił się do coraz większej rywalizacji ze strony Portugalii, której pozycja we wspólnym sojuszu z Hiszpanią ulegała coraz większemu osłabieniu. Punktem kulminacyjnym tego konfliktu było ogłoszenie przez króla portugalskiego Filipa III embarga handlowego, wymierzonego w kupców włoskich, co nastąpiło w maju 1633 roku. Jednak dzięki skutecznej akcji dyplomatycznej króla Hiszpanii Filipa IV a także ugodowej postawie coraz bardziej zniedołężniałej królowej Costanzy udało się zapobiec rozpadowi sojuszu, choć embargo nie zostało zdjęte.
Wspaniała koniunktura w gospodarce a także coraz większe zaangażowanie kupców włoskich w Indiach sprawiało, że skarbiec w Messynie zapełnił się złotem, które umiejętnie wydawano na ulepszenie armii. Polityka wspierania rozwoju armii i floty przyniosła efekty już w 1639 roku, gdy udało się uzyskać 21 poziom technologii lądowej, co stawiało Włochów na czele najnowocześniejszych i najlepiej wyszkolonych armii świata. Korzystając z takiego obrotu spraw w Europie, szlachta włoska wraz z mieszczaństwem, które w tym okresie stawało się główną siła napędową kraju mocno zaangażowała się w politykę kolonialną, rozumiejąc iż droga do mocarstwa prowadzi przez kolonie. Lata 40-te XVII wieku w polityce włoskiej cechowało silne popieranie osadnictwa w koloniach i do znacznego powiększenia obszaru kolonii włoskich w Ameryce. Jednak wzrost liczebności osadników i coraz większe zdzierstwa i gwałty popełniane przez kupców z Kompanii Włosko-Amerykańskiej, przyczyniły się do wzrostu napięć między białą ludnością a Indianami. W roku 1649 wojownicy z plemienia Cherokee wspomagani przez Irokezów napadli i spalili włoską osadę Nowa Mesyna położoną nad granicą z plemieniem Cherokee. Incydent ten stał się początkiem wojny z plemionami indiańskimi. W maju 1649 roku silny oddział włoski pod dowództwem Luigiego Orbetello wkroczył na tereny plemienia Cherokee i pokonując ich wojowników w bitwie pod Chiquana, do końca października opanował cały zamieszkały przez to plemię teren. Natychmiast po włączeniu tych terenów do kolonii nastąpiła silna migracja białych na te tereny połączona z eksterminacją i zmuszaniem do niewolniczej pracy tubylców. Wojska Orbetella natomiast, które zaraz po zaprowadzeniu porządku na terenach podbitych przerzucono na północ, przezimowały w forcie Tuscarora i z nastaniem wiosny uderzyły na osady Irokezów w rejonie jeziora Erie. Znaczna przewaga w ludziach a także nowoczesne wyposażenie spowodowało iż kampania przeciw Irokezom zakończyła się już w lipcu 1650 roku całkowitym wcieleniem tych terenów do kolonii.



Po drugiej stronie Atlantyku, już podczas wojny z Cherokee, Włochy opanowała żałoba, gdyż 6 lipca 1649 roku zmarła królowa Cosenza, która panowała przez ponad 48 lat. Było to najdłuższe panowanie w historii Włoch. Na tron w Mesynie wstąpił po śmieci Cosenzy, jej wnuk Roger VI co zapowiadało zmianę dotychczasowej polityki państwa. Roger, wychowany w dobie walk religijnych i prób reform Kościoła, znany był ze swego nieprzejednanego stanowiska wobec Turcji, gdyż uważał ją za zagrożenie dla chrześcijańskiej Europy. Przygotowania do wojny z Imperium Ottomańskim, które rozpoczął zaraz po zakończeniu wojny w Ameryce, niespodziewanie przerwały rozruchy w koloniach, które obawiając się zmniejszenia ich roli w polityce państwa, koncentrującego się teraz bardziej na Europie, podniosły bunt i rozpoczęły walki z wojskami włoskimi. Słabe wyszkolenie i uzbrojenie kolonistów, a także brak jednolitego dowództwa spowodowało iż zamieszki stłumiono w październiku 1651 roku.



Marzenie Rogera o wielkiej wojnie z Turcja stało się rzeczywistością w październiku 1655 roku, gdy 50 tysięcy włoskich żołnierzy wylądowało niespodziewanie w Dalmacji. Do wojny po stronie Włoch przystąpiła natychmiast Hiszpania, a także z pewnymi oporami i bojąca się jeszcze większego wzrostu potęgi Włoch, Portugalia.
Dowodzący siłami włoskimi Angelo Palminteri, wsławiony już zdobyciem Genui, zaraz po wylądowaniu nakazał szybkie opanowanie wybrzeża dalmatyńskiego obawiając się szybkiego kontrataku wojsk tureckich. Jednak sułtan Mehmed IV zajęty wojną z Persją nie mógł wysłać w krótkim czasie większych oddziałów do walki z Włochami i Hiszpanami. Dalmacja została opanowana w marcu 1656 roku i gdy wydawało się, że przejęcie kontroli na Raguzą i Istrią przez Włochów jest nieuniknione, 80 tysięczna armia dowodzona przez wezyra Ahmeda Khana uderzyła na Palminteriego pod Raguzą. Bitwa była krwawa, śmierć poniósł sam Palminteri, ale przed zmierzchem wojska tureckie wycofały się. Straty włoskie były olbrzymie, największe jakie dotychczas ponieśli w jednej bitwie. Samej piechoty zginęło 23 tysiące a straty w kawalerii też były znaczące.



Po śmierci Palminteriego nowym wodzem został jego brat Eduardo. Natychmiast też zarządził on odwrót na okręty stojące u wybrzeży Dalmacji, gdyż zdawał sobie sprawę, że następny atak zmiecie z powierzchni jego oddziały.


Eduardo Palminteri

Zaraz po przybyciu do Włoch nakazał on utworzenie 40 tysięcznej armii zdolnej do odsieczy twierdz w Dalmacji obleganych teraz przez Turków. Jednak zaciąg nowych oddziałów przeciągnął się aż do września i nie zdołano przeszkodzić Turkom w zajęciu Dalmacji. Efekty kampanii letniej zostały zaprzepaszczone.



Gdy nadeszła wiosna 1656 roku Palminteri spróbował jeszcze raz zaatakować wschodnie wybrzeże Adriatyku, tym razem pod Raguzą. Prowincja poddała się po tym jak podczas już pierwszego szturmu zdobyto górujący nad okolicą zamek w Dubrowniku. Natychmiast także wojska włoskie wyruszyły do Bośni, gdzie koncentrowała się turecka armia. Włochom udało się zaskoczyć przeciwnika i odnieść wspaniałe zwycięstwo w bitwie pod Goralią. Turcy stracili ok. 10 tysięcy zabitych i wziętych do niewoli, a co ważniejsze ich armia poszła w rozsypkę. Po tak wspaniałym zwycięstwie Włosi zawrócili ku Dalmacji, aby korzystając z chwilowego zamieszania u nieprzyjaciela, zająć Dalmację. Prowincja padła pod koniec lipca. W tym czasie we Włoszech wybuchła epidemia tyfusu, która dziesiątkowała ludność Mediolanu i Parmy. Ogniska epidemii zdarzały się również w armii włoskiej, toteż Palminteri zdecydował się wycofać na Sycylie, by stamtąd zaatakować Valettę, stolicę Malty. W czasie przeprawy flota włoska w sile 76 okrętów, w tym 19 potężnych okrętów wojennych, zwanych galeonami, natknęła się na 60 okrętów tureckich zmierzających do Tunezji. W czasie wielkiej bitwy u wybrzeży Malty, rozegranej 14 października 1656 roku, flota włoska zdołała zatopić 21 statków wroga tracąc tylko 4 własne. To wielkie zwycięstwo morskie przypieczętowało los Malty, która poddała się w miesiąc później.



Zwycięstwa włoskie połączone z kampanią Hiszpanów i Portugalczyków w Azji Mniejszej skłoniły sułtana Mehmeda IV do rozpoczęcia negocjacji pokojowych. Ze względu jednak na nie przejednaną postawę sułtana co do Dalmacji, wojska włosko – hiszpańskie w lipcu roku 1657 wylądowały pod Aleksandrią w Egipcie i rozbiwszy oddziały tureckie w pobliżu miasta przystąpiły do oblężenia. Wieść o utracie kontroli nad największym z miast Egiptu skłoniła sułtana do podpisania pokoju, na mocy którego Włochy otrzymały Dalmację, Raguzę i Maltę a także 200 grzywien srebra.



Wspaniałe sukcesy w wojnie z Turcją ośmieliły Rogera VI do agresywniejszej polityki wobec ostatniego, niezależnego państwa włoskiego – Wenecji. Wprowadzenie embarga dla kupców weneckich w styczniu 1660 roku zaostrzyło napięcia na linii Wenecja – Messyna, aż w końcu po zakończeniu przygotowań i przerzuceniu 50 tysięcy żołnierzy do północnych Włoch, Roger zdecydował się na wojnę, którą wypowiedział 4 sierpnia 1662 roku. Operacja była dobrze przygotowana, w chwili gdy wojska włoskie maszerowały na Wenecję, 8 tysięczny oddział zajął wenecki punkt handlowy na zachodnim wybrzeżu Afryki. We wrześniu doszło do bitwy pod murami Wenecji, podczas której rozniesione zostało 20 tysięcy żołnierzy weneckich.



Oszołomione wspaniałym zwycięstwem wojska włoskie postanowiły wykorzystać trwogę obrońców miasta po przegranej bitwie. Jednak źle przygotowany szturm zakończył się porażką i ciężkimi stratami atakujących. Z obawy przed powtórzeniem niepowodzenia postanowiono nie atakować więcej twierdzy i wyczekiwać jej poddania, szczególnie że flota wenecka która próbowała wyjść z portu została pobita i zapędzona z powrotem.



Oczekiwanie efekt przyniosło w sierpniu 1664 roku, gdy obrońcy poddali się z powodu braku żywności. Palminteri zarządził natychmiast załadunek wojsk na okręty i zamierzał jak najszybciej zająć Kretę, aby Wenecjanie, którym udało się w końcowym okresie oblężenia uciec wraz z częścią floty nie odbudowali swej armii na wyspie. 19 września w okolicach starożytnego Knossos wylądował oddział włoski w sile 22 tysięcy żołnierzy i po pokonaniu nielicznej, bo liczącej 7 tysięcy ludzi, armii weneckiej przystąpili do zdobywania punktów oporu na wyspie. Oczyszczanie zakończono z końcem października.
Traktat pokojowy jaki podpisano w Udine 24 lutego 1665 roku dyktował Wenecji ciężkie warunki: musiała zrzec się Krety i punktów handlowych w Afryce na rzecz króla Włoch, a także zapłacić 700 grzywien złota. Upokorzona i biedna Wenecja nie stanowiła już żadnego zagrożenia dla północnych Włoch i wydawało się iż prędzej czy później zakończy swój byt jak prowincja Królestwa Włoch.