Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

Odcinek 28C


​

Noc z 18 na 19 stycznia byla ciezka dla feldmarszalka. Liczba problemow jakim musial sprostac z kazdym dniem powiekszala sie zamiast topniec. Stal pod Warszawa o ktora bitwa miala finalnie zakonczyc bunt. Car w kazdym kolejnym liscie powtarzal jak mantre - zdobyc Warszawe a bunt sie zakonczy. Paszkiewicz zdecydowanie odmienie spogladal na cala sytuacje. Jak juz tu wspomnialem obawial sie walk wewnatrz miasta. Swiadom byl ile prestizu kosztowalaby przegrana tutaj. Obawial sie takze przeprowadzenia odwrotu w warunkach odstapienia od szturmu. Nie dosc tego wypchniecie Rosena spod Warszawy (nie wiedzial jeszcze o anihilacji jego korpusu) umozliwilo Polakom wyjscie z miasta w pelni sprawna armia. Zmusiloby go to do walk z powrotem na prawobrzezu. Musial zdobyc wszystkie mosty na Wisle. Aby tego dokonac musial wejsc wojskami do miasta. Cala noc zastanawial sie jak tego uniknac. Jak zmusic Polakow samych do opuszczenia miasta. Jedynym wyjsciem bylo zastrasznienie armii sila i dyplomatycznymi dzialaniami.

​

Polacy ze swojej strony czuli sie coraz pewniej. Co prawda zewnetrzna linia obrony sie zalamala, ale prawdziwe walki mialy dopiero teraz nadejsc. Co wazniejsze zaopatrzenie dostarczane przez korpusy kawalerii (Lubienski i Ruzycki), grupe generala Konarskiego (pod Brzesciem) i w koncu korpus generala Chrzanowskiego zaczelo pojawiac sie w ilosciach naprawde duzych. Bylo to kompletna odwrotnosc tego co w tym czasie przezywali zolnierze Rosyjscy. General Koniecpolski zwykle bardzo stonowany nie mogl ukryc ekscytacji rozwijajaca sie sytuacja. Co prawda w tym czasie jeszcze nie wiedzial o dzialaniach Korpusu Rudigera, ale spodziewal sie ze general ten zmuszony zostanie do przekroczenia Wisly i do walk nad Praga. Skutecznie odciagalo go to od glownego kierunku Rosyjskiego. Rozkazy dla generala Chrzanowskiego brzamily jednoznacznie: walczyc na prawym brzegu Wisly, zbierac prowiant, niszczyc kazda wroga placowke, sciagac na siebie wrogie korpusy. W razie przekroczenia Wisly i wkroczenia do Plocka ktoregos z glownych korpusow natychmiast pospiesznym marszem kierowac sie na Warszawe, gdzie dojdzie do bitwy z ktoras z rozdzielonych kolumn Rosyjskich. Decyzje dla generalow Lubienskiego i Konarskiego byly roznie proste utrzymywac pozycje i wiazac przeciwnika a w razie wyraznego zagrozenia kierowac sie na Modlin.

​

Przez caly okres walk z wierzy koscielnej za pomoca lunet Polscy oficerowie doglebnie studiowali kazda widoczna jednostke Rosyjska. Dzieki temu nie bylo mozliwosci ich zaskoczyc i jedynie czas potrzebny na przekazanie tego dowodca decydowal o skutecznosci obrony. Zgodnie z tradycja ksiecia Poniatowskiego wdrozona ponownie przez generala Chlopickiego na rozkaz generala Koniecpolskeigo wszystkie Polskie oddzialy stanely pod bronia jeszcze przed switem. Wsrod ciemnosci zolnierze starali sie dostrzec lub uslyszec jakikolwiek znak nadchodzacego wroga. Mimo mijajacych kolejnych minut nie nastapilo jednak nic takiego. Po zlustrowaniu sytuiacji przez generala Pradzynskiego i jego podkomendnych zdecydowano sie na odwolanie alarmu. Zolnierze wydzieleni z batalionow mieli przygotowac strawe podczas gdy reszta nadal oczekiwala na pozycjach przy zlozonych karabinach. Spokoj trwal do godziny 10 gdy nagle od strony Rosyjskiej odezwaly sie 2 wystrzaly. Zaraz po tym niebo przeszyl prawdziwy grzmot. 96 dzial rozpoczelo w ten sposob ostrzal Polskich pozycji drugiej lini. O ile baterie I korpusu skupily sie na forcie 23 to II Korpus wzial na cel tak szaniec 21 jak i 22. W celu takze znalazly sie Polskie baterie polowe ustawione pomiedzy tymi obiektami. Dziala Murawiewa oraz Chilkowa prowadzily ostrzal dalszych pozycji. Wszystkie jednak skupialy sie na celach w tym samym rejonie. Ostrzal ten trwal blisko 2 godziny nie ustepujac natezeniem ani na chwile.

​

Poczatkowo odpowiedzialy mu tylko baterie walowe oraz pare baterii polowych ustawionych miedzy nimi. Szybko jednak podciagnieto cala rezerwe artylerii i kolejne baterie tak pozycyjne jak i lekkie przemieszczaly sie w kierunku Czystego, rogatki Jerozolimskiej i na wzgorze na poludnie od szanca 24. General Dabrowski podciagnal takze swoje rezerwowe baterie z rejonu placu musztry na wschod od szanca 60. W ten sposob Polacy wykorzystali w pelni uksztaltowanie fortow i terenu. Baterie Rosyjskie stojace w otwartym polu strzelajace na wprost dostawaly sie teraz pod krzyzowy ogien z trzech roznych kierunkow. Szczegolnie uciazliwe, choc bedace w malej liczbie byly te ostatnie baterie (rezerwa Dabrowskiego) ktore strzelaly dokladnie z flanki prostopadle do wroga. General Toll, ktory zastapil kontuzjowanego w wyniku ostrzalu Paszkiewicza nie odczuwal ogromu tego ognia. Uwazal, ze mozliwym bedzie atak przed uplywem dwugodzinnego ostrzalu. Z tego tez powodu podciagnal baterie Gorczakowa, Murawiewa oraz Chilkowa o kolejne 200 metrow. Dzieki temu baterie polowe Bema dostaly sie pod bardzo celny i dewastujacy ogien. Jednoczesnie jednak Rosyjskie baterie teraz z flanki byly ciagle ostrzeliwywane z traktu Krakowskiego. Ciagly ostrzal prowadzony w kierunku juz blisko 150 dzial Rosyjskich spowodowal, ze ich rowna linia coraz bardziej zmieniala sie. W koncu doszlo do podzialu na czesc poludniowa (glownie artyleria II Korpusu) ktora skrecila swoj front w keirunku zachodniej flanki. Polnocna dalej utrzymywala linie stajac frontem do redut 21, 22 i 23.

​

Po uplywie 1,5 godziny ogien jaby oslabl. Bylo to zapewne wynikiem strat jakie ponosili ale takze problemami z amunicja. Duza czesc jaszczy znajdujacych sie przy bateriach na tym etapie walk byla juz zniszczona. Co gorsza jednostki czestokroc wystrzelaly juz caly swoj znajdujacy sie w poblizu zapas amunicji. General Toll planowal zmiane kierunku ataku i jego przyspieszenie. Aby tego dokonac musial jednak dostac zgode feldmarszalka, ktory zamiast tego zarzadzil kolejna godzine ostrzalu. Straty we wlasnych bateriach mialy byc tylko problemem tymczasowego dowodcy. General ten swiadom byl, ze planownay atak przy Polskiej koncentracji na Czystym nie moze sie udac. Polacy przeprowadza flankujace uderzenie ktore zakonczy sie katastrofa dla szturmujacych oddzialow. Wiadomym bylo tez ze Polska artyleria nie dopusci do zalamania sie obrony przez sam ogien artyleri wrogiej. Nalezalo wymyslic inne rozwiazanie.

 

Odcinek 28D


​

W czasie kolejnej godziny widocznym stalo sie przeformowanie niektorych Rosyjskich kolumn w strone traktu Krakowskiego. Powiadomiony o tym general Uminski podciagnal czesc swoich zolnierzy w kierunku zelaznej karczmy za szancem 72. W pierwszej lini umiescil 13ppl oraz Pulk Grenadierow a za nimi 3psp oraz 23ppl. Na polnoc od nich w kierunku szanca 73 ustawiono 6klap. 1DJ generala Jagmina schowana byla za plecami 4DP generala Milberga ktory rozstawial wlasnei swoje pulki na wysokosci szancow 9-12. Dodatkowo 2 bataliony piechoty oslanialy wysuniete bardziej do przodu 4blak i 6kpap. Na tym etapie dalo sie odczuc zmiane takze w ostrzale. Pierwsze oslably niektore poslkei baterie, ktore dostaly rozkaz przemieszczenia sie na nowy kierunek. Chwile po nich dziala II korpusu rosyjskiego zamilkly dostajac polecenie wsparcia ataku generala Murawiewa. Szczesliwie dla Polakow prawie calkowity brak inicjatywy wykazal tego dnia general Strandman ktorego korpus nie wzial udzialu w walkach. Nieliczna artyleria ostrzeliwujaca Polakow z tego rejonu pozwolila przesunac czesc rezerw do centrum. Kolejnym szczesliwym zrzadzeniem bylo uksztaltowanie terenu jakie w tym meijscu panowalo. Polskie oddzialy schowane czesciowo za nierownosciami terenu skutecznie chronily sie przed ostrzalem. Gorzej bylo z artyleria polowa, ktora stojac na wzniesieniach skupiala na sobie ostrzal wroga. Byla godzina 14 gdy w koncu do ataku ruszyly kolumny rosysjkie. W pierwszym rzucie szedl pulkownik Lukasz na czele Grenadierow Luckich. Za jego plecami poruszalis ie w drugiej lini Grenadierzy Zmudzcy. Szybko kolumna ta stala sie celem dla Polskiej artylerii zezbiac w tej masie wojska glebokie bruzdy. Mimo to grenadierzy wyraznie parli w kierunku szanca 74.

​

Widzac to general Uminski wyslal batalion Grenadierow kapitana Szegla do wsparcia obrony. To jego zolnierze dzieki pospiechowi pierwsi dopadli umocnien i z miejsca atakiem na bagnety zepchneli z walow w dol przecinwika. Pulk Zmudzki staral sie wykorzystac te walki i od tylu zajsc obroncow jednak tym smaym dostal sie pod bliski ogien kartaczowy baterii lekkich. Ich dewastujacy flankujacy ogien zalamal tych dzielnich zolnierzy. Niepowodzenie ataku piechoty (ktory mial zmusic do wycofania sie baterie artylerii) spowodowal, ze jako nastepnie ruszylo 12 szwadronow kirasjerow (pulki ks Alberta Pruskiego oraz Nowogrodzki). Ponownie Polacy szybko zareagowali na ta zmaine. Juz w trakcie walk z grenadierami 4blak sekcjami wycofywala sie w stronek wlasnej lini. W czasie gdy w polu widzenia pojawili sie kirasjerzy cofala sie juz takze piechota, ktorej grozilo odciecie w szancu 74. Kirasjerzy uderzyli Polska droga w kierunku Szczesliwie. Uszykowane w plutony zaraz po minieciu N.75 skrecily w prawo rozwijajac pelna predkosc. I w takim wlasnie pelnym pedzie jezdzcy ci wpadli na podmokle grunty, ktorych pelno bylo wokol Czystego. W tym samym czasie w koncu odezwala sie do nich artyleria Polska. Zolnierze tych pulkow zdolali jeszcze dotrzec do drogi na Wole i nawet rozpoczac przechodzenie z szyku plutonami w linie, gdy dostaly sie pod ogien kolejnych baterii 6kpap i 4blak ktore ostatecznie zlamaly atak. Dowodca pulku Nowogrodzkiego wycofal swoich jezdzcow i na nowo ich uformowal. nie zamierzal tak po prostu wycofac sie. Tym razem sciana kartaczy byla jeszcze potezniejsza i po chwili cale pole wokol zaciemnilo sie od martwych i rannych konii kirasjerow.

​

Nie byl to jednak calkiem nieudany atak. Pulkownik Lukasz w miedzyczasie zdolal zajac niebroniony juz szaniec 75 a baterie Polskie zmuszono do cofniecia sie. Takze piechota musiala wycofac sie na linie walow w wyniku walk jakie na poludniu zaczely toczyc szwadrony kawalerii obu stron. W tym samym czasie toczono walki o szaniec 74. Gdy tylko general Uminski zauwazyl Rosjan rozsypujacych sie w tyraliery poslal przeciw nim kawalerie generala Jagmina. Bylo to szybka i bardzo nierowna walka. Rosjanie rozsypani po calym przedpiersiu nie mieli zadnych szans na obrone. Widzac to general Roth dowodzacy druga kolumna polecil formowac czworoboki i powoli wycofywac sie. Zaraz jak tego dokonal na jego zolnierzy posypal sie ogien z baterii walowych. Sciesnieni w czworobokach zolnierze byli swietnym celem dla artylerzystow i rakietnikow. Szybko poszczegolne bataliony zaczely sie sypac i odskakiwac. Niewielu sposrod nich dotarlo do wlasnych lini.

​

Pojawienie sie przed szancem 72 baterii kapitana Jablonowskiego zakonczylo ta czesc walk. Sytuacje jeszcze probowal uratowac general Nostritz ktory poslal do boju dywizjon Dragonow Gwardii pod dowodztwem generala Zassa. Zdolali oni przepedzic rozproszonych jezdzcow z Jazdy Augustowskiej gdy nagle sami wpadli na Pulk Sanodomierski pulkownika Laczkowskiego. Walczacych Rosjan wsparl jeszcze dywizjon dragonow, jednak na tym etapie do walk wkroczyl takze 4pul. Przewaga w jakosci koni i doswiadczenia w walce jakie posiadali gwardzisci zniknela nagle po przybyciu ulanow. Ich atak szybko zalamal szyki dragonow i zmusil do odwrrotu. Zanim walki zakonczyly sie wlaczyl sie do nich jeszcze Pulk Huzarow Gwardii, jednak na tym etapie uwolnione od walki pulki augustowskie i czesciowo sandomierki wspolnie zaatakowaly i zatrzymaly takze to natarcie. Gdy w koncu obie jazdy zakonczyly walki do przodu ryszyly na nowo kolumny Rotha i Murawiewa. Juz przy zapadajacym zmroku zdolali oni podejsc i nawet zdobyc umocnienia 71 i 72 a takze natarly na szaniec 73 Byl to jednak ostatni akord walk tego dnia. Pozbawione wsparcia znajdujac sie w pelnej bliskoci calej polskiej artylerii pozostawiajac wielu zabitych i rannych swoich zolnierzy wycofaly sie do tylu. Polskie oddzialy na nowo wkroczyly do tych, juz powaznie uszkodzonych fortow.

nie wiem

mowilem, ze dzis bede raczej ciezki

 

Odcinek 28E


​

Walki w znowiono 20 stycznia jednak ich natezenie nie bylo juz tak potezne jak wczesniej. Wyraznie dalo sie odczuc mniejszy ostrzal artylerii jak i zreszta samej liczby uzytych baterii. Pozbawione wystarczajacego wsparcia pulki piechoty z duzymi stratami zostaly odparte od przedmiescia Wolskiego jak i od ataku z rejonu Szczesliwic w strone Czystego do ktorego doszlo pod wieczor. Na kolejny atak nie zezwolil czujacy sie juz lepiej feldmarszalek. W wyniku dwudniowych dzialan utracil wiekszosc zapasow amunicji artyleryjskiej oraz wykruszyl znacznie pulki grenadierow a co jeszcze gorsze gwardzistow. Kolejnych strat w tych pulkach nie wybaczylby mu car nawet za cene zdobycia miasta. Paszkiewicz mial jeszcze nadzieje na rozmowy dyplomatyczne, spodziewal sie ze wrog nie zna stanu jego zaopatrzneia i blef mu sie uda. Z tego tez powodu z dniem 21 stycznia wycofal swoje oddzialy bezposrendio spod umocnien Warszawy dbajac o jakosc blokady. Korpus kawalerii hrabiego Witta zostal odeslany na poloc do walk przeciw generalowi Lubienskiemu. gwardzistow i grenadierow wycofano na pozycje zapewniajace lepsze warunki bytowe. Na tym etapie walk Rosjanie wiedzieli juz o zniszczeniu korpusu Rosena oraz utracie Siedlec.

​

Do konca miesiaca dowiedzieli sie takze o marszu korpusu Chrzanowskiego na poludnie w kierunku Zamoscia. Przeciwdzialac mial temu general Rudiger wspierany w miare mzliwosci przez oddzialy Kajsarowa. Po ich ewentualnym zwyciestwie mozna bylo na nowo zablokowac Warszawe od strony Pragi. To pozwoliloby na wznowienie ukladow juz ze znacznie silniejszej pozycji. Jak juz wiemy general Rudiger dal sie wciagnac w pulapke i pomiedzy 1 a 2 lutego zostal zdecydowanie pokonany. Ostatni korpus jaki pozostal na poludniu generala Kajsarowa byl zbyt slaby aby samemu pokonac przeciwnika. Szczegolnie majac za plecami Zamosc z jego garnizonem. Nie pozostalo feldmarszalkowi nic innego jak przeprowadzenie odwrotu. Staral sie to jednak uczynic nie informujac o tym Polakow. Pierwsze w kierunku Plocka i przepraw ruszyly korpusy Gwardii i Grenadierow wspierane przez hrabiego Witta. Skutecznie zepchnely one korpus Lubienskiego z powrotem na prawy brzeg Wisly i do konca lutego odzyskaly przeprawy. W nocy z 4 na 5 marca nagle zniknely spod Warszawy I i II korpusy Piechoty, ktore oslaniane przez Strandmana i Chilkowa szly w slad za grenadierami. 5 dni pozneij cala armia stanely na lini Plonsk - Ciechanow.

​

W tym momencie Paszkiewicz mial jeszcze mozliwosc utrzymania sie na prawym brzegu Wisly. Co prawda jego armia miala powazne problemy z zaopatrzneiem w zywnosc jak i amunicje, ale stanowila nadal potezna sile. Gdyby doprowadzic do jej polaczenia z korpusem Kajsarowa mozna bylo udroznic szlaki komunikacyjne z Rosja. W tym momencie jednak do glosu doszla Polska wiosna. Topniejacy bardzo pozno snieg nagle przemienil drogi w blotna breje. Nie bylo mozliwosci zeby w takim wypadku przeciwnik, ktory operuje w lini wewnetrznej (wokol Warszawy) nie wykorzystal tego i nie zaatakowal rozdzielonych sil. Z tego tez powodu do polaczenia z korpusem wydzielonym moglo dosc dopiero w okolicach Miedzyrzecza lub nawet Brzescia. Oznaczalo to kolejne 2 stracone miesiace po ktorych dopiero rusza walki. Co gorsza ze stolicy nadciagaly kolejne zle wiadomosci. Zwyciestwo Polakow i ich juz ponad 16 miesieczna walka na nowo rozbudzila bunty na pograniczu. Zarazy, plagi i kleska glodu jaka panowala na wschod od Wisly byly pozywka dla wszlekich ruchow buntowniczych. Coraz czesciej wsie pustoszaly a ludzie uciekali do lasow gdzie trudnili sie napadaniem na transporty kupieckie i wojskowe. Nie dawalo to wiekszych szans na wzmocnienie wojsk Paszkiewicza nowymi oddzialami a wrecz wymagalo od niego wydzielenia kolejnych pulkow do oslony szlakow.

​

Co gorsza poruszajaca sie w slad za wrogiem Armia Polska, dzieki glebokiej penetracji terenu jazda dodatkowo motywowala patryjotow do walki. Szczegolnie ciezkie chwile czekaly garnizony na Litwie, gdzie mieszkancy glosno mowili o niedlugim wkroczeniu oddzialow wyzwolenczych do Wilna. Zanim Rosjanie na nowo wkrocza do Polski musieli sobie poradzic z uspokojeniem pogranicza. A to odwlekalo o kolejne miesiace trzecia juz inwazje. Zdecydowanie najwieksze obawy kierowano w strone dekaprystow, ktorzy po porazce z 1825 roku rozpoczynali coraz glosniej domagac sie zmian w systemie wladzy w Rosji. Nie byl to jednak koniec klopotow Cara. Drastyczny spadek prestizu jego armii odbil sie glosnym echem posrod wszystkich sasiadow. Szczegolnie silne ruchy mozna bylo zauwazyc na granicy z Turcja, gdzie bardzo usilnie myslano o odzyskaniu terenow zagarnietych w ostatnich wojnach. Co gorsze Karol XIV Jan wladca Szwecji najwyrazniej planowal kolejna zmiane stron. Po tym jak pokonal Danie i “odzyskal” Norwegie zamarzylo mu sie to samo z Finlandia. Tamtejszy korpus sluzyl jako sily policyjne a nie jak prawdziwe wojsko i zapewne mialby problemy z obrona tego terytorium. Co gorsza w miedzyczasie doszlo do pogorszenia stosunkow z Francja ktora rzadzana, od niedawna przez liberalnego Ludwika Filipa I przychylnie kibicowala ruchom narodowosciowym w Polsce. Finalem upadku polityki zagranicznej Rosji byly coraz wieksze kryzysy na tle stref wplywow w Azji w stosunkach z Wielka Brytania.

​

Ze wzgledu na te wszystkie wydarzenia postanowiono w Petersburgu poprosic Cesarza Austrii o rozpoczecie pertraktacji z Polska ktorych finalem byloby zawieszenie broni. Pertraktacje te chciano przeprowadzic jak najszybciej, nawet kosztem ustepstw bojac sie aby Armia Polska nie zdazyla w miedzyczasie wkroczyc na Litwe. Gdyby do tego doszlo jej armia mogla w przeciagu paru miesiecy powiekszyc sie blisko dwukrotnie. Z taka sila byloby juz niemozliwoscia wygrac. Na szczescie dla Polski Car nie byl swiadom klopotow jakie doskwieraly Rzadowi w Warszawie. Jego finanse byly w oplakanym stanie. Mimo wysilku jaki wkladali codziennie mieszkancy tego krolestwa oczywistyym bylo ze wojne trzeba zakonczyc natychmiast. Mimo sukcesow wojskowych magazyny armii coraz czesciej swiecily pustkami. Nie bylo pieniedzy na umunderowanie nowych pulkow. Nie bylo pieniedzy na obecna produkcje w krolestwie ani na zakupy. Mimo pozyczek jakie zostaly udostepnione przez Francje i Anglie ani na chwile nie udalo se uzyskac plynnosci finansowej. Gdyby car poczekal jeszcze pare miesiecy do Krolestwo po prostu zbankrutowaloby a zolnierze rozeszli do domow.

"Upadek Powstania" obraz nieznanego malarza przedstawiajacy poddanie sie ostatniego Polskiego oddzialu powstanczego. Szczesliwie nigdy ta wizja sie nie sprawdzila *​

Wtedy Car bez jednego wystrzalu wkroczylby do Warszawy. Na szczescie jednak w Petersburgu nikt nie byl swiadom tej sytuacji. Do ostatecznych rozmow doszlo w miescie Kronstadt (Brasov) w lipcu 1832 roku. Jako ze obie strony bardzo usilnie dazyly do podpisania zawieszenia rozmowy nie byly zbyt trudne. Car ze swoje strony musial zaakceptowac abdykacje oraz utworzenie niezawislego Krolestwa Polskiego (w granicach z 1815 roku z powiatem bialostockim wlacznie). Polacy ze swojej strony musieli pokryc wydatki jakie dotychczas Imperium Rosyjskie ponioslo rozwijacac ten kraj. Dziwnym zrzadzeniem losu wyniosly one akurat tyle samo ile wynosil depozyt Skarbu Krolestwa w Petersburgu. Do ostatecznego podpisania umowy doszlo w tym miescie 15 tego miesiaca. Od tego momentu Krolestwo moglo oficjalnie prowadzic rozmowy dyplomatyczne z innymi krajami.

​

* - no coz wiemy ze powstanie upadlo - ale jak juz pisalem ta rzeczywistosc i ta jedna zmiana beda miec duze inklinacje dla rzeczywistosci Tworca obrazu byl Dietrich Monten a jego tytul to Finis Poloniae (1831)

 

jeden z niewykorzystanych odcinkow specjalnych

 

Odcinek 29A






Administracja​

W dniu podpisania pokoju Krolestwo Polskie stalo na krawedzi katastrofy. Dwa lata ciezkiego wysilku wojennego wplynely bardzo negatywnie na kondycje ludnosci. Co gorsza szczegolnie mocno dalo sie to odczuc na terenach na prawym brzegu Wisly gdzie caly czas stacjonowala Armia Rosyjska. Kolejne epidemie szczegolnie cholery, ktore ciagnely sie za zolnierzami w rownym stopniu jak wymuszenia stosowane przez same oddzialy powodowaly wyludnienie wsi i miast. Podroznik przemierzajacy te tereny spogladal na opuszczone i zdziczale pola, puste wsie a gdy nie mial wystarczajaco szczescia to i na bandy, ktorych wiele pojawilo sie w tym czasie na traktach. Dlatego tez pierwszym zadaniem jakie stalo przed prezesem Czartoryskim bylo przestawienie panstwa z powrotem na tory pokojowej dzialalnosci. W 1832 roku Krolestwo Polskie bylo monarchia konstytucyjna tyle ze z vakujacym stanowiskiem monarchy oraz konstytucja ustanowiona przez poprzedniego, zdetronizowanego Krola. Juz pierwsze miesiace staly sie wiec okresem wzmozonej pracy konstytucjonalistow. W koncu uznano, ze obecna Ustawa Glowna przy drobnych zmianach bedzie nadal mogla byc uzywana. Jedna z glownych zmian jakie w niej wprowadzono byl zapis o wyborze nowego wladcy. W obecnej sytuacji, a takze w przypadku wygasniecia rodu panujacego wladcy wyboru kolejnego mial dokonac poprzez glosowanie sejm. W obecnej sytuacji postanowiono az do czerwca 1833 roku czekac na zgloszenia kandydatow.

​

W miedzyczasie postanowiono zreformowac administracje. Konstytucja utrzymywala nadrzedna wladze Krola jednak wprowadzala bardzo liberalne tresci i prawa. Miedzy innymi równośc wobec prawa, nietykalnośc osobistą i majątkową a takze wolnośc słowa i swobode wyznaniowa. W celu zabezpieczenia kraju przed prywata Krola wprowadzono zapis o kontrasygnacie nad ktorym piecze sprawowal sejm. Instytucja ta w obecnej formie skladala sie z trzech izb: Krola, Senatu oraz Izby poselskiej. O ile w senacie zasiadali wybrani przez wladce biskupi, kasztelanowie i wojewodowie, to w izbie poselskiej poza poslami szlacheckimi znajdowali sie takze deputowani ze zgromadzen gminnych.
Sejm mial wladze ustawodawcza, natomiast wykonawcza byla w reku Rady Administracyjnej (rzadu) oraz Rady Stanu (szersze gremium). Aby nie przeciazac obu tych rad wprowadzono takze jednostki administracyjne zwane komisjami rzadowymi. Byly to komisje: wojny, sprawiedliwości, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, (sprawy szkolnictwa, wyznań religijnych, zarządu majątkami i funduszami religijnymi), spraw wewnętrznych i policji oraz przychodów i skarbu. Ostatnia czescia reformy administracyjnej byly organy lokalne. Byly nimi komisje wojewodzkie z komisarzami delegowanymi (do obwodow) oraz urzedy municypalne w miastach. W panstwie dzialaly takze administracje specjalne. Ich zadaniem bylo zarzadzanie bardzo wyspecjalizowanymi osrodkami zycia publicznego. nalezaly do nich miedzy innymi komisje: szkolna, skarbowa, akcyzy, celna, dobr panstwowych, inspekcja fabryczna, pocztowa i telegraficzna.

​

Stan gospodarki krolestwa po wojnie
W Krolestwie bardzo widocznym byl kryzys gospodarczy spowodowany ostatnim konfliktem a szczegolnie rabunkowa polityka Armii Rosyjskiej. Na uwolnionych terenach w ktorych nadal wiekszosc ludnosci stanowili chlopi szczegolnie dotkliwie dawal sie znac kryzys w rolnictwie. Bylo to dodatkowo wzmocnione konkurencja zboz Rosyjskich. Zreszta tak naprawde nie bylo czego eksportowac. W zwiazku ze wstapieniem duzej liczby rekrutow do armii a takze ciaglymi marszami obu armii wiekszosc pol stala nie obsiana, a nawet jesli zdolano to zrobic to plony nie zostaly zebrane. Takze przemysl wytworczy, dotychczas nastawiony na eksport do Rosji przy obecnie nalozonych bardzo wysokich clach (szczegolnie na tkaniny) mial problem ze zbytem. W zwiazku z tym a takze z zarazami jakie pustoszyly wschodnia czesc kraju, dla wiekszosci spoleczenstwa kluczowym bylo aby dozyc do nastepnego roku. Glod jaki nastal w nastepnych latach nie spotkal w dotychczasowej historii Polski podobnego. Pomijajac przypadki umierania ludzi wprost na drogach doprowadzil wrecz do przypadkow kanibalizmu*. Kolejne nieurodzaje a przez to niska produkcja rolna, a takze inne czynniki elementarne doprowadzily do drastycznego spadku przecietnego poziomu wyzywienia.

​

Przecietne roczne spozycie produktow rolnych (zboza) w Krolestwie w tamtym czasie utrzymywal sie na poziomie 150kg. Jednak o ile w nielicznych miastach oraz wsrod szlachty stanowila ona 170 a nawet 200kg o tyle wsrod chlopow znacznie mniej. Podobnie sprawa miala sie ze spozyciem ziemniakow. Swoja droga nalezy tutaj zwrocic uwage, ze podczas gdy w krajach zachodnich to wlasnie dzieki ziemniakom udalo sie ukrocic ataki glodu (w Prusach spozycie na poziomie 400kg) to w Polsce w wyniku zacofania technologicznego byla ona parukrotnie nizsza. Jeszcze gorzej miala sie sprawa ze spozyciem mies, ktore to utrzymywaly sie na poziomie 15kg rocznie. Co moze szokowac w jego ramach nalezy takze wliczyc zwierzeta padle na choroby. Fakt ze to wlasnie wies produkowala zywnosc moglby swiadczyc, ze to ona miala lepszy dostep do nich. Jednak ogolna bieda powodowaly, ze czestokroc rezygnowano w ogole z jedzenia mies na rzecz ich sprzedazy.
W krolestwie ponad 75% populacji stanowili chlopi. A ponad 40% z nich tak zwani bezrolni, zagrodnicy lub komornicy. Biorac pod uwage ze zaledwie 10% stanowila grupa bogatych chlopow oznacza to ze tylko oni byli w stanie wytworzyc dobra ponad swoje zapotrzebowania. Poziom diety jaka stosowano mial takze wplyw na zdrowie spoleczenstwa. Aby temu zaradzac sluzylo w tym czasie w Krolestwie zaledwie 400 lekarzy, co gorsze ponad polowa z nich pracowala w stolicy. Oznacza to, ze na 1 lekarza przypadalo ponad 25k mieszkancow. W zwiazku z tym spoleczenstwo bylo bardzo podatne na wszlekie zarazy i epidemie. Wplywalo to na duza smiertrlnosc, ktora co prawda srednio wynosila rocznie 4-5% ale w niektorych powiatach wynosila nawet 16%. W zwiazku z tym w kolejnych latach notowano spadek populacji albo co najwyzej jego stagnacje. Wszystko to wiazalo sie ze srednia przezywalnoscia (na wsi) na poziomie zaledwie 27-28 lat.

PS: wrzucam odcinek - a co by nie Niestety nie jestem u siebie na komnpie i nie mam odpowednich narzedzi - takze sorry jesli cos bedzie nie tak

 

Odcinek 29B





Armia​

Kolejnym problemem z ktorym nalezalo sobie poradzic byla o wiele za duza armia. Panstwo musialo sie wszystkimi tymi sprawami zajac. Juz pare miesiecy po podpisaniu pokoju, sytuacje wykorzystal general Kniaziewicz, ktory zwracajac uwage na swoj podeszly wiek poprosil o zwolnienie ze sluzby. Ksiaze Czartoryski przychylajac sie do tej prosby wymusil jednak pozostanie generala w nowo utworzonej komisji ds wojska. Jego nastepca w armii na stanowisku glowno-dowodzacego zostal za namowa poprzednika general Pradzynski. Stalo sie to powodem do kolejnych rezygnacji z funkcji generalow starszych sluzba, ktorzy nie byli w stanie przyjac tego do wiadomosci. Wbrew pozorom bylo to zbawiennym dla samej armii, ktora obecnie mogla awansowac wybijajacych sie mlodych oficerow. Ze wzgledu na stan finansow i spodziewana paroletnia przerwe w dzialaniach wojennych postanowiono drastycznie zmniejszyc wielkosc armii. Obecnie miala ona byc nawet mniejsza niz ta z przed wojny. Mimo to, ze wzgledu na usprawnienie szkolenia, postanowiono utworzyc korpusy: Gwardii, Piechoty, Kawalerii, Artylerii i Inżynierii, Żandarmerii oraz Inwalidów i Weteranów. Jednocześnie postanowiono utrzymać sztab 1 Korpusu Armii jako osrodek zarzadzajacy oddzialami.

Pulk Grenadierów Gwardii Koronnej​

Co sie tyczy samych oddzialow, to dywizje piechoty zostaly utworzone z dwóch brygad: piechoty liniowej oraz strzelcow pieszych. Ze wzgledu na koszty zdecydowano sie wyodrebnic z nich kompanie woltyzerskie oraz grenadierskie. Od tej chwili mialy one utworzyc (w ramach Gwardii pulki: Pulk Woltyżerów Gwardii Koronnej oraz Pulk Grenadierów Gwardii Koronnej). Mimo ze pulki te byly tylko jednostkami administracyjnymi ułatwiało to szkolenie i zaopatrywanie tych elitarnych oddzialow. Takze klasyczna piechota poddana zostala ograniczeniom finansowym. Aby jak najbardziej ograniczyc koszty w kazdym pulku znajdowały sie obecnie 4 bataliony (piechoty oraz strzeleckich). W pozostałych formacjach doszlo do zgromadzenia pododdziałów w dywizjach (brygada rakietnikow przestała byc samodzielna formacja). W przeciwieństwie do sytuacji sprzed wojny zdecydowano sie jednak utrzymac mieszany charakter dywizji jazdy. Z tego tez powodu w kazdej z nich znajdowała sie Brygada Ulanów oraz Brygada Strzelców Konnych.

1 Pulku Strzelców Pieszych (obecnie 1 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej)​

Ostatnim zwiazkiem byl Korpus Gwardii. Postanowiono go utworzyc bazując na najbardziej sławnych pulkach powstania: 4 Pulku Piechoty Liniowej (obecnie przemianowany na 4 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej) oraz 1 Pulku Strzelców Pieszych (1 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej). W późniejszym czasie dołączył do nich 14 Pulk Kirasjerów Gwardii Konnej Koronnej utworzony na podstawie Dywizjonu Karabinierów. Zmniejszenie stanow armii nie konczylo problemów z nia związanych. Na jej stanach znajdowala sie masa różnorakiego uzbrojenia. Szczególnym problemem staly sie karabiny w ktorych typow i kalibrow bylo naprawde duzo. Wojsko Polskie rozpoczynalo wojne z zapasem 66 tysiecy karabinow rosyjskich. Niestety natezenie walk i niedbalosc zolnierzy doprowadzila do ich kompletnego zuzycia. W czasie dzialan wojennych udalo sie na pobitym wrogu zdobyć cala mase roznych typow broni (wz.63, wz. 98, wz. 08). Takze z południowej granicy naplywala masa przeróżnego sprzetu (wz. 54 (Comiss Flinte), wz. 74, wz. 84, wz. 98 i jego modyfikacja w 1807). Dopiero po wielomiesięcznej analizie spośród calej tej masy zlomu udalo sie wytypowac 2 typy ktore staly sie podstawa uzbrojenia jednostek liniowych. Lepsza sytuacja miala sie ze strzelcami pieszymi a w szczególności z ich kompaniami woltyżerskimi. Te ostatnie dysponowały najlepszymi Polskimi i Austriackimi dziełami manufaktur.

14 Pulk Kirasjerów Gwardii Konnej Koronnej​

Jako ze te ostatnie oddzialy nalezaly do elity wojska - one w pierwszej kolejności byly zaopatrywane w nowy sprzet. Duzo mniejszy klopot mial korpus artylerii. Zadna armata nie byla wystarczająco zuzyta zeby z niej rezygnować. Nowe baterie lekkie (6 funtowe) oraz pozycyjne (12 funtowe) zostaly uzupełnione odpowiednim sprzetem. Szczegolna wage zyskaly lekkie baterie konne, ktore mialy poruszać sie razem z dywizjami jazdy. Po uzupełnieniu ich stanow najcięższe 18 i 24 funtowe dziala zgromadzono w bateriach oblężniczych. Reszte postanowiono zgromadzic w istniejących juz twierdzach Warszawa, Modlin, Serock, Lublin, Zamość a takze planowanej w Dęblinie. Oddzielnym tematem byly wojska rakietowe. Mimo ich duzego kosztu ich utrzymania postanowiono wspierac nadal ta formacje. Jednak ze wzgledow administracyjnych miala ona stanowic element Korpusu Artylerii z wlasna autonomiczna komisja.

Strzelec Konny​

Ze wzgledu na toczaca sie wojne a co za tym idzie wyniszczenie, wyludnienie, demoralizacja i załamanie sie administracji państwowej bylo jednym z pierwszych problemów Rady Administracyjnej. Potrzeba chwili bylo zapewnienie bezpieczeństwa nowej administracji a takze wprowadzenie porzadku szczegolnie na prawobrzeżnej Wisle. Z tego tez powodu wojsko Polskie dostalo przemieszczone do garnizonów głownie na wschodzie. Poza Korpusem Gwardii ktory stacjonował w województwie mazowieckim oddzialy Korpusu Piechoty obsadzily w województwie Plockim: Plock, Pultusk, Ostroleke; w województwie podlaskim: Siedlce oraz Lukow; w województwie Lubelskim: Lublin, Chelm, Krasnystaw i Zamosc. Ze względów na trudny teren i oddalenie od centrum kraju województwo Augustowskie (razem z okregiem Bialostockim) kontrolowane bylo przez Korpus Kawalerii stacjonujący w: Lomzy, Bielsku, Bialymstoku, Augustowie oraz Kalwarii. Jednocześnie bataliony zapasowe zgromadzono w województwach: Krakowskim, Kaliskim i Sandomierskim.
Mimo pokoju jaki nastal juz pierwsze miesiące okazuja sie byc bardzo trudnymi dla zolnierzy. Pełnienie funkcji policyjnych, walka z buntującymi sie chłopami oraz zwykłymi bandami rabunkowymi staly sie codziennością. Szczegolnie uciążliwym pod tym wzgledem terenem jest caly okreg białostocki a takze województwo podlaskie. Tamtejsze wsie składające sie w duzej mierze z rosyjskojęzycznej ludnosci zle znosily obciążenia podatkowe jakie wprowadziła nowa administracja. Ponownie daly znac o sobie niesnaski na tle narodowościowym.

 

Odcinek 30A





Nowa Elekcja​

Tak jak juz pisalem z koncem czerwca 1833 roku zakonczono proces zbierania zgloszen do nadchodzacej elekcji. Kolejne 2 miesiace zajal proces odrzucania zgloszen zbyt malo prestizowych kandydatow. Na koniec 6 z nich zostalo przedstawionych Sejmowi. Spośród nich zaledwie dwoch bylo Polakami. Byli nimi dotychczasowy prezes Ksiaze Adam Czartoryski oraz Stanisław Grabowski - następca ostatniego Krola Rzeczypospolitej. Pierwszy w tym czasie majacy juz 63 lata ksiaze byl najbardziej znana postacią spośród Polskich polityków. Sprawował wcześniej funkcje ministra spraw zagranicznych Imperium Rosyjskiego, wicepremierem Rzadu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku, prezesem senatu oraz Rzadu Narodowego krolestwa Polskiego w czasie powstania. Mimo, ze sam Prezes unikal wszelkich wypowiedzi powszechnie wiadomym bylo, ze wspierany jest przez Obóz Arystokratyczny - nowo-powstałe ugrupowanie majace dbac o szeroko pojete interesy arystokracji. W jego imieniu cala kampania zajmowali sie Władysław Zamojski, Julian Ursyn Niemcewicz oraz Ludwik Michal Pac.

​

Drugim z kandydatów byl Stanislaw Grabowski, ktory bedac najstarszym synem Stanisława Augusta Poniatowskiego i mieniacy sie spadkobierca ksiecia Jozefa Poniatowskiego uwazal sie za prawowitego następce tronu. W wieku 53 lat znany byl z radykalnego konserwatyzmu oraz religijności. Jako minister oświaty w latach 1821-31 dal sie poznać jako “minister ociemnienia społecznego” Jego kandydaturę wspieral mocno Jozef Kajetan Ossolinski oraz Ultramontysci. Najwazniejszymi w ocenie społeczeństwa byli jednak kandydaci zagraniczni. Z posrod wielu nierealnych 4 byly bardzo poważne. Byly to: Krol Antoni Wettyn, Karol Ludwik Napoleon Bonaparte (Napoleon III), Ksiaze Karol Ludwik Habsburg oraz Wielki Ksiaze Michal Pawlowicz Romanow. Pierwszy z posrod nich mial bardzo duze prawa historyczne do tego tronu i gdyby nie sytuacja polityczna pewnie byłby najsilniejszym pretendentem do tronu. W samej Saksonii znany byl jako “Anton der Gütige” co tylko dobrze rokowało. Niestety mial ponad 78 lat co nie wróżyło dobrze jego długiemu panowaniu.

​

Kolejnym a właściwie kolejnymi dwoma byli dwaj członkowie rodu Bonapartych. Pierwszym byl Napoléon François Charles Joseph (zwany Napoleonem II) ten 22 latek pełnił od blisko 5 lat służbę w Armii Austriackiej i nawet planowany byl do objęcia tronu Francji. Niestety dla nadchodzącej elekcji zmarl nagle na gruźlice krtani 22 lipca 1832 roku. Z tego tez powodu kandydatem z ramienia Francji został Karol Ludwik Napoleon Bonaparte (Napoleon III) 25 letni syn Ludwika Bonaparte (byłego Krola Holandii). W przededniu wyborów sluzyl on w armii Szwajcarskiej jako oficer artylerii. Mimo panowania we Francji Ludwika XVIII caly czas traktowany byl jako ewentualny następca tamtejszego tronu. Z tego tez powodu tamtejsze organizacje Jakobińskie (ktore myslaly o utworzeniu nowej Republiki) naciskaly na Joahima Lelewela i jego Komitet Narodowy Polski w celu wsparcia tej kandydatury. Przy okazji nalezy wspomnieć, ze osoba gorąco wspierająca Napoleona byl miedzy innymi Adam Mickiewicz.

​

Swojego przedstawiciela wystawiła takze Austria. Byl nim Ksiaze Cieszyna Karol Ludwik Habsburg. Ten 62 letni generał a pozniej marszałek polny byl szeroko znany ze swojej wiedzy wojskowej a takze administracyjnej (ktora zasłynął jako minister wojny Cesarstwa Austriackiego. Jednak jednocześnie dla ludnosci ksiestwa Cieszynskiego okazal sie byc swietnym gospodarzem dbającym o rozwój gospodarki. Jego kandydatura wspierana byla przez Polska generalicje a szczególnie Adama Dezydera Chłapowskiego oraz Antoniego Pawla Sulkowskiego. Nalezy tutaj zwrócić uwage, ze książę ten mial za soba takze poparcie ludności Warszawy ktora nie zapomniała Austrii cichego wsparcia w czasie powstania.
Najsilniejszego kandydata wysłało jednak Imperium Rosyjskie. Przez dlugi czas Car oceniał możliwych kandydatów których mial poprzeć. Bardzo silna pozycje wsrod nich mial Wielki Książę Konstanty, ktory w czasie całego powstania wyraźnie zachowywał postawę pro Polska ciagle chwaląc sie, ze to on stworzył tak silna Armie. Postawa ta zniesmaczyła Cara do tego stopnia, ze gdy swoj protest wystosował hrabia Wincenty Krasicki szybko ogłoszono kandydatem Michała Pawłowicza Romanowa. Ten 35 letni syn Pawla I dowodził korpusem w czasie powstania i z racji bycia dziesiątym dzieckiem Cara nie mial możliwości odziedziczenia tronu. Jego kandydatura, dzieki wsparciu Antoniego Henryka Radziwila byla popierana przez Prusy a takze caly szereg Polskich osobistości. Nalezeli do nich miedzy innymi: dawni szwoleżerowie Krasiccy i Lubienscy oraz generalowie Kniaziewicz oraz Krukowiecki.

 

Odcinek 30B


​

Z poczatkiem września do Warszawy zaczely zjeżdżać przedstawiciele najważniejszych dworow europejskich. Z kazdym dniem zblizajacej sie elekcji sytuacja w stolicy gęstniała. W restauracjach co rusz mozna bylo uslyszec najdziwniejsze mozliwe rozwoje sytuacji. W calym tym rozgardiaszu najspokojniej zachowywało sie poselstwo Rosyjskie. Najwidoczniej jego przedstawiciele czuli sie bardzo pewnie. Spodziewano sie, ze mimo przegranej wojny wsparcie Prus oraz obietnica otwarcia rynku rosyjskiego a co najwazniejsze - nadania dla członków sejmu wpłyną pozytywnie na wybory. Zreszta Rosjanie, poza ciaglym sięganiem do kasy poselskiej nie musieli za bardzo wytężać sil. Polscy stronnicy Romanowów dwoili sie i troili, zeby skutecznie namówić posłów, senatorów a moze przede wszystkim publikę do ich rozumowania. Wyczekująca postawę przyjelo poselstwo Austriackie. W przeciwieństwie do pozostałych partii nie starano sie o rozgłos i wydawać by sie moglo, ze ksiaze cieszyński juz poddał sie i tylko z dumy nie rezygnuje. Pozostali stronnicy, szczególnie ci Francuscy zapanowali nad Warszawa na nastepne dwa tygodnie. Co zwróciło szczególna uwage poważniejszych graczy politycznych byla obecność od samego poczatku premiera Brytyjskiego Earla Greya oraz Wilhelma I Holenderskiego. Obie postacie jak ognia unikaly jakichkolwiek kontaktów czy tez wypowiedzi odnosnie kandydatur.

​

Napiecie siegnelo szczytu 21 września 1833 roku gdy o godzinie 17 oficjalnie otwarto Elekcje w Sejmie. Po przemowach zaproszonych gosci kandydaci zostali zobowiązani do zaakceptowania przepisów elekcyjnych. Caly ten proces ciagnal sie ze wzgledu na wielokulturowość i wielojęzyczność tych wyborów. W koncu dnia następnego przystąpiono do odsłuchania wypowiedzi kandydatów. Zgodnie z przewidywaniami najgorsze wrażenie zrobil Stanislaw Grabowski. Zreszta osoba ta popierana przez nieliczna reakcje nie miala prawa szerszego zaistnienia. Takze, co bylo powaznym zaskoczeniem zle wypadł Karol Ludwik Napoleon Bonaparte. Ta mloda postac wyraźnie nie dojrzała jeszcze do możliwości jakie przed nia sie pojawiły. Duzo lepiej przyjety zostal Król Saksonii. Jego poprzednik na tronie Księstwa Warszawskiego byl dobrze zapamiętany i Antoni Wettyn skutecznie nawiązał do tego. Mimo oficjalnego zrzeczenia sie tronu w 1815 roku jego kandydatura wydawała sie na bardzo silna. Rownie dobre wrażenie zrobil Ksiaze Karol Ludwik Habsburg. Mimo prowadzenia przemowy w jezyku niemieckim potrafił w prosty i czytelny sposob określić zalety swojej kandydatury. Zresztą widac bylo ze poparcie polityczne dla tej kandydatury jest bardzo silne. Z sali co chwila dobiegały okrzyki i wiwaty przerywające co rusz mowe.

​

Zdecydowanie najsilniejsze wrażenie zorbil jednak Wielki Ksiaze Michal. Zresztą nie wiadomo co je bardziej potęgowało: spokoj Romanowa czy tez duma bijaca z jego Polskich współpracowników. Po przemowie ksiecia wypowiedzianej w jezyku rosyjskim oczywistym bylo ze to on jest najsilniejszym kandydatem. Z racji pełnionej funcji na samym koncu wypowiedział sie ksiaze Adam Czartoryski. Ten maż stanu, ktory tak meznie kierował działaniami administracji w czasie powstania byl ubóstwiany w kraju. Na dodatek łączyło sie to z wielkim doświadczeniem politycznym i dyplomatycznym. Po prostu kraj nie mogl sobie wymarzyć lepszego kandydata na to stanowisko. Dlatego tez głęboka cisza zapadła chwile po tym jak sam ksiaze ogłosił, ze rezygnuje z kandydowania oddając glosy swojego stronnictwa Habsburgowi. Nikt tego sie nie spodziewał ale szczególnie na twarzach gosci z Rosji widać bylo zaskoczenie i zaniepokojenie. Na sali zrobil sie tumult, co rusz pokrzykiwano raz z jednej strony to z drugiej. Kazdy chcial przekrzyczeć poprzednika powodując totalny chaos. Z tego tez powodu, z tego powodu zakończono na ten dzien działania sejmu. Następnego dnia mialo sie wyjaśnić jak ta decyzja zmieni sytuacje. Do konca dnia cala Warszawa huczała od komentarzy odnośnie decyzji Prezesa Czartoryskiego.

​

Konstytucja mówiła, ze elekcja polegać bedzie na kolejnych glosowaniach w których kolejni najsłabsi kandydaci beda odpadać az do pozostania tylko 1 osoby. Dlatego tez 22 wrzesnia w poludnie odbyla sie pierwsza tura wyborów. Zgodnie z przewidywaniem jako pierwszy odpadł Grabowski, zaraz po nim - co zaskakujące Wettyn. Do końca dnia udalo sie przeprowadzić jeszcze jedno glosowanie jednak zostało ono poprzedzone jeszcze jednym zaskakującym wydarzeniem. W koncu Earl Grey wyczuwając moment kulminacyjny, w czasie jednego z wieczornych obiadów wyznał, ze jego rzad bylby bardzo zadowolony gdyby Polacy wybrali na Krola Habsburga. Wiadomość ta rozeszła sie lotem błyskawicy i to ona pewnie stanęła za zdecydowana porażka Napoleona w trzecim glosowaniu. Na polu elekcyjnym pozostali juz tylko dwaj kandydaci: Romanow i Habsburg. Pierwszy posiadający poparcie Rosji, Prus i Saksonii oraz drugi wspierany przez Austrie, księcia Czartoryskiego oraz co zakomunikował jeszcze tego samego dnia Adam Dezydery Chłapowski Francji. Poselstwo Napoleona przełknęło jakos czarę porażki i zdołało namówić Napoleona na poparcie Austriaka.

​

Nadchodząca noc byla jedna z najbardziej nerwowych w ostatnich latach w Warszawie, co rusz pojawiały sie kolejne plotki i pomówienia. W calym miescie dochodziło do utarczek pomiędzy co bardziej pijanymi zwolennikami rożnych opcji. Przed samym glosowaniem 23 września w sejmie rozeszła sie jeszcze jedna plotka umiejętnie podsycana przez Antoniego Sułkowskiego. Mówiła ona o tym, ze Austria w podzięce za wybor Habsburga miala przekazać królestwu czesc Galicji jako swoj wkład w jego rozwój. Zgodnie z przewidywaniami, dzięki skutecznemu lobbowaniu Obozu Arystokratycznego w Sejmie, w ostatnim glosowaniu nieznacznie wygrał Karol Ludwik Habsburg. Oczywiście poselstwo Rosyjskie nie moglo przełknąć tego rodzaju porazki. Po złożeniu szeregu skarg na niezgodne z prawem działania Lubomirskiego oraz samych Austriaków nie czekając na oficjalna odpowiedz wyjechało z Warszawy. Następnego dnia w wystąpieniu marszałek sejmu ogłosił nowym Królem Karola Ludwika I Habsburga. Sam władca jeszcze tego samego dnia potwierdził, ze caly rejon Galicji zostaje oddany jego prawowitym właścicielom. Dodatkowo Księstwo Cieszyńskie jako własność rodu Habsburgów staje sie Polskim lennem. Królestwo Kongresowemu Cesarstwo Austriackie proponuje takze wieczysty sojusz oraz umowę handlowa której szczegoly miano ustalic w następnych latach. Podobna umowa handlowa zostaje takze podpisana z Anglia a w późniejszym czasie także Francja.

​

PS: tu powinna byc mapka - ale zauwazylem ze wkradl sie do niej blad. Z tego tez powodu pojawi sie ona w nowym odcinku. A kiedy bedzie nowy odcinek? Zapewne za jakies 1-2 mce o ile ogarne inne sprawy
Tak czy tak zakonczylismy wstep

PS2: mapka wrzucona. Jest to stara wersja (wrzucona juz na forum jakies 2 lata temu) tylko lekko przerobiona. Z tego tez powodu znajac zycie niezgadza sie granica WKP.

 

Odcinek 31

1835-1840

​

Administracja​

Pierwszym zadaniem Rzadu bylo usprawnienie administracji. Juz w 1836 na terenie Galicji oraz Mazowsza rozpoczeto proces rozbudowy sluzb rzadowych. Szczegolnie skupiano sie na jednostkach powiatowych - ktore mialy odpowiadac chocby za skuteczne zbieranie podatkow. Rok pozniej takie same dzialania pojawiaja sie takze w Malopolsce. Na poczatku 1838 roku proces ten dotyczy takze Cieszyna. Nastepnie Rzad postanawia rozbudowac szkoly przykoscielne. Testowo - jeszcze w 1838 roku - dzialania te rozpoczynaja sie w gminach otaczajacych Warszawe, nastepnie dotyka calego Mazowsza. W przeciagu roku podobne dzialania zostaja przeprowadzone takze w Galicji.

Finanse​

​

W styczniu 1836 roku ustalony zostaje plan dla budzetu Krolestwa na nadchodzace lata. Obecny stan panstwa pozwala na pokrycie kosztow administracji, edukacji oraz wojska w zaledwie 50-60% Co gorsza wymaga to pelnego (75%) opodatkowania biedoty i bogatych. Klasa srednia poczatkowo opodatkowana jest na poziomie 40% Niestety juz w polowie roku dochodzi do przekalkulowania spodziewanych przychodow. Podatek dla tej ostatniej klasy podniesiony zostaje do 75% Dopiero w 1838 roku, dzieki zakonczeniu inwestycji udaje sie ponownie obnizyc podatki dla nich z powrotem do poziomu 50% Rok pozniej udaje sie podniesc wydatki na edukacji i administracji do 100%

Wydarzenia​

Pokoj i zwyciestwo przeciw odwiecznemu wrogowi powoduje rozwoj mysli na terenie kraju. Zwieksza sie swiadomosc spoleczenstwa a co za tym idzie dazenia do modernizacji i rozwoju. Jeszcze w ‘36 roku opublikowana zostaje ksiazka o podstawowych prawach czlowieka. Na terenie kraju dochodzi do manifestacji patriotycznych. Na domach dumnie powiewaja flagi panstwowe. Ogolne nastroje powoduja zaskakujace zwiekszenie sie przyrostu naturalnego na terenie calego kraju. W styczniu 1837 roku w sejmie pojawia sie nowe ugrupowanie: Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Anarcho-liberalowie szybko jednak traca na sile. Przy 77% poparcia dla konserwatystow taka partia ma bardzo duze problemy z zyskaniem glosow.

​

W tym samym miesiacu na Galicji pojawia sie Dur Brzuszny. W celu zapobierzenia jej rozwojowi przeprowadzona zostaje kwarantanna ktora powoduje wzrost niezadowolenia. W maju w tej samej prowincji dochodzi do rozruchow wywolanych przez Chartystow walczacych o wieksza demokratyzacje systemu rzadow. W tym przypadku dochodzi do interwencji wojska, ktore rozpoczyna strzelac do protestujacych. W 1839 roku arystokracja, ktora nie przylaczyla sie do Obozu Arystokratycznego organizuje sie wokol Ultramontystow. Tymczasowo Adam Czartoryski postanawia pozostawic ta organizacje sama sobie. Jeszcze w tym samym roku dochodzi do zaskakujacej decyzji. Karol Ludwik Habsburg postanawia przekazac rzady w tej prowincji administracji zlozonej z Polakow. W tym samym czasie w Galicji wlasciciele ziemscy postanawiaja zwiekszyc intensywnosc produkcji na swoich terenach.

Dyplomacja​

Pierwszym zagranicznym celem wizyty Krola byla oczywiscie Austria. Mimo umow jakie juz przed elekcja w Polsce podpisano z prezesem Czartoryskim nalezalo jak najszybciej podpisac szczegolowe dokumenty. W przeciagu nastepnych lat w wyniku negocjacji dyplomatow i generalicji obu krajow dochodzi do podpisania umow o szczegolowej wspolpracy obu wojsk (szczegolnie w zakresie wspolnych cwiczen i zasad przemarszu przez sojusznicze tereny) jak i zasad wspoldzialania obu gospodarek. Obecnie oficjalnie Krolestwo Kogresowe wchodzilo w sklad ekonomicznej strefy wplywow Austrii. Kolejnym celem wizyty byla Wielka Brytania. Z misja tam wyslany zostal kolejny syn Krola Fryderyk. Tym razem nie chodzilo o cele wojskowe a glownie ekonomiczne. Krolestwo, produkujace duza ilosc zboz i owocow potrzebowalo rynkow zbytu. Z drugiej storny Wielka Brytania stanowiaca przemyslowa stolice swiata mogla oferowac Polakom wiele potrzebnych urzadzen. Podpisanie umow szczegolowych zbieglo sie z przybyciem do Londynu samego krola Karola Ludwika Habsburga, ktory bral 28 czerwca 1838 roku udzial w koronacji Krolowej Wiktorii. W nastepnym roku podobne negocjacje przeprowadzone zostaja we Francji.

Technologie​

​

Przy okazji wizyty w Anglii do Krolestwa docieraja prace uczonego Thomasa Roberta Malthusa dotyczace ekonomii i demografii. Druga nowinka ktora przybyla w czasie tamtych wypraw byla ksiazka Adama Smitha ktora dotyczyla rozwoju kapitalizmu i wzrostu zamoznosci u jak najwiekszej grupy spoleczenstwa. Ostatnia byly prace Davida Ricardo o polityce ekonomicznej oraz zaletach wolnego rynku. W marcu ‘39 roku dochodzi do wprowadzenia nowej metody wydobywania i przetwarzania wegla. Przy okazji udaje sie zwiekszyc efektywnosc prac w kopalniach. W kwietniu tego roku wprowadzono takze nowe metody wydobycia miedzi.

​

PS: pare slow odnosnie samego aara. Jak wiecie, jest to aar Krolestwem Kongresowym na mojej wlasnej zmodyfikowanej wersji gry. Nie jest ona jakos wybitna i niespecjalnie mi ulatwia rozgrywke (nawet za namowa obnizylem sobie pismiennosc do 30% W czasie gry mialem pare bugow (ew rzeczy z ktorymi nigdy sie nie spotkalem) jak ewent ktory pojawil mi sie 27 razy za kazdym razem odbierajac mi 10 prestizu. Takze 100% na pensje oraz focus dla zolniezy nie wplynely na rozwoj armii. Ze wzgledu na mechanizmy gry (ktora nie jest dostosowana do mojego scenariusza) usunalem cory dla Austrii i Rosji. W innym wypadku kazdorazowo gra konczylaby sie w 1840-45 roku. Co do samego pisania - w aarze moga pojawic sie niezgodnosci w stosunku do samej rozgrywki (szczegolnie w kwestii armii). Po przeczytaniu mojego poprzedniego aara (CSA) uznalem, ze trzymanie sie w 100% mechaniki rozgrywki psuje opisy i powoduje ze cale opowiadanie brzmi niewiarygodnie. Bede chcial tego uniknac opisujac bardziej wiarygodnie sytuacje (np sprawe przemyslu). Mimo to postaram sie informowac jak to wygladalo w grze. Rozgrywka nie miala zadania przeprowadzic podboju swiata czy tez wykozystania jakis szczegolnych mechaniznow rozgrywki (jak gra Krakowem, sojusz z Austria i atak na Szwajcarie). Kazda moja decyzja byla potyktowana realizmem i spodziewanymi (w moim mniemaniu) decyzjami. Plik ze stanem gry byl parokrotnie edytowany ale kazdorazowo dotyczylo to sytuacji w europie/swiecie. Niestety nie umozliwilo mi to stworzenia na koniec gry zaplanowanego swiata. mimo to uwazam, ze efekt koncowy jest bardzo interesujacy.

I na koniec podziekowania. Szczegolnie duze podziekowania dla dla Moskala i Pasquale bez ktorych w ogole nie bylbym w stanie ruszyc z modem. Nie znam sie na tym i to cud ze w ogole zostal on napisany. Podziekowania naleza sie takze dla forum historycy.org a w szczegolnosci dla osob piszacych w watku o Krolestwie Kongresowym Tutaj chcialbym takze z imienia wymienic Jeremaka ktory zebral naprawde mase przydatnych materialow. Przy okazji polecam jego dwie strony: blog oraz kanal na deviantArt. ostatnia osoba ktora chcialbym polecic jest de Villars i jego blog. Jesli o kims zapomnialem to z gory przepraszam i postaram sie natychmiast poprawic

PS2: zgodnie z zyczeniami wprowadzilem wydarzenia

 

Odcinek 32

1840-45






Administracja

​

Na poczatku 1840 rozpoczynaja sie wybory do parlamentu. Oczywiscie Prezes Czartoryski z calych sil stara sie wspierac Oboz Arystokratyczny. Przy okazji dalo sie zauwazyc rozwoj szowinizmu. Czesto debaty byly poswiecone odzyskaniu utraconych terenow i asymilacji mniejszosci narodowych. W Cieszynie dochodzi do republikanskich wystapien. Okres elekcji wplywa na agresywna postawe rzadu - ktory wysyla wojsko do tlumienia zamieszek. Dzialania administracji wspieraja czlonkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Ich poparcie dla dzialan rzadu przynosi wplyw wsrod arystokracji.

​

Stary porzadek musi byc utrzymany za wszelka cene. W tym samym roku i tym samym regionie rozpoczyna sie rozbudowa sieci przykoscielnych szkol. Maja one wychowac nowa klase srednia ktora bedzie wspierac rzad w jego dzialaniach. W maju w Lodzi zaplanowana zostaje rozbudowa i dofinansowanie grupy tkalnii. Jednoczesnie wprowadza sie do nich pierwsze silniki parowe. Zapotrzebowanie na pracownikow powoduje, ze to dotychczas bardzo niemieckie miasto szybko zmienia sie w Polskie. Jednoczesnie w Lodzi wsparta zostaje inwestycja miejscowych przemyslowcow ktorzy buduja fabryke obuwia. W koncu 3 lipca ogloszono wyniki wyborow. Oczywiscie zwyciestwo osiagnal Oboz Arystokratyczny na ktory zaglosowalo 77% glosujacych. Zaskakujacym byla druga partia ktora okazal sie Komitet Narodowy Polski z 23% Nikt nie zaglosowal na partie liberalne. Utrzymanie sie u wladzy dalo takze ponownie teke premiera ksieciu Czartoryskiemu.

​

Ten korzystajac ze swoich uprawnien stara sie oslabic wplywy reakcji w Parlamencie. Juz w styczniu ‘41 roku dzieki jego staraniom udaje sie wesprzec Komitet Narodowy Polski ktory obecnie stanowi rownowage dla TDP. Z okazji 50 lecia konstytucji 3 maja w Warszawie otworzono wielka wystawe dotyczaca historii tego wydarzenia i wszystkiego z tym zwiazanego. Zorganizowano takze Wielka KIonferencje Naukowa. Rozwoj swiata przyspieszal w zastraszajacym tempie i ta konferencja byla kolejnym tego dowodem. W lutym 1843 roku dzieki finansowaniu panstwa udaje sie rozbudowac Warszawskie piekarnie tak aby nie bylo potrzeby sprowadzania chleba z calego regionu. W grudniu tego roku dochodzi do reformy podatkow.

Finanse

​

W lipcu ‘40 roku zmniejszony zostaje ponownie podatek dla klasy sredniej (tym razem do poziomu 40%). W maju nastepnego roku finanse poprawiaja sie na tyle, ze zostaja zwiekszone wydatki na pensje dla zolnierzy do poziomu 100% Jednoczesnie dochodzi do dalszego obnizenia podatkow dla klasy sredniej do 30% W styczniu 1844 roku zniesione zostaja taryfy na niektore towary. Docelowo rzad planuje zrezygnowac z nich w ogole. Panstwo i surowce a takze towary jakie moze wyprodukowac sa zdecydowanie zbyt male zeby dodatkowo obciazac finansowo towary sprowadzone z innych krajow.

Wydarzenia

​

W czerwcu 1840 roku w Krakowie powstaje nowa gazeta - Polski Herald. Jest ona dziennikiem nastawionym glownie na republikanskiego czytelnika. 27 kwietnia dochodzi do ogloszenia zaslubin 2go syna Krola ksiecia Karola Ferdynanda Habsburga z Elżbietą Franciszką Marią Austriacką. Wplywa to na utwierdzenie sojuszu obu panstw. Na Mazowszu w tym rorku wprowadzona zostaje w rolnictwie czteropolowka potocznie zwana plodozmianem norfolskim. Co zaskakujace jego protoplasta na terenie Krolestwa staje sie general Dezydery Chłapowski. Rok pozniej zostaje ona takze wprowadzona na terenie Malopolski. Poczawszy od 1841 roku Rzad wprowadza druga faze rozbudowy szkol przykoscielnych. Tak jak i w poprzendim przypadku jako pierwsze obejmuje ona powiaty mazowieckie a nastepnie galicyjskie. W styczniu ‘43 roku dochodzi do dyskusji na temat systemu glosowania do Parlamentu. Dochodzi do duzej krytyki zwiazanej z posiadaniem prawa tylko przez wlascicieli dobr. W lutym tego roku dochodzi w Bielsku do marszow popierajacych republikanskie reformy. W ich czasie dochodzi do interwencji wojska. Do podobnych ekscesow dochodzi pare miesiec y pozniej w Krakowie gdzie przeprowadzona jest proba “marszu na Warszawe” W maju nastepnego roku zorganizowany zostaje Republikanski Zwiazek Studentow. W przeciagu nastepnych meisiecy przy okazji wyborow mozna zauwazyc zdecydowane oslabienie reakcji. Niestety, co martwi bardzo prezesa powiekszaja sie ruchy republikanskie.

Dyplomacja​

Do konca 1842 roku dyplomacja skupiona jest na relacjach z Francja. Pod koniec tego roku dochodzi do kryzysu pomiedzy USA a Wielka Brytania. Twarda postawa amerykanow zmusza Anglikow do wycofania sie z czesci koloni w ameryce polnocnej. Przez kolejne 2 lata dyplomaci wspolpracuja z ich Angielskimi odpowiednikami.

Technologie

​

W czerwcu 1840 roku powstaja w okolicy Bielska pierwsze nowoczesne kopalnie wegla. Pojawienie sie silnikow parowych i mocniejszych konstrukcji pozwala kopac glebiej i efektywniej przez co same kopalnie sa w stanie wydobywac wiecej lepszego materialu. Razem z liberalizmem w Krolestwie pojawia sie coraz wiecej prac naukowych na temat zalec wolnego rynku. Jedna z takich prac jest ksiazka Jean-Babtiste Saya ktory zaczal jej wydawanie w Polsce. W pazdzierniku w Warszawie szczegolnie popularne sa dyskusje o pozytywizmie. Ogolny rozwoj nauki doprowadza do dyskusji wrecz filozoficznych na temat sposobow oceny praw jakie rzadza swiatem. Przedstawiciele pozytywizmu twierdza, ze prawdziwa wiedze mozna zweryfikowac tylko metodami empirycznymi. W styczniu nastepnego roku w dyskusji o metodach rzadzenia i ochrony ludnosci pojawia sie pojecie paternizmu. Jego przedstawiciele twierdza, ze czasami potrzeba ograniczyc prawa okreslonej grupy po to zeby ja chronic. Pare miesiecy pozniej pojawia sie propozycja zorganizowania szkol dla malych dzieci. Jednoczensie podjety zostaje problem roznych standartow uczenia w szkolach w roznych wojewodztwach. Z tego tez powodu potrzeba chwili jest stworzenie uczelni wojewodzkich w ktorych najlepsi mogli by szkolic sie na odpowiednimi poziomie. W czerwcu pojawiaja sie w gorach swietokrzyskich pierwsze nowoczesne cynkownie. W marcu 1842 roku szczegolnie popularne staje sie idealizm. W polowie roku dochodzi do rozwoju w medycynie. Zwiekszenie liczby szpitali i w ogole lekarzy wplywa na poprawe zdrowia ludnosci a takze na jakosc leczenia wojskowego.

PS: kolejny odcinek bez historii. Panstrwo farmii, rozbudowuje sie i czeka ... My opisujemy to czekanie i marzymy o akcji. Co do przemyslu to blokuje wszystkie inicjatywy niezgodne z linia rzadu. Narazie wole maly potencjal robotnikow wrzucac w obecne fabryki zmaiast w bzdurne pomysly moich kapitali. Co do technologii to priorytety sa dwa: populacja i edukacja. W czasie wyborow wspieram konserwatystow, ale pilnujac by reakcja nie urosla w sile.

 

Odcinek 33

1835-1845





Wojsko​

Juz w pierwszych latach swoich rzadow Karol Ludwik Habsburg postanawia przeprowadzic ocene stanu wojska, twierdz i magazynow. Zadanie to otrzymuje jego syn Albrecht, ktory wsparty generalicja austryjacka rozpoczyna objazd kraju. Jeszcze w listopadzie ‘36 roku zapada decyzja o remoncie zniszczonych fortow Warszawy i Modlina. Jednoczensie rozbudowane i wyremontowane zostaja koszary w okolicach Warszawy i Radomia. W czerwcu tego roku dolaczaja do nich takze Skierniewice oraz Plock. Do konca ‘40 udaje sie rozpoczac podobna rozbudowe na terenie calego kraju. Przy okazji inwestycji otwarta zostaje ponownie (w 1838r.) Królewska rusznikarnia w Kozienicach. Juz w pierwszych latach jej zadaniem jest wsparcie w remontach zakladow rusznikarskich w Warszawie. Natomiast od 1842 roku zapada decyzja o produkcji karabinow gladkolufowych z zamkiem kapiszonowym wz.42 W ciagu 3 nastepnych lat udaje sie wyprodukowac 3000 jej egzemplarzy.

karabinow gladkolufowych z zamkiem kapiszonowym wz.42​

Komitet Inzynierii i Artylerii tez dostaje polecenie poprawy stanu artylerii w bateriach. Narazie niestety musi opierac sie na ich zakupie w Austrii. Dlatego tez dochodzi do zakupu na tamtejszym rynku nowych armat 6 i 12 funtowych. Przy okazji rozbudowane zostaja ziemne umocnienia przy przeprawach na Wisle. Analiza stanu Armii konczy sie w 1837 roku gdy ksiaze Albrecht przedstawia raport ktory powaznie nadszarpywa reputacje wojska. Juz w kolejnych latach czesci starej grupy oficerow odebrano funkcje i tytuly. W przypadku tych bardziej popularnych przeniesiono ich na mniej decyzyjne stanowiska. Ostatnia formacja ktora poddano reformie byla jazda. Mimo jej sukcesow przeciw Rosjanom potwierdzily sie wszystkie jej wady. Ksiaze Albrecht swiadomy tego ze w najblizszym czasie zolnierze ci beda walczyc z Prusakami obawial sie, ze nie sprostaja temu zadaniu w obecnej formie. Z tego tez powodu postanowiono oprzec jazde na nowych pulkach kirasjerskich (do przelamywania piechoty) oraz huzarow (do zwiadu). Laczyly sie one z pulkami ulanow i strzelcow konnych w brygadach jazdy.

1 Pulk Huzarow Krolestwa Kongresowego​

Jednoczesnie z wszystkimi tymi zmianami postanowiono powiekszyc sama armie. Zrezygnowano z wielkich masywnych 5 batalionowych pulkow ktore w ogole nie mogly manewrowac. Do 1845 roku powstaja kolejne Korpusy Polskie ktore zostaja zapelnione uwolnionymi w ten sposob batalionami. Pierwszy zwany Warszawskim dowodzony jest przez generala Jozefa Bema. W jego sklad wchodzily dwie brygada jazdy, 3 brygady artylerii (ostatnia sformowana w 1838 roku poprzez zmniejszenie pozostalych baterii o 2 dziala), Korpusu Saperow, Korpusu Gwardii oraz Dywizja Piechoty (4 pulki po 3 bataliony). Drugi Korpus kierowany byl przez generala Stanislawa Wawrzeckiego. Tak jak i ten wymieniany wczensiej skladal sie z 2 brygad jazdy i 3 artylerii. W przeciwienstwie do nich jednak nie posiadal wlasnych oddzialow saperow czy tez gwardii. W ich miejsce miejsce znajdowaly sie 2 dywizje piechoty w ktorych sklad wchodzilo 8 pulkow. Korpus 3 dowodzony przez generala Wojciecha Chrzanowskiego pod wzgledem skladu niczym sie nie roznil od 2 Korpusu. Postanowiono przy okazju utrzymac podzial na pulki liniowe i strzelcow. Jednak biorac pod uwage, coraz wieksza unifikacje obu tych formacji wszystkie nowe pulki mialy byc formowane wedlug etatu liniowego.

Wladyslaw Zamoyski​

Reformie poddany zostaje takze system szkolenia zolnierzy. Pierwsza i najwazniejsza bylo wznowienie dzialania Akademia Szlacheckiego Korpusu Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej. Zadanie jej uruchomienia dostal Julian Ursyn Niemcewicz a po jego smierci w ‘41 Władysław Zamoyski. W niej mieli sie ksztalcic przyszli przedstawiciele administracji rzadowej. Osoba ktora glownie lobbowala za jej utworzeniem byl sam Prezes ktorego ojciec Adam Kazimierz Czartoryski byl jej komendantem. Uczono w niej chlopcow w rodow szlacheckich. Przez okres 5 lat byli oni szkoleni w jezykach obcych, frechtunku, jezdzie konnej, tancu i muzyce. Nauki te traktowano jako kunszty. Po tym czasie kadeci zdobywali szeroka wiedze szczegolnie z zakresu prawa i kameralistyki. W przeciwienstwie do swojej poprzedniczki zniknela ze szkoly specjalnosc wojskowa. Ta zostala przeniesiona do Korpusu Kadetow w Kaliszu a jej komendantem zostal Tomasz Łubieński. Tak jaki szkola rycerska byla przeznaczona dla dzieci rodow szlacheckich ktore myslaly o sluzbie wojskowej. W czasie 4 lat nauki kadeci szkoleni byli z zakresu znajomosci jezykow, matematyki, historii, logiki, kartografi jak i nauki rysunkow. Po tym okresie dochodzi do szkolenia typowo wojskowego. W jego sklad wchodzila musztra, historia wojskowosci, opanowywanie podstaw taktyki i strategii oraz frechtunek.W czasie ostatniego roku nacisk nakladano na takie przedmioty jak balistyka czy tez szkolenie inzynierskie.

Akademia Szlacheckiego Korpusu Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej​

Ze wzgledu na elitarny charakter szkoly utworzono takze Korpus Kadetow nr2 ktory zastapic mial Szkole Podchorazych. Uczyc sie w nim mieli podoficerowie z duzym doswiadczeniem wojskowym. W czasie 3 lat kadeci szkolili sie z zakresu musztry, sprawnosci a takze taktyki jak i pozostalych przedmiotow teoretycznych. Szkola z racji potrzeby uzupelnienia wiedzy przez podoficerow zapewniala takze nabycie podstawowej wiedzy ogolnej. Wyrozniajacy sie absolwenci obu Korpusow Kadetow (po zaliczeniu egzaminow) mogli kontynuowac szkolenie w Szkole Aplikacyjnej. W czasie 4 letniego szkolenia oficerowie zyskiwali (poza poszerzona znajomoscia z zakresu dzialania jazdy i piechoty) wiedza specjalistyczna szczegolnie z zakresu inzynierii oraz kwatermistrzostwa. Duza czesc tej szkoly (jak i Korpusow Kadetow) stanowil wydzial artyleri w ktorym szkolono oficerow tej najszybciej rozwijajacej sie w armii formacjii. Jej absolwenci wyrozniali sie swietna znajomoscia jezyka francuskiego i niemieckiego jak i zagadnien z zakresu fizyki i chemii. Dzieki wspolpracy z Armia Austriacka co roku najlepsi absolwenci SA odbywali podroz do Wiener Neustadt gdzie dzialala Terezjańska Akademia Wojskowa. Wedlug planow Kwatermistrzostwa Generalnego juz w przeciagu nastepnych lat wszyscy dowodcy pulkow i batalionow mieli byc absolwentami SA. Ostatnia kluczowa zmiana bylo wprowadzenie systemu rezerwy. Zolnierze zwolnieni ze sluzby przez 6 kolejnych lat stanowili rezerwe armii i mogli zostac ponownie wcieleni do wojska w wypadku uzyskania przez niego duzych strat. W tym czasie byli oni zobowiazani do odbywania cwiczen wewnatrz oddzialow Gwardii Narodowej znajdujacych sie w kazdym wojewodztwie. W ten sposob poza uzupelnieniem czwartych batalionow w pulkach piechoty wojsko zyskiwalo 10 kolejnych brygad gwardii narodowej. Jednoczesnie wspieraly one oddzialy zandarmerii w dzialaniach na prowincji.

 

Odcinek 34

1845-50





Administracja​

Wolnosc dyskusji i nastroje panujace w Warszawie w pierwszym dziesiecioleciu wolnosci wplynelo negatywnie na poparcie dla konserwatywnych partii. Z jednej strony byl liberalny Komitet Narodowy Polski ktorego obecnie popieralo 16% Nierstety nie udalo sie oslabic jego wplywow. Co gorsza wlaka z liberalnymi politykami wplynela na wzrost wplywow Ultramontystow. W miejsce Stanislawa Grabowskiego ktory zmarl w 1845 roku partie ta przejal Henryk Rzewuski. Ten przyjaciel Adama Mickiewicza i piewca kultury szlacheckiej glosil potrzebe utrzymania stosunkow feudalnych i podporzadkowania sie Rosji. Dzieki jego dzialaniom partia uzyskala az 25% poparcia. Ze swojej strony rzad w tym czasie staral sie wspierac dzialalnosc przemyslowcow na terenie Galicji, Mazowsza i Malopolski.

​

2 wrzesnia 1845 roku dochodzi do epokowego wydarzenia. Krol przy kompletnym poparciu Parlamentu oglasza przywrocenie nazwy Krolestwo Polskie zamiast Krolestwa Kongresowego. Od tej pory we wszystkich rzadowych dokumentach miala funkcjonowac ta pierwsza nazwa. W listopadzie ‘46 roku po raz kolejny obnizone zostaja podatki dla klasy sredniej. Tym razem do poziomu 40% W grudniu nastepnego roku z raportu komisji do spraw ludnosci wynika ze w panstwo zamieszkiwalo ponad 10 mln obywateli. Dwa lata pozniej przeprowadzone zostaja kolejne wybory. W ich wyniku ponownie Zwyciezaja konserwatysci (78%) przy 22% dla reakcji. Co zaskakujace wynik reakcji jest kompletnie zaprzeczeniem nastrojow jakie panowaly wsrod Polakow. Osoby pozbawione prawa do glosowania w czasie marszow i protestow zdecydowanie deklarowaly bardziej republikanskjie nastawienia. Prawdopodobnie z tym zwiazane sa kolejne protesty osob niezadowolonych z systemu glosownaia w krolestwie. Jeszcze w tym samym roku z granicy wschodniej zaczynaja naplywac raporty o niezadowoleniu z podatkow wsrod rosyjskojezycznej ludnosci bialoruskiej.

Wydarzenia​

W styczniu 1846 roku naplywaja bardzo dobre wiadomosci z Cieszyna. Okazalo sie, ze przekazanie administracji nad tym ksiestwem Polakom przynioslo zaskakujaco pozytywne efekty. Obecnie ksiestwo to traktowane jest jako narodowe a ludzie utozsamiaja sie z krolestwem. Przy okazji oficjalnie nadano Albrechtowi Fryderykowi Habsburgowi tytulu Arcyksiecia Cieszyna. Od tej pory kazdy kolejny nastepca tronu stawal sie jednoczesnie Wladca tego ksiestwa. Przez caly opisywany okres daje sie odczuc coraz bardziej republikanskie nastroje mieszkancow. Ich efektem jest wzrost poparcia dla KNP o 10% Wrasta takze zainteresowanie Polskim Heraldem, ktory z dziennika krakowskiego stal sie malopolskim a od 1847 roku wydawany byl takze na slasku. Jednoczesnie na terenie calego panstwa odbywaly sie pochody Charlistow domagajacych sie zmiany systemu rzadzenia. 4 czerwca Warszawe obiega wiadomosc, ze nastepcy tronu urodzil sie syn ktoremu nadano imie Karol. Pod palac udaja sie wiwatujacy mieszkancy. Przez kolejne dni odbywaja sie parady i uroczystosci. Niestety juz rok pozneij 19 lipca dziecko to umiera nagle. W tym roku kopalnie w Galicji i Cieszynie dzieki nowym technologiom rozpoczynaja budowe znacznie glebszych szybow. W pazdzierniku dochodzi do rozruchow w Lodzi. Robotnicy protestuja przeciw braku praw dla robotnikow w fabrykach.

​

W lutym ‘49 roku dochodzi do atakow na zaklady przemyslowe w Tarnopolu. Okazuje sie, ze w tym miescie pojawia sie nowa Ukrainska organizacja militarna. Rzad wysyla w tamten rejon wojsko ktore z cala brutalnoscia tlumi wszelkie ruchy. Miesiac pozniej dochodzi do zamachu na Krola. Oslaniajacy go Kirasjerzy z gwardii nie zdolali oslonic wladcy przed napastnikami. Krol umiera w wyniku odniesionych ran tydzien pozneij. Przeprowadzone nastepnie policyjne slkedztwo potwierdzilo, ze to byla zemsta Ukraincow za brutalnosc wojska. W czerwcu w koncu koncza sie protesty liberalne. Rozruchy do jakich dochodzi w miastach coraz rzadziej sie powtarzaja.

Dyplomacja​

​

Po zakonczeniu kntaktow z dyplomatami Francji i Anglii Minister spraw zagranicznych zarzadzil poprawineie relacji z Rosja. Mimo wzajemnej niecheci a momentami uszczypliwosci udaje sie je troche poprawic. Niestety jednak wszelkie dzialania w tym keirunku kosztuja bardzo duzo zachodu. W 1849 roku dochodzi takze do poprawienia relacji z Belgia i Holandia. Przy okajzi nalezy wspomniec, ze w 1847 roku dochodzi do wybuchu rewolucji we Francji. Slabosc rzadow Burbonow oraz kryzys w gospodarce doprowadza do wybuchu walk. Jak informuja dyplomaci w walkach tych bierze udzial Karol Ludwik Napoleon Bonaparte. W niedlugim czasie dochodzi do ogloszenia powstania 2 Republiki.

Technologie​

​

Juz w 1845 roku mozna zauwazyc wzrost popularnosci romantyzmu. Tacy tworcy jak Mickiewicz, Slowacki czy tez Pol skupiaja sie na Powstaniu Listopadowym i cudzie dzieki ktoremu wolnosc trumfowala. W grudniu zaczynaja sie pojawiac zalazki Polskiej Ideologii. We wrzesniu nastepnego roku z Angli przywiezione zostaja pierwsze maszyny parowe ktore maja zostac wykorzystane w powstajacych eksperymentalnych kolejach. Jendoczesnie pojawily sie nowe silniki parowe ktore wykorzystywano m in w kopalniach. W 1848 roku w formie sprzeciwu przeciw Romantyzmowi pojawiaja sie nowa mysl filozoficzna realizm. Rok pozneij pojawia sie pojecie ekonomi klasycznej. Juz w poprzendich latach, miedzy innymi dzieki Adamowi Smithowi, mysl ta nabierala duzego poparcia, obecnie stanowi ona coraz silniejsza mysl.


PS: no i kolejny smieciowy odcinek za nami Czy jeszcze napisze cos interesujacego? Czy uda sie opisac jakas wojne przed koncem aara? Czy bedzie to najkrotszy aar? Tego dowiecie sie w nastepnych odcinkach

 

Odcinek 35

1847-49




Powstanie Wegierskie - przyczyny​

Rok 1847 oraz nastepny byly szokiem dla arystokracji europejskiej. W jednym momencie na calym kontynencie zaczelo wrzec i zaden mozny nie mogl byc pewny jutra. Ruchy republikanskie oraz narodowe zaczely rozwijac sie w zastraszajacym tempie. Pierwszym krajem ktory to odczul byla Francja. Slabosc rzadow Burbonow i ogolna bieda doprowadzila tam do rewolucji ktora zakonczyla sie powstaniem Drugiej Republiki. Na zart historii zasluguje fakt, ze jednym z przywodcow tych wydarzen byl niedoszly Krol Polski Ludwik Bonaparte. Niedlugo pozniej zaczelo wrzec w krajach niemieckich - rewolucja w Badenii byla tylko poczatkiem. Protesty i zadania reform dotarly nawet do Berlina. Nie lepiej bylo w Krolestwie Obojga Sycylii gdzie krol zmuszony zostal do wprowadzenia reform. Do podobnych wydarzen doszlo takze na terenie Wielkiego Ksiestwa Poznanskie.

​

Kluczowym dla nas jest jednak to co wydarzylo sie na poludnie od Krolestwa Polskiego. Na Wegrzech utrzymujacych odmiennosc kulturowa od Austrii dalo odczuc sie wrzenie. Z jednej strony mielismy szlachte zwolniona z obciazen podatkowych, ktora za pomoca sejmu pilnowala swoich praw a z drugiej mlodziez republikanska ktora przedstawiala coraz wieksza swiadomosc. W marcu ‘47 doszlo do pierwszych rozruchow. Szybko administracja Austriacka uswiadomila sobie brak mozliwosci przeciwstawienia sie temu ruchowi. Nie pozostalo im nic innego jak przystac na zadania. W tzw ustawach marcowych utworzono prawdziwy parlament oraz rzad z premierem Lajosem Batthyány. Juz ich pierwsze dzialania pokazywaly swiadomosc i chec utworzenia nowoczesnego spoleczenstwa. Niestety szybko okazalo sie, ze jednorodny dotychczas ruch sklada sie z wielu malych organizacji, z ktorych kazda miala inne cele. Rzad mimo swoich najszczerszych checi nie byl w stanie pogodzic radykalow ktorzy uwazali ustawy za plan maksimum z liberalami ktorzy mowili o minimum. W koncu nawet Austryjacy uswiadomili sobie ze tak naprawde w ruchu tym mowa o pelnej niepodleglosci. Do zaognienia sie sytuacji doszlo 28 wrzesnia gdy przeprowadzono lincz na hrabim Franzu Philippie von Lamberg - ktory mial objac dowodztwo nad Wegierskimi Wojskami. Jako ze zaledwie 30% tamtejszej ludnosci uwazala sie za Wegrow doprowadzilo to do rozlamow ktore skrzetnie wykorzystali Austryjacy. Jeszcze we wrzesniu do kraju wkroczyl ban Chorwacji Josip Jelačić. Wojna stala sie faktem.

​

Wojna​

Pierwszymi dzialniami Austrii wbrew pozorom nie byly ruchy armii a raczej administracji. Juz w marcu ‘48 zawiazano sojusz z Chorwatami. Jednoczesnie ogloszono konstytucje Pillersdorfa ktora mowila o wolnosci i prawach kazdej mniejszosci w Cesarstwie. Doprowadzilo to do buntu mniejszosci przeciw ich Wegieryzacji. Jelacic ze swoja armia praktycznie bez oporu kierowal sie na Budapeszt. Dopiero na wysokosci jeziora Velence droge mu zagrozila armia Wegierka. W wyniku dwoch stoczonych bitew udalo sie przeciwnika odepchnac. 6 pazdziernika dochodzi do wybuchu buntu we Wiedniu. Rodzina Cesarska zmuszona zostala do opuszczenia miasta. Niedlugo pozniej stary wladca abdykowal na rzecz mlodego Franciszka Jozefa. Mial on zdecydowanie lepsza sytuacje od poprzednika. Z uporem odmawial respektowania jakichkolwiek poprzednich umow podpisanych z rzadem Wegierskim. W grudniu wyznaczyl feldmarszałksa Windischgraetza na glownodowodzacego i polecil wkroczyc do zbuntowanego krolestwa co dokonano 13 grudnia. Wegrzy nie zmarnowali tego czasu. mimo ze rzad nie posiadal zadnych funduszy a w kraju nie istnialy zadne manufaktury amunicji i bronii szybko -dzieki aktywnosci spoleczenstwa udalo sie utworzyc kilka preznych wytworni amunicji i karabinow. Dzieki sporym datkom udalo sie takze zorganizowac blisko 100 tysieczna armie.

​

Stalo sie to w idealnym momencie. Na południu kraju trwała wojna z Serbami, Siedmiogród znajdował się w rękach cesarskich, a od północy państwo aż po Miszkolc opanowane było przez wojska marszałka Schlika. Ponadto Kossuth zmuszony był mianować na zachodzie dowódcą wojsk węgierskich generała Artura Görgoy ukrytego sojusznika konserwatystów i zwolennika ugody z dworem. To glownie w wyniku jego niekompetencji a takze kunktatorstwa Armia cesarska zajmowala bez walki kolejne miasta zdobywajac sama Bude oraz Peszt 3 stycznia. W niedlugim czasie do tego miasta przybyl Batthány ktory zamierzal samodzielnie negocjowac zawarcie rozejmu. Cesarz potraktowal go jako zdrajce i po odbytym procesie byly premier zostal rozstrzelany. Od tego momentu wszyscy stronnicy powstania byli sila i terrorem zmuszani do uleglosci. Stanowcze podejscie Austriakow wplynelo na konserwatystow oraz kler - ktore poddaly sie. W marcu mimo ciezkich warunkow udaje sie opanowac stolice Sasów Nagyszeben i wypchnac przeciwnika z Siedmiogrodu. Brak sukcesow na drodze dyplomatycznej zmusil Kossutha do kontynuowania walk. Na wiosne udaje sie jego armii pokonac Austryjakow w bitwie pod Hatvan. Warto tu nadmienic, ze do sukcesu przyczynil sie tzw Legion Polski, ktory w ostatniej chwili przybyl na pole bitwy przewazajac szale zyciestwa na strone powstancow. Kolejne dwie bitwy pod Tápióbicske i w okolicach Gödöllo również rozstrzygnęły się na korzyść powstańców. Feldmarszałek Windischgraetz zbyt pewny siebie pozwolil rozdrobnic swoje sily a w kluczowym momencie rozbic armie. Ostatnia bitwa przypieczetowala jego porazke. W przeciagu tygodnia zostal odwolany ze swojego stanowiska, nastepca zostal generał Ludwik Welden.

​

Na Wegrzech dochodzi do przejecia wladzy. Ugodowi przywodcy zostaja zabici lub zmuszeni do ucieczki z kraju. Dochodzi do ponownego zjednoczenia sie ruchow. Dzieki kolejnym zwyciestwom prowadzonym przez gen. Görgeya 19 kwietnia oglaszona zostaje niepodleglosc i detronizacje Habsburgow. Powstaje nowy rzad z premierem Bertalan Szemere i wybrany zostaje prezydent Lajos Kossuth. Tymczasem sytuacja na frontach nadal rozwijała się pomyślnie. Generał Perczel rozbija powstańców serbskich i osiąga dawną granicę państwa, wojska węgierskie zdobywaja takze Vac i Komarno, a z końcem kwietnia już cały kraj wolny jest od nieprzyjaciela (prócz zamku budańskiego który okupowała silna załoga austriacka). Zmusza to Cesarza do wyslania misji dyplomatycznej do Krolestwa Polskiego. 21 w Warszawie dochodzi do spotkania obu wladcow oraz uzgodnienia przebiegu Polskiej interwencji na Wegrzech. Trzeba tu przyznac, ze Wegrzy na tym etapie wojne nie wygrali tylko z jednego powodu. General Gorgey zamiast dalej scigac wroga i do konca zniszczyc armie Austriacka po dotarciu do granicy zaworocil i skierowal sie w strone Budy ktora planowal wyzwolic. Co gorsza w pozniejszym okresie nie zgadza sie na polaczenie wszystkich oddzialow w okolicach Dunaju i Cisy i samodzielnie kieruje sie na zachod. 17 czerwca General Pradzynski wprowadzil Armie Polska przelecza Dukielska na teren Slowacji. Miejscowa ludnosc serdecznie witala Polskich wyzwolicieli. Jednoczesnie wojska Austryjackie wzmocnione rezerwami kierowane przez generala Juliusa Haynau ponownie wkraczaja do zachodnich Wegier zostawiajac drobne sily pod dowodztwem P.Kh. Grabbe w rejonie Galicji w celu ochrony przeleczy. Spodziewany przez Austriakow szybki marsz wojsk Polskich okazal sie zaskakujaco powolnym. W sztabie Cesarza wrecz obawiano sie, ze ma on za zadanie opanowac Slowacje i przylaczyc ja do krolestwa. Zreszta tego spodziewali sie sami mieszkancy tych terenow. Dodatkowo sprawe zaognial konflikt generala Pradzynskiego z gen. Haynauaem. W koncu cala sprawa nabrala politycznego znaczenia. Krol Albrecht Fryderyk Habsburg coraz bardziej niezadowolony poganial swojego glownodowodzacego.

​

„...bardzo mi przykro, że (gen. Artur) Görgey z całą swą armią wymknął się Panu. Potrafię to w pełni zrozumieć, dopiero kiedy mi Pan osobiście wytłumaczy to, czego tu (w Polsce) prawie nikt zrozumieć nie może”
Otoczenie Krola bardzo krytykowalo wszelkie poczynania armii i otwarcie namawialo go do wyslania na Wegry Karola Ferdynanda Habsburga. W koncu sam general uswiadomil sobie powage sytuacji i postanowil przyspieszyc dzialania. Niestety trudny teren i doswiadczenie przeciwnika powodowaly, ze ciagle wydostawal sie on z zastawionych pulapek. W koncu postanowiono przekupic samego gen.Görgey co miano przeprowadzic za pomoca jego rodziny stale przebywajacej przy sztabie armii. Sama korespondencja byla przekazywana przez warszawskiego tajnego agenta Józefa Grassa. W koncu w lipcu na biurku generala Pradzynskiego wyladowala korespondencja w ktorej wegierski general zgadzal sie na zdrade pod warunkiem ze podda sie armii Polskeij a nie Austryjackiej. 8 sierpnia dochodzi do bitwy pod Timisoara gdzie oddzialy Polskie pokonuja i zmuszaja do kapitulacji oddzialy gen. Görgeya. W ich rece wpada 150 choragwii, 400 dzial i przeszlo 80 tysiecy jencow. Przy okazji generalicja ma okazje sprawdzic w dzialaniach bojowych karabiny kapiszonowe. Do czasu przeprowadzenia operacji udalo sie uzbroic w nie wszystkie bataliony gwardii oraz niektore kompanie woltyzerskie. Z okazji zwycięstwa na Polach Mokotowskich w Warszawie odbył się uroczysta msza i parada, na której znalazło się całe wojsko stacjonujące w okolicach Polskiej stolicy. Co zaskakujace spotkalo sie to z bardzo slabym odzewem spoleczenstwa. Ludnosc, szczegolnie warszawska byla niezadowolona z Polskiej interwencji. Gdy 1 wrzesnia general Pradzynski na czele armii wkroczyl do stolicy odwolywano zaplanowane bale i zabawy taneczne. Samego generala przywital Krol na dworcu Warszawskim. U monarchy nie widac bylo ani sladu niedawnego niezadowolenia.

​

 

Odcinek 36





Kolej Warszawsko-Wiedeńska​

W 1824 roku w okolicach Stockon miejscowi rolnicy o malo nie umarli ze strachu, gdy po raz pierwszy zobaczyli przejazd kolei parowej na trasie do Darlington. Przynajmniej w koncu dowiedzieli sie po co budowano ta dziwna droge ze stalowymi progami. Swiadkiem tego byl Piotr Steinkeller ktory dobrze wyczul donioslosc wydarzenia. Po powrocie do Polski szybko zlapal wspolny jezyk z Henrykiem Lubienskim ktory w tym czasie byl Prezesem Banku Polskiego. Obaj panowie postanowili przeprowadzic prace studyjne nad budowa kolei do Zaglebia Dabrowskiego a nastepnie do Wiednia. Kolejne lata zajela analiza terenu oraz zaproponowanych projektow. W koncu wybrano najbardziej perspektywiczny inzyniera Stanislawa Wysockiego. Udalo sie takze uzyskac poparcie Krola dla tego projektu. Analiza kosztow wykazala ze na potrzebe inwestycji potrzebne bedzie min 21 mln zlotych. Z tego tez powodu postanowiono sprzedac 5000 akcji, ktore w pozniejszym czasie mialy byc odkupione przez Bank Polski. Tym samym inwestycja mialaby wrocic w rece panstwa. W tym momencie zaczely sie pojawiac problemy. Pierwszym byl brak zainteresownaia przemyslowcow. Slabosc Polskich kapitalistow, brak pewnosci zysku odstraszaly potencjalnych inwestorow zmuszajac obu pomyslodawcow do machinacji. Aby modz zalozyc Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej sprzedano 1500 akcji firmie Angielskiej Pontwyn and Golynor ktora zaplacila za nie 14 tysiacami szyn. W 1839 roku w koncu daje sie zalozyc towarzystwo a rok pozniej rozpoczynaja sie prace ziemne.

​

Umowa miedzy towarzystwem a Rzadem dawala temu pierwszemu prawo do wykupu terenow pod linie koelejowe, korzystanie za darmo z gruntow panstwowych oraz darmowego wydobycia z nich drewna i zwiru na potrzeby kolei. Z drugiej strony panstwo mialo zagwarantowane pierwszenstwo dla transportow rzadowych, najnizsza cene na przewoz wegla i soli oraz bezplatny przewoz poczty oraz zagwarantowane wykorzystanie do budowy materialow Polskich (jesli bylo to mozliwe). Umowa dala mozliwosc do rozpoczecia wykupywania gruntow. W przypadku braku zgody na wykup panstwo zapewnialo uwlaszczenie wlasciciela jednak nigdy nie doszlo do takiej potrzeby. Wiekszosc oddawala tereny za darmo bedac przekonanym o zysku z pojawienia sie lini kolejowej. Panstwo ze swojej strony gwarantowalo zaplacenie za grunty potrzebne na kolej, drogi oraz za wszelkie szkody jakich dokonaly brygady budowlane. Niekiedy dochodzilo do umow wiazanych, gdy wlasciciel za udostepnienie terenow uzyskiwal w zamian przystanek do ktorego mogl doprowadzac towary.

​

Na tym etapie zorientowano sie, ze planowane koszty sa o wiele za male. Ponowne ich oszacowanie podnioslo je do 30 mln. Postanowiono drastycznie ograniczyc koszty, a Henryk Lubienski wrecz proponowal zastapic parowozy konmi argumentujac to tanioscia owsa. Szczesliwie o problemach dowiedzial sie sam Krol i polecil Prezesowi Czartoryskiemu przejecie kontroli nad inwestycja i jej dofinansowanie. Stalo sie to w dobrym momencie, gdyz niedlugo pozniej bankructwo zaliczyl jeden z inwestorow Wiedeński Bank Steiner et Companie. Co gorsza Maurycy Koniar, fabrykant powiazany z Rosja doprowadzil do zerwania umowy na szyny. Co oczywiste nowym producentem szyn zostal (po znacznie wyzszej cenie) wyzej wymieniony przemyslowiec. Bylo to ostatnim gwozdziem dla inwestorow. Towarzystwo rozwiazano a roboty wstrzymano.

​

Przerwa trwala bardzo dlugo, gdyz prace wznowiono dopiero w 1846 roku. Przeprowadzona przy okazji likwidacji towarzystwa analiza wykazala, ze przy kosztach 13 mln zl wartosc przeprowadzonych prac wynosila zaledwie 5,7 mln. Nowa energie inwestycji przekazal pulkownik Edward Gerstfeld ktory zostal prezesem Zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko Wiedeńskiej. 14 czerwca 1846 roku otwarto pierwszy odcinek Z Warszawy do Grodziska. Odbylo sie to przy udziale orkiestry i wielu notabli. Co zaskakujace nie zaproszono na nie obu pomyslodawcow. Do 15 pazdziernika kolej dociera do Skierniewic gdzie laczy sie z odnoga skierowana do Lowicza. 2 wrzesnia o godzinie 15.45 do Piotrkowa dociera pierszy pociag. W tym czasie postanowiono przeprowadzic modyfiikacje trasy. Obecnie miala ona laczyc sie z trasa Krakow-Gorny Slask. Co gorsza im dalej na poludnie kierowano sie, tym teren stawal sie coraz trudniejszy i prace coraz bardziej spowalnialy. W kwietniu 1849 roku udaje sie w koncu zakonczyc inwestycje. Cala trasa miala 327 km i stanowila ja 1 linia. Srednio co 1,2 km stawiano domek Droznicze z cala infrastruktura.

​

Co zaskakujace podroz z Warszawy do Wiednia wcale nie byla prosta. Potencjalnego podroznika czekalo pare przesiadek a nawet przejazd dorozka na przeprawie promowej na Odrze. Co ciekawe czesc lini kolejowej biegla przez tereny Prus. Bylo to spowodowane faktem, ze stacja docelowa w Wiedniu miala byc tylko pretekstem do wybudowania kolei do Zaglebia Dabrowskiego. Pierwsze lokomotywy wyprodukowane byly przez belgijskie zakłady Johna Cockerilla. Byly one pomalowane na czarno z czerwonymi kolami. Pierwsze z nich mialy nazwy: „Warszawa”, „Wisła”, „Rawka”. W sklad taboru nalezalo 35 lokomotyw, 87 wagonow osobowych oraz 912 towarowych. Co ciekawe cala inwestycja okazala sie nierentowna, szczegolnie z powodu doliczanych do ceny 10% dla inwestorow zagranicznych. W koncu towarzystwo zmuszone zostalo do wykupienia tych akcji. Mimo tego coraz wiekszy transport wegla wplynal na rozwoj przemyslu na ziemiach Polskich.

​

 

Odcinek 37

1850-55




Administracja​

Od poczatku 1851 roku rzad prowadzil akcje zachecania do ochotniczego wstepowania do armii. 4 czerwca nastepnego roku w czasie rozmow dyplomatycznych pomiedzy Francja-Anglia i Polska w Londynie Krolestwo Polskie uznane zostaje jako jedna z 8 najwiekszych poteg na swiecie. Oba panstwa zachwalajac sobie potege tego panstwa staraja sie jednoczesnie wplynac na utrzymanie antyrosyjskiego jego nastawienia. W lutym 1854 roku koncza sie wybory w ktorych Oboz Arystokratyczny uzyskal 94% zdobywajac calkowita przewage w Parlamencie. W listopadzie tego roku W Warszawie ponownie odbywla sie Wielka Wystawa i konferencja naukowa.

​

Wydarzenia​

4 stycznia 1850 roku dociera do Warszawy wiadomosc o przygotowaniach do Wystawy Swiatowej. Krol decyduje sie zarzadzic przygotowania do niej i zglosic kandydature swojej stolicy. Niestety nie zdobywa ona uznania, a co gorsze inne panstwa przycmily nasza prezentacje. W lutym panstwo obiega wiadomosc o powtarzajacych sie morderstwach jakich dokonano ostatnio w Warszawie. Calej sprawie dodaje smaczku fakt, ze nie udaje sie przynajmniej narazie zlapac mordercy. Wsrod miejscowej biedoty krazy plotka o tym jakoby policja chronila jakiegos bogacza. W ksietniu 53 roku w czasie wyborow dochodzi w Warszawie do marszu charlistow zostaje on jednak szybko zablokowany przez policje. Innym mocno dyskutowanym w tym czasie problemem byl brak mozliwosci swobodnego zbierania sie ludzi. W grudniu 1854 roku w wyniku dzialan Ministra Druckiego-Lubeckiego wprowadzono kolejna reforme podatkow.

Dylomacja​

W tym okresie dyplomacja miala duzo mniej obowiazkow. Ich glownym zadaniem bylo utrzymywnaie relacji z najwiekszymi potegami. Doszlo do tego podpisanie umow o prawie przemarszu z niektorymi panstwami Niemieckimi. Szczegolnie wazne sa rozmowy z Bawaria, ktora coraz bardziej wysuwa sie na 3cia sile w Zwiazku Niemieckim. W 1851 roku wybucha kolejne powstanie na Wegrzech. Tym razem jednak jest ono zle zorganizowane i nie ma takiego poparcia jak poprzednik. W przeciagu 2-3 miesiecy Armia Austryjacka pokonuje glowne oddzialy przeciwnika zmuszajac buntownikow do poddania sie. Rok pozniej dochodzi do wybuchu kryzysu w poludniowej Macedonii. Austria, przy wsparciu Polski stara sie o oddanie tego regionu z powrotem narodowi Greckiemu. Niestety poparcie dla Turcji oglasza Anglia co wplywa na rezygnacje obu panstw ze swoich roszczen.

​

W 1853 roku dzieki zaangazowaniu Jozefa Leonarda* (doradca prezydenta Hondurasu) stworzone zostaje Polskie Towarzystwo Handlowe Chiquita. Dzieki wsparciu finansowemu rzadu ma ono reprezentowac Polskie interesy handlowe w tym kraju. Przy okazji nalezy wspomniec o samym Leonardzie. Ten maz stanu oraz doradca polityczny byl jednym z pierwszych europejczykow ktorzy wspierali ruchy narodowe na terenie calych Stanow Zjednoczonych Ameryki Centralnej. Byl on profesorem prawa i filozofii na powstalym uniwersytecie w Gwatemalii. Znany byl z duzego zaangazowania w rozwoj szkolnictwa a takze badan nad historia rodzimych indian oraz ich mowy. W pazdzierniku tego roku docieraja z Francji kolejne wiadomosci. Okazuje sie, ze Napoleon III Bonaparte, wykorzystujac walke o wladze swych rywali przeprowadzic przewrot wojskowy. Republika ponownie zostala zastapiona cesarstwem.

Wojsko​

Reforma szkolnictwa wojskowego przyniosla efekty. Z kazdym kolejnym rokiem wojsko zasilaja coraz lepiej przygotowani do walk oficerowie. Co prawda niespodziewnaym efektem tego sa zwiekszone koszty dzialania oddzialow jednak jednoczesnie znacznie poprawil sie stan ich wyposarzenia oraz przygotowania do walk. W grudniu 1850 roku dzieki zaangazowaniu wojskowych lekarzy w armii pojawiaja sie szpitale polowe w ktorych powazna role pelnia odpowiendio przygotowane sanitariuszki. Jednoczensie przygotowane zostaja grupy zolnierzy z wozami, ktore w czasie bitwy za zadanie maja jak najszybciej dostarczyc rannych do szpitali. Niecaly rok pozniej dochodzi do rozbudowy Kwatermistrzostwa i poszczegolnych komisji. Mlodzi oficerowie opracowuja nowe plany wojenne. Sam general Pradzynski zajmuje sie mozliwosciami wiekszego wykorzystania rezerw ludzkich w przypadku nowej wojny. W 1852 roku ogloszona zostaje reforma artylerii. Po nasyceniu baterii 6 i 12 funtowymi dzialami starego typu general Bem widzi potrzebe pojawienia sie baterii z nowymi francuskimi 12 funtowymi napoleonami. Takie dziala maja zostac zakupione w niedalekiej przyszlosci z mysla o pozniejszej ich produkcji w kraju.

​

Jednoczesnie prowadzone sa prace nad mozliwoscia produkcji wlasnych dzial zelaznych. Dzieki zainteresownaiu przemyslowcow udaje sie rozpoczac taka produkcje juz w 1855 roku. Pozwoli to na utworzenie dla kazdego korpusu kolejnej brygady artylerii. Do czasu zapelnienia jej nowymi dzialami w celu prowadzneia szkolenia baterie zostana po raz kolejny zmniejszone - tym razem do 8 dzial. Miesiac pozniej w wojsku pojawia sie nowy regulamin piechoty. Dokladnie instruuje on w jaki sposob i jak czesto nalezy przeprowadzac trening i marsze mlodego wojska. W 1853 roku utworzony zostaje Korpus Sygnalistów. Maja oni za pomoca, golebi, sygnalow optycznych a w szczegolnosci telegrafow koordynowac dzialania poszczegolnych pooddzialow. Jednoczesnie pojawia sie administracja wojskowa, ktorej zadaniem jest ewidencja poborowych. Dzieki tym danym mozliwe bedzie dokladne obliczenie stanu armii na stopie wojskowej. A co za tym idzie potrzbnego zapotrzebowania dla nich. Jednoczesnie w szkolach rozpoczyna sie nauka Teorii wojskowosci stworzonej przez Carla von Clausewitza. W czerwcu tego roku wraca z pobytu we Francji grupa mlodych Polskich oficerow. Szczegolne uznanie zbiera jeden z nich, ktory dzieki niebywalemu szczesci dostaje mozliwosc strzelania z nowych karabinow przygotowywanych we Francji.

​

Obecnie specjalisci z Kozienic analizuja wszystkie szczegoly przedstawione przez mlodego oficera. Juz po roku efektem tych prac bedzie Karabin wz. 54 Z zewnatrz nie roznil sie niczym szczegolnym od wprowadzanych od 10 lat karabinow kapiszonowych. Aby rozpoznac roznice nalezalo zaglebic sie do lufy byla ona bowiem bruzdowana. Co wazniejsze karabin tez wspolpracowal z nabojami Minie, ktore byly stozkowane z wkleslym dnem. W wyniku wybuchu prochu odksztalcaly sie przylegajac do lufy. Gwint zapewnial im ruch obrotowy wplywajacy na stabilnosc lotu. Zapada decyzja o jego produkcji oraz o przerobieniu obecnych karabinow kapiszonowych na nowy typ. W ten sposob powstal karabin wz.55 ktory byl zwykla kapiszonowka przerobiona do nowych pociskow. W 1855 roku Armia posiada 48 tysiecy zwyklych karabinow, 35 tysiecy kapiszonowych, 5 tysiecy wz.54 oraz tyle samo wz.55

​

* - tak naprawde Józef Leonard urodzil sie w 1834 roku w Lodzi. Bral udzial w powstaniu styczniowym a pozniej studiowal prawo w Paryzu. W 1881 roku osiada w Nikaragui gdzie zostaje mezem stanu.

 

Odcinek 38A

1846-1855




Wiosna Ludow w Wielkim Ksiestwie Poznanskim​

Wielkie Ksiestwo Poznanskie nalezalo do spokojniejszych regionow. Nie stykalo sie z przesladowaniami Cara czy tez brakiem perspektyw wsrod chlopow w Galicji. Wszystko to dla Wielkopolan zmienilo sie diametralnie w 1830 roku. Przeswiadczeni o donioslosci wydarzen, pelni ochoty do wsparcia rodakow z innego zaboru wysylali ochotnikow i bron jak i kiedy tylko mogli. Swiadomi byli ciezkiego zadania jakie stoi przed Krolestwem Kongresowym ale wypierali z mysli wszystkie zagrozenia jakie mogly ich dosiegnac. W koncu, gdy wojna zakonczyla sie sukcesem to im przyszlo poniesc tego konsekwencje. Wszyscy ktorym udowodniono w jakikolwiek sposob uczestnictwo lub wspieranie byli natychmiast z urzedow zwalniani i karami obkladanii. Nie bylo to jednak koncem gdyz obieralni dotychczas przedstawiciele wladz zostali zastapieni Niemcami z nominacji. Zakazano takze stosowania jezyka Polskiego w urzedach. Nowy prezes wspieral z calych sil Niemieckie osadnictwo i wszystko co sie z tym wiazalo. Nie obeszlo sie tez bez walki z kosciolem o wplywy. Co gorsza do ksiestwa wkroczyl 80 tysieczny korpus wojska. Od tej pory kontakty z granica byly na kazdym kroku utrudniane. Chwile spokoju dala WKP smierc starego Krola. Nowy choc marzyl o Wielkich Niemcach i koronie cesarskiej nie staral sie zniemczyc narodow ktore mial pod swoim panowaniem. Przynajmniej nie na sile. Z drugiej strony byl zywiol Polski. Dokror Marcinkowski wyslany z Polski w celu wspierania tamtejszych rodakow szybko rozpoczal akcje rozwijania handlu, rozbudowy szkolnictwa narodowego oraz walki z germanizacja. Ogolna praca u podstaw i wpieranie chlopow na kazdym kroku. Niestety troche nieswiadomie dzialnia doktora toruja droge dla Towarzystwa Demokratycznego z jego znacznie radyklaniejszymi tezami. W 1838 roku dociera tu Walery Breanski, ktory juz niedlugo pozniej w Poznaniu zaklada pierwszy komitet. Szybko cala organizacja rozwija sie do bardzo duzych rozmarow. Niestety powoduje to, ze ksiestwo dzieli sie na dwa Polskie obozy. Obozy majace ten sam cel i te same plany ale jednoczesnie zazarcie sie zwalczajace.

​

Poczawszy od 1843 roku daje sie odczuc zmiane nastroju spoleczenstwa. Jakis niezbadany wiatr zaczyna roznoscic po ksiestwie nowe mysli i twierdzenia. W drukarniach pojawia sie Katechizm Demokratyczny oraz Prawdy zywotne. W 1842 roku zadanie wyzwolenia Poznania z rak pruskich przejmuje z rak Towarzystwa Demokratycznego Komitet Poznanski. Anarchisci ktorych zdecydowanie przerosl rozglos i masowa akceptacja dazen usuwaja sie obecnie ze sceny. W 44 roku, decyzja o wybuchu walk zapada. Jednak slaba organizacja i fatalne wykonanie doprowadzaja do tego ze wlasciwie w przededniu jej wybuchu 20 stycznia wiekszosc spiskowcow zostaje aresztowana. Powoduje to wystraszenie sie szlachty i jej zdecydowana odmowe dla jakichkolwiek dzialan. W tym momencie dochodzi do zmiany frontu rzadu Pruskiego. Swiadomy ruchu narodowego jaki sie w Polakach obudzil postanawia z calych sil mu sie przeciwstawic. Wszystkimi mozliwymi metodami od teraz wspierano Niemcow i nowy porzadek. Stalo sie to jednak w chwili gdy w Berlinie (w 1848 roku) wybuchly rozruchy. Niemieccy mieszkacy wyszli 19 marca na ulice zadajac demokratyzacji rzadow oraz utworzenia Republiki Niemieckiej. W trakcie walk zostali uwolnieni Polscy spiskowcy. Przylaczyli sie oni do Berlinskiej Gwardii Miejskiej tworzac w niej Legion Polski. Po ogloszeniu wspolnej deklaracji zostali oni uzbrojeni w bron z krolewskiego Pruskiego Arsenalu. Przy okazji nalezy zwrocic uwage na sama deklaracje. Byla w niej mowa o utworzeniu zjednoczonych Niemiec, ktore wsparlyby Polske stanowiaca zapore przeciw Rosji. 9 dni pozniej Legion razem z ochotnikami wyruszyl w kierunku Poznania. Wiadomosci o wydarzeniach w Berlinie jeszcze tego samego dnia dotarly do stolicy Wielkopolski. Protesty jakie sie rozpoczely przerodzily sie szybko w manifestacje narodowe. Komitet Narodowy wysyla petycje do Berlina wzywajacy do wprowadzenia reorganizacji narodowej. 21 marca ten sam komitet oglasza manifest wzywajacy Polakow i Niemcow do wspolnej walki przeciw tyranii. Nastepnego dnia ogloszone zostaja nowe prawa dla zydow. Generał pruski Friedrich August Peter von Colomb otacza a nastepnie przejal kontrole nad rynkiem i hotelem stanowiacym centrum dzialania komitetu. Poznaniacy pospiesznie sie uzbrajajac rozpoczynaja walki w miejscie.

​

Przez kolejne dni prowadzono negocjacje z Niemieckim komitetem. Niestety na niekorzysc dla Poznaniakow 27 marca, dzieki powiekszeniu sie grupy lojalnej wobec krola oraz wsparciu zydow dociera ze stolicy wiadomosc zadajaca zaprzestania strzelania do “niemieckich” zolnierzy. Trzeba przyznac ze atmosfera wsrod samych berlinczykow diametralnie sie zmienia. Polakow traktuje sie jako grupe ktora kosztem Niemcow stara sie ugrac cos dla siebie. W Prusach zachodnich: Toruniu, Chelmnie, Borach Tucholskich dochodzi do manifestacji wspierajacych dzialania w Poznaniu. Do samego miasta przybywa komisja z Niemieckiego Komitetu. W przeciagu kolejnych dni dochodzi do bardzo powaznych negocjacji. Pobyt tej komisji wykozystuja miejscowi Niemcy ktorzy zglaszaja protesty i wnosza skargi przeciw Polakom. Do samych negocjacji wlacza sie takze Krol Pruski. Wezwal on do okazania dobrego gestu i rozbrojenia wojsk powstanczych. Komitet Narodowy przychyla sie do tej prosby, jednak zostaje ona zignorowana przez samego Mieroslawskiego, ktory w kazdej chwili spodziewal sie interwencji. W koncu same zamieszanie wykorzystuja Prusacy, ktorzy 29 kwiretnia rozpoczynaja atak na sily powstancze. Zaatakowany zostaje Książ, Pleszew, Września i Miłosław. Sam Ksiaz zostaje spalony a jency i ranni wymordowanii. W Grodzisku grupa miejscowych pod przywodztwem zydowskiego lekarza Marcusa Mosse walczy z 600 osobowym oddzialem Prusakow.

​

Jednoczesnie Pruscy kolonisci tworza Schutzwache - ktore maja zapewnic ludnosci Niemieckiej bezpieczenstwo od Polskich powstancow. Jednak zamiast zajmowac sie obrona - biora oni czynny udzial w represjach. 30 maja dochodzi do bitwy w okolicach Miroslawca. Miroslawski na czele 1200 zolnierzy pokonuje miejscowy garnizon prusakow i opanowywuje miasto, ktore ma stanowic jego kwatere. Jednoczensie wysyla oddzial do Ksieza gdzie tocza sie zazarte walki. Pruski general Blumen na czele 2500 zolnierzy i 4 dzial kieruje sie na Miroslawiec. Rozdziela swoje sily na dwie grupy i od strony Wrzesni oraz Srody naciera na miasto. Polski komendant poczatkowo negocjuje wycofanie sie z miasta. Jednak szybko zmienia zdanie po uzyskaniu raportu o spodziewanych posilkach jakie dla Poznaniakow nadciagaja. W wyniku walk do jakich dochodzi Polacy wypchnieci zostaja z miasta. Nastepnie zatrzymuja sie wzdloz glownej drogi tworzac silne pozycje obronne. Pruski dowodca przeprowadza atak jazdy. Dostaje sie ona jednak nagle pod ogien flankujacy ze strony przybywajacego na pole bitwy Garczynskiego. Obie strony nie sa w stanie przelamac swoich pozycji. Szczesliwie dla Polakow na pole bitwy przybywa takze 2gi oddzial 1200 zolnierzy Bialoskorki. Idac od strony Pleszew przeprowadza on kontratak czym zmusza Prusakow do ponownego opuszczenia miasta.

​

Polacy niestety sa bardzo zmeczeni i brakuje im zapasow, z tego tez powodu nie sa w stanie kontynuowac pogoni za przeciwnikiem i pozostaja na terenie miasta. Tutaj dociera do nich wiadomosc, ze pod Sokolowem oddzial kosynierow pokonuje Prusakow idacych na pomoc Blumenowi. Niestety takze tutaj duze straty i zmeczenie nie pozwala scigac przeciwnika. W przeciagu kolejnych dni nastepne oddzialy Pruskie sciagaja w rejon ksiestwa. Wynikiem tego sa porazki jakie spotykaja Polakow pod Mosinem, Rogalinem, Stęszewem, Kórnikiem, Bukiem i Obornikami. Sam Miroslawski podaje sie do dymisji a jego nastepca zostaje Brtzezanski. Niestety zostaje on otoczony przez Prusakow i zmusozny 9 czerwca do zlozenia broni w okolicach Wrzesni. Tym samym powstanie upada a Wielkie Ksiestwo Poznanskie zostaje zastapione Wojewodztwem Poznanskim. Wszelka autonomia zostala zniesiona. Od tej pory jezykiem obowiazkowym w urzedach, szkolach i pozostalych miejscach byl tylko Niemiecki. Sam krol po zapewnieniu sobie bezpieczenstwa od strony Polakow zwrocil swoja uwage na samych berlinczykow. Dzieki koncentracji wojska zdolal zniesc formujace sie oddzialy gwardii Niemieckiej i rozwiazac Komitet Niemiecki. Wladca nie zamierzal zgadzac sie na zadne reformy republikanskie nawet dla zjednoczenia Niemiec.

 

Odcinek 38B

1846-1855

​

Wiadomym bylo ze Krolestwo Polskie czeka na okazje, zeby zaatakowac swojego zachodniego sasiada. W koncu taka okazja sie trafila. Na nieszczescie dla Krola doszlo do tego w czasie Wiosny Ludow na Wegrzech. Sam fakt, ze Wojsko Polskie bierze w nich udzial na rowni z Austryjackim nie pozwalalo myslec o kierunku Poznanskim. W zastepstwie tego do tego ksiestwa wysylani zostali emisariusze z funduszami i bronia. Niestety stanowilo to zbyt male wsparcie dla powstancow. Zakonczenie walk i pokoj jaki nastal byl tylko tytularnym. Polska caly czas wspierala poznaniakow i od listopada 1850 roku walki zaczely sie od nowa. Taki stan trwal tylko 2 lata. W listopadzie 1852 roku Krol Albrecht I Habsburg wezwal Krola Pruskiego do zaprzestania atakow na Polakow i rozpoczecia negocjacji w sprawie ustalenia na nowo ich statusu. Do akcji dyplomatycznej przylaczyl sie Cesarz Franciszek Józef I zglaszajacy chec przeprowadzenia negocjacji pomiedzy obiema stronami. Fryderyk Wilhelm IV czul sie pewnie, spodziewal sie, ze Austria nie przystapi do wojny biorac pod uwage rozruchy na Wegrzech. Zakladajac to w bardzo agresywnym stylu odmowil Polskiemu wladcy praw do decydowania o pruskich obywatelach. Styl tego dokumentu i pogarda jaka sie z niego malowala juz sama w sobie dawala preteks do wypowiedzenia wojny. 23 tego miesiaca Polska wypowiedziala Prusom pokoj tlumaczac to potrzeba obrony interesow mniejszosci Polskiej. W przeciagu tygodnia do wojny przylaczyla sie takze Austria. Ze strony Prus do wojny wlaczyli sie wszyscy jej sojusznicy. Zeby nie wymieniac mozna powiedziec, ze to byla wlasciwie wojna domowa w Niemczech przy wsparciu Polakow. Jedynym panstwem jakie sie nie wzielo w nim udzialu byla Bawaria. Fakt, ze wojna wybuchla przed okresem zimy doprowadzil do zawieszenia dzialan na ten okres. Dalo to niestety czas panstwom Polnocnoniemieckim na mobilizacje i ustalenie strategii. Z koncem marca 1853 roku dziwna wojna konczy sie wkroczeniem 2 korpusow Pruskich na teren Polski. Pierwszy (34k) wkroczyl do Suwalk, gdy Polskie wojska kierowaly sie w tamtym kierunku od zachodu pojawil sie drugi dowodzony przez generala Petera Schree w sile 28 tysiecy wkracza do Kalisza. Pojawienie sie tak blisko wroga zmienilo diametralnie plan dzialan Armii Polskiej. Zawrocono natychmiast wszystkie korpusy i zebrano je w okolicach Leczycy. Szczesliwie dla Polakow, doprowadzenie do Lodzi lini kolejowej wydatnie pomagal w zaopatrzeniu armii. Pierwsze na miejsce dotarly korpusy 2 i 3 nastepnie przez kolejne dni odpoczywaly w oczekiwaniu na dotarcie Korpusu generala Bema, ktory oddalajac sie najdalej na wschod mial do przebycia najwiekszy dystans. Juz 20 kwietnia dochodzi jednak do polaczenia wszystkich oddzialow i general Pradzynski zarzadza marsz na Kalisz.

​

2 Korpus Piechoty generala Wawrzeckiego 21 kwietnia osiaga zbiornik wodny Jeziorsko oraz rzeke Warte. Jeszcze tego samego dnia udaje sie ja opanowac mimo bronienia jej przez przez Pruski batalion Landwery. Z zeznan ludnosci miejscowej Polskie wojsko dowiaduje sie o ruchu Armii Pruskiej generala Petera Schree z Kalisza w tym kierunku. Obecnie mial on sie znajdowac na wysokosci Koscian. Obecnie bedac swiadomym podobnego ruchu ze strony Polskiej postanowil zatrzymac sie w tej miejscowosci i przygotowac do walki. Jego dwie brygady jazdy, 6 piechoty oraz 2 artylerii dawaly mu pewnosc zwyciestwa. Naprzeciw niego stawaly pulki drugie jazdy - Kirasjerow oraz Strzelcow Konnych szefostwa Jego Królewiczowskiej Mości a takze huzarow oraz ulanow. Wsparte artyleria konna oslanialy formowanie sie 2 i 3 dywizji piechoty, ktore dopiero docieraly na pole bitwy. Centrum tych sil mialy stanowic pulki tej drugiej dywizji skladajace sie w calosci z pulkow liniowych. Podczas gdy obie brygady strzelcow pieszych mialy oslaniac obie flanki. Z ustawionymi bateriami artylerii (glownie 12 funtowej) zolnierze powoli ruyszyli do przodu w kierunku Lipki. Za ich plecami poruszaly sie pulki jazdy gotowe w kazdej chwili zareagowac na ruch przeciwnika. Dotychczas nie widac bylo zadnego przeciwnika. Dopiero po minieciu wsi dalo sie zauwazyc batalion jegrow broniacy przejsc miedzy stawami. Naprzeciw nich pierwsze do walki weszly 2 bataliony 2 Pulku Strzelcow Pieszych. Przewaga liczebna i nadciagajace posilki zmusily Prusakow do wycofania sie. Jednak jak tylko Polscy zolnierze wkroczyli na groble dostali sie pod milczace do tej pory dziala przeciwnika. Waskie przejscie potegujace sile ognia zmusilo ppłk Adama Wolskiego do wycofania sie. Dopiero 2 godziny pozniej, po podciagnieciu wlasnej artylerii udalo sie przejsc na druga strone i rozpoczac ponowne formowanie linii. Nie doszlo do zadnych powazniejszych walk z przeciwnikiem, a straty wsrod drugiego korpusu rosly z kazda godzina.

​

W czasie formowania, okazje do ataku wykorzystuje 2 Pulk Pruskich Dragonow, ktory atakuje 7 oraz 8 ppl. Tylko dzieki dobremu wyszkoleniu bataliony na czas formuuja czworoboki czym zabezpieczaja sie od jazdy. Na ich nieszczescie sciaga to na nich ogien artylerii pruskiej, ktora zostaje podciagnieta w slad za jazda. Lekkie oraz liniowe kompanie po odprzodkowaniu dzial skutecznie zaczynaja razic zebranych w czworobokach zolnierzy. Płk Marcin Kuczborski widzac coraz gorsza sytuacje wzywa do pomocy 3 szwadrony 2 Pulku Strzelcow Konnych wspartego 1 szwadronem Ulanow. Dopiero ich podciagniecie i krotka potyczka z jazda pruska pozwala na uformowanie ponownie lini przez piechote. Takze podciagniete 2 kompanie pozycyjne artylerii rozpoczynaja wymiane ognia z przeciwnikiem zmuszajac lekkie kompanie wroga do wycofania sie za swoje linie. Okazje jaka sie nadaza wykorzystuje wiekowy juz general Boguslawki. Ten 79 letni doswiadczony zolnierz posyla do przodu 6 Brygade Piechoty Liniowej wsparta od flanki 3ppl. Zolnierze oslaniani od polnocy przez wielki staw szybko nawiazuja kontakt ogniowy z przeciwnikiem. Poczatkowe zamieszanie powoduje, ze udaje sie zepchnac pulki piechoty w strone wsi Staw. Dopiero tutaj Prusacy wsparci przez 3 Pulk Fizylierow uzbrojonych w karabiny M1841 Dreyse daje rade odeprzec Polakow. General Boguslawki posyla jeszcze do wsparcia 2 szwadrony 2 Pulku Kirasjerow oraz 9psp. Niestety jazda dostaje sie pod silny ogien artylerii na polnoc od wsi co powoduje zamieszanie w jej szeregach. Do konca dnia nie udaje sie dokonac przelamania w Pruskich szykach. Co gorsza nowa linia oparta o wzniesienie znajdujace sie na wschod od Cieszykowa tylko poprawila sytuacje generala Schree. Szczegolnie nieprzyjemnym zaskoczeniem byly 2 pulki fizylierow uzbrojone w nowe karabinki. Pozwalaly one na szybsze przeladowanie i to nawet w pozycji lezacej. Dawalo to zdecydowana przewage dla obroncow, schowanych za przeszkodami ziemnymi. Szczesliwie szybko okazalo sie, ze karabiny te nie sa pozbawione wad. Szczesliwie bledy w wykonaniu zamka (nieszczelnosci)pierwszych wersji karabinka powodowaly utrate gazow a co za tym idzie gorsze wlasciwosci na wieksyzch dystansach.

​

Pruski general dobrze zapatrywal sie na nadchodzacy dzien, nawet przemysliwal kontratak i odzyskanie Warty. Wszystkie one wziely w leb, gdy z partolu wrocil szwadron Huzarow. Przez caly dzien toczyl on walki z Polskimi oddzialami ulanow na wysokosci miejscowosci Turek. Oznaczalo to, ze pozostale Polskie Korpusy sa juz w poblizu i moga odciac Prusakow od wlasnych lini. Dlatego tez po stoczeniu walk obronnych z nastaniem wieczora 21 kwietnia Pruskie oddzialy w ciszy wycofuja sie w strone Kalisza. Tutaj 24 tego miesiaca dochodzi do walk z oddzialami oslonowymi na wysokosci kanalu bernardynskiego. Polskie oddzialy spozniaja sie o pare godzin i nie sa w stanie wystarczajaco szybko manewrowac zeby wyjsc na tyly przeciwnika. Glownym powodem tego jest opieszalosc generala Chrzanowskiego, ktory zamist przec do przodu obawiajac sie natrafienia na wieksze sily wroga czekal na oddzialy generala Bema. General Schree napierany caly czas przez polskie pulki wycofuje sie dalej kierujac sie na Ostrow, Olesnice i Namyslow. W koncu 10 maja w okolicach Opola droge blokuje im dywizja generala Reinholda Hoffmanna, ktora w mniedzyczasie otoczyla miasto. Juz o poranku nastepnego dnia general Schree atakuje przeciwnika probujac przelamanc jego linie obrony. Austryjacy trzymaja sie, choc przy powaznych stratach. Szczesliwie nastepnego dnia dociera na miejsce 2KP a w pare godzin pozneij takze 1KP. General Bem skutecznie blokuje droge odwrotu prusakom zmuszajac ich do przyjecia bitwy. W jej wyniku z okrazenia wychodzi zaledwie 700 zolnierzy.

​

 

Odcinek 38C

1846-1855

​

Przy okazji trzeba zwrocic uwage na roznice w strategii jaka przyjela Armia Polska w porownaniu z innymi. Doswiadczenie z powstania listopadowego oraz Wegierskiego wskazywaly, ze opanowanie wrogiego terytorium bez pokonania jego armii nic nie daje. Dlatego tez general Pradzynski opracowujac strategie dzialan swoich korpusow zaznaczal, ze ich pierwszym i najwazniejszym zadaniem jest niszczenie wrogich oddzialow. Szczegolnie tych wydzielonych i odosobnionych. Dlatego tez az do konca maja, gdy Austryjacy, Prusacy i pozostale nacje nawzajem sobie zabieraly i odbieraly miasta, powiaty i wojewodztwa, Polskie oddzialy staly na pozycjach defensywnych i wyczekiwealy okazji do ataku. Przy okazji nalezy wspomniec o zmianach personalnych w armii. Nagle pogorszenie stanu generala Pradzynskiego spowodowane rozwijajaca sie wojna doprowadzilo do potrzeby tymczasowej zmiany glownodowodzacego. Tymczasowo jego miejsce mial zastapic general Stanislaw Wawrzecki (bedacy dlugoletnim zastepca Pradzynskiego), natomiast 2 Korpus przejmowal Leon Traugut ktory dowodzil dotychczas 2DP.

​

Ale wrocmy do samych wydarzen. Okres do konca maja byl bardzo spokojny. Generalowie uzupelniali straty jakie spotkaly armie w czasie operacji Kalisko-Opolskiej. Korpusy rozstawione zostaly wokol Kalisza (1KP), Konina (3KP) oraz Plocka (2KP). Takie usytuowanie pozwalalo w bardzo krotkim okresie zebrac 2 korpusy, a po pewnym czasie doczekac sie takze wsparcia trzeciego. Jak juz mowilem spokoj nie trwal dlugo. Juz na poczatku czerwca z Krolewca, przez Nidzice nadciaga Korpus Pruski generala Ewina von Bulowa. Co prawda musial on zostawic wiekszosc swojej artylerii w Krolewcu, ale za to dysponowal 4 brygadami kawalerii oraz 14 pulkami fizylierskimi i 2 grenadierskimi. Do pierwszych walk dochodzi 2 lipca w okolicach Drobina. W Tej niewielkiej miejscowosci krzyzowaly sie szlaki na Torun, Wloclawek, Plock, Nowy Dwor Mazowiecki oraz Krolewiec. Z tego tez powodu obsadzony zostal przez 2 Brygade Jazdy generala Stefana Garczynskiego. Przez caly dzien dochodzi do sarz i kontrszarz obu armii. Zadna z nich nie jest w stanie przewazyc szali na swoja strone. Zapalczywosc Polskich huzarow - starajacych sie okryc chwala oraz spokoj i opanowanie ulanow wyrownywaly przewage liczebna wroga. Na nieszczescie dla generala Garczynskiego z kazda godzina ta przewaga ilosciowa rosla. W koncu z nastaniem wieczora, gdy na polu bitwy pojawily sie pierwsze szwadrony pulku kirasjerskiego. Jako, ze od strony Plocka nie nadciagaly zadne posilki, Polska brygada zmuszona zostala do wycofania sie. Dzieki zapadajacemu zmrokowi udaje sie to przeprowadzic bez ostrzezenia wroga. Z nastaniem poranka Prusacy z zaskoczeniem obserwuja puste pole bitwy. Ostroznie poruszajac sie dalej do konca dnia zajeli Bielsk nadal nie zauwazajac sladu wroga. Dopiero 4 lipca w okolicach Goslic ponownie scieraja sie z podjazdem z 2 Pulku Huzarow, jednak nagla zazarta walka szybko sie konczy - Polacy znow odskakuja nie ryzykujac przedluzania sie potyczki. Sam general von Bulow pospiesza swoje kolumny i 5 tego miesiaca pojawia sie w okolicach Plocka. Tutaj jego oczom ukazuje sie linia polskiej piechoty wspartej bateriami artylerii.

​

Brak jazdy Polskiej osmiela Pruskich dowodcow. General Sporcken zarzadza atak Dragonow na Polskie skrzydlo. Ich szwadrony zostaja jednak przyjete zaskakujaco celnym ogniem artylerii i w zamieszaniu zatrzymane. W czasie gdy ich dowodca organizuje na nowo atak, na skrzydlo nadciaga 2 Pulk Strzelcow Konnych, ktory celnym ogniem zmusza do ucieczki Prusakow. Nie jest to koniec walk na tamtym skrzydle. Pruskie niepowodzenie powoduje wyslanie pulku Kirasjerskiego wspartego 2 najmniej nadwyrezonymi szwadronami dragonow. Jednak takze ten atak dzieki silnemu ogniu artyleryjskiemu zostaje zachwiany a nastepnie w wyniku kontrataku jazdy odepchniety. General von Bulow przygladajacy sie tym walkom postanawia wyslac 5 batalionow fizylierow wspartych batalionem jegrow do ataku na prawe skrzydlo. Zolnierze Ci -elita pruska pokazuje kunszt zolnierski. Mimo ustawicznego ognia artyleryjskiego udaje sie im dotrzec w jednym szyku do pozycji Polskich. Tutaj Jegrzy spychaja szybko Polskie tyraliery i dochodzi do pojedynku ogniowego obu lini. Zazartosc walk oraz wsparcie nowymi karabinami Pruskimi powoduje duze straty u Polakow. Szczegolnie mocno odczuwa to 2ppl ktory traci dowodce i caly poczet sztandarowy. Do konca potyczki sztandar upadnie jeszcze 10 razy, kazdorazowo powodujac smierc kolejnego pocztowego. Zolnierze zaczynaja sie chwiac i jeszcze chwila a oddadza pole. W tym momencie szczesliwie na pole bitwy powracaja Strzelcy Konni, ktorzy zmuszaja Prusakow do uformowania czworobokow. Jest to idealna okazja dla artylerzystow ktorzy nastepnymi salwami pustosza sciesnione kompanie wroga. W koncu Prusacy wycofuja sie, pozwalajac podciagnac batalion strzelcow pieszych jako wsparcie dla piechociazy.

​

Jednoczesnie dochodzi do walk na drugim skrzydle. Tym razem 8 batalionow fizylierow atakuje 3psp schowany za zabudowaniami Gulczewa. Prusacy przeprowadzaja 6 atakow na te pozycje jednak kazdorazowo zostaja oni zepchnieci. Tym razem jednak wsparcie ich jazdy jest duzo wieksze i zmusza to do wycofania sie ich polskich odpowiednikow. Efektem tego jest podciagniecie artylerii, ktora obecnie z bliska prazy w drewniane zabudowania wywolujac pozary. Dochodzi do 7 ataku piechoty, tymczasem wspartej 2 batalionami grenadierow. Za plecami Polakow ustawiaja sie 2 kompanie pozycycjne, dzieki ktorym przecinwik na samym podejsciu pod umocnienia traci duzo zolnierzy. Takze udaje sie opanowac haos w jezdzie, ktora na czas odpiera atak Huzarow na te dziala. W czasie tych przepychanek pruscy zolnierze docieraja do zabudowan, tutaj ich nowe karabiny zdobywaja przewage nad ich Polskimi odpowiednikami. Pulkownik Antoni Wojnarowski zarzadza atak na bagnety. Dzieki zamieszaniu, do jakiego dochodzi wsrod Pruskich batalionow po wkroczeniu do wsi udaje sie wywolac panike i zmusic przeciwnika do odwrotu. Do konca dnia dochodzi juz tylko do sporadycznych wymian ognia artyleryjskiego oraz pojedynkow kawaleryjskich. Sposrod artylerzystow szczegolnie odznacza sie kapitan Stanisław Potocki ktory na czele 2 kompanii lekkiej artylerii konnej toczy przez caly wieczor pojedynki na ziemi niczyjej. Jego prowokacje, a zarazem kunszt powoduja, ze przeciwnik coraz wieksze sily skupia na probie pokonania tej bezczelnej kompanii. Z nastaniem zmrokow artylerzysci przy wiwatach piechoty wracaja za jej pozycje. Co prawda wikeszosc z nich jest ranna i potwornie zmeczona, ale jednoczensie dumna z kunsztu jaki przedstawila. Same walki tocza sie jeszcze pare dni. W koncu 10 czerwca general von Bulow, po otrzymaniu raportu o nadciaganiu kolejnego korpusu Polskiego, zarzadza odwrot.

​

 

Odcinek 38D

1846-1855

​

Dotychczasowe walki nie odstraszaja jednak przecinwika. Polacy schowani za wlasnymi liniami skutecznie kontratakuja i niszcza kolejne odosobione oddzialy pruskie. W koncu sam general Bem zauwaza okazje do przejecia inicjatywy. Zostawiajac 2KP do oslony Plocka i Warszawy od polnocy, sam na czele pozostalych sil kieruje sie na Torun. Tutaj 2 lipca pobija odosobniony korpus generala Dreyera. Niestety umocnienia Torunia nie pozwalaja wykorzystac tego zwyciestwa. Polskie oddzialy musza wrocic na druga strone Wisly. Tutaj w drugiej polowie lipca docieraja raporty o malym korpusie sojuszniczym generala Hermana zur Lippe jaki kieruje sie w strone Skierniewic. 31 lipca w okolicach Konina zostaje on otoczony przez 1 i 3KP. W wyniku pomylki jednego z dowodcow pulkow ponad polowie Niemcow udaje sie jednak wydostac. Dzieki skutecznej pogonii generala Bema pod samymi fortami Torunia 16 sierpnia udaje sie ich dogonic, ponownie otoczyc i zniszczyc. Wszystkie te zwyciestwa powoduja, ze zaplanowana zostaje nowa ofensywa. Jej celem ma byc sam Poznan. To tutaj 2 wrzesnia dochodzi do wielkiej bitwy 5 narodow. Samego miasta broni Korpus Hanowerski generala Nikolausa von Bullow natomiast atakowaly go blisko dwukrotnie wieksze sily generala Leonharda Hainisha. W ich sklad wchodzily korpusy: Polski, Austryjacki, Sardynii oraz pomocnicze oddzialy sojusznicze. Przewaga przecinwika nie dawala szans na obrone - z tego powodu dowodca Hanowerski przy malych stratach wlasnych postanowil sie wycofac.

​

Ofensywa w Wielkim Ksiestwie Poznanskim jest kontynuowana. Prusy zagrozone utrata tej prowincji wysylaja do walki kolejny korpus generala Hasso von Schlieffena. Jego ponad 40 tysieczny zolnierzy kieruje sie z rejonu Berlina i po przekroczeniu Odry w okolicach Kostrzynia zostaje przechwycone przez oddzialy Polsko-Austryjackie (w sile 69 tys) pod dowodztwem generala Bema. Mimo zajecia dogodnych pozycji obronnych, znaczna przewaga artyleryjska zmiotla pierwsza linie Pruska. Daje to jednak czas pozostalym silom na wycofanie sie za Odre. Polski szturm na mosty konczy sie ich krwawym odparciem. Z okolic nadciagaja kolejne oddzialy pruskie powodujac szanse przelamnia pozycji na cora zmniejsza. W koncu 28 wrzesnia general Bem postanawia zaprzestac dalszych atakow. 12 wrzesnia nadciaga swietna wiadomosc z Torunia. Tutaj 2KP Leona Trauguta zdolal zaskoczyc dywizje generala Fridricha von Sackena idaca na pomoc Twierdzy. Posilki te zostaja przechwycone i zniszczone. Prowadzone dalej oblezenie przy coraz mniejszym zaopatrzeniu w twierdzy staje sie malo sensowne. 15 pazdziernika w koncu jego dowodca poddaje sie silom Polskim. Pozostawiajac nieliczny garnizon w miescie general Traugut dalej kieruje sie wzdloz Wisly na polnoc. 1 listopada w okolicy miejscowosci Tuchel (Tuchola) siera sie ponownie z generalem Fridrichem von Sacken ktory na czele kolejnych posilkow kierowal sie na poludnie. Trzeba przyznac, ze dowodca ten nie mial szczescia do Polakow. Ponownie otoczony znow musial ratowac sie ucieczka pozostawiajac swoich zolnierzy jako jencow. Po opanowaniu tutejszych fortow, twierdz i miast 2KP nie zaznaje odpoczynku. Z warszawy nadciaga wiadomosc, o pojawieniu sie nowego korpusu Pruskiego w rejonie Kalisza. Dzieki szybkiemu marszowi juz 2 lutego dochodzi do bitwy w okolicach tej miejscowosci. Sily sa wyrownane i Polakom ciezko idzie przelamanie przecinwika. Ciagle walki i marsze a takze sama zima utrudnia wykorzystanie swoich sil. Szczegolnie cierpi obecnie artyleria ktora stwaza problemy przy manewrowaniu. Szczesliwie pod koniec dnia na polu bitwy pojawia sie korpus Austryjacki, ktory zniecheca do reszty pruskiego generala do walki. Jego korpus wycofuje sie w kierunku Katowic. 28 tego miesiaca otoczony niedaleko tarnowskich gor zmuszony zostaje do poddania swojego wojska.

​

Okres spokoju na froncie centralnym konczy sie w lutym 1854 roku. General Bem, ktorego sily mimo wsparcia przez korpus Austryjacki uszczuplily sie w wyniku dzialan bojowych do poziomu 38 tysiecy docieraja do Cottbus gdzie natrafiaja na korpus generala Ernsta von Wranglera. Ten Pruski dowodca mimo przewagi liczebnej nie czuje sie pewnie. Nie wie z ktorego kierunku Polacy uderza i dodatkowo rozprasza swoje sily. Dodatkowo uderzenie w centrum 1KP z 15 lutego umozliwia Austryjakom zagarniecie calego poludniowego stkrzydla wroga. W koncu sami prusacy wycofuja sie pozostawiajac na polu bitwy az 11 tysiecy zabitych i rannych. Pogon za przeciwnikiem wykonuje tylko korp[us Austyjacki i to przy sprzeciwie Bema. Zgodnie z jego przewidywaniami w okolicach Berlinia natrafia on ponownie na generala Pruskiego. jednak tym razem jest on wzmocniony przez caly ganizon Berlina. Obecnie w sile 63 tysiecy odwaznie atakuje Austryjakow. General Bem postanawia wesprzec sojusnzika i nadciaga na pole bitwy. jednak okres zimy utrudnia marsze i w koncu Polacy docieraja juz na sam konei cbitwy. Pokonani Austryjacy suna dlugimi kolumnami na polundie. 1KP pozostaje na ich tylach oslaniajac ten odwrot. Ta jedna bitwa bedzieksoztowac zycie ponad 17 tysiecy zolnierzy Austryjackich i Polskich. Pierwsza bitwa o Berlin konczyla sie porazka sojusnzikow. Polskie korpusy - mocno przetrzebione przez ciagle bitwy i walki dostaja z nastaniem maja polecenie wycofania sie na wlasne terytoria w celu uzupelnienia stanow. Pierwszy ma isc najbardziej uszkodzony 1KP generala Bema. Straz tylnia stanowi 2KP generala Trauguta. To wlasnie ten korpus stoczy dwie kolejne bitwy niedaleko Prenzlau (10 maja oraz 20 czerwca) obie beda szczesliwie wygrane. Dopiero w okolicach miast Gorlitz straz tylnia zostaje doscignieta przez sily generala Edwina von Bulowa. Polacy zostaja zaskoczeni i ich tylna straz zagarnieta. General Traugut probuje jeszcze kontratakiem uzyskac kontakt z otoczonymi wojskami jednak jego zolnierze sa juz zbyt wyczerpani walkami. Ponownie musi sie wycofac, szczesliwie przeciwnik skupiony na tych wlakach pozwala reszcie sil wydostac sie z walk i kierowac dalej na Boleslawiec.

​

Kolejne miesiace wojska zbieraja sily na nowo uzyskujac potrzebne zaopatrzenie, karabiny i dziala z Warszawy i Budapesztu. Takze stan oddzialow zostaje uzupelniony dzieki nowemu zaciaglowi. Niestety nowy rekrut jest srednio przeskzolony, takze rezerwisci ponownie wciagnieci do sluzby odwykli juz od dzialan i marszow. Generalowie sa swiaodmi oslabienia jakie ich armie w dotychczasowych wlakach poniosly. W koncu w Pazdzierniku, decyzja krola dzialania wojenne zostaja wznowione. General Stanislaw Wawrzecki opracowuje operacje Gdanska, ktora ma ostatecznie odciac Krolewiec od przecinwika i zniszczyc jego resztke sil na polnocy. 16 tego miesiaca 3KP generala Chrzanowksiego stacza bitwe w okolicach Gdanska z brygada piechoty. Po jej zniszczeniu korpus zajmuje sie opanowywaniem okolicznych miast. Na wschod od nich 1KP generala Bema opanowuje Elblag. Jednoczesnie general Traugut dostaje polecenie przesuniecia sie do Gniezna. Co prawda jego korpus stanowi obecnie zaledwie 13 tysiecy zolnierzy, ale ma on stanowic tylko rozpoznanie, na wypadek ofensywy Pruskiej w tym rejonie. Do konca roku udaje sie opanowac cale Pomorze Gdanskie.

​

 

Odcinek 38E

1846-1855

​

Z poczatkiem roku zapada decyzja o wznowieniu przez Wojsko Polskie ofensywy. Co prawda stany wszystkich korpusow byly bardzo niezadowalajace ale generalicja swiadoma byla, ze nalezy w koncu zmusic przeciwnika do poddania sie. Z tego tez powodu teoretycznie w najgorszych warunkach - bo zaraz po nowym roku ruszyla nowa ofensywa generala Bema. Juz 3 stycznia ‘55 roku sciera sie pod Tuchola z generalem Edwinem von Bulowem. Zaskoczony korpus Pruski zmuszony jest z duzymi stratami wycofac sie. 3 tygodnie pozniej nie czekajac na dotarcie 2KP glownodowodzacy ponownie zmusza do stoczenia bitwy przez Prusakow. Tym razem dochodzi do niej niedaleko Deutche Krone i ku zdumieniu generala naprzeciw niego staje przeciwnik powaznie wzmocniony posilkami. Obecnie to Polacy posiadaja minimalnie mniej zolnierzy. Szczesliwie 23 tego miesiaca w koncu na pole bitwy docieraja takze wojska generala Trauguta. Zwycietswo ponownie nalezy do nich a przecinwik traci kolejnych 11 tysiecy zabitych. 6 lutego pogon zatrzymuje sie po raz trzeci. Tym razem w okolicach Kostrzyna przy samej przeprawie dochodzi do kolejnej bitwy. Niestety nie udaje sie odciac przeciwnika od przepraw na Odrze. Generalowie Polscy musza zadowolic sie zniszczeniem strazy tylnej Armii Pruskiej.

​

Co ciekawe okazuje sie, ze w strazy tylnej ginie sam glownodowodzacy Pruski general Bulow. Polskie korpusy nie czekaja na umocnienie sie przeciwnika i korzystajac z zamieszania zwiazanego ze smiercia glownodowodzacego dokonuja szturmu na mosty. 5 marca w wyniku blednej kalkulacji generala von Raven, Prusacy pozwalaja wyjsc 2KP na swoje tyly i zostaja otoczeni. Do konca dnia zmuszeni zostaja do poddania sie. Nie jest to koniec operacji, w obecnej sytuacji do sztabu dociera rozkaz generala Stanislawa Wawrzeckiego. Poleca on generalowi Bemowi kontynuowanie ataku i niszczenie kolejnych armii. Polskie wojsko kieruje sie w strone Berlina, ktory zostaje zdobyty w polowie miesiaca. Tutaj dochodzi do bitwy z posilkami ktore spoznione kierowaly sie na stolice Prus. 25 marca trzy korpusy Polskie atakuja i zdecydowanie pokonuja Prusakow pod murami miasta. Bitwa jest o tyle latwa, ze wrogie wojska sa pozbawione w ogole kawalerii oraz prawie calej artylerii. Takze ich zapasy amunicji sa bardzo male. Przeciwnik zmuszony do wycofania sie kieruje sie na Prinzwalk, gdzie zostaje ponownie dogoniony 9 kwietnia. Brak szansy na posilki zniecheca generala do walki. Poddaje swoje wojska wlasciwie jeszcze [rzed rozwinieciem sie bitwy.

​

Nie oznacza to niestety odpoczynku dla zolnierzy. Obecnie kierujac sie podmoklymi drogami (pociagi na lini kolejowej byly juz dawno zniszczone) kieruje sie w strone Gdanska obleganego przez Prusakow. 27 maja dochodzi w poblizu miejscowosci Kocsierzyna do bitwy. Prusacy zajmuja dobre pozycje obronne a ich artyleria jest nadspodziewanie skuteczna. Z tego tez powodu general Traugut ma powazne problemy zeby przelamanc obrone. Dopiero uderzenie 1 Brygady Jazdy zmusza przeciwnika do wycofania sie. Kosztem prawie 1500 jezdzcow udaje sie uzyskac przelamanie i dalej gonic Prusakow. Sama pogon konczy sie na wysokosci Bydgoszczy, gdzie droge ucieczki odcina im korpus Austryjacki. Dochodzi do bitwy w wyniku ktorej przelamny przeciwnik zmuszony jest poddac sie 6 czerwca. Przeciwnik jest calkowicie pokonany, jednak odmawia uznania tego i podpisania rozejmu. Z tego tez powodu po miesiecznej przerwie rusza dalsza ofensywa. Juz 19 lipca dochodzi do drugiej bitwy o Prinzwalk. Wycofujace sie oddzialy generala Schree zostaja dogonione 1 sieprnia pod Schwerin. W tej miejscowosci dochodzi do poddania sie kolejnego korpusu Pruskiego. W przeciagu kolejnych 2 miesiecy dochodzi do szeregu kolejnych bitew, z ktorych Polskie korpusy wygrywaja wszystkie. Dzialania wojenne Wojsko Polskie konczy w Wiesbaden, gdzie dociera do nich wiadomosc o rozpoczeciu negocjacji pokojowych.

​

Z polskiej storny do Drezna udali sie minister spraw zagranicznych Teodor Morawski, jego zastepca Gustaw Malachowski oraz brat wladcy Fryderyk Ferdynand Habsburg. Austrie reprezentowal Klemens Lothar von Metternich a Prusy Otto von Manteuffel. Same negocjacie byly bardzo trudne i zdecydowanie przeciagaly sie. Jednym z powodow tego byly takze zatargi na lini Austro-Polskiej. O ile Austryjacy byli zainteresowani przejeciem wplywow w ksiestwach Niemieckich to Polacy zdecydowanie chcieli odzyskac Prusy i Pomorze Gdanskie. Mozna nawet uznac ze posiedzenia sojusznikow byly bardziej zazarte niz rozmowy z Prusami. W koncu musial interweniowac sam Krol ostrzegajac, ze jak tak dalej pojdzie to Polska podpisze samodzielna umowe pokojowa. Dopiero to zmienilo nastawienie Austrii. Zreszta w miedzyczasie takze w Prusach odczuto niezadowolenie ludnosci miejscowej wscieklej coraz bardziej obowiazkiem utrzymywania Wojsk zwycieskiej koalicji. Koniec koncow 2 listopada podpisano wspolna umowe pokojowa. Polska zgodnie z przewidywaniem uzyskiwala obie prowincje, natomiast Austria przejmowala wplywy w Zwiazku Niemeickim.

​

 

Odcinek 39




Uwlaszczenie chlopow​

Jedna z rzeczy ktore najbardziej spowalnialy rozwoj panstwa bylo zdecydowanie rolnictwo. Z poczatkiem XIX wieku nie bylo z nim jeszcze tak zle. Aczkolwiek powodem tego byl raczej brak rak do pracy (chlopi zostali powolani do armii) anizeli stanem samej wsi. Juz pierwsze dekrety z 1807 i 1818 roku spowodowaly jednak zwiekszenie uprawnien wojta (wybieranego przez ziemianina) w stosunku do reszty zamieszkalych ten teren chlopow. Po kolejnym okresie walk zwiazanych z powstaniem listopadowym rozwoj panstwa a takze technologii spowodowal wzrost produktywnosci na wsi. Niestety wbrew pozorom odbilo sie to negatywnie na prawach ich samych. Sejm, w ktorym wiekszosc mialo srednie ziemianstwo zaczelo wprowadzac nowe ustawy. Zwiekszano panszczyzne, stosowano tzw “darmochy” czyli darmowe obowiazki chlopa wzgledem wlasciciela ziemskiego oraz rugowanie z ziemi. Powodowalo to, ze sytuacja coraz bardziej sie pogarszala. Swiadomosc, ze wiekszosc z nich byla: komornikami (mieszkali u wlasciciela i pracowali za schrnienie i zywnosc), chaupnikami (posiadali dom bez ziemi) czy tez polownikami (dierzawili grunt) nie wplywala pozytywnie na ich sile. Ostatnia grupa tzw zagrodnicy (posiadali rozbudowane domostwa i wlasne grunty) stanowila niewielki procent co powodowalo coraz mniej efektywny system pracy. Z jednej strony byl ziemianin starajacy sie jak najmniejszymi kosztami wyprodukowac stabilny zysk a z drugiej chlop ktory pracujac dla kogos innego nie dbal o sprzet oraz jakosc wykonanej pracy. System feudalny ktory panowal byl wysoce niesprawiedliwy i skazany na porazke. Niestety byl wystarczajaco skuteczny aby zapewnic dochod bez potrzeby inwestycji. A o to glownie chodzilo posiadaczom ziemskim.

​

Rozbiory Polski i podzial ziem na 3 odrebne systemy polityczne i gospodarcze wplynal na ich roznorodny ich rozwoj. Na tle pozostalych szczegolnie wybijalo sie Wielkie Ksiestwo Poznanskie. Nie odbylo sie to jednak bez protestow i oporu. Juz pierwsza probe wprowadzenia reform przeprowadzono w 1811 i okazala sie ona totalna porazka. Ta z lat 1816 nadal byla zbyt nowatorska i zbytnio wspierala wies aby okazac sie sukcesem. Rzad Pruski byl zdecydowany w tym temacie i kolejna probe przerowadzil w 1821. Znow srednie ziemianstwo dzieki swojemu oporowi doprowadzilo do wycofania sie rzadu. Dopiero jej nowelizacja z 1823 roku (w ktorej drastycznie zmniejszono prawa chlopow) doprowadzila do zgody. Niestety byla ona obwarowana tyloma regulacjami, ze na terenie Gornego Slaska w pierwszych latach uwlaszono zaledwie 10 gospodarstw. Mimo to nalezy powiedziec, ze sam pomysl okazal sie swietny. Szczegolnie przydatne okazalo sie oczynszowanie. Wlasciciel zrzekajac sie czesci gruntow a przy okazji z “darmochy” w zamian za okreslona sume pieniedzy oddawal chlopu teren w zarzad. Juz pierwsze lata udowodnily, ze chlopi byli w stanie lepiej i skuteczniej nimi zarzadzac wprowadzajac nawet nowinki techniczne. Dopiero Wiosna Ludow i strach przed powstaniami chlopskimi zmusily ziemianstwo do glebszego zastanowienia sie nad problemem. W prusach kolejna regulacja zreformowala dotychczasowa ustawe. Mimo oporu z jakim zostala przyjeta doprowadzila w przeciagu 24 lat do zakonczenia calego procesu. Odbylo sie to jednak przy, a byc moze wlansie dzieki prawie absolutnej wladzy Krola Pruskiego.

​

W Polsce sprawa przedstawiala sie o wiele gorzej. Szczegolnie galicja ze swoim nadmiernym przerostem naturalnym i bardzo niekorzystnym uksztaltowaniem terenu potegowaly problemy. Mimo ze swiadomosc potrzeby reform pojawila sie tutaj wczesnie w postaci Uniwersalow Kosciuszki czy tez Staszica, to dlugo byly one zawieszane sila ziemianstwa. Bylo ono na tyle silne i oporne, ze zablokowalo reformy tak w czasach napoleonskich jak i Konstantynowskich a takze powstania listopadowego i pierwszych lat powojennych. Dopiero ryzyko buntow chlopskich i rewolucji zmusilo ksiecia Druckiego-Lubeckiego do zaangazowania sie w sprawe, ktora do tej pory traktowal jako prywatna decyzje ziemianina. Obecnie zmuszony “marnowac” pieniadze na organizowanie porzadku na wschodzie kraju, gdzie wies szczegolnie prawoslawna coraz bardziej buntowala sie przeciw wladzy “Panow - Lachow” I tutaj pojawil sie kolejny problem. Skad zorganizowac fundusze potrzebne na te reformy. Panstwo co prawda uzyskiwalo przychody na poziomie 150-250mln zlp jednak jednoczesnie zmuszone bylo ciagle splacac dlugi Francuskie, Rosyjskie jak i obligacje wewnetrzne ktore stanowily powazne obciazenie dla kasy panstwowej. Potencjalne fundusze byly dodatkowo pomniejszone o koszty budowy nowych drog ziemnych jak i kolejowych. Na koniec nalezy takze wspomniec o kosztach ostatniej wojny, ktora pochlonela ponad 500 mln zlp. Obecnie koszty te rosly wraz z okreslaniem potrzeb Armii zmuszonej do przeprowadzenia powaznych uzupelnien.

​

W pierwszej kolejnosci, jeszcze w 1841 roku przeprowadzone zostaje uwlaszczenie chlopow we wszystkich dobrach krolewskich. Dzieki finansowaniu przez rzad zakupow sprzetu, udalo sie to przeprowadzic w miare sprawnie. 5 lat pozniej Krol oglasza zakaz rugowania z ziem. Bylo to nadal tylko czesciowe zalatwienie sprawy. Dopiero interwencja Tomasza Potockiego wplynela na zmiane sposobu potrzegania tej reformy. Zaproponowal on wprowadzenie uwlaszczenia za odszkodowaniem. Uznawal, ze konkretna suma pieniedzy przekazana ziemianom wplynelaby na ich lepsze postrzeganie tych dzialan. Mial to byc element wiekszej ustawy wprowadzajacej nowy system szkolnictwa wiejskiego oraz administracji, ktora mialaby zapewniony wiekszy wplyw na to co dzieje sie w regionie. Jego przeciwnikiem na salach sejmowych byl glownie Andrzej Zamoyski. Ten prezes Towarzystwa Rolniczego zdecydowanie proponowal stopniowe uwlaszczenie poprzez odgorne uregulowanie stosunkow dwor-kosciol-wies. Byl wielkim fanem angielskiej metody zarzadzania wsia. W koncu w 1855 roku razem z zakonczeniem wojny chcac niechcac Rzad zmuszony zostal do przeprowadzenia reformy. Ustalono w niej, ze Krol utrzymuje prawa chlopow z WKP nabyte jeszcze w czasach ich przynaleznosci do krola Pruskiego. Aby jednak zrownac ich z chlopami z KP ogloszone zostaje wielkie uwlaszczenie.

​

Ukazy obejmowały wszystkie kategorie chłopów we wszystkich kategoriach majątków, wyjąwszy osady przy karczmach, młynach, cegielniach i kuźniach a następnie ziemie oddane w czasową dzierżawę na podstawie pisemnych umów. Zasadniczą treścią tych ukazów było przekazanie całej ziemi posiadanej faktycznie przez chłopów w ich bezwzględną własność, skasowanie wszelkich powinności na rzecz dworu z tytułu użytkowania gruntów, wreszcie przejęcie przez państwo odszkodowania, wypłacanego ziemiaństwu. Co wazniejsze odbieralo ono dworowi prawo wyłącznej produkcji i sprzedaży piwa i wódki. Niestety regulowały stosunki na wsi w taki sposob aby dać maksimum korzyści dworom, a przynajmniej nie przynieść im uszczerbku, dzięki zaś odszkodowaniu i powolności przemian w ustroju rolnym umożliwiały wielkim właścicielom ziemskim przystosowanie do nowych warunków. Co gorsza szybko okazlo sie, ze kiepskie jakosc gruntow rabunkowo dotychczas gospodarowana zmusza do kolejnych duzych inwestycji w wies. Panstwo dzieki kolejnym zaciagnietym kredytom musialo sfinalizowac wprowadzanie nowych technologii upraw. Poziom tej pomocy byl zgola bezprecedensowy dla tej czesci europy i jeszcze dlugo stanowil wielkie obciazenie finansowe dla budzetu. Szczesliwie dzieki dokapitalizacji oraz kompensacji gruntow w koncu udalo sie wytworzyc dzialajacy system gospodarczy. Szczegolnie przydatne w tym okazalo sie Towarzystwo Kredytowe Ziemianskie oraz nowo powolana Kasa Kolek Rolniczych. Skupialy sie one na organizowaniu kredytow dla chlopow pracujacych w okreslonycm regionie. Pomagaly takze w uswiadamianiu wsi w kwestii nowych metod upraw. Rozwiązanie kwestii chłopskiej w znacznym stopniu przyczyniło się do powstawania wśród włościan świadomości narodowej. Warstwa ta wkroczyła do życia społecznego i politycznego, czego wyrazem było powstanie chłopskich partii politycznych szczegolnie na wschodnich obszarach Krolestwa. Zgodnie z przewidywaniami ustawa ta bardzo powoli wchodzi w zycie. Dopiero po blisko 20 latach Rzad oglosi zakonczenie tego procesu. Jedna z jego negatywnych efektow bylo pojawienie sie duzej ilosci malych gospodarstw ktore ojciec dzielil rowno posrod wszystkich synow. W wyniku tych dzialan na poczatku XX wieku potrzebna bedzie kolejna reforma rolna.

​

PS: w nastepnych (10?) odcinkach, poza standartowymi beda takze ogolniejsze mowiace o sytuacji w kraju. Spodziewma sie, ze wtedy dostaniecie wszystie potrzebne odpowiedzi

 

Odcinek 40A

1855-60




Administracja​

Dzialania wojenne byly duzym obciazeniem nie tylko dla wojska ale takze dla finansow panstwa. Zachwianie gospodarki, problemy z przesylaniem towarow i wzrostem zapotrzebowania na niektore z nich spowodowalo coraz wieksza dziure budzetowa w Krolestwie. Panstwo zmuszone bylo zaciagnac kredyty tak na uwlaszczenie jak i na podreperowanie stanu wojska. Z pobieznych wyliczen wynikalo, ze 4 mln zlotych beda splacane przez kolejne 25 lat. I to przy zalozeniu, ze utrzymany zostanie w tym czasie pozytywny bilans budzetowy. Szybko zaczely to odczuwac wszystkie warstwy spoleczne. O dziwo najmniej dotknelo to biedoty - ktora tak czy tak byla w stanie sie wyzywic z produktow jakie dawala ziemia. Gorzej sprawa miala sie z przemyslowcami, ktorzy czestokroc zainwestowali wszystkie swoje pieniadze w nowe fabryki ktore staly teraz puste. Jednak najbardziej odczula to klasa srednia. To ona w najwiekszym stopniu musiala zaczac oszczedzanie a czestokroc rezygnowac z naleznego im poziomu zycia. W koncu w listopadzie ksiaze Czartoryski zarzadzil zmniejszenie wydatkow na edukacje i to o 40%

​

Szczesliwie do konca roku udalo sie podpisac umowy pokojowe i panstwo ponownie moglo przejsc do normalnego zycia. Uzyskanie nowych terenow: Wielkiego Ksiestwa Poznanskiego oraz Prus Krolewskich wymusilo skupienie sie na tych terenach. Pierwszym krokiem bylo wprowadzenie administracji Polskiej. W maju 1856 roku dalo sie odczuc, ze gospodarka odzyskuje swoj normlany poziom. Budzet na nowo udalo sie zbilansowac przy ogolnym wzroscie wydatkow na szkoly do 100% W lutym nastepnego roku w celu wsparcia klasy sredniej zostaja zmniejszone podatki nakladane na nia do 40% jendoczensie zmniejszono takze podatki dla bogatych do 60% W styczniu 1858 roku przy pojawiajacych sie ruchach wzywolenczych wsrod Prusakow a takze ogolnego zadania reform rozpoczely sie kolejne wybory. Tak jak w poprzednich wyborach wystartowali w nich reakcyjni Ultramontysci, konserwatywny Oboz Arystokratyczny, republikanski Komitet Narodowy Polski czy tez Towarzystwo Demokratyczne Polskie ktorego rzadania przerazaly wszystkie pozostale ugrupowania. Tym co roznilo te wybory bylo pojawienie sie pierwszej partii robotniczej - Polskiej Partii Socjalistycznej. Ich wezwanie do reform, do zaprzestania wyzysku robotnikow i odseparowania religii od wladzy spotkalo sie z kompletnym brakiem zrozumienia. Ponownie kompletne zwyciestwo zdobyl Oboz Arystokratyczny przy ledwie 4% poparciu dla reakcji. W styczniu 1859 roku w polityce pojawia sie kolejna partia nastawiona na wspieranie robotnikow. Byla nia Socjaldemokracja Krolestwa Polskiego i Litwy. Jeszcze w tym samym roku decyzja Krola zostaje zakupiony bryg zaglowy USS Somers (zwodowany w 1842 roku). Obecnie pod nazwa OKM Wiwern ma on sluzyc jako okret szkolny dla przyszlych oficerow Marynarki Wojennej.

​

Wydarzenia​

W kwietniu dochodzi do kolejnej proby zamachu na Krola. Szczesliwie tym razem zamachowcom atak sie nie udaje. Jako, ze jednoczesnie dochodzi do kolejnego samotazu w Stanislawowie rzad postanawia wyslac w tamten region ponownie wojsko. Tak jak i w poprzednim przypadku dzialania koncza sie masakra ludnosci ukrainskiej. Jednoczesnie przeprowadzone zostaja negocjacie z miejscowymi organizacjami w sprawie zazegnania dlaszego rozlewu krwi. W listopadzie 1856 roku wybucha w saczu zaraza ziemniaczana. Rzad stara sie wspomodz miejscowych farmerow jednak straty sa bardzo duze. W czerwcu tego roku dochodzi do pokojwych wystapien w Poznaniu. Miejscowi partioci ciesza sie z powrotu do Krolestwa natomiast Prusacy z zaskoczeniem zauwazaja brak nacisku na nich ze strony administracji. W marcu 1858 roku dochodzi do rozruchow w Gnieznie. Ich prowodyrem jest Jozef Brzoska, ktory organizuje manifestacje rzadajaca ponownego przylaczenia tego ksiestwa do Prus. W pazdzierniku tego samego roku na wschodniej galicji wybucha rewolucja republikanska. Buntownikom udaje sie szybko opanowac caly teren i nawet zorganizowac pierwsze oddzialy wojskowe. Szczesliwie do marca roku nastepnego udaje sie armii oczyscic caly ten teren.

​

Dyplomacja​

Po zakonczeniu wojny dyplomacja zajeta byla ulagadzaniem wszystkich wazniejszych poteg europejskich. Odpowiednie wizyty zostaly wyslane do Anglii, Holandii, Sardynii czy tez Bawarii. Pokoj nie przynosi jednak spokoju. Z jednej strony wybucha w europie kryzys finansowy zwiazany z ostatnia wojna. Z drugiej we Frankfurcie pojawiaja sie Socjalisci pod wodza Karola Marksa. Co gorsza w zwiazku z ostatnimi wydarzeniami w Prusach coraz wieksza popularnosc zbiera partia komunistyczna. Wzrost ich sily stanowi coraz wieksze zagrozenie dla porzadku na kontynencie. Ostatnim szokujacym wydarzeniem jest wybuch rewolucji republikanskiej w Rosji. Cisza jaka od wschodu niepokoila krola okazala sie slaboscia tamtejszego rzadu. Jego przegrane wojny z Polska i Turcja oraz wyniszczneie kraju doprowadzilo do rozpoczecia ogolnokrajowego buntu ktorego nie mogla ugasic armia. 11 lutego 1859 roku dociera zza oceanu wiadomosc o smierci kaznodzieji amerykanskiego Jamesa Browna, ktory zginal w trakcie uwalniania niewolnikow pracujacych na plantacjach poludnia. Ostatnia swietna wiadomoscia bylo podpisanie jeszcze w 1858 roku umowy z rzadem Hondurasu dajaca wylacznosc dla Polskich firm na eksploatacje tamtejszych surowcow naturalnych. Ze swojej strony Krolestwo zobowiazywalo sie wspierac reformy rzadowe Prezydenta oraz wplynac na rozwoj kraju. Zbieglo sie to w czasie z uzyskaniem dostepu do portu w Gdansku co znacznie ulatwialo dzialanie tak rzadu jak i biznesmenow. Dotychczasowe korzystanie z portu w Triescie, nawet przy istnieniu lini kolejowej spowalnialo dzialania i uzaleznialo od Austrii.

​

Technologie​

Dalej administracja skupia sie na rozwoju armii. Juz w sieprniu 1855 roku przeprowadzona zostaje reforma komisji zaopatrzenia oraz uzupelnien. W grudniu nastepnego roku podjeta zostaje decyzja o zakupie w anglii nowej artylerii skonstruowanej przez Sir William Armstronga. Co prawda poczatkowo mowa o zaledwie 3 funtowych dzialach ale juz w przeciagu 4 lat do Polski docieraja pierwsze wersje 12 funtowe. Czym roznily sie one od swoich poprzednikow ze tak nagle podjeto decyzje o ich zakupie? Otoz byly one ladowane od tylu za pomoca zamka srubowego. Jego konstrukcja pozwalala wytrzymac naprezenie gazow w czasie wybuchu mieszanki. Samo ladowanie od tylu dzial zdecydowanie ulatwialo ich obsluge. Rok pozniej pojawiaja sie takze pierwsze pociski przystosowane do strzelania z gwintowanych armat. W pazdzierniku 1857 roku pojawia sie wsrod politykow pojecie funcjonalizmu. Mowi on o starzeniu sie systemow polityczych i ich nieprzystosowaniu do obecnych warunkow oraz o potrzebie skupienia sie na wspolnych interesach calosci narodu a nie tylko swojej warstwy. W grudniu nastepnego roku na uczelniach pojawiaj sie pierwsze katedry zajmujace sie chemia nieorganiczna. Badania nad nia maja zdecydowanie wplynac na rozwoj panstwa. Juz w marcu 1859 roku w okolicy Lwowa przeprowadzone zostaja pierwsze proby ze stosowaniem nawozow. Natomiast w maju rozpoczynaja pierwsza doswiadczalna produkcja nitrogliceryny oraz gumy.

PS: jako ze nie mam ochoty pisac narazie to w celu usprawiedliwienia sie przed samym soba wrzucam kolejne odcinki

 

Odcinek 40B

1855-60




Ksiestwo Cieszynskie​

Po śmierci ostatniej Piastówny Księstwo Cieszyńskie, jako lenno Korony św. Wacława, przypadło Królom Czeskim, którymi od 1526 r. byli Habsburgowie. Ówczesny cesarz, Ferdynand III, nadał je w lenno swojemu synowi Ferdynandowi IV. W jego imieniu działał komisarz hrabia von Oppersdorf, na którego ręce szlachta cieszyńska złożyła hołd lenny wobec nowego władcy. To wlasnie ten rod przez kolejne 300 lat rzadzil tym ksiestwem. Trzeba przyznac, ze prowincja ta stala sie obiektem polityki rodzineej Habsburgow. Jako taki skupial on szczegolna uwage i ogolnie dbano o jego poziom. Juz w XVIII wieku rozpoczeto pierwsze probne wydobycia wegla. W Starych Hamrach w dobrach frydeckich powstala pierwsza huta. Mimo to na przelomie wiekow tekstylia, a w pozniejszym czasie plociennictwo mialo zdecydowana przewage. Produkcja ta koncentrowala sie w obu najwazniejszych miastach. W 1835 roku nastepuje duza zmiana dla ksiestwa. W tym okresie jej wladca Karol Ludwik Habsburg zostal koronowany na Krola Polski. Z tego tez powodu ksiestwo to, jako lenno, stalos ie elementem Krolestwa Kongresowego. Juz w nastepnych latach, dzieki dzialaniom Zjazdu Slowianskiego oraz artykulom Tygodnika Cieszynskiego, doslzo do zrownania w prawach jezyka Polskiego i Czeskiego. Byla to duza zmiana, gdyz dotychczas urzedowym byl tylko i wylacznei jezyk Niemeicki. Dzieki zaangazowaniu Krola i wykorzystaniu zywiolu Poslkiego w przeciagu nastepnych 10 lat udaje sie unarodowic prowincje. Niemcy poludniowi, dzieki wykorzytsaniu ich w administracji panstwowej szybko zostali zasymilowani. Caly proces konczy sie w styczniu 1846 roku. W tym smaym miesiacu, poniekad konczac ten etap reformy, ksiestwo zostaje przekazane Albrechtowi Fryderykowi Habsburgowi jako nastepcy tronu. Od tej pory, kazdy kolejny nastepca z rodu habsburgow, mial otrzymywac we wladanie wlasnie to kstestwo. Dzieki dobrej administracji mialo mu to pomodz w nauczeniu sie podstaw przyszlej pracy.

Cieszyn​

W tym samym roku, w gruntach habsburgow doszlo do uwlaszczenia chlopow. Mialo to wplyw na szybkie unowoczensienie sie tamtejszego rolnictwa. uwolnienie sily ludzkiej, nie przywiazanej juz do ziemi i wsi szybko wykorzystal przemysl, ktory nadspodziewanie szybko zaczals ei rozwijaqc. Budowa Kolei Polnocnej biegnacej przez Bogumin do Krakowa, umozliwilo szerokie kontakty Ksietswa ze Slaskiem a takze stalos ie punktem laczacym interesy handlowe Prus, Austrii i Polski. Zaglebie Ostrawsko-Karwinskie stalos ie dzieki temu najszybciej rozwijajacyms ie osrodkiem w regionie. Szczegolne znaczenie w tym czasie znalazlo gornictwo, Hutnictwo oraz przemysl maszynowy. Co zaskakujace takze przemysl chemiczny i wlokienniczy skupiony obecnie wokol Bielska rozbudowywal sie caly czas. Pierwszy spis ludnosci przeprowadzony w Krolestwie wykazal, ze w Ksiestwie Cieszynskim zyje blisko 376 tysiecy ludzi. W samym Cieszynie 66% ludnosci obecnie uwazalo sie za POlakow a 34% za Czechow. Ludnosc Niemiecka przeniosla sie do Warszawy, Wiednia albo zasymilowala. W prowincji tej blisko 90% populacji praktykowalo wiare katolicka a prawie 70% uznawalo ideologie konserwatywna. Blisko 85% mieszkancow pracowalo w kopalniach. W drugiej prowincji - Bielsku ludnosc Poslka stanowila blisko 95% populacji a pozostale 5% stanowili Austryjacy. Za katolikow uwazalo sie praktycznie 100% populacji i tak jak w Cieszynie blisko 70% uwazalos ie za konserwatystow.

[
Bielsko


Wielkie Ksiestwo Poznanskie​

Ksietswo to utracilo kontakty z Rzeczpospolita juz w roku 1793 kiedy to staly sie Kamera Poznanska stanowiaca element Prus. Rzady ministra Pruskiego Hoyma byly sprawowane na tym terenie az do 1807 roku gdy prowncja ta dzieki decyzji Napoleona stala sie czescia Ksiestwa Warszawskiego. Niestety prosperity to trwalo nieldugo bo przez zaledwie 8 lat. Porazka Napoleona przyniosla tym terenom na nowo wladze Pruskak ktora to przejela administrowanie tutaj na okres 40 lat. W roku 1830 w chwili wybuchu powstania, ksiestwo nie przylaczylos ie do dzialan zbrojnych. Stalos ie to zdecydowane polecenie Prezesa Rzadu Krolestwa Kongresowego. Nie chcial on dac Prusom preteksatu do interweniowania na wschodzie. Mimo to, tutejsi parioci czynnie wspomagali powstaie przez datki, organizowanie broni a takze rekruta. Po zwycietswie wscieklosc wroga odbila sie wlasnie bezposrendio na nich. Odebrano powstancom przywileje oraz tsanowiska oraz rozpoczeto ze zwiekszona energia germanizacje. To wlasnie ona wplynela na wybuch Powstania Wielokopolskiego w 1848 roku. Mimo, ze nie zakonczylos ie ono sukcesem dalo pretekst do interwencji Polsko_Austryjackiej ktora zakonczyla sie uwolnieniem WKP i przylaczeniem go do Krolestwa Polskiego. Zdecydowanei najwiekszym potecjalem Wielkoego Ksiestwa Poznanskiego jest jego ziemia. Z tego tez powodu prowincja ta staje sie szybko spichlerzem Prus.

Poznan​

Dbajac o jego stan Krol od poczatku XIX wieku przeprowadzal proby reformy rolnictwa. W koncu po blisko 20 latach prob udaje mu sie je wprowadzic w zycie. Dzieki dzialaniom Towarzystwa Kredytowego Ziemianskiego, Spolkowych Kas Porzyczkowych oraz Bankow Parcelarnych doslzo do znacznego poprawienia poziomu technologicznego wsi. Szybko rozwijaly sie folwarki szlacheckie dzieki wprowadzeniu nowych technologii (zelazne plugi i brony) oraz maszyn (kieraty, siewniki, mlockarnie) w wiekszosci produkowanych w Poznaniu. Zastapienei trojpolowki plodozmianem wplynelo na wzrst produkcji ziemniakow (40 krotnie) oraz zboz (3-7 krotnie). Mialo to takze wplyw na rozwoj trzody ktorej utrzymanie stawalos ei o wiele tansze. Mimo chwilowego zachwiania sie przemyslu tkalniczego, po przylaczeniu WKP do krolestwa szybko odzyskiwalo ono sprawnosc, przeganiajac do 1860 roku produkcje w Lodzi. Z racji rolniczego charakteru prowincji szybko rozwijal sie przemysl rolno- sporzywczy w ktorego skalw wchodzil mlyny, gorzelnie, olejarnie, browary czy tez cukrownie. Jak juz wspomnialem rozwinal sie takze przemysl maszynowy. W zakladach Jana Netrebskiego czy tez Hipolita Cegielskiego produkowano narzedzia i maszyny rolnicze. Budowa drog bitych a takaze kolei jak i wykorzystanie szlakow wodnych (Warta) wplynelo na szybkosc i taniosc transportu i rozwoj handlu. Wplywalo to zdecydowanie na wzrost populacji w ksiestwie.

Gniezno​

Juz z przerwszych spisow mozna bylo wywnioskowac, ze zylo tam (1860) blisko 1,44 mln mieszkancow z czego najwiecej w prowincji Gnieznienskiej (0,6mln) nastepnie Poznanskiej (0,57mln) oraz na koncu Bydgoskiej (0,27mln). W tej pierwszej prowncji Polacy stanowili blisko 73% populacji. Pozostale 27% przypadalo Prusakom. Podobnie sprawa miala sie z wyznaniami, w ktorych wiare katolicka wierzylo 75%. Prowicja ta wyrozniala sie na tle pozostalych iloscia rolnikow 77% oraz osob wspieralacych ruchy republikanskie (40%). Prawdopodobnie w formie opozycji arystokracja w wiekszosci wspierala ruchy reakcyjne. W Poznaniu procent Prusakow byl wiekszy i zblizal sie do 36% tak jak w przypadku Gniezna stanowi on tez podzial pomiedzy Katolikami a protestantami. W prowincji tej znajdowalos ei jeszcze wiecej farmerow (80% oraz osob wspierajacych republikanimz (45%). W ostatniej prowincji Prusakow bylo juz zdecydowanie wiecej - 51% co zaskakujace czesc z nich przejela od POlakow wyznanie katolickie. Prowincja ta charakteryzowala sie takze 62% wsparciem dla konserwatyzmu.

Bydgoszcz


Pomorze Gdanskie​

W przeciwienstwie do WKP tereny te nie weszly w sklad Ksiestwa Warszawskiego. Z tego tez powodu dluzej byly poddawane germanizacji co zdecydowanie wplynelo na swiadomosc spoleczenstwa. W 1824 roku z inicjatywy prezydenta Theodora von Schona prusy Zachodnie polaczono ze wschodnimi zwiekszajac tym samym procent ludnosci Pruskiej. Wplynelo to na spadek deputowanych pochodzenia Polskiego ktorzy dostawalis ie na sejmik. Schon byl zwolennikiem abolutyzmu i calkowitym przeciwnikiem wszelkich objawowo Polskosci. Z calychs woich sil starals ie torpedowac jakiekolwiek inicjatywy Polskie. Trzeba przyznac, ze switnie mu sie to udawalo. Tereny te (za wyjatkiem Gdanska i Elblaga) byly glownei rolnicze. Trzeba przyznac, ze duzo ucierpialy one w trakcie dzialan wojnennych Napoleona. W okresie tym zaobserowac mozna spadek produkcji rolnej od 20 do 40%. Po 1815 sytuacje jeszcze bardziej utrudnil spadek ceny zboz, ktory znacznei ograniczal zyski z eksportu. Elementem wprowadznej w 1824 roku reformy byl ziekszony nacsk ekonomiczny na Polakow. Wymagano splaty wszelkich dlugow natychmiast, a w wypadku niewyplacalnosci osoby takie natychmiast rugowano odbierajac im wszelka wlansoc. Do 1850 roku dzieki tym dzialaniom wlasnosc Polska spadla do zaledwie 27%. Innym elementem zmain byla reforma rolnictwa.

Gdansk​

Plodozmian, powieksznaie arealow, melioracje oraz wyreb lasow skutecznie wplynely na rozwoj tego przemyslu. Szczegolne wyniki w tym uzyskiwaly Zuawy Gdanskie. W 1835 roku w Ostrowku pod Gdanskiem uruchomiono pierwsza cukrownie. Wzrost skutecznosci rolnictwa a co za tym idzie zmniejszenie sie ilosci chlopow potrzebnych do pracy a roli wplynal na ich przeniesienie sie do maist, gdzie coraz bardziej rozwijal sie ruch rzemieslniczo-przemyslowy. W chwili przylaczneia Pomorza Gdnaskiego do Krolestwa Polskiego rejon ten zamieskziwalo zaledwie 0,52 mln ludnosci. Najwiekszym skupiskiem byl rejon Tucholi gdzie zylo 0,21 mln kolejny byl Torun (0,18mln) oraz Gdansk (0,13mln). W Tucholi blisko 56% populacji stanowili Prusacy przy zaledwie 36% Polakow oraz 8% innej. Ponad 60% jest wyznania Protestanckiego a takze wspiera ideologie konserwatywna. Lepsze statystyki zobaczymyw Toruniu, gdzie relacje Polsko-Pruskie odwracaja sie. Tutaj to POlacy stanowia ponad 60% co takze przeklada sie na przewage wyznania katolickiego. Takze tutaj przewage ma konserwatyzm ale trzeba znanzaczyc silny 35% ruch republikanski. Zdecydowanie najgozej jest jednak w Gdansku. Tutaj blisko 73% stanowia Prusacy oraz protestanci. Na terenie miasta zyje blisko 1,5% zydow. Ludnosc jest zdecydowanie konserwatywna a rolnikow zastapili rzemieslnicy.

Tuchola​

PS: kryzysy wrzuce w weekend

 

Odcinek 41

1847-61




Kolej Albrechta I Habsburga​

Poczatki tej lini kolejowej siegaja jeszcze czasow budowy lini Warszawa-Wieden. To w tym czasie “Wyłącznie uprzywilejowana kolej żelazna Poludniowa Krola Albrechta” rozpoczela w 1845 roku budowe trasy z krakowa az do Myslenic na Pruskim Gornym Slasku. Dzieki jej dzialaniom miasto mialo uzyskac latwy dostep do surowcow wydobywanych w tamtejszych kopalniach. Dzieki zaangazowaniu wszystkich 3 sasiadujacych krajow kolej ta zostala wybudowana w rekordowo krotkim czasie i zaczela funkcjonowac jeszcze przed jej polaczeniem z Koleja Warszawska. Jednoczesnie stawala sie ona koncowym elementem tzw Kolei Polnocnej ktorej budowe zarzadzil jeszcze w 1837 roku Cesarz Austryjacki. Co prawda miala sie ona kierowac bezposrednio do Krakowa, ale jej koncowym Austryjackim elementem byl odcinek Ostrawa - Bogumina W Prusach. Mimo poczatkowej wspolpracy wszystkich sasiadow szybko dalo sie zauwazyc, ze linia laczaca sie w Prusach nie jest idealnym wyborem.

​

Z tego tez powodu "Wechselhaus S.M. von Rotschild" dostal koncesje na dobudowanie kolejnych nitek tej trasy. Juz w kolejnych latach oddano odnogi z Bielska do Zywca i Kalwarii. Nastepnie dzieki nowemu projektowi do marca 1856 roku oddano trase Dziedzice-Oświęcim-Chrzanów-Trzebinia. W ten sposob cala linia Polnocna laczyla sie z Polska linia Warszawa-Wieden. Ale wrocmy jeszcze do Krakowa i “Wyłącznie uprzywilejowanej kolei żelaznej Poludniowej Krola Albrechta”. Szybko okazalo sie, ze plany rozbudowy kolei sa niewystarczajace i nalezy je zdecydowanie powiekszyc. Z tego tez powodu zapada decyzja o budowie kolejnej lini kolejowej. Tym razem miala ona siegac Debicy i posiadac odnogi skierowane do Wieliczki (kopalnie soli) i Niepolomic (port rzeczny). 15 października 1855 roku uroczyscie na dworzec w Debicy wjezdza pierwszy pociag. Na otwarcie calej lini nalezalo jednak czekac kolejne 4 miesiace. Do roku 1856 udaje sie wykonac cale 185km. Jest to o tyle zaskakujace, ze Towarzystwo nie uzyskalo zadnego wsparcia od Korony a jedynie zwolnienie z oplat i podatkow na okrelsony czas.

​

Tutaj nastepuje zmiana polityki wladz. Okres prywaty spolki nalezy uznac za zakonczony. Teraz panstwo chcialo uzyskac pelnie kontroli nad wybudowanymi liniami. Z tego tez powodu powstaje nowa spolka “Towarzystwo Uprzywilejowanej Galicyjskiej Kolei Żelaznej Albrechta” Jej prezesem zostaje Leon Sapiecha, ktory z ramienia krola nadzoruje inwestycje. Ma ono za zadanie pociagniecie lini dalej do Rzeszowa, Lwowa a nawet do granicy Rosyjskiej. Koncesja na ta budowe zostaje podpisana 5 kwietnia 1858 roku. Jednoczesnie przeprowadzone zostaja negocjacie w wyniku ktorych w zamian za udzialy stara spolka oddaje nowej wybudowane juz linie oraz cala infrastrukture. Bardzo szybko bo juz w listopadzie nastepnego roku zostaje otwarta linia do Rzeszowa (50km) a rok pozniej takze do Przeworska (36km). Stad po kolejnym roku oraz 50 kilometrach 4 listopada oddany do uzytku jest odcinek do Przemysla a w listopadzie 1862 roku takze Lwow.

​

W wyniku umowy spolka mogla uzyskiwac dochod w wysokosci 5,2% od rzeczywistego kapitalu oraz prawo korzystania z lini na 90 lat. Jednak w koncesji bylo zastrzezenie o prawie do wykupu kolejnych odcinkow lini przez Panstwo juz po okresie 30 lat. Trzeba przyznac, ze juz pierwsze lata wykazaly niesamowita rentownosc inwestycji. Szczegolnie przyczynilo sie do tego odkrycie ropy naftowej na podkarpaciu. Ale trzeba przyznac, ze sam transport bydla i miesa do Wiednia oraz z pozniejszym tranzytem zboza z Rosji i Rumuni na zachod podnosil rentownosc kolei. Wspomniec przy okazji nalezy o kolejnych latach w rozwoju tej lini. Kryzys finansowy jaki zapanowal w europie w 1857 roku uniemozliwily towarzystwu zebranie odpowiednich srodkow na jej rozbudowe. Z tego tez powodu koncesje na nia przekazano w 1864 roku "Towarzystwu kolei lwowsko-czerniowieckiej" Na terenie galicji ciagnela sie ona na dlugosci 238 km i zakonczona zostala w pazdzierniku 1866 roku otwarciem dworca w Czerniowcach. W tym samym okresie zapadla decyzja o rozbudowie lini z Lwowa w kierunku Tarnopola oraz dalej az do granicy Rosyjskiej. Do 1873 roku cala linia zostala zakonczona.

​

PS: Zdjec pewnie nie widac. Dopiero po napisaniu odcinka doczytalem kiedy mi wyzeruja bandwidth limit (6go kazdego miesiaca). Nie chcialem juz usuwac postu wiec pozostaje wam poczekac az obrazki znow sie pokaza.
PS2: Drak - jak juz obrazki sie pojawia - to tutaj masz kryzysy

​

 

Odcinek 42A




Druga Wojna z Prusami ​

Jak mozna sie bylo spodziewac pokoj nie trwal dlugo. Na poczatku 1861 roku z Berlina nadciaga wiadomsoc o smierci Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego. Zreszta wladca ze wzgledu na swoja chorobe juz od dawna nie sprawowal wladzy, ktora przekazano jego mlodszemu bratu ktory od tej pory sprawowal wladze jako Regent. Przez ten czas mlody Wilchem przygotowywal sie z calych sil do nachodzacego roztrzygniecia. W koncu gdy po smierci brata uzyskal korone i stal sie Wilhelmem I Hohenzollernem nie odczekawszy nawet miesiaca 16 marca wypowiedzial Polsce wojne zadajac zwrotu Pomorza i Gdanska. Wydawalo sie, ze wladca wszystko przewidzial. Dzieki szybkiemu atakowi pokonal Dunczykow i odebral im Niemieckie landy. Z kolei Austria byla oslabiona kolejnym powstaniem Wegierskim, utrata wplywow w ksiestwach wloskich oraz bedaca w stanie zagrozenia wojna z Rosja. Takze dzialania wojenne na Krymie skutecznie zniechecily Francje i Anglie do kolejnych interwencji. Polska miala walczyc sama i sama przegrac. Caly plan zaczal sie sypac juz nastepnego dnia po wypowiedzeniu wojny. Pierwszym zaskoczeniem byla cisza jaka zapadla w pozostalych panstwach w polnocnych Niemczech. Wszystcy wyczekiwali jak sytuacja sie rozwinie. Biorac pod uwage, ze jeszcze tego samego dnia z Wiednia nadeszla depesza o uhonorowaniu sojuszu z Polska, Krol Pruski wiedzial, ze to nie bedzie latwa wojna. W przeciagu tygodnia do wojny - ale po stronie Polski przylaczaja sie niektore z panstw Niemieckich (Hanower, Wurtenbergia, Saksonia i Baden). Dzieki staraniom dyplomacji a w szczegolnosci Teodora Morawskiego do wojny przylacza sie takze Bawaria.

​

Juz na poczatku kwietnia dzieki zorganizowanemu uderzeniu sil Austryjackich zdobyty zostaje caly Gorny Slask. Posuwajace sie ciagle wojska w przeciagu miesiaca maja zamiar opanowac reszte tej krainy. Na granicy z Austria Prusy zostawily zaledwie 30 tysieczny korpus ktory nie ma prawa stawic oporu takiemu atakowi. Wiekszosc sil krol Wilhelm wyslal na wshod gdzie planowal szybko pokonac Polakow. Jeden z jego korpusow wkracza do Poznania, drugi od strony Suwalk kieruje sie na Warszawe, trzeci ma za zadanie zdobyc Gdansk. Ten ostatni ma szczegolne nieszczescie, gdyz w okolicy stacjonuje cala Polska Armia. Juz 16 kwietnia 2 z posrod 3 jej korpusow uzyskuja kontakt z przeciwnikiem. Niedaleko Pruszcza Gdanskiego dochodzi do koncentracji Sil Pruskich. General von Bullow spodziewal sie znalesc w okolicy korzystny teren na ktorym moglby zmusic Polakow do bardzo kosztownego ataku. Nie udaje mu sie to i w nocy postanawia odskoczyc w strone Tczewa. General Traugut ze swojej strony kierujac poczynaniami 1 i 2 korpusu kierowal sie w slad za wrogiem. Przez caly kolejny dzien dochodzilo do potyczek tak jazdy jak i piechoty, lecz zadna nie przerodzila sie w wieksza bitwe. Jako ze na poludnie kierowaly sie dwie drogi Pruski general spodziewal sie rozdzielenia sil wroga na dwie kolumny. Planowal wykorzystac to i zaatakowac jedna z nich. Wysylajac maly oddzial droga zachodnia spodziewal sie, ze Traugut podazy za nia uwazajac ja za glowna kolumne. Swit nastepnego dnia rozpoczal sie zgodnie z planem. General Traugut rozdzielil swoje sily na dwie nierowne czesci podazajac wiekszoscia za Pruskim oddzialem. Doprowadzilo to w okolicach poludnia do zaatakowania oslabionego korpusu generala Bema przez przewazajace sily prusakow. Jego 1 Dywizja Piechoty generala Franciszka Bobińskiego zostala nagle zaatakowana przez generala Bullowa. Podczas gdy glowna kolumna atakowala Polakow na drodze, to druga jej czesc nacierala z poludnia na flanke. Na tym kierunku napor wroga odpieral 7 oraz 8PSP pulkownika Gabriela Siemońskiego. Walczac w okolicznych lasach mogly skutecznie nadrabiac przewage liczebna wroga. Ponadto uzbrojone w karabiny Minie mogly utrzymywac wroga na duzym dystansie, gdzie przewaga wyszkolenia dawala druzgocacy efekt.

​

Niestety duzo gorzej sprawa miala sie na samej drodze. Brygada piechoty Liniowej ktora tu stacjonowala byla atakowana juz praktycznie z 3 kierunkow i wkrotce wrog mogl ja odciac od reszty oddzialow. W krytycznym momencie na pomoc przyszla nadciagajaca z polnocy gwardia. Na jej czele szly 4 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej „Czwartacy” oraz 1 Pulk Strzelcow Pieszych Gwardii Koronnej. To one zachodzac na prawa flanke 1 Brygady przypuscily nagly szturm na bagnety ktory zakonczyl sie ucieczka Prusakow. W pogon za nim udaly sie tyraliery strzelcow ktore skutecznie spychaly wroga. Niestety szybko dostaly sie pod ogien kolejnych pulkow Pruskich i zmuszone zostaly do cofniecia sie. Prawe skrzydlo generala von Bullowa bylo uratowane. Co gorsza nadal, mimo wsparcia gwardii mial on znaczna przewage nad przeciwnikiem. W przeciagu kolejnych 2 godzin szala zwyciestwa zaczela ponownie przechylac sie nad jego strone. 7PSP walczacy w lesie coraz bardziej przytloczony zaczal ustepowac zmuszajac do tego samego takze 8PSP. W kluczowym momencie od poludnia na flance Pruskiej zaczely pojawiac sie nowe oddzialy Polskie. To general Traugut slyszac odglosy walk zarzadzilz miane kierunku marszu. Juz pierwsze jego pulki ktore nadciagnely na pole bitwy zmusily do wycofania sie Prusakow z lasku. Gdyby tego nie zrobili niechybnie zostaliby zaatakowani na skrzydle i odcieci od wlasnych sil. Ich dowodca widzac zmiane sytuacji postanowil polaczyc sie z oddzialami na drodze. General Bullow swiadom utraty przewagi postanowil dalej wycofywac sie droga w strone Tczewa.

​