Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

casanunda · 10 Wrzesień 2014

Odcinek 42B

Zatrzymal sie dopiero w nocy na wysokosci Dabrowki Tczewskiej, gdzie planowal obrone pozycji. W czasie przeprowadzonej rady wojennej dowodcy dywizji zdecydowanie opowiedzieli sie za przejsciem przez Wisle. Obawiali sie oni, ze w wypadku nadciagniecia od drugiej storny generala Chrzanowksiego zostala zupelnie odcieci i korpus zostanie stracony. General von Bullow przekonany o sile pozycji postanawia sie jednak bronic. O tym jak bledna to byla decyzja przekonuje sie juz pare godzin pozniej, gdy nad most docieraja pierwsze szwadrony Huzarow oraz Ulanow z 3 Korpusu Polskiego. Nagla zmiana zmusza Prusakow do szybkiej reakcji. Jeszcze w nocy pierwsze kolumny ruszaja na poludniowy zachod droga na Chojnice. General ma nadzieje, ze zdola zgubic przeciwnika symulujac marsz w strone zachodniej granicy. Przez kolejne dwa tygodnie toczy sie poscig za jego oddzialami. To okres ciaglych starc jazdy ze straza tylnia Korpusu Pruskiego. W koncu 4 maja jego wojska docieraja do Chojnic, gdzie po jednodniowym odpoczynku kieruja na Tuchole. General ma nadzieje, ze po dotarciu do Chelmna uda mu sie ominac generala Chrzanowksiego i wrocic do Krolewca. O tym jak male sa na to szanse przekonuje sie juz o swicie nastepnego dnia, gdy na wschod od swoich pozycji na przejsciach wokol jeziora Grochowskiego zauwaza ustawione do walki oddzialy 1 Korpusu Polskiego. Mimo ze przeciwnik jest slaby, to zajmowanie tak silnych pozycji dawalo Prusakom male szanse na wygrana.

Bezczynnosc generala nie trwala jednak dlugo. Juz po 2 godzinach docieraja do niego raporty o pojawieniu sie od polnocy Gwardii oraz w slad za nim 2 Korpusu Polskiego. General nie ma innego wyjscia jak probowac sie przebic. Tego dnia jego zolnierze okaza zaskakujace mestwo i wyszkolenie. Beda ponawiac atak za atakiem na silne pozycje Polskie. Artyleria bedzie dziurawic ich szeregi co pare sekund. W koncu po paru godzinach walk general da za wygrana, Polacy po prostu zajeli zbyt silne pozycje. Decyduje sie na kolejne odskoczenie od wroga. Tym razem pozostaje mu juz tylko poludnie. Omijajac Chojnice kieruje sie na Debrzno gdzie krzyzuje sie pare drog. Nastepnie udaje sie w strone Szczecinka. Dopiero tutaj 24 maja jego oddzialy zostaja otoczone niedaleko jeziora Wielimie przez oddzialy Polskie, Austryjackie i Niemieckie. Przewaga koalicji wynosi 10 do 1 i nie daje szans na wygrana. Pod koniec dnia general poddaje swoja armie. Piec dni pozniej na terenie calego Krolestwa wybucha powstanie jakobinskie. Liberalnie nastawieni mieszczanie sprzeciwiaja sie walce przeciw narodowi Niemieckiemu. Zadaja przyznania praw wyborczych szerszej grupie spoleczenstwa i zaprzestania wciagania w Polski w walki dynastyczne. Zmusza to Armie Austryjacka i Polska do zmiany planow i wycofania czesci oddzialow do walki z buntownikami. W miedzyczasie 17 czerwca wszystkie Polskie korpusy liniowe scieraja sie pod Toruniem z korpusem generala von Hesse. Pod koniec dnia przeciwnik wycofuje sie tracac blisko 20 tysiecy zabitych i rannych. W poscig za nim udaje sie general Chrzanowski. 9 lipca w okolicach Olsztyna dochodzi do kolejnej bitwy. Tak jak w poprzednich przypadkach Prusacy przegrywaja i z duzymi stratami wycofuja. Walki dla tego korpusu koncza sie 27 lipca w okolicach Krolewca, gdzie otoczony zmuszony zostaje do poddania sie.

Wojna byla wygrana jeszcze zanim na dobre wybuchla. Zapalczywosc Pruskiego Krola zaslepila go na fakt, ze przecinwik obecnie jest duzo silniejszy niz byl w poprzedniej wojnie. Dzialnia Korpusow Polskich doprowadzily do zniszczenia jego wojsk i zmuszenia do rozpoczecia w pazdzierniku negocjacji pokojowych. Ponownie jak i w poprzednim przypadku relacje Polsko-Austryjackie z dnia na dzien pogarszaly sie i obie strony zarzucaly sobie probe oszukania. Coraz bardziej zaskoczeni byli takze sami Prusacy. Jak mozliwe, ze przegrali z ta koalicja 2 razy w sytuacji gdy jej 2 glowne kraje tak bardzo sie ze soba niezgadzaly. W koncu 20 tego miesiaca zawarto pokoj. W jego wyniku Polska odzyskiwala Gorny Slask, natomiast Austria wymusila zaplacenie przez Prusy wielkiego odszkodowania oraz wprowadzala na okres 5 lat limit wojska i zakaz produkcji okretow wojennych. Najwiekszym porazka tego pokoju bylo zerwanie przez Austrie rok pozniej sojuszu z Polska. Cesarz zamiast zarzucac swojej administracji nieudolnosc wolal zrzucic wine na Krolestwo Polskie, ktore jakoby bylo niewdzieczne za pomoc w odzyskaniu niepodleglosci i potegi.

PS: z okazji tego, ze w przyszlym tyg bede mial ... w pracy postanowilem Was nie dreczyc. Szybki odcinek o szybkiej wojnie

casanunda · 13 Wrzesień 2014

Odcinek 43

1860-65

Administracja
Przez pierwsze dwa lata Rzad zajmowal sie wplywaniem na wyborcow majacym umozliwic dalsze utrzymywanie sie przy wladzy dla Obozu. W pazdzierniku 1861 roku zapada decyzja o rozbudowie administracji na Gornym Slasku. Ostania wojna i koszty jakie z nia ponioslo panstwo ponownie wplynely na stan wydatkow. Tak jak i w poprzednim przypadku najgorzej zniosla ten okres klasa srednia. W przeciagu kolejnego roku miala ona odbudowac swoja pozycje (dzieki obnizeniu podatkow do 50%). Aby to umozliwic ponownie zmniejszono naklady na szkolnictwo zmniejszajc tym samym wydatki. W grudniu Polska delegacja wraca ze swiatowych targow z calkeim dobra ocena. W styczniu 1862 roku rozpoczyna sie proces dostosowywania szkol w WKP do poziomu z pozostalych prowincji Krolestwa. W kwietniu tego roku sytuacja gospodarcza poprawia sie do tego stopnia ze podatki dla biedoty obnizone zostaja do 65% klasy srendiej do 45% a dla bogaczy do 50% W maju pierwsze farmy w Poznaniu zaczynaja stosowac plodozmian. W sierpniu zostaje przeprowadzony pierwszy prawdziwy spis ludnsoci na terenie Polski. Daje sie zauwazyc, ze panstwo staje sie coraz nowoczensiejsze. Co prawda brakuje reform politycznych i spolecznych, ale sama administracja coraz bardziej przekazana jest w rece miejscowej ludnosci. Powoduje to wzrost prestizu panstwa, ale takze swiadomosci spolecznej. W grudniu dochodzi do ponownej zmiany opodatkowania. Klasa bogata placi 45% natomiast srednia zaledwie 35% W drugiej polowie 1863 roku dochodzi do kolejneg etapu remontow twierdz, fortow oraz garnizonow na terenie calego kraju.

Dyplomacja
Tak jak i w poprzednim okresie dyplmacja zajmuje sie glownie utrzymaniem odpowiednich relacji z panstwami takimi jak Sardynia, Bawaria, Holandia. Prezes Czartoryski zarzadza takze wznownienie rozmow dylomatycznych z Rosja. W miedzyczasie starano sie wspierac dzialania Antoniego Kochanowskiego zasiadajacego w sejmiku Beserabii a takze innych przemyslowcow i odkrywcow ktorzy przemierzali Moldawie. To dzieki ich staraniom we wrzesniu ‘62 roku udaje sie wyraznie ocieplic relacje obu panstw. W listopadzie tego roku udaje sie podpisac z Rzadem tego panstwa umowy dajace wylacznosc na wydobycie i sprzedarz towarow z tego kraju. Polska ze swojej strony zapewniala Moldawii dostep do swoich rynkow zbytu oraz ochrone na wypadek ataku. Zdecydowanie dluzej trwaly dzialania dyplomatyczne na samej Wołoszczyznie. Jednak w sierpniu '64 roku takze tam udaje sie poprawic opinie o Polsce i podpisac pierwsze wstepne umowy.

Technologie
Ostatnie dwie wojny z Prusami wykazaly zdecydowana wyzszosc ich karabinow Dreyseya nad stosowanymi w Polsce. Doprowadzily one do zmiany taktyki walk piechoty. Obecnie linia stawala sie coraz czesciej zastepowana tyraliera a zolnierze uczeni byli chowac sie za oslonami. Jednak mimo tego karabiny te takze mialy wady - szczegolnie widoczne we wczensych wersjach karabinu. Byly nia miedzy innymi zle sapsowane zamki ktore w czasie oddawania wystrzalu pozwalaly wydostac sie gazom i doprowadzac do poparzenia strzelca. innym problemem byla papierowa luska oraz zbyt dluga iglica ktore czesto powodowaly zaciecia. Jednym z miejsc gdzie mozna bylo zobaczyc wszystkie najnowsze karabiny byly zawody strzeleckie jakie odbyly sie w Belgii w 1861 roku. Wojsko Polskie ze swojej strony wysyla na nie mlodego porucznika Jozefa Splichala. Ten poczatkujacy konstruktor ma ocenic najnowsze karabiny jakie na nich sie pojawia. W zawodach zwycieza oficer Norweski, ktory strzela z pomoca nowego karabinu tamtejszej armii - Kammerladera. Metoda otwierania i zamykania zamka a takze jakosc wykonania powoduja, ze nie ma ryzyka wydostania sie gazow i poparzenia strzelca jak to zdaza sie w karabinach Dreseya. Co wazne powoduje to zwiekszona szybkosc pocisku i jego wieksza celnosc.

Najnowsze wersje pruskich karabinow zdecydowanie tracily swoja skutecznosc na dystansie 500-600 metrow, choc doswiadczenia wojenne mowily nawet o 300 metrach. Na tym tle 1000 metrow norweskiego karabinu sprawia naprawde imponujace wrazenie. Co ciekawe szybkostrzelnsoc na poziomie 8 strzalow na minute nie odstawala za bardzo od pruskiego odpowiednika. Zreszta Polscy generalowie niechetnie patrzyli na szybkostrzelne karabiny uwazajac ze zolnierz w stresie walk niepotrzebnie bedzie marnowal pociski powodujac problemy z zaopatrzeniem. Wojsko decyduje sie zakupic pierwsza partie tych karabinow od Norwegow. Jednak juz niedlugo pozniej Polska wersja Kammerlanda zostaje wprowadzona do sluzby w 1865 roku jako karabin wz 65 (zwana tez Splichal 65) Do tego roku na stanie armii bylo 45 tysiecy karabinow wz.54, 40 tysiecy wz.55 w magazynach znajdowala sie takze duza ilosc karabinow kapiszonowych, ale ze wzgledu na ich stan armia nie przewidywala ich uzycia. W pazdzierniku 1862 roku szczegolna popularnosc znajduje Empiryzm. Naukowcy kierujacy sie nim zwracali uwage, ze zadna teoria nie bedzie tak doskonala, jak analiza przeprowadzona poprzez ludzkie zmysly. W marcu nastepnego roku rozwija sie on (w opozycji do idealizmu) w pragmatyzm. W nastepnym roku doswiadczenia ostatnich wojen (oraz wojny secesyjnej) powoduja przerobienie dotychczasowych regulaminow opisujacych budowe fortyfikacji ziemnych i stalych. Rozwoj artylerii zmusza do ich doglebnej zmiany. Aby dodatkowo to wesprzec do kazdego pulku zostaje przydzielony oddzial saperow z oficerem, ktory miala nadzorowac wykonywanie robot.

Uczelnie
Ostatnie wojny i rozbudowa przemyslu wplynely na sposob postrzegania rozwoju panstwa. Nacisk na filozofia i teologia mialy byc zastapione przez rozwoj wszelkich dziedzin zycia. Panstwo potrzebowalo wyszkolonych kadr tak w fabrykach jak i wojsku, marynarce czy tez administracji. Z tego tez powodu w okresie tym przeprowadzona zostaje reforma Edykacji wyzszej. Bezposrendiej kontroli panstwa zostaje poddana grupa uczelni - w zamian panstwo zobowiazywalo sie do ich finansowania. W jej sklad wchodzily miedzy innymi warszawskie uczelnie Collegium Nobilium oraz Szkola Rycerska a takze Akademia Zamoyska w Zamosciu, Krakowskie: Uniwerytet Jagielonski oraz Akademia Umiejetnosci (utworzona na bazie Towarzystwa Naukowego Krakowskiego) a takze 3 uczelnie Lwowskie: Akademia lwowska, Politechnika Lwowska oraz Akademia Rolnicza. Ostatnimi uczelniami byly Szkola Akademiczno-Gornicza w Kielcach oraz na nowo przywrocone do zycia Kolegium Jezuickie w Poznaniu. Do grupy tych uczelni na polecenie krola dopisano takze Towarzystwo Warszawskie Przyjaciol Nauki, ktore co prawda nie zajmowalo sie szkolnictwem, ale za to zrzeszalo najwiekszych badaczy Krolestwa.

casanunda · 17 Wrzesień 2014

Odcinek 44

Dalsze losy kolei w Polsce
Po wybudowaniu lini kolejowych Warszawa-Wieden oraz jej odgalezienia Krakow-Lwow-granica ksiaze Drucki-Lubecki postanowil rozbudowac siec na polnocnym-wschodzie kraju. Pierwsza decyzja bylo ogloszenie budowy lini kolejowej Warszawa -Petersburg. Miala ona zapewnic kontakt ze stolica Rosyjska oraz przyspieszyc transport towarow na tamtejsze rynki zbytu. Rzad Rosyjski byl bardzo zainteresowany ta inwestycja, jednak oczywiscie brakowalo mu funduszy. Z tego tez powodu do inwestycji zostala dopuszczone Francuskie Towarzystwo Inwestycycjne. Przy okazji nalezy wspomniec ze jednym z podwykonawcow rosyjskiej czesci lini byl Jan Bloch. To dzieki ich pomocy udalo sie sfinansowac Rosyjska czesc budowy. Tym razem Polska czesc inwestycji zostala oplacona w calosci ze srodkow rzadowych i rozpoczeta w 1851 roku. Aby zarzadzac budowa powolane zostalo Glowne Towarzystwo Polskich Drog Zelaznych natomiast osoba odpowiedzialna za plan zostal inżynier Stanisław Kierbedź. Niestety 2 kolejne wojny z Prusami oraz wojna Krymska spowodowaly powazne opoznienie w inwestycji. Takze samo towarzystwo okazalo sie bardzo nieefektywne. W wyniku zlego zarzadzania koszty lini kolejowej znacznie wzrosly. Poza tym towarzystwo borykalo sie z trudnosciami technicznymi jak i buntami robotnikow skarzacych sie na ciezka i niebezpieczna prace. W koncu jednak udaje sie zbudowac cala Polska czesc lini Warszawa-Lapy-Blalystok-Wilno. W koncu takze strona Rosyjska konczy swoja budowe i 15 grudnia 1862 roku oficjalnie zostaje otwarta. Przy okazji nalezy wspomniec o wplywie kolei na okoliczne tereny i miasta czego szczegolnym przykladem byl Bialystok. Na poczatku lat 70tych stal sie on wezlem kolejowym pomiedzy Warszawa, Krolewcem, Wilnem i Petersburgiem. Z tego tez powodu na terenie miasta stanely duze zaklady remontowe i wszelkiej masci magazyny. Rozwijajacy sie przemysl wlokienniczy dzieki kolei dostal dodatkowego rozpedu. O miescie zaczeto mowic "Manchester Północy" co tylko sciagalo dodatkowo inwestorow. W samym miesie zaczely takze powstawac szkoly przysposabiajace do pracy na kolei.

dworzec w Bialymstoku

Kolejna budowa zostala rozpoczeta z inicjatywy kupca Leopolda Kronenberga. To dzieki jego staraniom w styczniu 1865 roku podpisana zostaje umowa z angielskimi przedsiebiorcami: Karolem Vignoles oraz Tomaszem Brassey. Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Terespolskiej szybko rozpoczelo wykupywanie gruntow. Spotkalo sie to jednak ze sprzecwem miejscowej luidnosci - ktora nie chciala za nic oddawac gruntow pod kolej. Wsrod chlopow pojawialy sie pogloski o tym ze inwestycja ta zniszczy ziemie i doprowadzi ich do ruiny. Mimo tych problemow w przeciagu roku udaje sie wykupic wszystkie grunty a takze wyznaczyc trase oraz wykonac nasypy. Do konca 1866 roku zostaja wykonane wszystkie potrzebne mosty. Na poczatku kolejnego roku powstaja pierwsze budynki dworcow oraz druznic. Z Anglii nadciagaja takze pierwsze partie zamowionego taboru. 8 maja 1866 roku w czasie wkopania kamienia wegielnego pod dworzec w Terespolu nowym prezesem Towarzystwa zostaje inzynier Tadeusz Chrzanowski. Sama spolka dostaje prawo do korzystania z linii na 75 lat oraz zadanie wybudowania kolejnego odcinka lini az do Brzescia. We wrzesniu tego samego roku udaje sie uruchomic linie do Siedlec. Cala inwestycja zostala zakonczona dopiero w 1870 roku. bylo to zwiazane z trudnosciami na jakie natrafili inzynierowie. Juz samo przerzucenie mostu przez Bug bylo karkolomnym zadaniem (235m). Nastepnie trzeba bylo osuszyc, zasypac lub wykonac rowy odwadniajace na terenie okolicznych bagien. W samym Terespolu poza wybudowaniem dworca powstala takze parowozownia, magazyny oraz rampy z winda. Caly teren zostal ogrodzony a w miejscach narazonych na zawieje sniezne usypano waly ochronne. Na terenie dwupietrowego dworca postaniowo takze 2 aparaty morsea. Tak jak i w przypadku poprzednich tras obawy chlopow okazaly sie plonne. Latwosc transportu towarow wplynela na zwiekszenie ich sprzedazy powodujac wzbogacenie sie ludnosci.

dworzec w Sosnowcu*

Ostatnia opisywana w tym odcinku linia bedzie Warszawa-Bydgoszcz. Potrzebe jej powstania sygnalizowali juz w latach 40tych kupcy Gdanscy zainteresowani sprowadzaniem towarow z Krolestwa. Uwazali, ze dzieki polaczeniu z Lowiczem beda w stanie konkurowac z takimi portami jak Triest czy Hamburg. W koncu w 1849 roku dochodzi do rozmow pomiedzy Pruskim ministrem von der Heydt a Ksieciem Czartoryskim odnosnie budowy lini kolejowej Berlin-Warszawa-Petersburg oraz Gdansk-Warszawa-Krakow. Niestety powody ekonomiczne nie mogy przeslonic problemow politycznych. Wiosna ludow w Poznaniu a nastepnie wojna Polsko-Pruska spowodowaly zawieszenie rozmow do ktorych wrocono dopiero po podpisnaiu pokoju. Oba panstwa prowadzily dwie oddzielne inwestycje. Rzad Pruski za pomoca Dyrekcji Kolei Wschodniej juz w 1852 roku opracowal projekt trasy Bydgoszcz-Torun-Otloczyn. Do samej inwestycji dolszo 19 lutego 1857 roku juz po przejeciu tych terenow przez Polske. W przeciagu roku wykupiono wszystkie potrzebne grunty a od kwietnia 1860 rozpoczeto prace ziemne. Tutaj niestety znow plany pokrzyzowala dyplomacja czyli druga wojna z Prusami. Dopiero po jej zakonczeniu prace zostaly wznowione. W miedzyczasie wladze Torunia postulowaly przeprowadzenie zmiany trasy i skierownie jej na prawy brzweg Wisly jednak koszty budowy mostu zniechecily rzad do tego. Z tego tez powodu w Toruniu linia ciagnela sie tylko na ufortyfikowanym przedmosciu. W miedzyczasie przeprowadzono rozbudowe dworca w Bydgoszczy - ktory obecnie mial pomiescic zdecydowanie wiekszy ruch. Kolej na odcinku z Bydgoszczy do Torunia (49,7 km) z mostem żelaznym na Brdzie otwarto 24 października 1862 r., a odcinek z Torunia do Otłoczyna (14,9 km) i granicy między zaborami 5 grudnia 1863 r.

posterunek graniczny

Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Bydgoskiej, powiązane z Towarzystwem Akcyjnym Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej mialo powazne problemy ze znalezieniem inwestorow. W koncu zmuszone zostalo do wziecia pozyczki w Banku Belgijskim i zamowienia taboru za granica. W koncu udalo sie takze zaplanowac trase. Zamiast kierowac sie pierwotna linia (w calosci zalesionymi malo zamieszkalymi terenami) zdecydowano sie na trase w kierunku Kutna, przez tereny o rozwiniętej gospodarce rolnej i bezleśne, o znacznym zapotrzebowaniu na dowóz węgla (optowal za tym glowny inzynier Leonard Aleksandrowicz). 18 wrzesnia 1860 roku Towarzystwo powierza budowe belgijskiemu przedsiebiorstwu braci Riche. Podobnie jak po stronie Pruskiej dzialania wojenne powoduja zawieszenie budowy, ktora wznowiona zostaje dopiero na poczatku 1862 roku. Pelne ukonczenie lini nastapilo 17 grudnia 1864 roku. Trzeba przyznac, ze glownym inicjatorem calej budowy byl Stanislaw Wysocki. Ten naczelnik wydzialu technicznego a nastepnie Glowny Inspektor Kolei w Krolestwie Polskim zdecydowanie lobbowal za ta budowa. Zreszta trzeba przyznac ze byla to jedyna linia laczaca Krolestwo Z Prusami oraz z jakimkolwiek portem na morzu Blatyckim. Juz w pierwszych latach okazalo sie, ze pomysl budowy byl trafny. Zapotrzebowanie na transport o wiele przewyzszalo mozliwosci tej trasy i zmusilo do lepszego zorganizowania calego ruchu. Z tego tez powodu 1 kwietnia 1874 roku powolano Polski Zwiazek Kolejowy majacy za zadanie koordynacje ruchu. Niedlugo pozneij kierowanie trasa powierzono Polskiej Kolei Polnocnej, ktora majac biuro w Bydgoszczy (z centralnym biurem rachunkowym) rozliczalo wszystkich uczestnikow ruchu.

* - tym razem nie obrabialem zdjec usuwajac z nich niepasujace do scenariusza fragmenty

casanunda · 21 Wrzesień 2014

Odcinek 45

1861-1865

Druga Rewolucja Amerykanska
Powolanie w 1861 roku na stanowisko Prezydenta Stanow Zjednoczonych Ameryki Abrachama Lincolna potraktowano jako wielkie zagrozenie dla praw i swobod Poludnia. Nie od dzis wiadomym bylo, ze Stany Polnocne chca jak najwiekszego scentralizowania wladzy w stolicy. Dawne mysli i prawa stanowiace umowe pomiedzy pierwszymi 13 kolniami byly na polnocy coraz bardziej zapominane. Co gorsza jej uprzemyslowienie i industralizacja spowodowaly, ze ludzie ci coraz byli bardziej zagubieni w swoich celach. Koniec koncow coraz glosniej zaczeli zadac zniesienia szczegolnej insytucji ktora byla podstawa swobod na poludniu. Aby sie temu przeciwstawic postanowiono utworzyc tymczasowy rzad narodowy z Jefersonem Daviesem na czele w celu ochrony wlasnych interwesow. O nastawieniu nowego rzadu moze swiadczyc moneta jaka polecono bic w tym samym czasie. Przedstawiala ona wizje pieknego, nowoczesnego panstwa, otoczonego zyznymi ziemiami a na jej srodku malowal sie George Washington. Pchnieci rewolucyjnym entuzjazmem przedstawiciele rzadu poludnia oglosili niedlugo pozniej powstanie nowego wolnego panstwa. Niestety nie bylo to takie proste. Polnoc za zadne skarby nie chciala przyac poludniu prawa do samostanowienia. Z tego tez powodu szybko doszlo do wybuchu bratniej wojny miedzy obiema nacjami. Polnoc w swojej pysze od razu probowala zgniesc nowe panstwo. Juz w lipcu wyrusza na poludnie Armia generala majora Irvina McDowella. Zostaje ona zatrzymana pod Bull Run i sromotnie pobita przez sily rewolucyjne. Jankesi uciekali z powrotem w kierunku Waszyngtonu. W bitwie szczegolnym mestwem odznaczyla sie brygada Thomasa Jacksona, ktory od tej pory nazywany bedzie Stanwall Jackson. Jego zolnierze nie oddali ani piedzi ziemi na ktorej stali i swoim uporem zmusili przewazajace sily do ustapienia. Rzad Uni w swojej przewrotnosci bojac sie przylaczenia do rewolucji kolejnych stanow oglosil, ze wojna ta dotyczy tylko zjednoczenia Uni a nie samego niewolnictwa. Bylo to oczywistym klamstwem - ale niestety skutecznie odciagnelo niektore stany od mysli przylaczenia sie do wlak po stronie poludnia.

Na poczatku 1862 roku jankesi ponownie wkraczaja do Wirginii, gdzie wita ich general Lee. Ten dzielny zolnierz, pare miesiecy wczesniej nie zgodzil sie przyjac nagrody pienieznej za objecie stanowiska wodza naczelnego Uni. Teraz w bitwie 7-dniowej pokazuje swoja wyzszosc nad generalem majorem McClelanem. Niestety 17 wrzesnia nadciagaja nad generala Lee czarne chmury. Jego zebrane nad rzeka Antientam sily zostaja zaatakowane przez dwie wrogie armie. Mimo zacietosci i zdecydowania przewaga liczebna wroga zmusza poludniowcow do ustapienia. W czasie odwrotu generalm znow mogl wykazac sie swoja wyzszoscia nad przeciwnikiem skuteczne wyprowadzajac go w pole i unikajac otoczenia. Niestety dalo to poczucie pewnosci siebie prezydentowi Lincolnowi. W swojej dumie i przewrotnosci zapomnial on o obietnicy z poczatku wojny i proklamowal wyzwolenie niewolnikow w nowych stanach. Byla to przewrotna proklamacja uwalniajaca niewolnikow tam, gdzie administracja polnocy nie siegala utrzymujac jednoczesnie niewolnictwo tam gdzie rzadzila Unia. Proklamacja ta zostala odrzucona przez prezydenta Daviesa z cala stanowczoscia. W tym smaym okresie na negocjacie z Anglia i Francja zostal wyslany Polski Zyd z pochodzenia Juda P. Benjamin. W ich czasie wykazujac swoja wyzszosc intelektualna ukazal cala slabosc Unijnej dyplomacji, jej matactwa i przeinaczenia. Udowodnil, ze wojna ta nie dotyczy tak naprawde niewolnictwa ale prawa do wolnosci na prywatnej wlasnoci. Mimo jego calego repertuaru zapewnien i prosb jednak oba te kraje nie byly przekonane do interwencji. Calej sprawie pomogl przypadek.

Pomiedzy kolejnymi negocjacjami Juda spotkal sie w Londynie z panem Teodorem Morawskim. Kontakt jaki nawiazuja panowie szybko przeradza sie we wspolprace. Niedlugo pozniej z Warszawy dociera wiadomosc o oficjalnym uznaniu Skonfederowanych Stanow Ameryki jako panstwa przez Krolestwo Polskie. Jednoczensie minister Morawski zostal poinformowany o wyznaczeniu subsydiow wojennych dla rzadu poludnia dostepnych w Londynskim Banku Anglii. W tym samym czasie wyslano oficerow m. in. pulkownika Kaspera Tochmana na poludnie w celu szkolenia (oraz jako obserwatorow) Armii Poludnia. Sam polkownik (za zgoda rzadu) tworzy z ochotnikow Polska Brygade. Informacja o poparciu Polski dla sprawy poludnia skutecznie wplywa na pojawianie sie ochotnikow. Czesto zdarza sie takze, ze zolnierze Uni pochodzneia Polskiego poddawali sie aby dostac sie do oddzialow pulkownika Tochmana. Niedlugo pozniej brygada zostaje powiekszona do poziomu dywizji piechoty wspartej Pulkiem Krakusow Galicyjskich. W czasie prowadzenia negocjacji Poludnie walczy caly czas starajac sie wyprzec przeciwnika ze swoich terenow. Z koncem 1862 roku udaje sie doprowadzic do wstepnej umowy z Anglia w wyniku ktorej (za Polskie pieniadze) wykorzystujac Angielskie statki miala ona dostarczac amunicje i bron dla Poludnia. Jak sie mozna bylo spodziewac juz niedlugo pozniej marynarka jankesow postanowila uszczelnic blokade i niedopuscic kolejnych konwojow angielskich. W czasie proby przechwycenia jednego z nich, jak to zwykle w takich sytuacjach jeden zle wystrzelony pocisk powoduje eksplocje amunicji na angielskim okrecie. Doprowadza to do przylaczenia sie tego kraju do wojny i ogloszneia blokady USA.

Stalo sie to rychlo w czas, gdyz w polowie nastepnego roku General Lee wsparty nowymi dzialami i karabinami rozpoczyna marsz na polnoc. Juz w maju general Joseph Hooker posiadajac przewagę liczebną w stosunku 2:1 zostaje pokonany i upokorzony w bitwie pod Chancellorsville. W przeciagu kolejnego miesiaca armia generala Lee niezatrzymana prze na polnoc. Dopiero 1 lipca droge jej zastepuje pod Gettysburgiem general Meade - nowy glownodowodzacy Armii Potomaku. Walki trwaja caly dzien i w ich wyniku udaje sie wyprzec przeciwnika z samego miasta. Niestety rozciagnieta armia nie jest w stanie sie zebrac na czas i przeprowadzic przed nastaniem nocy ostatniego uderzenia. oddzialy Uni dostaja czas na uzupelnienie i wzmocnienie swoich pozycji na wzgorzach. Nastepnego dnia o swicie rusza szturm. W czasie gdy general Ewell atakowal wzgorze Culpa, general Longstreet kieruje sie na Maly Okragly Szczyt. Jest to kluczowa pozycja pozwalajaca na flankowanie sil ustawionych na grzbiecie cmentarnym. Mordercze walki trwaja 4 godziny i z nastaniem popoludnia zwyciestwo jest pewne. Jankesi zbieraja ostatnie sily i przeprowadzaja, przy poteznym wsparciu artylerii kontratak w kierunku Wheatfield oraz Sadu Brzoskwiniowego. Na ich drodze staje sciagnieta pospiesznie Polska Dywizja niedawno awansowanego generala Tochmana. Wszystkie okoliczne konfederackie dziala zostaly zebrane wokol tego pola przenicy a artylerzysci pospiesznie rozpoczynali celowanie do zolnierzy z Unijnego V Korpusu. Trzeba przyznac, ze byl to piekny widok. Postacie w niebieskich mundurach spokojnie i rowno schodzily ze wzgorza kierujac sie prosto w paszcze lwa. W pewnej chwili odezwaly sie baterie z malego i wielkiego szczytu a chwile pozneij takze artylerii generala A. P Hilla z kierunku Pizters Run. Wszystkie te pociski kierowlay sie na kolumny wroga stloczone na tej malej przestrzeni. Mimo strat jednak zolnierze ci szli do przodu co chwila uzupelniajac pierwsze szeregi.

W pewnej chwili, gdy ich lewe skrzydlo mijalo Maly Szczyt do przodu wyrwaly sie dwie baterie konfederackiej artylerii konnej. Z najblizszej odleglosci kartaczami zaczely prazyc w skrzydlo wroga. Ten nie mogac zmienic frontu a jednoczesnie pozbawiony kawalerii zmuszony byl kontynuowac marsz. Zolnierze w koncu przekroczyli maly potok plynacy w okolicy i ich oczom ukazaly sie drewniane ogrodzenia pola. Ich szczescie nie trwalo jednak dlugo, gdyz chwile pozneij stanely schowane do tej pory pulki piechoty. Salwa za salwa niszczyly szeregi piechoty niezdolnej do wycofania sie ani do ataku. Przez kolejna godzine pogrom trwal az w koncu jakby na czyjs rozkaz, jednoczensie wszystkie dziala zamilkly. Zaledwie 30% zolnierzy Uni zdolalo sie wycofac z powrotem na szczyt. Ich morale bylo tak zniszczone - ze zostali od razu wyslani dalej aby nie psuc morale pozostalych oddzialow. W czasie gdy dokonywano przeformowania, zastepujac V korpus pozostalymi oddzialami nagle na szczycie pojawila sie jazda generala Stuarta. Co prawda w wyniku nadchodzacego zmroku szybko musiala sie ona wycofac, jednak jej atak mial dewatujace znaczenie dla Armii Potomaku. Bitwa byla zakonczona a okaleczona Armia generala Meade wycofywala sie dalej pozostawiajc otwarta droge do stolicy ktora udaje sie zajac jeszcze w listopadzie tego roku. 9 kwietnia 1864 roku w malym domku na przedmiesciach Waszyngtonu general Lee przyjal bezwarunkowa kapitulacje z rak generala Granta. Niedlugo pozneij w ameryce zapanowal Pokoj. Poludnie uzyskalo prawo do samostanowienia, zmusilo Unie do rezygnacji z praw do tych terenow i wyznaczylo ogromne kontrybucje, ktore polnoc miala splacac jeszcze przez wiele lat. Nie udalo sie niestety znalesc Prezydenta Lincolna. Wiele lat pozniej jakis dziennikarz z polnocy dotarl w Kanadzie do osoby podajacej sie za bylego prezydenta. W przeciagu paru miesiecy zmarla ona uniemozliwiajac potwierdzenie jej slow.

PS: praca, format komputera, mecz, impreza - ale w koncu udalo mi sie wrzucic odcinek

casanunda · 24 Wrzesień 2014

Odcinek 46

-1860

Mysl Polityczna w Krolestwie w latach 1830-60
W wyniku skutecznego powstania narodowego i pokonania odwiecznego wroga doslzo do przewartosciowania mysli i celow dzialaczy politycznych. Okres spokoju jaki nastapil, stabilizacja, a takze wzrost zamoznosci jak i rozwoj technologii wplynal na zmiane sposobu postrzegania swiata. Na tym tle szczegulnie ucierpial stary feudalizm ktorego upadek stal sie podstawa powstania nowoczesnego narodu. Czasy gdy mieszczanin czy chlop nie mieli prawa brac udzialu w dyskusjach dawno juz minal. Teraz coraz czesciej to te wlasnie warstwy spoleczne stanowily ruchy dazace do zmian. Poza tym otwarcie kraju i uzyskanie prawa do przemieszczania sie wplynal na utrate wladzy przez ziemianstwo. Na tym tle powstala dyskusja o podstawach na jakich miala sie opierac ekonomia krolestwa.

Reakcja - skladajaca sie glownie z magnaterii oraz ziemianstwa starala sie jak najbardziej przeciwstawiac tym ruchom. Organizujac sie w partii “Ultramontysci” starali sie wszelkimi sposobami przywrocic stary, przedrozbiorowy system stanowy. Szanse dla siebie widzieli w mysli o przylaczeniu sie do Austrii, ktora jak przewidywano niedlugo stworzy wielkie panstwo w centralnej europie. Lojalnosc wobec Wiednia miala dac im przywrocenie starych praw. Jego glownym przedstawicielem w dobie powstania listopadowego byl Henryk Rzewuski. Ten piewca starego porzadku magnacko-szlacheckiego uwazal, ze rozbiory uratowaly Polske przed zaglada. Obecnie wolnosc i brak odpowieddzalnosci moze pociagnac nas z powrotem w tym kierunku. W 1866 roku po jego smierci partie przejal galicyjski polityk Kazimierz Krasicki. Za jego czasow pojawily sie w reakcji nowe mysli. Byl on zwolennikiem usamodzielnienia chlopow poprzez nadanie im ziemi na wlasnosc. Jednoczesnie jednak utrzymywal potrzebe funkcjonowania panszczyzny a takze prawa do rugacji chlopa ktory nie wykonuje swoich obowiazkow. Jego politycznym przeciwnikiemw ramach partii byl Aleksander Wielkopolski. Byl on przekonany o potrzebie utrzymania odrebnosci stanow z tego tez powodu wysuwal koncepcje parlamentu nowostanowego. Mimo sily jaka okazywal ten polityk jego nastawienie pro rosyjskie zdecydowanie odbieralo mu poparcia.

Zdecydowanie mniej reakcyjne nastawienie mieli konserwatywni politycy z Obozu Arystokratycznego. Byla to partia monarchistyczna opierajaca sie na mieszance konserwatywno-liberalnych tez. Kierował nia Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861), a po jego śmierci syn Władysław Czartoryski (28-94). Partia ta posiadala takze swoja tajna organizacje - Zwiazek jednosci Narodowej. Głoszono wolność słowa i wyznania, równość wobec praw, ochronę własności, uwłaszczenie przy zabezpieczeniu interesów szlachty oraz utrzymanie monarchii. To wlasnie na tym ostatnim zagadnieniu mial sie skupic ZJN. Jego glownymi przedstawicielami byli oficerowie Wladyslaw Zamoyski (1803-68) czy tez Henryk Debinski (1791-64) oraz urzednicy Stanislaw Barzykowski (1792-72), Andrzej Plichta (1797-66), pisarz Karol Boromeusz Hoffman czy tez Feliks Breański. Ta ostatnia postac po smierci prezesa Czartoryskiego wybije sie na czolowego polityka. Swietny organizator, dobry strateg byl wielkim inicjatorem rozwijania stosunkow dyplomatych z Anglia. W jego marzeniach Polscy Habsburgowie za pomoca odpowiednio zaplanowanych malzenstw mieli sie polaczyc z rodzina panujaca w Londynie.

W przeciwienstwie do partii knserwatywnych - liberalne organizacje mialy zdecydowanie wieksze poparcie spoleczne. Byl to jednak oboz bardzo rozdrobniony i wzajemnie sklucony. Poza tym mimo poparcia duzej czesci spoleczenstwa mial bardzo male poparcie wsrod ziemianstwa. Ogolnie mozna powiedziec, ze politycznie liberalowie opierali sie na znalezieniu kompromisu pomiedzy szlachta/ziemianstwem a mieszczanami. Ich podstawowym celem bylo zmienienie tego pierwszego w prawdziwa burzuazje. Pierwsza i najliczniejsza partia byl Komitet Narodowy Polski Joachima Lelewela (86-61). Ten republikanin a z zamilowania historyk i poliglota zdecydowanie wpieral wszelkie ruchy liberalne. Byl tworca Szkoly lelewelowskiej badajacej procesy historyczne w Polsce. Partia opowiadala sie za utworzeniem demokratycznej republiki z parlamentem opartym na cenzusie majatkowym. Chcieli praw politycznych dla posiadaczy, z rezerwą traktowali problem chłopski. Nie przyznawali chłopom własności ziemskiej ograniczając im wolności osobistą. Po smierci Lelewela partia ewoluowala w kierunku modelu monarchii konstytucyjnej, stojącej na straży prywatnej własności, wolności osobistej, wolności słowa i wyznania oraz swobody produkcji i obrotu. Wolna konkurencja na rynku miała być regulatorem życia gospodarczego, a funkcje państwa miały się sprowadzać do czuwania nad przestrzeganiem „uczciwości gry”. Przy okazji nalezy wspomniec, ze wielkim aktywista w tej partii byl general Pradzynski.

Zdecydowanie bardziej radykalnym bylo Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Wyodrebnilo sie ono z tej pierwszej partii juz po powstaniu listopadowym. W samej partii sieraly sie ze soba dwie koncepcje. Pierwsza z nich chciala zniesienia ustroju feudalnego, z pozostawieniem nowej, kapitalistycznej własności folwarcznej. Druga, bardziej radykalna, postulowała likwidację własności folwarcznej i przekazanie całej ziemi w ręce chłopów. Pierwszym prezesem partii zostal Tadeusz Krepowiecki. Jego wizje panstwa mozna opisac tak: podstawę stosunków społecznych uznawał własność indywidualną i odrzucał pierwotną zasadę „wspólnej ziemi i jej ojców”. Przyznawał każdemu człowiekowi prawo do szczęścia i korzyści społecznych, odpowiednio do wkładu pracy i zdolności, a wszelki przywilej uważał za pogwałcenie prawa natury. Deklarował zniesienie poddaństwa i pańszczyzny Rząd miał od razu ogłosić bezwarunkowe uwłaszczenie wszystkich chłopów posiadających udział gruntu.

Na tle tych wszystkich partii szczegolnie wyrozniala sie Gromada Ludu Polskiego. Jej przedstawiciele wzracali uwage na potrzebe zrownania socjalnego wszystkich stanow oraz likwidacji całej własności obszarniczej w interesie mas chłopskich (rewolucja agralna). Za jedna własność człowieka uznano to, co zdobędzie on swoją pracą w sposób godziwy, odrzucono własność spadkową , dziedziczoną, jako źródło wszelkiego zła i główną przyczynę upadku przemysłu, handlu i oświaty. Ządano aby ziemia stała się własnością całego ludu i była nadawana przez gminy w czasowe, indywidualne użytkowanie tym członkom, którzy zechcą ja uprawiać. Zasługą Gromad Ludu Polskiego było to, że wysuwając konsekwentny program rewolucyjnej walki z feudalną reakcją i niewolą polityczna narodu, potrafiły go połączyć z hasłem równości społecznej i idea zniesienia wszelkiego wyzysku klasowego. Co prawda partia ta szybko upada jednak tworzy miejsce dla jej nastepcow. Jedna z takich partii jest Zwiazek Narodu Polskiego zalozony przez Henryka Kamienskiego. Uznawał dialektyczny rozwój przyrody i społeczeństwa za podstawę bytu i wykluczał oddziaływanie sił nadprzyrodzonych na ten rozwój. Źródłem władzy i trwałym suwerenem jest lud. Droga do tego wiedzie przez rewolucję ludowa i jej zwycięstwo nad ustrojem feudalno-pańszczyźnianym. Domagano się obalenia feudalizmu i zniesienia wyzysku społecznego. Podejmowano celną krytyke stosunkow kapitalistycznych i zasad burżuazyjnej demokracji. Teorie wysuwane przez obie partie traktuje sie jako szczyt przedmarksistowskiej myśli społecznej w Polsce. Z tego tez powodu ich nastepca Polska Partia Socjalistyczna uwazala sie za ich kontynuatorke*.

* -sorry ale nie potrafilem napisac tego inaczej niz jako regulke (z wiki)

casanunda · 26 Wrzesień 2014

Odcinek 47A

Zegluga Srodladowa
Zegluga rzeczna byla jedna z najbardziej popularnych w starej Rzeczpospolitej. Mimo szeregu jej wad latwosc dostepu powodowala jej ciagly rozwoj. Do pierwszego zgrzytu doszlo w wyniku zaborow, ktory podzielil kraj na 3 odrebne osrodki. Nawet pozniejsze powstanie Krolestwa Kongresowego nie wplynelo na poprawe tego stanu. Niestety rywalizacja pomiedzy Prusami, Rosja i Austria wplynela na ustanowienie szeregu cel na produkty transportowane tymi rzekami. Do zmiany doszlo dopiero wraz z rozwojem przemyslu w Krolestwie. Powstawanie coraz wiekszej liczby hut, kopalnii czy nawet walcowni wplynal na rozwoj przemyslu ciezkiego i jego zapotrzebowanie na transport surowcow. Drugim czynnikiem wzrostu byl przemysl wlokienniczy (szczegolnie w Łodzi, Ozorkówie, Zgierzu, Kaliszu i Sieradzu) ktory coraz czesciej produkowal nie tylko sukno ale i przetrwarzal bawelne. Stalo sie to czynnikiem rozwijajacym eksport, ktory stanowil coraz wiekszy dochod dla panstwa. Nawet mimo blokady celnej stosowanej przez Prusy (i w pozniejszym czasie przez Rosje) oplacalnosc eksportu towarow na tamtejsze rynki znacznie wzrosla. Z tego tez powodu Krolestwo coraz wiecej musialo lozyc na udraznianie rzek. W latach 1824-1828 rzeki Wisła, Narew, Pilica, Warta, Bug, Nida i Radomka doprowadzone zostały do stanu bezpiecznej żeglowności.

Prowadzone w latach 1824-1825 prace hydrotechniczne na Wiśle pochłonęły 295 tys. zł, Warcie - 101 tys. zł, Nidzie - 132 tys. zł. Wpłynęło to pozytywnie na ożywienie żeglugi wewnętrznej w Królestwie. Bylo to zaledwie poczatkiem gdyz 11 czerwca 1823 roku do Augustowa udal sie Ignacy Pradzynski w celu przeprowadzenia projektu budowy kanalu ktory laczylby szlaki rzeczne Krolestwa z Rosja. Wykonanie inwestycji postanowiono przekazac wojsku - ktore wydawalo sie najodpowiedniejszym do takiej inwestycji. Zaprojektowana droga wodna, nazwana później Kanałem Augustowskim, o długości 103 km, w tym 40 km właściwego kanału, 26 km jezior i stawów i około 37 km skanalizowanych rzek, kosztować miała 9500000 zł. Zaczynając się od ujścia Biebrzy do Narwi biec miała dalej rzeką Nettą do Augustowa, stamtąd systemem połączonych przekopami jezior Necko, Białe, Studziennicze, Orle, Paniewo, Krzywe i Mikaszowo do Czarnej Hańczy, a tą do Niemna. We wstępnej wersji projektu Prądzyński chciał poprowadzić kanał przez jeziora Sajno i Białe z ominięciem Augustowa. Ostatecznie jednak w celu ożywienia gospodarczego sennego dotąd miasta zmienił trasę i zaplanował nawet w Augustowie budowę dużego portu, mającego pomieścić jednorazowo około 100 statków.

Na poczatku 1825 roku na trasie podzielonej na 5 dyrekcji rozpoczeto prowadzenie robot. Na tym slabo zaludnionym terenie udalo sie zebrac blisko 4 tysiace robtnikow co wydatnie wplynelo na szybkosc prac. Zreszta nalezy tu wspomniec, ze pierwszy odcinek oddano juz w 1827 roku. Niestety wojna z Rosja w 1830 roku wplynela na zatrzymanie a wrecz cofniecie sie prac. W czasie dzialan zniszczono duza czesc budynkow, mostow czy tez sluz. Dopiero inicjatywa hrabiego Druckiego-Lubeckiego oraz pozyczki uzyskane z Wiednia doprowadzily do zakonczenia inwestycji w 1839 roku. Mimo, ze sam kanal z racji chwilowego ogloszenia blokady celnej przez Rosje stal sie mniej potrzebny to wystarczyl do zmuszenia Prus do podpisnaia nowego traktatu celnego. W jego ramach zabezpieczono glowne potrzeby przemyslu Krolestwa. Z tego tez powodu ponowne inwestycje na Wisle staly sie niezbedne. Handel z Gdanskiem, ktory w przeciagu 2 lat wzrosl o blisko 8 krotnie wplynal na pojawienie sie na liniach kupcow zawodowych. Dla nadwiślańskich miast nastały dobre czasy. W niektórych z nich rząd pobudował wielkie magazyny zbożowe, jak np. we Włocławku i Nowym Dworze nad Wisłą, umożliwiające zmagazynowanie zboża w pobliżu rzeki przed rozpoczęciem spławu. Mieściły one ponad 100000 korców zboża każdy. Do końca pierwszej połowy XIX wieku drogi wodne są głównymi szlakarni polskiego eksportu i importu. Warszawa stała się centrum handlu rzecznego. W 1847 roku przypłynęło do jej przystani z górnej Wisły 866 statków z towarami zagranicznymi i 2950 z krajowymi ogólnej wartości 1 064 725 rubli srebrem. Odpłynęło w tym kierunku 12 statków z ładunkiem wartości 27130 r.s. W tym samym czasie z dolnej Wisły, Bugu i Narwi przybyło 305 statków z towarami zagranicznymi i 84 z krajowymi. Przywieziono na nich towarów na sumę 1015507 r.s. Odpłynęło z Warszawy w kierunku granicy pruskiej 18 statków oraz 290 tratew z towarami łącznej wartości 410005 r.s.

Rozwoj transportu i zapotrzebowanie na statki wplynelo na rozwoj domoroslych konstrukcji drewnianych, czesto bez ozaglowania (Galary i Berlinki). W koncu Rzad postanowil bardziej zorganizowac ruch na Wisle. Jego pierwsza decyzja byla budowa zakładow stoczniowych we wsi Rybaki koło Nowego Dworu. Mialy one dbac o jakosc Berlinek jakie pojawialy sie w ruchu wodnym. W 1839 roku rozpoczeta zostaje w tamtejszej stoczni budowa pierwszego paroplywu. W okolicach tej stoczni osiedlono szyprow i sternikow ktorzy mieli zajac sie budowa statkow. W 1830 roku jeden z nich tak oto pisze: "Od dawna zapowiedziany, długo oczekiwany, przybył wreszcie statek, tak zwany okręt parowy. Od Gdańska płynął nader wolno, po większości go ciągniono, a to z powodu, iż kocioł parowy pękł, a co najbardziej, że woda jest za mała dla niego. Stanął przy potoku pod Bielanami i dalej nie może postąpić, mnóstwo osób nawiedza to dziwo za opłatą złotego na rzecz filantropijnego Towarzystwa Zupy Rumfordzkiej. Nie można dociec prawdy, kto jest właścicielm onego i na jaki cel zakupiony został w Anglii za 13000 dukatów"

Wlascicielem byl Piotr Steinkeller ktory wczesniej uzyskal od rzadu koncesje na transport soli oraz wyrobow gorniczych. I mimo, ze sam statek okazals ie porazka skutecznie zachecil innych kupcow do zainteresowania sie para. Następne statki sprowadził Steinkeller na podstawie umowy z Bankiem Polskim. Zakupu tego dokonał wspólnie z Tomaszem Łubieńskim, bratem wiceprezesa Banku Polskiego, który 12 sierpnia 1839 roku do ojca swego pisał: "...zwiedziliśmy fabrykę statków parowych żelaznych, która według mnie jest nader ciekawa i interesująca. W tej to fabryce obstalowaliśmy statki parowe żelazne, które wyprawią rozebrane do Gdańska... "Niestety i one okazały się nieprzystosowane do warunków żeglugowych Wisły i jej dopływów. Mniejszy o sile 24 KM zanurzał się 40 cali, większy 40 KM - 44 cale. Przewyższało to znacznie dopuszczalne dla Wisły maksimum zanurzenia, wynoszące wówczas 18 cali. Z konieczności mniejszy z nich kursował na trasie Warszawa - Bielany, przewożąc wycieczkowiczów, większy zaś między Nowym Dworem a Gdańskiem. O bielańskich rejsach informowała swych czytelników "Gazeta Codzienna" w dniu 6 czerwca 1840 roku: "Jutro i pojutrze, nowo sprowadzony do Warszawy statek parowy wozić będzie publiczność do Bielan, za opłatą od osoby złp. 2 i tyleż na powrót. Począwszy od godziny 7 z rana odbędzie kursów 7, to jest tam i napowrót co dwie godziny".

PS: jako ze łikendzik spedzam w londku zdroju to odcinek wrzucam juz dzis

casanunda · 30 Wrzesień 2014

Odcinek 47B

Zegluga Srodladowa
W 1846 roku wielka firma Francuska Guibert i Gache zainteresowala sie mozliwoscia przewozow parowych Wisla. Z tego tez powodu wyslala swojego przedstawiciela do krolestwa ktory mial ocenic potencjal rzeki. Eduard Guibert po dokonaniu pomiarów rzeki w wielu punktach orzekł, że ma ona korzystniejsze warunki żeglugowe niż rzeki Francji. Natychmiast też zwrócił się dorządu Królestwa Polskiego z prośbą o wydanie przywileju wyłączności żeglugi parowej na rzekach: Wiśle, Narwi, Bugu, Wieprzu i Pilicy na lat 10. W listopadzie 1847 roku sprowadził Guibert na Wisłę dwa statki parowe: pasażerski Wisła i holownik Książę Warszawski. Parowiec Wisla posiadał wyporność około 20 ton, a zanurzenie 17 cali. Zainstalowano na nim maszynę parową niskiego ciśnienia o mocy 24 KM. Zbudowany z blach żelaznych. Grodzie wodoszczelne zabezpieczały go w razie wypadku przed zatonięciem. Kosztował 25000 rubli srebrem. W czasie prób przeprowadzonych na Wiśle trasę trzech wiorst z prądem rzeki przebył w ciągu 11 minut, a pokonując przeciwności nurtu w 15 minut. Wprowadzony celowo na mieliznę, za pomocą zręcznych manewrów, sam się z niej wydostał. Na pokładzie znajdowało się ponad 20 osób. Holownik Książę Warszawski posiadał moc 60 KM, wyporność około 30 ton, zanurzenie 19-20 cali. Kosztował 30 tys. rubli srebrem. Nowością konstrukcyjną tego parowca było to, że można go było w krótkim czasie rozmontować na dwie połowy. Miało to istotne znaczenie przy przejściach przez małe śluzy kanałowe. W czasie prób w dół rzeki przepłynął 5 wiorst w ciągu 20 minut, a holując załadowaną barkę pod prąd w ciągu 11 minut pokonał trasę 2 wiorst.

Do 1848 roku sprowadził Guibert ponadto 5 gabar, tj. statków żelaznych służących do przewozu ładunków. Zbudowane były z 5 oddzielnych ładowni, z których trzy większe służyły do transportu towarów, a dwie jako pomieszczenie dla obsługi i narzędzi pokładowych. Rozdzielenie ładowni wodoszczelnymi grodziami miało tę zaletę, że w razie uszkódzenia statku i powstania przecieku tylko część ładunku narażona była na zniszczenie. Zapoczątkowaną na rzekach Królestwa przez Steinkellera i Wolickiego żeglugę parową ogół społeczeństwa, a nawet koła gospodarcze traktowały jako "nieszkodliwą zabawę". Jednakże powoli, lepiej przystosowane da warunków żeglugowych polskich rzek, statki parowe zdobywały. sobie coraz większe uznanie. Trakcja parowa otwierała przed transportem śródlądowym nowe ogromne możliwości. Ożywcze elementy do żeglugi w Królestwie wniosły parowce, choć pierwsze sezony żeglugi parowej organizowanej przez E. Guiberta nie wróżyły nic dobrego. Wobec niepomyślnych rezultatów ekonomicznych zamierzał się on nawet wycofać z całego przedsięwzięcia. Zanosiło się na to, że i tym razem żegluga nie zdoła stawić czoła licznym przeciwnościom i umrze w okresie swego niemawięctwa. W tym trudnym momencie w sukurs Guibertowi przyszli krajowi posiadacze kapitału, na czele z Andrzejem hrabią Zamoyskim. Do porozumienia między stronami w sprawie dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa żeglugi parowej doszło 27 kwietnia 1848 roku. Wtedy to przed pisarzem aktowym Królestwa Polskiego Jozefem Noskowskim zawarto spółkę handlową pod nazwą "Andrzej hrabia Zamoyski i Spółka". Głównym administratorem został A. Zamoyski, a kierownikiem technicznym E. Guibert. Wkrótce przystąpili formalnie do niej jeszcze: Adam Potocki, Kazimierz Zyberg-Plater, Jan Zamoyski, August Zamoyski i Piotr Mężeński. Na siedzibę Spółki obrano pałac A. Zamoyskiego w Warszawie pod numerem 1245. Zainteresowanych powiadomiono o tym wydarzeniu w warszawskich gazetach, a na miejscu informowała tablica z napisem: Biuro Głównego Zarządu Żeglugi Parowej.

Zamierzeniem powstałego przedsiębiorstwa było organizawanie i utrzymywanie flotylli parowej na rzekach Królestwa Polskiego - Wiśle, Narwi, Bugu i Pilicy, w celu przewożenia pasażerów i holowania wszelkiego rodzaju statków towarowych, należących do Spółki i obcych. Chcąc dopomóc producentom zboża w jego sprzedaży, a tym samym ożywić jeszcze bardziej handel wewnętrzny i zagraniczny, Spółka zorganizowała Biuro Komisowe. Zadaniem jego było dostarczanie producentom korzystającym z usług Spółki funduszów na wszelkie koszty transportu i sprzedaży tak w Królestwie, jak i za granicą. Wysokość udzielanych pożyczek nie przekraczała 2/3 wartości przewożonego zboża. Pożyczkobiorcy płacili odsetki wysokości 1/2% w stosunku miesięcznym. Biuro przyjmowało też zlecenia na fracht łącznie ze sprzedażą zboża w kraju i za granicą. W umowie takiej Spółka gwarantowała klientowi najwyższą cenę zboża, jaka obowiązywała na miejscu przeznaczenia w ciągu czterech tygodni od zakończenia transportu. Spółka podjęła się również, na zlecenie Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, transportu drewna opałowego z lasów płockich na zaopatrzenie Warszawy. Kontrakt ten zdołała tylko częściowo zrealizować, a to ze względu na częste przerwy w żegludze, powodowane okresami suszy i niskiej wody w Wiśle. Rząd Królestwa daceniając korzyści, jakie przynosiło gospodarce krajowej działanie Spółki, przedłużył jej przywilej wyłączności na dalsze 10 lat, licząc od 4 września 1856 roku. Przedsiębiorstwo rozrastało się nieprzerwanie. Do 1859 raku tabor pływający zwiększył się o 2 gabary i parawce Pilica i Narew po 40 KM każdy oraz Andrzej (60 KM). Dwa pierwsze parowce otrzymały maszyny produkcji francuskiej, Andrzej zaś został całkowicie zbudowany we własnej stoczni. Kierownikiem ogólnym budowy statku był inżynier Piotr Pietraszkiewicz, a maszynę parawą systemu Watta (ulepszoną) zbudowano pod nadzo*rem inżyniera Gatiena Leroux. Chrzest statku odbył się 8 października 1856 roku.

Stocznia spółki była wówczas jednym z najnowocześniejszych zakładów przemysłowych w Warszawie. Pod względem wyposażenia równać się mogła z innymi europejskimi firmami tego typu. Pasiadała warsztaty: montowania kadłubów, ślusarskie, kowalskie, kotlarskie i mechaniczne. Magazyny: żelaza, drewna budowlanego, lin i zapasów różnych. Budynek dla administracji oraz mieszkalny dla służby warsztatowej. Zakład dysponował 14-konną maszyną parową, młotem parowym 1500-kilogramowym, maszyną do toczenia walców, heblarnią, gwintownicą i innymi drobniejszymi urządzeniami i maszynami; wartość parku maszynowego przekraczała 56 tys. r.s. Pracownicy podzieleni byli na dwa oddziały: techniczny i administracyjny. Oddział techniczny tworzyły: sekcja mechaniczna kierowana przez mechanika i sekcja konstrukcyjna z inżynierem odpowiedzialnym za jej prace. Oddziałem administracyjnym kierował kontroler warsztatów. Całością - dyrektor żeglugi Antoni Barciński, były profesor matematyki w warszawskim gimnazjum realnym. Roczna wartość produkcji w 1859 roku osiągnęła 111000 r.s. Ubocznie zajmowano się też produkcją kotłów gorzelnianych, magli, zamierzano też rozpocząć produkcję wagonów towarowych. Wkraczając w rok 1862 Spółka przeprowadziła modernizację taboru pływającego. Wycofano stary parowiec Książę Warszawski oraz przerobioną na parowiec gabarę Kazimierz. Na to miejsce wprowadzono trzy nowoczesne statki - pasażerski Niemen 40 KM oraz holowniki Warszawa i Gdańsk, oba wyposażone w maszyny o mocy 60 KM. Liczbę gabar zwiększono do 48. Warsztaty stoczniowe zaczęły przyjmować również zamówienia zagraniczne. Jednakże brak doświadczenia powodował, że niektóre z usług świadczonych zagranicznym kontrahentom kończyły się dla Spółki niepomyślnie. W kwietniu 1862 roku przed notariuszem lwowskim p. Dulembą zawarty został kontrakt pomiędzy Galicyjskim Tawarzystwem Żeglugi Parawej na Dniestrze a Andrzejem Zamoyskim na budowę parowca o mocy 40 KM i 6 gabar żelaznych. Spolka przezywala swoj zloty okres zakonczony dopiero w 1882 roku w wyniku blednych inwestycji nowego prezesa. Jednak do tego czasu sama zegluga rozwinela sie tak bardzo, ze miejsce upadlej spolki zastapily nowe.

PS: no i znow z waszej winy zblizamy sie do limitu

casanunda · 4 Październik 2014

Odcinek 48A

1865-70

Administracja
W marcu 1866 roku ponownie dochodzi do obnizki podatkow dla klasy sredniej (do 10%). Na poczatku nastepnego roku Rzad stara sie wplynac na poprawe wyksztalcenia robotnikow, oraz wprowadzenie do fabryk wiekszej liczby urzednikow mogacych skutecznei nimi zarzadzac. W lipcu 1869 roku Krol oglasza Manifest - Wizje Imperium. Mowa w nim o potrzebie odrodzenia sie Rzeczpospolitej przepelnionej wolnoscia osobista. Panstwa gdzie religia jak i inne przekonania sa tylko i wylacznie sprawa danej osoby. W manfescie mowa takze o potrzebie uzyskania nowych terenow za oceanem. Pozwolilo by to jeszcze bardziej rozprzestrzeniac Polska kulture. Jeszcze w tym samym miesiacu ponownie zorganizowano wielkie targi oraz konferencje naukowa.

Dyplomacja

W momencie zakonczonej wojny z Prusami Polska znalazla sie w bardzo niezrecznej sytuacji. Mimo, ze walczyla o odzyskanie wlasnych terytorow, na ktorych zyja Polacy dzialania te potraktowano jako bardzo agresywne. Pojawienie sie duzego i silnego panstwa w ktorym odczuc mozna bylo silny ruch jakobinski powodowowaly zaniepokojenie pozostalych poteg. Dyplomacja rozpoczela misje do takich panstw jak Sardynia, Bawaria czy tez Holandia. Wszystkie one mialy zapewnic o pokojowym nastwieniu Krolestwa. Juz pierwszym efektem zlych nastrojow bylo rozwiazanie sojuszu przez Austrie. Cesarz byl bardzo niezadowolony ze zdobyczy Austrii w ostatnich wojnach. Na tle Polski wygladalo, ze w ogole nic nie zyskali. Ewidetnie winni tego byli Polacy a nie sama dyplomacja cesarska. Wieden spodziewal sie, ze Polska odtracona zostanie przez inne kraje i byc moze ponownie zmniejszona. Ich kalkulacje zalamaly sie juz 8 lutego 1865 roku gdy ogloszono podpisanie w Paryzu umow o wzajemnej wspolpracy wojskowej pomiedzy Polska a Francja. W przeciagu kolejnych lat doszlo do wielu wzajemnych wizyt w czasie ktorych generalicja i dyplomaci uzgodnili szereg nowych umow. Jedna z nich byla szczegolnie wazna dla Polskiego przemyslu - wiazala sie ona z uzyskaniem dostepu do Francuskich fabryk - szczegolnie tych nastawionych na produkcje wojskowa. W przeciagu kolejnych lat wysilkiem Teodora Morawskiego (w miedzyczasie ozenil sie z Francuska) udaje sie przywrocic pokojowe relacje z Austria. Jej wladca wystraszony potencjalna wojna na dwa fronty zdecydowal sie ustapic i przynajmniej narazie sprawiac wrazenie bardziej pokojowego.

Jego aktorstwo bylo wystawione na duzy wysilek gdy do dworu dotarla wiadomosc, ze dzieki poczynanium Antoniego Kochanowskiego Polska “ukradla” Austrii Wolowszczyzne. Obecnie jej hospodar podpisal szereg umow dyplomatycznych - ktore dawaly wylacznosc na wydbycie i eksport surowcow tego kraju wlasnie Polsce. Oczywiscie mozna bylo sie spodziewac, ze wiazaly sie one takze z sojuszem i obietnica obrony tej krainy przed wrogiem zewnetrznym. Aby ustrzec imperium przed utrata takze Bukowiny (gdzie glownie dzialal Kochanowski) rozpoczeli Austryjacy powazne dzialania dyplomatyczne. W przeciagu kolejnych lat szereg Polskich dyplomatow i urzednikow bedzie wyrzucanych z kraju a na kazdym kroku beda pojawiac sie nieprzychylne Polsce plotki. Dzialania te okaza sie niewystarczajace i juz 18 maja 1868 roku Bukowina uwolni sie ze strefy Austrii a rok pozniej podobnie jak Woloszczyzna przylaczy do Polskiej Ligi Handlowej.
Ostatnim dzialaniem administracji w tym okresie bylo spotkanie z przedstawicielami Moldawskiej opozycji. Jej przedstawiciele prosili krola o interwencje a takze uwolnienie kraju z rak niewiernych. Zdecydowanie wplyw na to miala niedawna Wojna Krymska i ogolne oslabienie potegi Imperium Oslanskiego. W wyniku skutecznie zorganizowanego przewrotu w przeciagu kolejnych miesiecy udaje sie uwolnic ta kraine. Oczywiscie zaraz po powstaniu nowego rzadu to wlasnie Polska daje mu swoje gwarancje i podpisuje sojusz. Wzywa jednoczesnie ustami Teodora Morawskiego do zaakceptowania tej decyzji przez Imperium grozac wypowiedzeniem wojny. Slowa wypowiedziane przez panstwo ktore dwukrotnie pokonalo Prusy oraz wyzwolilo sie z rak Rosji stanowily skuteczna bron. W pazdzierniku 1868 roku Francja wypowiada wojne Wlochom, ktore wlasnie powstaja na zgliszczach tutejszych ksiestewek. Wojna toczy sie o wyzwolenie Piedmontu i takie wezwanie jako sojusznik dostaje Krolstewo Polskie. Co prawda Krol decyduje sie przylaczyc do wojny, ale ze wzgledu na dystans i brak srodkow nie dochodzi do eskalacji dzialan wojennych. Sposrod zolnierzy zostaje tylko utworzony Legion ochotnikow, ktory ma udac sie do Francji i w ramach tej armii walczyc. Zanim jednak zolnierze ci wezma udzial w walkach w kwietniu nastepnego roku dochodzi do podpisnaia pokoju.

Wydarzenia

Okres opisywanych 5 lat to tylko pozorny spokoj w kraju. Caly czas tocza sie republikanskie manifestacje. Ludzie zadaja zwiekszenia swoich praw - szczegolnei wyborczych. Coraz czesciej dochodzi do protestow robotnikow zmuszonych do zycia w odrazajacych warunkach. Na tym tle wyrozniaja sie wiadomosci o przyzaniu Krolestwu ekskluzywnych praw do prac w dolinie Kroli w Egipcie. W lipcu 1869 roku swietna wiadomosc dociera z Katowic. Okazuje sie, ze proces przylaczania tego rejonu do Polski szczegolnei szybko postepuje. Duza liczba Polakow a takze osob polskiego pochodzenia znacznei wplywa na to tempo. Zreszta takze Niemcy ktorzy tutaj przebywaja (i nie zdecydowali sie wyjechac) z zadowoleniem ogladaja dzialania administracji. Otwarcie rynku Polskiego dla Gornego Slaska oznacza dla nich calkiem nowy rynek zbytu a co za tym idzie czysty zysk. We wrzesniu tego roku dochodzi w Tychach do zamieszek. Miejscowa klasa srednia oraz organizacje religijne obarczaja wina miejscowy browar za stan pijanstwa w regionie. Administracja rzadowa decyduje sie nie interweniowac.

PS: niestety przy ostatnim formacie (ktory byl nieoczekiwany, niezaplanowany i ... i niechciany utracilem wszystkie pliki z sejwami. W zwiazku z tym nei jestem w stanie wejsc do gry i recznie sprawdzic rzeczy, zrobic extra screanow itp. Macie tylko to co napisalem i czemu zdjecia zrobilem wczesniej
PS2: obrazki moga byc niewidoczne bo jestem na granicy limitu. Jelsi taksie stanie to zapraszam 6 pazdzienrika z powrotem

casanunda · 9 Październik 2014

Odcinek 48B

Armia
Odzyskanie prowincji i ich zagospodarowanie stalos ei kluczowym zadaniem dla armii. Wojska przeniesione obecnie na granice polnocno-zachodnia potrzebowaly garnizonow a takze twierdz. Z tego tez powodu w kraju rozpoczela sie potezna rozbudowa potencjalu militarnego tych 3 regionow. Dopiero po jego zakonczeniu Krol zezwolil na przeprowadzenie remontow w pozostalych regionach. Zmienia sie takze sama armia. Obecnie sklada sie ona z 2 elementow: tj Armi Koronnej skladajacej sie z 3 mieszanych korpusow (w ich sklad wchodzila takze Gwardia) a takze Wojska Komputowego ktore powolywane bylo w wypadku powaznego zagrozenia. Mimo, ze w Wojsku Polskim obowiazywal pobor rekruta, to pierwsza z wymienionych armii w duzej czesci skladala sie z zolnierza zawodowego. Utrzymywano tylko nieznaczna czesc wolnych etatow sluzacych przeszkoleniu kolejnych rocznikow poborowych. Armia ta skladala sie w czasie pokoju z prawie 100 tysiecy piechoty 48 tysiecy artylerzystow oraz 18 tysiecy kawalerzystow. W wyniku wybuchu wojny oddzialy te (pulki) byly powiekszane o rozbudowane czesci skadrowanych dotchczas batalionow zakladowych do ktorych dolaczal mlody rekrut. Drugie tyle bylo przekazywane do pozostajacych po oddzialach zakladowych batalionach szkolnych. W ten sposob armia powiekszala sie o blisko 30 tysiecy zolnierzy.

Drugim elementem byla wspomniana juz Armia Komputowa. To okreslenie pamietajace jeszcze stara Rzeczpospolita odnosilo sie do podatkow zbieranych w wypadku zagrozenia. Dzieki rozwojowi administracji wojskowej, przeprowadzanych spisach oraz odbytych cwiczeniach w Armii oraz Gwardii Narodowej mogly one mobilizowac do 200 tysiecy przeszkolonego w duzej mierze rekruta. Problemem bylo tutaj uzbrojenie takiej masy wojska. Co prawda w magazynach znajdowalo sie dokladnie 200k karabinow ale ich stan byl co najwyzej sredni. Co gorsze wydanie ich oznaczaloby brak mozliwosci dozbrojenia innych oddzialow czy tez chocby uzupelnienie stanow Wojska Koronnego. Dlatego tez w planach mobilizacyjhnych nigdy nie przewidywano osiagniecia pelnego stanu kadrowego Wojska Komputowego. A powolany batalion rekrutow mial dostawac zaledwie czesc karabinow (½ potrzebnej dla zolnierzy ilosci). Jak juz zdazyliscie sie zorientowac z tekstu mobilizacja stanowila obecnie wazny element wojska. Z tego tez powodu ministerstwo poddalo szczegolowej ocenie rekrutow i dzielilo ich na poszczegolne kategorie. Zolnierze ktorzy nie spelniali wymogow obecnej sluzby byli przenoszeni do Gwardii Narodowej usytuowanej w ich wojewodztwie. Ci ktorzy konczyli po 5 latach sluzbe wojskowa takze wchodzili w jej sklad jako rezerwa i co jakis czas byli poddawani dodatkowemu szkoleniu. Po okresie kolejnych 6 lat przechodzili do 1 grupy rezerwy ktora stanowili przeszkoleni zolnierze oraz absolwenci szkol. Rekruci, ktorzy nie zakwalifikowali sie do sluzby odbywali polroczne przeszkolenie po ktorym to okresie stanowili 2 grupe rezerwy. Nie byli oni w pozniejszym czasie powolywani na cwiczenia ale w wypadku wojny mogli spodziewac sie wlaczenia do armii czynnej. Ostatnia - trzecia - grupe stanowili pozostali rekruci nie przeszkoleni dotychczas. Byly to glownie osoby zbyt mlode aby przejsc ocene stanu zdrowia, osoby zbyt chore a takze zbyt stare. Grupa ta byla powolywana tylko w najbardziej drastycznych sytuacjach.

Fakt, ze armia czynna opierala sie w duzej mierze na zolnierzach zawodowych spowodowal, ze byli to w duzej mierze ludzie wyksztalceni i sparwdzeni w trudach zolnierskiej sluzby. Nacisk kladziony na przeszkoenei jak najwiekszej liczby podoficerow i ich doksztalcenie wplywal na ogolna postawe wojska. Korpus Kadetow nr.2 byl najprezniej rozwijajaca sie szkola oficerska w Krolestwie Polskim. Przy okazji trzeba przyznac, ze w samej Armii pojawily sie przypadki absolwentow Szkoly Aplikacyjnej ktorzy dotarli do niej wlasnie z Korpusu Kadetow nr2. Nalezy wspomniec takze o pewnym bardzo smutnym wydarzeniu. 2 stycznia 1866 roku ulicami Warszawy przeszedl kondukt zalobny. Fakt, ze bralo w nim udzial wielu przedstawicieli Rzadu i Armii uzmyslawial osobom niezorientowanym, ze musla to byc ktos wazny. Niestety Wojsko Polskie z nastaniem nowego roku tracilo jednego ze swoich najlepszych dowodcow - generala Leona Trauguta. W jego miejsce jako dowodcy 2 Korpusu Polskiego zostal awansowany Karol Hauke-Bosak.

Wspolpraca z Armia Francuska zaowocowala wyslaniem oficerow i inzynierow do fabryk dostarczajacyh sprzet dla wojska. Jednym z nich byl znany nam juz kapitan Jozef Splichal. To on w trakcie wizyty w zakladach Antoine Alphonse Chassepota uzyskal dostep do jego nowego modelu wz.66 Po powrocie do kraju w zakladacj w kozienicach rozpoczeto analize materialow i przygotowanie do wykonania wlasnego projektu. Czym roznil sie on od innych ladowanych odtylcowo karabinow w europie? Dzieki nowemu umieszczeniu splonki centralnie u podstawy naboju udalo sie ja skrocic zmniejszajac ryzyko jej zlamania (do czego dochodzilo czesto w dreseyach). Kolejna zmiana miala zdecydowany wplyw na szybkosc wylatujacego pocisku a co za tym idzie jego zasieg i celnosc. Dzieki uszczelnieniu komory nabojowej kauczukiem uniknieto wydobywania sie gazow prochowych przez nieszczelna komore. Jak juz wspomnialem kapitan Spichal w przeciagu 2 lat przeprojektowal dotychczasowe karabinki do zastosowania nowej komory i na poczatku 1868 roku oglosil powstanie nowej konstrukcji. Spichal wz.68 byl karabinem zasilanym amunicja 11x67mm o lusce jedwabnej (na proch czarny). Zastosowanie mniejszego kalibru przy wiekszej ilosci prochu (w porownaniu z Pruskimi karabinami) daly mu fantastyczy zasieg 1300 metrow. Bron ta bedzie wytwarzana w Kozienicach az do 1876 roku gdy zastapi ja kolejny model. Do tego czasu przekazane zostana wojsku 46 tys karabinow Spichal wz.68 oraz 32 tys Spichal wz.65 Uda sie takze przerobic do nowego standartu blisko 56 tys karabinow Minie (Spichal wz.66)

casanunda · 11 Październik 2014

Odcinek 48C

Armia skladala sie z 4 rodzajow wojsk: piechoty, kaweleri, artylerii oraz wojsk inzynieryjnych.
Piechota - w jej skald wchodzilo 18 pulkow liniowych, strzelcow oraz 8 strzelcow pieszych a takze 4 Gwardii. Trzeba tu przyznac, ze Strzelcy coraz bardziej zatracali swoj specyficzny charakter. W coraz mniejszym stopniu byla to piechota lekka przygotowana do walki w trodnym terenie, gdzie wyszkolenie strzeleckie bylo szczegolnie wazne. Mimo to armia postanowila zachowac nazewnistwo tych jednostek. Ich dzialania przejmowaly powoli kompanie czy tez bataliony strzelcow ktore pojawialy sie w kolejnych pulkach. Skoro juz jestesmy przy pulkach to kazdy z nich skladal sie z 3 batalionow (4 w przypadku gwardii) a te z kolei z 6 kompanii bojowych oraz 2 zakladowych. Powodowalo to, ze batalion powinien posiadac 1055 zolnierzy. Wyrozniajacy sie zolnierze mieli mozliwosc przejscia do oddzialow Gwardii. Ze wzgledu na to ze obecnie stanowilo ja 4 pulki: - 2. Pulk Woltyżerów Gwardii Koronnej, 3. Pulk Grenadierów Gwardii Koronnej, 4 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej „Czwartacy” oraz 1 Pulk Strzelcow Pieszych Gwardii Koronnej bylo to bardzo powazne wyrozneinie. W przeciwienstwie do klasycznej w tych oddzialach zachowal sie podzial na lekka i ciezka piechote. Z ta roznica ze 4 pulk posiadal swoj wlasny batalion strzelcow. Wojsko utrzymalo niebieski kolor mundurow dla piechoty, czarny dla strzelcow oraz zielony dla batalionow strzelcow. Jak juz wspomniano podstawowym uzbrojeniem byly karabiny ladowane odtylcowo.

Kawaleria - dzielila sie na ciezka, lekka oraz krakusow. Byla to formacja ktora najbardziej ucierpiala w czasie reform ostatnich 40 lat. Szczegolnemu oslabieniu poddany byl jej lekki arnament. Obecnie funkcje zwiadowcze przejeli huzarzy ktorzy skuteczniej to wykonywali. Ulani ktorzy do tej pory byli ostoja jazdy teraz pelnili funkcje zaledwie pomocnicze. Najwazniejsza jazda obecnie mieli byc Kirasjerzy stanowiacy ciezka jazde ich wsparciem byli Strzelcy konni. Armia wystawiala po 3 pulki kazdego typu jazdy laczac je w Brygadach Jazdy. Dwie takie brygady byly przydzielone do kazdego Korpusu stanowiac jego wsparcie. Osobna formacja byli krakusi, ktorzy mieli stanowic formacje rezerwowa skupiona na dzialaniach partyzanckich. W kazdym pulku Gwardii narodowej byl wydzielony szwadron Krakusow ktory w razie wybuchu wojny na jego terenach mial dzieki ochotnikom rozbudowywac sie do poziomu Pulku i w takiej formie walczyc na tylach przecinwika. Takze uzbrojenie tych oddzialow znacznie sie zmienilo. Co prawda kirasjerzy nadal byli okuci kirysami a ich podstawowym uzbrojeniem byl palasz i rewolwer, ale coraz czesciej posiadali oni takze male karabinki. Kawaleria liniowa - czyli nasi Ulani i Strzelcy byli uzbrojenii zgodnie z historycznymi uwarunkowaniami. Z ta roznica ze strzelcy otrzymywali od wojska najnowsze karabiny ladowane odtylcowo. Wsrod tych formacji mozna bylo zauwazyc uzbrajanie sie na wlasna reke w karabiny wielostrzalowe. Takze Ulani uzbrojeni w lance, szable i rewolwery coraz czesciej posiadali strzelby czy tez obrzyny. Podobne do uzbrojenia Strzlecow byla takze bron Huzarska. Jednak ze wzgledu na jej lekki charakter i nacisk na szybkosc nie pozwalal im na zbytnie obciazanie sie sprzetem. Z tego tez powodu czesto rezygnowano z karabinow na rzecz pistoletow. Pułki kirasjerów i strzelcow miały po 4 dwukompanijne szwadrony bojowe oraz jeden zakładowy i liczyły etatowo 1054 żołnierzy. Pułki ulanow i huzarowi składały się z 5 szwadronów bojowych i jednego zakładowego, a ich etat wynosił 1271 żołnierzy. Pułki gwardyjskie miały po 5 szwadronów bojowych i jeden zakładowy. W sklad Gwardii Konnej wchodzily: 14 Pulk Kirasjerów Gwardii Konnej Koronnej oraz 1 Pulk Huzarow Gwardii Konnej Koronnej oraz dwa pulki liniowe: 1 Pulk Strzelcow Konnych szefostwa jego krolewskiej Mosci oraz 1 Pulk Ulanow szefostwa Najjasniejszej Krolowej.

Artyleria dzielila sie na konna i piesza. W armii Krolewskiej istnialy 24 pulki artylerii pieszej oraz 7 konnych. W porownaniu jednak do innych armii byly one znacznei slabsze. Kazdy pulk skladal sie z 6 baterii polowych i 1 zakladowej (w armii Francuskiej 8+2) a kazda bateria z zaledwie 4 dzial (6 w Armii Francuskiej). Artyleria glownie stosowana w bateriach polowych sa 12 funtowe dziala odtylcowe. Artyleria konna opiera sie glownie na 4 funtowych - ale zdazaly sie takze i 12 funtowe. Artyleria pozycyjna oparta byla na starych 24 funtowych dzialach odprzodowych. Trzeba zauwazyc, ze w niektorych armiach zaczely sie w artylerii pojawiac karabiny salwowe zwane kartaczownikami, ktore w przyszlosci zastapione zostana przez karabiny maszynowe. jednak w Wojsku Polskim nie przewidywano ich wprowadzenia.

Korpus Inzynierow jego historycznym organizatorem był pułkownik Karol Sierakowski, późniejszy generał kościuszkowski. Jego zastępcą i jednocześnie dowódcą kompanii pontonierów był Stanisław Zawadzki, późniejszy generał, naczelny architekt wojskowy. On też opracował i wprowadził do użytku nowy model pontonów oraz opracował projekt obrony Warszawy. Od tamtego okresu minelo jednak prawie 80 lat i korpus znacznie zmienil sie. Obecnie w jego sklad wchodzily 3 brygady z ktorych kazda byla przydzielona do Korpusu. Z nich takze wydzielone byly bataliony forteczne sluzace w Polskich twierdzach. Innym typem byl Batalion Saperow ktory składał się z trzech kompanii pionierów, jednej pontonierów i oddziału roboczego. Do batalionu wcielani byli głównie rzemieślnicy, inni specjalisci a nawet drwale. Ostatnim typem byl batalion pionierow ktorych zadaniem byla budowa mostow oraz sypanie szancow dla armii.
Sztab kozystal caly czas z doswiadczen wojennych oraz wspolpracy z Francja. Juz w styczniu 1865 roku wprowadzony zostaje nowy regulamin sluzby inzynieryjnej. Jeszcze w tym samym miesiacu zmieniaja sie takze metody treningu artylerii. General Bem pisze o tworzeniu strefy smierci dzieki skutecznemu i celnemu strzelaniu wielu baterii w 1 punkt. Jednoczesnie podkresla potrzebe dobrego wybierania punktow dla owych baterii zwiekszajac tym samym ich zasieg razenia. Nacisk ma byc takze kladzony na zwiekszenie ich mobilnosci. Ostatnia zmiana mialo byc wprowadzenie rozbudowanego systemu sygnalizacji poprawiajacej komunikacje pomiedzy jednostkami oddalonymi od siebie. W czerwcu 1867 roku przeprowadzone zostaja analizy mozliwosci wykorzystania kolei do przeprowadzenia szybkiej mobilizacji. Wedlug wyliczen w razie wybuchu wojny pozwoli to znacznei przyspieszyc caly proces dostarczania rekruta do garnizonow.

casanunda · 18 Październik 2014

Odcinek 48D

Uzyskanie dostepu do morza wymusilo na Armii zainteresowanie sie sprawami morza i obrona wybrzeza. Po okresie pierwszych miesiecy postanowiono utworzyc secjalna jednostke zlozona z Kaszubow i Polskich Gdanszczan ktorej zadaniem bylaby ochrona portu i samego wybrzeza. Zmuszalo to zolnierzy tego batalionu do pelnienia wart, brania udzialu w dzialanich (jako ochrona) dla oficerow a takze przy patrolowaniu wybrzeza (jako zaloga okretow patrolowych). Innym zagadnieniem, ktore bylo dopiero w fazie analiz byl transport Piechoty Morskiej w czasie dzialan wojennych a takze ich bezposredni desant na wybrzezu jak i przekraczanie przeszkod wodnych. W ten sposob z poczatkiem 1856 roku powstal 1 Batalion Krolewskiej Piechoty Morskiej. Ta dowodzona przez Tadeusza Taszkiewicza jednostka skladala sie z 6 kompanii piechoty oraz kompanii artylerii (ta ostatnia stanowila element garnizonu Gdanskiego). Zagrozenie agresywnym nastwieniem ludnosci Pruskiej (szczegolnie w Gdansku), mozliwym wybuchem nowego konfliktu z tym krajem a takze potrzeba kontroli celnej wybrzeza zmusily Armie do nadzwyczaj szybkiego rozwoju tej formacji. 1 batalion juz w swoim zalozeniu mial stanowic baze dla wiekszej formacji. W 1860 roku rozrazsta sie ona do 1 Pulku Krolewskiej Piechoty Morskiej dowodzonej przez awansowanego juz do stopnia Pulkownika Taszkiewicza. W jej sklad wchodzily obecnie 4 bataliony (Puck, Sopot, Hel (ze swiezo wybudowanym portem rybackim) oraz Gdansk). Okazalo sie jednak ze formacja ta nadal stanowi krople w morzu potrzeb. W koncu w 1866 roku decyzja Krola dochodzi do dalszej rozbudowy i powstania 1 Brygady Krolewskiej Piechoty Morskiej. Skladac sie ona miala z 2 pulkow (Puck i Gdansk), kompani artyleri lekkiej oraz kompani saperow. Przy okazji nalezy zwrocic uwage, ze brygada ta wchodzila (razem z 11 Brygada Piechoty Liniowej) w sklad nowo powstalej 7 Dywizji Piechoty. Byla to druga dywizja piechoty przydzielona do 1 Korpusu Polskiego. Zreszta takze pozostale korpusy zostaly rozbudowane o dodatkowa Brygade piechoty liniowej.

Pulk Krolewskiej Piechoty Morskiej w Gdansku

Marynarka Wojenna
Odzyskanie dostepu do morza wiazalo sie takze z potrzeba utworzenia floty. Poczatkowo jej zadania ograniczac sie mialy do patrolowania zatoki i sprawowania nadzoru nad transportem towarow do i z Krolestwa. Z tego tez powodu jeszcze w 1858 roku Marynarka Wojenna dokonuje zakupu 259 tonowego brygu ktory ma sluzyc jako okret szkolny. Jego dziesiec 32-funtowych dzial moglo stanowic zagrozenie jedyne dla niewielkich okretow. Natomiast zaloga skladajaca sie z 90 (a w pozniejszym czasie 120) marynarzy pozwlalala juz skutecznie prowadzic proces szkolenia zalogi. Od tego roku znany jako Wiwern rozpoczyna swoja sluzbe. Nastepnie w 1860 udaje sie zakupic 2 kolejne okrety od Marynarki Angielskiej. Przemianowane na Ruk oraz Smok wchodza w sklad marynarki w roku nastepnym. Byly one drewnianymi zaglowymi kanonierkami klasy Intrepid. Przeznaczone byly do plywania po plytkich akwenach co pozwalalo im skutecznie wspierac dzialania na ladzie. W przeciwienstwie do swoich poprzedniczek mialy one jednak poziomy silknik parowy. Dzieki jego mocy mozliwe bylo zmniejszenie zalogi potrzebnej do obslugi okretu. Tym samym udalo sie zwiekszyc jego sile bojowa na ktora skladalo sie jedno ladowane odtylcowo gwintowane dzialo 68 funtowe oraz 4 -32 funtowe. Dwa lata pozniej zakupione zostaja 3 fregaty zaglowo-parowe: HMS Vulture (1843), HMS Terrible (1845), HMS Avenger (1845). Tadeusz Kosciuszko uzbrojnony byl w 6 -68 funtowe dziala gladkolufowe (11 calowe). Byl on takze wzmocniony silnikiem parowym, ktory zapewnial mozliwosc plywania w kazdych warunkach. Jego zaloge stanowilo 175 oficerowi marynarzy. Drugi - Mikolaj Kopernik byl zdecydowanie mocniej uzbrojony. Posiadal na glownym pokladzie 4 dziala x 68-funtowe, takze 4 56-funtowe oraz 3 12-funtowe. Na gornym pokladzie wspieraly je dodatkowo 4 dziala x 68-funtowe oraz tyle samo 56-funtowych. Zaloga skladala sie z 200 oficerow i marynarzy. Ostatnim okret Hugo Kolataj byl najwieksza jednostka. Mimo poteznego silnika byl on najwolniejszym sposrod wszystkich 3 fregat, jednoczesnie miescil najwiecej bo 250 czlonkow zalogi. Na jego uzbrojenie skladaly sie dwa dziala 8 calowe, 4 8-calowe oraz 4 32-funtowe. W tym czasie zakupiono takze parowe transportowce: Wisla, Bug, San, Wieprz.

Ostatnim okretem jaki pojawil sie w tym czasie w marynarce byl pierwszy w Polsce monitor: Mieszko I. Byl to dawny USS Oneota ktory wybudowany w czasie wojny secesyjnej dostal sie po jej zakonczeniu jako zdobycz w rece Konfederacji. Zostal on nastepnie odkupiony przez Polska Krolewska Marynarke Wojenna. Ten prawie 69 metrowy okret napedzany byl 320 konnym silnikiem. Niestety ciezar jego opancerzenia powodowal, ze mogl sie on poruszac z predkoscia zaledwie 8 wezlow. Jego uzbrojenie skladlo sie z podwojnej ladowanej odprzodowo 15 calowej armaty Dahlgrena zamontowanej w obrotowej wiezy. Na opancerzenie skladalo sie 5 warstw 1-calowych plyt opartych na drewnianej konstrukcji. Wieza byla oslonieta 10 takimi plytami. W przeciwienstwie do swoich poprzednikow jej podstawa skladala sie z miekkiego zelaza ktore zapobiegalo odpryskom ktore nastepnie blokowaly mozliwosci obrotu wiezy. Nie samymi okretami jednak Krolewska Marynarka Wojenna zyje. W pierwszych latach dochodzi do rozbudowy baterii nadbrzenzych (fortow) w Sopocie, Pucku a takze Helu - gdzie jak juz wpsomnialem powstaje port rybacki. Gdansk jako glowny port Prus jest odpowiednio zaopatrzony i uzbrojony. KPM skutecznie pelni sluzbe niedopuszczajac do wiekszych agresywnych zachowan w porcie. W miesie tym powstaje dowodztwo floty oraz umieszczone zostaja magazyny. W Warszawie powstaje ministerstwo marynarki oraz Admiralicja (wraz ze sztabem). W momencie powstania zostaje do niej przylaczona takze Wislana Flota Rzeczna. Zapotrzebowanie na kadry powoduje powstanie Szkoly Nawigacyjnej w Gdansku. Poki co Marynarka zaciesnia wspolprace z Francja, ktora udostepnia dla Polakow swoje uczelnie.

pierwszy Polski monitor - Mieszko I

PS: sorry za opoznienie - mialem totalny tydzien w pracy. Wiele rzeczy nieogarnalem (miedzy innymi WG - CE za co mi bardzo glupio :|) - wioec i w aarze mamy poslizg. A juz o pisaniu nowych odcinkow w ogole nie wspomne.

casanunda · 19 Październik 2014

Odcinek 48E

Powstanie Styczniowe na Litwie i Rusi (1866)
Zwyecieskie wojny Krolestwa Kongresowego a co za tym idzie odzyskanie terenow zaboru Pruskiego wplynely na postawe ludnosci Polskiej, Litewskiej i Ruskiej. Coraz czesciej rozwazania w karczmach skupialy sie na polityce zagranicznej Krolestwa a co za tym idzie mozliwych wystapienaich przeciw Rosji. Ludnosc zachodnich wojewodztw czula, ze Rosja po przegranej na Krymie jest coraz slabsza. Pierwszym jej efektem byl wybuch powstania jakobinskeigo. Nowe wladze po aresztowaniu cara i opanownaiu sytuacji zaczely wprowadzac reformy republikanskie. Nie przyniosly one jednak spodziewanego efektu. Ludnosc przyzwyczajona do silnej i bezwzglednej wladzy zle reagowala na te zmiany. W tej sytuacji na terenie Litwy pojawia sie manifest/odezwa Tymczasowego Rzadu Narodowego wzywajaca do zbrojnego oporu przeciw Rosjanom i przylaczenia tych terenow do Krolestwa. W dokumencie tym byla mowa o rownych prawach dla wszystkich ludzi - tak Polakow, jak i Litwinow, Rusinow i Zydow. Walki ktore niedlugo pozniej sie rozpoczely uwidocznily bledy z zamierzeniach jej przywodcow. Szczegolnie widac bylo brak jednosci wsrod powstancow. Fakt, ze na wsi ogloszony zostaje plan wprowadzenia przez rzad Rosyjski uwlaszczenia wplynelo na czesciowa ich niechec do walk. Doszlo do tego ze czestokroc walczyly ze soba oddzialy powstancow dowodzone przez chlopow razem ze straza wloscianska kierowana przez takich samych chlopow. Duza czesc tutejszej ludnosci traktowala powstanie jako typowo Polskei i nie chciala brac w nim udzialu. Lepiej sytuacja miala sie w Wilnie, Grodnie, Mochylewie, Brzesciu i innych miastach gdzie patriotyzm i zrozumienie spraw publicznych bylo duzo wieksze. 14 sierpnia 1855 roku dochodzi do wielkiej manifestacji z okazji 470 rocznicy Uni Personalnej Polski i LItwy. W jej trakcie powstal w Horodle tekst nowej odezwy:
“My niżej podpisani, deputowani z ziem i powiatów Polski w granicach przedrozbiorowych […] stwierdzamy, że Unia, która wszystkie ziemie polskie zjednoczyła, dziś się odnawia na zasadzie uznania praw wszystkim ludom, stanom i wyznaniom służących, i że ona czyni jeszcze ściślejszym związek mający na celu wyzwolenie calej* ojczyzny i ustalenie jej zupełnej niepodległości”

Z poczatkiem 1866 roku ogloszona zostaje selektywna branka do nowej Rosyjskiej Armii Republikanskiej. Od czasow Powstania Listopadowego byla ona caly czas praktykowana i mozna ja bylo ocenic na 150-200 tysiecy zolnierzy z ktorych po 25 latach slozby wrocilo zaledwie 5%. Tak wiec branka przyspieszyla wybuch walk i doprowadzila do ich przedwczesnego wybuchu. Przeciw ponad 100 tysiacom zolnierzy pelniacym sluzbe w okolicznych garnizonach przeciwstawilo sie blisko 20 tysiecy glownie Litwinow i Polakow. Braki w uzbrojeniu jak i w doswiadczeniu wojskowym przeksztalcily szybko walki otwarte w partyzantke. Pozytywnym aspektem wybuchu powstania bylko przylaczenie sie do niego takze Zwiazku Trojnickiego na Ukrainie. Organizacja ta walczyla o emancypacje chlopow i nadanie im prawdziwej wlasnosci ziemskiej. Zgadzalo sie to z ideologia tzw ”jednodworcow” ktorzy z racji nieduzego uzaleznienia od chlopow akceptowali potrzebe tych reform. Inaczej sprawa sie miala z bogatymi konserwatystami mieszkajacymi glownie na Wolyniu i Podolu. Byli oni zdecydowanie przeciwni wszelkim reformom uwlaszczeniowym a samo powstanie uwazali za niepotrzbne i przeprowadzone w zdecydowanie zlym momencie. Innym problemem z jakim zmierzyli sie powstancy byla mala liczba Polakow na terenach Ukrainy ktorzy obecnie stanowili tam znikomy odsetek ludnosci. Na poczatku 1866 ukonstytuowany zostaje Prowincjonalny Rzad Tymczasowy Litwy i Bialorusi ktory oglasza uwlaszczenie chlopow. Jednak juz miesiac pozneij, gdy do powstania przylacza sie takze frakcja biala do rzadu wchodza ziemianie skutecznie torpedujac zbyt jakobinska ustawe. Mimo tego wszystkiego powstanie caly czas rozwijalo sie i mimo braku wsparcia na wsi trwalo w swym celu. Zaskakujacy jest brak interwencji wiekszych sil Rosyjskich. Pozwala to na lepsze przygotowanie sie powstancow. Niestety okres spokoju mija z koncem roku.

Juz 7 lutego nastepnego roku w Bitwie pod Siemiantyczami oddzial Powstanczy doznaje dotkliwej porazki. W wyniku kolejnych tygodni powstancy zostaja ponownie rozbici i zmuszeni do ucieczki. 2 miesiace pozneij dochodzi do parodniowej bitwy pod Birzami. Konczy sie ona sromotna kleska i skutecznie zatrzymuje rozwoj powstania. Co gorsza w nastepnych miesiacach w rece Rosjan wpada cala grupa dowodcow glownie Litewskich. General Zygmunt Sierakowski dowodzacy silami na Zmudzi zostaje odstawiony do Wilna i powieszony na tamtejszym rynku. Pulkownik Roginski ktorego moglismy spotkac w bitwie pod Siemiantyczami zostaje pochwycony przez chlopow i oddany Rosjanom. W pare miesiecy pozneij slad o nim zaginie w czasie zsylki na Syberie. Gubernator Kraju Polnocno-Zachodniego Republiki Rosyjskiej general Murawiow dostaje w pozniejszym czasie przydomek “wieszatiel” To za jego sprawka aresztowani sa katoliccy ksieza oraz przedstawiciele ziemianstwa. Duza czesc z nich bez przeprowadzonego postepowania sadowego zostaje takze powieszona. Przez caly okres 1867 roku dochodzi do ciezkich walk. Powstancy mimo wsparcia materialowego z zachodu nie sa w stanie przeciwstawic sie sile Republiki i otoczeni poddaja kolejne odzialy. W zimie 1868 roku zostaje otoczony ostatni z nich pulkownik Konstanty Kalinowski. Zmuszny do poddania swojego oddzialu zostaje zatrzymany i powieszony w Wilnie 22 marca.

Na Rusi powstanie opieralo sie na decyzjach Komitetu Priwincjonalnego Rusi usytuowanego w Kijowie. Jego dzialaniami kierowal byly pulkownik Rosyjski Edmund Rozycki ktory zarzadzil wstrzymanie dzialan zbrojnych do czasu przygotowania wiekszyl sil. W koncu do dzialan przystapil w maju 1867 roku. Manifest skierowany przez niego do miejscowej ludnosci, gwarantujacy prawo do ziemi, wyznania i wsparcia dla duchowienstwa prawoslawnego zostal jednak zle odebrany. Codziennoscia stawaly sie napady na powstancow. Wplywalo na to zapewne wiadomosci nadchodzace z Galicji, gdzie ludnosc Ukrainska protestowala przeciw wyzyskowi ziemianstwa i fabrykantow. W czasie gdy sam Rozycki kierowal sie na zachod w celu odebrania zaopatrzenia kolejne oddzialy na tym terenie Jana Chranickiego oraz Wladyslawia Ciechonskeigo zostaly rozbite i zmuszone do poddania. Mimo to 26 maja pod Salicha udaje sie rozbic 3-krotnie wiekszy oddzial wroga. Jest to najwieksze ale zarazem ostatnie zwyciestwo Powstacow. Sam Pulkownik nie doczekawszy sie zaopatrzneia i posilkow przekracza granice, gdzie jego oddzial zostaje rozformowany. Mimo to walki trwaly jeszcze blisko rok i zakonczyly sie w pazdzierniku 1868 roku. W ich czasie doszlo do blisko 230 bitew na LItwie oraz dalszych 40 na terenie Ukrainy i Rusi. Ostatni dowodca powstania Romuald Traugut (brak Polskiego generala - dowodcy Korpusu) zostaje aresztowany w kwietniu 1868 roku i odeslany do Petersburga, gdzie podobno zginal powieszony.

Po stlumieniu powstania, w czasie ktorego zginelo ponad 22 tysiace powstancow na jego terenach doszlo do niespotykanych dotychczas represji. na terenie wszystkich guberni hurtowo konfiskowano majatki polskim szlachcicom. W przeciagu nastepnych lat na zeslanie i katorge wyslanych zostaje dziesiatki tysiecy mieszkancow kresow. Szczegolnemu naciskowi poddany zostal kosciol ktory mial przestac istniec na tych terenach. Ogloszone nastrepnie uwlaszczenie nie przekazywalo ziemi chlopom a gminom - tworzac kolektywy. Tym samym chlopi posiadajacy ziemie na wlasnosc stawali sie wrogiem dla administracji. Ich wzajemne wrogie relacje doprowadzily do zachowania sie oporu przeciw rusyfikacji. Do zmian doszlo takze wsrod szlachty i ziemianstwa. Porazka ta wplynela na rozwoj intelektualny i dazenie do wzmocnienia tych terenow tak, zeby nastepnym razem byly bardziej gotowe do walki. Niestety trzeba tu nadmienic, ze duza czesc Litwinow bardzo nieprzychylnie oceniala brak wsparciea ze strony Krolestwa. To juz drugi raz w przeciagu 40 lat gdy zostali oni pozbawieni wsparcia a wrecz (w ich mniemaniu) oszukani przez Warszawe. Wplynelo to na wieksze usamodzielnienie sie Litwinow i szukanie od tej pory niepodleglosci samemu.

* - slowo "calej" zostalo dopisane przeze mnie do autentycznej odezwy

PS: Co bardziej spostrzegawczy, albo po prostu bardziej zaznajomieni z geografia i historia naszej alternatywnej rzeczywistosci zauwaza pewien "drobny" blad na mapie. Jednak ze wzgledu na jej orginalnosc postanowilem go zostawic.

casanunda · 22 Październik 2014

Odcinek 49

W poszukiwaniu zrodla Nilu
Afryka zawsze stanowila niezbadany kontynent. Juz od zarania dziejow swiat obiegaly niesamowite historie dotyczace tego kontynentu. Czesto byly one wymyslonymi opowiadaniami majacymi dodac smaczku konkretnym wydarzeniom. Takze sama rzeka Nil mimo, ze znana od tysiacleci stanowila niezbadane terytorium. Mimo wykorzystywania jej do transportu i komunikacji az do XIX wieku nikt nie potrafil podac jej zrodla. Sytuacje postanowilo zmienic w 1788 roku Brytyjskie Towarzystwo Afrykanskie ktore od tego roku rozpoczelo systematyczne wysylanie wypraw w glab Afryki. Ich szczegolnym zainteresowaniem cieszyly sie rzeki: Niger, Nil, Zambezi i Kongo, oraz Kotlina Środkowoafrykańska, Wielki Row Wschodnioafrykańskio, Sahara i Sudan. Juz pierwsza wyprawa Szkota M. Parka w 1796 ustaliła, że Niger i Senegal są różnymi rzekami. W kolejnych latach udaje sie odkryc jezioro Czad (1823), ustalono takze bieg Nigru (1830). Okres kolejknych 50-60 lat to wspanialy okres dla podroznikow. W kolejnych wyprawach niezbadane terytoria zajmuja coraz mniejsza powierzchnie. W tej sytuacji coraz wieksze zainteresowanie budzil sam Nil. W 1858 roku podroznik Speke razem z Richardem Burtonem odkrywaja Wielkie Jeziora. Jedno z nich nazwane zostaje imieniem Krolowej. W tym momencie wybucha powazny spor pomiedzy podroznikami. Skepe twierdzi, ze jezioro to jest zdecydowanie zrodlem Nilu podczas gdy Burton traktuje to jako nadal niepewne. Na kolejne lata wybucha zazarta dyskusja o to ktory z nich ma racje. Osoba starajaca sie to potwierdzic byl miedzy innymi David Livingstone. Niestety jego wyprawa zbocza za bardzo na zachod i w koncu dociera do dorzecza Konga.

Takze Polacy brali udzial w badaniach i odkryciach. Juz w 1798 roku Jozef Sulkowski - adiutant Napoleona wsparty oficerami Jozefem Szumlanskim i Jozefem Grabinskim, razem z paroma prostymi zolnierzami przecierali Polskei afrykanskie szlaki. Sam Sulkowski, jako czlonek Instytutu Egipskiego a takze osoba wybitnie uzdolniona jezykowo (potrafl rozmawiac po arabsku) przez dluzszy okres zajmowal sie podstawami ekonomiczno-spolecznymi fellachow. W czasie jednej z wypraw archeologicznej odnalazl popiersie Izydy. Gdyby nie nagla smierc mialby szanse stac sie jednym z wazniejszych Polskich podroznikow. Druga postacia powiazana z Napoleonem byl general Lazowski ktory w wyniku uzyskanych ran musial zakonczyc kariere wojskowa. Zastapil ja pracami inzynieryjnymi w dorzeczu Nilu. Odbudowywal forty, przekopywal stare kanaly nawadniajace z czasow Faraonow. Kolejna wyrozniajaca sie postacia byl Waclaw Rzewuski. Ten zakochany w oriencie humanista przyjal calkowicie obyczaje arabskie i zostal przyjety w poczet czlonkow 13 plemion. W czasie swoich wypraw zwiedzil Syrie, Irak, Liban oraz Palestyne. W kolejnych wyprawach dociera do Maroka, Tunisu i Etiopii. W tym czasie zajmuje sie rysowaniem map, studiowaniem zycia i klimatu a takze przyrody. W latach 20tych XIX wieku Komisja Oswiecenia Publicznego Krolestwa Kongresowego wysyla w te tereny Ludwika Sobotowskiego, ktory ma poznac i spisac tutejsze jezyki. Postac ta tak gleboko wniknie w klimat dorzecza Nilu, ze zostanie tu do konca zycia jako czlonek dworu wielkorzadcy Egiptu. Bedzie odpowiadal, za tlumaczenia europejskich dziel. Niedlugo pozniej utworzy caly zepsol tlumaczy stajac sie tworca profesjonalnej sluzby przekladowej. Kolejna osoba wyslana w te tereny byl mlody Jozef Sekowski. Ten pracwnik Uniwersytetu Wilenskiego mialw ten sposob nabrac doswiadczen przed wrozona mu kariera podroznika. Swoje histori spisal na lamach pamietnika Warszawskiego.

W 1847 roku Polskie Towarzytswo Geograficzne sponsoruje wyprawe do Nubii i Sudanu. Jej szefem zostaje profesor botaniki Leon Cienkowski. jednym z zadan wyprawy bylo sparwdzenie mozliwosci wystepowania na tamtych terenach zlota i innych kruszcow. W przeciagu kolejnych 2 lat profesor poczyni wiele intereusjacych spostrzezen przyrodniczych i geograficznych. Przy okazji tej wyprawy nalezy tez wspomniec o lekarzu o nazwisku Hermanowicz. Dzieki swoiej znajomosci medycyny nieraz uratowal zycie na tamtych terenach. Po powrocie do kraju opisze poznane choroby wplywajac na znajomosc tematyki kolejnych wypraw. Nalezy tu wspomniec takze o innych podroznikach pozostających wówczas w Egipcie - Gustawie Hagge, Adamie Dobrowolskim, Wincentym Kruszyńskim, Józefie Puszyckim, Adamie Szulcu, Józefie Żabie, o których nie wiemy prawie nic, prócz tego że poprzez Francję wiodła ich droga do kraju faraonów. Pierwsza osoba bezposrednio zaangazowana w poszukiwania zrodel Nilu byl Tomasz Bartmanski. Ten uzdolniony inzynier kierowal w latach 42-44 budowa najdluzszego (5km) tunelu we Francji. W pozniejszym okresie juz w Egipcie zaslunal jako budowniczy fortyfikacji i urzadzen hydrotechnicznych. On takze opracowywal zalozenia pod budowe lini koleowej Suez-Kair. W koncu, ponownie dzieki finansowemu wsparciu Towarzystwa Geograficznego Polskiego rozpoczyna wyprawe w poszukiwaniu zrodla NIlu. W jego czasie zwiedza Gorny Egipt, Nubie, Etiopie i Sennar. Jego wspomnienia mozna do dzis znalesc w Bibliotece Warszawskiej. Sama wyprawa nie odniosla sukcesu. Podroznik zmeczony klimatem udal sie do Hiszpanii gdzie ponownie wykorzystywal swoje umiejetnosci inzynieryjne. 20 lat pozniej, mimo braku zainteresowania egiptem, dochodzi do zorganizowania kolejnej takiej wyprawy.

Tym razem jej organizatorem jest hrabia Jozef Potocki. 5 stycznia 1866 roku stojac w budynku Dworca Kolejowego w Warszawie naszym oczom sposrd tlumu zwyklych podroznikow ukazalby sie Jan Sztolcman*. Ten dwudziestoletni chlopak zegnany przez przyjaciol i rodzine wlasnie wsiada do wagonu kolei Wiedenskiej gdzie dotrze dwa dni pozneij. Na miejscu w Hotelu Imperial spotyka sie w koncu z pomyslodawca i kierownikiem wyprawy Jozefem hrabia Potockim. Jego pokoj caly zawalony jest karabinami, aparatami, ubraniami i wszelkim potrzebnym sprzetem. Po kolejnych 3 dniach obaj podroznicy staja w porcie w Triescie przygladajac sie parowcowi Habsburg - ktory na kolejne dni ma stanowic ich nowy dom. Na miejscu spotykaja takze ksiecia Henryka Lichtensteina ktoremu towarzszyl wierny sluzacy Abdallah Somali. Ten ubrany po europejsku lecz z fezem na glowie czlowiek razem z doswiadczonym (wyprawa do Indii Wschodnich) Stefanem sluzacym hrabiego mieli stanowic powazne wsparcie dla wyprawy.

O 12tej nastepnego dnia na parowcu nagle zaczal sie galimatias. Oficerowie rozpoczeli wykrzywkiwanie komend a marynarze gonic we wszelkich mozliwych kierunkach. Juz po chwili wszystkie cumy byly odrzucone i zaczal sie powolny slalom miedzy dokami portu. W koncu udaje sie wyjsc na Adriatyk i mimo niekorzystnej podrozy po 5 dniach docieraja podroznicy do Aleksandrii. W koncu 14 tego miesiaca okret cumuje w Kaiskim porcie. Na kolejne dni znow zatrzymalismys ie w hotelu tym razem byl to angielski Shepheard. Na miejscu udalos ie takze zatrudnic znakomitego dragomana - Szaje. ten syryjczyk z urodzenia obecnie nawrocony katolik przypominal podroznikom pieknego Polskiego szlachcica. To z jego poreczenia zatrudnionych zostaje jeszcze 5 pracwnikow i po uzupelnieniu zapasow 19tego o 6 wieczorem wsiadamy do pociagu kurierskiego, ktorym nastepbnego dnia docieramy do Luxoru. Co prawda kolej zatrzymywala sie w tym miejscu, jednak dzieki znajomosciom hrabiego udalo sie wynajac maly sklad, ktory dowiozl nas bezpiecznie do Assuanu. W ciagu kolejnych dni, stosujac kolej ale takze parowiec oraz zaglowiec docieraja w koncu do Chartumu.

Tutaj dochodzi do podzialu - ksiaze Lichtenstein udaje sie w keirunku Omdurmanu gdzie planowal przeprowadzic lowy natomiast nasi bohaterowie wykupili licencje na polowanie w innym regionie. 30 stycznia ruszaja w dalsza czesc wyprawy. Tym razem kieruja sie Nilem Blekitnym za pomoca 20 metrowych gayassami. Dopiero po blisko 150 km w Wad-Madani przesiadaja sie na konie (towary byly ciagniete na 24 wielbladach) i kieruja na Sannar. Do konca lutego wyprawa dociera do Disy, ktora w prostej lini byla oddalona od Aleksandrii o 2000 km. Podroz trwala 3 miesiace i nie zdolala odkryc zrodla Nilu. Mimo to okazala sie ona duzym sukcesem. W czasie jej trwania caly czas przylaczali sie tubylcy i mysliwi chetni zapolowac na nieznane okazy. Sam hrabia wielokrotnie oczyszczal szlaki karawan z przebywajacych tam lwow. Po powrocie do kraju Sztolcman opisal swoje wspomnienia w ksiazce “Nad Nilem Niebieskim” ktora zostala wydana dopiero w 1902 roku. W latach 70tych dokonano szeregu kolejnych wypraw. W czasie jednej z nich H.M. Stanley starajac sie odnalesc Livingstone’a ostatecznie odkrywa zrodlo Nilu. W czasie tej podrozy odnajduje i spisuje rzeki Lualaba oraz Kongo oraz dociera do oceanu Altlantyckiego. W kolejnych latach przeprowadzi takze wyprawe od Oceanu Atlantyckiego do Oceanu Indyjskiego w czasie ktorej odkrycie Ruwenzori oraz jeziora Tumba i Leopolda II.

PS: wyprawa tak naprawde odbyla sie w 1901 roku
PS2: czy musze dodawac, ze opis wyprawy (przeeeerazliwie skrocony) jest streszczeniem orginalu?

casanunda · 25 Październik 2014

Odcinek 50

Historia powstania Lozy Przemyslowej
Ostatnie 30lecie drastycznie zmienilo sytuacje spoleczna w Krolestwie Polskim. Sukcesy Habsburgow przeciw Prusom daly panstwu niezbedne podstawy do samostanowenia. Natomiast odzyskanie Gdanska i umozliwienie niczym nieskrepowanego eksportu daly pole do popisu dla wszelkiej masci handlarzom, faktorzystom i przemyslowcom. Niestety nie wpieral tego rozwoju system polityczny jaki panowal w panstwie. Mimo najszczerszych checi Krol nie byl w stanie sprostac wszystkim tym ruchom jakie w wojnym kraju sie tworzyly. Z tego tez powodu coraz silniej dal sie odczuwac opor spoleczny i powstawanie organizacji spolecznych walczacych o dobro Polakow. Na tym tle dalo sie wyroznic szczegolnie dwa grozne dla przemyslowcow. "Polska Partia Socjalistyczna" oraz “Socjaldemokracja Krolestwa Polskiego i Litwy" walczac o dobro robotnikow stawialy coraz niebezpieczniejsze zadania. Poczatkowo ruch ten jednak nie mial tak bardzo sprecyzowanego przeciwnika. Zanim Krolestwo okrzeplo zamyslem jego protoplastow bylo umocnienie gospodarki, ktora jako najwazniejsza miala dac panstwu bezpieczenstwo. Pozytywisci, czesto podrozujac po europie widzieli zacofanie gospodarcze ich wlasnego kraju. Jeden z ich przedstawicieli Świętochowski pisał: “tu nie ma wyboru, tu pozostaje tylko jedna droga, przyłączyć się do ogólnej cywilizacji, przystosować się do niej, nadać życiu te same sprężyny, według których rozwijają się inne narody. W przeciwnym razie o*ne nigdy nie uznają naszych praw, lecz ustawicznie będą w nas widziały jakiś starożytny zabytek (...)”

Julian Dunajewski

W ten sposob narodzila sie pierwsza mysl polityczna zwiazana z kapitalizmem. Zreszta rozwoj przemysłowy na poczatku lat 60tych wplynal dodatkowo na jego rozbudowe. Pozytywiści polscy z dwóch powodów odrzucali indywidualizm, ktory kierowalby ich w strone liberalizmu. Propagowali z jednej strony kolektywizm, zawiązywanie spółek, spółdzielni czy towarzystw pomocy, jak np. w poznańskiem, aby w ten sposób uzyskać kapitał. Z drugiej zaś strony zauważali pozytywną rolę burżuazji, która uprzemysławiała kraj, ale zarazem stosowała, ich zdaniem, bezwzględny wyzysk. Bolesław Prus twierdził, że złe instynkty wyzwalały zarówno konkurencyjna walka o rynki i zyski, jak i walka klas i walka narodów. Komitet Narodowy Poslki jak i Towarzystwo Demokratyczne Polskie przegraly glownie w wyniku swojej niekonsekwencji i wewnetrznych sprzecznosci. Zreszta nawet bardziej zjednoczone nie byly one w stanie rywalizowac z ruchami robotniczymi i chlopskimi. Dlatego tez w chwili ogloszenia uwlaszczenia, cala ta masa szlachty wiejskiej miala bardzo trudny wybor. Ci bardziej przygotowani do nowoczesnego rynku skupiali swoje dochody na rozwoju przemyslu, pozostala grupa skupiala sie na wczesnej wersji agraryzmu. Zgodnie ze Szkola Polska Jozefa Supinskiego opieralo sie ono na 4 podstawowych twierdzeniach: braku wiary z stabilnosc panstw bardzo uprzemyslowionych, potrzebie istnenia przemyslu dla rolnictwa, unikaniu wielkich projektow kapitalistycznych jako nieefektywnych i zabierajacych sile rolnictwu oraz potrzebie utrzymania wolnego handlu jako wsparcia dla rolnictwa.

[/URL
Leopold Kronenberg]

W przeciwienstwie do nich na czolo ruchu przemyslowego wysuwal sie krakowski konserwatyzm. Julian Dunajewski - profesor Uniwersytetu Jagielonskiego byl przedstawicielem tzw ekonomi akademickiej. Wedlug niego Gospodarstwo narodowe stanowilo sume wszystkich gospodarstw prywatnych. Wolny rynek powinien być regulatorem produkcji i konsumpcji, przywracając zachwianą równowagę w skali globalnej. W warunkach wolnej konkurencji ceny kształtowały się – zdaniem Dunajewskiego – na poziomie kosztów średnich, a nie indywidualnych, a procesy monopolizacji gospodarki rodziły tendencje zwyżki cen. Dunajewski uznawał wolność gospodarowania i własność prywatną za dźwignię rozwoju społecznego. Państwu przypisywał rolę koordynacyjną i uzupełniającą w stosunku do przedsiębiorczości prywatnej. Twierdził, że winno o*no ochraniać interesy prywatne, które jednak nie powinny kolidować z interesem publicznym. Mozna powiedziec, ze wlasnie te teorie staly sie prawdziwym przyczynkiem do powstania podstaw ekonomicznych przyszlej Lozy Przemyslowej. Niedlugo pozniej Mieczyslaw Bochenek dolozyl do tego dużą rolę polityki kredytowej i skarbowości. Według niego pieniądz był towarem, który w małej ilości reprezentował dużą wartość. Był trwały, jednorodny i podzielny, a jego wartość wymienna ulegała fluktuacjom. W 1860 roku organizuje sie (wewnatrz Towarzystwa Naukowego Krakowskiego) Towarzystwo Prawnicze i Ekonomiczne. Celem jego było „kształcenie i rozwijanie prawoznawstwa oraz nauk ekonomiczno-społecznych w teorii i praktyce” Zajmuje sie ono prowadzeniem wykladow oraz prasy specjalistycznej. Ma ona umozliwic poglebianie wiedzy przez burzuazje ktora ma przyniesc rozwoj przemyslu.

Hipolit Cegielski

Dotychczasowe ruchy byly jednak zaledwie dyskusjami teoretykow. Sytuacja zmienila sie w latach 1860-67 gdy w Warszawie wsrod osob zwiazanych z Bankiem Handlowym oraz Towarzystwem Kredytowym miasta Warszawy zapadla decyzja o powstaniu organizacji zrzeszajacej przemyslowcow. Jej pomyslodawca byl Leopold Kronenberg jednak to Hipolit Cegielski nadal prawdziwe ogolno-krajowe ramy nowemu ugrupowaniu. Lecz zanim przejdziemy dalej skupmy sie na chwile na samych pomyslodawcach. Leopold Kronenberg urodzony w 1812 roku dorobil sie na dierzawie monopolu tytoniowego. Byl jednym z prekursorow wprowadzenia kapitalu francuskiego do Kongresowki. W pozniejszych latach byl nie tylko udzialowcem wspomnianych juz Banku handlowego oraz Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy ale takze Kasy Przemysłowców, Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia, Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych, był udziałowcem spółek górniczych, hutniczych i cukrowniczych, sfinansował takze budowę Kolei Nadwiślańskiej. Na tle tego najbogatszego Polaka tylko ktos naprawde obdazony wieloma umiejetnosciami mogl sie wyroznic. Byl nim poznaniak Hipolit Cegielski. W tej jednej postaci mozemy dostrzec filologa, przemyslowca, wydawcy czy tez dzialacza spolecznego i politycznego. Po okresie wykladania i pisania artykulow zajal sie kupiectwem. Dzieki pozyczonym pieniadzom kupil sklep z wyrobami zelaznymi ktory niedlugo pozniej przeksztalcil w warsztat remontowy.

fabryka wagonow i parowozow w Poznaniu

W latach 1850-55 jest juz wlascicielem warsztatow naprawdzych oraz fabryki narzedzi i maszyn rolniczych. W 1859 roku zaklada odlewnie oraz zaklady montazowe. Współtworzył w tym czasie również Towarzystwo Przemysłowe i Towarzystwo Pożyczkowe Przemysłowców Poznania oraz został prezesem Centralnego Towarzystwa Gospodarczego. Miały na celu dbanie o interesy polskich przemysłowców. To on wlasnie nawiazal kontakty z Kronenbergiem i szybko dal sie wciagnac do Lozy Przemyslowej. Mimo calej energii i umiejetnosci zalozycieli zadania stawiane przed loza byly bardzo trudne. Ustawodastwo Krolestwa nie pozostawialo zludzen - wladza prawie w calosci byla w rekach arystokracji i kapitalisci mieli bardzo maly na nia wplyw. Kolejne lata zajela powolna praca nad organizowaniem i ujednoliceniem frontu przemyslowcow. Jako najbogatsza sila w kraju musieli byc w koncu wysluchani. Co postawili sobie za cel jej czlonkowie? Przede wszystkim zmiane systemu rzadow - dopuszczenie do glosow klasy sredniej. Wprowadzenie reform w gospodarce ktore zwiekszylyby wspolzawodnictwo i sile przemyslu. Jednym z ostatnich postulatow, narazie bardzo cicho wspominanych byla sekularyzacja kosciola*, ktory wedlug nich wplywal na zacofanie umyslowe Polakow. Jednak zanim do tego doszlo do Lozy przylaczyli sie takze dwaj inni wielcy przemyslowcy: Stanislaw Lilpop oraz Ludwik Grohman.

* - nie jest to uwzglednione w grze

casanunda · 29 Październik 2014

Odcinek 51

1850-70

Zjednoczone Krolestwo Rumunii
Poludniowo-wschodnia Europa nie byla spokojnym miejscem w XIX wieku. Scieraly sie tu ciagle wplywy Rosji, Austrii oraz Imperium Osmanskiego. Nie mozna takze zapomniec o ruchach narodowosciowych ktore znacznie wzrosly w tym okresie. Poczatek zmian przynioslo oslabienie potegi Imperium zwiazane z przegranymi wojnami 1806-12. W tym okresie utracili oni pelna kontrole nad Woloszczyzna i Moldawia. Mimo, ze wladze administracyjna w tej ostatniej krainie przejeli Rosjanie to trzeba przyznac, ze byla ona tylko tymczasowa i czesciowa. Kolejne wojny falami przychodzily i odchodzily z tego rejonu przywracajac na chwile wladze Osmanska lub Rosyjska. Tak tez sie stalo w roku 1848 w ktorym to na terenie calej europy zaczely dochodzic do glosu ruchy narodowe. Walki w sasiednich Wegrzech oraz w siedmiogrodzie pozwalaly optymistycznie patrzec na rozwoj sytuacji. Rosja sprawowala tutaj teoretyczne rzady za pomoca grupu bojarow. Jednak szybklo okazalo sie, ze aby utrzymac spokoj potrzebne jest wprowadzenie reform spoleczno gospodarczych. W ten sposob w 1840 roku pojawiaja sie tutaj szkoly. Dochodzi takze do zniesienia cel tak pomiedzy krainami jak i Rosja. Mimo to, a byc moze wlasnie z tego powodu juz od 1830 roku daje sie odczuc wzmozony ruch unifikacyjny tak na Moldawi jak i Woloszczyznie a nawet Austryjackiej Transylwanii. Mimo sprzeciwu bojarow ruch ten byl silnie wspierany przez duchowienstwo zajmujace sie w tym czasie prowadzeniem szkol. W ten sposob docieramy do 1848 roku. Z poczatku sukcesy Armii Wegierskiej wplynely na wybuch powstania takze na tych terenach. Juz w przeciagu pierwszych miesiecy zostal utworzony wspolny rzad. Niestety jak szybko on powstal tak szybko musial sie wycofac widzac nadciagajace oddzialy Tureckie oraz Rosyjskie. W przeciagu kolejnych miesiecy powstanie zostaje calkowicie stlumione i w regionie zapanowuje na nowo porzadek. Jedynym plusem calych zajsc jest delegacja stowarzyszenienia studentow Rumunskich ktorzy w Paryzu prosza Napoleona III o wsparcie dla ich walki. oswiadczyli oni, ze:
"Wołosi, Mołdawianie i Siedmiogrodczycy wszyscy deklarują, że są Rumunami i że ich ziemia, która tak długo była świadkiem ich cierpienia nazywa Rumunia".

Niestety narazie nie bylo tego zadnych efektow. Co gorsze nieldugo pozniej wybucha Wojna Krymska w czasie ktorej na tereny Moldawii wkraczaja ponownie Turcy niszczac i palac wszystko co udalo sie w ostanich latach wybudowac. Nie byl to jednak koniec rozpaczy wsrod Rumunow. W wyniku pokoju obie storny tracily kontrole nad tymi prowincjami ktora przechodzila w gestie zarzadu 7 mocarstw. W wyniku umowy powstawala takze wolnosc zeglugi na Dunaju oraz neutralny status morza Czarnego. W sklad zarzadu nie weszla Beserabia ktora nadal stanowila ksiestwo kontrolowane przez Austrie. Uklad ten stanowil jednak zaledwie dokument bez zadnego fizycznego poparcia. Rosja ktora bolesnie odczuwala porazke nie byla w stanie wlaczyc sie w nowe dzialania, jednak Imperium a zarazem Cesarz Austryjacki nie przepuscily takiej okazji. Do roku 1860 dochodzi do ciaglych przepychanek pomiedzy oboma krajami. W koncu zarysowywuje sie podzial: Woloszczyzna kontrolowana jest przez Turkow natomiast Transylwania, Moldawia i Bukowina przez Austrie. W tym momencie w naszej historii pojawiaja sie dwie postacie. Pierwsza jest niekwestionowany przywodca ruchu narodowego Aleksander Jan Cuza. Ten pulkownik pochodzacy z moldawskiej rodziny bojarskiej zdobyl gruntowne wyksztalcenie europejskie. Znany byl jako swietny mowca i wielki patriota. Druga postacia byl wymieniany juz tutaj Antoni Kochanowski. Byl on Polskim politykiem i dyplomata osiadlym na stale na Bukowinie. Znany byl ze swoich rozleglych kontaktow na Rumunii. Dzieki ukonczonym studiom na Uniwersytecie Lwowkim byl cenionym specjalista w zakresie prawa miedzynarodowego. Obie te postacie spotkaly sie w czasie audiencji w Paryzu, gdzie ksiaze staral sie namowic wladce Francuskiego do ponownego zjednoczenia jego kraju. Niestety koszty interwencji na Krymie skutecznie zniechecaly ministerstwo wojny do kolejnych tak dalekich eskapad. Cala misja okazala sie niepowodzeniem. Szczesliwie niepowodzenie to mialo takze dobre strony. Przebywajacy w tym czasie w Paryzu Kochanowski oraz Morawski wykorzystuja sposobnosc i namawiaja na odbycie kurtuazyjnej wizyty w Warszawie. To tutaj w marcu 1859 roku dochodzi do jego pierwszej rozmowy z Aleksandrem Habsburgiem. Przebiega ona na tyle dobrze, ze ksiaze zostaje w stolicy na blisko miesiac.

W miedzyczasie dochodzi do duzych przetasowan dyplomatycznych w europie. Austria zrywa sojusz z Polska, ktora szybko podpisuje taka umowe z Francja. Odseparowana Austria zagrozona atakiem z wszystkich kierunkow zmuszona byla do duzo bardziej ugodowej postawy. Na ta chwile czekal krol Polski. Nie moglo juz dluzej Cesarstwo opierac sie woli pozostalych poteg dazacych do zjednoczenia Rumunii. W przeciagu kolejnych miesiecy dochodzi do rozmow dyplomatycznych w ktorych ogloszona zostaje decyzja o przeprowadzeniu elekcji w obu tych panstwach. Co prawda mowa w niej bylo o 2 tronach i nominalnym zwierzchnictwem Imperium oraz Cesarstwa ale wydarzenia potoczyly sie diametralnie inaczej. Na poczatku 1861 roku dochodzi w koncu do wyborow na Moldawii. Sam Cuza bedacy kandydatem partii Partida Națională zdecydowanie wygrywa i staje sie ksieciem Moldawii. Austria i Imperium sa zaskoczone tym wyborem - padaja nawet podejzenia, ze ktos zasponsorowal dzialanie tej partii. Jednak z racji braku dowodow a moze przede wszystkim ze strachu przed interwencja Polsko-Francuska do protestu nie doszlo. Cztery lata pozneij w 1865 roku korzystajac z kluczku prawnego (zaproponowanego wlasnie przez Kochanowskiego) w czasie elekcji w Woloszczyznie ponownie kandydatem Partida Națională zostaje Cuzo. Tym razem Turcy sa lepiej przygotowani i przeforsowany zostaje ich kandydat. Jednak w wyniku protestow i straszenia buntem glosy zostaja ponownie przeliczone i ksieciem Woloszczyzny zostaje wlasnie Cuzo. Oczywiscie tak Turcy jak i Austryjacy czuja sie oszukani, jednak natychmiastowe potwierdzenie wyniku wyboru przez Krolestwo Polskie wiazalo im rece. W maju 1869 roku w obecnosci Krola Polskiego i przedstawicieli dyplomacji Francuskiej dochodzi do koronacji Aleksandra Jana Cuzy na Krola nowopowstalej Rumunii. Przy okazji ogloszone zostaje przekazanie Beserabii (wchlonietej w tym samym roku do Polskiej strefy wplywow) nowo mianowanemu Krolowi. Jeszcze w przeciagu tego samego miesiaca zostaje podpisanych szereg umow o wspolpracy gospodarczej i wojskowej pomiedzy oboma krajami.

casanunda · 1 Listopad 2014

Odcinek 52

Historia rozwoju przemyslu naftowego w Polsce
Ropa naftowa a raczej olej skalny byl znany na swiecie od czasow starozytnosci. Pisali o niej Arystoteles, Herodot, Pliniusz Starszy czy Tacyt. Człowiek szybko odkrył ich pozytywne działanie i wykorzystał w medycynie, budownictwie czy tez sztuce wojennej. Już w starożytności ropę stosowano jako lek przeciwko świerzbowi, anginie, reumatyzmowi, asfalt wykorzystywano do łączenia skalnych bloków wznoszonych budowli, pokrywano nim nawierzchnie dróg w Mezopotamii, konserwowano drewno, a nawet balsamowano zwłoki. Pierwsze wzmianki o oleju skalnym w Polsce pojawiły się w XV wieku w zapiskach Jana Długosza. Kolejne pochodzą z 1530 roku. Wtedy właśnie podskarbi króla Zygmunta Starego, burgrabia krakowski i starosta biecki Seweryn Bonar, szukając złota we wsi Ropa pod górą Chełm, natknął się na ropę, która zalała mu kopalnię. Wydarzenie to komentowano powiedzeniem: „Ten, co w Ropie złota szukał, smołą się opłukał”.

Łebacy zbierali ją za pomocą włosia z końskich ogonów lub wiązek splecionych traw, które gołymi rękami wyżymali do wiader. Podgrzewając i zagęszczając ropę, uzyskiwali produkty zdatne do smarowania osi i wałów urządzeń, konserwacji skór, zabezpieczania drewna a także do leczenia. Juz od poczatku XIX wieku dostarczali ropę do badań, które przeprowadzano w laboratoriach we Lwowie i w Gorlicach. W połowie wieku wydobyciem i przetwórstwem ropy w okolicach Gorlic zajął się książę Stanisław Jabłonowski, który około 1850 roku wybudował w Kobylance fabrykę asfaltu. Początkowo produkcja nie była zbyt duża, więc książę przywoził ropę ze studzien ropnych w Sękowej, istniejących już w roku 1790. Kiedy zainteresowanie wykorzystaniem asfaltu zaczęło wzrastać, książę postanowił założyć pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej w „Pustym lesie” w Siarach k. Gorlic. Był rok 1852. Pierwszy kopalniany szyb, który miał 22 metry głębokości, nazwano „Stanisław”. Potem zaczęły powstawać kolejne: „Nowy”, „Kajetan”, „Eustachy”, „Grzegorz”, „Mikołaj”, „Jan”, „Józefa”. W 1853 roku w gazecie „Czas” pojawiła się informacja, że w okolicach Gorlic są obfite pokłady surowca ziemnego. Informowano, że książę Jabłonowski sprowadził tam ze Śląska górników, którzy mieli doświadczenie w kopaniu szybów i wydobywaniu oleju skalnego.

Kiedy książę Jabłonowski zakładał swoją pierwszą kopalnię, do Gorlic przeprowadził się Ignacy Łukasiewicz – młody pomocnik aptekarski. O tym kim miał się stać w przyszłości, zdecydował po trosze przypadek. Gdy po czterech latach nauki w rzeszowskim gimnazjum Ojców Pijarów czternastoletni wówczas Ignacy musiał, z powodów finansowych, porzucić szkołę i zacząć praktykę zawodową w aptece w Łańcucie, nie przypuszczał, że to nie farmacja okaże się jego największą pasją. Gdy przygotowywał “Manuscript” pracował już w lwowskiej aptece, należącej do Pawła Mikolascha. Była to najlepsza apteka w mieście, z rozbudowanym zapleczem laboratoryjnym, w którym prowadzono nie tylko badania farmaceutyczne, ale również analizy chemiczne dla celów gospodarczych i wojskowych. To właśnie tu wraz z Janem Zehem zajmował się destylacją ropy naftowej. Obaj chemicy starali sie uzyskac specyfik leczniczy czesto sprowadzany z Wloch. Dopiero po dluzszym badaniu i sprawdzaniu wlasciwosci fizycznych okazalo sie, ze mozna ja uzywac do oswietlania. Dzieki wspolpracy z blacharzem Adamem Bratkowskim skonstruowano wtedy pierwsza lampe naftowa. Zostala ona uzyta po raz pierwszy przy przeprowadzanej w tutejszym szpitalu ncnej operacji 31 lipca 1853 roku.

Rok pozniej po tymczaswym pobycie we Wiedniu wraca Lukasiewicz do Gorlic gdzie powstaja pierwsze manufaktury. Jeszcze w tym samym roku buduje pierwszy na swiecie szyb naftowy w Bobrce niedaleko Krosna. W przeciagu nastepnego roku pracowal nad rozwojem lamp naftowych a takze rozbudowywal siec szybow naftowych. W 1856 roku niedaleko Jasla buduje pierwszana swiecie rafinerie. Jako ze zapotrzebowanie na nafte bylo nadal male fabryka ta skupiala sie na produkcji asfaltu, smarow oraz innych produktow. Rozbudowa przemyslu a takze postawienie wiekszej rafinerii w Gorlicach zrobilo z niego potentata naftowego. Srodki ktore uzyskal staral sie jednak wykorzystac to rozwoju regionu. Stworzył szkoły ludowe w kilku podkarpackich miejscowościach. W Chorkówce powstała dzięki niemu szkółka koronkarstwa, a w Ropiance – szkółka wiertnicza. Wypłacał stypendia na krajowych i zagranicznych uniwersytetach. Zakładał kasy brackie, odpowiedniki dzisiejszego ZUS-u, oraz gminne kasy pożyczkowe. Wspierał okoliczne kościoły i zakony, a nawet razem ze swoim wspólnikiem Karolem Klobassą ufundował okazały kościół w Zręcinie.

Jako członek wydziału powiatowego odpowiedzialnego za drogi i mosty doprowadził do tego, że krośnieńskie drogi uchodziły za najlepsze w całej Galicji. Nie bez przyczyny mówiono o nich, że „są brukowane guldenami Łukasiewicza”. W latach 80 XIX wieku Ignacy Łukasiewicz rozpoczął akcję obsadzania poboczy dróg drzewami owocowymi i zachęcał do tego innych, płacąc z własnej kieszeni guldena za każde posadzone drzewo. Nic dziwnego, że na Podkarpaciu mówiono o nim „Ojciec Ignacy”. W 1877 roku zorganizowany zostaje we Lwowie Kongres Naftowy czego pozniejszym efektem jest powstanie Krajowego Towarzystwa Naftowego. Lukasiewicz wspieral takze finansowo powstanie Styczniowe a takze doprowadzil do rozbudowy katedry Chemii na Politechnice Lwowskiej. Papież Pius IX nadał Łukasiewiczowi tytuł Szambelana Papieskiego i Order Świętego Grzegorza, a cesarz Austro-Węgier odznaczył polskiego wynalazcę Orderem Żelaznej Korony III klasy. Z okazji 25-lecia pracy wybito na jego cześć złoty medal. 7 stycznia 1882 roku w wyniku ciezkiego zapalenia pluc umiera niestety w Chorkowce. Pare dni pozniej dochodzi do wielkiego pogrzebu w Zrecinach na ktorym stawily sie wazne osobostosci regionu.

casanunda · 5 Listopad 2014

Odcinek 53

1870-75

Administracja
To byl bardzo spokojny okres dla Administracji. Gro sily bylo skupione na jak najszybszym dostosowaniu nowych regionow do dzialan w gospodarce Krolestwa. Przemysl ktory coraz syzbciej sie rozwijal przynosil coraz wieksze wplywy z podatkow. Z tego tez powodu Rzad postanowil w 1872 roku ponownie obnizyc podatki ktore obecnie mialy wynosic 10% dla klasy sredniej i wyzszej oraz 60% dla najbiedniejszych. Przy okazji trzeba wzrocic uwage, ze Polska stala sie jednym z najwazniejszych eksporterow wegla, zboz oraz … o dziwo butow. Jej produkty byly coraz bardziej rozpoznawalne na rynkach europejskich i powoli wyrabialy sobie wlasna marke. Z drugiej strony gospodarka cierpiala bardzo na braku niektorych towarow. Cukier oraz herbata byly towarami szczegolnie kosztownymi i zdecydowanie ich sprowadzanie stanowilo probem. W tym samym roku dochodzi do kolejnych wyborow. Tak jak i w poprzednich sytuacjach wygral Oboz Arystokratyczny. Jednak tym razem uzyskal “zaledwie” 75% podczas gdy nowo powstala Loza Przemyslowa kolejne 20% Towarzystwo Demokratyczne Polskie musialo sie zadowolic poparciem zaledwie 5% spoleczenstwa. W sierpniu tego roku administracja przeprowadza kolejny spis ludnosci, tym razem obejmujacego takze nowe prowincje.

Dyplomacja

Rozwoj sytuacji w poludniowo wschodniej europie oraz rywalizacja pomiedzy Polska, Austria, Turcja i Rosja o wplywy powoduje coraz wieksze zatargi. Z tego powodu w lipcy 1870 roku dochodzi do obrad kongresu w Berlinie, ktory ma zdecydowac jak pokojowo sprawe zalagodzic. Na kongresiem tym szczegolnie dobrze wypada Polska dyplomacja ktora skutecznie doprowadza do ugody z Imperium Osmanskim. Dwa lata pozniej zza ocenanu dociera wiadomsoc o wybuchu wojny Meksynasko -Konfederackiej. Najwyrazniej poludniowcy planuja przejac bogate w zloza rejony polnocnego Meksyku. Przy okazji nalezy zwrocic uwage, ze CSA zostalo uznane w europie jako jedna z 8 najwiekszych poteg swiata. W lutym tego roku, w wyniku dzialania pana Kochanowksiego udalo sie doprowadzic do wyrzucenia z Rumuni Rosyjskiego dyplomaty. Mimo tego dyplomacja stara sie caly czas poprawiac relacje z tym panstwem. Trzeba przyznac, ze udaje sie to nadspodziewanie latwo. Najwyrazniej Rosja odcieta od europejskich rynkow i towarow coraz bardziej cierpi i staral sie przywrocic zdrowe relacje. Przy okazji nalezy wspomniec, ze wladze w tym kraju udaje sie odzyskac arystokracji. po okresie Republiki na nowo panuje tam Car. We wrzensiu nastepnego roku Austria anektuje Bosnie i Hercegowine.

Wydarzenia

Sposrod wazniejszych wydazen nalezy wspomniec o zastosowaniu na slasku nowych metod budowy tuneli w kopalniach. Obecnie mozna bylo zdecydowanie glebiej wydobywac kruszec. W styczniu 1871 roku Rzad zmuszony byl poratowac Leona Sapieche - marszalka sejmu Koronnego, ktory w wyniku niefortunego przeprowadzenia inwestycji doprowadzil swoje przedsiebiorstwo do ruiny. Co prawda korona starala sie w takich sytuacjach nie interweniowac, ale pojawila sie obawa powaznego nadszarpniecia potencjalu malopolski w sytuacji ogloszenia bankructwa. Poza tym Rodzina Sapiechow byla jedna z najpotezniejszych na poludniu Polski i skutecznie dbala o interesy Korony. W marcu nastepnego roku docieraja do stolicy swietne wiesci z Opola. Tamtejsza spolecznosc w bardzo krotkim czasie dostosowala sie do nowych regol. Na domach coraz czesciej przy okazji Polskich swiat powiewaja flagi Krolestwa. We wrzesniu dochodzi do negocjascji ze zwiazkami zawodowymi zrzeszajacymi Ukraincow w Stanislawowie. Niestety nie przynosza one spodziewanego efektu. W listopadzie na terenie calego Pomorza Gdanskiego dochodzi do protestow robotnikow zadajacych zwiekszenia ich praw pracowniczych. Protesty tlumi wojsko raniac i zabijajac duzo protestujacych. Do podobnych wydarzen dojdzie rok pozneij w malopolsce. W czerwcu 1873 roku w Katowicach poraz pierwszy w Polsce zastosowana zostaje nitrogliceryna. Potega tych ladunkow wybuchowych przeraza okolicznych mieszkancow. W lutym kolejnego roku na mazowszu pojawiaja sie pierwsze kopalnie odkrywkowe.

Technologie

W marcu 1870 roku coraz czesciej wsrod handlowcow i wlascicieli firm eksportowych dochodzi do przekonania, ze Polska powinna wlaczyc sie do prob cywilizowania panstw afrykanskich oraz azjatyckich. szerzenie polskiej kultury powinno stac sie priorytetem w nastepnych latach. W sierpniu armia zaczyna testy nowego - bezdymnego prochu ktory ma zastapic stary typ. Okres najblizszych 3 lat jest czasem wprowadzania nowinek technicznych w wydobyciu oraz obrobce surowcow. W lutym 1872 roku przeprowadzona zostaje reforma sluzb zaopatrzenia oraz mobilizacji Armii, ta druga ma obecnie stanowic duzo wieksza czesc wojska na wypadek wojny. Poczawszy od nastepnego roku przeprowadzone zostaja gry taktyczne oraz strategiczne majace wplynac na sprawnosc dowodcow na polu bitwy. Jendoczesnie zapada decyzja o przejsciu artylerii w calosci na stalowe dziala ladowane odtylcowo. Przy okazji powstaje decyzja o budowie nowej ludwisarnii w Dabrowie Gorniczej. Jej kierownikiem zostaje Teodor Cieszkowski ktory w czasach mlodosci studiowal wojskowosc w Genui oraz Coneo. Dzieki swoim znajomosciom sprowadzil do Polski grupe puszkarzy ktora miala wprowadzic nowe technologie produkcji armat na te tereny. Trzeba przyznac, ze ludwisarnia umiejscowiona zostala idealnie. Bliskosc kopaln oraz hut a takze lini kolejowej Wiedenskiej wplywala na sprawnosc produkcji. W 1874 roku rozpoczyna ona prace nad budowa francuskich dzial Reffye 75 mm. Skonstruowane przez francuskiego generala Jean-Baptiste Verchère de Reffye dzialo bylo ladowane odtylcowo z bardzo nowoczesnym systemem zamka. Poczatkowo gwintowane lufy wykonane byly z brazu - pozniej ze specjalnej stali. Pare lat po tym wprowadzona zostaje takze 90mm wersja tego dziala.

Byl to takze okres poszukiwania nowego karabinu dla armii. Dzieki kontaktom z konfederacja udalo sie z ameryki dostarczyc jeden szczegolnie interesujacy model. Byl nim Model 1871 Ward*Burton Bolt-Action Rifle. Byla to bron o niespotykanym dotychczas zamku czterotaktowym. Jej konstruktor liczyl na duzy kontrakt w Armii USA ale niestety jego bron zostala zle przyjeta. Zolnierze po prostu bali sie jej uzywac. Ich opinie sa jednoznaczne - nowy mechanizm sie nie sprawdza i powoduje wypadki. Z tego tez powodu zolnierze odmawiali przeprowadzania dalszych testow. Model przekazany Polakom zostal skrzetnie przeanalizowany w zakladach w Kozienicach, gdzie w koncu postanowiono dalej go testowac nie wdrazajac jednak do produkcji. W miedzyczasie dotarly z Francji wiadomosci o nowej przerobce karabinu Chassepot. Zmiana przeprowadzona przez Basile Grasa miala na celu wymiane zamka wlasnie na czterotaktowy oraz mozliwosc zastosowania nowych pociskow. Posiadajac ta wiedze oraz model zamka z karabinu Warda Jozef Spichal byl w stanie w przeciagu 2 lat skonstruowac nowy model karabinu Spichal wz.75 wprowadzonego do Poslkiej Armii. Okres ten byl takze bardzo wazny z punktu widzenia marynarki. Potrzeba posiadania bardzo duzej ilosci kadr oraz opracowanie taktyki walki zajmowlay bardzo duzo czasu i srodkow. Szczesliwie dzieki pomocy Marynarki Francuskiej zdolano w miare krotkim czasie doprowadzic stan floty do jako takiego poziomu. Jednak admiralicja byla swiadoma, ze jeszcze przez wiele lat nie bedzie ona w stanie samodzielnie toczyc walk na Baltyku z podobnie uzbrojonym ale za to bardziej doswiadczonym przeciwnikiem.

casanunda · 29 Listopad 2014

Odcinek 54A

1874-76

Trzecia wojna z Prusami
Mimo sukcesu jaki osiagnelo Krolestwo w ostatnich 40 latach jego pozycja byla nadal niepewna. Ciagle wojny z Prusami a takze ich zdolnosc do każdorazowego odzyskiwnaia potencjalu byly bardzo niebezpieczne. Co gorsza kazdy taki konflikt powodowal dodatkowe uszczuplenie skarbu panstwa i ograniczenie jego potencjalu inwestycyjnego. Niestety nie sprawdzal sie sojusz z Austria ktora mimo tych sukcesów nie byla w stanie wydrzeć Prusom ich wpływów na polnocy Niemiec. Co jeszcze gorsze sama, dzieki swojej nieudolności byla w stanie utracic resztke poparcia na tych terenach. W koncu obaj sojusznicy uznali, ze dalsza współpraca jest bezsensowna. Austria ze swojej strony liczyla na oslabienie Polski i ustawienie jej w pozycji podrzednej do Cesarstwa. Na szczescie dzieki skutecznej reakcji Krola szybko doszlo do zatwierdzenia sojuszu z Francja. Uklad ten zostal podpisany w tajemnicy i jego głównym celem byly Prusy. Byl to uklad w duzej mierze agresywny opierający sie na obopólnym interesie obu krajów. Zostal on zakamuflowany pdo pozorem ukladu o wpolpracy pomiedzy armiami obu krajow ktory w przyszlosci mial rozwinąć sie do poziomu sojuszu obronnego. W tej sytuacji Królestwo wsparte jego silami, a takze wojskiem Krolestwa Rumuni zdecydowalo sie na ostateczne zlamanie potegi swojego zachodniego sasiada. 28 lutego 1874 roku zarzadano zwrotu Prus Ksiazecych do Korony. Mialo to ostatecznie odciagnac ten kraj od Rosji oslabic jego wplywy oraz zabrac mu tak potrzebny potencjal. Co bardziej wazne skutecznie ograniczalo kierunek na jakim moglo wystepowac przeciw Poslce.

Trzeba przyznac, ze Prusy byly przygotowane do wojny z Polska. Swiadomi zakonczenia sojuszu z Austria przesuneli wszystkie swoje sily na wschod liczac na ostateczna rozprawe. I prawdopodobnie, gdyby nie Polskie wystapienie sami wypowiedzieliby niedlugo pozniej wojne. Dlatego tez dwa ich korpusy ustawione byly w poblizu Gdanska, ktory byl pierwszym celem ataku. Natomiast dwa kolejne kierowaly sie w strone Wielkiego Ksiestwa Pozanskiego. Przeciwdzialac im mialy 3 korpusy Polskie ustawione na Pomorzu Gdanskim. Armia Pruska byla armia z poboru ktory trwal 3 lata. Jej czynna czesc (wraz z rezerwami) byla w stanie wystawić ok 730k zolnierzy natomiast Landwera okolo 210k wojska. Przy okazji nalezy przypomnieć, ze w latach 60tych reforme przeszla ta ostatnia formacja. Obecnie zamiast formowac pulki w kazdym regionie formowano bataliony przy rozwiniętych juz pulkach liniowych. W ten pososb grenadierskie pulki dostawały 2 dodatkowe bataliony landwery natomiast pulki liniowe po 1 takim batalionie. Dzieki kadrom zebranym w zakładach bataliony te zyskiwaly troche na wyszkoleniu - czego wczensiej brakowalo. Jak juz wspomnialem sluzba trwala 3 lata, po czym przez kolejne 4 poborowi stawali sie czynna rezerwa aby zakończyć sluzbe po kolejnych 27 latach w czasie ktorych mogli byc powolani do Landwery. Oficerowie w przeciwienstwie do pozostalych zolnierzy stanowili kadre zawodowa, swietnie wyszkolona w przygotowanych do tego szkolach wojskowych. W wojsku praktykowano zasade, ze awans do stopnia majora mogl sie odbyć dopiero po zaliczeniu Wyzszej Akademii Wojskowej. Tak wiec armia miala byc swietne wyszkolona i przygotowana do prowadzonych dzialan wojennych. Jedynym problemem z jakim sie borykala byla utrata blisko 8% oficerow pochodzenia Polskiego, ktorzy w wyniku ostatnich strat terytorialnych Prus stali sie na nowo obywatelami Polskimi i wystąpili ze sluzby. Dodatkowymi problemami z jakim sie to wiazalo bylo pojawienie sie w Armii Polskiej doskonale wyszkolonych oficerów oraz potrzeba ich zastąpienia w samych Prusach materialem gorszej jakosci.

Armia uzbrojona byla w jednostrzałowe karabiny Dreyse zwane potocznie iglicówkami. Przy czym Gwardia oraz pierwsze pulki posiadaly ich najnowsza wersje z roku 1862, pozostale pulki liniowe wersje 2 lata starsza natomiast reszta wojsk walczyla przestarzałymi juz wersjami z 1841 roku. Artyleria skladala sie glownie z 6 i 4 funtowych armat. Byly to najnowsze, budowane w zakladach Krupa odtylcowe, gwintowane stalowe armaty. Armia Polska zostaja juz pare odcinków wcześniej opisana. Z tego tez powodu dodam tylko, ze przed wypowiedzeniem wojny przeprowadzono częściowa mobilizacje uzupełniając pulki liniowe oraz kompanie zakładowe ktore obecnie laczyly sie ze swoimi batalionami liniowymi. Żołnierze byli uzbrojeni glownie w karabiny Spichal wz.68 oraz dopiero testowane wz.75 Przed wybuchem wojny w artylerii pojawiają sie nowe dziala wz.74 Stanowia one jednak śladowa ilosc i Korpus Artylerii opierać sie musi nadal na starszych typach armat. Ostatnia opisana armia Jest Francuska. Skladala sie ona z 2 głównych czesci: metropolitarnej (160k) oraz afrykańskiej (50k). Armia oparta byla na powszechnym poborze ktory polegał na losowaniu w kazdej guberni poborowych, ktorzy następnie na okres 7 lat stawali sie żołnierzami. Byl to stary i bardzo przestarzały system dlatego przeprowadzano jego reforme. Jako, ze panstwo nie bylo w stanie wytrzymać kosztów powołania wszystkich możliwych rekrutów postanowiono podzielić ich na dwie grupy.

Pierwsza grupa byla powolana na okres 5 lat oraz następnych 4 w rezerwie natomiast reszta po odbyciu 5mciesiecznego szkolenia automatycznie przechodziła do rezerwy (Garde Nationale Mobile). Ze wzgledu na dlugi czas sluzby podoficerowie i zolnierze charakretyzowali sie duzym doswiadczeniem. Podobnie bylo wsrod kadry dowódczej. oficerowie w 50% byli absolwentami szkol wojskowych. Pozostali byli bylymi podoficerami ktorzy dzieki swoiemu doświadczeniu byli w stanie pelnic sluzbe oficerow. Piechota skladala sie glownie z pulkow liniowych. Wszystkie pulki lekkie zostaly jeszcze w 1854 roku przeformowane na liniowe. Ich zadania zosaly przejete przez bataliony Chasseurs a Pied ktorych zdolano uformować 20. W momencie wybuchu wojny sposrod wszystkich pulkow utworzono 7 korpusów liniowych oraz 1 gwardii. Bardzo specyficzna byla francuska artyleria ktora skladala sie z odprzodowych armat brazowych o heksagonalnym przekroju lufy. Baterie charakteryzowały sie bardzo duza iloscia kalibrów co zdecydowanie utrudniało zaopatrzenie. Szczególnym typem broni uzywanym w tej formacji byly mitraliezy (Reffye Mitrailleuse) ktore stanowiły protoplaste karabinów maszynowych. Najsłabszym elementem armii Francuskiej byl jej korpus oficerów wyższych. Brak udzialu w wojnach kontynentalnych oraz doświadczenia z walk kolonialnych wplynely na osłabienie tego korpusu. Problemem bylo szczegolnie brak specjalistów od zaopatrzenia oraz wykorzystania kolei w ruchu i transporcie wojska.

PS: komputer sformatowany i nawet udalos ie znalesc chwilke na wrzucenie odcinka

casanunda · 6 Grudzień 2014

Odcinek 54B

1974-76

Wbrew pozorom na starcie wojny sytuacja Polski nie byla najlepsza. Przeciwnik mial przewage liczebna w piechocie, lepsza i potezniejsza artylerie oraz lepsze pozycje wyjsciowe do ataku. Z tego tez powodu general Bem razem z Krolem w czasie prac sztabu postanowili przeprowadzić szybkie uderzenie dzieki ktoremu wyrównanoby szanse w konflikcie. Z tego tez powodu razem z wybuchem wojny do osamotnionego w okolicach Tucholi generala Bema (1KP) dolaczyc mialy dzieki transportowi koleja oba pozostałe korpusy (2KP-Hauke-Bosak, 3KP-Chranowski). Tymczasem general Bem samotnie musial bronic Gdanska. Jego pierwszym przeciwnikiem byl Korpus generała Karla von Hanovera kierujacy sie z Lemborka. Poczas gdy caly Korpus stacjonował w Tucholi 1 Brygada Królewskiej Piechoty Morskiej pułkownika Taszkiewicza bronila Gdanska. Dowodca ten świadomy waznosci miasta postanowił zgromadzic wewnątrz wszystkie swoje oddzialy i bronic miasta az do przybycia posiłków. Ten odwazny mężczyzna przekonany o wyzszosci swoich zolnierzy i pozycji obronnych przeprowadzał nawet patrole w kierunku Sopotu. Juz 2 kwietnia po kolejnym takim patrolu zdecydował sie wyslac uspokajający raport do dowodcy korpusu. W czasie gdy radiotelegrafista konczyl przesyłanie raportu pierwsze pociski pruskiej artylerii ladowaly juz na okolicznych fortach. Prusacy potrzebowali jednak calego dnia na podciągniecie swoich pozostałych oddzialow i dopiero z nastaniem 3 kwietnia przeprowadzili pierwszy szturm. Ich oddzialy pod oslona artylerii spokojnie kierowały sie w strone miasta niepokojone z rzadka przez dziala fortów. Z braku odpowiedniej ilosci artylerzystów tylko cześć z nich została obsadzona i byla w stanie prowadzić wymianę ognia. Pewniejsi siebie prusacy parli do przodu az bezpośrednio pod murami miasta dostali sie pod ogien karabinów i kartaczów. Nagla sciana ognia w jakiej sie znalezli wpłynęła na niektorych oficerów ktorzy w panice kazali ścieśnić swoje formacje. Mialo to opłakany dla nich skutek. Do konca dnia żołnierze ci poniesli duze straty i zmuszeni zostali do ponownego wycofania sie.

W tym czasie niestety szczęście sie odwróciło od pułkownika. Nocne opady oraz poranne slonce wpłynęły na pojawienie sie mgly ktora skutecznie zasłoniła ruchy prusaków. Dzieki temu byli w stanie, wykorzystując zagłębienia terenu podejsc blizej murow niezauważeni. Podciągnięto takze artylerie ktorej lekkie baterie przesunięto w poblize fortów. Ostrzal jaki prowadziły zmusil zalogi do schronienia sie i zaprzestania ognia wlasnego. Powoli Prusacy podciagali sily i mimo poważnych strat coraz bardziej zacieśniali linie wokol miasta. Co gorsza druga dywizja byla w stanie wyjsc na flanke odcinając Polaków od lini kolejowej. Oznaczalo to koniec otrzymywania zaopatrzenia ta droga. Takze Marynarka zmuszona zostala do wypłynięcia w morze w obawie o utrate lub uszkodzenie okrętów. Następnego dnia rano oczom obrońców ukazala sie biala flaga. Okazalo sie ze niesie ja burmistrz Gdańska ktory w obawie o zniszczenie miasta chcial negocjować jego poddanie. Zadal od porucznika broniącego jednej z bram aby otworzyć ja i wpuscic prosaków do środka. Obroncy zszokowani patrzyli sie na wyraznie agresywnie do nich nastawionych mieszczan. Gdy zolnierze przeniesli sie na dachy i stad rozpoczęli ostrzal Prusaków w ich strone posypały sie kamienie ktorymi Gdańszczanie starali sie odepchnąć marynarzy od lini obronnych. Ponownie pojawił sie burmistrz skarzac sie, ze polscy żołnierze na dachach ściągają ogien na prywatne budynki powodując ich uszkodzenie.

W koncu pod wieczór w wyniku zamieszania tlum opanowuje bramę zachodnia i wpuszcza pierwszy batalion do miasta. Od tej chwili walki zaczynają sie toczyć o kazde zabudowanie. Pulkownik Taszkiewicz przeprowadza jeszcze tego samego dnia kontruderzenie silami 2 batalionów piechoty morskiej jednak bezskutecznie. Szczęśliwie dzieki ciagle walczacym fortom przeciwnik nie jest w stanie wykorzystać okazji i podciągnąć pod brame większych sil. Te ktore tam juz walcza dostaja sie pod ciezki ogien artylerii i karabinów. Sytuacja jednak staje sie coraz gorsza, a Polacy wykorzystują obecnie juz cale posiadane rezerwy. Brak kontaktu z reszta 7DP oraz samego korpusu nie pozwala na pewniejsze spojrzenie na sytuacje. Nastepnego dnia o świcie prusacy przeprowadzają kolejny atak. Tym razem jest on bardziej zorganizowany i polskie bataliony coraz bardziej spychane sa z lini wokol wyłomu. W czasie gdy przeciwnik przygotowuje sie do ostatecznego uderzenia z południa od strony lini kolejowej daje sie usłyszeć odgłosy artylerii. Od strony Orunii nadciągają sily generała Siwickiego. Wsparte kawaleria korpusu coraz bardziej naciskają na plecy Prusaków przygotowanych do szturmu na miasto. Co gorsza linia kolejowa (ktora nie została zniszczona) do miasta dociera pociag z kolejnymi obrońcami. Obecnie sa oni pospiesznie wyładowywani i przerzucani na zagrożony odcinek frontu. Takze lacznosc zostaje przywrócona, co razem z wiadomościami od nowych obrońców pozwala optymistyczniej patrzyć na walki. Pod Gdansk dotarla nie tylko 7DP ale takze caly 1KP. Obecnie 1DP generala Bobinskiego walczy na wschodzie i spycha prusakow w strone Wisly. Po zakończeniu tych czynności ma ustawić obrone na lini rzeki blokując oddzialy znajdujące sie po drugiej stronie. Gwardia kieruje sie na zachod spychając przeciwnika i odciągając od miasta.

Podobno kolejne oddzialy sa takze w drodze. Przeciwnik jest zaskoczony i zmuszony do obrony. Jednak szybko przekonuje sie, ze Polacy dysponuja mniejszymi silami. W przeciągu dwoch kolejnych dni 1KP zostaje ponownie otoczony wokół miasta. Silne walki tocza sie wzdłuż Wisly, gdzie 1DP walczy o utrzymanie mostów. W bitwie obu stronom brakuje sily do przelamania patowej sytuacji. Jednak dzieki utrzymaniu mostów na Wisle udaje sie utrudnić kontakty Prusakow z ich wojskami w Królewcu skad general von Hannover oczekuje posiłków. Zamiast nich 8 kwietnia z poludnia nadciąga 2KP generala Hauke -Bosaka. Pojawienie sie kolejnych żołnierzy a za nimi pewnie i ostatniego korpusu Polskiego zmusza pruskiego generala do wycofania sie. Pozostawiając prawie polowe swoich sil odciętych sam przeprowadza ostatnie uderzenie dzieki któremu odzyskuje mosty na Wiśle. Po przeprawieniu sie przez rzekę wycofuje sie dalej w strone Elbląga. W przeciągu kolejnego dnia opuszczone przez dowódce oddziały zostaja otoczone i zmuszone do poddania. Nie jest to koniec działań w tamtym okresie. W przeciągu 2 tygodni Polska Armia dociera do Elblaga w którym zebraly sie resztki korpusu Pruskiego. Tym razem role sie odwracają i to Hannover musi sie bronic. W czasie gdy 1KP powstrzymuje oddzialy w Królewca pozostałe korpusy przeprowadzają kolejne szturmy na miasto. otoczeni i pozbawieni zaopatrzenia przeciwnicy zmuszeni zostaja do opuszczenia miasta 20 kwietnia. Ich resztki poddadzą sie w końcu 11 maja w okolicach Olsztyna. Wśród jeńców zabraknie głównodowodzącego, ktory w tym czasie będzie, razem ze swoim sztabem, niedaleko Królewca.

casanunda · 13 Grudzień 2014

Odcinek 54C

Poczatek wojny byl zdecydowanie korzystny dla Polski. Niestety w ciagu kolejnych 2 miesiecy sytuacja diametralnie sie zmieniła. Do Wielkiego Ksiestwa Poznańskiego wkroczyly 2 Pruskie Korpusy oraz korpus kawalerii. Od strony Suwałk w kierunku Warszawy kierowal sie kolejny korpus wydzielony. Nastepny poruszal sie w slad za nim. Co gorsza działania w Prusach Książęcych zdecydowanie spowolniły. Brakowalo takze wiadomości od Francuzów. W tej sytuacji pokonanie wojsk na północy i jak najszybszy powrót do obrony stawal sie niezbędny dla dalszego przeżycia kraju. W kraju nie bylo jeszcze oznak paniki aczkolwiek padaly propozycje ogłoszenia poboru ogólnego przed czym zdecydowanie wzbraniał sie Sztab. Armia Polska szybko dotarła do Królewca. Juz 12 maja 3KP dociera do brzegu zatoki od polnocy zamykając tym samym okrążenie miasta. Dwa dni pozniej dochodzi do Pruskiego kontrataku pod Lindenau. General Pruski za wszelka cene stara sie odzyskać linie kolejowa - jednak dzieki szybkiemu nadejściu posiłków udaje sie opanować sytuacje. 14 tego miesiaca oficjalnie zaczyna sie oblężenie. W tym samym czasie w sztabie armiik toczy sie ostra dyskusja nad sposobem opanowania miasta. Doradcy Krola glosno rozwazaja i dopominają sie ostrzału miasta artyleria tak z ladu jak i z morza. Sprzeciwia sie temu sam general Bem ktory skutecznie wzraca uwage na role opini publicznej. Zbyt agresywne dzialania Wojska POlskiego moga doprowadzic do ewentualnej reakcji kraje trzecie (w tym Rosję).

Ze swojej strony pruski general czul sie pewnie schowany za umocnieniami 16 fortow wewnątrz usytuowane byly wojska liniowe. Liczac na nie postanowil nie interweniować i pozwolic przeciwnikowi na marnowanie sil w spodziewanych szturmach. Gdy w kolejnych tygodniach stalo sie jasne, ze Polacy nie przygotowują sie do ataku potrzeba chwili stalo sie przeprowadzenie wlasnej akcji. W ten sposob powstal plan wystąpienia ze strony Ouednau na północy miasta i oddzieleniu 3KP od reszty sil Polskich. Nastepnie dzieki rezerwom z miasta mozna bylo pokonać odosobnione sily czym skutecznie zniechęcone bylyby do dalszego oblężenia. 25 maja o swicie Prusacy wychodza z miasta i atakuja w miejscu łączenia sie 3 i 2KP Nagly atak przynosi efekt i udaje sie w przeciągu paru następnych dni zepchnąć ten drugi az do Konvadsmalte. 30 maja pozostające w rezerwie sily w Krolewcu nacieraja na osamotnionego generala Chrzanowskiego. Tutaj jednak okazuje sie, ze Landwera na ktora sklada sie duza czesc sil Pruskich nie jest w stanie wykorzystac przewagi i uzyskac spodziewanych wynikow. Co gorsza juz pare dni pozneij rusza kontratak sil 2KP ktore silami Gwardii zamykają z powrotem okrążenie. 13 czerwca dochodzi do kontaktu pomiedzy 4 Pulkiem Gwardii Pieszej Koronnej „Czwartacy” a 5 Pulkiem Strzelców Pieszych.

W przeciagu następnych tygodni sytuacja Prusakow stawała sie coraz gorsza. Okazalo sie, ze magazyny byly nieprzygotowane do utrzymywania takiej liczby ludności bez zaopatrzenia z zewnątrz. W koncu stalo sie jasnym, ze bez wsparcia z zewnątrz nie uda sie obronić miasta. Swiadom tego byl takze sam general von Hannover ktory obecnie dołączył do korpusu Pruskiego znajdującego sie w okolicy Wildenberg. Postanawia sie cofnac z silami jakimi dysponował i przerwac okrazenie. Ostrzezeni o tym marszu Polacy zdolai wydzielić sily odpowiednie do rozmiarów przeciwnika i niepostrzeżenie wycofaly sie z lini wokol Krolewca. 28 czerwca dochodzi pod Kreutzburgiem do bitwy w ktorej zaskoczeni Prusacy zostaja otoczeni i zniszczeni. Nastepnie wojska Polskie zostaja pospiesznie wyslane z porotem na polnoc w celu przeciwdziałania spodziewanemu atakowi z miasta. Szczesliwie docieraja one na czas aby zatamować wylom i nie dopuscic do zaopatrzenia miasta. Porazka korpusu spieszącego na pomoc oraz dwie porazki pod murami miasta wpływają drastycznie na spadek morale. Coraz bardziej zaczyna brakowac ludnosci miejscowej żywności zarezerwowanej dla obroncow. Coraz częściej organizowane protesty i skargi a takze porazki kolejnych wypadów Pruskich doprowadzają w koncu do poddania miasta 6 lipca. Następnego dnia glowna brama do miasta wkracza Gwardia 1KP z generalem Bemem na czele.

Niestety zwycięzcy nie moga świętować sukcesu. Do sztabu dociera wiadomość, ze od strony Elblaga nadciaga Korpus Pruski. 19 lipca dochodzi do bitwy w okolicach tego miasta. Zaczyna sie ona niepozornie od potyczki strazy przednich 3KP z jej Pruskim odpowiednikiem. Pruski general zaskoczony tak bliskim kontaktem z przeciwnikiem cofa sie nieznacznie na lepsze pozycje obronne na zachodnim brzegu rzeki. General Chrzanowski starajac sie wykorzystać okazje i samemu pokonac przeciwnika po uprzednim ustawieniu artylerii zarządza atak 8 Brygady Strzelców Pieszych na wysokości Zawady. Kolejne ataki i kolejne bataliony posyłane w to miejsce byly przy duzych stratach spychane z powrotem na Polska stronę brzegu. Ze swojej storny prusacy wystraszeni natężeniem walk nie mieli odwagi przeprowadzic kontratak ktory zapewne skończyłby sie ich zwycięstwem. Popołudniem dochodzi do jeszcze jednego ataku wymuszonego na generale Chrzanowskim przez dowódce 5DP. W wyniku ataku jaki zostal przeprowadzony silami 14 Brygady Piechoty Liniowej Polskie oddzialy zmuszone zostaja ponownie wycofac sie. Z nastaniem poranka sytuacja diametralnie zmieniła sie. Od poludnia na pole bitwy wkraczaly oddzialy 2KP ktory zostal pospiesznie podciągnięty w celu wsparcia walk. Świetne pozycje obronne generala Pruskiego stracily na znaczeniu w chwili pojawienia sie wojsk Polskich na jego brzegu rzeki. Obecnie 3DP wychodzila na jego skrzydlo zagrażając mu atakiem na jego tyly. General pruski postanowił przeprowadzić ostatni szaleńczy atak.

Na nowego przeciwnika kieruje Dywizje Jazdy. Jej Królewska Brygada Kirasjerow runęła na pozycje Polskie powodując chwilowe zamieszanie. Na jej nieszczęście panika szybko umknela razem z pojawieniem sie stanowczych rozkazow dowódców. Gdy jazda byla juz o pare metrow od lini piechoty dostała sie nagle pod morderczy ogień kartaczy artylerii pospiesznie podciągniętej. Jej krzyżowy ogien w przeciągu minuty zmasakrował kawalerzystów w ich świecących sie kirysach. Po chwili na ziemi leżała martwa ponad polowa z Prusaków. Co zaskakujące ich kirasjery okazaly sie calkiem odporne na ogien artylerii. Jednak nie byly w stanie osłonic całego ciala. General Chrzanowski widząc pojawienie sie nowych sil zarządza kolejny atak ktory ostatecznie przełamuje pozycje obrońców. Prusacy rzucaja sie do ucieczki. Ich niedobitki zostana dogonione na trasie do olsztyna i ostatecznie zmuszone do poddania. Niestety nie dozywa do tego momentu sam dowodca 3KP. Umiera on dzien czesniej od ran odniesionych w czasie ostatniego szturmu na pozycje przecinwika. Mimo próśb adiutantów general własna odwaga postanowił zagrzać żołnierzy do walki. Mimo ze jego poswiecenie przynioslo efekt zagubiona kula dosięgła generała kończąc jego wielka karierę.

casanunda · 16 Grudzień 2014

Odcinek 54D

General Bem postanawia dokończyć działania na północy i zniszczyć ostatni Pruski korpus atakujący z tego rejonu. Musi sie spieszyć, gdyz wojska Pruskie zdolaly juz opanować Poznań, Gniezno, Bydgoszcz a nawet Toruń. Obecnie kierowaly sie na Lodz i Skierniewice bezpośrednio zagrażając Warszawie. Na szczescie byly tez optymistyczne wiadomości. Korpusy Francuskie znajdowały sie juz na Slasku a niektóre oddziały nawet pojawiały sie w granicach Królestwa. 31 sierpnia w okolicach Suwałk dochodzi do bitwy pomiędzy Korpusem Rumuńskim a Pruskim. Niestety kończy sie on porażka Polskich sojuszników. Mimo zagrożenia sytuacja w kolejnych miesiącach sie poprawia. Prusacy zagrożeni na śląsku zmieniają kierunek i odstępują od Warszawy. Pozwala to na odzyskanie wielkopolski a nawet na wkroczenie Rumunów do Prus Ksiazecych. Do konca roku brakuje większych bitew i walka opiera sie o zdobywanie i bronienie fortów i twierdz. Dopiero w grudniu w okolicach Tucholi pojawia sie nowa Armia Pruska dowodzona przez generala Droste. Dowódcy korpusów Polskich nie czekając na generała Bema, ktorego korpus stacjonował nadal pod Toruniem kieruja sie na przeciwnika przekonani, ze wycofuje sie on (spodziewano sie, ze Francuzki korpus go pokonał). Jako, ze obaj dowódcy nie byli w stanie ustalic jednolitego ataku oba korpusy atakowały oddzielnie powodując zamieszanie takze wsrod wlasnych oddzialow. General Drosde nie byl swiadom liczebnosci wroga myśląc, ze to on ma zdecydowana przewagę. W ciagu pierwszego dnia dochodziło tylko do sporadycznych potyczek tyralier co całkowicie zmyliło pruskiego generała. Z tego tez powodu nie wezwal on innych okolicznych dowodcow do wsparcia go w obronie. Kolejne dni uświadomiły mu w koncu sile Polaków i świadom możliwości otoczenia nagle zaczal sciagac rezerwy z wszystkich kierunkow.

Zamieszanie związane z wydawaniem sprzecznych lub niewyraźnych rozkazow doprowadziło do całkowitego zamieszania ktore jeszcze bardziej spowolniło wszelki ruch na jego tyłach. W tym czasie Korpus Francuski ktorry nadciągał z zachodu skutecznie wymusil współdziałanie miedzy oddzielnymi korpusami. Polacy zaczeli napierać na okoliczne wzgórza ktore dawaloby porzewage ich artylerii. Droste wystraszony marszem Francuzów postanawia opuscic pozycje, ktore dotychczas tak skutecznie bronil i wycofać na południe. Z nastaniem rana, gdy Polskie tyraliery zaczely wychodzić na dawne pozycje prosaków z zaskoczeniem spostrzegły ten nocny manewr. Zaskoczyło to dowocow spodziewajacych sie dalszych ciężkich walk o pozycje obronne Prusakow. Gdyby prusacy byli tego swiadomymi mogli spokojnie pokonać odseparowany korpus Francuski, ktorego dowódca general Antoine de Castellane nieświadom przemieszczenia sie Prusaków dalej kierowal sie od poludnia spodziewając sie spotkac przeciwnika w innym miejscu. Szczęśliwie, przypadkiem jego rekonesans natknął sie na pozycje prusaków i zdolal dostarczyć raport do sztabu. Francuzi pospiesznie przechodzili z kolumn marszowych na pozycje wyjściowe do obrony. W przeciągu kolejnego dnia świadom zmiany sytuacji general Droste zmuszony byl dalej wycofywać sie. 22 grudnia jego sily zostają ponownie doścignięte przez polaków pod Gdańskiem. Tym razem dowodzi nimi juz general Bem ktory zapewnia jedność w armii. Blisko trzykrotna przewaga oraz posiadania oparcia w postaci Gdańska nie daje Prusakom szans na zwycięstwo. Tracac kolejne tysiace zolnierzy dokonują kolejnego odskoku w keirunku Elblaga, gdzie 7 stycznia gdzie droge im zastepuje general Felicien de Langleye. Zmuszeni do stoczenia bitwy zostaja otoczeni i zmuszeni do poddania sie. Byla to ostatnia bitwa tej wojny.

Prusacy pozbawieni wojska nie byli w stanie dalej sie opierac. Zresztą brak obrony na zachodzie doprowadził do wkroczenia od tamtej strony sil Francuskich ktore skutecznie zaczely grabić i niszczyć wszystkie niemieckie miasta. Biorac to pod uwage pokoj jaki nastal nie byl dla nich tragicznym. Francuzi zadowolili sie niektórymi prowincjami odebranymi Meklemburgii, zmuszeniem Prusaków do usunięcia wszelkich konstrukcji wojskowych na terenie Palatynatu oraz odebraniem im Prus Książęcych.
Zreszta ten ostatni punkt traktatu, jak sie później okazało, byl wbrew pozorom najbardziej niekorzystny dla Królestwa. Tereny ktore obecnie zdobywali byly w nieznacznym stopniu Polskie a ludność Pruska zdecydowanie nastawiona byla agresywnie. Zniszczenie do jakiego doszlo na tych terenach wpłynęło na niespotykany poziom biedy. Oczywiście za ten stan oskarżona zostala nieudolna administracja Polska. Sytuacja wyczekiwania trwała niecały rok. Jednak juz z każdym kolejnym miesiącem widac bylo ze ludnosc coraz bardziej dąży do walki. Największy ruch widac bylo w Królewcu w ktorym zwołano Pruski parlament. Mimo, ze byl on nielegalny Wojsko balo sie sila go usunąć. Dalo sie tu widzieć podział wsrod Prusaków. Jako, ze parlament byl ogloszony glownie przez mieszczan przeciwni wszelkim jego decyzjom stawali sie książęta i szlachta. Obawiając sie wystąpień chlopskich przedstawiciele administracji obiecywali nadanie praw Prusakom oraz demokratyzacje i przywrócenie uprawnien sprzed wojny. Mimo to, a byc moze właśnie z tego powodu wystąpienia chlopskie zaczynały byc coraz częstszymi i większymi. Mimo ze ich charakter byl lokalny stanowiły one coraz wiekszy problem. W Królewcu dochodziło do zebran robotników, rzemieślników i studentów. Krol Polski zaniepokojony sytuacja postanowil zdymisjonować przedstawicieli administracji.

Spotkalo sie to z głębokim zaniepokojeniem Prusaków. W koncu to z tymi postaciami negocjowali przyszłe zmiany. Krol ze swojej strony ogłaszał przywrócenie części praw jak tylko dojdzie do spokoju w rejonie. Niestety w trakcie czytania jego odezwy w Królewcu dochodzi do zamieszania ktore konczy sie oddaniem strzalow przez wojsko. Wsrod protestujących sa ranni i zabici i szybko dochodzi do eskalacji działań. Początkowo dotyczą one tylko Królewca, gdzie mieszczanie budują barykady i staraja sie wypchnąć Polaków z miasta. Na wiesc o tym do podobnych wydarzen dochodzi takze w Elblagu, Olsztynie, Memelu i Gusiewie. Jeszcze w styczniu dzieki szybkiej reakcji generała Hauke-Bosaka udaje sie opanować sytuacje w Elblagu. W wyniku walk z powstańcami ginie lub zostaje rannymi 42 tysiace Prusaków i prawie 3 tysiące Polakow. 14 lutego udaje sie takze opanować sytuacje w Królewcu. Tutaj liczba zabitych i rannych dochodzi do 90 tysiecy wsrod powstancow i 7 tysiecy u Polakow. W przeciągu kolejnych 2 miesiecy sytuacja w regionie wydaje sie uspokajac. Ostatnim wydarzenie tego powstania jest ponowny wybuch walk w Królewcu. 31 marca general Bem przyjmuje oferte zawieszenia broni z rak ostatniego Pruskiego dowódcy. Straty wsrod buntownikow do jakich doszlo w wyniku walk zbierają sie w setkach tysięcy zabitych rannych i zabranych do niewoli. Na dłuższy okres Prusacy wycofują sie poddając sie swojemu losowi.

PS: Ten pokoj wcale ale to wcale mis ie nie podobal. Ale prawda jest taka, ze chocbym i 100 razy wygral z Prusami to i tak co pare lat by mnie atakowali. Przejecie tej prowincji musialo sie odbyc dla zabezpieczenia Krolestwa. Poczatkowo planowalem tam stworzyc jakies ksietswo zalezne od Poslki - ale za duzo byloby babrania sie w plikach gry. Wiec zalozmy, ze ten region ma pewna autonomie.

casanunda · 18 Grudzień 2014

Odcinek 55

Kolej Nadwiślańska
Rozwoj dotychczasowy kolei w Krolestwie powodowal powazne obawy, ze w wypadku silniejszego ataku przeciwnika z zachodu znajdzie sie on pod kontrola przeciwnika pozostawiając Polsce tereny jej pozbawione. Tym samym to wrog bedzie mial przewagę manewrowania. Poza tym coraz bardziej dalo sie widziec opoznienie przemysłowe wschodnich terenów. Z tego tez powodu na początku lat 70tych dalo sie wyczuć coraz częstsze proby sfinansowania tej inwestycji. Najlepszym jej przedstawicielem byl Leopold Kronenberg, ktory w 1872 roku wykupił wszystkie obce udzialy w kolejach Wiedeńskiej oraz Bydgoskiej stajac sie ich większościowym udziałowcem (poza samym rządem). Dwa lata później uzyskuje w Warszawie koncesje na budowe nowej lini kolejowej tzw nadwiślańskiej. Miala ona laczyc rosyjskie miasto Kowel z Warszawa, Mława oraz odnoga do Debina i Lukowa. Linia ta miala przebiegać wzdloz spodziewanego frontu walk. Laczyla ona najważniejsze w tym rejonie twierdze - Modlin, Warszawę oraz Dęblin. W planach bylo połączenie takze Zamościa oraz Zegrza. Połączenie to pozwalało na szybki i niezagrodzony transport wojska, zaopatrzenia i wszelkich innych potrzebnych towarów pomiedzy wymienionymi osrodkami.

W lutym 1874 roku w Warszawie powstalo Towarzystwo Drogi Zelaznej Nadwiślańskiej. W sklad zarzadu wchodzili: Leopold Kronenberg oraz 7 dyrektorow i zastepcow (jeden wyznaczony przez rzad). Sama budowa ruszyla jeszcze w tym samym miesiącu. Sama linie podzielono na 8 odcinkow i jednocześnie rozpoczęto budowę. W sklad samej lini mialy wchodzić 4 dworce główne oraz 22 innej klasy od 2 do 4. Na calej trasie poza nasypami i innymi budowlami zbudowano 189 mostów kolejowych. Cala linia liczyla sobie 525km i byla budowana przez 25 tysiecy robotników. W sierpniu 1877 roku, gdy budowa byla praktycznie zaskoczona Gazeta Lubelska pisala:
“Dzien jutrzejszy jest nader waznym, pierwszorzędne znaczenie majacym momentem w historii rozwoju ekonomii w kraju. Jak Wisla, pani rzek naszych, przybierając z obu brzegow drobne strumienie, rzeczułki i rzeczki unosila do Baltyku zboze z tak zwanego niegdyś spichlerza europy, tak dzisiaj droga zelazna w poblizu jej nurtow biegnaca i od jej nazwiska mianem opatrzona, z rozlicznych traktow i drog zbierac bedzie plody i produkty azeby je wyprawic na rynki i targowiska handlowe. Droga nadwiślańska do najwieksza arteria komunikacyjna, to droga ze wschodu na zachod, najwiekszy lacznik morza czarnego z baltykiem. W dziejach kraju naszego otwarcie drogi zelaznej epoke stanowi. “

Droga zelazna nadwiślańska zostala uroczyście oddana do uzytku 29 sieprnia 1877 roku po blisko 3 latach budowy. Pierwszy rozkład jazdy przewidywał pokonanie trasy z Lublina do Warszawy w niecałe 7 godzin. Redaktor tygodnika “Klosy” informował:
“Droga zelazna nadwiślańska, na ktorej ruch rozpoczął sie przed dwoma zaledwie miesiącami przebiega kraj nasz z północnego zachodu ku południowemu wschodowi od Lublina zas do Kowla. Wisły dotyka ona prawie w 4 punktach: Puławach, Dęblinie, Warszawie i Nowym Dworze. Jest ona z dróg Królestwa największa, obejmuje bowiem 491 wiorst. Z Mławy do Pragi wymierza wiorst 126, do Dęblina 215, Lublina 282 a Kowla 433. “

Poczałkowo największym dworcem na trasie byl dworzec Warszawa-Praga jednak najbardziej okazałym okazal sie ten w Lublinie. Główny dworzec tej lini oddano do uzytku dopiero w 1880 i nazywano go Dworzec Główny Kolei Nadwiślańskich (pozniej dworzec Kowelski). Znajdował sie on niedaleko folwarku Fawory oraz konwiktu Pijarow. W późniejszym czasie zostala ona połączona z Koleja Warszawsko-Terespolska sfinansowana takze przez Kronenberga. Przy okazji budowy lini kolejowej nadwiślańskiej postanowiono takze wybudować korzystając z Towarzystwa Ancyjnego Kolei Nadwiślańskiej pociągniecie bocznicy ktora laczylaby wszystkie obecne i nowe dworce Warszawy. 30 czerwca 1874 roku powołano do zycia Czasowy Zarząd Budowy Linii Obwodowej w Warszawie. Wyznaczono takze głównego inżyniera którym zostal Tadeusz Chrzanowski brat zmarłego pare miesięcy pozniej Wojciecha - pułkownik w Wojsku Polskim. Do końca 1876 roku udaje sie zaplanować oraz wykupić pod budowę tereny. Napotkało to zdecydowany opor właścicieli, gdyz płacono im ledwie polowe nominalnej wartości terenów. Jeszcze w 1875 roku w zwiazku z planowana trasa wybudowano przez Wisle most kolejowy zwany Pijarskim choć początkowo warszawianie mowili na niego po prostu “Drugi”. Byl to most dwupoziomowy, przy czym na gornym znajdowała sie linia kolejowa a na dolnym, przeznaczonym dla wojska odbywal sie ruch pieszy i kolowy.

W przeciągu paru lat w wyniku protestu mieszczan dolna czesc mostu oddano do ruchu cywilnego. Sam most zostal wybudowany przez firme Lilpop, Rau i Loewenstein. Prace przy budowie lini zakończono jeszcze w 1876 roku, jednak w latach 1877-78 dobudowano odcinek do Dworca Praga Nadwiślańska oraz stacji pasażerskiej przy ulicy Franciszkanskiej (dzisiejszy Dworzec Gdanski). Jako ze linia ta miala stanowić lacznik pomiędzy wszystkimi innymi liniami potrzeba chwili okazalo sie wybudowanie bocznic, przystanków towarowych oraz punktow przeładunkowych zwanych Platforma Gorczewskiego. O znaczeniu tej lini świadczy fakt, ze po jej budowie blisko 45% towarów przywiezionych do Warszawy bylo następnie przez nia dalej przemieszczane. Poza tym byla ona jedynym punktem łączącym Warszawę z Praga. W przeciagu 30 lat zauważono, ze linia ta przemieszczane sa takze towary pomiędzy roznymi firmami i zakładami wewnątrz miasta.

casanunda · 20 Grudzień 2014

Odcinek 56

Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej
Pomysl używania okretow i statkow na rzekach stosowany byl od zarania dziejow. Początkowo byly to zwykle statki kupieckie przewożące zolnierzy, w pomniejszym czasie uzbrojono je we wszelkiego rodzaju katapulty itp rzeczy. Zmiany technologiczne do jakich doszlo na poczatku XIX wieku wplynely na postrzeganie rzek. Szczegolnym przypadkiem takiego postrzegania rzek byly Stany Zjednoczone z jej wielkimi rzekami. W kraju tym szybko poznano sie na wartosci takiego transportu i stosowano juz od czasow wojny o niepodległości. Jednak tak naprawde rewolucja dokonala sie na poczatku lat 60tych kiery do Konfederaci oglosili secesje stanow poludniowych. Od tego momentu rzeki staly sie jedna z glownych scen walk. Szybko obie armie rozpoczely produkcje monitorów oraz baterii pływających ktore mialy za zadanie wsparcie wojsk szczegolnie przy oblężeniach. Ulatwialo ponadto transport wojsk oraz umozliwialo przeprowadzanie zaskakujących uderzeń. Wszystko to bylo umozliwione wprowadzeniu silnikow parowych - ktore byly całkowicie niezależne od wiatrow i innych warunkow pogodowych. Ale nie jestesmy tutaj po to zeby opowiadac o wszystkich wydarzeniach wojny secesyjnej. Wystarczy ze wspomnimy, ze jednym z oficerów wysłanych jako obserwator do Konfederacji byl pułkownik Gustaw Zygadłowicz. Zrządzeniem przypadku mial on okazje ogladac w praktyce działania rzeczne obu armii. Po zakonczonej wojnie i powrocie do kraju mocno optowal za utworzeniem takiej samej jednostki na Wisle. Mimo jego pierwszych niepowidzen rozwoj samego ruchu rzecznego zaczal powoli wplywac na postrzeganie tego tematu. Pierwsze wsparcie udzielil mu polityk i przemysłowiec Adam Józef Potocki. To on zaproponował powstanie niewielkiej flotylli wiślanej, w ktorej miano by testowac zagadnienia proponowane przez pulkownika. Oczywiscie wiazalo sie to z zakupem dwoch pierwszych parowcow: Ksiaze Warszawski oraz Kopernik ktore dotychczas byly własnością firmy wiślanej "An*drzej hrabia Zamoyski i Spółka". Dziwnym zrządzeniem losu udziałowcem w tej spolce byl właśnie hrabia Potocki.

Pulawy*

Pulkownik Zygadlowicz ktory objal stanowisko dowodcy floty zalozyl swoja pierwsza baze w Puławach gdzie hrabia przekazal potrzebne dla wojska budynki. Miejsce to bylo o tyle bardzo przydatnym, ze znajdowalo sie w poblizu Solca, gdzie znajdowały sie warsztaty spolki. Do 1870 roku przeprowadzone zostaja testy z wykorzystaniem roznego typu armat na typowych dla Wisly parowcach. W ten sposob powstaja bocznokołowce: ORP Kraków (dawny Ksiaze Warszawski) uzbrojony w 18 funtowe dzialo na dziobie oraz ORP Warszawa (dawny Kopernik) uzbrojony w 24 funtowe dzialo na dziobie. Oba te okrety mimo zwiększenia obciążenia byly w stanie przepłynąć przez praktycznie cala Wisle oraz Bog. Posiadając dwa pierwsze okrety flota mogla rozpocząć kształcenie swoich zalog. Wiadomym bylo ze niedlugo zacznie sie jej szybka rozbudowa i kadry beda jak najbardziej potrzebne. Przy okazji sam pułkownik opracowywał ramy strategicznego użycia floty. Wiadomym bylo, ze głównym obiektem jej dzialan będzie rzeka Wisla od Krakowa az po Gdansk. Dodatkowo miala ona takze wykorzystywać rzeke Bóg oraz kanal Augustowski. Wybor tych rzek dawal flocie możliwość skutecznej obrony na wypadek ataku Prus z północy lub zachodu. Pozwalal dodatkowo wspierac zaopatrzenie jednostek walczacych z Rosja na północnym odcinku. Flota miala zdecydowanie zadania defensywne (glownei ze wzgledu na mala ilosc jednostek). Jej potezne dziala mialy wspierać obronę kluczowych pozycji a takze zapewniać oslone statkom transportującym zaopatrzenie.

Z tego tez powodu do konca 1870 roku zakupione zostaje 4 kolejne Kanonierki rzeczne: ORP Dunajec, ORP Warta, ORP Bug oraz ORP San. Wszystkie te okrety uzbrojone zostaja w pojedyncze dziala 24 funtowe. Pulkownik Zygadlowicz swiadom slabosci swoich okretow zmuszony byl caly czas toczyc wojny w ministerstwie o przyznanie nowych środków. Nie ułatwiał mu sprawy fakt, ze Flota Wislana zostala przyłączona do Marynarki Wojennej. Tym samym ta druga, z racji swojej ważności zabierała duza czesc funduszy przeznaczonych na inwestycje. Dopiero dzieki zaangażowaniu hrabiego Andrzeja Zamoyskiego udaje sie nie tylko zwiekszyc budżet ale doprowadzić do wprowadzeni pierwszej kanonierki rzecznej Polskiej konstrukcji. Jest to znaczny skok technologiczny. Kanonierka wzorowana na jej morskich odpowiednikach byla wyposażona w znacznie mocniejszy silnik, bardziej sprawny uklad przeniesienia napedu (zrezygnowano tutaj m. in z bocznych kolek) oraz w znaczenie potężniejsza artylerie. Ponownie zdecydowano sie na dziala inzyniera Amstronga tym razem wybierając The Armstrong RBL 40 pounder gun. Oczywiście byla to armata ładowana odtylcowo z unowocześnionym zamkiem. Do 1885 roku zostają wybudowane ORP Sola, ORP Skawa, ORP Raba, ORP Wisłoka, ORP Wieprz, ORP Świder, ORP Narew, ORP Przemsza, ORP Dlubnia, ORP Szreniawa.

Dodatkowo flota uzyskała nowy typ okrętu - ktory na dlugie lata mial sie stac jednostka flagowa. Ze wzgledu na jego zanurzenie mogl byc stosowany tylko w dolnej partii Wisły. ORP Toruń byl drewnianym monitorem rzecznym o napedzie śrubowym. Kadłub zostal opancerzony, a na pokladzie znajdowala sie lekka nadbudówka. Okret ten charakteryzował sie takze usytuowanymi obok siebie kominami. Na jego uzbrojenie skladaly sie dwa gładkolufowe dziala 11 cali umieszczone w obracającej sie wieży oraz 2 pojedyncze dziala The Armstrong RBL 40 pounder gun. Ta powolna i bardzo kosztowna w uzyciu jednostka na dlugie lata stala sie najpotężniejszym okretem na Wisle. Niestety jej zastosowanie z racji rozmiarów bylo bardzo ograniczone. W pozniejszych latach stal sie on baza marynarki i ośrodkiem treningowym. Na poczatku lat 80tych postanowiono przeprowadzić dalsza rozbudowę floty. Na pierwszy rzut poszły rozbudowy baz rzecznych w Warszawie i Toruniu a takze powstanie nowej w Wyszkowie. Miasto to położone nad Bugiem mialo byc baza wypadowa dla jednostek patrolujących Bug i Narew. Ze wzgledu na swoja bliskość twierdz Warszawy i Zegza mogla wspierać je w obronie. Ostatnim kluczowym powodem jej powstania w tym miejscu byla linia kolejowa która przez to miasto kierowała sie na Olsztyn. Ale nie samymi bazami Marynarka zyje. W tych latach silniki stawaly sie coraz potezniejsze a dziala druzgocące. Z tego powodu powstał nowy projekt kanonierki rzecznej. Z racji niskich stanów na Wisle (a zarazem innych rzekach) zrezygnowano z duzych monitorów na rzecz kolejnej seri malych okrętów. Fakt, ze przeciwnik nie bedzie w stanie niczego wysłać na rzeke pozwalał swobodnie operowac malymi jednostkami. Z tego tez powodu powstała 50 tonowa jednostka uzbrojona w działo kalibru 87mm. W następnych latach powstaly ORP Skrwa, ORP Drwęca, ORP Osa, ORP Nida, ORP Czarna, ORP Opatówka.

* - tak naprawde to Pinsk

PS: no coz, za 7 godzin mam pobudkę a niedługo pozniej lot do Polski. A co za tym idzie zaczynam dlugo wyczekiwany urlop. Z tego tez wzgledu prawdopodobnie az do 2go tygodnia stycznia żaden nowy odcinek sie nie pojawi. Bawcie sie dobrze, nie przejedzcie a tym bardziej uwazajcie na drodze do i od rodziny. Pozdro

casanunda · 3 Styczeń 2015

Odcinek 57A

Polska w drugiej polowie XIX wieku
Poczatkowo zmiany mozna bylo zauwazyc glownie wsrod szlachty i arystokracji. Sukcesy królestwa w polityce zagranicznej wplynely na dume i chec okazywnaia jej wokolo. Jednym z jej elementow byl ubior. Polacy chcieli sie wyrozniac na tle pobitych Prusow czy tez niedocenianych Austryjakow a takze pogardzanych Rosjan. Jednak nie byli zainteresowani powrotem do starych narodowych strojów. Traktowali je jako anachronizm i ciemnogród. Z tego tez powodu w panstwie zapanowala moda francuska. Jej przykladem byly spotkania salonowe. Ich ramach w menu musiala występować kawa, herbata, ciastka wszystko to podawane za pomoca drogich serwisow. Do zlego tonu nalezalo w takich przypadkach podawanie potraw narodowych. Takze ubierac nalezalo sie z francuska a do dobrego tonu nalezalo wypowiadanie sie w jezyku francuskim z nalezytym poziomem. Do dobrego tonu nalezalo zatrudnianie guwernantki, ktora powoli stawala sie pania domu. Poza poprawianiem jezyka francuskiego miala ona odpowiadac za odpowiednie nauczenie dzieci umiejetnosci brylowania w towarzystwie. Do dobrego tonu wsrod mlodych arystokratów, zreszta podobnie jak wsrod szlachty XVII wieku należały wyprawy do europy ktore niejednokrotnie ciągnęły sie miesiacami czy tez nawet latami. Szczegolnie popularnym kierunkiem byl Paryż, aczkolwiek takze miasta Włoskie przyciagaly Polakow.

Wszystkie opisywane tutaj zmiany byly jednak tylko zewnętrznymi. Szlachta czy tez arystokracja nie chciala sie wcale tak bardzo zmienic. Jej konserwatywne czy nawet reakcyjne podejscie do swiata powodowało, ze nie zauwazano rewolucji jaka sie w kolo dzieje. Dlatego tez na ich tle bardzo widac przemiany jakie dokonaly sie wsrod inteligencji, burżuazji czy tez robotników. Potrzeba bycia elastycznym i szukania pracy poza rodzina wplynal na inne postrzeganie sytuacji i wyrobienie sobie własnego zdania w przeciwieństwie do tego wyuczonego w domu. A co byc moze jeszcze wazniejsze ruch owy spowodowal utrate znaczenia rodu. Coraz wieksze znaczenie mialy czyny jednostki nad jej pochodzeniem czy tez nazwiskiem. Co zaskakujące i raczej niespodziewane wielki impakt dla zmian mialo wprowadzenie w Polsce uwłaszczenia. Chlopi ktorzy nagle z poddanych stali sie właścicielami uzyskali prawa obywatelskie. Wiazalo sie to z prawem do obrony a takze skargi w sadzie czy tez tworzenie samorządów a nawet partii politycznych. Sam fakt wymuszenia na ziemianach zatrudniania chlopow spowodowal potrzebe zmechanizowania wsi i poprawy jej poziomu technologicznego. Zreszta zmiany dotyczyly takze zanikania i pojawiania sie nowych grup społecznych. Wspomniani chlopi zaczeli powoli podnosić swoj prestiż. Odbilo sie to na zaniku szlachty, ktora jako przeżytek byla zastępowana coraz czesciej nowoczesnym ziemiaństwem.

Wzrost liczby ludnosci oraz wielkości miast a takze potrzeba wykwalifikowanych pracownikow zmusily panstwo do zadbania o stan wiedzy społeczeństwa. Dzieki temu wyksztalcila sie inteligencja czyli grupa zawodowo zajmująca sie przekazywaniem wiedzy. Jej umiejetnosci formułowania tez, okreslania potrzeb wplynal na wieksza świadomość spoleczna. Czesto oddziaływali oni na robotników - bylych chlopow ktorzy przeniesli sie do miast w poszukiwnaiu pracy. Ta nowa grupa swiadoma swojej sily byla bardzo podatna na nowe prady polityczne. Ostatnia grupe, ktora co prawda zyla w Polsce od zawsze, ale obecnie byla bardziej zauważalna byli Zydzi. O ile inteligencja, fabrykanci i kupcy bardzo szybko asymilowali sie i przyjmowali tak Polska kulturę tak biedniejsza czesc społeczeństwa wycofywała sie do swoich gett w których zyli zgodnie ze starymi zasadami. To drugie zachowanie bylo szczególnie nasilone wsrod tzw litwaków - czyli uciekinierów z Rosji.

W kulturze po okresie Romantyzmu, ktory zagościł na chwile w Polsce kolejna epoka byl Pozytywizm. Pojawil sie on na dobre w Królestwie po 1866 roku i byl związany z upadkiem powstania styczniowego w Rosji. Ruch ten byl zdecydowana zmiana w porównaniu do poprzednich. Czlowiek mial sie w nim kierowac rozumem, chlodno rozważając swoje decyzje. Pozytywizm zdecydowanie przeciwstawiał sie Romantyzmowi. Mlodzi ludzie pokazywali Polaków na wschodzie i pytali sie co im dalo powstanie? Jaki pozytywny cel przyniosło. Uważali ze wiekszy sukces przyniosła by ciezka praca. Ich pomysl stanowił: Praca organiczna (dążenie do harmonijnego rozwoju wszystkich organów organizmu jakim jest naród), praca u podstaw (podniesienie poziomu życia przede wszystkim chłopów), asymilacja Żydów (pragnęli stworzyć dla Żydów warunki asymilacji z narodem), emancypacja kobiet (domagały się prawa do kształcenia kobiet, do pracy i równego wynagrodzenia). W literaturze mozna bylo wyróżnić jej dwa elementy: charakter Tyrtejski ktory mowil o potrzebie obrony ojczyzny, nienawiści do wroga. Mozna ja bylo podsumować zdaniem: "dulce et decorum est pro patria mori" (słodko i zaszczytnie umierać za ojczyznę). Jej przedstawicielami byli Adam Mickiewicz i Juliusz Slowacki. Drugim elementem byl charakter użytkowy ktory mowil o tym, ze jest środkiem do przekazania informacji. Mial za zadanie oświecenie społeczeństwa, wykazanie mu jego wady i bledy a takze pokazanie drogi jaka powinien sie kierować. Jej głównymi przedstawicielami zostali Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz czy tez Eliza Orzeszkowa. Silny byl takze oddźwięk w muzyce. Jej głównym przedstawicielem tego okresu byl Stanisław Moniuszko. W swoich dziełach wplatal elementy folkloru regionalnego (tance w operach) oraz tematykę np obrony sprawy chłopskiej (halka) czy tez tradycji patriotycznej (Straszny Dwor).

Za koniec Pozytywizmu w Polsce uznaje sie koniec XIX wieku, gdy jeden z jego postulatów - praca organiczna przestanie odpowiadać stawianym wymaganiom. Razem ze zmianami w kulturze pojawily sie takze zmiany społeczne. Mimo wszelkiego wyzysku spadek cen a także wzrost plac spowodował podwyższenie sie ogólnego poziomu zycia, szczególnie klasy nizszej i sredniej. Spowodowało to zamazanie sie roznic społecznych. Pojawily sie pierwsze objawy kultury masowej -szczególnie dotyczyło to rozrywki i muzyki. Razem ze wzrostem stanu posiadania pojawiło sie takze zainteresowanie światem. Wzrost czytelnictwa w kraju wplynal na sprzedaz a co za tym idzie dostep do gazet i ksiazek. Stawaly sie one coraz tansze powodując wzrost świadomości społecznej. Pojawienie sie telegrafów a nawet telefonów wplynal na szybkość przesyłu informacji. Razem z wypełnieniem innych ludzkich potrzeb pojawila sie potrzeba rywalizacji oraz potrzeba stanowienia większej grupy. W ten sposób pojawily sie pierwsze kluby sportowe. Z jednej strony sportem byly biegi, gimnastyka, strzelectwo a z drugiej sporty grupowe takie jak pilka nozna. Przy okazji nalezy wspomnieć o walce o równouprawnienie. Popularnosc sportu wpłynęła na pojawienie sie w nim kobiet. Mimo początkowego sprzeciwu w koncu mężczyźni byli zmuszeni do zaakceptowania tego stanu rzeczy.

PS: Wrociwszy kolejny odcinek o niczem zamieszczam
Swoja droga urlop nie urlop ale duzo materialow zebralem i teraz tylko jest pytanie jak i gdzie to zmiescic

casanunda · 7 Styczeń 2015

Odcinek 57B

Ideologie dawnej Polski
Krolestwo Polskie odzyskalo wolnosc w 1830 roku po blisko 35 latach niewoli. W pewnym sensie okres rozbiorow mozna potraktować jako oczyszczenie narodu po okresie wolności szlacheckiej. Wespazjan Kochowski pisal w 1674 roku:

“Wieleć mamy swobód w tej naszej koronie
Cóż gdy się nie staramy i nie dbamy o nie
Przeważa prywatnych pożytków chciwości
Bardziej dbamy o włości, a nie o wolności
Słobody niż swobody głowę nam mozolą
Niż złotą wolność bardziej złoto wolą”

Jednak mimo calego zlego bagazu jaki za soba ciagnela dala takze panstwu ten swoisty dekalog. Bylo to miedzy innymi przywiązanie do tradycji a szczegolnie wolnosci co laczylo sie ze skrajnym konserwatyzmem i przeświadczeniem o wyższości wlasnego systemu politycznego nad innymi. Sarmatyzm kultywowal takie pojecia jak: praworządność, tolerancja religijna, samorządność i wybieralność urzędników. Dotyczylo to takze kwestii religii, gdzie ugoda Sandomierska, Konfederacja Warszawska z 1573 roku a w koncu Unia Brzeska wyznaczyly niespotykane nigdzie standardy. Niestety mial on tez wady do ktorych nalezalo przekładanie prywaty nad dobro wyzsze, nie zauwazanie potrzeb i powodow dzialania innych, brak reform czy tez w ogole pijaństwo oraz awanturnictwo. Cechy te, przy wzroscie potegi sasiadow doprowadziły do sytuacji w ktorej w 1795 roku w bólach Rzeczpospolita zniknela. Mimo, ze glosy zadajace reformy pojawily sie juz wcześniej to dopiero ten rok doprowadzil do prawdziwego oswiecenia szlachty. Coraz lepsze wykształcenie i świadomość swoich wad doprowadziła do rozwoju nowego nurtu - oświecenia. Krytykowano "sarmackie zacofanie", postulowano nowy wzór osobowy "oświeconego szlachcica". Broniono mieszczan i chłopów, poruszane były tematy dotyczące problemów gospodarczych Polski, tolerancji religijnej i edukacji świeckiej.

Z poczatkiem XIX wieku pojawiła sie nowa ideologia na terenie dawnej Polski. Byla nia ideologia czynu. Wiazala sie ona z potrzeba natychmiastowego naprawienia zadawnionych błędów. Jej szczególnym elementem byla agresywna postawa i każdorazowa próba odzyskania niepodległości. I choc wlasnie ta idea dala Krolestwu zwycięskie powstanie w 1830 roku to nalezy zdecydowanie zauwazyc, ze bylo ono raczej kwestia szczęścia a nie zaplanowanym działaniem. I tutaj spotykamy sie z kolejna cecha tego nurtu - cel uświęca środki. Oznacza to ni mniej ni wiecej, ze kazdy dla dobra wyzszego moze dokonac czynów bez uprzedniego ocenienia czym one groza. O tym jak niebezpieczne jest to dzialanie i jak wiele krzywdy narodowi przynioslo nie trzeba tutaj wspominać. Takze trzeci jej element, gloryfikacja czynu, jest dobrze znany w Królestwie. Grupa podchorążych, ktorzy bez skladu i ladu zaryzykowali istnienie Królestwa Kongresowego ze strachu przed odziałem w wojnie jest tutaj najlepszym przykładem. Szczesliwie razem z odzyskaniem niepodległości jakby ta ideologia zmarniała i mniej entuzjastow zdobywala. Byc moze wiazalo sie to z pojawieniem sie nurtu pozytywizmu na terenie Polski. Nauka jako podstawa wiedzy tworzona na podstawie weryfikacji teorii stanowila zdecydowane zaprzeczenie dla metafizyki, wszlekich spekulacji czy tez wplywu kosciola na panstwo. Wiazals ie on z naciskiem na oswiate, nauke, samodoskonalenie a byc moze przede wszystkim na gospodarke i reformy spoleczne. O ile nawet arystokracja rozumiala potrzebe rozwoju gospodarki jako jedynej dajacej sile oporu przeciw sasiadom, to juz potrzeba reform społecznych byla im kompletnie obca. Na tym tle dalo sie odczuc roznice pomiedzy wsia i mieszczanami a arystokracja i fabrykantami.

Pozytywizm, przez innych okreslany jako realizm (w opozycji do idealizmu) wplynal znaczaco na stan swiadomosci ludnosci królestwa. Zreszta byc moze to wlasnie ta zmiana byla największa roznica pomiedzy Rzeczpospolita szlachecka, Księstwem Warszawskim a Królestwem Polskim. Sarmatyzm z czasow przedrozbiorowych, gdzie tytularny Polak musial byc szlachcicem, rozwinelo sie dopiero w momencie nadania konstytucji 3 maja, gdy to do Polakow zaliczono takze mieszczan. 3 lata pozniej za pomoca Uniwersału Połanieckiego Kościuszko doprowadza do rewolucji. Ni mniej ni wiecej, ale za Polaka uważany jest takze chłop. Co prawda do pełnego włączenia tej klasy potrzeba bedzie jeszcze wielu lat, ale koneic końców z nastaniem uwłaszczenia mozna bylo uznac ten proces za zakończony. Przykładem tutaj moze byc Jan Slomka (1842-1932) chlop z Tarnobrzegu. Urodzil sie on jako chlop pańszczyźniany nad brzegiem Wisly. Byl analfabeta i jak sam mowi w okolicy chlopi mówili ze sa mazurami a Polak to byl szlachcic jakis. Szczęściem Slomki bylo ze zostal nauczony czytac i ten dar postanowił wykorzystać. Pozwolilo mu to stac sie jednym z administratorów ruchu ludowego w Galicji. W kolejnych latach byl pionierem dzialanosci oświatowej na wsi a kresu swych dni dożył juz jako szanowany wojt - Polak odznaczony przez rzad Mościckiego za wybitne zasługi. Kiedy sie urodzil, zaledwie drobna mniejszość ludności tych ziem uwazala sie za Polakow, kiedy umierał byla to przeważająca większość.

Jest to chyba dobry moment aby wspomnieć o dwóch kolejnych nurtach jakie w drugiej połowie XIX wieku pojawily sie w Polsce. Pierwszym z nich bylo nawiązanie do dawnej Rzeczpospolitej. Kraj wzmocniony gospodarczo, świadom swej sily dal sie porwac nurtowi Hegemonistycznemu. Krolestwo Polskie mialo na nowo rozprzestrzenić swoja kulturę na sąsiednie narody słowiańskie dajac im spokój i dostatnie życie. Pierwszym jego objawem - mocno zwalczanym z poczatku byly działania polonizujące na terenie Ukrainy. Mimo silnego oporu, serii buntów, zamachów, protestów z nastaniem XX wieku dalo sie odczuć to samo zrozumienie Polskości z jakim borykał sie chłop Polski 50 lat wczesniej. Rozwoj przemysłu szczegolnie w Zagłębiu Lwowskim spowodował, ze ukraiński robotnik czy tez chłop powoli zaczynal sie utożsamiać z okresleniem Polak rozumianym jako osoba zamieszkująca obszar dawnej Rzeczpospolitej. Mimo tych sukcesów nalezy zauważyć, ze po okresie 70 lat ponownej wspólnej koegzystencji procent spolszczonych kresowiaków byl nadal maly.

Drugim elementem ktory pojawil sie pod koniec XIX wieku byl rozwój kapitalizmu a co za tym idzie stworzenie społeczeństwa kapitalistycznego. Reforma rolnictwa oraz ruch chłopów ze wsi do miast co wiazalo sie takze z rozwojem przemysłu doprowadził do powstania szeregu nowych zawodów do których siegano z duza checia. Doprowadziło to do ruchu wywołującego chec uzyskania stanowiska w przeciwieństwie do dawnego przypisania stanowego. Caly ten ruch doprowadził takze do zachwiania sie starej struktury społecznej na rzecz nowej w ktorej bardziej liczyły się specjalistyczne kwalifikacje, inwencja i pomysłowość wymagająca odwagi. Szczegolnie zyskała na tym klasa średnia z ktorej zaczynają się wyodrębniać właściciele wielkich firm, posiadacze miliardowych fortun i bogaci rentierzy. Przechodzą oni do klasy wyższej, gdzie obok arystokracji o rodowodzie szlacheckim zaczyna się kształtować kapitaliści, dla których tytułem do prestiżu bylo bogactwo. Innym elementem tego ruchu byl konsumpcjonizm i ogólne bogacenie sie ludzi. Doprowadziło to do zwiększonego zapotrzebowania na niektóre dobra, ktorych sprzedaż jeszcze bardziej napędzała przemysł. Kapitalizm to takze coraz większa specjalizacja w określonych zawodach a co za tym idzie wzrost swiadomsoci “swojej wartości” przez osoby ktorych dotyczyła.

Na koniec wrocmy jeszcze do samej Polski i polskości. W przeciwieństwie do okresu zaborów, gdzie narodowość i mysli nacjonalistyczne zbierały silne plony z każdym kolejnym dziesięcioleciem Królestwo Polskie stawało sie na nowo coraz bardziej multikulturowe i multiwyznaniowe. Pod koniec XIX wieku w jego sklad wchodziło blisko 12% Ukraińców, 9% Niemców, 8% Żydów, 3% Rusinów i 2% Czechow (razem ze Słowakami). Takze pod względem wyznań byl to prawdziwy nowy tygel. Mozna bylo tu znalesc wyznania: rzymsko-katolickie, greckokatolickie, prawosławne, mojżeszowe czy tez reformowane (protestanci). Trzeba przyznac, ze państwo odzyskało suwerenność w ostatnim mozliwym momencie. W 1798 roku niemiecko jezyczni mieszczanie Gdanska, ktorzy przez ponad 350 lat pozostawali wierni krolowi Polskiemu, buntowali sie przeciw wcieleniu ich do Prus. Biorac pod uwage pojawienie sie bardzo silnego nacjonalizmu w Niemczech, pytaniem bez odpowiedzi pozostaje czy za pare dziesięcioleci nie staliby sie najżarliwszymi obroncami nacjonalizmu niemieckiego. Mozna to zauwazyc na przykladzie polskiej wsi zyjacej na terenie Prus Ksiazecych. W przeciagu ostatnich lat duza ich czesc byla mocno zniemczona i obecnie bedac czescia skladowa Korony trzeba im na nowo przypominac pamiec o dawnych polskich przodkach. Podobnie nalezy sobie zadac pytanie, czy w sytuacji przedluzenia sie zaborow Polskosc nie ograniczylaby sie do osob mowiacych tylko jezykiem polskim wyznania katolickiego, czego poczatki mozna bylo juz zaobserwowac.

Zaloguj

Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

Poleć forum

Zaloguj

Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

casanunda Ten, o Którym mówią Księgi

Poleć forum

Szybkie Linki