Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

Odcinek 58





Polscy Habsburgowie​

Rod ten pojawil sie w Polsce razem z pierwszym Królem Karolem Ludwikiem Habsburgiem. General ten w poprzednich latach byl namiestnikiem Niderlandow, marszalkiem polnym, ministrem wojny a takze wladca Cieszyna do ktorego tytul uzyskal od Cesarza. Byl on spadkobierca Albrechta Sasko-Cieszyńskiego, syna Augusta II Sasa, króla Polski. Mimo ciężaru zadań jakie przed nim stawaly wladca ten nie zapominal o swoim rodzie i księstwie. W roku 1838 wykupuje od rodu Wielkopolskich ich dobra w Zywcu. Jego syn Albrecht ksiaze Cieszynski a od 1847 nastepny Krol Polski staje sie prawdziwym zarządca tych dobr. Buduje huty w Ustroju i Tczyncu, tartaki wodne i parowe w Cieszynie i Jabłonkowie. jest sponsorem szpitala w Cieszynie, kosciola w Tczyncu a takze wykupuje i rozbudowuje palac w Lipniku. Jego najwieksza inwestycja jest jednak budowa w 1856 roku browarow w Zywcu. Obaj wladcy jednak mimo calego swojego zainteresowania Polska i jej dobrem nadal czuli sie glownie Austriakami. Do zmiany doprowadził dopiero jego bratanek Karol Stefan Habsburg. To dopiero od niego zaczyna sie tak naprawde historia Polskich Habsburgów. Ksiaze ten wychowany od dziecka w Polsce mial bardzo maly kontakt ze swoimi kuzynami w Wiedniu. Polska byla dla niego ojczyzna tak z miłości jak i rachunku politycznego. Z tego tez powodu od urodzenia posługiwał sie jezykiem Polskim, w okresie późniejszym dbal o upamiętnianie historii Polskości w Cieszynie czy tez sponsorował patriotyczne projekty malarskie. Ksiaze wyrażał nadzieje, ze Polska w sojuszu z cesarstwem bedzie w stanie połączyć nacjonalizm i patriotyzm z imperialna polityka Wiednia.

Karol Ludwig Habsburg​

Wlasnie księstwo Cieszyńskie stalo sie najlepsza reklama tego rodu. Jego wladcy łączyli w jednym smykałkę do interesow z dbaniem o ludnosc miejscowa. Wszyscy pracownicy u Habsburgów poza bardzo wysoka pensja otrzymywali co roku dary w postaci jęczmienia, wegla czy tez nawet piwa. Zreszta o ich polskości świadczy fakt, ze wszyscy oni, nawet piastujący urzedy we Wiedniu zawsze w koncu ściągali do Cieszyna, ktory traktowali jako swoj wlansy dom i wewnątrz ktorego posługiwali sei jezykiem Polskim. Takze polityka malzenska byla nastawiona na łączenie sie z Polskimi rodzinami. Mimo ze Habsburgowie jako jeden z najpotężniejszych rodow mogli w stanie wejsc w koligacje z kazda rodzina panująca w europie wybierali bardzo czesto małżeństwa z Radziwiłłami czy tez Czartoryskimi. Jednak mimo calej ich polskości trzeba przyznac, ze wychowanie dzieci przebiegało w ten sam od wieków, wyznaczony we Wiedniu sposob. Dzieki odkąd tylko zaczna mowic włączone zostaja w trybiki nauki. Dostaja dokładnie wybrane i ocenzurowane przez nauczycieli podręczniki. Nadworny teolog dokladnie zadba o kręgosłup moralny przyszłych ksieciow, królów i cesarzy. Byli oni wychowywani w duchu konserwatywnych i katolickich wartości słuchając wykładów o prawie konstytucyjnym i innych podobnych tematach.

Albrecht Fryderyk Habsburg​

Jak juz pisalem dzieci praktycznie od urodzenia poddawane byly kształceniu ktore w efekcie koncowym mialo dac produkt jakim stawali sie ksiazeta. W ich nauke czesto wgłębiali sie takze ojcowie zajmujac sie wykladami takich przedmiotów jak historia sztuki itp. Do zamków czesto sprowadzani byli artysci, wynalazcy czy tez naukowcy ktorzy mieli zachecic mlodych Habsburgow do wytężonej pracy. Nie byly to jednak tak bardzi interesujące wyklady. Jako, ze zwykle kazda z galezi rodu uczyla swoje dzieci oddzielnie, różnica w ich wieku nie pozwalała na wspolne zajecia. Z tego tez powodu przez wiele godzin 6 dni w tygodniu spędzali oni czas samotnie ze swym nauczycielem i książkami. Ich konserwatyzm program nauczania wypełniony byl takimi przedmiotami jak arytmetyka, historia, literatura, gramatyka, religia i oczywiście jezyk Niemiecki (a w przypadku naszych Habsburgów takze Polski). Dbano o to zeby niszczyć kazda reakcyjna mysl w mlodych glowach. Na kazdych zajeciach wpajano jedyna sluszna ocene sytuacji czy tez wydarzeń. Krytykowano wszelkie liberalne mysli i nowinki. Oczywiscie jako zlo calego swiata przedstawiano Pruski rod - ktory pragnie zagarnąć slusznie należące sie Austrii tytuly. Nauczyciele tak bardzo obawiali sie przeniknięcia jakis nowych mysli do umyslow młodych książąt, ze sami przepisywali podręczniki dbajac o ich odpowiednia ocene .

Fryderyk Habsburg​

Jako, ze mieli oni w przyszlosci pelnic sluzbe wojskowa lub dyplomatyczna niezbędnym byla nauka jezykow. Poza podstawowym - Niemieckim uczyli sie oni takze Francuskiego, Angielskiego, Polskiego, Czeskiego czy tez nawet Węgierskiego. Takze pod względem religii chłopcy nie mieli żadnego prawa wyboru. Od poczatku kształcono ich na prawdziwych katolików ktorzy bez chwili zastanowienia akceptowali nakazane im prawa boskie. Inne przedmioty wydawały sie ciekawszymi. Nauka wojskowości, architektury czy tez inżynierii a takze prawa stawaly sie dla nich prawdziwa odskocznia. Wsrod przyszłych władców dbano takze o ich rozwoj fizyczny. Codziennością byly zajecia z jeździectwa, fechtunku czy tez tanca. Co prawda Polska galaz Habsburgów, poddana bardzo silnemu spolszczeniu zaczela w koncu odchodzić od tego bardzo sztywnego nauczania, to jednak caly proces zajal wiele pokolen i wplynal na postrzeganie sytuacji przez kolejnych Polskich Królów.

 

Odcinek 59

1875-80





Administracja​

Przyłączenie Prus Ksiazecych stanowilo powazne obciążenie dla kraju. Co prawda byly to bardzo uprzemysłowione tereny, ale zamieszkiwali je glownie Prusacy zdecydowanie negatywnie nastawieni do Polakow. Na kazdym kroku administracja odczuwala ten sprzeciw i probe zastosowania biernego oporu. Z tego tez powodu kazda decyzja jaka wprowadzano na tym terenie wymagala duzo większego wysilku. W sierpniu w Krolestwie udaje sie przywrócić dzialnie gospodarki sprzed okresu wojny. Z tego tez powodu obniżone zostaja podatki dla klasy wyzszej do 10% Jednoczenie klasa biedna placi podatki na poziomie 50%. Po koniec 75 roku Krol zarządza remont wszystkich twierdz i koszar na terenie Prus Książęcych. W lipcu tego roku ogloszono kolejne wyniki wyborow do parlamentu. Ponownie zdecydowanie wygrali konserwatyści jednak tym razem po raz pierwszy w historii wygrala Loza Przemyslowa. Jedna z pierwszych decyzji rzadu bylo ustawienie minimalnych podatków dla wszystkich klas na poziomie 25%. Wiazalo sie to z podniesieniem podatków dla klasy sredniej i wyzszej o 10%. jednocześnie pozwolilo to zimniejszyc podatki dla klasy nizszej do 25%. W październiku 77 roku ogloszone zostaje obnizenie taryf na niektore towary. Obecnie panstwo postanowiło dopłacać fabrykantom za sprowadzanie surowcow niedostępnych w kraju.

​

Dyplomacja​

Juz w styczniu 1875 roku dociera do Rzadu wiadomość z CSA o wygraniu wojny z Meksykiem. Konfederaci dzieki swojemu zwycięstwu zyskiwali czesc Arizony oraz region Chihuahua. Dyplomacja caly czas prowadzała proces poprawiania stosunkow z sasiadami. Pierwsze misje wyslane sa do Rosji i Austrii. W kolejnej grupie sa Belgia i Bavaria. W czerwcu następnego roku do Polskiej Ligi Handlowej przyłącza sie takze Haiti a 3 lata pozniej takze Rumunia. W 1878 roku wysłana zostaje pierwsza misja dyplomatyczna do cesarstwa Japonii. Zawiązane zostaja nowe relacje i mimo, ze oba państwa nie maja wspolnych interesów to relacje zaczynaja sie ocieplac. W maju dyplomacja Polska w czasie negocjacji we Wiedniu jest swiadkiem uroczystosci powstania nowego panstwa. Od tej chwili Cesarstwo Austrii staje sie Cesarstwem Austro-Wegierkim. Reforma panstwa i troche inne spojrzenie na sytuacje w europie pozwala na szybsze ocieplenie relacji z tym panstwem.

​

Wydarzenia​

W kwietniu 1875 roku w Poznaniu zastosowane zostaja nowe nawozy opracowane na uczelni w Lwowie. W następnym miesiacu Rzad zmuszony jest zastosować przekupstwo urzędników Egipskich, ktorzy nagle odmawiają Polskim naukowcom praw do prac badawczych. W sierpniu w Poznaniu dochodzi do dyskusji na temat systemu wyborczego Krolestwa. Wszyscy przedstawiciele coraz bardziej wspieraja system oparty na bogactwie a nie samym fakcie posiadania ziemi. Rok pozniej dochodzi do dyskusji wewnatrz rzadu w sprawie Prus Książęcych. Sytuacja w nich nadal jest niewygodna i administracja traci duzo sil aby utrzymac w nim status quo. Dochodzi do propozycji aby na tych terenach utworzyć autonomiczne księstwo. Krol jednak świadom roznic odmawia podjecia takiej decyzji. W marcu 1877 roku dochodzi do kolejnej proby zabojstwa wladcy. Tym razem mowi sie, ze jest to zemsta Pruskiej organizacji za brak decyzji o utworzeniu na tych terenach autonomii. Jeszcze w tym samym miesiącu podjeta zostaje decyzja o sfinansowania dzialan Patriotów na wschodzie. We wrzesniu 79 roku dochodzi do reformy podatków. Miesiac pozniej do Krola docieraja wiadomości o utworzeniu komunistycznych placówek w Memelu. Rzad postanawia narazie tylko przygladac sie tym organizacjom.

​

Technologie​

Nadal Flota wojenna jest oczkiem w glowie władcy. W lutym 1875 roku powstaje propozycja budowy nowych monitorów - mialyby to byc male okrety z bardzo duzym kalibrem dzial. Inna opcja mowi o wybudowaniu bardzo szybkich okrętów ktore dzieki swojej szybkosci beda w stanie nadrobić przewage liczebna wroga. Obawy stanowi jednak fakt, ze ze wzgledu na szybkosc beda one bardzo slabo opancerzane. Pewnym jej rozwinięciem staje sie pomysl utworzenia floty szybkich okrętów ktore zajete bylyby przerywaniem wrogich lini zaopatrzenia. Pod koniec 1876 roku pojawiaja sie pierwsze projekty takich okretow. Maja one duzy zasieg i duza szybkosc. Ze wzgledu na slabosc przeciwnika ich uzbrojenie nie jest zbyt silne. W maju następnego roku marynarka tworzy pierwsze podreczniki dla dowodcow okretow z informacjami o wygladzie i podstawowych danych najczęściej spotykanych okretow wrogich flot. Przy okazji przeprowadzone zostaja prace nad najlepszymi metodami celowania tak aby jak najbardziej zaszkodzic wrogim okretom. W sieprniu tego roku przeprowadzone zostaja pierwsze nocne cwiczenia floty. W 1875 roku Armia ladowa przeprowadza reforme systemu zaopatzrenia. Dzieki jego nowemu zorganizowaniu amunicja i inne potrzebne towary mialy szybciej i w większej ilosci docierać do jednostek liniowych. Przy okazji tworzone zostaja przy głównych koszarach wieksze magazyny z zaopatrzeniem. Dzieki nim w wypadku wybuchu wojny amunicja miala byc od razu wysylana do jednostek frontowych. W październiku nastepnego roku Armia rozpoczyna prace nad karbidem - nowym rodzajem prochu. Dzieki bezdymnemu i bardziej wybuchowemu spalaniu sie ma on dac lepsze parametry karabinom.

​

Na poczatku 1876 roku w polsce pojawia sie teoria darwinizmu. Mowi ona o rozwoju gatunkow i wplywie czynnikow zewnętrznych na ich rozowj. W Polsce jest najbardziej znana z jej końcowego argumentu, ze gatunek ludzki podchodzi od malpy. W tym bardzo religijnym kraju jest to nie do pomyślenia. W maju pojawia sie pojecie kolektywizmu mówiącego, ze dla dobra społeczności nalezy tak organizować dzialanie fabryk, farm czy wsi aby jednostka nie mogla stawiać wyzej swojego dobra nad dobro ogolu. W tym samym miesiacu w Lwowie koncza sie prace nad nowymi nawozami. We wrzesniu z kolei udaje sie opracować szybsza i tasza metode produkcji stali. Jednoczenie do uzycia wprowadzone zostaja Piece martenowskie, ktore pozwalaja na wykorzystanie gorszej jakosci zelaza przy jednoczesnym poprawieniu jej wytrzymałości. W maju 1877 roku, niedlugo przed swoja smiercia Ignacy Lukasiewicz opracowuje nowoczesna metode rozdzielenia nafty na rozne substancje przydatne w innych procesach. Powoduje to jednocześnie powstanie paliwa - ktore moze stanowić naped dla roznych urządzeń. Jeszcze w tym samym roku powstaja pierwsze rafinerie zajmujące sie tym procesem. We wrzesniu pojawiają sie pierwsze szczepionki na cholerę. Pozwalaja one drastycznie zmniejszyc śmiertelność wsrod chorych. Rok pozneij w fabrykach pojawia sie oświetlenie gazowe. Pozwala ono na dluzsza i skuteczniejsza prace robotników.

​

PS: mapa juz z nowym zmienionym podzialem administracyjnym. Jesli sie wyrobie (i dostane spam posta) to moze cos wieczorem (po pracy) jeszcze wrzuce (juz z okazji soboty).

 

Odcinek 60

1884-86




Wojna ze Związkiem Północno-Niemieckim​

Ostatnia wojna z Prusami miala bardzo przykre dla Królestwa konsekwencje. Nie dość, ze uzyskano bardzo wrogie Prusy Książęce to na dodatek bardzo usztywniła stanowisko księstw Niemieckich na polnocy. Nieudolność dyplomatyczna Austrii doprowadzila do sytuacji w ktorej oba panstwa byly uważane za bardzo wrogie Niemcom. Zreszta slowo Niemcy od czasu 1815 roku gdy upadl pomysł Napoleona na Związek Niemiecki wydawalo sie, ze skutecznie zniknęło ze słownika europejskiego. Razem z nim zniknął pomysl odrodzenia Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jednak sytuacja międzynarodowa oraz strach przed Austro-Węgrami a byc moze jeszcze bardziej przed Królestwem Polski skutecznie zmienil to nastawienie. Juz w czasie rewolucji w 1848 roku doslzo do pierwszej proby odrodzenia tego państwa. Wtedy jednak dumny Friedrich Wilhelm IV odrzucił koronę podarowana mu przez prosty lud. Kolejne lata, a szczególnie polityka kanclerza Otto von Bismarcka okazala sie bledna. Nie potrafil on nawiązać sojuszów ktore skutecznie wyprowadziłyby Prusy z klincza. Kolejne porazki doprowadziły do zmiany metod jakie stosował kanclerz. Prusy skupiły sie bardziej na dyplomacji nawiązując coraz bliższe kontakty z Saksonia, Hanowerem czy tez Meklemburgia. To właśnie z Saksonii jej nowy Krol Albert I Wettyn - wielki fan federacji oraz wojskowy odczuwający zagrożenie ze strony Austro-Wegier - zaproponował podpisanie umowy miedzy krajami położonymi na polnoc od lini Menu. Inicjatywa ta spotkala sie z glebokim poparciem Wilhelma I Hohenzollerna i 18 sierpnia 1880 roku podpisano tzw Konfederacje Magdeburska.

​

W jej wyniku powstal Zwiazek Północno-Niemiecki ktorego przewodniczącym stawal sie Krol Pruski (jako najpotężniejszego kraju członkowskiego). Utworzono tez konstytucje (opracowana przez kanclerza) do ktorej nowy przewodniczący dostawal prawo weta. Kolegialnymi organami Związku były Sejm Rzeszy (Reichstag) i Rada Związku (Bundesrat). Sejm realizował kompetencje ustawodawcze i ratyfikował umowy międzynarodowe. Większość ustaw uchwalanych przez Reichstag musiała być zatwierdzana przez Radę, która także wydawała rozporządzenia do ustaw uchwalonych przez Reichstag. Decyzje wladcy wymagały kontrasygnaty ze strony kanclerza we wszystkich sprawach poza wojskowymi. Tutaj nalezy zwrocic uwage, ze ani kanclerz ani sejm nie mialy wpływu na sprawy wojskowe oddane w calosci w rece Krola. W kolejnych latach doszlo do rozwinięcia federacji o przepisy o swobodnym przepływie obywateli, o wspólnych paszportach i poczcie a takze unifikacja Armii. Panstwa członkowskie weszły do wspólnej organizacji celnej ktora w niedługim czasie nabrala duzo wiekszych uprawnień. Okres 1880-1884 poświęcony byl na unifikacji i silnemu połączeniu dotychczas obcych panstw. Sukces tego zabiegu dyplomatycznego ponnownie dodal skrzydel Pruskiemu militaryzmowi. W sytuacji gdy dalo sie odczuc dla Zwiazku poparcie Belgii, Holandii a przede wszystkim Wielkiej Brytanii wydawalo sie, ze jest to dobry moment do przeprowadzenia uderzenia. 13 stycznia 1884 roku ogłoszono wybuch kryzysu związanego z Prusami Książęcymi należącymi obecnie do Polski. Gdy okazało sie, ze nie ma wystarczającego poparcia w maju tego roku zaoferował polubowne wyjście z kryzysu. Jednak Krol Polski Albrecht Fryderyk Habsburg świadom byl, ze to oferta tylko chwilowego pokoju. Najwyraźniej ocena potencjału zachodniego sąsiada przez Polskę byla nieodpowiednia i odebranie im Prus (Wschodnich) wcale nie osłabiło ich a wręcz wzmocniło. Nie bylo innego wyjscia jak jeszcze raz wypowiedzieć mu wojne i ponownie odepchnąć od granic.

​

18 maja 1884 roku strona Polska odmówiła polubownego załagodzenia konfliktu. Jeszcze w tym samym tygodniu wojska Pruskie wkroczyły do Polski. Wojsko Polskie zostalo zaskoczone tym nagłym atakiem i nie stalo na granicy. Zanim zebrano wszystkie korpusy Niemiecka Armia generala Eduarda von Schliffena zdołała dotrzeć juz do Gdanska, gdzie opor jej stawiał jak zawsze 7DP generala Siwickiego a przede wszystkim jej Pulki Królewskiej Piechoty Morskiej. To dzieki nim, mimo znacznej przewagi ogniowej Niemców udaje sie przetrwać do października gdy z odsieczą nadchodzi Armia Polska. Znaczna przewaga Polaków powoduje, ze do 10 tego miesiąca napastnicy musza wycofać sie na poludnie. W czasie odwrotu dostaja sie pod flankujący atak 3KP generala Zajaczka. Nagly i niespotykany atak a szczególnie wyjście na tyly 5 Brygady Jazdy dokonały wielkiego spustoszenia. Do Tucholi dociera zaledwie ⅓ z nich. General nie zazna tutaj jednak spokoju. Juz od 20 tego miesiąca jest ciagle spychany bardziej na południe i w koncu 24 po wyjsciu na swoje tyly Gwardii zmuszony zostaje do Poddania sie. Szczególnie niewygodnym dla Federacji byl fakt, ze do wojny przyłączyły sie takze Francja i Austro-Węgry. Szczegolnie te drugie znacznie przycznily sie do tragicznej sytuacji Niemców. Sposrod 6 korpusów niemieckich 1 zostal przechwycony przez Polakow, Dwa byly na etapie wkraczania do Poznania, Trzeci z nich został przechwycony przez Austryjakow w okolicach Kostrzynia a 2 ostatnie zostaly zniszczone jeszcze na śląsku. Co gorsza w okolicach Czech utworzyl sie nowy front ktory odciągnąć ze wschodu reszte rezerw. W takiej sytuacji zwycięstwo nie mialo szans zaistnieć.

​

Polacy wykorzystując zamieszanie u wrogów w listopadzie przeprowadzają drugie uderzenie na oddzialy zebrane w okolicach Wielkiego Ksiestwa Poznańskiego. Juz 12 tego miesiaca general Jurgen von Kleefeld zostaje pokonany pod Poznaniem. Jego oddzialy zostaja zepchnięte z pola bitwy i ścigane az w koncu caly korpus przestal istnieć. W grudniu Dywizja Niemiecka ponownie probuje zdobyc Gdansk. Ostrzeżona o nadejściu wojsk Polskich wycofuje sie do Elblaga, gdzie zostaje przechwycona 16 tego miesiaca. W przeciągu 10 dni zostaja oni pokonani i zniszczeni a ich dowódca Karl Droste zmuszony do poddania. Byl to właściwie koniec dzalan na froncie wschodnim. Niemcy bronili sie juz tylko na poludniu gdzie toczono ciężkie walki z Austro-Węgrami. Niemcy ktorzy zdolali zebrac w okolicy Chemitz 3 korpusy skutecznie bronili sie utrzymując pozycje. Wykorzystała to Armia Polska ktora obecnie szerokim frontem kierowala sie na Berlin. Juz 26 marca general Zajaczek pokonuje pod murami Szczecina dywizje Aleksandra von Bulowa. Pare dni później mieszkańcy miasta otwierają przed nim bramy miasta. Do maja general Dabrowki opanowuje rejon Cottubus i kieruje sie bezpośrednio do wrogiej stolicy. Na miejscu pokonuje brygadę jazdy generala Dietera von Blomberga. Dochodzi do oblężenia maista ktore trwa praktycznie kolejny rok. W koncu 1 marca 1886 roku Krol Wilhelm poddaje sie. W przeciągu następnych dni oglsozone zostaja warunki pokoju. Polska ze swojej strony wymusza na Federacji rozbrojenie, zniszczenie twierdz i częściowe rekompensaty natomiast Austro-Węgry żądają oddania przez Bawarię Palatynatu.

​

Polska ponownie wychodziła z wojny zwycieska. Ale czy aby na pewno? Ciagle kolejne wojny i środki przeznaczane na armie rujnowały gospodarkę ktora przecież dopiero odtwarzana byla po odzyskaniu niepodległości. Nie poprawiają sytuacji ciagle zarazy ktore towarzysza wojnom. Zresztą samo zakończenie wojny tez ma przykre konsekwencje. Z jednej strony robotnicy kierują sie na nowe tereny licząc na lepsze zycie tam. Wiąże sie to ze wzrostem pensji a z drugiej brak sprzedaży płodów rolnych dla wojska powoduje drastyczny spadek popytu. Te wszystkie rzeczy przy ciągle głownie gospodarce rolnej powodują nadciągniecie wielkiego kryzysu. Nie poprawia sytuacji rzad którego interesy powiązane z fabrykantami, burżuazja i bogatym ziemiaństwem nie jest w stanie skutecznie reagować na zaistniała sytuacje. Co gorsza biedna szlachta i chlopi stanowiący podstawę armii coraz głośniej dopominają sie zmian. Albrecht Fryderyk Habsburg przezywa chwilowe załamanie psychiczne, gdy dowiaduje sie, ze ponad półtoraroczna wojna kosztowała skarb państwa sume zbliżoną do 20 letniego jej budżetu. Jako ze panstwo przystąpiło do wojny bez odłożonej odpowiedniej sumy pieniędzy (ciągle spłacane byly stare długi z czasu powstania listopadowego oraz uwlaszczenia) dlug panstwa zostaje podwojony do sumy 10 mln zlp. Oznacza to, ze panstwo pod wzgledem finansowym cofnelo sie do poziomu z okresu powstania listopadowego. Krolestwa nie stac juz na wiecej takich wojen.

​

PS: wielkie podziekowania dla uzytkownika chassepot z forum Historycy.org dzieki ktorego postom bylem w stanie ogarnac skale kosztow takiej wojny.

PS2: wojna troche napisana po lebkach - bo autentycznie nie chce mi sie pisac po raz tysieczny tego samego AI jest glupie i atakowalo mnie gdy bylem przygotowany.

 

Odcinek 61


​

24 pazdziernika 1878 roku osoby przechadzające sie wzdłuż portu Gdańskiego mogly zauwazyc zaskakujace poruszenie. Na redzie duza grupa oficerów i cywilow obserwowała jakis dziwny pojazd wypływający z portu. Jak sie pozniej okazalo byl to cylindryczny pojazd dlugosci 5 metrow zaprojektowany przez Stefana Drzewieckiego. Ten zbudowany z własnych srodkow finansowych pierwszy polski okret podwodny właśnie tego dnia przechodził testy pod okiem polskiej admiralicji. Sam okret skladal sie z dwóch czesci. Dolna - bedaca zbiornikiem balastowym laczyla sie ze zbiornikiem sprężonego powietrza. Gorna będąca miejscem pracy marynarza kończyła sie szklanym kołpakiem przez ktory obserwowano przestrzeń wokol pojazdu. Jego uzbrojeniem byla mina mocowana za pomocą gumowych rekawow do kalduba. Po odplynieciu na odpowiednia odleglosc ladunek byl detonowany. Wlasnie tego dnia przeprowadzano testy na nim a operatorem okretu byl sam Drzewiecki. Mimo wypelnienia misji pojawily sie problemy. Okret posiadal bardzo mala sterowność i szybkosc w ogole. Powodowało to niemożliwość uzywaia go w warunkach bojowych. Co gorsza mine mozna bylo podlaczyc tylko do okretow ktore nie poruszaja sie - wiec i cele byly ograniczone.

​

W ten sposob przeprowadzono pierwsza probe ataku za pomoca Polskiego okretu podwodnego. Drzewiecki nie byl jednak pierwszym konstruktorem ktory sie tym problemem zajmowal. Juz w XVI wieku znany polski alchemik Michal Sedziwoj herbu Ostoja przedstawiał wnioski dotyczace procesu palania i oddychania. Dzieki wynikom byl on w stanie opracować aparaty podwodne umożliwiające prace na malych głębokościach. Swoje prace przedstawil on miedzy innymi Corneliusowi Drebbelowi ktory to w pozniejszym czasie juz na dworze krola Jakuba I tworzyl wiosłowe lodzie podwodne. Podobno w kolejnych latach mozna bylo przeprowadzić podroż pod woda z Westminsteru do Greenwitch, ktora trwala 3 godziny. Powietrze do oddychania zapewnialo w jej czasie podgrzewanie saletr potasowej i sodowej. Kolejna postacia związana z Polska byl Kazimierz Czarnowski ktory w roku 1825 zaprojektował kolejny pojazd. Ta 10 metrowa jednostka napędzana byla przez 28 wioslarzy. Byla ona uzbrojona w ladunek wybuchowy. Mimo sukcesu kolejnych badan zaniechano. Wrocmy jednak do znanego nam juz Stefana Drzewieckiego. Po pierwszych testach konstruktor wcale sie nie zrazil i tworzyl nowe projekty. Juz w 1881 roku zbudowana zostaje nowa jednostka. Napędzana jest ona dwoma przekładniami rowertowymi obsługiwanymi przez 4 marynarzy. Aparat mial dlugosc 5,7 metra i napedzany byl srubami umieszczonymi na dziobie i rufie. Okret ten zbudowany z blachy mail przekroj trójkątny a na jego szczycie znajdował sie maly kiosk Jednostka wyposażona byla takze w prototypowy peryskop oraz rure umożliwiająca oddychanie. Byla ona uzbrojona z miny umocowane na dziobie. Aby zaatakować okret wroga nalezalo podpłynąć pod jego stepke i dzieki sprężonemu powietrzu wypchnac miny ktore byly nastepnie elektrycznie detonowane. W 1888 roku konstruktor buduje takze wersje rozwojowa okretu wyposażona w silnik elektryczny.

​

Kolejna postacia o ktorej warto wspomniec jest Edmund Zalinski urodzony w 1849 roku w miejscowości Kurnik (Poznanskie). Juz w młodości zdolal sie wykazac w czasie wojny secesyjnej (wyslany tam z Królestwa jako ochotnika) gdzie wyrobil sobie marke pomysłowego inzyniera. W latach następnych wykladal na Massachusetts Institude of Technology. Szybko jest zainteresowanie skupilo sie na okrętach podwodnych ktore zostałyby uzbrojone w pneumatyczne dzialo dynamitowe jego konstrukcji. W koncu w 1885 roku dochodzi do współpracy z innym konstruktorem Johnem Hollandem. Obaj konstruktorzy tworza dlugi na 50 stop okret w ksztalcie cygara, napedzany silnikiem Brayona. Ze wzgledu na naciski Polaka, dla ktorego sukces dziala byl bardziej wazny od samego okretu zdecydowano sie zbudowac z go z drewna. Niestety juz przy pierwszej probie wystrzalu okazalo sie, ze kadlub nie wytrzymuje energii wystrzalu tego poteznego dziala. Okret na wiele miesiecy musial wrocic do dokow na konieczne naprawy i poprawienie konstruyukcji.

​

Okret byl sterowany przez jednego marynarza z kopuly umieszczonej w centrum kalduba. Samo sterowanie okretem opieralo sie na poruszaniu dwoma poziomymi i 1 pionowym sterem. Mimoz e dzieki ich pracy mozliwe bylo zanurzanie i wynurzanie okretu. Jako glowne narzedzie do tych manewrow stosowane bylo zalewanie i wypuszczanie wody ze specjalnie przygotowanych komor na bokach kadluba. Konstruktorzy przewidywali, ze w czasie dzialan wojennych okret podplynie do przeciwnika na odleglosc mniejsza niz 0,5 mili a nastepnie nieznacznie wynurzy swoj dziub dzieki czemu koncowka lufy bedzie wystawala ponad powierzchnie wody. Dzieki wybuchowi ladunku skladajacego sie z nitro-gliceryny pocisk zostanie wyrzucony do przodu. W dalszych probach postanowiono przedluzyc sama lufe umozliwiajac strzelanie przy pelnym zanurzeniu. Aby tego dokonac na wysuwajacej sie lufie zastosowano lusterka oraz pryzmaty umożliwiające kontrole zanurzenia okretu. Takze sam zasieg dziala zostal zwiekszony. Obecnie bylo ono w stanie strzelac praktycznie na dystansie 2 mili. Mimo szans rozwojowych projektu, oraz prob zastosowania nowych typow pociskow, min i torped nie doslzo do rozwiniecia projektu. Roznice w charakterze i pomyslach obu konstruktorów doprowadzily do zawieszenia ich wspolpracy. Nieldugo pozniej Holand dzieki uzyskaniu funduszow od rzadu USA rozpoczyna budowac dla nich nowe typy okretow stajac sie protoplasta przyszlej floty podwodnej. Co do samego porucznika Zalinskiego to po zalamaniu sie projektu i braku zainteresownaia jego dzialem wrocil do Polski gdzie wrocil do wykladania na uczelnii.

​

 

Odcinek 62




1880-85


Administracja​

W styczniu 1880 roku zaledwie 4 lata po zakonczeniu ostatniej wojny odbywaja sie kolejne wybory do parlamentu. Zgodnie z przewidywaniami konserwatysci zdobywaja w nich zdecydowana przewage. Do parlamentu dostaje sie w 90% politycy Lozy Przemysłowej co zaskakujace ich jedynymi rywalami staja sie poslowie Socjaldemokracji Krolestwa Polskiego i Litwy. Bylo to zaskakującym dla politykow i dworu Królewskiego ktorzy nie spodziewlai sie tak wielkiego upadku liberałów oraz wzrostu sily zwiazkowcow. Trzeba przyznac, ze ostatnie zdobycze terytorialne co zaskakujące zdecydowanie pogorszyły sytuacje wewnętrzna w kraju. Zamiast spodziewanych zysków stworzyły nowe komplikacje z którymi rzad musial sie na nowo uporac. Nadal największa grupa niezadowolonych byli republikanie żądający zwiększenia praw wyborczych dla pozostałych klas a takze (w przyszłości) dla kobiet. Kolejna - nowa grupa byli Prusacy którzy obecnie stanowili powazna grupe społeczna w Polsce. Mimo spokoju jaki im zapewniono, a byc moze właśnie z tego powodu coraz czesciej dochodziło do protestów niezadowolonych mieszkańców żądających jesli nie wolnosci to duzej autonomii. Kolejna powazna grupa protestujących byli robotnicy zwiazani z komunistycznymi organizacjami związkowymi. Domagali sie oni coraz wiekszej ochrony tej szczegolnej grupy spolecznej.

ul. Dluga w Warszawie​

Rzad byl jednak swiadom ze plany Socjaldemokracji siegaja znacznie dalej. Powodowało to, ze policja coraz intensywniej interesowała sie członkami tej partii. Ostatnimi dwoma grupami ktore stanowiły problem byli nacjonalisci białoruscy oraz litewscy. Szczęśliwie te ostatnie grupy byly coraz słabsze. Na uwage zasługuje, ze wsrod tych organizacji brakuje Ukraińców. Najwyrazniej w koncu doszlo do zaakceptowania przez nich obecnej sytuacji. W silnym preznie nierozwijającym sie państwie znalezli oni miejsce dla siebie. W lipcu 1881 roku ogłoszone zostaje ponowne obniżenie taryf. Obecnie panstwo dopłacało do sprowadzanych z zagranicy surowców (niedostepnych w Polsce) blisko 10% ich ceny. Rok pozneij dochodzi do ponownego liczenia ludnosci zamieszkującej Krolestwo. Miesiac pozniej dochodzi do reformy systemu Bankowego. Prezesem Banku Polskiego od tej pory zostawała osoba wybrana przez Króla. Z koncem 1883 roku zapada decyzja o rozbudowie portow w Gdansku i Królewcu. W miastach tych poza nowymi dworcami przemysłowymi, portami wolnocłowymi tworzone sa takze nowe kanaly wodne ułatwiające transport. W czerwcu następnego roku w Warszawie zorganizowane sa kolejne targi międzynarodowe połączone z konferencja naukowa.

ul. Wiecierze w Gdansku​

Dyplomacja​

W zwiazku ze smiercia Teodora Morawskiego w Paryżu 21 września 1879 nowym ministrem spraw zagranicznych zostal Wladyslaw Zamoyski. Ten urodzony w 1853 roku syn wielkiego generala i ministra w rzadzie Królestwa Kongresowego stal sie poniekad początkiem nowego etapu w działalności panstwa. Jego poprzednik Teodor Morawski byl ostatnim z urzędujących polityków ktorzy pamiętali jeszcze działalnośc w czasie powstania listopadowego. Obecnie w rzadzie dzialali ludzie głownie urodzeni w latach późniejszych, ktorzy nie pamietali okresu zaborów i braku Polski na mapie. Jednym z pierwszych dzialan nowego ministra byla proba unormowania stosunków z Federacja Polnocno-Niemiecka. Niestety mimo najszczerszych checi panstwo to przejawialo nadspodziewana wojowniczosc i chec odzyskania utraconych terenow. Drugim kierunkiem bylo Cesarstwo Rosyjskie z ktorym powoli udalos ie unormowac stosunki. Slabosc wewnetrzna i ciagle bunty targajace tym niegdys poteznym państwem skutecznie utrudnialy działanie Polskiej dyplomacji. Z drugiej strony wymiana handlowa prowadzona z tym państwem dzialalana korzyść obu nacji. Brak wojny clowej a takze potrzeba sprowadzania towarow z Krolestwa skutecznie zniechęcała do tego wladce Niemieckiego. Trzecim celem byla oczywiście Austria a właściwie Austro-Węgry bo tak od niedawna nazywalo sie to państwo. Mimo różnic w polityce zagranicznej do jakiej dochodzilo w ostatnich dziesięcioleciach Wiedeń rozumial, ze ze strony Polski moze miec tylko partnera lub przeciwnika. W sytuacji pogarszajacych sie stosunków w Niemczech - gdzie Austria ciagle tracila wpływy działania polskiego ministra byly tym bardziej ulatwione.

Kielce w 1885 roku​

Wydarzenia​

1 sierpnia 1880 roku na polecenie Krola Polska przyłączyła sie do obrad w Genewie w wyniku ktorych podpisano międzynarodowa konwencje. Byla w niej mowa o zakazie atakowania sluzb sanitarnych jak i szpitali w czasie wojny jak i regulowała na nowo dopuszczalne metody walki. We wrzesniu tego roku w kopalniach w Polsce pojawiaja sie nowe mechaniczne maszyny ułatwiające i przyspieszajace wydobycie. 7 listopada 1883 roku dochodzi do wielkiego ślubu w Warszawie. Fryderyk Habsburg syn Karola Ferdynanda Habsburga (brat Krola) ożenił sie z księżniczką Hildegarda Bawarska. Bylo to o tyle doniosłe wydarzenie, ze przy rezygnacji z pretensji do tronu swojego ojca oraz braku męskiego potomka u Krola stawal sie on nastepca tronu. Wybranie bawarskiej księżniczki na zone wyraznie wskazywało przyszłe kierunki działań dyplomacji Polskiej.

Wawel​

Technologie​

Uprzemysłowienie rolnictwa w kraju sila rzeczy musialo wpłynąć na jego rozwój w koloniach. Polskie kompanie wchodzące w sklad Polskiej Ligi Handlowej juz na początku 1880 roku zaczely sprowadzać maszyny pomagające w zbiorach tabaki, kawy czy tez cukru. W okresie nadchodzących 5 lat wprowadzono takze szereg aktów prawnych dotyczących rynku i finansów. Wprowadzono nowe regulacje wspierające kontrole państwa nad poczynaniami firm a takze regulacje monetarne dotyczące handlu zagranicznego. Wszystkie te zmiany byly czescia szeroko zakrojonej modernizacji systemu bankowego którego efektem końcowym bylo wprowadzenie nowego aktu o Banku Polskim. Takze edukacja sie rozwinęła w tym czasie. Dzieki popularności filozofii analitycznej oraz rozwoju logiki udaje sie rozwinąć system edukacji. Jego szczególnym efektem bylo wprowadzenie do uczelni systemu stypendiów ktore mialy pozwolić biedniejszym studentom na rozwoj potencjalu. Innym bylo wprowadzenie do uczelni socjologii opisywanej przez Émile Durkheim.

zaklady mechaniczne w Elblagu​

Zdecydowanie spokojniej pod względem zmian bylo tym razem w Armii. Na przełomie 1883 i 84 roku w Wojsku Polskim przeprowadzano testy tzw karabinów maszynowych. Oczywiście dzieki wojnie secesyjnej oraz Richardowi Jordan Gatlingowi znane one byly juz uprzednio polskim generałom ale nigdy do tej pory nie brano ich pod uwagę. Dopiero obecnie pojawienie sie “Mitrailleuse”, “Gardner gun“ czy tez karabinu Maxima spowodowało potrzebę bliższego przyjrzenia sie tej broni. Testy wykazaly potężna sile obronna jaka te bronie dawały jednak ich zapotrzebowanie na amunicje a takze problemy z poruszaniem jak i zawodność powodowały niechęć do szybkiego wprowadzenia ich na stan wyposażenia żołnierzy. Tymczasem zaklady w Kozienicach mialy pracować nad własna konstrukcja ktora pozbawiona bylaby wad poprzedników. Jeszcze w tym samym roku wprowadzone zostaja do regulaminów nowe typy fortów kolonialnych, przygotowanych ścisle do dzialan zamorskich. Forty te mialy byc przygotowane na długie działania w odseparowaniu od głównych sil. Jednoczesnie ze wzgledu na nowe technologie zdecydowano sie zmienic system obrony piechoty. Dzieki jego rozciągnięciu w glab i zastosowaniu umocnionych obiektów ogniowych a takze rozszerzeniu prac saperskich spodziewnao sie wzrostu sily obronnej tak brygad jak i dywizji.


PS: odcinek mialem wrzucic wczoraj - nawet skopiowalem tekst -ale bylem tak zmeczony po pracy, ze nie mialem sily go edytowac i szukac zdjec Jako przerywniki do tekstu tym razem wybralem zdjecia ztego okresu - chyba dobrze oddaja klmat tamtej Polski Narazie mam przygotowanych 16 odcinkow wiec robie sobie przerwe z pisaniem zeby podladowac baterie

 

Odcinek 63





Historia Królewskiej Marynarki Wojennej cz. 2​

Marynarka Wojenna caly czas odczuwala brak tak okrętów jak i marynarzy. Krol i Admiralicja byli jednak świadomi, ze nie da sie nadgonić w szybkim tempie naleciałości poprzednich lat. Z tego tez powodu w 1872 roku zapada decyzja o kupieniu angielskich kanonierek klasy Britomart. Co prawda byly one przestarzale (ostatnie kanonierki brytyjskie konstrukcji drewnianej) jednak świetnie nadawaly sie do szkolenia zalogi i sluzby patrolowej. Okrety te byly ulepszonymi wersjami klasy Dapper i stanowiły rozwiniecie kanonierek z okresu wojny krymskiej. Okrety te wyposażone byly w silniki parowe ktore mialy wspierac ożaglowanie powieszone na dwóch masztach. Ich uzbrojenie stanowily dwa 64 funtowe ładowane odprzodowo dziala gwintowane. W ten sposob począwszy od 1872 roku do sluzby weszly: "Arend Dickmann" "Grzegorz Fentross" "Jan Guldenstern" "Jakub Murray". *

OJKM Jakub Murray​

Kolejny zakup odbyl sie w 1879 roku. To wtedy, dzieki współpracy z Marynarka Francuska zdecydowano sie na zakup 4 monitorów klasy Furieux. Byly to konstrukcje pamiętające jeszcze lata 60te. Ich znakiem szczególnym byl taran zbudowany na przodzie. Okręty te - uzbrojone w dwie obrotowe wieze stanowiły podstawę obrony wybrzeża. Ostatnie wojny wykazaly ich duza efektywność. Jednak podstawowym powodem ich zamówienia przez ministerstwo byly małe koszty produkcji (mala wielkość) i utrzymania. Ich niskie zanurzenie powodowało, ze stawaly sie one niedostępne dla bardziej uzbrojonych krążowników pancernych. Ich uzbrojenie stanowiły dwa dziala 34/21 Modelle 1879 usytuowane w pojedynczych barbetach. Dodatkowo okret posiadał 5 dzial 47mm w celu obrony przed mniejszymi jednostkami. Konstrukcja byla w pelni stalowa a dzieki grubości pancerza dochodzacej do 450mm pozwalała na ochronę przed większością zagrozen jakich mozna sie bylo spodziewać z ladu. W kolejnych latach dzieki temu zamówieniu pojawiaja sie w Gdansku okrety: “Boleslaw I Chrobry”, “Mieszko II Lambert”, “Kazimierz I Odnowiciel”, “Boleslaw II Szczodry”

OJKM Kazimierz I Odnowiciel​

Dwa lata pozniej Marynarka uznala, ze potrzebuje wzmocnić swoja flote zdecydowanie silniejszymi okretami. W ten sposob powstal pomysl zakupu krążowników pancernych. Ponownie wybor padl na Francuskie okrety - tym razem na okrety klasy Colbert. Byly one skonstruowane na początku lat 70tych i mogly służyć rowniez jako okrety reprezentatywne oraz flagowe. Ich szczególna cecha byla rezygnacja z wiez na rzecz ustawienia dzial na w centralnej części burt. Jak przystało na okrety z tego okresu byly one wyposażone takze w taran umieszczony na dziobie. Dzieki trzy cylindrowemu silnikowi zasilanemu z 8 kotlow okret uzyskiwał predkosc 14,5 wezlow. Dzieki duzej pojemności magazynów na wegiel okret posiadał ponad 3 tysiace mil zasiegu (przy predkosci 10 wezlow). Na jego glowne uzbrojenie składały sie 2 274mm dziala umieszczone w barbecie na glownym pokładzie oraz 7 innych usytuowanych ponizej barbet. Poklad ten byl uciety ze względu na umożliwienie strzelania z barbet do przodu i tylu. Dodatkowe uzbrojenie stanowiło pierwotnie 6 138mm dzial ktore jeszcze przed końcem budowy zostaly zastąpione na rzecz 240mm. Okret byl uzbrojony takze w 4 wyrzutnie torped 356mm usytuowanych ponad poziomem wody. Opancerzenie stanowiła mieszanka drewna i stali. W zależności od miejsca jej grubosc wahała sie od 220mm przez 180mm az po 89mm w najmniej ważnych obszarach. To wlasnie tak wyglądały okrety: “Boleslaw III Krzywousty”, “Wladyslaw I Herman”.

OJKM Wladyslaw I Herman​

JUz rok pozneij Marynarka ponownie postanawia przeprowadzić rozbudowę swojej floty. Wplyw na to mialo starzenie sie poprzednich konstrukcji a takze rozbudowa marynarki Federacji Polnocno-Niemieckiej. Przy okazji zauważono pojawienie sie w marynarkach Francji i Niemiec nowych konstrukcji zwanych krążownikami pancerno-pokładowymi. W Anglii jako pierwsze jendostki tego typu pojawily sie okrety klasy Leander, natomiast w Niemczech pare lat pozniej Irene. Krazowniki te mozna nazwac okretami pokoju. Byly one zaprojektowane tak aby jak najbardziej ograniczyc koszty przy jednoczesnym umożliwieniu rozbudowy (w przypadku wybuchu wojny). Co znamienne Krol zażądał aby nowy okret zostal wybudowany w stoczni w Gdańsku. Od tej chwili okręty dla floty mialy byc konstruowane w Polsce a nie kupowane od Francji. Nowy krążownik mial 100 metrow dlugosci a kadlub zostal skontruowany ze stalowych ram. Wewnątrz okretu byl on skonstruowany z drewna obitego miedzią. Dziob zostal zbudowany z miedzi ponizej i zelaza powyżej lini wodnej. O dziwo konstrukcja kadluba okazala sie bardzo efektywna. Okret dobrze radzil sobie z fala i wiatrami a trudne manewry nie ograniczały zbytnio jego predkosci. Niestety wysoka fala powodowała, ze szybkość okrętu byla ograniczana do zaledwie polowy. Ze wzgledu na mala wielkość i prostotę konstrukcji okret byl obsługiwany przez zaledwie 17 oficerow i 356 marynarzy.

OJKM Mieszko III Stary​

Krazonwik byl napędzany podwójnym poziomym dwucylindrowym silnikiem parowym ktory byl zasilany za pomoca 4 kotlow. Pozwalało to okrętowi uzyskac prędkość 18 wezlow a zasieg okolo 2500 mil przy prędkości 9 wezlow. Okret wyposażony byl dodatkowo w pare generatorów elektrycznych pozwalających na zainstalowanie nowych urządzeń. Byl on uzbrojony w artylerie główna kalibru 150mm. Przy czym 4 dziala wyposażone byly w dluzsza lufe a 10 w krotsza. Jako uzbrojenie pomocnicze zastosowano dziala rewolwerowe 37mm. Okret wyposażony zostal takze w 3 wyrzutnie torped 350mm. Dzieki zastosowaniu lepszej jakości stali grubość pokładu znacznie spadła. W większości miala ona zaledwie 50-70mm grubosci podczas gdy zrębnica miala az 120mm. Jednak kluczowe obszary byly osłaniane przez az 200mm pancerza. W ten sposob do sluzby weszly: “Kazimierz II Sprawiedliwy”, “Wladyslaw II Wygnaniec”, “Boleslaw IV Kedzierzawy”, “Mieszko III Stary”. Omawiany okres konczy w 1882 roku zamówienie 4 parowców (przypominających angielska klase Euphrates). Byly one skonstruowane do przewożenia na pokładzie pelnego batalionu z zaopatrzeniem. Do ochrony uzbrojone byly w zaledwie 3 4-funtowe działa. Okret zaopatrzony byl w ekonomiczny silnik parowy ktory pozwalał na rozwiniecie 11 wezlow prędkości. Do sluzby weslzy: “Notec”, “Tanew”, “Warta”, “Odra”


* - nie wybudowałem tych okretow w grze. Kolejny odcinek bedzie juz duzo bardziej fantazyjny (choc chyba bardziej pasuje okreslenie dostosowany do realiow epoki ).

 

Odcinek 64





Polska Strefa Handlowa​

Polska nigdy nie byla państwem morskim w pelni tego slowa znaczeniu. Mimo to w okresie XIX wieku mozemy zauważyć pojawienie sie wielu podróżników, zoologów, odkrywców czy tez kupców ktorzy przemierzali caly swiat w poszukiwaniu okazji do zysku lub w celach odkrywczych. Szczególnym zainteresowaniem cieszyła sie w tym czasie Ameryka Centralna. Pierwsza znana nam postacią na tych terenach jest poznaniak Karol Benenski, ktory przybył tam z Meksyku po porażce cesarza Augustina Iturbide do ktorego otoczenia należał. W Hondurasie i Nikaragui zajmowal sie budowa kanalu laczacego oba oceany. Nastepna postacia byl podróżnik i geolog Pawel Strzelecki (znany z późniejszych wypraw do Australii). W Ameryce skupiał sie na badaniu gleby. Kolejnymi polakami byli byly powstaniec listopadowy Adam Mierosławski czy tez Jozef Konrad Korzeniowski. Ten drugi, zażarty republikanin niezdolny do zaakceptowania Austriackiego krola na tronie Polski odbyl trzy podróże po okolicznych terenach. W pozniejszym czasie jako Joseph Conrad napisal szereg książek marynistycznych. W drugiej połowie XIX wieku na terenie ameryki centralnej pojawia sie Jozef Leonard. Ten czlonek Stowarzyszenia Pisarzy Hiszpańskich, redaktor “Cronica de la Guerra” byl doradca politycznym prezydentów Nikaragui, Guwatemali czy tez Hondurasu. Byl profesorem prawa i filozofii na Uniwersytecie w Guatemalii. Zajmował sie badaniami nad jezykami regionalnymi, rozbudowywał szkoly a takze wprowadził do nich nauke jeyzkow obcych. W 1853 roku dzieki zaangażowaniu Jozefa Leonarda (doradca prezydenta Hondurasu) stworzone zostaje Polskie Towarzystwo Handlowe Chiquita. Dzieki wsparciu finansowemu rzadu ma ono reprezentować Polskie interesy handlowe w tym kraju. W przeciagu następnych lat udaje sie postawic paręnaście placówek na terenie calego panstwa.

​

Powoli Towarzystwo Handlowe zdobywa coraz większe wplywy na terenie Hondurasu doprowadzajac do zdobycia monopolu na wyrab drzew tropikalnych jak takze sprzedaży owoców. Kolejna osoba ktora wpłynęła na rozwoj Handlu byl Karol Roloff Mialowski. Ten urodzony w 1842 roku warszawiak szybko przeniósł sie z rodzina do Królewca. Sam Karol bral w późniejszym czasie (juz po wyjezdzie do brata w USA) udzial w walkach w wojnie secesyjnej w skladzie Polskiej Dywizji. Po wojnie wyjechał na Kube i zamieszkał w miescie portowym Caibarien. Tutaj bral udzial w dwoch powstaniach przeciw Hiszpańskiemu okupantowi. W ich czasie dosłużył sie stopnia generała Dywizji. W 1881 roku wydalony z wyspy przenosi sie do Hondurasu. Dzieki znajomościom w Kompanii zostaje prezesem Banku Centralnego w Puerto de Amapala. Dzieki renomie oraz zdolnościom organizacyjnym staje sie szybko jednym z glownych współpracowników prezydenta. W kolejnych latach staje sie prezesem Kompanii w Hondurasie. Organizuje w 1895 roku (przy współpracy z marynarka wojenna CSA) kolejne powstanie na Kubie. Wykorzystując do desantu sily milicji kolonialnej oraz szybko rekrutując juz na wyspie powstańców udaje mu sie w przeciagu 3 lat zwyciężyć. W podzięce za odniesiony sukces zostaje Inspektorem Nowej Armii Kubańskiej a następnie ministrem skarbu. Oczywiście Polska Liga Handlowa zakłada przy wsparciu finansowym z Richmond Kompanie Handlowa Siguanea*. Karol Roloff Mialowski umiera w 1907 jednak dzieki jego działaniom wplywy Polskie na wyspie sie ugruntowują.

​

Ambicje Ligi Handlowej siegaly coraz wyzej, dlatego tez nie moglo byc zaskoczeniem kolejny cel jaki przed soba wyznaczyli. Historia kontaktów tej wyspy z Polakami siega 1802 roku gdy to Napoleon wyslal kontyngent interwencyjny pod przywództwem generala d’Ostina. We wrześniu tego roku na lad schodzi Polska 113 półbrygada (2500 zolnierzy). Przez kolejny rok tocza sie walki z powstańcami jak i chorobami. W koncu Napoleon wysyla na odsiecz kolejna (114) półbrygadę. Juz w czasie walk dalo sie odczuc różnice w traktowaniu Francuzów (zabijanych na miejscu) od Polaków (z którymi miejscowi sympatyzowali). 1 stycznia 1804 roku proklamowana zostaje niepodległość. O ile wiazalo sie to z uwiezieniem wszystkich Francuzów to Polacy, dekretem Dessalinesa zostali uwolnieni, otoczeni opieka z poleceniem naturalizowania ich. Stali sie szybko Gwardia Cesarska oraz zaczęli zajmować ważne stanowiska. Jako jedynym bialym konstytucja gwarantowała im szczególne prawa. Ci ktorzy nie wstąpili na sluzbe nowego cesarza zajmowali się głównie rolnictwem. Zamieszkiwali przede wszystkim w: Cazale (tam głównie nadawano ziemię Polakom, tam zwani są do dziś po kreolsku „Polone”), La Valee de Jackmel, St. Jean du Sud, Port Salut, Fond de Blancs. Żyją tam do dziś ich ciemnoskórzy potomkowie, noszący zniekształcone polskie nazwiska i mający bardzo małą świadomość pochodzenia antenatów. To właśnie ze względu na to Polskie osadnictwo nowa przedstawicielstwo zyskało nazwe Polskie Towarzystwo Handlowe Cazale. Wyspa ta byla bogata w trzcinę cukrowa, tyton i kawę a jej grunty dawały swietne plony. Dlatego tez mimo ciezkiej współpracy z Cesarzem ktory bardzo usilnie dbal o interesy Haiti udalo sie do 1876 roku uzyskac wyłączność na handel niektorymi towarami.

​

Kolejny cel byl znacznie bardziej odległy. I właściwie zainteresowanie nim wyplynelo z całkowitego przypadku. Atjeh bo o nim mowa byl sułtanatem ktory chroniony byl protektoratem Imperium Osmańskiego oraz bezpośrednio umowa pomiędzy Anglia a Holandia, ktora w tym czasie bardzo usilnie inwestowała swoje wysiłki w kolonizacje tego regionu. Spokoj trwal do 1873 roku gdy Holendrzy spróbowali naglego ataku. Pierwsza ekspedycja prowadzona przez Generala Johana Köhlera szybkim marszem zagrozila bezpośrednio stolicy. Sultan prosil o pomoc Wlochy i Anglie niestety bezskutecznie. Szczęśliwie opieszałość Holendra dala czas Armii na uzbrojenie sie i poprawienie organizacji. W przeciągu kolejnych miesięcy zostaje on zepchnięty i zmuszony do wycofania. Kolejna ekspedycja, tym razem Generala Jan van Swieten (w sile 13 tysiecy) pojawia sie na wyspie juz w listopadzie tego samego roku. Tym razem atak jest przeprowadzony skuteczniej i sily Sultana Mahmuda Syaha zostaja zmuszone do wycofania sie. Holendrzy opanowują palac i ogłaszają przejecie kontroli nad wyspa. Wojna wydaje sie zaskoczona szczegolnie, ze z wnętrza ladu docierają informacje o smierci Sultana. Kolejne lata wydaja sie potwierdzać ta sytuacje. Dopiero w 1883 roku Teuku Umar oglasza rozpoczęcie kolejnej świętej wojny o wyzwolenie kraju. W tej chwili pojawia sie takze nasza Liga Handlowa, ktora potajemnie (za przyzwoleniem Angielskim) dostarcza powstańcom broni i zaopatrzenia. W kolejnych latach szereg oficerów Kompanii zostaje wysłanych w celu szkolenia żołnierzy. Ciągle walki, ataki partyzanckie i morderstwa zmuszają w koncu Holendrów do opuszczenia wyspy w 1893 roku. Dwa lata pozniej juz jako nowy Sultan Teuku Umar w podzięce za pomoc udziela Lidze monopolu na wydobycie surowców.

​

Liga niestety odnosiła takze niepowodzenia. Jednym z nich byla placówka Polska w Nikaragui. Mimo początkowego sukcesu, szybko doszlo do konfliktu interesów z kompania Amerykańska. W wyniku szeregu ataków a takze przekupstw wśród administracji rzadowej doszlo do wydalenia wszystkich polskich pracowników. Duzo lepsze wyniki przynosiły kontakty Ligi z administracja Japonii. Ten najszybciej rozwijajacy sie kraj łaknął kontaktów z europejskimi potęgami. Rozumiejąc potrzebę uniezależnienia sie do Ameryki i Anglii staral sie ze wszelkich sil nawiązać pozytywne relacje. Właśnie dzieki temu udalo sie nawiazac bliskie kontakty pomiedzy Polska a Japonia. Co prawda dystans dzielący oba kraje nie pozwalał na zawiązanie sojuszu ale nie przeszkadzal wymiane handlowej. Tutaj takze po raz kolejny przydała sie Polska placówka w Atjeh, ktory stal sie oknem na wschodnia Azje. Polska Liga Handlowa, o czym juz wspomniano wcześniej, posiadała monopole takze w Moldawii (1861r.), Walachii (od 1865r.), Bukowinie (1869r.) a nastepnie po utworzeniu z nich takze Rumunii (od 1869 roku). Ostatnim europejskim panstwem w ktorym Liga utrzymywala swoje wplywy byla Bulgaria**, ktora poczawszy od 1889 roku stala sie glownym celem inwestycji. Niestety wplywy obcych panstw nie pozwalaly na uzyskanie tam pelnej i niezagrozonej kontroli.


* w grze nie powstala
** utracilem nad nia kontrole w wyniku powstania okolo 1906 roku

PS: nikt nie plakal ze posta nie ma. Nikt nie przypomnial wiec w koncu gdy wstalem sam sie zmusilem sie do wrzucenia odcinka.

 

Odcinek 65





1885-90


Administracja​

Mimo kryzysu finansowego jak i załamania ekonomicznego kończono rozpoczęte juz wcześniej inwestycje. Loza przemysłowa, ktora obecnie objela wladze inwestowała w nowe technologie. Dla przykładu w Radomiu powstaje pierwsze w Polsce zakłady telefoniczne: “Polskie Zakłady Elektryczne "Ericsson"” takze na Mazowszu jak i w Małopolsce powstały dwa kolejne zaklady państwowe: rozbudowane zostaja zaklady Książęcy Mlyn w Lodzi (m.in. o przędzalnię bawełny) oraz Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych pod nazwa „Norblin, Bracia Buch i T.Werner” (m.in. fabryka amunicji). Z końcem 1886 roku podjęta zostaje w ministerstwie wojny decyzja o odbudowie i remoncie fortów i twierdz na terenie Królestwa. Pierwszeństwo w dostępie do środków miały obiekty usytuowane na granicy zachodniej oraz te szczególnie zniszczone w czasie ostatnich wojen. W tym samym okresie Krol wyraża zgode na budowę (przez Lige Handlowa) lini kolejowej Lwow-Bukareszt-Konstanta. Miala ona ułatwić przemieszczanie wojsk tak Rumuńskich jak Polskich a takze umożliwić transport towarow poprzez Rumuńskie porty. W zwiqazku z kryzysem finansowym rzad zmniejszyl dopłaty do surowców sprowadzanych z za granicy do poziomu 5%. W 1889 roku przeprowadzona zostaje reforma edukacji powszechnej. Nadal opiera sie ona na wykorzystywaniu infrastruktury kościelnej, ale jest ona duzo bardziej scentralizowana.

​

Dyplomacja​

Ministerstwo nie zmieniało swojej polityki. Dalej kluczowym bylo utrzymanie relacji z Austro-Węgrami, Francja oraz Wielka Brytania. Tym razem dodatkowo skupiano sie takze na relacjach z Japonia, Włochami czy tez Rosja. W 1886 roku wybuchu trzeciej juz wojny Secesyjnej. Takze tym razem Polska umozliwia zakupy kredytowane dla Konfederacji. Podjeta zostaje tez decyzja o wyslaniu sprzetu i ochotnikow do pomocy na kontynencie amerykanskim. 14 marca 1888 roku powstaje nowe panstwo - Kanada.

​

Wydarzenia​

Koniec XIX wieku jest dalszym okresem protestów i strajków przeprowadzanych przez robotnikow i inteligencje. Ludzie żądają władzy i prawa decydowania. Pod coraz większa presja staje Król i rzad. Co zaskakujące coraz bardziej widac rozwój myśli liberalnych wśród inteligencji. W marcu 1886 roku nadciąga fantastyczna wiadomość z Egiptu. Polscy naukowcy pracujący przy tamtejszych wykopaliskach odkryli w dolinie króli kolejna mumie pochowanego tam władcy. Także w tym roku z Galicji docierają wiadomości o coraz częstszym wykorzystaniu nitrogliceryny jako środka wybuchowego oraz o odkryciu duzych pokładów ropy w okolicach Przemysla. Naciski społeczne Rzad stara sie osłabić dzieki wspolpracy z Kościołem. Biskupi - świadomi ciężkiej sytuacji państwa z całych sil starają sie uspokoić wrogie elementy w społeczeństwie. Jednocześnie zwiększone zostają naciski na terenie Pomorza Gdańskiego w celu jak najszybszego zwiększenia liczby Polaków na tych terenach. Odbywa sie to tak poprzez przesiedlanie ludności jak i namawianie miejscowych na zrzeczenie sie Niemieckiego obywatelstwa. 28 grudnia następnego roku główne ulice Warszawy wieczorowa pora zostaja oświetlone za pomoca elektryczności. Jest to pierwsze miasto w Polsce oświetlane w ten sposób. W przeciągu roku dołączają do niego takze Radom, Torun, Katowice. W lutym 1889 roku przeprowadzona zostaje kolejna reforma podatków. Tym razem usprawniony zostaje proces kontroli dzięki czemu coraz więcej oszustw powinno byc wyłapywanych. W maju w Olsztynie dochodzi do zamieszek w których przeciwnikiem wojska sa związki zawodowe zrzeszające Niemieckich robotników. W tym samym roku kolejne maszyny mechaniczne zostaja wprowadzone do kopalń.

​

Wojsko i technologie​

W 1885 roku wojsko przeprowadza pierwszy probny atak gazowy. Co prawda generalicja nie przewiduje potrzeby jego wykorzystania ale prace sa caly czas prowadzone. W ich efekcie w przeciągu roku uda sie stworzyć podstawowe środki ochrony przed takim atakiem. W tym samym roku przeprowadzane sa ćwiczenia na szczeblu brygad usprawniające, wśród kadry oficerskiej, umiejętności skutecznego kontrataku. W tym samym okresie środkami Marynarki wojennej zbudowane zostają pierwsze w Polsce torpedowce: "Wilk", "Rys", "Lis", "Zbik", "Kuna", "Gronostaj", "Wydra", "Borsuk", "Jenosyt", "Rosomak". W październiku przeprowadzane sa próby z wykorzystaniem syntetycznej gumy, która w wojsku miala by zastąpić ta naturalna. W związku z rozwojem artylerii i środków niszczenia prowadzone sa prace nad poprawa systemu okopow jakie wojsko wykonuje. W ich efekcie powstaje w 1887 roku nowy regulamin dokladnie określający zasady ich budowy jak i wszelkich innych umocnien ziemnych.

 

Odcinek 66


​

Utworzone w czasie Kongresu Wiedeńskiego panstwa Włoskie podzieliły półwysep na szereg malych tworów. Jednak podział ten szybko okazal sie niewystarczający. Tak jak w innych miejscach europy tak i we Włoszech dalo odczuć sie ruchy związane z latami 1846-48. Kryzys w rolnictwie trwający juz drugi rok, a co za tym idzie wzrost ceny żywności wpłynęło na pojawienie sie głębokiej recesji. Oczywiście grupa ktora kryzys dotknął najbardziej byli robotnicy. Juz wcześniej industrializacja spowodowała ich ruch ludnosci do większych miast. Obecny kryzys tylko zwiększył te dzialania i spowodował jeszcze większe niezadowolenie. Szybko stalo sie jasnym, ze sytuacja polityczna po kongresie, oraz Austriacka kontrola północy jest przyczyna wszystkich problemów włochów. Coraz częściej dochodzili do glosu ludzie otwarcie mówiący o potrzebie utworzenia na nowo Królestwa. W ten sposób w 1848 roku dochodzi do powstania ruchu społecznego zwanego Risorgimento. W ten sposob mialo powstac nowoczesne panstwo kierujące sie zasadami republikanizmu, liberalizmu oraz oświecenia. Osoba ktora pchnela ruch do dzialan byl Genueńczyk Giuseppe Mazzini. Byl on profesorem anatomii na miejscowym Uniwersytecie znanym z czestych aresztowań ze względów na poglądy religijne jak i polityczne. W nadejściu rewolucji pomogła zmiana wladzy w Panstwie Kościelnym. Mimo nadzieli Włochów na nadejście nowego oświeconego wladcy miejsce zmarłego Grzegorza XVI zajal Pius IX. Mimo uważania go za bardzo liberalnego wladce z kazdym kolejnym miesiącem przesuwal sie on w coraz bardziej konserwatywna strone. W koncu zapamiętany zostal jako osoba ktora zabrania rozbudowy kolei, lamp gazowych czy tez telegrafu. Z drugiej strony jego pierwsza decyzja bylo uwolnienie wiezniow politycznych czym zaskarbil sobie wdzięczność ludzi. Rewolucja zaczęła sie 5 stycznia 1848 roku od rozruchów w Lombardii. Ludzie coraz glosniej protestowali przeciw wplywowi Austrii na wydarzenia na polwyspie. Niedługo pozniej rozruchy przenosza sie takze na Sycylie. Slabosc tamtejszej wladzy doprowadziła do utworzenia przez senat nowego Królestwa Sycylii w ktorej władze przejal Ruggero Settimo. W lutym rewolta przenosi sie do Toskanii, Milanie i Wenecji. W niektórych księstwach próbowano sytuacje uspokoić wprowadzając konstytucje.

Giuseppe Mazzini​

Spodziewając sie, ze staje w kluczowym monecie Charles Albert, Krol Sardynii ogłosił wojne przeciw Austrii w celu zjednoczenia Wloch. Mimo początkowych sukcesow Armia Austriacka, dzieki sciagnietym posiłkom zbiera sie w okolicach Custoza, gdzie 24 lipca dochodzi do wielkiej bitwy. Całkowita porazka sil Sardynii zmusza krola do wycofania sie. Kampania rusza na nowo 1849 roku. Niestety na tym etapie Austria byla juz znacznie bardziej wzmocniona w regionie. Kolejne przegrane bitwy, a szczególnie ostatnia w Novara zmusiły Krola do rozpoczecia rozmów pokojowych. Końcem rewolucji bylo wylądowanie w Rzymie sil Francuskich, ktore przywróciły na nowo wladze papieża. Na kolejnych 10 lat Wlochy ucichły co bylo zdecydowanie po mysli Austrii. Jednak mimo tego braku afiszowania sie z pomyslem zjednoczenia półwyspu przedstawiciele nowoczesnej mysli, szczególnie zebrani w Piemoncie wyczekiwali na stosowna okazje. Poprzednia porazka uzmysłowiła im, ze bez wsparcia Francji i Anglii nie zdolaja wypchnąć Austrii. Dlatego tez wzmacniali sie jednoczesnie caly czas szukając kontaktu z tymi potęgami. W lecie 1858 roku Camillo Benso di Cavour, jedna z największych osobistości ruchu rewolucyjnego, spotkał sie potajemnie w Plombières-les-Bains z Napoleonem III. W zamian za tereny Piemontu na zachodzie (Sabaudie i Nicee) zgodzil sie na udzial w walkach i gwarantował Piemontowi prawa do Lombardii, Wenecji, Parmy oraz Modeny. Tak wsparty Cabour szybko dążył do wojny, ktora okazala sie zaskakująco latwa. Ponownie okazało sie, ze dowództwo Austryjackei jest niekompetentne i nie potrafi przewidzieć podstawowych rzeczy. Ich marsz w strone Piemontu byl powolny i wyglądał bardziej jak marsz zwycięskiej armii. Nie bylo zaskoczeniem, ze zanim Austryjacy zastali wszystkie przełęcze byly zajete przez Francuzów. Jak mozna sie spodziewac w kolejnych bitwach armia austriacka zostala pokonana i zmuszona do szukania rozejmu.

Camillo Benso di Cavour​

W listopadzie w Zurichu podpisano umowe w wyniku ktorej na terenach Toskanii, Modeny i Parmy utworzono Zjednoczone Prowincje Wloch Środkowych. Umowa zostala ratyfikowana przez Francje i Austrie bez wiedzy Piemontu. Oczywiście spotkalo sie to z zaskoczeniem i groźbami oraz żądaniami kontynuowania wojny. Niestety postawiony przed faktem dokonanym Cabour świadom byl swojej chwilowej bezradności. To nowe panstwo zreszta juz w marcu 1860 roku zostalo wchłonięte przez Piemont ktory wykorzystał chwilowe problemy Francji w Afryce. Na półwyspie od tej chwili znajdowały sie juz tylko 4 państwa. Poza samym Piemontem byla to Wenecja (nadal kontrolowana przez Austrię), Panstwo Kościelne (pozbawione Legantions) oraz Królestwo Dwóch Sycylii. Sytuacja nie trwala jednak dlugo. Ostatni z wymienionych byl rządzony przez Franciszka II Burbona ktory wsparty silna armia tłumił wszelkie bunty w swoim królestwie. Na jego nieszczęście państwo pozostawione przez ojca tyrana bylo bardzo słabe i pelne tajnych organizacji. Sytuacja byla na tyle zla ze gdy na początku 1860 roku wszyscy sluzacy u niego szwajcarzy zostali zmuszeni do powrotu do kraju (nowa ustawa w Szwajcarii zabraniająca jej obywatelom sluzby jako najemnikom) wszystko rozpadło sie jak domek z kart. Osoba ktora dala kres Królestwo byl Giuseppe Garibaldi. Zebral on grupe odważnych Wlochow i na parowcu 6 maja przybil do wybrzeży Sycylii. Na miejscu zdolal rozbić miejscowy garnizon i opanować Palermo. Generał Ferdinando Lanza mimo posiadania 25 tysiecy żołnierzy postanowił miasto zbombardować. Spotkalo sie to z ostra reakcja brytyjskiej admiralicji, ktora wysłała swoje wojska i zmusiła Neapolitańczyka do poddania sie. Ułatwiło to działania Garibaldiemu, ktory w przeciągu 6 tygodni opanował cala Sycylie.

​

Do konca września przeprawia sie on ze swoja armia na polwysep i zdobywa kolejne miasta ze stolica włącznie. Mimo to jego sytuacja nie staje sie lepsza. Armia Neapolitańska nadal wiernie sluzy królowi a sam Garibaldi nie jest w stanie oprzeć sie im we walnej bitwie. Pomoc nadciaga szczęśliwie z północy, gdzie z terenow panstwa kościelnego nadciągają oddziały Piedmonckie. Dopiero z ich przybyciem wojna staje sie naprawdę wygrana. 9 pazdziernika 1861 roku Garibaldi ogłasza powstanie Królestwa Włoch, za co zostaje ekskomunikowany przez papieża. Nowym krolem zostal ogłoszony Wiktor Emanuel II z dynastii Sabaudzkiej. Nie byl to jednak koniec walk o unifikacje półwyspu. W 1866 roku Austria probuje odzyskać wpływy na Półwyspie i oslabic nowo powstale państwo. Tak jak i w poprzednich przypadkach okazlao sie, ze Armia została zle przygotowana a sami dowódcy nie byli w stanie spełnić stawianych przez Cesarza zadań. Ich armie zostaly pokonane w bitwach pod Urbino, Pesaro oraz Rimini i zmuszone do wycofania sie. Na nieszczęście Mloda Armia Wloska nie byla jeszcze na tyle silna, zeby modz wykorzystac te sukcesy. W kolejnych walkach o Bolonie, Modene i Mantue nie byla w stanie wyprzec przeciwnika i sprobowac odzyskac Wenecjii. Nie pomoglo im nawet wygranie bitwy morskiej pod Lissa. W koncu 19 pazdzienrika obie strony podpisaly zawieszenie broni. Kolejny cios spotkal Krolestwo z calkiem niespotykanego kierunku. 21 pazdziernika 1868 roku wojne wypowiedzial im bowiem sam Napoleon III. Jako, ze wedlug niego Krolestwo nie wywiazalo sie ze swoich obietnic i nie oddalo Francji Sabaudii i Nicei. Tego uderzenia Armia Wloska nie byla w stanie odeprzec. Ponad 200 tysiecy Francuzow wlalo sie w Polnocne Wlochy niszczac i palac kolejne Piedmonckie miasta. Wlosi pobici w paru bitwach zmuszeni zostali do wycofania sie. Wojna trwala do 14 kwietnia 1869 roku kiedy to podpisano traktat oddajacy Sabaudie i Nicee Francji.

Victor Emanuel II​

Nawet silne panstwo nie byloby w stanie wytrzymac kosztow tak ciezkich wojen a co dopiero takie swiezo powstale. Niestety sytuacja ktora spotkala Krolestwo Wloch spotkala sie z brakiem zrozumienia u jej obywatelii. Juz chwile po zakonczonej wojnie z Francja pojawilys ie pierwsze robotnicze protesty organizowane przez Giuseppe Croce z Partito Operaio Italiano (Italian Labour Party). Robotnicy coraz bardziej obciazani tak przez panstwo jak i fabrykantow w koncu nie wytrzymali i podniesli bunt. W przeciagu roku Armia Krolewska rozpada sie a miasta zostaja pochloniete rewolucja. Juz na poczatku 1872 roku ogloszoen zostaje powstanie Drugiej Republiki Wloskiej. Juz w pierwszych wyborach wladze zdobywa utworzona z POI (Partito Operaio Italiano) Partito Socialista Rivoluzionario Italiano (Italian Revolutionary Socialist Party) ktorej przewodniczacy Andrea Costa zostal Premierem. Sama partia - mimo poparcia spolecznego miala problemy zwiazane z podzialami wewnetrznymi. Mozna bylo wyroznic w niej dwie glowne frakcje: tzw reformistow powiazanych ze zwiazkami oraz maksymalistow stanowiacych ich lewe skrzydlo. Swoja droga nalezy wspomniec, ze wlasnie z tego skrzydla wywodza sie czlonkowie przyszlej partii Partito Socialista Riformista Italiano (Italian Reformist Socialist Party) ktora pod przywodztwem Benito Musoliniego stana sie na czele opozycji. PSRI szybko nawiazuje kontakty z komunistami w Rosji. Dzieki ich wsparciu na poczatku XX wieku wybuchnie tam rewolucja ktora da wladze komunistom. To nowe panstwo szybko przejmie z rak Wloch zadanie utworzenia swiatowej rewolucji. Wracajac jednak do opisywanych czasow, Mimo nieprzychylnego traktownaia przez sasiadow rewolucja we Wloszech trwala w najlepsze. To dzieki bardzo ideologicznie nastawionym robotnikow powstaje w 1875 roku Partito Comunista d’Italia (Communist Party of Italy) ktora to w 1888 roku zdobywa pelnie wladzy. Wygrane wybory i przejecie najwazniejszych stanowisk daje partii kontrole nad sytuacja w kraju. Niedlugo pozneij wszystkie partie (poza PSRI oraz PCI) zostaja zdelegalizowane a ich przedstawiciele zatrzymanii. Panstwo przyjmuje nazwe Socjalistycznej Republiki Wloch.

sorry dopiero na kompa sie zlaogowalem - wiec nie widzialem tego wczesniej

Nawet nie wiem jak tos ie pojawilo w tekscie

 

Odcinek 67




Pierwsze marsze pierwszomajowe​

W roku 1889 odbyly sie kongres założycielski II Międzynarodówki. Jednym z jego efektow bylo ogłoszenie 1 maja dniem solidarności proletariatu. Data byla związana z wydarzeniami do jakich doszlo 3 lata temu w Chicago, gdzie protesty zostaly stlumione w pelna bezwzglednoscia. Z tej okazji 1890 roku silami Zwiazku Robotników Polskich oraz Polskiej Partii Socjalistycznej dochodzi do wieców protestacyjnych w wiekszych miastach Polski. Szczegolnie dawalo sie to odczuc na Galicji, gdzie mimo ogloszenia zwolnien kazdego robotnika uczestniczącego w manifestacjach doszlo to marszów miedzy innymi w Lwowie, Przemyślu czy tez Jaśle. W jego czasie gloszono hasla skrócenia godzin pracy do 10 oraz utworzenia przerwy obiadowej. Oczywiscie mowiono takze o zwiekszeniu praw robotnikow oraz utworzeniu zwiazkow zawodowych. W Centrum kraju swieto nie bylo tak bardzo popularne i manifestacje pojawily sie tylko w Warszawie. 10 tysiecy robotników głoszących hasla reformy ekonomicznej przynioslo sukces zwiekszjac zainteresowania tematyka wsrod klasy biednej. Zdecydowanie najgorzej marsze wypadly na zachodzie. Nie dosc, ze spotkaly sie z malym zainteresowaniem, to jeszcze ich przywodcy dobrze rozpracowani przez policje i wojsko zostali szybko wylapanii.

​

Byl to jednak dopiero pierwszy rok protestów. W 1891 roku do manifestacji dochodzi juz na znacznie szersza skale. 1 maja staje produkcja w zakładach w Żyrardowie, ktory od jakeigos czasu jest baza dla dzialan PPSu. Kiepskie warunki mieszkaniowe oraz wyzysk robotnikow sprzyjal wzrostowi poparcia dla tej partii. Feliks Perl pisal pozniej, ze: “organizacje polityczne chciały jedynie manifestacji pierwszomajowej, jednak robotnicy byli na tyle zdesperowani że podjęli trwający kilka dni strajk” Sama manifestacja po paru dniach zostala rozbita a duch robotniczy dzieki represjom zlamany. Wojsko wprowadzone na ulice miasta rozpraszało wszystkie wieksze zgromadzenia. Przygotowana juz w tym czasie lista szczególnie aktywnych buntowników byla syzbko aktualizowana. osoby ktore sie na niej znalazly byly wydalane z miasta Mimo ze protest nie przyniosl bezpośredniego efektu to w przeciagu kolejnych meisiecy warunki pracy poprawily sie. Do podobnych manifestacji doszlo pod zakladami Poznańskiego w Lodzi gdzie okolo 800 osob domagało sie tam podniesienia pensji. Tak jak i w poprzednich miastach manifestacja zostala rozgoniona - jednak wladze administracyjne zmusily Poznańskiego do polepszenia warunkow pracy. Wydawało sie, ze kolejne dzialania administracji pomagaja i polepszaja sytuacje ludzi.

​

Przez kolejne miesiące protesty ucichly a co niekiedy w ogole zniknęły. Sytuacje mzienila odezwa Związku Robotników Polskich wydana w Berlinie (w Polsce byla zabroniona) i nastepnie nielegalnie roznoszona po wiekszych miastach Królestwa. Mozna w niej bylo przeczytac:
„Dwa razy już dzień ten [1 maja] był dniem zwycięstwa ludu pracującego, dwa razy już miliony dowiodły, że robotnicy to jedna, wielka, miłująca się wzajemnie, rodzina, że nie chcą już dłużej znosić biedy, nędzy i upokorzenia!”.
Poza ponownym pojawineiem sie postulatu o 8 godzinnym dniu pracy pojawils ie tez inny duzo bardziej polityczny:
„Precz z okrutnym, samowładnym Krolem, zabijającym najlepszych i najszlachetniejszych naszych obrońców. Chcemy sami się rządzić!”.

​

W koncu z nastaniem switu przyszedł 1 maja 1882 roku i Polacy zaczeli wyczekiwać wiadomości o kolejnych walkach. O dziwo do wieczora nie doszlo do zadnych poważniejszych starc. Pozniej tłumaczono to faktem ze 1 wypadł w tym roku w niedziele i ludzie nie chcieli występować w tym dniu. O slabosci tego twierdzenia mozna sie bylo przekonać juz 2 i 3 maja gdzie nagle doszlo do zwiekszneia sie interwencji policji i wojska. Jednak dopiero wydarzenia z 4 i 5 maja byly prawdziwym szczytem rozruchow. Tego drugiego dnia w Lodzi doszlo do ostrych dyskusji miedzy przeciwnikami protestującymi a chcącymi pracować w jednym z zakladow włókienniczych. Po tym protestujacy postanowili skierować sie do innych zakładów i tam zbiera poparcie. Pod jednym z zakladow doszlo do przepychanek ze straza zakładowa ktora chciala niedopuscic protestujących do robotników. Do pomocy szybko wezwano wojsko ktore szybko ze znana tylko sobie delikatnością doprowadziła do rozpierzchnięcia sie protestujących. W przecagu kolejnych godzin dochodziło do szeregu gonitw i walk na terenie calej dzielnicy przemysłowej lodzi. Robotnicy starali sie odbic czesc zatrzymanych co spotkalo sie z otworzeniem do nich ognia. Pod koniec dnia okazlao sie, ze 5 z nich nie zyje. Wystraszony natezeniem zamieszek general Jozef Hurko wyslal rozkaz: „strzelać, amunicji nie żałować!” W przeciagu kolejnych godzin i nastepnego dnia doszlo do kolejnych strzalow, zabitych i rannych. tym razem robotnicy odpowiedzieli tym samym starajac sie ranic i zabic takze swoich przeciwników. Na terenie Balutow, doslzo do pogromu oraz rabowania żydów. Prawdopodobnie odbyło sie to w wyniku prowokacji jednak w koncu stalo sie to pretekstem dla ściagniecia kolejnych oddziałów wojska w okolice. Doszlo do kolejnych atakow na protestujących. Tym razem wojsko nie oszczędzało amunicji strzelajac w grupy ludzi znajdujących sie na ulicach. W ciagu kolejnych paru dni, w wyniku wyczerpania walkami robotnicy poddali sie i powrócili do pracy. Cale zamieszki kosztowały zycie 116 sposrod nich, zmarlo takze blisko 50 zolnierzy i policjantow.

PS: temat i szczegoly znalezione na portalu Historykon.pl

tak, zeby jeszcze wiecej zamieszac wrzucam szybki odcinek

 

Odcinek 68A

​

Wspomnienia Stefana Szolc-Rogozinskiego spisane w Gazecie Krakowskiej:​

“ (...) Żegnałem nasza Wisle ojczysta w marcu 1882 roku, a spoglądając po raz ostatni na stare jej wody, czułem w glebi duszy, ze mam sile do walki, jaka mnie czekala i ślubowałem sobie walczyc rzetelnie pod jej sztandarem w międzynarodowym turnieju wiedzy i skladac przy jej brzegach wszystkie me zdobycze dopoki wodz wodzów pozostawi we mnie iskre zycia ostatnie duszy tchnienie! Cztery blisko lata minely od tej chwili - trzy z nich upłynęły pośród czarnych synów Afryki i ich lasow dziewiczych. I oto znow jest mi dozwolonem stac na ziemi ojczystej. Obraz tych trzech lat wydaja mi sie dzis, gdy patrze z murow starego Krakowa, dziwna długą fatamorgana - widziadłem z tysiaca i jednej nocy. I niejednokrotnie gdy przesuwa sie w mysli ten kalejdoskop mej pielgrzymki zadaje sobie pytanie: czy to byl sen nocy ekwatorialnej czy tez snie teraz wsrod śniegów i lodow północy patrząc na wierze maryacka i mogile Kościuszki (...)

​

Wyekwipowawszy w Francuskim porcie Havre, żaglowiec nasz: “Lucye Malgorzate” zakupiony dla naszej podrozy, podniosłem kotwice dnia 13 grudnia 1882 roku, plynac przez Madere do zatoki Gwinejskiej w ktorej środku leza Gory Kameruńskie, cel drogi morskiej naszej. Z poczatku Madera miala byc jedyna stacya, lecz przychylne okoliczności dozwolily następnie na rozszerzenie programu zeglugi “Lucyi Malgorzaty” i zwiedzanie oprocz uroczej tej wyspy rozniej i niemniej piekne jej siostry wyspy Kanaryjskie, Rzeczpospolita Liberyjska, dwor assynijskiego krola Amatifa, Zloty Brzeg oraz Hiszpańska wyspe Fernando Poo. Madera, Teneryfa byly dla nas ostatnimi ćwiekami europy i swiata cywilizowanego w ogole. Ale byly to dźwięki ktore nam dlugo pozostały w pamieci a ktore bodaj niezatartymi zostana na zawsze. Na pierwszej przyjmowal nas ze staropolska gościnnością wielkoduszny rodak, hrabia Benedykt Tyszkiewicz z Czerwonego Dworu. Burze, jakie rzucaly naszym niepozornym statkiem po drodze do Madery, liczne wyrządziły nam szkody - bylismy po prostu tem zatrzymani, w trudnem znajdujac sie polozeniu. Ale ani na chwile nie pozwolił szlachetny protektor naszej wyprawy zaciężyć myslom posępnym, dzieki jemu “Lucya Malgorzata” na nowo wyekwipowana zostala, podczas gdy on pokazywal namw spaniale krajobrazy tej perly Atlantyku. (...)

​

Nastepnie opuściliśmy towarzystwo bialych ludzi, swiat ucywilizowany i “Lucya” wstapila na wody afrykańskie. Dnia 5 marca 1883 roku ujrzeliśmy po raz pierwszy lad, do któregośmy dążyli, zwiedziliśmy Liberye, rzeke świętego Pawla i staneli nareszcie u Aszantyjskich brzegow w kraju Assini. Pozostawiłem tu okret chwilowo na kotwicy i udalismy sie w glab kraju, byz wiedzic dwor jego wladcy, poteznego krola Amatifu. Zostal on pod protektoratem Francuskim lecz mimo to, jest w nieograniczonym na wewnątrz wladca swego kraju. (...) Silne, pieknie zbudowane postacie o brazowej cerze powitaly nas na brzegu morskim i po wyslaniu uprzedzającego naszego poselstwa do Krindzabo, stolicy Krola i wypocząwszy we Francuskiej faktoryi ruszylismy sami w droge. Prowadziła ona po rzece Assasyjskiej; przebylismy następnie jezioro Ahe a dalej prowadzil nas przewodnik Kastor w gore rzeki Krindzabo. Płynęliśmy w obszernej lodzi francuskiej faktoryi. Znaczenie, potega i bogactwa afrykańskiego monarchy, ktoregosmy odwiedzali wymagaly i z naszej strony pewnej ostentacyi. Obszerna rozpięta markiza oslaniala nasze glowy od prostopadłych promieni slonecznych, podczas gdy 16 silnych ramion czarnych naszych wioślarzy pchalo lodz naprzod po malowniczej rzece, wsrod posuwajacychs ie lasow dziewiczych i osad murzynskich do przystani krajowej stolicy odleglej jeszcze o kilka kilometrow stolicy. (...)

​

Miasto to przedstawialo sie jako niezmierny konglomerat glinianych dosc misternie wygładzanych czworoboków, ulice byly czysto pozamiatane tu i owdzie staly gromadki Assinczykow, nieruchowych w swych czystych togach jak gdyby z brązu odlanych podczas gdysmy zblizali sie do głównego punktu miasta, palacu krola. Syn jego najstarszy Kassja prowadzil nas do samych wrot. Palac królewski zajmowal cala czesc miasta i skladal sie z kilkudziesięciu czworoboków. Glowna fasada wychodzila na rozlegly plac, na ktorym zwykle odbywaja sie zebrania religijne i prawodawcze, pośrodku zas takowego stalo olbrzymie wrecz drzewo kauczukowe, glowna świętość kraju. To obok niego stal, wznoszący sie o jedno pietro ponad pozostale budynki Palac Krolewski.

​

Jeszcze tego samego dnia, po uprzednim obmyciu sie i przygotowaniu doszlo do audiencji. Po jej uroczystej czesci doszlo, do rozmowy w ktorej wladca bardzo interesowal sie Polska i w ogole Europa. Na jej koniec zyczyl nam powodzenia w przedsięwzięciu i polecal zaprosić wiecej naszych rodakow do jego kraju. Obiecywał im bogactwa i dostatnie zycie. W ciagu następnych dni doszlo do kolejnych uroczystości i odświętnych obiadów. W koncu jednak zmuszeni bylismy do powrotu na wybrzeze do naszej ukochanej “Lucyi-Malgorzaty”. Okret gotów byl do dalszej wyprawy co z nastaniem dnia uczyniliśmy. Kolejne dni zajelo nam plyniecie na wschod, w czasie ktorego spotkaliśmy tylko brytyjska kolonie na Zlotym Brzegu. W koncu 16go kwietnia 1883 roku dotarliśmy prawie do celu naszej podroży: wyspy Fernando-Poo. Na tej przepieknej hiszpańskiej wyspie czekaly juz na nas materialy przygotowane do budowy stacyii a takze pozostałe srodki niezbedne do przeprowadzenia wyprawy. W czasie odpoczynku spoglądaliśmy na polnoc, gdzie w oddali majaczyły gory Kamerunu. Fakt, ze dzielilo nas od niej zaledwie 20 mil morskich dawalo poczucie nadchodzącej przygody. W przeciagu dnia przepłynęliśmy zatoke stawiajac stopy na wybrzezu Kamerunu.

​

Caly dzien zajal nam wyładunek materiałów na brzeg. Na miejscu udalo nam sie zawiązać pierwsze kontakty z miejscowymi tubylcami. Ich przedstawiciel - kacyk Akema bardzo sie cieszyl z naszego towarzystwa stwierdzając ze juz od dawna oczekiwał bialych podróżników. Tak wiec nasza stacyja powstała na wyspie Mondolch i z tego miejsca mialy wyruszać kolejne wyprawy w glab ladu. Co do samego Kamerunu, to na wybrzeżu skladal sie z trzech części: kraju plemienia Duala zajmujacego dorzecze rzeki kameruńskiej, kraju gor kameruńskich tzn plemion Bakwiri oraz Bamboko oraz z kraiku lezącego w dorzeczu rzeki Mungo (zwanego przez europejczykow Bimbja). Budowa, dzieki wytrwałości Tomeczka oraz Janikowskiego przebiegała szybko i juz 19 lipca glowny budynek byl gotowy. Zgodnie ze zwyczajem miejscowych zbudowany byl on na palach a sciany pokryte byly płytami cynkowanymi. Podloga i pozostałe elementy natomiast z debu albo mahoniu. Mimo ze pora deszczowa jeszcze sie nie skończyła postanowiliśmy zaraz przy pierwszej nadążającej sie okazji wyruszyc na pierwsza wyprawe. Pozostawiając Jankowskiego w bazie jako naczelnika stacyi wyruszyliśmy 21 tego miesiaca w droge.


PS: w duzej mierze odcinek ten sklada sie ze wspomnien samego podroznika

 

Odcinek 68B


​

Do wyprawy naszej wybraliśmy pirogi miejscowych zbudowane z wielkich pniow drzew. W takiej lupinie pomieściliśmy caly nasz dobytek ważący bez mala kilkanaście tysiecy fontów. Pierwszym celem naszej wyprawy byla rzeka Rio Mungo ktora miala nas doprowadzić do kraju Bakundu. Jednak aby do niej sie dostac nalezalo przebyc labirynt Creekow rozdzielajacych obie te wody. Creeki te byly pasmem przybrzeżnych wod ktore zalaly las mangrowy. To właśnie miedzy jego drzewami jakby kanalami przedostawaliśmy sie dalej i dalej do celu. Kolejne godziny wydawaly sie rownie monotonne. Bylismy niesamowicie zmęczeni i zdeprymowani tym powitaniem jakie nam zaoferował czarny lad. Dopiero przed poludniem las sie przerzedzil a nasze pirogi wyplynely na wartki nurt rzeki. W ciagu kolejnych godzin mijalismy szereg nadrzecznych osad - jednak w zadnej z nich sie nie zatrzymywaliśmy ośmieleni nowymi widokami. Kolejne dni staly sie bardzoi podobne. Zatrzymywaliśmy sie tylko raz na dobe na nocleg i zagotowanie strawy. Na miejsce zwykle wybieraliśmy male osady murzynskie. Szybko minęliśmy kraje Mungo i Balungi, gdzie najdalej zapuścił sie europejski podróżnik (Grenfeld zostal zatrzymany przez krajowców i nie przepuszczony dalej) i 18 sierpnia stanęliśmy w Bakundu-ba-Nambelch stolicy kraju o tej samej nazwie. Miejsce to bylo stolica zaledwie z nazwy. Miejscowa misja angielskich misjonarzy byla właściwie tylko marna lepianka otoczona przez jeszcze gorsze budynki. Mimo tych niedogodności postanowiliśmy na miejscu założyć kolejna nasza baze. Po wynajeciu paru budynków na nocleg i magazyny zajęliśmy sie najmowaniem 60 tragarzy do dalszej wyprawy. Stad po paru dniach odpoczynku mimo ciagle przeszkadzającego deszczu w roznych kierunkach mieliśmy badac tajemnicze te strony. Dopiero po ostatnich deszczach nasza wyprawa miala pociągnąć dalej przez Bayong.

​

Nie bede opisywał kolejnych dni podróży. Byly zbyt meczace i uciążliwe. Podmokle grunty i brak drog skutecznie spowalniał nasze ruchy. Spotkaliśmy sie takze z niechęcią miejscowych niepewnych powodu naszej podrozy. Do konca września przemierzyliśmy wrzystkie krainy wybrzeza dokonując wielu odkryc. Niestety za kazdym razem gdy staraliśmy sie udac w glab kontynentu bylismy blokowani przez miejscowych. Jak sie okazuje trwa tu rywalizacja miedzy plemionami zasiedlającymi wybrzeże a tymi z lebi kraju. Jedne i drugie staraja sie nie wpuszczać obcych ze strachu przed tymi drugimi. Z tego tez powodu za kazdym razem zmuszeni bylismy do powrotu do Bakundu-ba-Nambelch. Tutaj w październiku dotarla do nas karawana z kraju znajdującego sie na północny wschód od Bakundu. Beferengalczycy opisywali, ze zyja w pięknym kraju, duzo mniej zalesionym od tych terenow, gdzie z przyjemnoscia powitają białych. jedynym minusem tej wyprawy byla potrzeba przejscia przez miasto Mokonja ktore juz raz nas odepchnelo i zagrodziło droge dalej.

​

Nasza dalsza podroż spotkala sie z niechęcią miejscowych zaniepokojonych wyniesieniem w glab ladu tak duzej ilosci niespotykanych dla nich dobr. Z tego tez powodu musieliśmy ułagodzić starszyznę odpowiednimi darami. W koncu jednak nasza karawana - podzielona na 3 oddzialy wyruszyła dalej. Kolejne dni zajela nam podróż trasa juz dobrze znana przez Ekumbe, gdzie pare dni wcześniej slonie stratowały zapasy a takze Eliki gdzie spotkała nas wielka uczta. W koncu 27 listopada z nastaniem mglistego poranka postanowiliśmy wyruszyć dalej. W okolicach poludnia spotkaliśmy sie z Befengalczykami, ktorych karawana liczyla pare setek ludzi. W chwili gdy wspólnie zamierzaliśmy wyruszyć dalej od czola kolumny dalo sie słyszeć poploch i odgłosy walki. Jak sie okazalo, Makonczycy postanowili ponownie nas nie przepuścić i zbrojnie zablokować nam droge. Sama walka z racji duzej przewagi napastników nie trwała dlugo i po chwili nasi sojusznicy rozpierzchli sie po lesie. Co do nas i naszej karawany to strach jaki zapanował wsrod tubylców nie pozwalał na ruszenie w dalsza droge. Z tego tez powodu na miejscu postawiliśmy oboz wysyłając w kierunku wrogów posłańców z propozycja zawarcia pokoju. Niestety z nastaniem następnego dnia wrocili oni zmęczeni i pobici. Pozostała nam juz tylko jedna trasa. Zamierzałem ominąć te niegościnna kraine i poprzez Mbu przedostać sie do befengalczykow. Niestety kolejne dni udowodniły ze droga dla nas byla wszedzie zamknieta.

​

Mokonczycy wszedzie wysyłali swoich ludzi z informacja ze idzie bialy ze swoimi sojusznikami Befanngalczykami i ze chce wydrzeć handel z rak miejscowych. Ze zostali juz raz pobici i nalezy zrobic to ponownie. Nie pozostało nic innego jak ruszyc z powrotem w kierunku wybrzeża, ktory osiągnęliśmy z nastaniem nowego roku 1884. Na miejscu, na wybrzeżu Mondoloch naszym oczom pojawiła sie kochana stancyja. Jednakże jej wygląd byl odmienny od tego jaki pożegnaliśmy. Kochany Janikowski skopał czesc skłonu wznosząc z materiału wal dookoła zabudowań. Ziemia pokryta trawa i kwiatami a takze innymi zasadzonymi roslinami otaczała nowe budynki gospodarcze. Drogi i plac wysypane byly żwirem w zaiste europejskim stylu. Na pozostałym skłonie widac bylo za to pasące sie kozy i kury - żywy inwentarz stacyi. Nasi krajowcy z z wyspy Mondoloch oraz Boty na wieść o naszym powrocie przybyli tłumnie ciekawi nowinek z ladu. Bylo to zaskakującym biorac pod uwage, ze zwykle nie wyruszają zbyt daleko od swoich osad w obawie przed nieznanym. Kolejne dnie spędziliśmy na ucztach i opowiadaniach. W koncu jednak po zaleczeniu wszystkich ran należało zajac sie planami kolejnych podróży. Tym razem moim celem miały byc same góry Kamerunu. Mimo tych planów należało takze zadbać o sama stacyje a takze o zapasy ktore dosyc znacznie sie uszczupliły. Z tego tez powodu zmuszony bylem wyslac Klemensa Tomczeka z powrotem do Kraju w celu uzupełnienia potrzebnych towarów i ludzi. Zresztą w celu tym mieli go wspierać redaktor “Wedrowca” Filip Sulimierski oraz moi przyjaciele Henryk Sienkiewicz i Boleslaw Prus. Juz wcześniej panowie Ci znacznie przyczynili sie do rozpowszechnienia informacji o wyprawie i zbierania potrzebnych funduszy. Liczylem ze ponownie pomoga i umozliwia nam dokonczenie misji. Dopiero po wyplynieciu “Lucyi-Malgorzaty” 27 lutego 1884 roku wyruszylismy na druga wyprawe.


PS: z koncem odcinka odbiegamy troche od prawdziwych wydarzen. Klemens Toczek tak naprawde umiera w maju 1884 roku na malarie. Nie doszlo takze do wyslania okretu z powrotem pokolejne zaopatrzenie.

 

Odcinek 68C

​

Szczescie i tym razem nie opuscilo wyprawy. Okret bez przeszkod dotarl do Gdanska i Tomczek dalej poruszajac sie koleja dotarl do Warszawy. Dzieki dzialaniom przyjaciol miasto bylo juz uprzedzone o powrocie naszego bohatera i wyszlo mu na spotkanie. Kolejne dni dla tego mlodzienca to okres balow i obiadow na jakie byl zapraszany do kazdego znaczniejszego domu. W koncu zostal takze zaproszony na audiencje na dwór królewski. Albrecht Fryderyk Habsburg bardzo interesowal sie tak sama wyprawa jak i terenami jakich dotyczyła. Przy okazji nalezy przyznac, ze wewnatrz rzadu doszlo w tym czasie do ostrej dyskusji w ktorej w koncu musial interweniować sam wladca. Jej powodem byl pomysl wsparcia wyprawy, ktora mialaby dac Polsce tak upragniona kolonie. Jej szczególnym przeciwnikiem byl Przemyslaw Popiel - minister skarbu ktory wzbranial sie przed przeznaczaniem jakichkolwiek sum na ta wyprawę. Uwazal ja za niepotrzebna i nierentowna. Wolal po stokroć przeznaczyć te pieniadze na rozbudowie sieci kolejowej czy tez inne inwestycje ograniczone ze wzgledu na koszty wojny. Jako ze sam rzad w wewnętrznych obradach nei byl w stanie podjac decyzje zmuszony zostal do interwencji Król. To dzieki jego zaangażowaniu i przeznaczeniu z wlasnej kasy odpowiedniej sumy wsparł kolejna wyprawe do Kamerunu. Nie dosc tego zarzadzil przydzielenie do tej wyprawy dwoch parowców: Wisly i Bugu wspartych przez OJKM Ruk. Na ich pokladzie znajdowała sie kompania Królewskiej Piechoty Morskiej pod dowództwem samego Tadeusza Taszkiewicza. Oficer ten dzieki kontaktom z Tomeczkiem bardzo zapalil sie do samej misji i przygod z ktorymi mogla sie ona wiazac. Wyprawa ta miala dac nowemu państwu przede wszystkim zastrzyk tak potrzebnego prestiżu. Znalezienie sie wsrod panstw kolonialnych pozwoliłoby na podniesienie statusu Królestwa. Ułatwiłoby takze działania Ligi Handlowej do tej pory uzależnionej tak od państw w ktorych działała jak i od panstw afrykańskich z ktorych sprowadzano materiały.

​

Wraz z przybyciem nowych kolonistów oraz wojska stara Stacja na wyspie Moldoch zaczela przysłowiowo pękać w szwach. Z tego tez powodu rozpoczęto poszukiwania nowego miejsca ktore mogłoby przejac obowiazki glownej bazy. Wybor padl na stara opuszczona baze pruska założona w 1868 roku u ujscia Wouri. W wyniku ostatnich wojen w Prusach i braku wsparcia rzadu dla Woermann Company of Hamburg doprowadził ta wysunięta placówkę do upadku. Co prawda zyla tu jeszcze grupka opuszczonych kolonistów, ale obietnica przetransportowania ich do europy skutecznie namówiła jednego z jej przywódców do oddania terenow Polskim kolonistom. W ten sposob Polska Liga Handlowa - bo ona uzyskała prawa do organizowania placowki handlowej - oraz swoj pierwszy punkt wypadowy. Niedlugo pozneij Stefan Rogozinski, sprawujący z imieniu Krola piecze nad tymi terenami podpisał pod koniec 1884 roku umowe handlowa z władca Duali Bella. W zamian za dostarczenie towarow i ochrone władca ten (w imieniu podległych sobie plemion na wybrzeżu) przekazywał to terytorium pod kontrole króla Polskiego. Nie odbywa sie to jednak bez problemów. Niezadowoleni wodzowie - nieuwzględnieni w umowie - postanawiają zbrojnie przeciwstawić sie tym działaniom. Dochodzi do niespodziewanego ataku na wysunięta placówkę Polska. Szczęśliwie dzieki zapobiegliwości generala Taszkiewicza oraz pospiesznemu przybyciu OJKM Ruka udaje sie sytuacje uratować. Kolejny rok to brutalne represje i ataki przeprowadzone przez Polskich żołnierzy wspartych wojownikami Belli. W tym czasie na terenie koloni zaczynają sie takze pojawiać oddziały milicji kolonialnej sprowadzone m.in z Haiti przez PLH. Trzeba przyznać, ze to właśnie te nowe oddziały dzieki swojej brutalności w koncu lamia opor pomniejszych wodzów.

​

Kolejne lata to powolna rozbudowa samej Duali ktora stala sie pierwszym portem i zarazem magazynem nowej kolonii. Zapotrzebowanie na transport towarów a takze potrzeba ciągłej ochrony kolejnych wypraw powodowala, ze miasto to bardzo szybko sie rozrastało. Pojawiające sie statki handlowe z towarami europejskimi szybko wypełniały puste ładownie koscia słoniowa oraz olejem palmowym ktore szczególnie byly popularne. Zapotrzebowanie na administracje spowodowało takze, ze miasto to szybko zyskalo europejski styl. Mimo ze oficjalnie Korona Polska ogłosiła caly Kamerun swoja kolonia to tak naprawdę nie bylo wiadome gdzie leza jej granice. Na zachodzie pojawila sie kolonia Austriacka, ktorej cesarz wykorzystując Polski sukces zapragnął sam taki uzyskać. Od południa Graniczono z Hiszpańska Gwinea. Szczęśliwie ta kolonia juz od dłuższego czasu zyla w stagnacji. Niepokój budziła za to wschodnia i polnocna granica. Z tej storny bardzo szybko swoje stacje handlowe rozbudowywała Francja. Z tego tez powodu, mimo swojej słabości na wybrzeżu PLH caly czas finansowała wyprawy misyjne jak i podróżnicze. Kazda kolejna misja założona przez Polaków od razu byla rozbudowywana i klasyfikowana (zwykle niezgodnie ze stanem rzeczywistym) jako posiadłość Krola. Na tym etapie wykorzystywanie rzek jako tanich i szybkich tras komunikacyjnych przestalo sie sprawdzać.

​

Z tego tez powodu w 1887 roku zapada decyzja o budowie lini kolejowej idacej bezpośrednio z Duali w głąb kraju. Miala ona umożliwić bardzo szybki transport wojska w tereny zagrożone buntami. Pojawienie sie pierwszej lini zdecydowanie wpłynęło na rozbudowę plantacji i zainteresowanie przemysłowców tymi odległymi terenami. I mimo, ze do konca wieku państwo nie przejęło w pelni odpowiedzialności administracyjnej za kontrolowany teren to poziom bezpieczeństwa i rozwoj ekonomiczny kraju drastycznie wzrósł. Nie oznacza to bynajmniej, ze kolonia stala sie samowystarczalna. Naklady potrzebne na jej funkcjonowanie i kolejne inwestycje caly czas wymagały dofinansowywania z kasy królewskiej. Dotyczylo to szczególnie rozbudowy fortów na wybrzeżu oraz na stacjach kolejowych. Oraz powołania i utrzymania kolejnych oddziałów wojska. Tu trzeba przyznać, ze szybko zrezygnowano z uslug milicji kolonialnej na rzecz oddziałów liniowych. Do koloni została przeniesiona cala 2ga Brygada Królewskiej Piechoty Morskiej ktora dowodził general Wladyslaw Wieniawa-Długoszewski. Niedługo pozneij rozpoczęto formowanie oddziałów Askarii jak potocznie nazywano żołnierzy z tej kolonii. Do 1895 roku powstają w ten sposob 2 kolejne brygady. I mimo, ze sa one wyposażone w bardzo stary i zniszczony sprzet skutecznie pełnia zadania policyjne na terenie Kamerunu.

​

 

Odcinek 69




1890-95


Administracja​

9 stycznia 1890 roku ogloszono wyniki wyborów. Ponownie wygrała Loza Przemyslowa uzyskując 89% glosow. Druga pozycje zajela Socjaldemokracja Krolestwa Polskiego i Litwy (5,8%) oraz Towarzystwo Demokratyczne Polskie (4,5%). W kwietniu ogłoszono wprowadzenie nowej ustawy o Związkach Zawodowych. Administracja wyrażała zgode na ich powstanie ale tylko jesli sama je kontrolowała. Jeszcze w tym samym roku wprowadzono reformę tej ustawy pozwalając na samostanowienie zwiazkow. Z ustawy tej wyłączone zostaly socjalistyczne związki zawodowe. Rok pozniej Rzad wprowadza nowa ustawe. Tym razem ma ona duzo większe znaczenie. Od tego roku klasa srednia dopuszczona jest do glosowań. Co prawda pierwotnie w ustawie istnieje zapis o tym ze glos arystokracji jest wart jak 2 klasy średniej, ale znika on w wersji ostatecznej. Jednoczesnie wprowadzono zasade poufności każdego glosu a takze zakazano wplywania na glosy innych. Nalezy tu wspomnieć takze o trzeciej ustawie do jaka ogłoszono w tym czasie.

​

W Komisji Edukacji Narodowej dokonano zmian na miare tych z roku 1791. Od tej pory to w gestii rzadu bylo wprowadzenie powszechnej edukacji na szczeblu podstawowym. Zadaniem komisji bylo całkowite zniesienie analfabetyzmu. Jednoczesnie komisja miala rozbudować siec szkol srednich i wyższych w miastach wojewódzkich a nastepnie rozbudować ich siec na pozostałe inne większe miasta. W 1892 roku wprowadzone zostają zmiany do prawa prasowego. Od tej pory kazdy mial prawo stworzyć swoj własny dziennik. Jednak aby kontrolować sytuacje powstała funcja cenzora ktory mial dbac nad poziomem artykułów. Dwa lata pozneij urzad ten znika i wprowadzona zostaje wolnosc prasy. W 1893 roku ogłoszone zostaja kolejne zmiany. Od tej pory kazdy potomek obywateli dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodow mial prawo przybyc do Królestwa i zamieszkać w nim. Państwo gwarantowało im bezpieczeństwo oraz prace. Jednoczesnie osoby te nie mogly starać sie o obywatelstwo Polskie bez udowodnienia swojego pochodzenia.

​

W 1890 roku powstają Pierwsze w Polsce warsztaty balonowe w Warszawie a takze zakłady elektryczne w Bydgoszczy. Inna forma inwestycji jest rozbudowa sieci kolejowej w Kamerunie. Po jej zakończeniu rozpoczęta zostaje tam rozbudowa głównych fortów (Buea, Duala, Dehane oraz Batanga). Na terenie calego kraju pojawiają sie nowe zaklady i warsztaty. Szczególnie rozwija sie przemysł aeronautyczny oraz mechaniczny. 21 sierpnia 1891 roku dochodzi do ogłoszenia w Czasie Polskim artykułu o Produkcji jako nowej idei dla Państwa. Zwiększenie produkcji mialo wpłynąć na sile państwa a co za tym idzie na jego znaczenie za granica. W 1892 roku w Buei odkryty zostaje kauczuk. W kolejnych latach dochodzi do rozwinięcia jego produkcji. Rok pozniej panstwo wprowadza częściową nacjonalizacje największych zakładów zostaja one powiększone by sprostać zwiekszonemu zapotrzebowaniu. Zmiany w prawie wyborczym wpłynęły zdecydowanie na wybory 1894 roku. Co prawda Loza Przemysłowa nadal je wygrala ale zdobyla zaledwie 50% głosów. Co zaskakujące drugi w kolejności byl Oboz Arystokratyczny z 27% oraz Socjaldemokracja i Komitet Narodowy Polski z 10% głosów.

​

Dyplomacja​

W 1890 roku dochodzi do kryzysu w relacjach pomiedzy królestwem a Francja. Caly sens sojuszu (w sytuacji pokonania Prus) staje pod poważnym znakiem zapytania. Sytuacje wykorzystują Austro-Węgry ktore w tym roku podpisują ponownie sojusz z Polska. Co do samej dyplomacji Królewskiej to zajmuje sie ona poprawianiem relacji z Włochami, Japonia oraz Rosja.

Wydarzenia​

Okres ostatniego 10 lecia XIX wieku jest czasem elektryfikacji miast oraz całkowitej mechanizacji pracy w kopalniach. Jednoczesnie dzieki pracom Lwowskich chemików na polach uprawnych pojawiają sie nowe nawozy. Nie jest to całkiem spokojny okres w Królestwie. Na północy dochodzi do protestów Niemców żądających większej autonomii. Dochodzi takze do marszów liberałów żądających reform oraz dopuszczenia do glosowania kobiet. Takze w kwestii technologii byl to okres ciaglych zmian. Coraz to potężniejsze silniki, radio, samoloty czy tez automobile wpływały na zmianę państwa. Trzeba przyznać ze byl to okres szczególnie dorodny w opracowania teoretyczne pisane przez Polskich ekonomistów. Rozwoj fabryk wpłynął na probe teoretycznego uściślenia zasad jakie rządzą sie produkcja.

​

Stworzenie Niemiec​

Jak juz wspomniałem 18 sierpnia 1880 roku podpisano tzw Konfederacje Magdeburska tworzaca Federacje Północno-Niemiecka. Jest to czas gdy w Berlinie ogloszona zostaje Realpolitik. Wiazala sie ona ze slynnym haslem Bismarka “Blut und Eisen“ “The great questions of the time will not be resolved by speeches and majority decisions—that was the great mistake of 1848 and 1866—but by iron and blood (...) the great questions of time will not be resolved by speeches and majority decisions" Wiazalo sie to z porażkami ostatniego 50lecia jakie znanaly Prusy. Pojawienie sie Krolestwa Kongresowego ktore zachwialo równowagą w regionie. Kolejne lata i kolejne wojny nie daly Niemcom skutecznego zakończenia konfliktu. Obecnie nalezalo przygotować sie, wzmocnić przemysł i uderzyc gdy wrog bedzie zajety gdzie indziej. W tym samym czasie dokonano ostatecznego wypchnięcia Austro-Wegier i ich wpływów z państw Niemieckich. W 1894 roku wojska federacji wkraczają do Monachium wprowadzając na terenie Bawarii wlasna administracje. Co prawda panstwa członkowskie sa oburzone, ale jednoczesnie swiadome sa potrzeby dzialania i zagrozenia ze strony Wschodniego sąsiada. W samym palacu w Monachium przygotowywana jest wlasnie uroczystość w czase ktorej ksiazeta oraz generalicja oglosza odrodzenie cesarstwa.

​

Uroczystosci przerywa wiadomość ktora dociera z Berlina. okazuje sie, ze tamtejsi robotnicy zmęczeni ciaglymi wojnami wszczynają bunt. Co prawda wydaje sie, ze jest on malym i szybko zostanie stłumiony, lecz staje sie inaczej. Trafia on na podatny grunt na terenie dolnego śląska gdzie tworzone zostaja pierwsze oddzialy robotniczej armii. Jej przywództwo przejmuje Kommunistische Partei Deutschlands - organizacja stworzona ze Zwiazku Spartakusa oraz Internationale Kommunisten Deutschlands. Do grona założycieli należa: Karl Liebknecht, Róża Luksemburg, Heinrich Brandler, August Thalheimer, Franz Mehring i Wilhelm Pieck oraz Leon Jogiches, Clara Zetkin, Ruth Fischer, Paul Levi, Paul Frölich. Do konca roku powstają Brandenburska Republika Rad oraz Dolnoslaska Republika Rad. Krol stara sie opanować sytuacje i do stłumienia buntu wysyla wojsko. Jednak duza jego cześć składa sie z robotników juz będących członkami KPD. Dochodzi do masowych dezercji oraz przechodzenia calych pulkow na strone komunistów. Jednoczesnie dochodzi do wsparcia tego ruchu ze strony komunistycznych Włoch. W koncu władca prosi o wsparcie Austro-Węgry oraz Francję jednak bezskutecznie. W 1896 roku nie da sie juz zatrzymać rewolucji i w Monachium ogłoszone zostaje powstanie Socjalistycznej Republiki Niemiec.

PS: sponsorem odcinka jest slowo: "Jednoczesnie" ktore przewija sie caly czas w tym poscie

 

Odcinek 70




Rozwoj motoryzacji w Królestwie​

Pierwsza informacja o Polskiej konstrukcji pochodzi z roku 1883 gdy Stefan Barycki (jeszcze przed momentem wynalezienia sprawnego silnika spalinowego) buduje pojazd poruszajacy sie na “kolowej jezdni” podobnej do tej z pojazdow gąsienicowych. Jaskolka bo o nim mowa byl konstrukcja drewniana w ktorej we wnętrzu olbrzymiego kola miescilo sie siedzenie kierowcy. Woz toczyl sie na obreczy, dzieki ktorej nierówności nie stanowily dla niej problemu. Problemem pojazdu byl brak skutecznego silnika. Kolejnymi protoplastami byli Walenty Lipiński oraz Mateusz Beksiński ktorzy w Sanoku wykupili maly dworek z zabudowaniami gospodarczymi. To tutaj powstaje mala manufaktura, ktora w latach 50tych XIX wieku zatrudnia 30 pracownikow. Z koncem wieku wytwarzane sa w nim kotly a pozneij wagony dla Polskich kolei w Krakowie. Jedyny problem polegal na tym, ze do tego czasu do Sanoka nie doprowadzono lini kolejowej. W wyniku tego elementy wagonow po zbudowaniu przewozono furmankami do Zagorza ktory byl juz polaczony z linia kolejowa kierujaca sie na Rus Zakarpacka i Wegry. W 1884 roku powstała spółka Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów i Maszyn Kazimierz (syn Walentego) Lipiński. Na zakupinych terenach wybudowano nowa fabryke z kuznia, odlewnia, lakiernia, podwoziarnia i montownia. Z koncem wieku byl to najwiekszy takiz aklad w regionie. Jego wagony byly uzywane we Wiedniu a filia dzialala w Ploesti na Rumunii. W 1913 roku nastąpiło połączenie z pokrewną kra kowską fabryką Ludwika Zieleniewskiego w Spółkę Akcyjną L. Zieleniewski – Sanocka Fabryka Wagonów. Uchodziła za naj większego producenta wagonów, tramwajów i kolejek wąskotorowych w monarchii austro-węgierskiej jak i Krolestwie Polskim oraz Rumunii.

​

W 1885 roku w warszawie przy ulicy Skierniewickiej powstaly zaklady Stanisława Machczyńskiego produkujace przemysłowe silniki spalinowe. 8 lat pozneij na ulicy Siennej powstaje, zalozony przez Emils Schoenfelda i Kazimierza Małeckiego, Towarzystwo Udziałowe Specjalnej Fabryki Armatur. W ciagu kolejnych lat powstaly takze: Fabryka H. Wagnera w Łodzi, Towarzystwo Fabryki Motorów Perkun w Warszawie czy tez Spółka Akcyjna Babcoc-Wilcox-Zieleniewski. Jednak zdecydowanie najstarszym i najpotezniejszym zakladem byl zalozony w 1818 roku Zakłady Mechaniczne Akcyjnego Towarzystwa Przemysłowego Lilpop, Rau i Loewenstein (LRL). Takze tutaj zaczelo sie od wytwarzania wagonow (dla kolei warszawskiej) i dopiero pozneij zainteresowanie przenioslo sie (przy wspoludziale General Motors) na samochody (w tym dostawcze produkowane w Lublinie). Co do samych samochodow to pojawily sie w Krolestwie w latach 90tych XIX wieku. Na poczatku byly to glownie powozy Karla Benza a nastepnie francuskie Peugeot oraz De Dion Bouton. Pojawienie sie przemyslu naftowego na terenie Galicji wplynelo na popularność tych maszyn w regionie.

​

Wplyw na popularyzacje motoryzacji ma miedzy innymi pierwszy oficjalny importer tycvh pojazdow: Pierwszy Galicyjski Zajazd Automobilistów i Sprzętu Sportowego z siedzibą w Przemyślu. W 1901 roku powstaje Warszawskie Towarzystwo Eksploatacji Samochodów zajmujace sie komunikacja podmiejska i miedzymiastowa. Kiedy jednak pojawil sie pierwszy polski samochod osobowy? Stalo sie to 18 marca 1903 roku na krakowskim rynku. Tego dnia mechanik Wincenty Schindler dokonywał pierwszych prób jazdy skonstruowanym przez siebie (z części sprowadzonych z Francji) automobilem. O tym jak zostal on odebrany mozemy przeczytac dzieki wspomnieniom Antoniny Domanskiej:

"No, to i w Krakowie już mamy – automobil – machinę poruszającą się za pomocą motoru! Osiągnięcie najnowszej cywilizacji, jak to uczenie mawia się obecnie o ludzkiej głupocie. Wszyscy zachwyceni, a taki Mycielski, taki Tomkowicz, a Kossak, a Wyczółkowski – jak to-to w Rynku zobaczyli, zaraz poczuli się w samym środku Paryża!!! Jak to łatwo zbaranieć… Wystarczy odrobinę smrodu w nos wciągnąć, posłuchać – tur! tur! tur! pfuu! pfuu! – wystarczy popatrzeć na ów automobil i wariactwo gotowe! Stoisz na krakowskim Rynku, patrzysz na Sukiennice i Paryż widzisz! Ciekawe!!! No mnie nikt nie otumani! Możem staroświecka, zacofana nawet, ale niech nikt mi nawet nie próbuje wmawiać, że ten-tam… automobil to cywilizacja. To zdziczenie! Lekceważenie dobrych obyczajów! Czytam sobie dzisiaj Czas, a tu mi ów automobil charczy przed domem! Jedzie taki, bo ma ochotę, i ludzi hałasem nęka. Egoista! I po co się to fabrykuje?! Żeby ludziom zakłócać poobiedni odpoczynek?!"

Co gorsza pare dni pozniej w "Czasie" ukazal sie tekst:

"(…) przelatywał szalonem pędem (40km/h przyp Casa) automobil przez ulice bez względu na ruch w mieście i niebezpieczeństwo przejechania ludzi i dzieci. Na widok pędzącego automobilu koń dorożkarski gwałtownie się spłoszył, łamiąc dyszel i tłukąc latarnię"

Byl to takze pierwszy w Polsce zarejestrowany przypadek wypadku samochodowego. Mimo tych niedogodności nowy pojazd zebral grono wielbicieli do ktorych nalezeli m. in. Wyczolkowski oraz Kossak. Pojawienie sie w miejscie pojazdow wymusiło takze powstanie odpowiedniej infrastruktury. Co prawda poczatkowo w rope zaopatrywano sie bezpośrednio w zakladzie pana Schindlera na ulicy Krupniczej ale juz 1908 powstaje na pl. Kossaka pierwsza publiczna stacja benzynowa. Otwarty rok później przy ul. Smoleńsk 31 Auto Garage Wilhelma Rippera i Włodzimierza Ustyanowicza oferował usługi myjni samochodowej, warsztatu mechanicznego oraz stacji benzynowej. W tym samym garazu znajduje swoja siedzibe Galicyjski Klub Automobilowy.

​

Kolejnym zbudowanym w tym czasie pojazdem byly dwa omnibusy, ktorych budowe rozpoczeto jeszcze w 1904 roku w Fabryce Powozów W. Romanowski. Oba pojazdy wyposazone byly we Francuskie silniki Mutel o mocy 10-12 km konstrukcja byla drewniana i zapewniała przestrzen dla 7 pasazerow. Pojazd byl w stanie rozwinąć prędkość 20km/h (35km/h bez obciążenia) i jak podaje “Tygodnik Ilustrowany” cala trase Warszawa-Lublin bezawaryjnie. W 1906 w wyniku zainteresowania warszawskiego fabrykanta kas pancernych Kopcia pojazdu lekkiego. Ten trzykołowiec posiadał silnik o mocy 3,5km umieszczony nad przednia osia skretna. Co zaskaujace prosta konstrukcja sprawdzala sie i ulatwiala obsluge. Dodatkowo lekka konstrukcja wplywala na osiagi pojazdu nawet w czasei jazdy pod gore. W 1912 roku doszlo do połączenia Spółki Ominibusów Automobilowych oraz firmy Star (przedstawiciela firmy Laurin & Klement).

​

W jej Krakowskiej Fabryce Samochodów i Motorów powstal w tym roku model w pelni polskiego 2 osobowego samochodu o nadwoziu cyclecar. W 1913 roku rozpoczęto produkcje pierwszych 50 egzemplarzy (w kolejnych latach podwojono ja). Samochód mial zaledwie 2,2 m długości a rama zbudowana byla z blach stalowych. Naped stanowił czterocylindrowy silnik spalinowy uzyskujacy 10/12 km. Podobne pojazdy rozpoczeto produkować takze w Lwowskiej fabryce Automotor. Inna firma powstająca w tym czasie bylo Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur i Motorów zajmujace sie produkowaniem ciagnikow. Karol Taylor w 1919 roku rozpoczyna proby nowego modelu Ursus mk.1 W 1917* roku z inicjatywy Stefana Kozłowskiego i Antoniego Frączkowskiego dwuosobowy pojazd nazwany poznej SKAF wyposażony w 1 cylindrowy silnik o mocy 7-8km. Innym skonstruowanym pojazeem tamtego okresu byla konstrukcja Mikolaja Karpowskiego o dzwiecznej nazwie Polonia. Samochod ten powstal w 1919** roku i charakteryzował sie szeregiem nowinek technicznych. Niestety mimo duzego zainteresowania patentami nie doszlo do rozpoczęcia produkcji.

* tak naprawde 1920 rok
** tak naprawde 1924 rok

 

Odcinek 71A





Rozwój lotnictwa w Polsce

Balony​

Poczatki baloniarstwa w Polsce siegaja jeszcze XVIII wieku. W roku 1784 12 lutego Stanisław Okraszewski wzbija w powietrze swój pierwszy balon. Choc trzeba przyznac, ze jest to slowo lekko na wyrost biorac pod uwage, ze mial on srednice zaledwie 94 cm. Byl on napełniony wodorem i wzbil sie na wysokosc 180m. Pare dni pozniej, juz w obecnosci krola proba zostaje powtorzona. Tym razem balon zostal wypuszczony bez uwiezi i po 22 minutach zniknal obserwatorom z oczu. Jak podawała Gazeta Warszawska:

“balon Okraszewskiego postrzegł wieśniak Wojciech Lasota [...] do lasu jadący, na łące wodą oblanej, leżącego między krzakami i rozumiał, że była [to] jakaś ze skóry odarta zwierzyna. Przybliżywszy się po tym, gdy ujrzał zawieszone wstążki, obawiać się począł, aby nie były [to] jakie szkodliwe gusła lub czary, ta zaś bojaźń bardziej się powiększyła, że ciągnąc za wiszące wstążki nic przy nich nie znalazł tylko zmoczony pęcherz. Odważył się jednak wziąć go do domu dla naradzenia się o nim całej gromady. Różni dawali o tym pęcherzu zdania, na ostatek postrzegłszy przy nim napisaną kartę, zgodzili się wszyscy zanieść to widowisko do księdza Bernardyna w Grodzisku mieszkającego. Udał się tam wieśniak, a zrozumiawszy rzecz całą od zakonnika, mianowicie, że na tej karcie była nagroda znajdującemu ten balon, przybiegł z nim do Warszawy, i od Najjaśniejszego Pana łaskawie udarowanym zostawszy, tym z większą radością do domu powracał, iż barzo [!] pod ten czas potrzebował pieniędzy na chrzciny w tę właśnie porę urodzonego swego syna. Balon pokonał odległość 22 km”

Doprowadzilo to do rozwoju zainteresowania baloniarstwem. Po Krakowie (Szkola Glowna Koronna) i Warszawie czas przyszedl takze na Lwow i Pulawy. Dwa lata pozniej w dobrtach ksiazat Lubomirskich w czeczeniku swoj wlasny balon wypuszcza profesor Zelechowski. 10 maja 1789 dokonano kolejnego sukcesu przeprowadzając pierwszy w Polsce zalogowy lot balonowy. Tego dnia wystartowal, pilotowany przez Francuza Jeana Pierre’a Blancharda,aerostat ktory wzbil sie na wysokosc 2km i po 45 minutach wyladowal w Bialolece. Pare dni pozniej loty balonem w Warszawie i Wilnie Polak rumuńskiego pochodzenia Jordaki Kuparentko. W 1806 podczas lotu balonem sklejonym z afiszy cyrkowych uniknął śmierci wyskakując na spadochronie z palącego się aerostatu. Jest to prawdopodobnie pierwsza sytuacja w ktorej pilot uratowals ie dzieki temu wynalazkowi. W 1872 roku z dziedzińca Uniwersytetu Warszawskiego wystartowal balon skonstruowany przez miejscowych studentow. Nie wiadomo, jaki był cel lotu, ale było to wyjątkowe i ważne wydarzenie, gdyż ten lot został zarejestrowany na fotografii Brandla oraz na drzewortach. Lot ten powoduje nawrot mody na odbywanie krotkich lotow widokowych. Niedlugo pozniej pojawiaja sie pierwsze miejsca ich startów: Ogród Saski, Pole Mokotowskie, plac Ujazdowski oraz Dolina Szwajcarska.

​

Szybowce​

Za protoplaste polskiego szybownictwa nalezy uznac Czeslawa Tanskiego. Juz w 1893 roku zbudował model samolotu, zreszta tych modelów bylo wiecej. W kazdym z nich testował rożne ustawienia skrzydeł czy tez napędu. Od 1894 roku przy wsparciu miejscowego stolarza pracuje nad pierwszym wlasnym aparatem latajacym zwanym Lotnia. W przeciagu dwoch kolejnych lat wybudowal 5 kolejnych modeli szybowcow. W 1898 roku powrocil do koncepcji z jednego z pierwszych modeli i rozpoczal projekt śmigłowca. Miał on dwa przeciwbieżne wirniki współosiowe z osią mocowana z przodu pilota za pomocą uprzęży. Poczatkowo napęd był ręczny, za pomocą korb ale w koncu zamontowano w nim silnik Anzani. Mimo tej zmiany projekt okazal sie niezadowalajacy. Smiglowiec pozostal eksponatem pokazywanym na wystawach. W 1910 roku w hangarach Warszawskiego Towarzystwa Awiata rozpoczal budowe samolotu “Łatka” Niestety w 1911 roku w czasie prob samolot wykazal wady konstrukcyjne i byl niezdolny do lotu.

​

Samoloty​

Pierwszym konstruktorem, ktory na serio zajal sie na terenie Polski pomyslem odbywania lotow napowietrznych byl Aleksander Hryszkiewicz (ur. 1809r.). Pochodzil on z rodziny polskiej zamieszkałej na Litwie. Po początkowym okresie, w czasie ktorego byl pracownikiem sadowym w Szawlach a nastepnie tlumaczem w Kownie, w 1851 roku napisal prace pt: “Parolot Żmudzina, z rysu swobodnej myśli Aleksandra Hryszkiewicza” Opisywana w tej ksiazce maszyna byla połączeniem Ornitoptera z mięśniolotem a nawet balonem. Konstrukcja byla drewniana z pokryciem płóciennym. Skrzydła górne pełniły równocześnie rolę steru kierunku. Skrzydła dolne machając wytwarzały siłę nośną. Pod kadłubem znajdował sie balon pomagający utrzymać wysokość. Do podwozia przymocowane byly takze 4 kola. Machina ta napedzana byla silnikiem parowym, ktorego naped przenoszony byl nastepnie na smiglo o srednicy 1,2m. Dodatkowy naped stanowily dwie pompy kierujace nadmuch do tylu oraz miesnie zalogi wspomagane systemem sprezyn. Samolot mial miec 15 metrow dlugosci a rozpietosc skrzydel miala wynosic 8 metrow.

​

Jednym z najbardziej wpływowych tworcow polskiego przemysłu lotniczego w XX wieku byl Tadeusz Heyne (ur. 1883r.) W 1900 roku ten mieszkaniec Galicji rozpoczął studnia na Politechnice Lwowskiej. Jednak juz 3 lata pozniej przenosi sie do politechniki w Charlottenburgu, ktora specjalizowała się w konstrukcji i budowie silników spalinowych. W 1905 r. uzyskał dyplom inżyniera tej specjalności. Zostaje zatrudniony w czeskiej firmie Laurin i Klement, gdzie razem z inż. Otto Hieronimusem rozpoczyna w wolnym czasie prace nad samolotem wlasnej konstrukcji. Niestety do 1909 roku udaje sie stworzyc tylko pięciocylindrowy silnik rotacyjny o mocy 44 kW (60 KM). Niestety na tym etapie wspolpraca obu konstruktorow zostaje przerwana wyslaniem Tadeusza w sprawach biznesowych do Rosji. Obaj panowie ponowia wspolne prace dopiero w 1916 roku. Mimo skonstruowania nowego czterocylindrowego silnika (o tej samej mocy) nie udaje im sie stworzyc skutecznego platowca. Wyraznie widac na tym tle brak wiedzy potrzebnej. Stworzony samolot ma problemy z oderwaniems ie od ziemi (z powodu wadliwego podwozia) i caly projekt nie udaje sie. Nalezy wspomniec jednak, ze sama konstrukcja silnika stworzona z lekkich stopów, posiadała drążony wał korbowy oraz masę całkowitą 240 kg. Silnik ten został z czasem uznany za doskonale nadających się do samochodów osobowych. Sam inzynier Heyne pracowal nastepwnie w zakladach Skody i do kraju powrocil dopiero po wojnie swiatowej jako przedstawiciel Polskiego oddzialu Skody.

samolot OST-1​

Kolejna wybitna postacia byl Adam Ostoja-Ostaszewski (1860) ktory to juz od urodzenia interesowal sie zegluga napowietrzna. Mimo ze w mlodosci jego zainteresowania konstruktorskie kieruja sie na aerostaty (w 1876 buduje model sterowca) to najbardziej znany jest jako wynalazca pierwszego w europie odrzutowego silnika wybuchowego. Przy współpracy z mechanikiem i pirotechnikiem krakowianinem Medrzykowskim konstruuja model platowca wyposazony w tenże silnik. Stibor I bo tak nazywal sie ten pojazd wzbil sie na wysokosc 100 metrow. W przeciagu kolejnych lat skonstruowane zostaja takze 2 kolejne samoloty: Stibor II (pionowzlot) i Stibor III. Okazalo sie jednakze konstrukcje te sa nieudane i z tego powodu inzynier postanowil sie skupic wylacznie na klasycznych samolotach. W ten sposob w 1909 roku powstaje OST-1 - dwuplat o konstrukcji nawiazujacej do samolotu Wright Model A. Wiosna tego roku pilotowany przez samego kosntruktora samolot staje sie pierwsza Polska udana konstrukcja lotnicza. Pomiedzy 1910 a 1914 rokiem swoimi zdolnościami konstruktorskimi mogli sie pochwalic bracia Wroblewscy. Zamieszkali w Lyonie stworzyli w 1910 roku jednoplat W-1 co dalo im zatrudnienie w fabryce Ambrieu Aviation. Wsparci finansowo przez jej właściciela M. Berthaud konstruuja w kolejnych latach Berthaud W-1, Berthaud W-2 oraz Berthaud W-3. W 1912 oblatana zostala ostatnia wersja z zamontowanym wzmocnionym silnikiem. Zanim 2 marca 1914 roku wypadek zabral obu konstruktorow zdolali oni jeszcze stworzyc model Wróblewski Berthaud W-IV (M) ktory to byl juz przystosowany do sluzby w wojsku (m in samolot opancerzono).

samolot kozlowskiego​

Kolejnym przykladem polskiej mysli lotniczej byly prace warszawskiego mechanika Stefana Kozłowskiego, ktory 26 czerwca 1910 roku wystartował z pol mokotowskich na wlasnej konstrukcji (silnik i smigla zamowione zostaly w Niemczech). Brak zainteresowania i wsparcia finansowego zniechecily go do dalszych prac. Wspominam o nim ze względu na fakt, ze w latach 20tych stal sie głównym konstruktorem samochodów w fabryce H. Liebfeldt i S. Schiffner w Warszawie. Podobna historia mogl pochwalić sie takze Czesław Zbierański ktory po studiach na Politechnice Lwowskiej w 1911 roku konstruuje drewnianego dwupłatowca. Prace kontynuje na terenie Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata na Polu Mokotowskim. Brak wsparcia finansowego pwooduje, ze w 1917 roku przenosi sie do nowoformowanego w armii Lotnictwa. Na poczatku lat 20tych tworzy Towarzystwo Lotnicze oraz cywilną szkołę pilotów w Młocinach koło Warszawy. Ponownie klopoty finansowe powoduja zawieszenie projektow powoduje zmiane zainteresowań. Wybudował w Warszawie warsztaty samochodowe, w których założył później fabrykę samochodową Towarzystwo Budowy Samochodów AS.


PS: odcinek dzis bo nie wiem gdzie co i jak bede robil jutro

PS2: wiekszosc informacji i zdjecia znbalezione na stronie samolotypolskie.pl

Mam nadzieje, ze odcinek o przemysle Ci sie spodoba. Co prawda to same dane i to nie wymyslone przeze mnie tylko przepisane ze statystyk - ale fanow exela powinnien zadowolic

 

Odcinek 71B


​

W przeciwieństwie do poprzedników, ktorych samoloty byly albo malo udane albo nie wpłynęły na rozwoj przemysłu następna postać ktora opisze trwale zapisała sie w annałach lotnictwa. Adolf Warchalowski bo o nim mowa początkowo pracowal we Wiedenskiej fabryce Autoplan - filii firmy Werner-Pfleiderer. W latach 1910-12 skonstruowal 11 modeli różniących sie slinikami czy tez skrzydłami lub tez usterzeniem. W ocenie przyszlych pokolen byly to najbardziej udane modele tamtych czasow. Byc moze na sukces inzyniera wplynal fakt, ze zamiast skonstruować nowy samolot skupil sie na istniejącym juz modelu Farman III W 1912 r Związek Awiatyczny Studentów Politechniki Lwowskiej oglasza konkurs na projekt szybowca. Konkurs wygrali bracia Tadeusz i Władysław Kohman-Florjańscy dla ktorych byl to juz trzeci model. W tym samym roku organizacja ta postanowila skonstruować samolot ktory umożliwiłby trening pilotazu. Ponownie za projekt zabrali sie ww bracia. Podstawe konstrukcji stabnowil samolot Farman IV. Dwumiejscowy dwuplat napędzany byl rotacyjnym silnikiem Le Rhône 37 kW (50 KM). Rok pozneij bracia konstruują kolejna wersje tego modelu. Byla to zdecydowanie bardziej dopracowana konstrukcja ktora ze wzgledu na swoje zaawansowanie byla nawet sprawdzana przez wojsko. Wracając do samego Zwiazku to w kolejnych latach jego czlonkowie skupili sie na konstrukcji szybowców i dopiero pod koniec lat 30tych wrocili do projektow samolotów.
Zreszta rozpoczynanie konstruowania od szybowców bylo takze typowe dla Jerzego Rudlickiego. O tym, ze jest to wybitny konstruktor świadczy, ze juz w wieku 14 lat skonstruował stację telegraficzną ktora dzieki niespotykanej konstrukcji zainteresowala sie francuska firma Ducellier. W latach 1909-10 zbudowal 10 szybowcow z ktorych ostatnie mialy uklad sterowania i podwozie. W 1912 roku zaprojektowal, a dwa lata pozneij zbudował swoj pierwszy, wyposażony w 24 konny silnik samolot. W ciagu kolejnych lat trwalo dopracowywanie konstrukcji a nastepnie sluzba w wojsku. W 1927 r. Jerzy Rudlicki został naczelnym konstruktorem Działu Lotniczego w lubelskich Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz gdzie zaczal projektowac smaoloty Lublin.

szybowiec WZ-II​

Ostatnia postacią ktora tutaj opiszemy byl Wladyslaw Zalewski. Ten urodzony w 1892 roku konstruktor i teoretyk juz w roku 1909 rozpoczyna budowe swojego pierwszego samolotu (WZ-1). Problemy z budowa silnika powodują zawieszenie projektu. W międzyczasie konstruuje szybowiec (WZ-2) dokonując krótkich oblotów na wiosne 1912 roku. Po dokończeniu dwa lata pozneij pierwszego projektu (w koncu udalo sie odlać cylindry) w 1916 roku konstruuje dwa czteropłatowe (WZ-3 i WZ-4). Kolejne lata zajely mu studia ornitoptera (maszyny o skrzydłach biją*cych, mechanicznie odtwarzającej lot pta*ka) oraz teorii wiatraków. Natomiast pod koniec 1919 roku w Centralnych Warsztatach Lotniczych samolot liniowy WZ-8. Prace nad projektem zostaly zawieszone na czas wojny i wznowione dopiero w 1924. Mimo tych wszystkich projektow pierwszym polskim samolotem przyjetym do sluzby i zatwierdzonym do produkcji seryjnej w Centralnych Warsztatach Lotniczych byl CWL "Słowik" czyli polska odmiana Hannover CL-II 23 sieprnia 1919 roku doslzo do uroczystego poświecenia pierwszego samolotu. Niestety w czasie akrobacji doslzo do wypadku w wyniku ktorego samolot spadl na ziemie nieopodal trybuny. Pod szczątkami zginęła załoga: por. inż. Karol Słowik i ppor. pilot Kazimierz Jesionowski. Badania szczatkow wykazaly, ze zastosowane zamienniki byly slabszej jakosci od tych zastosowanych w pierwowzorze. Po pierwszych nieudanych probach, kolejne wybudowane samoloty byly juz znacznie lepsze.

CWL Slowik​

Na poczatku 1923 roku inzynier Piotr Tulacz napisal pierwszy w Polsce podręcznik szybowcowy pt. ”Lot żaglowy i aparaty żaglowe”, W tym samym roku zostal głównym konstruktorem w Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów S.A. ”Samolot” w Poznaniu. Jeszcze w tym samym roku zbudowal szybowiec przeznaczony do konkursu lotow slizgowych M-1 Po tym projekcie w 1926 roku powstaly dwa nowe samoloty. pierwszy: ST-4 zostal opracowany na konkurs ogłoszony przez IBTL w czerwcu na samolot treningowy zdolny do wykonywania pełnej akrobacji. W opinii IBTL zaznaczono, że projekt wymaga zasadniczych przeróbek, m.in. przemieszczenia podłużnego rozkładu mas w kadłubie i zwiększenia długości kadłuba. Projekt odesłany do poprawki nie został zrealizowany. Drugim byl projekt wyznaczony przez wlasna wytwornie ktora chciala udowodnic, ze jest w stanie wyprodukowac samolot zbudowany z polskich produktow. Juz w grudniu przeprowadzono proby z silnikiem Anzani 6A4, który nastepnie zastąpiono silnikiem Salmson. Po przeprowadzonych - bardzo udanych testach WWS zaproponował swoj produkt jako samolot towarzyszący dla kawalerii. jednak wojsko nie bylo nim zainteresowane. Z tego powodu zrezygnowano z dalszego rozwoju projektu. Augus Bobek pelniacy wtedy obowiązki inzyniera wykorzystał elementy projektu przy konstrukcji PWS-10 z 1930 roku.

PWS-1​

W 1926 r. Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych oglosil zapotrzebowanie na dwumiejscowy samolot myśliwski eskortujący oraz rozpoznawczo-bombowy. Zadanie jego opracowania wyznaczono Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Samolot PWS-1 wykonal pierwszy lot 25 kwietnia 1927 roku. W czasie kolejnych prob okazało sie, ze jest on ociężały i malo zwrotny. Kolejny rok zajelo przekonstruowanie plata zastępując konstrukcje drewniana duraluminiowa. Nowa konstrukcja otrzymala oznaczenie PWS-1 bis. Kolejne testy potwierdziły wady konstrukcji. W 1929 roku zaprzestano prac nad konstrukcja. Takze trzeci model PWS-5/7 okazal sie zbyt slaby i mimo, ze wojsko zakupilo kilka egzemplazy sluzyly one wylacznie jako wsparcie dla Floty Pinskiej. Powodem porazki tego ostatniego smaolotu byl przedstawiony przez Zakłady Mechaniczne Plage & Laśkiewicz Lublin R-X znanego nam juz inzyniera Rudlickiego. Wiosną 1929 r. samolot przeszedł próby, podczas których wykazał zdolność do wykonywania akrobacji, niestety osiągi oraz masa były gorsze od założeń projektowych. Samolot ten byl dwumiejscowym górnopłatem o konstrukcji mieszanej. Wyposażony zostal w gwiazdowy silnik Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM).

Historia Lotnictwa Wojskowego​

Historia lotnictwa wojskowego w Polsce siega jeszcze 1895 roku. Wtedy to sformowano Krolewskie Sily Powietrzne w ktorych wskald weszla pierwszy batalion arenautyczny. Skladal sie on z 6 oficerow oraz 186 szeregowcow i posiadal 2 powloki balonowe oraz 2 wyciagarki. Działalność batalionu polegała na współpracy z artylerią czyli ciągłej obserwacji i korygowaniu ognia artylerii. Juz pierwsze ćwiczenia wykazywały duza skuteczność tej jednostki. Dlatego tez do konca wieku powstają takze 2 kolejne bataliony przemianowane obecnie na grupy aerostatyczne. Korpus Zeglugi Napowietrznej w ktorego sklad wchodzily rozwijal sie dosyc burzliwie i w przeciagu następnych lat sformował takze forteczne bataliony żeglugi napowietrznej w Toruniu, Poznaniu, Krakowie,, Lwowie, Deblinie, Warszawie, Lomzy oraz Boyen. Dwa lata pozneij pojawiaja sie takze kompanie zeglugi napowietrznej w pozostalych twierdzach. Rozwoj samolotów, szczegolnie po 1910 roku wymusil nawet na konserwatywnej armii rozwazenie wprowadzenia tych sil do wojska. W 1914 roku powstaje pierwszy I Polski Oddział Awiacyjny ulokowany na lotnisku centralnych Zakladow Lotniczych w Warszawie. Oddzial ten uzbrojony byl w niemieckie samoloty Albatros B.I Samolot ten skonstruowany jeszcze w 1913 roku byl dwuosobowym (pilot, obserwator) dwupłatowcem. Dzieki 100 konnemu silnikowi uzyskiwal prędkość 105km/h oraz zasieg 650km

Albatros B.II​

Do 1917 roku zapada decyzja o powstaniu 6 eskadr armijnych (Królewiec, Poznań, Przemyśl, Lublin, Kielce, Warszawa) oraz eskadra Gwardii. W przeciagu 2 lat w wyniku formowania kolejnych eskadr przechodzą one na strukture pułkowa. Kazdy taki z nich mial docelowo posiadać 2 eskadry wywiadowcze oraz jedna myśliwska. Eskadry te uzywaly w tym czasie Albatrosow C.III oraz C.X Pierwszy z nich byl najpopularniejsza wersja tej marki. Jego 160km silnik pozwalal na osiągniecie 140km/h. Przy czym byl duzo cięższym od poprzednika samolotem wyposażonym w karabin maszynowy MG08 7,92mm oraz przenoszącym maksymalnie 200 funtów bomb. Drugi z samolotow byl juz duzo nowocześniejsza jednostka. Dzieki posiadaniu ponad 260KM silnika rozwijał prędkość 175km/h. Tak jak poprzednik uzbrojony byl w 2 karabiny (przedni MG08/15 tylni MG14). Przy okazji stare Albatrosy B.I byly przebudowane do standardu W.II ktory byl wersja morska wyposażona w plywaki. Uzupełnieniem tej formacji byl Fridrichshafen FF.49 Samoloty te utworzyły Morski Dywizjon Lotniczy którego elementy stacjonowaly w Gdańsku i Królewcu. W 1920 roku Amria docelowo miala posiadać 130 samolotów Albatros C.X (rozpoznawczy), 84 CWL Słowik (mysliwski/eskortowy), 20 Albatros W.II (morski rozpoznawczy) oraz 6 FF.49 (bombowo-patrolowy) co łącznie dawalo 240 samolotow. Niestety ze wzgledu na opóźnienia w produkcji (szczególnie Slowika) oraz na remonty i modernizacje stany eskadr wynosily co najwyżej 60% jednoczensie funkcjonowały caly czas grupy aerostatyczne (3x) bataliony forteczne (8x) oraz kompanie forteczne (11x) ktore lacznie używały 132 balony obserwacyjne. Przy okazji nalezy wspomnieć o probie przezbrojenia grup aerostatycznych w sterowce uzywane w Niemczech. jednak w zwiazku z niechecia wyzszego dowodztwa oraz spodziewnaych kosztow postanowiono zrezygnowac z tego.


PS: odc troche wybiega do przodu, ale nie chciałem nawalu odcinków w latach 20tych

znow pojawil sie limit na Photobukecie - wiec nie wiem czy zobaczycie obrazki :|

 

Odcinek 72A





Pilka nozna w królestwie cz1​

Mowiac o futbolu na terenie Królestwa ciezko jest określić jego poczatki. Wiadomo jest, ze w latach 70tych XIX wieku rozpoczęły sie ogłaszać mecze pilkarskie w takich miastach jak w Gdańsku, Lodzi czy tez na Śląsku. Jednak obszarem w ktorym najszybciej rozwijał sie ten sport byla zdecydowanie Galicja. Rywalizacja pomiędzy Krakowem a Lwowem doprowadziła do szczegolnego rozwoju klubow piłkarskich w tamtym czasie. To tutaj po raz pierwszy (wg posiadanej dokumentacji) w roku 1879 pojawiła sie pierwsza w Polsce futbolówka przywieziona zza granicy przez Henryka Jordana. To dzieki niemu na terenie Krakowskich Blon powstaje pierwszy w Polsce wydzielony dla celów sportowych teren. W przeciagu następnych 10 lat kolejne szkoly i klasy uprawiały na nim te dyscyplinę rozgrywając miedzy soba mecze oraz turnieje. Takze w tym czasie na Błoniach pojawily sie juz 4 pełnoprawne boiska piłkarskie. W 1884 roku w koncu futbolówka dociera takze do Lwowa, gdzie w czasie II zlotu Sokola dochodzi do rozegrania pierwszego międzymiastowego meczu. Doszlo w nim do pojedynku pomiędzy Sokołami: Krakowskim a Lwowskim. W 1885 roku pojawiają sie pierwsze oficjalne kluby piłkarskie. Na początek - dzieki zaangażowaniu glownie obcokrajowców powstały Klub Turystów Lodz a dwa lata pozneij Stowarzyszenie Sportowe Union Łódź. Wśród Niemców zamieszkujących Królewiec powstaje w 1890 FC 1900 Königsberg (po jego przystąpieniu do oficjalnych rozgrywek w Polsce nazwę zmieniono na Królewiec). Lista kolejnych klubów przedstawia sie tak:


1885 - Klub Turystów Łódź
1887 - Stowarzyszenie Sportowe Union Łódź
1890 - FC 1890 Krolewiec (Königsberg)
1893 - Czarni Lwow (lwowski)
- FC Gdansk
- KS Raciborz 93
1894 - Pogon Lwow (lwowski)
1895 - Beniaminek Katowice
- Elblaski KS
- Resovia Rzeszow
- KS Katowice
1896 - Cracovia (malopolska)
- Wisla Krakow (malopolska)
- Union Sosnowiec (pozneij zaglebie)
- Lechia 96 Mysłowice
- RKS Krakow
1897 - Warszawskie Kolo Sportowe
1898 - Lodzianka Lodz (później Łódzki Klub Sportowy)
- Rawera Stanislawow (lwowski)
- Wisloka Debica
- GKS Venetia Ostrów Wielkopolski
1899 - AZS Krakow
- Tarnovia Tarnow
- Polonia Przemysl (lwowski)
- Makkabi Kraków (malopolska)
- Korona Warszawa (powstala z Warszawskiego Kola Sportowego) (mazowsze)
- KS Prusak Memel (SC Preußen Memel)
- BFC Ryga (British Football Club)
- Ostrovia Ostrow Wielkopolski (poznanski)
1900 - Jutrzenka Kraków (malopolska)
- Lwowski Klub Sportowy Sparta Lwów
- KKS Sandecja Nowy Sacz
- KkS Czarni Jaslo
1901 - Gwardia Warszawa (1)
1902 - Normania Poznan (pozniejsza KS Posnania) (poznanski)
- Warta Poznan (poznanski)
1903 - Pogon Poznan (poznanski)
1905 - Unia Poznan (poznanski)
1906 - Arsenal Warszawa (2) (mazowsze)
1909 - WKS "Wawel" Kraków
- Poniatowski Szombierki (pozniejsze Szombierki Bytom) (gorny slask)
- Ruch Radzionkow (gorny slask)
1910 - Ruch Chorzow (gorny slask?)
- Polonia Bytom (gorny slask)
- Wlokniarz Bialystok (3)
1911 - Garbarnia Kraków
- Slavia Warszawa (warszawianka) (mazowsze)
- RTS Skra Warszawa
1912 - Wojskowo-Cywilny Klub Sportowy "Junak" Drohobycz
- TKS Torun
1923 - RKS Marymont
1916 - Wojskowy Klub Sportowy Grodno (WKS Grodno)
- Lauda Wilno
- Pogon Wilno
1918 - AZS Warszawa

​

Razem z pojawieniem sie druzyn rozpoczęto rozgrywanie meczów pomiedzy nimi. Mimo słabości finansowej futbolu nie dotyczyło to meczów wewnątrz miast a takze międzymiastowych. Jednak az do 1900 roku byly to tylko mecze sparingowe. W tym to czasie 25 czerwca 1901 roku dochodzi w Lwowie z inicjatywy Sanislawa Kopernickiego do powstania Związku Polskiej Piłki Nożnej. Zostal on założony przez Czarnych Lwów, Pogoń Lwów, Cracovię i RKS Kraków. Same prace nad statusem organizacji trwały juz od 1900 roku. Jako siedzibę wybrano Kraków jednak w 1902 roku przeniesiono ja do Lwowa. W wyniku pierwszych dwóch lat pracy udaje sie 13 grudnia 1903 roku zainaugurowac Mistrzostwa Galicji w pilce nożnej. W tym czasie ZPPN zrzeszal 24 kluby ktorym nadano rangi (zgodnie z poziomem druzyn) od klasy I do Klasy IIA IIB i IIC Pierwszymi rozgrywkami przeprowadzonymi przez związek byly tzw Zapasy Kwalifikacyjne o I klase przeprowadzone od kwietnia 1902 roku. Klasę I miały uzyskać trzy najlepsze zespoły. Regulamin przewidywał jeden mecz bez rewanżu. w systemie "każdy z każdym". To pierwsze prowadzone w ramach struktur FIFA oficjalne rozgrywki z udziałem polskich drużyn. Wsrod druzyn mozna zauważyć brak Cracovii, ktora zgodnie z decyzja związku nie uzyskała odpowiedniej kwalifikacji. W wyniku kolejnych meczow udalo sie uzyskac takie wyniki:

1912-04-21 Pogoń Lwów - AZS Kraków 3:3
1912-05-01 AZS Kraków - RKS Kraków 6:0
1912-05-05 Wisła Kraków - Pogoń Lwów 1:0
1912-05-06 RKS Kraków - Pogoń Lwów 1:4
1912-05-16 Wisła Kraków - RKS Kraków 4:1
1912-05-16 Czarni Lwów - Pogoń Lwów 2:2


​

W maju 1903 roku udaje sie przeprowadzić pierwsze w Polsce Mistrzostwa Galicji w Pilce Noznej klasy I. W rozgrywkach tych wystąpiły trzy najlepsze drużyny Cracovia, Pogon Lwow i Wisla Kraków. Wsrod druzyn zabrakło Czarnych Lwow zawieszonych za rozgrywanie meczów dla konkurencyjnego związku.

1 Cracovia 4 2 2 0 10-4 6
2 Wisła Kraków 4 2 0 2 5-8 4
3 Pogoń Lwów 4 0 2 2 4-7 2

W następnym roku mistrzostwa powtórzono i tym razem wygrała Cracovia przed Czarnymi Lwów, Pogonią Lwów i Wisłą Kraków.

17.05.1904 Czarni Lwów - Pogoń Lwów 4:3
24.05.1904 Cracovia - Czarni Lwów 0:0
24.05.1904 Pogoń Lwów - Wisła Kraków 1:0
14.06.1904 Cracovia - Wisła Kraków 3:1
14.06.1904 Pogoń Lwów - Czarni Lwów 1:3
21.06.1904 Pogoń Lwów - Cracovia 0:2
21.06.1904 Wisła Kraków - Czarni Lwów (nie odbył się - gospodarze nie stawili się z powodu nieporozumienia co do godziny rozpoczęcia meczu; sędzia odgwizdał walkower na korzyść Czarnych, ewentualna decyzja ZPPN o weryfikacji wyniku spotkania nie jest znana)​

W tym samym okresie prowadzono także rozgrywki w II klasie. Prawdopodobnie wystąpiło w nich 20 zespołów aczkolwiek ze wzgledu na niepełne dane ciezo to ustalic z wymagana pewnością. Do druzyn ktore przystąpiły do tych rozgrywek należały: Cracovia II, Lechia Lwów, Hasmonea Lwów, Jutrzenka Kraków, Makkabi Kraków, Polonia Kraków, RKS Kraków, Resovia Rzeszów, Tarnovia Tarnów, Polonia Przemyśl, Sandecja Nowy Sącz, Sparta Kraków, Wisłoka Dębica i Rewera Stanisławów.

PS:
1 - tak naprawdę Polonia Warszawa
2 - tak naprawdę Legia Warszawa
3 - tak naprawdę Jagielonia Bialystok

PS2: Większość druzyn jest prawdziwa. Niektórym spolszczono nazwę. Inna różnica jest rezygnacja z czesci patriotycznych nazw klubów. Zniknęła np Legia Warszawa - w mojej historii nigdy nie utworzono Legionów a co za tym idzie i nie powstała taka drużyna (W jej miejsce jest Arsenal Warszawa). Zeby Legionistom nie bylo przykro usunąłem takze Polonie Warszawę (w jej miejscu jest Gwardia) oraz Jagiellonie (kto sie interesował w tamtych czasach Jagiellonami jak w tym miejscu byl tak silny przemysł wlokienniczy). I na koniec - prawdziwe kluby zostaly stworzone 10 lat pozniej niz opisywana tutaj historia. Wg mnie w sytuacji istnienia Polski i realnych kontaktów handlowych z Anglia i Niemcami na-pewno doszłoby do szybszego zaistnienia futbolu. Innymi zmianami (odnośnie dat) sa te spowodowane wybuchami wojen).

Jeszcze sie nie zastanawialem. Ale raczej takie szczegoly to beda juz w HoI3

Nie jestem az tak zboczony

 

Odcinek 72B





Pilka nozna w krolestwie cz2​

W 1902 roku prezes Zwiazku Polskiej Pilki Noznej Ludwig Zelinski, ufundowal puchar, ktory mial stanowic nagrode przechodnia dla zwyciezcy w rywalizacji miedzymiastowej pomiedzy Krakowem i Lwowem. Puchar na wlasnosc dostanie druzyna ktora trzykrotnie z rzędu pokonała rywala.

02.06.02 w Krakowie (boisko Cracovii)
Krakow-Lwow 3-1 (1-1)

reprezentacja Krakowa: Romanski, Przystawski, Cepurski, Bujak, Rogalski, Polaczek, Szubert, Kaluza, Olejak, Stolarski, Dabrowski, Synowiec

reprezentacja Lwowa: Rzadki, Bilor, Marion, Berger, Harasymowicz, Scherautz Lobl, Kuchar II, Czulik, Koudela, Kowalski,

gazeta poranna: “Nie licujace zupelnie z powaga publicznosci krakowskiej byly gwizdy i okrzyki pod adresem pana sedziego za “reke” na polu karnymz robiona przez gracza ze Lwowa. Otoz niech ci gwizdajacy znawcy sportu footballowego dowiedza sie, ze w przepisach footballowych jest wyraznie powiedzianem, ze sedzia gwizdze tylko “reke” naumyslnie zrobiona. Wszak w polu karnym gracz z jednej druzyn moze naumyslnie strzelic w reke przeciwnika i tylko sedzia stronniczy da zato rzut karny, sedzia zas dobry i rutynowany gry wcale nie przerwie. Tak ale na tem trzeba sie rozumiec i przepisy znac i trzeba miec bezstronnych recenzentow sportowych, ktorzyby czasem publicznosc krakowska pouczyli, co jest “reka””


Niestety wydarzenia następnych lat nie pozwoliły na rozegranie poważniejszych meczów i turniejów. Klubom pozostało rozgrywanie meczów towarzyskich spośród których wybrałem pare bardziej interesujących:

05.07.10 Krakow
Cracovia Krakow - Korona Warszawa 5-0 (2-0)
“Gra prowadzona byla w dosc ostro i w zywym tempie. Atak Cracovii gral tego dnia nieco slabiej niz zwykle i dopiero w 23 minucie po pieknej kombinacji na lewym skrzydle bramke zdobyl Mielech. (...) Za wyjatkiem Kaluzy i Synowca druzyna Cracovii grala slabo. Gracz zastepujacy Dabrowskiego na prawym skrzydle wypadl bardzo slabo. Nawet bramkarz, ktory zaledwie raz mialokazje w wybiegu kopnac bilke spudlowal w nia. W koronie wyroznic mozna bylo lewego obrnce, srodkowego napastnika oraz prawego lacznika. Ze sporym szczesciem ale i rutyna bronil bramkarz. ogolnie druzyna gosci sportowo pokazala sie jako rokujaca na przyszlosc, choc na amta chwile slabo wyszkolona i bezradna. Korona nie pokazala sie najlepiej taze organizacyjnie. Na mecz nie stawila sie w komplecie, gdyz trzech jej graczy nie przybylo na czas naboisko. Konsekwencja tego bylo wypozyczenie trzech graczy Wisly celem uzupelnienia skladu.”


07.09.10 Lodz
Klub Turystow lodz - LKS Lodz 4-1 (2-1)

“(...) w koncu gry pewien niezadowolony kapral uderzyl sedziego w twarz, lzac go przy tem dosc ordynarnie. Znajdujacy sie tam zandarm wraz z Przodownikiem policji panstwowej aresztowali pilkarza. Wsrod publcznosci i obecnych na placu zolnierzy wywolalo to wzburzenie i tlum rzucil sie by odbic plkarza, co tezmu sie udalo. Kilku gorących sportowców, usilowano nawet rozbroic przodownika. Znajdujacy sie w bramce policjant dal strzał dla postrachu w powierze. Po odbiciu aresztowanego zolnierza z rak tlumu komisarz XIV cyrkulu, wraz z podporucznikiem wojsk polskich zatrzymali kilku jeszcze zolnierzy ktorych odeslano do komendy miasta.”

Przy okazji trzeba tez wspomnieć o problemach z jakimi borykały sie kluby. Mozna je przedstawić miedzy innymi za pomocą dwoch artykułów z prasy codziennej:

Przegląd poniedziałkowy 03.06.10:
“Park gier KS Cracovia przedstawia obecnie smutny obraz zupelnego zaniedbania i zniszczenia. Droga prowadzaca do wnetrza pelna wyboi i kamieni, jest z roku na rok w gorszym stanie, “budnek” mieszccy kasy pokrzywiony i poszarpany, parkan w znacznej mierze zdewastowany, trybuny brudne i niechlujne, ktory tenisowe zarosle trawa,na kazdym kroku znac zupelny brak opieki i troski o ten jedyny, a tak w krakowie niezbednie potrzebny zakatek sportowy.
Wiemy o tem dobrze, ze KS Cracovia jest skazany na wlasne sily, ze znikad, a najmniej od rady miasta, niema pomocy. Ale wiemy rowniez, ze obecnie KS Cracovia rozpozada wcale pokaznym wlasnym apitalem, wiec brak srodkow pienieznych nie jest powodem zaniedbania. Do utrzymania i odpowiedniej konserwacji podobnego parku gier potrzeba oprocz peniedzy ludzi , zamilowanych w sporcie, ktorzy kilka godzin codziennie poswiecaja klubowi. Za granica rba to czlonkowie Wydzialu danego towarzystwa. A klub Cracovia posiada przeciez takze swoj wydzial. Coz ci panowie robia? Czy w ogole byli przez cala zime i wiosne w parku gier? Czy spelniaja obowiazki honorowe, ktore wlasnorecznie wzieli na siebie? Nie wystarczy pozwolic sie laskawie wbrac prezesem lub czlonkiem Wydzialu i brac ewentualne bilety wlnego wstepu , lecz trzeba takze cos robic. A gdyby wydzial choc w czesci spelnial swoje obowiazki , to z pewnoscia park gier Cracovii nie znalazby sie w tak oplakanm stanie, w jakim sie obecnie znajduje. Nigdy nie nalezy zapomniec, ze czystosc i porzadek sa nieodzownym towarzyszem sportu”

oraz:
“bezgraniczne w swej bezmyslnosci zarzadzenie wydal nasz kochany magistrat. Biorac sobie znaje sie do serca nasz apel, by poprzez rozwoj rodzimego sportu, zakazal mlodziezy naszej uzywania wolnej czesci blon na cele gier sportowych, dajac pierwszenstwo bydletom. Juz kiedyw ieksza czesc blon przeznaczona jest pod uprawe jarzyn, dotknelo to nasza mlodziez bardzo nieprzyjemnie. (...) Obecnei zabiera jej sie ostatnie juz miejsce, gdzie w godzinach wolnych od zajec, mogla otrzasnac sie z kurzu ulicznego i miazmatow zycia miejskiego i uzyc w calej pelni swobody ruchow na swiezym powietrzu. Radzimy usilnie zniesc to zarzadzenie i nie zmuszac mlodziezy naszej - niezbyt to dobry srodek wychowawczy - do ignorowania zarzadzen wladzy, mlodziezy, ktora nie zechce podporzadkowac sie niedzwedziom … magistrackim."


W koncu 28.12.10 ukazał sie w Goncu Krakowskim artykuł dajacy promyk nadziei dla polskeigo futbolu:

“Onegdaj rozpoczal sie w Warszawie dwudniowy zjazd klubów plki nożnej z terenow Królestwa. Ogolem wraz z pomniejszymi bylo reprezentowanych 28 klubow przez czterdziestu delegatów. Naczelna sprawa bylo omawianie utworzenia opartego na wszystkich klubach w państwie Polskiego Zwiazku Pilki Noznej wykonawczego bazuacego na istniejącej dotad Galicji. Najgoręcej dyskutowano nad sprawa przyszłej siedziby związku: czy ma nia byc Warszawa czy Kraków. Ostatecznie ustalono, ze bedzie nia na razie Kraków. Miedzy innymi postanowiono stworzyc 5 związków okręgowych: w Warszawie, Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Lodzi. Ilosc tych związków ma byc nastepnie powiększona o okreg wilenski i lubelski. Opracowano całkowicie regulamin dorocznych gier o mistrzostwo polski. Na wiosnę kazdy z okregow zobowiązany byl urządzić po 2 gry miedzy wszystkimi drużynami. Uzyskując w ten sposob reprezentacyjna druzyne okregu. 5 wylonionych w ten sposob druzyn bedzie rzgrywac w sezonie jesiennym po 2 gry o mistrzostwo Polski. Dwudniowe narady wszystkich towarzytsw sportowych na ziemiach polskich maja pierwszorzedne znaczenie dla sportu polskiego. Podniesc tu przede wszystkim nalezy przystapienie klubow niemieckich do zwiazku państwowego polskiego. (...)”


PS: dzis z powodu widzimisia autora odcinek calkowicie tekstowy - ku czci antycznej gry: "Trener"

 

Odcinek 72C





Piłka nozna w krolestwie cz3​

Omawialiśmy juz dwa okresy z historii polskiej pilki nożnej. Byl to okres tworzenia sie klubów (-1901) oraz drugi: okres działania ZPPN (1901-1910). Teraz opiszemy trzeci z nich dotyczący okresu 1910-1917. Dokładnie 20-21 grudnia 1909 roku doszlo w Warszawie do 1 zjazdu 31 polskich klubów piłki nożnej. Byl to zjazd założycielski Polskiego Zwiazku Pilki Noznej w Warszawie (ZPPN stal sie małopolskim związkiem PZPNu). W ich czasie dokonano podziału kraju na okręgi piłkarskie: krakowskiego, lwowskiego, łódzkiego, poznańskiego i warszawskiego oraz ogłoszono regulamin I Mistrzostw Polski zaplanowanych na 1910 rok. Tak jak w przypadku rozgrywek w Galicji podzielono kluby na dwie klasy (klasa A i B) ktore w dwóch rundach mialy wylonic mistrza. Na wiosnę okręgowe związki pilki nożnej wyłoniły pieciu mistrzów okręgów ktorzy nastepnie na jesieni mieli rozstrzygnąć miedzy soba ktora z nich byla warta tytulu Mistrza Polski. Niestety w wyniku zamieszkania do jakiego doszło w wyniku wybuchu wojny udało sie dokończyć rozgrywki tylko w okręgach małopolskim (Cracovia) oraz wielkopolskim (Warta Poznań).

​

II Mistrzostwa Polski w piłce nożnej rozegrano w 1912. W ich skład (po kwalifikacjach) weszły: Cracovia, Pogoń Lwów, Warta Poznań, ŁKS Łódź oraz Gwardia Warszawa. Pierwszym Mistrzem Polski została drużyna Cracovii, tracąc jedynie jeden punkt w rozgrywkach szczebla ogólnopolskiego. Wicemistrzem została Gwardia Warszawa, trzecia była Warta Poznań, czwarta Pogoń Lwów a piąty ŁKS. W 1913 roku PZPN powiększa sie o kolejne OZPNy: Górnośląski, Lubelski, Gdański, Pruski oraz Wileński. W związku z tym zdecydowano sie na podzial drużyn na szczeblu centralnym na grupy północną i południową. W rozgrywkach północnych spotkały sie drużyny: Gwardii Warszawa, ŁKSu Łódź, Warty Poznań i Strzelca Wilno natomiast w południowej: Cracovii, Pogoni Lwów, Ruchu Hajduki i WKS Lublin. Tytuł mistrza w roku 1913 wywalczyła Pogon Lwow pokonując w dwumeczu finałowym Poznańską Warte.

​

W 1914 na Walnym Zgromadzeniu PZPN z Poznańskiego OZPNu wydzielono Toruński a rozgrywki centralne postanowiono przeprowadzić w dwóch grupach – tym razem wschodniej i zachodniej. W grupie wschodniej mistrzem została Pogoń Lwów, tytuł wicemistrzowski przypadł Polonii Warszawa, trzecie miejsce zajęła drużyna Lauda Wilno a czwarty był WKS Lublin. Grupę zachodnią zwyciężyła Wisła Kraków, druga była Warta Poznań, trzeci – ŁKS, czwarte miejsce zajął reprezentant Śląska – Iskra Siemianowice. W dwóch meczach finałowych pomiędzy Pogonią a Wisłą nie uzyskano rozstrzygnięcia (mecz we Lwowie wygrała Pogoń 3:0, natomiast w Krakowie – Wisła 2:1). Do trzeciego, rozstrzygającego, spotkania doszło na terenie neutralnym, w Warszawie. Tytuł Mistrza Polski 1914 roku obroniła Pogoń Lwów wygrywając mecz po dogrywce – 2:1 (1:1 w normalnym czasie gry).

​

W 1915 odstąpiono od rozgrywania Mistrzostw Polski ze względu na przygotowania reprezentacji do występów na IO w Paryżu. Natomiast rok 1916 przyniósł kolejną modyfikację w systemie wyłaniania Mistrza Polski w piłce nożnej. W fazie finałowej mistrzów dziewięciu okręgów podzielono na trzy grupy po trzy drużyny, grające dwurundowym systemem "każdy z każdym". Zwycięzcy grup stworzyli grupę finałową grającą tym samym systemem. Kolejność w grupie finałowej decydowała o kolejności w Mistrzostwach Polski w piłce nożnej:

Grupa południowa:Wisła Kraków, ŁKS Łódź, AKS Chorzów
Grupa północna: Warta Poznań, TKS Toruń, Polonia Warszawa
Grupa wschodnia: Pogoń Lwów, WKS Pogoń Wilno, Lublinianka Lublin
Grupa finałowa: Pogoń Lwów, Warta Poznań, Wisła Kraków


W 1917 obowiązywał system rozgrywek z poprzedniego roku. Skład poszczególnych grup był następujący:
Grupa zachodnia: Warta Poznań, Turyści Łódź, Ruch Hajduki Wielkie
Grupa północna: Polonia Warszawa, TKS Toruń, 1. pp Wilno
Grupa południowa: Pogoń Lwów, Cracovia, Lublinianka Lublin
Grupa finałowa: Pogoń Lwów, Polonia Warszawa, Warta Poznań

​

Na fali zmian zapoczątkowanych w Polsce wiosną 1917 spora część działaczy piłkarskich postanowiła całkowicie zmienić – obrany w 1910 przez Polski Związek Piłki Nożnej – system rozgrywek o Mistrzostwo Polski. Co prawda wcześniej podejmowano podobne próby (już bowiem w październiku 1912 Ignacy Rosenstock oficjalnie wysunął pierwszy, konkretny projekt ogólnopolskiej ligi państwowej "na wzór zachodni" w dwóch klasach rozgrywkowych), jednak z uwagi na niewielką siłę przebicia ich pomysłodawców i brak większego wsparcia ze strony klubów kończyły się one niepowodzeniem. Odnośnie obowiązującego w latach 1910-1917 modelu pucharowego coraz powszechniej wnoszono zastrzeżenia, uznając go za przestarzały i zupełnie nieadekwatny do ówczesnego stopnia rozwoju rodzimego futbolu. Z całą pewnością doskonale sprawdził się on na samym początku formowania piłkarskich struktur w kraju – bezpośrednio przyczyniając się do sporego wzrostu popularności tej dyscypliny – jednak nie sprostał wymaganiom czasu. Przyszłość widziano jedynie we wprowadzeniu nowoczesnego systemu "każdy z każdym – mecz i rewanż" (zwanego ligowym), a także zwiększeniu liczby drużyn bezpośrednio walczących o tytuł mistrzowski, toteż 2 grudnia 1917 z inicjatywy lwowskich: Pogoni, Czarnych oraz Hasmonei doszło w Krakowie do konferencji porozumiewawczej przedstawicieli 12 "klubów-reformatorów" (ponadto wzięły w niej udział: Polonia, Legia i Warszawianka, ŁKS i Klub Turystów z Łodzi, Wisła Kraków, Warta Poznań, 1. FC Katowice i TKS Toruń). Z krajowej czołówki brakowało jedynie Cracovii oraz Ruchu Chorzów które odrzuciły zaproszenie. W trakcie spotkania ustalono wszystkie najpilniejsze kwestie i zaledwie dwa dni później, w tym samym gronie – podczas zebrania zorganizowanego w Warszawie w dniach 4 grudnia i 5 grudnia 1917 – utworzono nowy podmiot (pod roboczą nazwą Liga Polska) działający w ramach PZPN i zamierzający zorganizować pierwszą w historii kraju edycję ligi (dotychczasowym sposobem kalendarzowym, tj. "wiosna-jesień"). Posiedzeniu przewodniczył delegat Pogoni – Tadeusz Kuchar, a wiodące role odegrali działacze wojskowi (głównie warszawskiego Arsenalu), bowiem to właśnie oni byli najbardziej zainteresowani przejęciem kontroli nad niemal wszystkimi sportami ówczesnej Polski. 6 stycznia 1918 Liga wybrała swe kierownictwo jednak nie obsadzając jeszcze stanowiska prezesa.

 

Odcinek 72D





Piłka nożna w królestwie cz4​

Zorganizowane w dniach 26-28 lutego 1918 w Krakowie 9. Walne Zgromadzenie PZPN jednoznacznie opowiedziało się przeciwko radykalnej zmianie systemu rozgrywkowego, proponując jedynie jego modyfikację. Jednocześnie uwidocznił się wyraźny podział na dwa obozy: "lwowsko-warszawski" (proligowy) i "krakowski" (konserwatywny). Wskutek braku możliwości wypracowania jakiegokolwiek kompromisu 1 marca 1918 Liga wystąpiła ze struktur związku i rozpoczęła faktyczną działalność pod oficjalną nazwą Liga Piłki Nożnej (LPN) z gen. brygady Romanem Góreckim (ówczesny szef stołecznej Legii), jako nowo wybranym prezesem (pierwszą siedzibą było biuro stołecznej Polonii). Ostatecznie – w ciągu zaledwie kilku tygodni – przystąpiło do niej aż 57 klubów – w tym chorzowski Ruch, nie uczestniczący w jej tworzeniu (14 z nich utworzyło Ekstraklasę, zaś pozostałe zgrupowano w kilku ligach okręgowych). Nieugięta pozostawała jedynie Cracovia, której sternikiem pozostawał jednoczesny prezes centrali – Edward Cetnarowski, toteż na jej miejsce do LPN dokooptowano Jutrzenkę Kraków. 13 marca 1918 Zarząd PZPN bezterminowo zdyskwalifikował wszystkich zawodników, działaczy i kluby, które przystąpiły do LPN, a o całej sytuacji poinformował FIFA. Jednak już 22 maja 1918 związek ustanowił własną 16-drużynową Klasę Państwową, sankcjonując przy tym... system ligowy, jednak wyłącznie pod własną kontrolą.

W międzyczasie – 3 kwietnia 1918 – odbyła się premierowa kolejka LPN. Na inaugurację rozegrano 7 spotkań (w tym aż 5 derbowych), a pierwszym z nich był – rozpoczęty o 15.00 – mecz ŁKS Łódź – Klub Turystów Łódź 2:0 (2:0). To w czasie jego trwania uzyskano pierwszego ligowego gola w Polsce (zdobył go Jan Durka w 35 minucie pojedynku). Pierwszym liderem zostali piłkarze z Katowic, a z powodu gry nieuprawnionych zawodników w obydwu zespołach debry Lwowa musiano powtórzyć.

derby Krakowa lata 20ste​

20 lipca 1918 zorganizowano spotkanie podczas którego delegatom LPN i PZPN udało się wypracować kompromis, zaś 30 października 1918 porozumienie stało się faktem (podpisano je natomiast 29 grudnia 1927). 18 grudnia 1918 odbyło się w Krakowie 11. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN, podczas którego doszło do symbolicznego końca "starej epoki" w polskim futbolu, poprzez podjęcie decyzji o przeniesieniu siedziby związku do Warszawy (zwycięstwo działaczy wojskowych, którzy praktycznie od tego momentu przejęli kontrolę nad całym rodzimym futbolem) oraz przystąpieniu Cracovii do LPN. Kolejne Walne Zgromadzenie PZPN zorganizowano, więc już w stolicy 15 stycznia 1919 i to podczas jego trwania LPN stała się jednym z 11 autonomicznych członków PZPN (obok 10 OZPN-ów).

11 września 1918 w Krakowie Wisła rozgromiła TKS 15:0 (7:0), co do dzisiaj pozostaje rekordowym rozmiarem zwycięstwa rodzimej Ekstraklasy. Zresztą cały sezon stał pod znakiem Białej Gwiazdy z katowickim 1. FC finansowanym przez mniejszość niemiecką na Górnym Śląsku. Na finiszu lepsi okazali się krakowianie, którzy w dodatku dwukrotnie ograli najgroźniejszego rywala – 3:0 (1:0) "u siebie" i 2:0 (0:0) "na wyjeździe". Formalnie sezon zakończył się 13 listopada 1918, jednak w wyniku licznych odwołań ostateczna weryfikacja gier i tabeli nastąpiła dopiero 7 kwietnia 1919, a więc już w trakcie trwania nowego sezonu. Liga liczyła wówczas 15 zespołów, bowiem dołączono do niej Cracovię, co przy niezmienionych zasadach awansu sprawiło, że w edycji 1920 ponownie wystąpiła w niej nieparzysta liczba drużyn.

rozbudowa stadionu Arsenalu Warszawa w latach 20stych​

Następne cztery sezony (1920 – 1924) ze wzgledu na wybuch wojny nie odbyly sie. Wiekszosc graczy zostala powolana do wojska i z tego powodu nawet mecze sparingowe zostaly zawieszone. Dopiero w 1925 roku dochodzi do rozegrania nowego sezonu ktory przyniosi powrot systemu rozgrywek, w których występowało 12 ekip – jedna spadała i jedna uzyskiwała promocję. Pierwszą poważną reformę wprowadzono w edycji 1926. 16 stycznia 1926 walne zebranie LPN zatwierdziło projekt podziału Ekstraklasy na dwie równorzędne 6-zespołowe grupy, z których po trzy czołowe miały w II etapie walczyć w grupie mistrzowskiej o tytuł najlepszej w kraju, a pozostałe o utrzymanie na najwyższym szczeblu (tj. miejsca 7-12). Obowiązywała one jednak zaledwie przez rok. W sezonie 1928 po raz kolejny pomniejszono ligę do nieparzystej liczby drużyn (11), a rok później do 10, przy obowiązującej zasadzie spadku i awansu dwóch klubów. Hegemonem polskiej ligi lat 20 okazał się chorzowski Ruch, który triumfował w niej cztery razy z rzędu. Wcześniej swe pierwsze tytuły MP zdobyły Warta Poznań i Garbarnia Kraków. W edycji 1930 po raz pierwszy dwie czołowe lokaty zajęli beniaminkowie (Cracovia i AKS Chorzów), czego nie powtórzono już nigdy później. Ostatnią przedwojenną pełną rywalizację (zakończoną elekcją mistrza) przeprowadzono w 1938, bowiem sezonu 1939 – na skutek wybuchu wojny nie dokończono (w chwili przerwania rozgrywek w lidze prowadził Ruch Chorzów).

 

Odcinek 73





1895-1900


Administracja​

Ponownie okres ten zaczyna sie od reform. Tym razem jest to wyrażenie zgody takze na socjalistyczne zwiazki zawodowe operujące w Polskich fabrykach. Jednoczesnie poddajac sie presji spolecznej wprowadzony jest przepis zabraniający pracy dzieci w niektorych szczegolnie ciezkich zakładach. Okres pokoju wplynal na sytuacje finansowa państwa. Obecnie ustalone zostają ujemne (-10%) taryfy na niektóre kluczowe surowce. Jest to okres rozbudowy głównych fabryk. Panstwo wykorzystuje nowe przepisy ktore znacjonalizowały niektore galezie przemysłu. Rozbudowane zostaja ponownie forty w nadbrzeżnych prowincjach kolonialnych. Mimo rozwijania każdej gałęzi to nadal kopalnie stanowią główne źródło dochodu. Eksport węgla stanowi zdecydowanie największy wpływ (1135) zdecydowanie odbiegający od pozostałych dwoch: zboża (782) oraz wina (495). Z drugiej strony sprowadzane do kraju byly głownie herbata (365), opium (126) oraz co zaskakujące ubrania (120). 1 stycznia 1899 roku ogloszono zakończenie kolejnych wyborów. Tak jak i w poprzednich przypadkach wygrala Loza Przemyslowa (67%). Za nia usytuowały sie Komitet Narodowy Polski (19%) oraz Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (10%).

​

Dyplomacja​

Działania ministerstwa nie różniły sie w tym czasie. Caly czas dbano o dobre relacje z Francja i Japonia. Ta druga miala umożliwić Polsce dostep do rynku Chińskiego ktory obecnie stawal sie najważniejszym celem potęg europejskich. Takze starano sie naprawić relacje z Wlochami ktore od czasu przewrotu socjalistycznego znacznie poroznily sie z pozostałymi państwami. Minister odbyl takze wyprawę do Danii ktora miala stanowić wsparcie przy ewentualnej wojnie z Niemcami. Jednak najwalniejszym sukcesem tego okresu bylo podpisanie sojuszu z Anglia. Zapewniało to bezpieczeństwo Polskich szlaków komunikacyjnych na oceanie. Jednoczensie odnowiony zostaje sojusz z Rumunia.

​

Wydarzenia​

Okres ten zaczyna sie bardzo smutno. 2 lutego 1895 roku z Arco (Wenecja, Austro-Wegry) dociera wiadomosc, ze Krol Albrecht Fryderyk Habsburg zmarl w nocy. Aby sprowadzić jego cialo do Warszawy z Sanoka wyslany zostaje specjalny wagon salonowy. Jako, ze Krol nie doczekał sie następcy (Karol zmarł w rok po urodzinach) na nowym władca zostaje ogłoszony bratanek: Fryderyk Habsburg. Od wczesnej młodości przygotowywany był do sprawowania funkcji wojskowych a takze zarządzania dobrami Królewskimi. Właśnie dlatego zakres jego nauki obejmował m.in. górnictwo, hutnictwo, rolnictwo a nawet stolarkę. Karierę wojskową rozpoczął w 1874 i szybko awansując został generałem dowodzącym 4 Armia. Teraz, po odczekaniu przepisowego okresu na żałobę stawal sie nowym Królem Polski. Co prawda władca obecnie nie ma syna ktory stałby sie następca tronu, ale juz w 1897 roku w Cieszynie rodzi sie Albrecht Franciszek Habsburg.

Król na ćwiczeniach Korpusu VI "Litewskiego"​

7 maja Polska staje sie jednym z czlonkow Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. W przeciągu kolejnych tygodni decyzja organizacji Pierwsza olimpiada zostanie przeprowadzona w Warszawie. Kobiety wykorzystują to wydarzenie do przeprowadzenia nowych protestów. żądają dopuszczenia ich do wszystkich uczelni, prawa glosu w wyborach a nawet możliwości startu w zawodach. Pod koniec tego roku swietne wiadomosci docierają z Torunia. Tamtejsza mniejszość Niemiecka coraz bardziej przyzwyczaja sie do nowych warunków. W następnym roku na polach Wielkiego Księstwa Poznańskiego pojawily sie pierwsze traktory. Co prawda ludnosc miejscowa nadal odnosi sie do nich z niechecia, ale nie spowalnia to pojawiania sie ich na kolejnych farmach. Pod koniec roku do ministerstwa wojny dociera raport o problemach z produkcja amunicji szczególnie dużego kalibru. Powoduje to częściowe braki w dostawach. W listopadzie 1897 roku rozpoczyna sie nowa debarta odnośnie naturalizacji. Coraz wiecej ludności napływowej, ktora zamieszkała w Królestwie i ktorej dzieci tutaj żyją skarży sie, ze mimo mówienia tylko po Polsku nie maja praw takich samych jak inni Polacy.

W Birmingham byla zaledwie 2.33 a to pora gdy ide spac

PS: a tak w ogole to: www.ahistorycznie.pl

 

Odcinek 74





Odkrycie Antarktydy​

Zainteresowanie Antarktyda siega juz lat 40 XIX wieku. To wtedy przeprowadzono trzy wyprawy Charlesa Wilkesa, Julesa Dumonta oraz Jamesa Clarca Rossa. Dzieki nim odkryto Ziemie Wilkensa, Wybrzeze Adeli oraz Morze (Bariere) Rossa. Mimo wkladu jaki one mialy uzmysłowiły jednocześnie trudy z jakimi sie wiązały. Na kolejnych 50 lat wody te staly sie znow domena wielorybnikow. Nieliczne i mniej istotne odkrycia dokonane w tym okresie to: wyprawa Georga Stronga (1874) oraz Carla Larsena ktory odkryl Ziemie Oskara oraz Foyna. W 1895 roku wyrusza kolejna wielka wyprawa. Przewodnicza jej norwescy wielorybnicy ktorzy dzieki swojemu doświadczeniu sa pierwszymi osobami ktore stawiaja swoja stope na ladzie. Ich sukces zostaje rozglosniony na 6 Międzynarodowym Kongresie Geograficznym w Londynie. To tutaj zapada decyzja o zorganizowaniu wyprawy finansowanej przez Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Ze wzgledu na brak doświadczenia w takich wyprawach dochodzi do jego współpracy z Belgijska Marynarka Wojenna.

​

Kierownikiem wyprawy zostal Henryk Arctowski. Pochodził on z rodziny Artztów, przybyłej na ziemie polskie z Wirtembergii w XVII wieku. Od 1888 roku studiował na wydziale matematyki i fizyki w Liège, a następnie poznawał geologię i chemię w paryskim Muzeum Przyrodniczym i na Sorbonie. W roku 1893 opublikował dwadzieścia prac naukowych dotyczących geologii. By podkreślić swe polskie pochodzenie, zmienił wówczas nazwisko na Arctowski. Kolejnym byl pochodzący z Dworszowic Kościelnych koło Radomska Antoni Dobrowolski. Ukończył wiejską szkołę elementarną, a od 1884 roku był uczniem V Gimnazjum Filologicznego w Warszawie. Parę miesięcy po maturze został aresztowany i uwięziony za działalność w organizacji rewolucyjnej Drugiego Proletariatu. W 1895 roku rozpoczął studia filozoficzne i zoologiczne. Po roku przeniósł się do Liège, gdzie studiował botanikę i zoologię. Po okresie dalszych studiow w Muzeum Przyrodniczym w Paryzu, na Sorbonie oraz Collège de France i w paryskiej Szkole Górniczej. W tym samym roku zapada decyzja o przeprowadzeniu wyprawy badawczej na Anktartyde gdzie jego współpracownikiem ze strony belgijskiej byl oficer Adrien Victor Joseph de Gerlache de Gomery.

​

W 1896 roku zakupiono używany 30 metrowy statek o nazwie “Belgica”. Rok pozniej okret opuścił port z 22 osobami wsrod ktorych znajdowali sie Norweg Roald Amundsen, Emil Racoviţă Rumuński zoolog odpowiedzialny za badanie fauny i flory podczas wyprawy. Z Antwerpii “Belgica” plynela przez Atlantyk z postojem w porcie Funchal na Maderze a następnie w Rio de Janerio, gdzie do wyprawy dolaczyl Frederick Albert Cook, Amerykanin pełniący obowiązki lekarza i fotografa. Ostatni postój dokonano pod koniec listopada w Montevideo w Urugwaju. Po przepłynięciu Cieśniny Magellana podróżnicy znaleźli się w chilijskim Punta Arenas, gdzie przebywali od 1 do 14 grudnia 1897 roku 1 stycznia dochodzi do wypadku w wyniku ktorego okret utyka na rafie. Aby go uwolnić zaloga zmuszona jest wyrzucić czesc tak cennego ładunku. Po ponad dobie wlaki (w międzyczasie rozpętała sie burza) udaje sie uwolnic statek ktory następnie swobodnie plyne na wschod do ostatniego zamieszkałego miejsca na ich trasie - wyspy Isla de los Estados.

​

W ciagu kolejnego miesiąca udaje sie dotrzeć do Archipelagu Palmera. Na miejscu przeprowadzonych zostaje 20 wypadów na okoliczne wyspy. Niestety ze wzgledu ciężkie warunki pogodowe oraz kolejne ubytki w załodze (w ciagu ostatniej burzy zmylo z pokładu kolejnego marynarza) zdecydowano sie udac do Melbourne, gdzie okret mial zimować. Na terenie Ziemi Wiktorii miala pozostać 4 osobowa zaloga w składzie: Racoviţă, Dobrowolski, Cook i Amundsen. Nic nie zapowiadało wypadku do ktorego doszlo w przeciągu kolejnego tygodnia. Belgica została uwieziona przez lud na Morzu Bellingshausena. Brakowało ekwipunku i wiedzy a takze podstawowych chęci. Brakowało takze żywności i zajęcia, które pozwoliłoby nie zwariować. "Zostaliśmy uwięzieni przez niekończące się morze lodu" – pisał Crick w dzienniku. Nasz rodak Dobrowolski relacjonował podobnie: "Strasznie wygląda pustynia lodowa, gdy zamieć śnieżna świszczy po niej, wyje, płacze, zawodzi… Śnieżno szara powierzchnia lodomorza, jednolita, mroczna, niewyraźna, zlewa się z niebem, kropla w kroplę do niej podobnym. Nic, nic, tylko masa biała i ciemna jednocześnie, nawet patrzeć na nią, jak się należy, nie można, bo wiatr i śnieg biją w gębę niby pruski feldfebel".

​

Mimo ze niemal od razu zaczęto gromadzić zapasy mięsa fok i pingwinów jednak z dnia na dzień i z tygodnia na tydzień było coraz gorzej. Prawdziwy dramat rozpoczął się wraz z nadejściem nocy polarnej. 19 maja słońce zaszło i miało pojawić się dopiero po kolejnych 63 dniach. Kapitan Georges Lecointe pisał: "Nieprzerwana noc trwająca 1600 godzin zamieniła nas wszystkich w starych ludzi". Członkowie załogi zaczęli chorować na szkorbut i pojawiły się krwawiące dziąsła, opuchlizna i osłabienie. Szkorbut zwykle prowadzi do depresji. W połączeniu z brakiem słońca doprowadził do szaleństwa. Innym problemem bylo zaburzenie cyklu dobowego. Crick pisal,z e czasami nie spali po pare dni co doprowadzało, w połączeniu z ciągłym zagrożeniem, do prawdziwego obłędu przechodzącego w histerie. eden z marynarzy przestał mówić oraz słyszeć. Innego dopadła paranoja i obawiał się, że reszta chce go zabić. Ukrywał się więc w magazynach i uciekał przed kolegami. Jeszcze inny opuścił statek, bo – jak powiedział – ma dość i "idzie do Belgii". Oznaki obłąkania nie ominęły nawet pokładowego kota "Nansena", który był maskotką całej załogi. Zwierzę w czasie nocy polarnej zaczęło uciekać przed ludźmi i podupadać na zdrowiu. Wreszcie zdechło.

​

Sytuacja poprawiła sie dopiero po przejęciu władzy przez okrętowego Lekarza. Lepiej dobrana dieta (w koncu przestano wydzielać surowe mieso pingwinów oraz fok) doprowadziła do powolnego poprawiania sie sytuacji. Inny pozytywny wplyw miało znalezienie zajecia członkom załogi. jak to wielokrotnie sie powtarzało praca poprawiała nastroj i pozwalała utrzymac cialo w formie. W styczniu przeprowadzono probe uwolnienia okretu. Wykopano blisko 75 metrowy tunel dzieki któremu Belgica przeciagnieta zostala na otwarte wody. Co zaskakujące podroz zakończyła sie tylko 2 przypadkami śmierci a takze tylko u jednego z marynarzy objawy szaleństwa nie ustapily. Po powrocie do Gdanska wyprawa okrzyknieta zostala sukcesem. Byla to pierwsza wyprawa w ktorej po anktartydzie przemieszczanos ie na anrtach (Amudsen) oraz sankach. Jako pierwsi spedzili zime w namiocie rozbitym na lodowym kontynencie. Odkryli też i nazwali muszkę Belgica Antarctica, która jest jedynym żywym stworzeniem żyjącym w Antarktyce wyłącznie na lądzie. Arctowski po powrocie zredagował: "Projekt międzynarodowych badań Antarktydy", dzieki któremu 12 lat później jeden z nich Roald Amundsen, byl pierwszym człowiekiem, który dotarł na biegun południowy. Ich przygody staly sie źródłem dla napisania przez Zofie Nalkowska powieści.


* - Wyprawa tak naprawde odbyla sie pod przewodnictwem Belga.

PS: w grze Polacy dotarli jako pierwsi na biegon polnocny

 

Odcinek 75A





Wojsko polskie na przelomie wiekow​

Okres blisko 30 lat pokoju wplynal na skostnienie struktor armii. Szczegolnie bylo to widoczne na przykladzie zmian w sprzecie i taktyce dzialania wojsk. Wojsko Polskie bylo jednym z ostatnich ktore opieraly sie w wiekszosci na stalej armii. Co prawda byla przygotowana mobilizacja ale nie miala ona stanowic wiekszego elementu wojska. Fryderyk Habsburg, ktory juz jako dziecko wychowywany byl na nastepce krola dzieki swojej sluzbie w wojsku swiadom byl jego problemow. Z tego tez powodu razem z Komisja Wojny opracowano plan reformy ktora miala zostac wdroznona w 1900 roku. Jej pierwszym elementem byla organizacja systemu mobilizacji w wojsku. Jak juz wspomnielismy miala byc ona od teraz oparta na poborze. Kolejna decyzja jaka należało podjac bylo czy okregi maja tworzyc dywizje czy tez korpusy. W tym drugim przypadku wiazalo sie to z mniejszymi kosztami (laczono pare wojewodztw w jeden okreg). Z tego tez powodu utworzono 12 okregow wojskowych. Dwa takie okregi/korpusy tworzyly Armie:

Armia 1 (Warszawa) tworzona przez korpusy z:
Mazowiecki OW (Warszawa,Plock) - sztab w Warszawie
Kaliski OW (Lodz, Kalisz) - sztab w Czestochowie

Armia 2 (Lublin) tworzona przez korpusy z:
Lubelskiego OW (Lublin, Siedlce) - sztab w Zamosciu
Sandomierski OW (Radom, Kielce) - sztab w Radomiu

Armia 3 (Lwow) tworzona przez korpusy z:
Lwowski OW (Lwow, Stryj) - sztab w Lwowie
Stanislawowskiego OW (Stanislawow, Tarnopol) - sztab w Stanislawowie

Armia 4 (Krakow) tworzona przez korpusy z:
Malopolski OW (Krakow, Tarnow, Nowy Sacz, Przemysl) sztab w Krakowie
Gornoslaski OW (ks. Cieszynskie, Katowice, Opole) sztab w Katowicach

Armia 5 (Poznan) tworzona przez korpusy z:
Wielkopolski OW (Poznan, Inowroclaw, Gniezno) sztab w Poznaniu
Pomorski OW (Gdansk, Tuchola, Torun) sztab w Toruniu

Armia 6 (Krolewiec) tworzona przez korpusy z:
Pruski (Krolewiec, Elblag, Olsztyn, Gabin, Memel) sztab w Olsztynie
Podlaski (Lomza, Bialystok, Suwalki, Mariampol) sztab w Lomzy

Jako, ze wiazalo sie to z utworzeniem calej masy nowych korpusow postanowiono przeformowac dotychczasowe dywizje do poziomu korpusow (a brygady do poziomu dywizji). Mimo tego ogrom zmian szokowal generalicje nieprzyzwyczajona do takich dzialan. Z tego tez powodu w pierwszym rzucie postanowiono utworzyc nowe dywizje, brygady i pulki. Dopiero pozniej po upewnieniu sie ze system dziala utworzenie dywizji rezerwowych. W sklad kazdego korpusu miala wchodzic takze brygada kawalerii. Jej uzupelnieniem jako odwodu naczelnego wodza byl Korpus Kawalerii Rezerwowej. Nalezy tu zwrocic uwage, ze kawalerie odzyskaly swoj jednolity charakter. Od tej pory mialy zniknac z Wojska Polskiego mieszane brygady kawalerii. Przy okazji powiekszono istniejace brygady do 6 szwadronow z ktorych 2 ostatnie tworzyly rezerwowe pulki).

​

W 1910 roku dochodzi do reformy tej formacji. W ramach Brygad przy korpusach pojawily sie 2 dodatkowe szwadrony kawalerii ktore w czasie dzialan mialy bezposrendio podlegac dowodcom dywizji. Takze artyleria zostala poddana reformie. Postanowiono ponownie ujednolicic kaliber posiadanych dzial oraz przegrupowac je. Od tej pory Dywizja miala posiadac tylko baterie lekkie podczas gdy do Korpusow zostala przeniesione wszystkie baterie pozycyjne. Jednoczensie z ta reforma powstaje nowa formacja wojskowa - piechota gorska. Jest ona tworzona tylko i wylacznie w okregach 6 i 7 sposrod miejscowych gorali. Sformowanych 8 pulkow strzelcow podhalanskich tworzylo 2 dywizje gorskie. W sklad kazdej z nich wchodzila brygada kawalerii oraz batalion saperow. Ze wzgledu na specyfike walki w gorach oddzialy posiadaja tylko baterie artylerii konnej oraz gorskie (lekkie). Innym szczegolnym rodzajem wojska byly kolonialne pulki Askarii. Dzialaly one w koloniach nieuwzglednionych w planach mobilizacji i tworzyly 6 pulkow Tyralierow Askarii ktore razem z piechota morska pilnowaly porzadku w regionie.

​

Korpus Gwardii
Dywizja Grenadierow Gwardii
- 3. Pulk Grenadierów Gwardii Koronnej
- 12 Pulk Grenadierow Gwardii Pieszej Koronnej
- 15 Pulk Grenadierow Gwardii Pieszej Koronnej
- 13 Pulk Grenadierow Gwardii Pieszej Koronnej
- 16 Pulk Grenadierow Gwardii Pieszej Koronnej

Dywizja Gwardii
- 2. Pulk Woltyżerów Gwardii Koronnej
- 1 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej szefostwa Jego Krolewskiej Mości
- 4 Pulk Gwardii Pieszej Koronnej „Czwartacy”
- 1 Pulk Strzelcow Pieszych Gwardii Koronnej

Dywizja Jazdy Gwardii
- 14 Pulk Kirasjerów Gwardii Konnej Koronnej
- 1 Pulk Huzarow Gwardii Konnej Koronnej
- 1 PU szefostwa Najaśniejszej Królowej
- 1. PSK szefostwa Jego Krolewskiej Mości
- 2. PSK szefostwa Jego Królewiczowskiej Mości

Pilsudski na czele swojego sztabu w czasie cwiczen VI Korpusu​

OK. nr 1 (Warszawa)
1DP (1,20,21PP 1PSP)
2DP (2,11,22PP 2PSP)

1DK (1,2ul 3,4sk 1h,1k)

OK. nr 2 (Czestochowa)
3DP (3,23,39PP 3PSP)
11DP (12,24,40,56PP)

2DK (3,4ul 1,2sk 2h,2k)

OK. nr 3 (Lublin)
4DP (4,25,41PP 4PSP)
12DP (13,26,42,57PP)

3DK (13,14ul 5,6sk 3h,3k)

OK. nr 4 (Kielce)
5DP (5, 27, 43PP 5PSP)
13DP (14,28,44,55PP)

4DK (5,6ul 7,8sk 4h,4k)

OK. nr 5 (Lwow)
6DP (6,29,45PP 6PSP)
1DG (1,2,5,6PSPodh)

5DK (7,8ul 9,10sk 5h,5k)

OK. nr 6 (Stanislawow)
19DP (63,67,71,75pp)
14DP (15,30,46,58PP)

8DK (1,2,3,4krakusow)

OK. nr 7 (Krakow)
20DP (64,68,72,76pp)
2DG (3,4,7,8PSPodh)

10DK (19,20,21,22sk)

OK. nr 8 (Katowice)
7DP (7,31,47pp 7psp)
15DP (16,32,48,59pp)

6DK (9,10ul 11,12sk 6h,6k)

OK. nr 9 (Poznan)
8DP (8,33,49pp 8psp)
16DP (17,34,50,60pp)

7DK (11,12ul 13,14sk 7h,7k)

OK. nr 10 (Torun)
9DP (9,35,51pp 9psp)
17DP (18,36,52,61pp)

1DkPM (1,2,5,6pkpm)

OK. nr 11 (Olsztyn)
10DP (10,37,53pp 10psp)
18DP (19,38,54,62pp)

2DkPM (3,4,7,8pkpm)

OK. nr 12 (Lomza)
21DP (66,69,73,77pp)
22DP (65,70,74,78pp)

9DK (15,16,17,18sk)

​

ogolnie:
piechota:
78pp
10psp
8pkpm
8psPodh
6ptask
9pgward
razem: 119(pulkow)x4=476 batalionow (479 332 karabinow)

kawaleria:
22psk
14pul
7phuz
7pkir
4krak
5pgward
razem: 59(pulki)x6=354 szwadrony (46020)

artyleria:
21bart(DP)
2bart (DG)
2bart(Dkpm)
25(brygad)x2=50 pulkow x6=300 baterii art ciezkiej

42part(DP)
4part(DG)
4part(Dkpm)
50part lekkiej x6=300 baterii art lekkiej

10DKx2=20baterii art lekkiej konnej

620 baterii= 142 600 artylerzystow 4960 luf

No niestety zaczyna sie okres zmudnego sprawdzania biografi postaci z tamtego okresu

PS: z ta arta przesadzilem troche (tak na oko o jakies 2k luf ). Ale dla dobra scenariusza (i po to zbeym wszystkiego na nowo nie musial przeliczac uznajmy, ze artyleria jest glownie lekka i w przeciwienstwie do niemieckiej brakuje w niej pozycyjnej (ciezkiej)
PS2: jesli ktos nie wyczul skrotow to mamy tam kpm (krolewska piechota morska), task (tyralierzy askarii), sPodh (strzelcy podhalańscy), sp (strzelcy piesi), sk (strzlecy konni), ul (ulani), huz (huzarzy), kir (kirasjerzy), krak (krakusi)

 

Odcinek 75B





Wojsko polskie na przelomie wiekow cz2​

Jako ze mobilizacja ma stanowic poważny element armii poruszmy ja jeszcze raz. 20 letni rekrut po przejsciu testow powoływany byl do sluzby na trzy lata. A po ich odsłużeniu kolejne 5 spedzal w pierwszej grupie rezerwy aby na ostatnich 10 lat zostac przeniesionym do drugiej grupy rezerwy. Oczywiście armia nie potrzebowała wszystkich możliwych rekrutów i duza czesc z nich po przeprowadzeniu badan byl a z tej sluzby zwalniana. To samo tyczylo sie osob ktore nie przeszły badan. Stawaly one przez kolejne 2 lata na kolejne badania. Nie dosc tego w szczególnych wypadkach sluzba byla skracana do 2 lat. Z drugiej strony Armia przewidywała mozliwosc zgłoszenia sie do sluzby na ochotnika. Jesli obywatel skończył 17 lat mial prawo do takiej decyzji. Pozwalalo mu to na wybor sposrod wszystkich jednostek okregu. Jako ze rekrut powoływany byl sposrod wszystkich mieszkancow Królestwa wiązało sie to takze z pewnymi problemami. Pierwszym z nich bylo pojawienie w Armii rekrutów pochodzenia innego niz Polskie. Blisko 30% z nich bylo Ukraińcami, Żydami, Niemcami, Rusinami czy tez innymi mniejszościami. Co prawda globalnie nie stanowiło to duzego problemu, ale system mobilizacji bezpośrednio w okregach wojskowych powodował, ze np w okregu 6 większość stanowili Ukraińcy (podobnie jak w okregu 11 Niemcy). Powodowało to problemy w komunikacji oraz wydłużało trening. Zreszta kadra przyzwyczajona do wojska zawodowego miala sama problemy ze szkoleniem rekruta stanowiącego gorszy material i mniej zmotywowanego do wykonywania rozkazu. Wymusilo to na niej nowe zasady zachowania.

​

Jako, ze mobilizacja musiala potrwać zrodzilo sie zagrożenie, ze szybki atak przeprowadzony z zaskoczenia przez przeciwnika zdola uzyskać sukces i zagarnąć duze polacie kraju zanim na tych terenach uda sie zmobilizować wojsko. Z tego tez powodu postanowiono utrzymać na duzej stopie pokojowej niektóre oddzialy. Dotyczylo to głownie kawalerii tak korpuśnej jak i armijnej. Jej ulokowanie na granicy mialo zapewnić wystarczające spowolnienie przeciwnika. Innym elementem mającym to wesprzeć byla analiza i rozbudowa lini kolejowej i drogowej. Po jej przeprowadzeniu zalecono dokończenie budowy lini kolejowych do wszystkich stolic województw (dwutorowych) oraz do pozostałych większych miast (jednotorowych). Istniejące linie mialy zostac wyremontowane i przygotowane do przewozu wojska. Negatywnie oceniono takze stan drog. W miejscach do ktorych nie docierala kolej mialy one zostac wyremontowane aby umożliwić marsz (czy tez przejazd) rekruta do najbliższego dworca kolejowego.

​

Reforma armii wiazala sie jeszcze z innym problemem. Nowa duzo wieksza armia wymagała duzo większej liczby oficerów zawodowych a takze tych przeniesionych do rezerwy. Rekruci z odpowienim wyksztalceniem powoływani byli do wojska od razu z wyzszym stopniem wojskowym. Po odbyciu roku sluzby (jeśli nie zostali wyslani do szkoly oficerskiej) przenoszeni byli do rezerwy, przy czym w przeciagu 3 lat byli powolywani na ćwiczenia trwające od 4 do 8 tygodni. Oficerowie zawodowi ktorzy przechodzili do rezerwy przed ukończeniem 18 letniej sluzby byli przenoszeni do Gwardii Narodowej. Jak juz wspominałem po okresie 10 lat Armia przygotowała druga reforme. W tym momencie wojsko juz rozroslo sie odpowiednio i zaczelo funkcjonować zgodnie z przewidywaniami. Dlatego tez postanowiono przeprowadzić drugi etap reformy - powstanie Dywizji Rezerwowych oraz rozbudowę Gwardii Narodowej. Pierwsza z nich składała sie z bardzo waskiej grupy zawodowych żołnierzy, ktorzy w wypadku mobilizacji mieli zajac sie szkoleniem rekrutów ktorzy nie zostali włączeni do istniejących dywizji. Dywizje takie maszerując za swoim korpusem doszkalały jednocześnie mlodego rekruta. Na wypadek wojny do dywizji tych włączano takze bataliony zakładowe pozostalych dywizji jak i oddzialy Gwardii Narodowej. Z racji braku zadan taktycznych dywizje te byly w większości pozbawione artylerii. W późniejszym okresie doszlo do zmiany zadan dla tych dywizji. Mialy one stanowić sily 2go rzutu strategicznego skutecznie latając wszelkie wyrwy w liniach obronnych. Z tego tez powodu, w sytuacji gdy artyleria coraz lepiej wyglądała, takze one mialy uzyskać swoje wlasne pulki wsparcia.

​

Gwardia Narodowa byla jednostka do ktorej klasyfikowano najsłabszych rekrutów oraz ochotników ktorzy nie zakwalifikowali sie do odbycia sluzby liniowej. W czasie pokoju jej zadania polegaly na wypełnianiu polecen wojewodów oraz okazyjnym szkoleniu rezerwistów. W czasie wojny wchodzily w sklad dywizji rezerwowych i stanowiliy uzupełnienie oddziałów liniowych. Wojsko przewidywalo możliwość sponsorowania pułków co wiązało sie z dodaniem do nazwy czlonu z nazwiskiem sponsora.
W 1910 roku przeprowadzono reforme systemu rezerw. Z danych sluzb wojskowych wynikało, ze Polska w wyniku pelnej mobilizacji jest w stanie wzmocnić armie do ponad 2,6 mln zolnierzy. Oznaczało to, ze dywizje zostana uzupełnione blisko 800 tysiącami poborowych, Dywizje rezerwowe takze 800 tysiacami a Gwardia Narodowa 200 tysiacami. W ten sposob żołnierze z roczników 20-23 mieli pelnic sluzbe w Armii Głównej, 23-27 w Armii Rezerwowej, 28-38 w Gwardii Narodowej. Tak duza sila oddzialow pomocniczych spowodowała zmiane myślenia o nich. Od tej pory dywizje rezerwowe mialy wchodzić w sklad Armii Liniowych (po 2 dywizje). Z pozostałych 16 dywizji utworzone zostaja kolejne 4 Armie Rezerwowe. Wymog używania tych dywizji w pierwszej lini doprowadził do potrzeby utworzenia kolejnych pulkow artylerii. Postanowiono, ze razem z wymienianiem uzbrojenia czesci z nich na haubice duzego kalibru pozostawiony sprzet bedzie wykorzystany przy organizacji nowych pulkow. Jednoczensie postanowiono, ze brygady Gwardii narodowej zostana uzyte do zapewnienia spokoju na tylach. Szczegolnie dotyczylo to pomorza oraz prus gdzie spodziewano sie wrogich wystapien ludności miejscowej. Oddzialy te mialy takze za zadanie oslone lini brzegowej oraz głównych portow.

​

Ostatnim elementem reformy armii byla rozbudowa sieci Twierdz. Mialy one oslaniac zakładana mobilizacje. Dla tego tez na granicy z Niemcami od polnocy poza samym Gdańskiem usytuowany byl takze rozbudowany w 1899 roku Malbork (mial on osłaniać Gdansk jak i stanowic zabezpieczenie przy ewentualnych rozruchach na Prusach Książęcych. Dalej usytuowany byl bardzo wazny trojkat twierdz Grudziadz, Chelmno, Torun. Pozycje te rozbudowane w 1901 roku chronily przeprawy na Wisłę a takze nie pozwalały na oskrzydlenie Gdanska. Na poludnie od tego trójkąta lezala samotna Twierdza Poznan. Miala ona kontrolować przeprawy na okolicznych rzekach. Najnowszymi budowlami na terenie Krolestwa byly dwa przedmościa: Kolo oraz Sieradz. Mialy one osłaniać centrum Polski od ewentualnego ataku ze strony Dolnego Slaska. Ta pierwsza usytuowana w dorzeczu Warty i Neru miala skutecznie osłaniać od południa twierdze Poznań. Podczas gdy Sieradz usytuowany w dorzeczu Warty i Widawki mial osłaniać rejon Lodzi. Ostatnia twierdza na granicy zachodniej byl Kraków. Mial on mniejsze znaczenie od pozostałych twierdz. Sztab nie spodziewał sie, zeby przeciwnik zapuścił sie tak daleko. Jednak ze względu na oddalenie od pozostalych umocnien i ze wzgledu na oslone przepraw na Wisle nalezalo zadbać o jej stan.

​

Na wschodzie - w przypadku wojny z Rosja od południa bronil kraju kolejny trójkąt. By to Lwow-Zamosc-Przemysl. Stanowily one wysunięta grupe twierdz zabezpieczająca te jakze wazne dla kraju tereny. Łączność z Warszawa zapewniała kolejna twierdza - Deblin. Jej usytuowanie nad Wisla umożliwiało działania ofensywne w przypadku dojścia przeciwnika do tej rzeki. Jak juz wspominałem zdecydowanie najbardziej znanym byl Wislany trójkąt twierdz Warszawa-Modlin-Zegrze. Oslanialy one stolice a ich usytuowanie wsrod większych rzek pozwalało na manewrowanie wojskiem. Na północ od niego ciągnęła sie ostatnia “Narewska” linia umocnien. Byly to Twierdze Osowiec-Lomza-Rozan oraz przedmoście Pułtusk. Oslanialy one przeprawy na Narwii oraz stanowiły lewe skrzydlo sil skupionych w stolicy. Najbardziej na polnoc wysunięte byly dwie ostatnie twierdze: zbudowana w 1844 roku Boyen oraz poniemiecka Królewiec. O ile ta druga mogla stanowić zaledwie odosobniony punkt oporu to Boyen mial oslaniac linie “Narewska”


PS: mapa wrzucona taka sama nie z lenistwa - ale żebyście mogli lepiej te twierdze ogarnac

Ogolnie potrzebuje poprowadzenia za raczke bo o ile zmienic wlasciciela prowincji potrafie to jednak jest to praktycznie max moich umiejetnosci modderskich

Czasami lapie sie na tym, ze pisanie jest lepsze od grania, a wyszukiwanie informacji lepsze od pisania :O

A to juz chyba nie jest normalne