Ostatnia walka szwolażerow - V2 HoD AAR

Odcinek 75C





Wojsko polskie na przełomie wiekow cz3​

Uzbrojenie piechoty
Karabin Spichal wz.99 Dotychczas Wojsko polskie stosowalo wersje rozwojowe karabinu Spichal wz.75 Ale z końcem XIX wieku przekonano sie, ze czas na wprowadzenie nowego typu. W sytuacji gdy Niemcy coraz bardziej rozwijają produkcje Mausera Gewehr 98, Austriacy Mannlicher M1895 a Anglicy Lee-Enfild .303 w 1899 roku powstaje nowy polski karabin Spichal wz.99 Charakteryzuje sie on 4-taktowym zamkiem (w odroznieniu od austriackiego 2-taktowego Mannlichera). Posiadał on magazynek na 5 naboi 8/50. Co prawda zaklady w Kozienicach planowały wprowadzenie mniejszego kalibru (myslano o 7.92 albo 7,62) ale w koncu zdecydowano sie na ujednolicenie amunicji z CKM. Karabin charakteryzował sie skomplikowana budowa zamka, ktora powodowała trudnosci w produkcji. Jednak bylo to tez powodem jej duzej jakości i efektywności. Karabin w kolejnych latach wytwarzano takze w wersji kawaleryjskiej, myśliwskiej oraz snajperskiej. Ze wzgledu na duze zapotrzebowanie armii w karabiny zdecydowano sie powierzyć produkcje takze Królewskiej Fabryce Karabinów w Gdańsku.

​

Ciezki karabin maszynowy Schwarzlose M.7/12 W 1898 roku w Warszawie przy ulicy Kasprzaka powstaje Towarzystwo Fabryki Maszyn Gerlach i Pulst. Poczatkowo firma produkowała obrabiarki, tokarki czy tez strugarki. Zapotrzebowanie na ten sprzet powodował potezny rozwoj firmy, ktora juz w przeciągu paru lat zatrudniala blisko 750 pracowników. Specyfika zakladu powodowala, ze coraz bardziej zainteresowany byl produkcja wojskowa. Na tym tle doszlo do współpracy z Królewska rusznikarnia w Kozienicach. Przejęli od nich miedzy innymi testy karabinów maszynowych. Pod koniec roku 1906 firma rozpoczyna produkcje licencyjna karabinu Karabin maszynowy Schwarzlose M.7/12 pod nazwa CKM wz.08 “Schwarzlose” Karabin ten byl austriacka produkcja stworzona przez Andreasa W. Schwarzlose. Charakteryzował sie lufa nieruchoma i zamkiem pol-swobodnym. Bron byla przystosowana do strzelania pociskami karabinowymi 08/50 a jej szybkostrzelność siegala 400strz/min. W 1912 roku opracowano nowa wersje z przerobionym zamkiem i chłodnica ktore weszly do produkcji jako CKM wz.08/12 “Schwarzlose”. Polska wersja charakteryzowała sie takze wydłużona minimalnie lufa. Zmiany te zwiekszyly szybkostrzelność do 600strz/min. Karabiny te trafialy do batalionow piechoty z ktorych kazdy posiadal sekcje składająca sie z 2 takich jednostek.

​

Artyleria
Dotychczas zadaniem produkcji dzial zajmowała sie Krolewska Ludwisarnia w Dabrowie Gorniczej. Jednak mimo calego wysilku poświęconego produkcji nie byla ona w stanie zabezpieczyć potrzeb armii. Wg nowych stanow armii brakowało ponad polowy dzial aby uzupełnić braki w jednostkach liniowych. Co gorsze duza czesc używanych obecnie byla stara i zuzyta. Biorac pod uwage potrzebę uzupełnienia artyleria takze jednostek rezerwowych oraz fortow i twierdz nalezalo wlasciwie na nowo wyprodukować cala artylerie. Z tego tez powodu rozpoczęto poszukiwania nowego miejsca ich produkcji. Szczęśliwie w 1878 roku powstaje Warszawska Fabryka Stali, ktora ma za zadanie zwiekszyc produkcje zakładów Lilpop, Rau i Loewenstein ktore w owym czasie dostaly intratny kontrakt z Rosji. Mimo szybkiej produkcji i rozwoju fabryki (zatrudniała ponad 1tys pracownikow) nagle narzucenie cel w 1888 roku w Rosji doprowadziło doszlo do jej zamknięcia. Sytuacje wykorzystała armia, ktora wykupila tereny i maszyny i zalozyla w nich warsztaty artyleryjskie w późniejszym okresie przemianowane na Zbrojownie nr2. To tutaj miano produkowac nowe wersje dzial 75mm.

​

75mm Armata wz.97/05 opierała sie na konstrukcji Francuskiej armaty Schneidera. Mimo ze w duzej mierze przypominala poprzednie konstrukcje zawierala nowatorski oporopowrotnik. Pozwalal on na mniej sztywne połączenie lufy z łożem dziala co skutkowalo zdecydowanie wieksza szybkostrzelnośia. Zasieg armaty wynosił 11km. 100mm Haubica wz.14 Skoda byla kolejnym - juz duzo późniejszym produktem tych zakładów. Budowana na licencji skody stanowila idealne uzupełnienie dla plaskotorowych armat 75mm. Mimo ich malego zasiegu (8km) stromotorowy lot pocisku pozwalał razic przeciwnika schowanego za zaslona lub w okopie. W starych zakładach ludwisarni produkowano w tym czasie takze 65mm armatę górska wz.06/07 Co prawda umożliwiała strzelanie na zaledwie 5,5 km ale za to lekka budowa pozwalała na szybkie rozmontowanie i przeniesienie. W warunkach walki w gorach mialo to decydujące znaczenie. Armia biorac przyklad z Armii Niemieckiej przewidywała wyposażenie swoich dywizji takze w artylerie ciezka (haubice 15 i 21cm) jednak ze wzgledu na obecne potrzeby produkcyjne nalezalo zawiesic ich budowe na okres pozniejszy.

​

Zwiększenie stanow karabinów oraz dzial w armii wiazalo sie z potrzeba rozbudowy magazynów oraz samych fabryk amunicji. Z tego tez powodu powstaly Warsztaty Amunicyjne nr1 (niedaleko Fortow Bema). Drugie podobne zakłady powstały w Poznaniu (Warsztaty Amunicyjne nr2), w Krakowie (Warsztaty Amunicyjne nr.3) oraz w Radomiu (Warsztaty Amunicyjne nr4). Szczególnie te ostatnie, ze wzgledu na bliskość Dabrowy Gorniczej bardzo szybko rozwijaly sie i przejawiały zwiększona skuteczność w porównaniu do pozostalych. Ostatnim zakladem ktory silnie współpracował z Armia bylo Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych pod firmą „Norblin, Bracia Buch i T.Werner” Ten powstały jeszcze w czasach przed powstaniem listopadowym (1820r) zaklad z początkiem XX wieku stal sie jednym z 6 największych w Polsce (obok firm „Lilpop, Rau i Loewenstein”, „K. Rudzki i S-ka”, „Warszawska Fabryka Machin”, „Scholtze, Repphan i S-ka”, „Towarzystwo B. Handke”). Specjalizował sie co prawda w produkcji rur miedzianych, produktów użytkowych srebrnych i platerowanych. Mimo tej specjalności zaklad wytwarzał takze elementy uzbrojenia oraz oprzyrządowania (takze dla okrętów) dla Wojska Polskiego.


PS: tak w ogole to wesolych swiat. Bawcie sie dobrze

 

Odcinek 76





Historia Marynarki Wojennej cz.3​

Okres ostatnich 20 lat XIX wieku byl dla Marynarki Wojennej bardzo ważny. W tym okresie powstały podwaliny pod nowoczesna flotę, ktora w pelni mogla wypełniać dzialania na terenie Morza Bałtyckiego a nawet na terenach kolonii. Niestety splotła sie on z niesamowitym wyścigiem zbrojen ze strony pozostałych wielkich potęg a w szczególności z Niemcami. Ich Schlachtflotte (od 1906 roku Hochseeflotte) do roku 1904 planowala rozbudowę do poziomu: 19 pancerników, 20 duzych krążowników (w Niemczech krążowniki pancerne oraz liniowe określane byly jako duze krążowniki), oraz 30 krążowników lekkich. Oczywiście poza tym budowano duza liczbe mniejszych jednostek pomocniczych. Juz w 1900 roku powstaje drugi plan rozbudowy floty. Tym razem ma ona sie powiększyć do poziomu: 38 pancerników, 20 duzych oraz 38 lekkich krążowników. Zanim zajmiemy sie bezpośrednio Polska Flota powinniśmy przeanalizować zadania obu formacji. Co prawda Niemiecka Flota miala za zadanie jedynie obrone wybrzeża i niedopuszczenie floty (szczególnie angielskiej) do swobodnego operowania na morzach. Jednak aby tego dokonać musiala byc gotowa do walki na morzu północnym jak i kanale. Zmuszeni byli takze osłaniać swoje zamorskie kolonie. W zdecydowanie lepszej sytuacji byla Polska Marynarka Wojenna. Ich głównym zadaniem byla osłona wybrzeża Morza Bałtyckiego przed zagrożeniem ze strony Niemiec lub Rosji. Na wypadek wojny kolonie mialy byc w bardzo małym stopniu zabezpieczone. Z tego tez powodu spodziewano sie, ze transport z kolonii w takim przypadku bedzie odbywał sie tylko Morzem Śródziemnym. Pomagało to w określeniu niezbędnych wymagań dla floty. Operowanie na terenie Morza Bałtyckiego zdecydowanie zmniejszało tonaż potrzebnych jednostek. Dlatego tez najważniejsza potrzeba byla rozbudowa jednostek najmniejszych: kutrów torpedowych oraz torpedowców ktore z czasem przerodzą sie w niszczyciele.

​

Juz w 1885 rozpoczęta jest produkcja 10 pierwszych torpedowców typu “Wilk”. W ten sposob powstają: "OJKM Wilk", "OJKM Rys", "OJKM Lis", "OJKM Żbik", "OJKM Kuna", "OJKM Gronostaj", "OJKM Wydra", "OJKM Borsuk", "OJKM Jenosyt" oraz "OJKM Rosomak" Te lekkie jednostki ktorych wyporność wynosi zaledwie 250t uzbrojone sa w zaledwie 4 dziala. Pierwsze 75mm usytuowane jest na dziobie. Kolejne trzy 65mm usytuowane byly po bokach i na rufie. Jednak głównym uzbrojeniem niszczyciela mialy byc 3 wyrzutnie torped 457mm. Dzieki lekkiej budowie oraz skutecznym kotłom opalanym weglem uzyskiwał prędkość maksymalna 26 wezlow oraz zasięg 1500nm przy 10 wezlach. 10 lat później powstaje kolejny projekt tym razem duzo większych okrętów. Typ “Błyskawica” byl blisko 600 tonowym niszczycielem uzbrojonym z 3 dziala 75mm oraz 2 57mm. Uzupełnieniem uzbrojenia byly 4 torpedy kalibru 457mm. Dzieki znacznie większemu silnikowi udaje sie zachować prędkość 26 węzłów oraz zwiększyć zasięg do 2500nm przy 12 wezlach. W ten sposób do 1900 roku do służby wchodzą: OJKM Błyskawica, OJKM Grom, OJKM Piorun, OJKM Orkan, OJKM Huragan, OJKM Wicher, OJKM Tornado, OJKM Mgla, OJKM Odwilż, OJKM Szron. Rok 1892 jest czasem prac nad nowymi krążownikami pancerno-pokładowymi. W przeciągu kolejnych paru lat do sluzby wejdą OJKM Leszek I Bialy, OJKM Wladyslaw III Laskonogi, OJKM Mieszko IV Piatonogi, OJKM Henryk I Brodaty. Byly to jednostki przeznaczone do osłaniania innych okrętów, jako zwiadowcy dla flot oraz jako przyszłe krążowniki kolonialne. Przy wyporności rzedu 6900 ton uzbrojenie główne stanowiło 12 dzial 150mm wsparte byly 8 działami 88mm oraz 4 wyrzutniami 457mm. w sklad uzbrojenia okretu wchodziły takze 4 ciężkie karabiny maszynowe. Dzieki potężnemu silnikowi okret rozwijał prędkość 21 wezlow oraz zasieg 3200nm przy 12 wezlach.

​

Okrety te szybko starzeją sie. W czasie gdy zaczynają sluzbe typ jaki stanowią (krążownik pancerno-pokładowy) jest juz wypierany przez krążowniki lekkie. Dlatego tez 1902 roku do sluzby wchodzi 8 nowych krążowników: OJKM Warszawa, OJKM Kraków, OJKM Gdańsk, OJKM Lwow, OJKM Lodz, OJKM Toruń, OJKM Poznań, OJKM Lublin. Sa to zdecydowanie lżejsze jednostki (2600 ton) przeznaczone głownie do wykrywania obcych flot. Z tego tez powodu byly małymi, slabo opancerzonymi, ale niesamowicie szybkimi okrętami. Ich uzbrojenie stanowiło 10 dzial 105mm (6 kazamatach) wspartych podwójna wyrzutnia 457mm torped. Okręt uzyskiwał 21 węzłów oraz mogl sie pochwalić zasięgiem 3500nm przy prędkości 12 wezlow. Na początku lat 90tych powstają 4 pancerniki tzw przed-drednoty: OJKM Bohemont, OJKM Feniks, OJKM Gryf oraz OJKM Jednorożec. Byly one odpowiedzią na niemieckie okrety Brandenburg tej samej klasy. Ich głównym uzbrojeniem bylo 6 dzial 305mm oraz 22 szybkostrzelne dziala 150mm (6 spośród nich bylo umieszczonych w kazamatach kadłuba). Ich uzupełnieniem bylo 14 dzial 47mm służących do niszczenia mniejszych okrętów. Pancerniki posiadały takze 4 wyrzutnie torped kalibru 457mm. Zespól silników opalanych węglem pozwalał na uzyskanie 16 węzłów oraz zasieg 4300nm przy 9 węzłach. Wyporność zbliżała sie do 11600t

​

Organizacja Królewskiej Marynarki Wojennej
Daleko idące ograniczenia w finansowaniu marynarki a takze względy geopolityczne nie pozwalały myśleć Admiralicji o kontrolowaniu całości szlaków handlowych pomiędzy własnymi koloniami a rodzimymi portami. Z tego względu w wypadku wojny flota miała za zadanie przede wszystkim osłonę własnej lini brzegowej, kontrola części (jesli nie całości) najbliższych akwenów oraz blokowanie działań wrogich sil. Do innych zadań floty bylo niszczenie wrogich pol minowych, osłona floty handlowej i rybołówstwa (zadania policyjne). Z tego tez powodu Morze Bałtyckie stało sie kluczowym w planach Marynarki. Organizacyjnie Królewska Marynarka Wojenna podlegała pod Departament dla Spraw Morskich (Komisja Morska) przy Ministerstwie Wojny w Warszawie, Admiralicji oraz Sztabowi Królewskiej Marynarki Wojennej. W sklad tego pierwszego wchodziły sekcje: Organizacyjna, Ekonomiczna, Personalno-Szkolna, Techniczna, Gospodarcza, Prawna i Sanitarna. W późniejszym czasie powstała takze sekcja marynarki handlowej. W przeciwieństwie do większości państw Flota nie posiadała swojego własnego ministra a jej prestiż w kraju byl znacznie mniejszy.

​

Admiralicja byla kolegium oficerskim złożonym z Admirała oraz 6 członków (3 komodorów (ew. kapitanów), szefa obrony, glownego konstruktora oraz doradcy). Ci z kolei byli szefami 6 komisji odpowiedzialnych za rozwój torped, dział, budownictwa oraz spraw cywilnych. W ramach tego urzędu zatrudnionych bylo paru oficerów, inżynierów oraz funkcjonariuszy cywilnych. Sztab zostal utworzony bardzo późno bo w 1896 roku i składał sie z dwoch elementów: komisji do spraw mobilizacji oraz statystyk oraz drugiego do spraw komunikacji. Poza samym Admirałem kierującym działaniem sztabu w jego sklad wchodziło 2 komodorów kierujących komisjami oraz 16 oficerów pełniących w nich służbę. W 1900 roku Flota terytorialnie obejmowała okregi wojskowe nr V (Gdansk) oraz VI (Krolewiec). To spośród rekrutów tych okręgów wybierano przyszłych marynarzy a takze na ich terenie usytuowano główne bazy morskie oraz magazyny. W ich skład wchodziły: Gdańsk, Puck, Władysławowo, Hel, Elbląg oraz Królewiec. W skład marynarki wchodziły także bazy rzeczne do których zaliczyć można było: Kraków, Warszawa, Modlin, Toruń, Wyszków (Flota Pińska), Lwow (Flota Dniestrzańska).

​

Organizacyjnie marynarka Wojenna byla podzielona na eskadry: Baltycka, Obrony Wybrzeża, Kolonialna i Rezerwowa oraz Flotylle Rzeczna KMW (Pińska, Wiślana oraz w fazie tworzenia Dniestrzańska). Eskadra Baltycka składała sie z 1 dyonu liniowego w którego sklad wchodziły przed-drednoty, 2 Dyonu w którego sklad wchodziły 2 krążowniki pancerne, dwoch dyonów rozpoznawczych (lacznie 8 krążowników pancerno-pokładowych oraz Flotylli Niszczycieli (10 niszczycieli). Eskadra Obrony Wybrzeża opierała sie na dyonie liniowym (5x monitory), dyonie wsparcia (4x kanonierki) oraz Flotylli torpedowej (10x torpedowce). W sklad Eskadry Kolonialnej wchodziły 2 najstarsze kanonierki oraz 3 fregaty a Eskadrę Rezerwowa tymczasowo tworzyły Flotylla Transportowa (8x parowce) oraz brygi szkolne a także jacht królewski. Poza flotami i eskadrami w jej organizacje wchodziła takze Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej z Toruniu, Szkoła Morska w Gdańsku, Składnice Marynarki Wojennej (Gdańsk, Hel, Elbląg, Królewiec), Komisja Nadzoru Budowy Nowych Okrętów oraz Dowództwa Obrony Wybrzeża.

​

 

Odcinek 77A





Przemysł na terenie Królestwa w 1900 roku​

Rolnictwo
Trzeba przyznać, ze mimo przyłączenia juz ponad 50 lat temu większości ziem Polskich w jeden organizm ekonomiczny nadal bylo widac duze różnice pomiędzy poszczególnymi regionami. Mozna to zauważyć szczegolnie na przykładzie rolnictwa. Na terenach Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Pomorza a także Prus Książęcych daje sie zauważyć nacisk na ten typ gospodarki. Objawiało sie to poprzez podporządkowanie mu rzemiosła, handlu, transportu czy tez przemysłu maszynowego. Dzieki polityce ochrony celnej otrzymywano duza cene i rentowność a co za tym idzie wspierano modernizacje. Ziemie te nie tylko byly samowystarczalne ale produkowały znaczne nadwyżki ktore zapewniały zbyt na chłonnym rynku tak wewnętrznym jak i zagranicznym. Na terenie Królestwa sytuacja nie byla tak dobra. Znaczne zaludnienie i zaszłości kulturowo-przemysłowe wpłynęły m.in na problemy z uwłaszczeniem. Okazalo sie, ze czesto ziemie te na nowo byly rozdrabniane stajać sie malo zyskownymi. Poprawe sytuacji przyniósł dopiero rozwoj przemysłu (włókienniczego i metalurgicznego), rozwoj infrastruktury drogowej i migracja ludności do miast.

​

Takze wtedy rozpoczelo sie wykupywanie ziemi i jej komasacja w rekach jednej osoby. Dalo sie w tym czasie zauważyć spadek zatrudnienia w rolnictwie z początkowego poziomu 85% do 55-60% (KK) oraz 42% (WKP). Widac tu bylo rozgraniczenie pomiędzy gospodarka intensywna oraz kapitałochłonna (na zachodzie) oraz ostatnimi zaściankami gospodarki ekstensywnej i tradycyjnej które w tych regionach bardzo dlugo sie utrzymywały i jeszcze w 1920 roku mozna bylo je gdzieniegdzie znaleźć. Tereny te dotknął bardzo kryzys agrarny z 1874 roku. Na terenie królestwa, gdzie sprzedaż zboża i zwierząt hodowlanych do Anglii wzrosła w ostatnim 25 leciu 9-krotnie szczególnie odczula to i doprowadziła do zatrzymania sie modernizacji tych terenów. Spadek cen o blisko 43% doprowadził do załamania sie folwarków i dużych gospodarstw rolnych wpływając na zubożenie wsi. Mial on jednak takze pozytywny wplyw na sytuacje w regionie. Zmusił on duze nierentowne i archaiczne folwarki do zakonczenia dzialalnosci co wykorzystali ludzie lepiej przygotowani do produkcji i posiadający większe zasoby finansowe. W 1895 roku w koncu kryzys ustępuje przywracając koniunkturę na artykuły rolne. Ponownie wzrastały obszary zasiewu a takze rozszerzenie ich asortymentu. Spotkalo sie to jendoczesnie z bumem populacyjnym oraz urbanizacja miast. Zwiększyło to dodatkowo rynek tworząc go jeszcze bardziej chłonnym.

​

W tym czasie wzroslo takze zainteresowanie zwierzętami hodowlanymi. Dzieki wprowadzeniu nowych technologii na terenie WKP juz na poczatku XX wieku udalo sie zwiększyć np mleczność krów blisko dwukrotnie (w porównaniu z tradycyjna hodowla). Wzrosła takze produkcja miesa wołowego czy tez cielęcego, ktore dzieki zwieszonemu dobrobytowi udaje sie sprzedawać nawet 3 razy więcej (w porównaniu z okresem sprzed 25 lat). Dodatkowym efektem uwłaszczenia byla zwiększona hodowla konii. Co prawda dotyczyło to glownie tych najniższej kategorii, ale co za tym idzie pojawiały sie takze hodowle bardziej wyspecjalizowane. Zyskiwała na tym także Armia, której jazda byla w stanie dzieki temu powiększyć swoje stany. Chłonność rynku doprowadziła takze do pojawienia sie na terenie Galicji hodowli konii huculskich (przeznaczonych dla jazdy Korpusu Górskiego). Na początku XX wieku wzrosła ilosc koni z poziomu 80 koni/1k do wysokości 147 koni/1k mieszkańców. (67% gospodarstw posiadało min 1 konia). od polowy XIX wieku wzrosła takze produkcja trzody chlewnej. Dzieki wprowadzeniu nowych wydajniejszych ras świń zwiększyła sie produkcja mięsa z nich prawie dwukrotnie. Trzeba niestety wspomnieć takze o rabunkowej polityce leśnej. Byla to w głównej mierze ekstensywna gospodarka nastawiona na szybki zysk. Jej efektem byl drastyczny spadek zalesienia terenów. W królestwie kongresowym z 27 do 20% w WKP do 19% a na terenie Galicji do 25% Za przykładem Wielkopolski, gdzie generał Dezydery Chłapowski wprowadził praktyczna nauke rolnictwa takze inne regiony zaczely skopiąc na tym swoje wysiłki. W Galicji powstaje srednia szkola rolnicza w Dublanach (pod Lwowem) pozniej przekształcona w Akademie Rolnicza. Praktyczna naukę mozna bylo uzyskać w szkołach zawodowych we Lwowie czy tez Tarnowie. W Krakowie powstaje Szkole Srednia Rolnicza w Czernichowie. Natomiast w Warszawie od 1846 roku istniała Szkoła Weterynaryjna.

​

Przemysł
Byl to bardzo burzliwy okres rozwoju na terenie Królestwa. W jego czasie produkcja przeszła z etapu manufaktur na zmechanizowana produkcje fabryczna. Z końcem XIX wieku razem z elektrycznościa pojawila sie na tych terenach nowa rewolucja technologiczna. W tym tez okresie pojawił sie wyraźny podzial na rodzaje produkcji. Najszybciej rozwijającym sie byl nadal Górny Slask z produkcja przewyższająca większość pozostałych ośrodków razem wziętych (poza Lwowsko-wołyńskim Zagłębiem Przemysłowym). W Królestwie główne ośrodki to Warszawski, Lodzki, Zagłębie Dąbrowskie oraz Zagłębie Staropolskie (coraz mniejsza rola). Szczególnym przypadkiem byl Białostocki Okreg Przemysłowy ktory zaczynał nadawać ton produkcji na północnym wschodzie kraju. Na terenie Galicji dominująca role mial wymienione juz Lwowsko-wołyńskie Zagłębie Przemysłowe a takze powstający Krakowsko-Chrzanowski OP oraz Cieszyński OP. Wartość produkcji pomiędzy 1870-1920 wzrosła ponad 13-krotnie podczas gdy produkcja rolna “zaledwie” 2,5-krotnie. Na czoło, także pod względem zatrudnienia, wysunął sie przemysł włókienniczy nad ciężkim (górnictwo, hutnictwo, metalurgia). Mimo pojawiających sie kryzysów tak wewnętrznych jak i zewnętrznych (duza cześć produkcji szla na wschod) postępowała koncentracja w duzych zakładach oraz skupianie przemysłu w ośrodkach Przemysłowych. Innym problemem z jakim musial sie zmierzyć przemysł tamtych czasów byly pojawiające sie kartele, syndykaty, konwencje czy tez korporacje próbujące zmonopolizować konkretne dzialy przemysłu.

​

Górnictwo - najlepsze warunki do wydobycia i przetwarzania materiałów panowaly oczywiście na Gornym Slasku. Dlatego tez w latach 1850-80 tamtejsze wydobycie wzrosło 10krotnie. Jako ze produkcja znacznie przewyższała zapotrzebowanie duza czesc materiałów eksportowana byla do Austrii czy nawet Niemiec. Takze Królestwo bylo stałym odbiorca śląskiego węgla. Jednak sytuacja zmienila sie w chwili powstania i rozbudowy Lwowsko-wołyńskiego Zagłębis Wegla Kamiennego. To on przejął na siebie rynek wschodni (także Rosyjski) czy tez południowy (Rumunia). Trzeba takze przyznać, ze o ile produkcja w 1850 roku byla bardzo mala to jej zwiększenie przewyższało w tamtym okresie nawet Górnośląski OP. Na terenie Królestwa wydobycie odbywało sie głownie na terenie Zaglebia Dąbrowskiego którego produkcja wzrosła ponad 5 krotnie to nadal odstawało od rywali. Zaledwie regionalny potencjał miało Zaglebie Krakowskie (Jaworzno i Siersza) ktore produkcje zwiększyło ponad 20krotnie (nadal nie potrafiąc w 1920 roku zaspokoic potrzeb małopolski). Przy okazji jesli piszemy o malopolsce to nalezy wspomniec takze o tamtejszych kopaniach soli. Byly one bardzo archaiczne i ich produkcja zacofana. Dopiero w 1874 roku zastosowana zostaje wyciagowa maszyna parowa (zastapiona w 1911 roku elektryczna). Dzieki rozwinieciu sie kopaln takze w Bielsku oraz Inowroclawiu i Ciechocinku wydobycie wzrasta 4krotnie.

​

PS: odcinek dzis bo nie wiem czy jutro bedzie okazja

 

Odcinek 77B


​

Nowoczesna galezia przemysłu staje sie wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej. Galicyjskie Zagłębie Naftowe bylo początkiem dla przyszłych rafinerii w Jasle, Gorlicach, Drohobyczu czy tez Boryslawiu. Na poczatku XX wieku miejscowe wydobycie stanowi 5% światowego rynku. Nalezy zwrócić uwagę, ze zagłębie to bylo silnie wsparte przez kapitał angielski i węgierki.
Hutnictwo - tak jak i w poprzednich przypadkach pierwszeństwo tutaj nalezy sie Górnemu Slaskowi ktory w 1860 roku produkował 55% surówki żelaza wykorzystywanej na terenie Królestwa. Tutejsza produkcja (Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza + Częstochowa) dostarczała takze dużych ilosci cynku (21% produkcji światowej). Dzieki temu potencjał hutniczy regionu wzrósł z 90k ton (1860r.) do 1 mln ton (1912 r.). Jego rozwój wpłynął takze na powstanie przemysłu metalowego i maszynowego. Ich odbiorcami staly sie zakłady na terenie Dolnego Sląska, WKP a nawet stocznie. Jednak z końcem wieku w wyniku powstania podobnych zakładów na zachodzie Niemiec spada rola śląska. Sytuacje ta wykorzystuje Zagłębie Dąbrowskie które dzieki inwestycjom kolejowym oraz wsparciu poprzez nałożeniu odpowiednich cel staje sie prawdziwa konkurencja. Na początku XX wieku dzięki wprowadzeniu nowych technologii znacznie wzrasta tak produkcja surówki jak i stali. Co zaskakujące udaje sie takze utrzymać całkiem duza produkcje stali w Ostrowie należącym do Staropolskiego Okregu Przemysłowego.

​

Przemysł metalowy i maszynowy - tutaj widac szczególnie podzial produkcji ze względu na regiony. O ile na terenie Górnego śląska produkuje sie głownie urządzenia dla górnictwa, to w WKP narzędzia i maszyny rolnicze (m.in fabryka Cegielskiego), a w KK maszyny dla przemysłu włókienniczego. W samym WKP bylo w 1914 roku 47 fabryk maszyn i narzędzi (m.in. w Poznaniu i Bydgoszczy). W Krakowie na potrzeby rolnictwa produkowała sprzęt Fabryka Ludwika Zieleniewskiego. Ogólnie nalezy zauważyć, ze fabryki KK produkowały ponad 47% potrzebnego dla rynku towaru przy 40% WKP (plus Pomorze) oraz 13% w Galicji. Pod koniec XIX wieku na czoło produkcji wychodzi Warszawa ktora zatrudnia blisko polowe pracowników. Centralizacja produkcji oraz rozwój sieci kolejowej wplywa na powstawanie tutaj zakładów metalurgicznych (hut i odlewni), wytworni maszyn, narzędzi, instalacji (dla gorzelni i cukrowni) oraz konstrukcji (np mostów). Jej największym przedstawicielem jest Fabryka Lilpopa, Raua i Loewensteina ktora szybko wchłonęła pomniejsze zakłady stajać sie potentatem w calej europie wschodniej. W Warszawie produkowano m in wagony kolejowe (nawet dla Rosji), kotły i maszyny parowe, narzędzia rolnicze oraz te dla przemysłu drzewnego. Ogółem zakłady te zatrudniały w 1913 roku blisko 70 tysięcy pracowników (5800 w 1863 roku). Minusem takiej centralizacji byla kompletna marginalizacja Zagłębia Staropolskiego. Jego fabryki co prawda nadal istniały ale zatrzymały sie pod względem technologicznym na czasach początku XIX wieku.

​

Należy tutaj wspomnieć takze o trzech innych miastach: Gdańsku, Elblągu oraz Królewcu. Byly to nie tylko porty eksportujące produkty rolne i przemysłowe ale także ośrodki przemysłu ciężkiego. W polowie XIX wieku zakłady szkutnicze, browary, gorzelnie, młyny przestawiły sie na produkcje fabryczna. W Gdańsku powstaje stocznia Królewska. Niedaleko jej budowane sa działa artyleryjskie oraz karabiny. Takze w Elblągu powstaje nowoczesna stocznia ktora produkuje także parowozy oraz wagony kolejowe. Rozwój sieci kolejowej a także poprawienie spławności Wisły wpłynęły na ważność Gdańska dla eksportu produktów. Dlatego tez miasto z 49k mieszkańców (w 1849 roku) powiększa sie do 140k (w 1900r.). Przemysł stoczniowy to takze przemysł rzeczny. Tutaj na czolo wysuwały sie przede wszystkim Warszawa oraz Rybaki (kolo Nowego Dworu). Jednak ich potencjał byl duzo mniejszy. Na tle tej ekspansji przemysłowej bardzo kiepsko wypadał przemysł drzewny. Male nieuprzemysłowione tartaki, jedna fabryka celulozy, dwa zakłady suchej destylacji drzewa (Ostrowiec Świętokrzyski), kilka wytworni mebli (Lubelszczyzna) powodowały, ze wplyw tego przemysłu na produkcje krajowa byl bardzo niewielki.

​

Przemysł włókienniczy - Jego głównym historycznym ośrodkiem byl zdecydowanie Poznań. Jednak w wyniku zaborów i jego odłączenia sie od Korony musial powstać nowy ośrodek. W ten sposób jeszcze przed powstaniem listopadowym ugruntowała sie rola Łódzkiego Ośrodka Włókienniczego (Zgierz, Lodz, Pabianice, Kalisz). Jego powstanie bylo dzielem Rajmunda Rembielinskiego. Pełnił on funkcje prezesa komisji województwa mazowieckiego. Podczas jednej z inspekcji zdecydował, ze właśnie tutaj powstanie ośrodek przemysłowy. Zwabił do Lodzi tkaczy korzystnymi warunkami umów dzierżawnych. Wybudowano pierwsze farbiarnie i bielarnie. W 1824 r. pojawiła sie oferta produkcji sukna na mundury dla wojska polskiego. W pięć lat później roczna produkcja lódzkiego okręgu sięgnęła 35 milionów złotych. Lata 30-te XIX wieku przyniosły niekorzystna sytuacje dla polskiego wlokiennictwa. Doprowadziło to jednak do przyspieszonej mechanizacji i rozwoju produkcji. Przyłączenie ponowne Poznania do królestwa nie wpłynęło na zmianę sil. Wielkopolski Ośrodek Włókienniczy nigdy nie odzyska swojej pozycji stajać sie zaledwie trzecim takze po Białostockim OW. Wracając jeszcze do Lodzi to tylko w okresie 1870 do 97 miejscowa produkcja wzrosła 9-krotnie. Sukiennictwo w Białostockim OW rozwinęło sie szczególnie po 1864 roku. Brak innego ośrodka w rejonie spowodował, ze stal sie on bardzo waznym i potężnym ośrodkiem przemysłowym. Szybki rozwój sieci kolejowej tylko wplynal na ugruntowanie jego pozycji. W 1903 roku istnieją blisko 323 wytwornie. Czwartym ośrodkiem byl Cieszyński OW. Choc właściwie należy tu mowic o ośrodku Bielskim. Skupiał sie on na wysokiej jakości produkcji bawełnianej. W 1914 roku zatrudnionych tutaj jest ponad 10 tys pracowników.

​

Przemysl rolnospozywczy - oparty byl głownie na tradycyjnej produkcji w niewielkim stopniu wspartej manufakturami. W przeciągu następnych dziesięcioleci przekształciło sie w ważna gałąź produkcji. Gorzelnie (Białystok), browary (Galicja: Okocim, Lancut, Lwow; Królestwo Kongresowe: Warszawa, Drozdowo; Wielkopolska: Poznań; Prusy: Gdańsk, Elbląg), olejarnie, cukrownie (Ostrowiec, Lublin, Plock, Zyrardow, Sokolow Podlaski, Poznan, Gdansk, Lancut), garbarnie czy tez mlyny stawały sie przedsiębiorstwami fabrycznymi. Na wsi dobrze prosperowały młyny wodne i wiatraki, natomiast w miastach byly to głownie duze młyny parowe. Na tym tle wyróżniało sie ponownie WKP z ponad 569 gorzelniami przerabiającymi blisko 530hl alkoholu w 1913 roku. Szczególne dynamicznie rozwijały sie cukrownie.

​

Przemysł zbrojeniowy - z końcem XIX wieku przemysł ten stal sie najszybciej rozwijającym sie. Potrzeba wyposażenia armii w ponad 2 mln karabinów i 5000 armat (po mobilizacji nawet 10 tysięcy) stworzył okazje do szybkiego rozwoju. Juz w 1830 roku założono stołeczne zakłady rusznikarskie w Warszawie. W 1880 roku przemianowane zostają na Państwowa Fabryka Karabinów (FK) produkują one karabiny dla armii juz od czasu powstania listopadowego. Od 1838 roku wspierane były przez otwarta na nowo Królewska Rusznikarnie w Kozienicach której karabiny Spichal stały sie produktem firmowym. Razem z przejęciem od Prus terenów Gdańska Armia uzyskała dostęp takze do fabryki karabinów przemianowanej obecnie na Królewska Fabrykę Karabinów w Gdańsku. Były to ośrodki głownie produkujące bron jednostrzałowa. W przeciwieństwie do niej otwarte w 1898 roku Towarzystwo Fabryki Maszyn Gerlach i Pulst skupiało sie na produkcji karabinów maszynowych, tak ciężkich jak i lekkich. Jednoczenie w zakładach w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Przemyślu prowadzono remonty posiadanego uzbrojenia. Także armaty byly produkowane na terenie Królestwa. Mimo początkowych problemów udaje sie w 1870 roku otworzyć Królewska Ludwisarnie w Dabrowie Gorniczej. Fabryka ta staje sie podstawa dla istnienia polskiej artylerii ktora obecnie uwazana jest za silniejsza niz Austro-Węgierska. Ich działania wspierane sa od 1888 roku przez Zbrojownie nr.2 ktora specjalizuje sie w cięższych kalibrach haubic. Oczywiście nie tylko karabiny potrzebuje armia. Byc może duzo ważniejsze jest posiadanie do nich amunicji. Ta działalnością zajęło sie Towarzystwo Akcyjne Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T.Werner” oraz powstała specjalnie z tego powodu Wytwórnia Amunicji Karabinowej. W 1907 roku w budynkach fabryki Orthweina i Krasińskiego w Warszawie uruchomiona zostaje Wytwórnię Zapalników Artyleryjskich. Takze w Poznaniu i Krakowie powstają warsztaty amunicyjne.

​

 

Odcinek 78




1900-05

Spoiler

Uwaga!! Odcinek zawiera opisy nudne jak barszcz. Czytasz go na wlasna odpowiedzialność."

Administracja​

2 stycznia 1901 roku stal sie ważnym dniem dla organizacji Sufrażystek. Od tego dnia wprowadzono przepis umożliwiający kobietom glosowanie w wyborach. Dla większości mężczyzn sama ta możliwość byla wielkim szokiem. Dosyć silnie protestowano przeciw temu - jednak w końcu musiano sie pogodzić z ta reforma. Inna historie mialo wprowadzenie 1903 roku prawa o naturalizacji. Osoby nie będące Polakami lub Litwinami z udokumentowanym zamieszkaniem tutaj od ponad 20 lat stawały sie obecnie obywatelami Królestwa. Z naturalizacja uzyskiwali oni prawa i obowiązki obywateli tego kraju. Z jednej strony uzyskiwali dostęp do wyborów a z drugiej poddawani byli poborowi do wojska. Z reformy tej wyłączeni byli żydzi jako grupa która nie próbowała sie zasymilować oraz Rosjanie (w odróżnieniu od Litwinów oraz Ukraińców) ze względu na strach przed ich zalewem. Ostatnia reforma byl całkowity zakaz pracy dzieci w fabrykach, określenie minimalnej pensji oraz rent dla osób starych. W czerwcu 1903 roku dochodzi do nowych wyborów w których co zaskakujące wygrywa Komitet Narodowy Polski liczba głosów 69% Socjaldemokracja oraz Oboz Arystokratyczny zdobyły po 11% głosów a największy przegrany wyborów - Loza zaledwie 8%. Zakrawa na ironie, ze gdy w końcu Loza doprowadziła do przeforsowania prawa umożliwiającego większa nacjonalizacje oraz inwestycje państwowe w firmach prywatnych to utracili władze na rzecz KNP. Nowe wybory wpłynęły na zmiane podatków oraz taryf. Obecnie klasa biedna i średnia mialy płacić 20% natomiast wyższa 15%. Jednocześnie zrezygnowano z dopłacania do rzadkich towarów oraz surowców.

​

Dyplomacja​

Ministerstwo skupiło swoje wysiłki na naprawieniu relacji z komunistami Niemieckimi a następnie wznowiono kontakty z Japonia. Relacje z Rosja pogorszyły sie ponownie z winy duzej popularności tam komunistów. Polska obecnie z dwóch stron otoczona byla przez wrogie państwa. Zmusiło to Królestwo do reorganizacji swoich relacji z innymi potęgami. Zacieśnieniu uległy kontakty z Wielka Brytania z którą odnowiono sojusz. Wznowiono takze zawieszone kontakty z Francja.

​

Wydarzenia​

Polska szkola w sposobie traktowania Kobiet zebrała duzy podziw i prestiż. Słowo Polska i Polski ruch Sufrażystek byl odmieniany na wszystkie możliwe przypadki. Kobiety na calym cywilizowanym świecie domagały sie teraz takich samych praw jakie maja Polski. Nadanie kobietom praw mialo także inne efekty. Okazało sie, ze należy takze zmienić prawo w innych aspektach. Skoro uzyskały one prawo glosowania nie mogly stanowić własności męża a co za tym idzie musiano nadać im status prawny i prawa do posiadania ziemi na własność. Inna zmiana bylo umożliwienie kobietom nauki na uczelniach na tych samych prawach co mężczyźni. Przy okazji dobre wiadomości nadciągnęły z Polskiego Kamerunu, gdzie ostatnie bunty nagle sie zakończyły pozwalając wojskom kolonialnym na powrót do normalnej sluzby. Jednocześnie ogłoszono wprowadzenie nowego systemu więziennictwa. Obecnie skazany musiał wykonywać prace na rzecz wiezienia (na farmie czy tez innych przedsiębiorstwach) co pozwoliło na zmniejszenie kosztów utrzymania tych obiektów. W 1901 roku polscy atleci powracaja zwycięsko z 2giej olimpiady. Udalo im sie udowodnić swoja wyższość w wielu dyscyplinach. Na kolejnej olimpiadzie - ponownie przeprowadzonej w Warszawie nie znajdują godnego przeciwnika. Polska zdecydowanie wygrywa te zawody.

​

Technologie​

Czeste podróże naukowe i przyrodnicze oraz posiadanie koloni wpłynęło takze na technologie związane z przeżyciem na tych trudnych terenach. Polscy podróżnicy dzieki tej wiedzy potrafili przeżyć w znacznie trudniejszych warunkach. A co za tym idzie w pozniejszym okresie polska administracja kolonialna byla w stanie zaadoptować ta wiedze w celach zwiekszenia kontroli nad posiadanymi terenami. Pozostając jeszcze przy koloniach i strefach wpływu to jeszcze w tym samym roku rozpoczyna sie budowa Polskiej Lini Kolejowej w Nikaragui. Inwestycja ta - finansowana przez Polska Lige Handlowa ma przyspieszyć rozwoj przemysłu w tej części Ameryki centralnej. Także w armii jest to bardzo ważny okres. Z jednej strony jej znaczne powiększenie zmusiło ja do wzmożenia procesu szkolenia kadry podoficerskiej, z drugiej rozpoczęto wprowadzanie nowych teorii wspierania piechoty ogniem artylerii. Podoficerowie, dzięki skupieniu sie na ich szkoleniu mieli byc w stanie zastąpić w razie potrzeby takze oficerów. Aby tego dokonać konieczne byly dłuższe treningi tak z taktyki jak i ćwiczeń na poligonie. Postanowiono takze wpłynąć na ogólny poziom ich wiedzy. Szkoły coraz bardziej skupione byly na ogólnym rozwoju - takze poprzez udostępnienie dużego repertuaru książek. W czasie testowania nowych metod wspierania piechoty ogniem artylerii zwrócono uwage na szczególna wartość haubic oraz moździerzy, które dzieki stromemu torowi potrafiły dosięgnąć ufortyfikowanego wroga. Potrzeba zabezpieczenia własnych lini kolejowych a takze próba ich szerszego wykorzystania dały w 1903 roku pomysł stworzenia pociągu pancernego. Mial sie on składać sie z opancerzonego parowozu z trzema platformami, dwie z ckm i jednej artyleryjskiej. Później dodano jeszcze jedna platformę z armata 76mm. W pozniejszym okresie do pociągu dołączono takze wagony z załoga uderzeniowa.

​

PS: no to skoro wrzucilem "prawdziwy" odcinek to moge kolejnych 10 zrobic o niczym?
PS2: przypom inam, ze to juz okres w ktorym dostaje eventy o nierozwiazanych konfliktach mniejszosci zabierajace mi kazdorazowo prestiz ( do konca gry dostane ich 27)
PS3: armii wbrew pozorom nie moge powiększyć. Dostępni rekruci sa Niemcami lub Ukraińcami i moga służyć tylko w jeździe.

 

Odcinek 79A





1904-1907​

Dwa lata rewolucji ktore pojawiły sie na obszarach europy wschodniej naprawdę wstrząsnęły ukladami w niej panujacymi. Mimo odzyskania wladzy w Moskwie Carat charakteryzował sie kompletnym marazmem ktory szybko został wykorzystany przez czynniki rewolucyjne. Jej efektem byla eksplozja aktywności społecznej i politycznej wszystkich klas. Punktem kulminacyjnym wywołującym zamieszki i walki byla porażka Rosji z Japonia, ktora uświadamiała wszystkim konieczność przeprowadzenia reform. Robotnicy zaczęli żądać poprawy warunków zycia i pracy, Chlopi odzyskania własności ziemi. Pojawialy sie takze żądania polityczne: jak przywrócenia konstytucji (napisanej w dobie republiki), zalegalizowania partii politycznych czy tez wolności prasy i samorządów z realnymi uprawnieniami. Pojawiały sie takze glosy roznych mniejszości żądających autonomii czy tez w ogole wolności. Na nieszczęście dla cara postanowiono walczyc z tymi ruchami najgorsza możliwa droga. Podsycano nacjonalizm, zwiększono uprawnienia gubernatorów kosztem samorządów czy tez ograniczano niezależność uniwersytetów i sadów a przede wszystkim rozbudowano policje.

​

Tego typu działania tylko podsycały nastrój rewolucyjny. W koncu 21 stycznia 1904 w Zakładach Putiłowskich w Petersburgu dochodzi do strajku wywołanego zwolnieniem 4 robotników - członków Stowarzyszenia Rosyjskich Robotników Fabrycznych Miasta Petersburga. Tego dnia na ulice miasta wyszlo blisko 120 tysiecy robotników. Dzien pozniej jeszcze większa (150k) demonstracja pokojowa skierowała sie do palacu Carskiego. Jej celem bylo skierowanie do Cara petycji dotyczącej przeprowadzenia reform. Na jej czele niesiono religijne sztandary i portret Cara. Nie osłoniło to ich niestety od reakcji policji. Jeszcze tego samego dnia na protestujących uderza jazda kozacka doprowadzając do masakry. Do końca dnia zginie blisko 1000 robotników. W ten sposób do historii przejdzie “Krwawa niedziela” ktora stanowi początek rewolucji i jednoczesnie koniec mitu o Carze - dobrym ojczulku narodu.

​

Władza starala sie zablokować komunikacje pomiedzy największymi ośrodkami fabrycznymi. Obawiano sie, ze zamieszki w Petersburgu pociągną za soba walki w calym Kraju. Mimo to juz w przeciągu miesiąca w calym kraju władze przejmowały Rady Delegatur Robotniczych. Co gorsza w wyniku buntu żołnierzy (np na pancerniku Patiomkin) uwydatnił słabość Armii w ktorej zaczely sie pojawiać Rady delegatur Żołnierskich. W październiku sytuacja dojrzewa do konfliktu - ogłoszony zostaje strajk powszechny. Reakcja Cara na to jest odezwa z reformami (swobody obywatelskie oraz zwołanie parlamentu). Zostaje utworzony po raz pierwszy urzad premiera, którym został Siergiej Witte. Obietnica zmian wpłynęła na uspokojenie sytuacji. Zwołana w kwietniu 1906 roku Duma rozpoczęła prace nad reformami panstwa. Niestety spotkało sie to ze złością Cara, ktory nie byl nimi zainteresowany. W lipcu zostaje ona rozwiązana a nowym premierem zostaje Piotr Stolypin. Znany jest on z hasła “Wpierw porządek, pozniej reformy” Nie moze wiec dziwić ze juz pierwsze jego działania dotyczyły: zniesienia wspólnot gminnych, dalsza rozbudowę policji, kolejne aresztowania. Jednoczenie wprowadzano jednak zasady wolnego rynku, prawo do wlasnoci ziemi czy tez pierwsze związki zawodowe. Na początku 1907 roku wybrano kolejna Dume, ktora takze zostaje od razu rozwiązania. Dopiero trzecia jest w stanie zadowolić cara i zaczyna prace. Kazda jej decyzja musi zostać zaakceptowana przez cara co powoduje, ze staje sie bezwolna.

​

Kolejne aresztowania wsrod przywódców robotników przekonują ich o niechęci władzy do reform. Z drugiej strony wsparcie dla ziemiaństwa jakie pojawia sie w tym czasie pozwala wnioskować, ze to za pomocą tej sily Car chce otrzymać władzę. Z tego tez powodu zapada decyzja o zawiązaniu spisku na jego zycie. Słabość organizacyjna doprowadziła do szybkiego wykrycia spisku i kolejnych aresztowań. Pojawiające sie na ulicach protesty byly tłumione z cala zaciekłością przez kozaków.
11 maja na ulice wyszło około 200 tys. ludzi i doszło do incydentów. Przewodniczący Dumy Państwowej wysłał do cara telegram, w którym poinformował o anarchii w stolicy. Ostrzegł cara, że powinien przebywać w Piotrogrodzie, bo sytuacja wymknie się spod kontroli. Car jednak zlekceważył to ostrzeżenie i pozostał poza stolicą. Tego dnia nastąpiła próba sił. Oddziały wojska wkroczyły do Piotrogrodu i rozpędziły demonstracje przy użyciu siły. Żołnierze zaczęli strzelać do tłumu, zginęło 150 osób. Żołnierze z Pułku Pawłowskiego zapoczątkowali bunt w wojsku, odmawiając strzelania do nastepnych cywilów, z którymi jako poborowi solidaryzowali się. Fraternizacja żołnierzy z protestującymi nie miała masowego charakteru, aczkolwiek żołnierze przyłączali się do wieców. Szybko bunt przeniósł się na pozostałe pułki w stolicy – 13 marca (28 lutego) rząd mógł liczyć tylko na około dwa tysiące żołnierzy. Wielu oficerów zostało zastrzelonych lub ukryło się. 12 czerwca do protestujących dołączyli się żołnierze którzy wypuścili więźniów. Tłum zaatakował najważniejsze budynki stolicy - gmach sądu okręgowe, komisariaty i pałace. Doszło do starć z policją. Następnie doszło do powstań w sąsiednich miastach w m.in. Carskim Siole.

​

Rozpoczęło się formowanie „karnej ekspedycji”, z wojsk spoza stolicy wiernych carowi. Ich możliwą wielkość szacuje się na ok. 50 tys. żołnierzy. Generał Nikołaj Iwanow został wyznaczony na naczelnego dowódcę Piotrogrodzkiego Okręgu Wojskowego, z pełnomocnictwami cara Mikołaja II do kierowania wszystkimi ministrami i zadaniem zaprowadzenia porządku i zdławienia rewolucji. Od rana 28 lipca car usiłował powrócić pociągiem do Carskiego Sioła, jednak przejazd pociągu utrudniali i uniemożliwiali rewolucjoniści oraz ich zwolennicy. Car zdecydował więc, że pojedzie do Pskowa, gdzie mieściło się dowództwo frontu północnego. 1 sierpnia o godz. 19:05 carski pociąg przyjechał do Pskowa, który okazał się ostatnią stacją podróży. Cały czas zmniejszała się liczba wojsk wiernych carowi. Żołnierze kolejno buntowali się i przechodzili na stronę rewolucji. Wieczorem gen. Iwanow przybył do Carskiego Sioła. Otrzymał on polecenie od cara nie podejmowania żadnych działań wojskowych, do czasu przyjazdu cara. W tym czasie zatrzymano także wszystkie jednostki, które były rzucone na Piotrogród. 3 sierpnia car Rosji Mikołaj II uznał, że utrzymanie władzy jest niemożliwe i abdykował na rzecz młodszego brata, wielkiego księcia Michała Aleksandrowicza, na żądanie umiarkowanych polityków i monarchistów. Wskutek ciężkiej sytuacji w kraju, wielki książę nie przyjął korony i zrzekł się jej następnego dnia, przekazując całą władzę Tymczasowemu Komitetowi Dumy.

 

Odcinek 79B




Rewolucja w Królestwie cz.1​

Mimo ze władze rosyjskie staraly sie ukryć wiadomości o walkach szybko dotarly one do Polskich fabryk. W sytuacji, gdy we Włoszech i Niemczech rewolucje sie zakończyły i utworzyły robotnicze rządy stało sie to impulsem do buntów. Juz 25 stycznia 1905 roku staja w Warszawie pierwsze fabryki. Dzień później strajkowali juz robotnicy wszystkich stołecznych fabryk. W przeciągu tygodnia dołączyli do nich robotnicy Lodzi, Zagłębia Dąbrowskiego, Górnego Sląska oraz Krakowa. 1 lutego strajkowały juz takie miasta jak: Radom, Kielce, Kalisz, Zyrardow oraz Białystok. Nikt nie zaplanował tych protestów i nie kontrolował. Początki wszędzie wyglądały podobnie. Pojedyncze zalogi zakładów wszczynały protesty do których przyłączały sie kolejne załogi i zakłady opanowując cale miasto. Po opanowaniu jednej fabryki protestujący zbierali sie i maszerowali do innej by także tam rozpocząć strajki. Niespotykana wcześniej zaciekłość protestów wystraszyła administracje. Bylo ono tym większe, ze tym razem nie dochodziło do przepychanek czy bójek miedzy robotnikami. Oddolnie ukrócone zostały także próby rabunku. Bunt a coz a tym idzie strajk generalny jaki rozpoczął sie w lutym byl wydarzeniem dotychczas niespotykanym.

​

Byl to spontaniczny bunt przeciwko porządkowi tak ekonomicznemu jak i politycznemu. Byla to manifestacja ogólnej niezgody na dalsze trwanie władzy malej grupki obywateli nad większością. Byl to także protest przeciwko rozprzestrzeniającemu sie kapitalistycznemu reżimowi pracy. A przede wszystkim przeciw urągającym ludzkiej godności warunkom życia. Sytuacja robotników w Królestwie byla fatalna. Ich zarobki (z nielicznymi wyjątkami) starczały ledwie na wyżywienie. Lepsze ubranie, czy tez mieszkanie były ekstrawagancja na która nikt nie mógł sobie pozwolić. Mieszano w ciemnych małych suterenach do których nie docierało światło dzienne a wszechobecna wilgoć potęgowała choroby. Praca codziennie po 10-12 godzin, brak urlopów czy praw pracowniczych potęgowały wypadki i wyczerpanie. Protestujący w końcu zaczęli samoczynnie tworzyć postulaty pod adresem kapitalistów: 8-godzinny dzień pracy, roboty publiczne dla bezrobotnych, nietykalność delegatów robotniczych, ubezpieczenia na wypadek starości, chorób, nieszczęśliwych wypadków, pomoc lekarska, zniesienie pracy na akord, 2tygodniowy urlop, bezpłatne powszechne szkoły dostępne dla każdego, zaplata za czas strajku, zniesienie rewizji czy tez policji z fabryk. Pojawiały sie także odezwy do mieszkańców takie jak ta z Uniwersytetu Jagielońskiego:

5 listopada 1905 pochód zorganizowany przez Narodową Demokrację​

Niech żyje strajk powszechny!


Koledzy i Koleżanki!
Uświadomiony proletariat wszystkich narodowości w całej Rosjii podniósł sztandar walki o powszechne, równe, bezpośrednie i tajne prawo głosowania do gminy, sejmu i parlamentu. Walka ta jest walką o swobodę, o wolność, o prawa polityczne, których pozbawioną jest klasa pracująca, utrzymująca swą pracą żmudną i ciężką całe społeczeństwo i całe państwo. Prawa te ludowi należą się przede wszystkim – a u nas w Galicji lud polski, z praw ograbiony, walcząc o reformę wyborczą walczy o wyzwolenie się spod klasowych rządów garstki feudałów szlacheckich, uniemożliwiających w kraju naszym wszelki postęp i rozwój. Doniosłość i historyczne znaczenie tej walki rozumiecie Koledzy i Koleżanki sami i daliście dowód tego, przyjmując na komersie ogólnoakademickim, odbytym w ubiegłym miesiącu, w sali hotelu Kleina, przez aklamację rezolucję wyrażającą sympatię walczącym o swoje prawa i przyrzekającą im swoje poparcie.
Dziś zwracamy się do Was z wezwaniem, żebyście słowa zastąpili czynem! Niech za przykład staną Wam koledzy z uniwersytetów rosyjskich w Rosji i Królestwie, którzy w chwili walki ludu o prawa stanęli w szeregach bojowych. Niech Was obudzi i porwie do tej walki prowokujące stanowisko tych „naszych” ekscelencji nie tylko wobec ruchu politycznego, ale i wobec ruchu oświatowego, ta ohydna prowokacja puszczyków nocy, bojących się świtu i nadchodzącego dnia swobody, uchwalających w sejmie wezwania do rządu centralnego, by nie budował szkół i nie przyczyniał się do „hiperprodukowania inteligencji” w Galicji!
Jeśli odczuwacie krzywdę ludu, który swą pracą umożliwia Wam kształcenie się i chodzenie do szkół, zsolidaryzujecie się czynnie z tym ludem w dniu 28 bieżącego miesiąca i przyłączycie się do powszechnego strajku w tym dniu ludowej manifestacji politycznej za reformą wyborczą. Niechaj na jeden dzień zostaną wykłady zawieszone, niech tylko jeden głos rozbrzmiewa z piersi młodzieży, głos domagający się wolności, swobód i praw politycznych dla ludu!
W dniu tym powinniśmy wszyscy być na ulicy, na ludowej demonstracji i przekonać masy, że w walce tej my stoimy z nimi, a nie idziemy przeciw nim.
Niech żyje strajk powszechny!
​

Protesty zebranych pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie​

Nastroje szybko przenosiły sie na inne grupy pracowników. Do końca roku swoje postulaty przedstawili takze urzędnicy, subiekci, czeladnicy. Powoli nastroje docierały także na wieś. Ci spośród chłopów którzy nie zyskali na reformie uwłaszczeniowej nadal zyli w strasznych warunkach urągających nawet bydłu. Także pracownicy folwarków coraz głośniej dopominali sie praw dla siebie. Młodzież szkolna szybko zareagowała na wystąpienia. Tworzono wiece na których przekazywano dyrekcji petycje po czym tłumnie opuszczano szkole. Zadano wprowadzenia powszechnej nauki, zniesienia oplat za nia, zlikwidowania limitów np dla żydów a także co najważniejsze zniesienie kontroli dyrekcji nad uczniami. Mimo uspokojenia sie nastrojów robotników z końcem lutego, nie znaczyło to o końcu rewolucji. Jej drugim etapem byly wystąpienia z okazji 1 maja. Tym razem byl on zorganizowany zgodnie przez PPS SDKPiL a także BUND. Organizowano demonstracje i wiece kończące sie zwykle walkami z policja. W Warszawie wielotysięczny pochód zakończył sie masakra robotników. Byl to znak dla władzy i kapitalistów ze rewolucja trwa i ma sie dobrze. Kolejne miesiące to okres wyczekiwania dla obu stron. Wszyscy spodziewali sie tego punktu zapalnego który da płomieniu rewolucji nowego paliwa. W międzyczasie w Rosji Car ogłasza powstanie Dumy. Reakcja na bardzo konserwatywny projekt jest wybuch kolejnych walk. Jednak ich poziom byl słabszy niz we wcześniejszych miesiącach. Powoduje to umocnienie sie fabrykantów którzy obecnie coraz bardziej naciskają na władzę aby załatwić problem raz na zawsze. Wpływa to takze na postawę polskich fabrykantów otrzymujących kontakty ze swoimi rosyjskimi partnerami.

protesty w Lodzi na Ulicy Południowej (obecnie Rewolucji 1905 roku) w dniu 24 czerwca 1905 roku​

W Królestwie dało sie w tym czasie odczuć różnice w interesach rożnych organizacji. Dla przykładu Narodowa Demokracja kierowana przez Romana Dmowskiego z całych sil walczyła z rewolucja tworzona przez antypolskie ruchy organizowane przez mniejszości narodowe. Za pomocą własnych pras i odezw wzywali do uspokojenia sie. Elementem tej walki bylo powstanie Narodowego Związku Robotników który mial walczyć z wpływami socjalistów. Zaskakujące wsparcie endeków dla Lozy Przemysłowej przyjęto przychylnie choc starano sie tego zbytnio nie okazywać. Ich przeciwnością byl SDKPiL ktory starał sie zjednoczyć ruch robotniczy i przy współpracy z rosyjskim odpowiednikiem wywalczyć swoje postulaty. Celem było obalenie Caratu w Rosji wprowadzenie tam demokracji a następnie zjednoczenie wszystkich republik robotniczych. Inna strategie przyjął PPS który zdecydowanie odcinał sie od ruchu rosyjskiego. Jego członkowie obawiali sie wzmocnienia potęgi Rosji i ewentualnego jej ponownego pojawienia sie na wschodzie. Z tego tez powodu skupiono sie na budowie i szkoleniu partyjnych bojówek oraz zamachach na członków SDKPiL. Wśród przedstawicieli jej wojskowego ramienia pojawiała sie myśl o wykorzystaniu rewolucji w Rosji dla odzyskania dla Krolestwa Litwy. Jednak nawet wewnątrz tej partii doszło do rewolucyjnego zamieszania. Coraz silniejsza grupa przedstawiała wyższość żądań ekonomicznych nad politycznymi. Przypominali o bliskości doktrynalnej partii do rosyjskich rewolucjonistów. W końcu doprowadził on do kryzysu w partii i jej rozdzielenia sie na 2 części.

wojsko zaprowadza porzadek w Lublinie​

 

Odcinek 79C




Rewolucja w Królestwie cz.2​

Tak jak i w poprzednich przypadkach także tym razem kolejne fale wystąpień byly połączone z ich Rosyjskimi odpowiednikami. 30 października 1905 roku Car ogłasza odezwę w której zapowiada wprowadzenie reform demokratycznych. Ku jego zaskoczeniu spotykają sie one z niechęcią wśród robotników i sa powodem do nowych starć. Daja one takze zaskakujący efekt w Polsce. Okazało sie, ze nowe prawa najbardziej wzięli sobie do serca ludzie nie będący juz poddanymi cara. Spontanicznie rozpoczęto wcielać je w życie. Gazety zaprzestały wysyłać artykuły cenzorom, prasa rewolucyjna (nielegalna) rozpoczęła legalny druk. W euforyczny nastroju rozpoczęto wiece i manifestacje a takze głoszono rożne poglądy polityczne, za które jeszcze niedawno groziło wiezienie. Zdecydowanie nie spodobało sie to władzy, ktora na nowo zaczęła wprowadzać stare prawa w życie za pomocą karabinów policji. Chcąc zatrzymać płomień rewolucji Rzad ogłosił 10 listopada na terenie całego Królestwa stan wojny. Fabryki obsadzono wojskiem a na ulicach pojawiły sie wzmocnione patrole policji z rozkazem strzelania bez ostrzeżenia do każdego zgromadzenia. Nowe przepisy pozwalały takze na skazanie na kare śmierci bez procesu czy tez wyroku sadowego.

​

“Z odezwy Centralnego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej:
Nadeszła chwila stanowcza... Przeszło siedem tygodni minęło od chwili, gdy zbroczony krwią robotniczą, przyparty do muru Carat, chcąc choć na chwilę uratować swą władzę, wydał sławetny, oszukańczy, obliczony na łatwowierność ludu Manifest 30 października. W ciągu ubiegłych siedmiu tygodni to wszystko, co lud w drodze walki zdobył, rząd starał się obrócić wniwecz. Nietykalność osobista, wolność słowa, zgromadzeń i związków pozostały na papierze, a carat po dawnemu rozstrzeliwał, mordował i więził ludzi, pisma konfiskował i zawieszał, zgromadzenia rozpędzał siłą zbrojną, do tworzenia się związków nie dopuszczał, a na wszelkie protesty miał jedyną odpowiedź: kule, bagnety i nahaje, których nigdy dla ludu robotniczego nie żałował. [...]
Następuje chwila przełomowa. Przypuszczamy ponowny szturm do twierdzy arystokratycznej władzy. Wytężmy wszystkie siły, aby ten szturm był ostatni. Do walki, towarzysze! Niech cały proletariat jak jeden mąż powstanie, by skruszyć kajdany! Do strajku, robotnicy! Niech na każdym polu pracy grobowa zalegnie cisza, niech ustanie wszelki ruch, niech staną wszystkie fabryki, warsztaty. Jednocześnie z proletariatem Polski do walki tej występuje proletariat całej Rosji.
Towarzysze! Przystępujemy do walki decydującej. Hasłem naszym w walce tej jest obalenie wladzy arystokracji, zaprowadzenie ludowych rządów rewolucyjnych i zwołanie do Petersburga i Warszawy zgromadzeń ustawodawczych, wybranych przez lud bez różnicy płci, wyznania i narodowości na podstawie powszechnego, równego, bezpośredniego i tajnego głosowania. W imię tych haseł rozpoczynamy strajk powszechny.
W ostatniej chwili otrzymaliśmy wiadomość o ponownym wprowadzeniu stanu wojennego. Rząd mobilizuje wszystkie swoje siły. Następuje chwila stanowcza, atak ostateczny. [...]
Do walki więc, towarzysze! Do walki o wolność! Niech żyje strajk powszechny! Niech żyje rewolucja!
Warszawa, 22 grudnia”

​

Nowy rok rozpoczyna sie strajkami w rocznice “Krwawej Niedzieli”. W największych ośrodkach przemysłowych robotnicy porzucili prace i rozpoczeli strajk. Co gorsza oddziały wojskowe zgromadzone w fabrykach pod wpływem nastrojów odmówiły strzelania. Rzad nie byl juz w stanie stlumic wystąpień nawet z pomocą Narodowej Endecji. Przez okres kolejnego roku trwał ten przysłowiowy pat. Administracja starała sie otrzymywać stan posiadania z wykorzystaniem tak policji jak i wojska jednocześnie unikając bardziej agresywnych działań. W tym samym czasie prowadzono negocjacje z przywódcami robotniczymi na temat poprawy warunków pracy. Wydawało sie ze ugoda jest bliska gdy nagle w maju 1907 roku dociera do Warszawy informacja o wznowieniu walk w Rosji. Usztywnia to natychmiast stanowisko SDKPiL oraz PPS Lewica (Młodzi). Wyraźnie oczekiwali oni, ze po wygraniu Rewolucji Rosja pomoże w utrwaleniu robotniczej władzy w Polsce. Po przeciwnej stronie stanęły rządowa Loza Przemysłowa, konserwatywny Obóz Arystokratyczny oraz Narodowa Endecja czy tez PPS Frakcja Rewolucyjna. Jako, ze Krol z rodzina w tym czasie przebywał w Gdańsku, tam tez doszło do podpisania Układu Gdańskiego 5 lipca 1907 roku. W jego wyniku partie te decydowały sie wesprzeć władce w walce z socjalistami sterowanymi z Moskwy. W zamian za to władca - juz po opanowaniu sytuacji wyrażał zgodę na przeprowadzenie szeregu ścisłe określonych reform. W ten sposób zjednoczony ruch do końca roku zdołał opanować sytuacje i wyprzeć rewolucjonistów z wszystkich większych okręgów przemysłowych. Przedstawiciele SDKPiL zostali aresztowani i zamknięci a cześć z wyrokami sadowymi skazana na smierc. Elementy które zdołały sie wydostać z łapanek uciekały do Rosji i tam organizowały na nowo. Na ich nieszczęście Rosja po zwycięstwie byla osłabiona i czekało ja umocnienie władzy. Z tego tez powodu zdecydowano sie na odłożenie walk o Polskich robotników na czas późniejszy.

​

Co do samego Króla Polskiego to 2 stycznia 1908 rokui ogłosił wprowadzenie nowej konstytucji. Dzieki niej wszyscy obywatele uzyskali prawa wyborcze (dotyczyło to także kobiet). Przy czym należy nadmienić, ze glos arystokracji i fabrykantów liczył sie potrójnie, klasy średniej podwójnie a robotników pojedynczo. Kazdy z okręgów wyborczych wprowadzał do sejmu posłów zgodnie z ilością jego mieszkańców. Konstytucja przewidywała prawo do zgromadzeń, wolna prasę oraz równość wszystkich obywateli wobec prawa. Konsytuacja otrzymywała monarchie jednak znacznie ograniczając jej uprawnienia. "Spoczywa (na nim) odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy Państwa". Jego naczelnymi obowiązkami były: troska o dobro kraju, gotowość obronna i reprezentowanie Polski względem narodów świata. Pod jego zwierzchnictwem znajdował sie rząd, Sejm, Senat, Siły Zbrojne, sądy i kontrola państwowa. Uzyskiwał prerogatywy nie wymagające kontrasygnaty ministrów.

​

Mógł mianować premiera i ministrów, zwoływać i rozwiązywać Sejm i Senat, wyznaczać terminy ich sesji, powoływać 1/3 senatorów. Posiadał także prawo mianowania lub odwołania Naczelnego Wodza. Dysponował prawem łaski, wydawania dekretów w czasie wojny, zarządzenia powszechnego głosowania. Za kontrasygnatą odpowiednich organów Król mógł wydawać dekrety o stanie wojny lub pokoju, mianować ministrów, wstrzymywać ustawy (weto zawieszające) oraz powoływać Sejm i Senat w zmniejszonym składzie. Pełnił funkcję reprezentacyjną w stosunkach międzynarodowych i posiadał zwierzchność nad siłami zbrojnymi. Ponadto Król miał przywilej nieodpowiedzialności za wydane przez niego akty urzędowe. Dodatkowo za czyny niezwiązane ze sprawowaniem władzy nie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności w czasie pełnienia urzędu. Rząd (mianowany przez Króla) posiadał tzw. domniemanie kompetencji, czyli kierował sprawami niezastrzeżonymi dla innych organów władzy. Konstytucja przewidywała wzmocnienie pozycji premiera, który miał reprezentować rząd na zewnątrz, kierować jego pracami i ustalać ogólne zasady polityki państwowej. Organizacja rządu określona przez dekret królewski, pod którym wymagany podpis premiera i niektórych ministrów. Rząd odpowiedzialny politycznie przed Królem, który mógł go odwołać w dowolnym momencie. W przypadku wotum nieufności wobec rządu udzielonego przez obie izby, prezydent mógł albo odwołać rząd, albo też rozwiązać parlament. W tym drugim przypadku rząd pełnił dalej swe obowiązki. Sejm posiadał ograniczone uprawnienia. Dotyczyły one: funkcji ustawodawczej, kontroli nad działalnością rządu: możliwości wystosowania żądania ustąpienia gabinetu lub ministra, możność pociągnięcia ich do odpowiedzialności konstytucyjnej, składanie interpelacji, zatwierdzanie corocznych rachunków państwowych, udzielanie rządowi absolutorium, udział w kontroli nad długami państwa; ustalanie budżetu czy tez nakładanie podatków na obywateli. Co najważniejsze z nowa konstytucja pojawiło sie tez szereg innych ustaw. Zgodnie z Ukladami Gdańskimi Król wprowadził szereg obostrzeń do dotychczasowych praw fabrykantów. Stala miesięczna pensja, 8 godzinny dzień pracy, czy tez dostęp do lekarzy, bezpłatnych szkol czy tez ubezpieczeń wpływał na ogólne nastroje.

PS: w grze wybuchło powstanie republikanów, ja ze swojej str nie zwalczałem go (nie było to moim zamiarem) i tylko wycofałem sie z wojskiem do Prus (aby uprzedzić ew. niemieckie rozruchy). W naszym scenariuszu utrzymuje wladze Królewska i przeprowadzam zaledwie reformy.

PS2: bardzo mi pasuje gdy w wątku widzę dyskusje o jakimś zdarzeniu z rozgrywki. Dobrze wiedzieć, ze czasami ktos zwróci uwagę na to i bedzie starał sie wykazać blad w moim rozumowaniu

 

Odcinek 80





Droga Wodna Bałtyk - Morze Czarne (Wisła-San-Dniestr-Prut-Dunaj)​

Juz od zarania Rzeczpospolitej miała ona bardzo bliskie kontakty z morzem Czarnym i handlem tam działającym. Także od zawsze wiązało sie to z problemem transportu towarów w kierunku Warszawy i Gdańska. W końcu w 1759 roku we Lwowie powstał pierwszy projekt połączenia obu morz droga śródlądowa. Niestety problemy w jakich znalazł sie nasz kraj w tamtych czasach spowodował, ze na decyzje trzeba bylo czekać az do 1767 roku. Wtedy to rozpoczęto budowę kanału na lini Dnierst-Bug-San. Niedługo później dochodzi do pierwszych rozbiorów i projekt ponownie upada. Zbiera on jednak zainteresowanie rządu we Wiedniu i ponownie przeprowadzone zostają analizy. Niestety kończy sie tylko na samym uregulowaniu Dniestru. Na kolejne działania trzeba bylo czekać praktycznie kolejne 100 lat. Dopiero w 1880 roku utworzono Krajowe Biuro Melioracyjne. Wydział Krajowy zwrócił uwagę Sejmu na poruszoną wnioskami posłów Jana hr. Stadnickiego (1880 r.) i Tadeusza Rutowskiego (1893 r.) sprawę budowy dróg wodnych. Uchwalono rezolucję do Rządu w sprawie budowy kanałów żeglownych łączących Dunaj z Wisłą i Odra. Ustawa Nr 66 o budowie dróg wodnych i wykonaniu regulacji rzek mówiła w paragrafie 1 tej ustawy, że ma być wykonana przez państwo budowa spławnego połączenia kanału Dunaj–Wisła, a dalej ze spławną przestrzenią Dniestru. Roboty przy regulacji rzek miały być rozpoczęte równocześnie z budową kanałów najpóźniej w roku 1904.

​

Regulacja rzek karpackich, które wyrządzały krajowi największe szkody (wykazywano je w Przeglądzie hydrograficznym), a których wykonania domagał się Sejm w rezolucjach prawie corocznie ponawianych, przechodziły 4 fazy: najpierw przeprowadzano lokalne regulacje dla ubezpieczenia brzegów w punktach najbardziej zagrożonych; następnie po niepowodzeniu jakie spotkało rządowy projekt regulacji rzek po powodzi w roku 1884, miała być podejmowana regulacja rzek stopniowo w latach od 1895 do 1901. Corocznie regulacja 2 rzek (jednego dopływu Wisły i jednego dopływu Dniestru oraz Prutu z Czeremoszem) na podstawie programu regulacji wód z 13 lutego 1894 r.; Natomiast w roku 1904 rozpoczęto w myśl ustawy państwowej z 11 czerwca 1901 roku o budowie dróg wodnych i wykonaniu regulacji rzek systematyczną regulację dolnych biegów karpackich dopływów Wisły i Dniestru, które z kanałem spławnym Odra–Wisła–Dniestr tworzą jednolitą sieć wodną i mają dla tego kanału szczególniejsze znaczenie ze względu na zasilanie go wodą lub ze względu na ruch żwiru; na podstawie ustawy krajowej z dnia 9 maja 1907 roku przystąpiono w roku 1907 do regulacji górnych biegów rzek karpackich wraz z zabudowaniem potoków górskich i budową zbiorników retencyjnych w dorzeczu Wisły i Dniestru.

​

11 czerwca 1911 roku podpisano porozumienie pomiędzy Austro-Węgrami i Polska a Niemcami w celu budowy: kanału spławnego między Dunajem a Odrą; kanału spławnego między Dunajem a Wełtawą koło Budziejowic łącznie z kanalizacją Wełtawy od Budziejowic do Pragi; kanału spławnego miedzy kanałem Dunaj–Odra a środkowym biegiem Łaby łącznie z kanalizacją Łaby od Mielnika do Paromierza; spławne połączenie kanału Dunaj–Odra z dorzeczem Wisły, a dalej ze spławną przestrzenią Dniestru. Ich koszty budowy zamykały sie na poziomie: kanał Dunaj–Odra: 286 km 259.552.000 Koron; kanał Odra–Wisła: 129,9 km 99.976.000 Koron; kanał Wisła–Dniestr (Kraków–Zaleśce): 388,2 km 277.697.000 Koron. Razem: 804 km za kwotę 637.225.000 Koron. Trasę kanału Odra–Wisła zaprojektowano od rzeki Ostrawscy przez Pruchnę, Dziedzice (Czechowice), Jawiszowice do Oświęcimia, dalej prawym brzegiem Wisły przez Zator do Wisły w Krakowie, która na długości 5,5 km miała być skanalizowaną. Trasa kanału Wisła–Dniestr rozpoczynać się miała w projektowanym porcie krakowskim na prawym brzegu Wisły, dalej między linią kolejową a Wisłą na Majdan, następnie do Jarosławia, gdzie kanał na akwedukcie miał przekraczać San, dalej przez Bobrówkę do doliny Wiszni i doliną Wiszni przez Kalników i Sądową Wisznię do Rudek. Stamtąd lewym brzegiem Dniestru do Halicza. Zaprojektowano kanał dla łodzi 600 tonowych, 65 m długich, 8,2 m szerokich, zanurzających się do 1,8 m. Miał mieć szerokość w dnie 16 metrów, szerokość w normalnym zwierciadle wody 29,4 m. Po obu stronach kanału zaprojektowano drogi holownicze. Większe porty zostały zaprojektowane w Dziedzicach, Jawiszowicach i Krakowie. Port krakowski o długości 2 km miał być usytuowany na prawym brzegu Wisły. Dla potrzeb miasta miał być zbudowany osobny port w Grzegórzkach. Na długości całego kanału miały być zbudowane większe porty w pobliżu większych miast, gdzie krzyżują się linie kolejowe.

​

W czasie gdy prace zostały juz rozpoczęte doszło do dalszych ustaleń pomiędzy Polska i Rumunia co do konkretnego wyboru trasy oraz podziało kosztów. Sprawę budowy kanału skonkretyzowano w roku 1912 Podczas rozmów odbytych w dniach 4–6 marca 1912 roku w Warszawie przez ministrów Spraw Zagranicznych Rumunii i Polski uzgodniono m.in., że specjalne zespoły w Polsce i Rumunii opracują szczegóły. Polski zespół powstał od razu i już 21 marca 1912 roku opracowany przez niego projekt kanału Wisła–Dunaj znalazł się w rumuńskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W Warszawie powstał komitet złożony z licznych naukowców, dyrektorów departamentów ekonomicznych i finansowych zainteresowanych tematem. Żywo interesowały się tym projektem również koła ekonomiczne. Trasa kanału miała przechodzić przez Wisłę, Dniestr, Prut i Dunaj. Długość kanału miała wynosić wg. wstępnych planów 1394 km, z czego 1168 km biegłoby przez Polskę, a 226 km przez Rumunię. Kanał ten wykorzystywałby rzeki, przebiegające przez projektowana trasę. Wydatki zostały oceniona na 675 mln złotych, z czego 275 mln przypadłoby na Rumunię.

​

Droga ta ma tradycję od wielu wieków. Przechodziła tym szlakiem kiedyś tzw. droga bursztynu, która łączy Bałtyk z Morzem Czarnym w najwęższym miejscu Europy Wschodniej. Droga Bałtyk–Morze Czarne zbliżałaby poważnie kraje skandynawskie do południowo–wschodniej Europy. Odległość dzieląca te kraje od Stambułu (Konstantynopol) wynosi około 5000 km, jeżeli uwzględni się drogę okrężną przez Gibraltar, Morze Śródziemne i Morze Czarne. Stworzony kanał skracał drogę z Gdyni do Konstancy o około 900 km. Wg projektu miasta: Toruń, Płock, Warszawa, Dęblin, Horodecka, Cernauti i Iassy stawaly się portami rzecznymi. Realizacja tego planu spowodowałaby stały wzrost stosunków ekonomicznych krajów bałtyckich z krajami południowo-wschodniej Europy i Bliskim Wschodem. Planowano takze stworzyć polskie bazy handlowe w Galacu i Konstancy (wchodziłyby w skład Polskiej Ligi Handlowej). Dla ówczesnej Polski bazą na Bałtyku był Gdańsk. Planowano stworzenie drugiej takiej bazy w Konstancy jako „okna” na Morze Czarne. Inwestycja, szczegolnie na odcinku Rumuńskim sprawiała duze kłopoty. Ciagla wlaka z przyroda a szczegolnie powodziami i osuwiskami drastycznie opóźniała prace a co za tym idzie ich koszty. Ryzyko załamania sie inwestycji doprowadziło do powstania projektu nowej lini kolejowej Warszawa-Constanta. Dopiero przy jej wsparciu udało sie dokończyć takze budowę kanału który oddano do użycia w 1920 roku.


PS: sorry za opoznienie i oczywiscie to nadal nie jest odcinek o wojnie

 

Odcinek 81





Polski Rockefeller​

Historia postaci o której dzis opowiem właściwie zaczyna sie w 1850 roku w Warszawie. To do tego miasta przyjechał niepozorny 15 latek z Radomia. Pochodzący z żydowskiej kupieckiej rodziny Jan dotychczas odebrał zaledwie podstawowe wykształcenie pracując następnie w lokalnym magistracie. Bez pieniędzy, bez znajomości bez planu młody Jan pojawił sie w Warszawie i jedynym jego atutem mógł byc zapal. Pierwsze lata byly dla niego zdecydowanie aktywne. Łączył prace gońca w jednym z banków z nauka w gimnazjum. Jan należał do osób ambitnych dlatego tez szybko zamienił swoja prace na zarządzanie majątkiem na wschodzie a w swoje 19 urodziny na daleka wyprawe do Petersburga. To tutaj zaczął prace dla gruby inwestorów kolejowych z których żaden nie spodziewał sie, ze ten niepozorny chłopiec wkrótce stanie sie ich najważniejszym udziałowcem nazywanym “królem kolei żelaznych”. Poczałkowo imał sie rożnych zajęć aby w końcu stać sie podwykonawca robot przy budowie lini kolejowej Warszawa-Petersburg. Wykazał się wówczas niezwykłym talentem organizacyjnym, który natychmiast dostrzegli jego przełożeni. Szybko pojawiali się kolejni wpływowi znajomi, a wraz z nimi następne zlecenia. Kolejne 7 lat poświecił na prace właśnie w tym biznesie znacznie wzbogacając swoj majątek. W 1862 roku powraca do Warszawy i zakłada tam Dom Bankowy stajać sie konkurentem dawnego mentora. Jako, ze Jan świadom byl swoich braków wyrusza do Niemiec. Mimo, ze celem były studia to dużo cenniejszym efektem podroży byly kontakty jakie tam uzyskał.

​

Jego kolejnym celem bylo znalezienie zony dzięki której skoligaciłby sie z odpowiednia rodzina. Wybór padl na Emilie Kronenberg, dla której Jan przeszedł na katolicyzm i przyjął chrzest. Co prawda panna Emilia, będąc córką skromnego lekarza, nie posiadała fortuny, ale była ona blisko spokrewniona z najpotężniejszym wówczas polskim finansistą – Leopoldem Kronenbergiem. Wbrew oczekiwaniom dzięki małżeństwu nie zyskał idealnego partnera biznesowego, a prawdziwego wroga. Właściwie wszystko czego Jan sie dotykał zamieniało sie w złoto. W krótkim czasie stworzył ogólnokrajową spółkę cukrowniczą, kilka nowoczesnych piekarni oraz młynów, które przynosiły mu milionowe dochody. Nie można również zapominać o dobrze prosperującym domu bankowym mającym stabilną pozycję na warszawskim rynku. Gdy wydawało sie, ze juz nic więcej nie moze osiągnąć w Królestwie Polskim podjęto decyzje o budowie sieci kolejowych. Tym samym Jan wrócił do biznesu dzięki jakiemu stal sie potężnym. Pierwsza linia prowadziła z Łodzi do Koluszek, a kolejna aż do portu w Lipawie. Sprytny przedsiębiorca w trakcie prac bardzo liczył się ze zdaniem władz, a te były niezwykle zadowolone z osiąganych przez niego efektów. Budowa i eksploatacja kolei wybudowanych przez Blocha była tak tania, iż rząd powierzył mu również administrację niektórych odcinków, a w późniejszym czasie także sieci kolei łączących Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym. Wraz z margrabią Wielopolskim Bloch wybudował również linię z Dęblina do Dąbrowy Górniczej. W ten sposób jedna osoba zyskała kontrolę nad ogromną siecią kolejową, którą nazwano Koncernem Południowo-Zachodnich Dróg Żelaznych.

​

Spowodowało to, ze stal sie najbardziej doświadczona w budowie osoba w Europie. Dzieki temu nikt nie odważył sie budować bez jego udziału tym samym nakręcając zyski jego firm. To bylo jednak zbyt mało dla naszego Rockefellera. Gdy Leopold Kronenberg wyjechał na wschód w celu wspierania powstania styczniowego to właśnie Janowi Blochowi, bo o nim mowa powierzył piecze nad swoimi interesami. Jan uznał to za świetną okazję do przejęcia kilku ważnych inwestycji konkurenta, za którego uznawał Kronenberga. Co więcej, sprawowanie nadzoru nad interesami krewnego stało się również świetną okazją do podkupienia najlepszych pracowników wuja. Co też Bloch czynił bez większych skrupułów. Przebywający poza granicami kraju Leopold Kronenberg zareagował na ten afront w dosyć nietypowy sposób. Postanowił odegrać się nie na polu biznesowym, a towarzyskim, wykorzystując w tym celu literaturę. To właśnie na jego zamówienie Józef Ignacy Kraszewski opublikował powieść „Roboty i prace, sceny i charaktery współczesne”, której główny czarny charakter w sposób oczywisty odwoływał się do Blocha. Jednak i tym razem Bloch wyszedł z tej potyczki niemal bez szwanku, zmuszając krewnego do wycofania się z interesów. Po odejściu Kronenberga nikt nie mógł już zagrozić pozycji Blocha, który na ziemiach polskich stał się przedsiębiorcą numer jeden. Dzięki temu mógł on oddać się innym zajęciom. Szczególnie interesowała go tematyka wojenna, której zgłębieniu poświęcił się bez reszty. Stał się gorącym zwolennikiem pacyfizmu. Jego wizje dotyczące charakteru przyszłych konfliktów sprawdziły się w trakcie I i II wojny światowej. Polski Rockefeller zmarł w 1902 roku, a informacje o jego śmierci odbiły się szerokim echem w całej Europie.


PS: gall sprawdz poczte

 

Odcinek 82



1905-10​

Administracja​

Juz na początku roku dochodzi do kolejnej reformy podatków. Dzieki coraz większej skuteczności ich ściągania ministerstwo finansów decyduje sie na ich kolejna obniżkę. Klasa niska i średnia mialy obecnie płacić zaledwie 10% podatku. Zdecydowano sie takze, na bardzo poważny rozwój sieci szpitali wojewódzkich oraz przychodni umieszczanych w ważniejszych miastach. Innym elementem dbania o zdrowie obywateli bylo wprowadzenie pierwszych zasad bhp ktore miały obowiązywać w fabrykach przy okazji zmuszając je do ograniczenia zanieczyszczania środowiska. Juz po okresie rewolucji i ustanowieniu nowej konstytucji przeprowadzono w 1908 roku nowe wybory parlamentarne. Mimo, ze obecnie każdy głos liczył sie tak samo to ponownie zwycięstwo ogłosiła Loza Przemysłowa uzyskując 43% poparcia. Drugi pod względem sily byl Komitet Narodowy Polski z 35% oraz Obóz Arystokratyczny z 8% Co zaskakujące czas porewolucyjny wiązał sie z podniesieniem ponownym podatków do poziomu 20% Wymuszone to bylo wprowadzeniem nowych reform socjalnych: wysokich emerytur, minimalnych pensji dla robotników oraz wprowadzenie limitu godzin pracy. Ograniczono go do 14 godzin przy czym każda godzina po 8mej wiązała sie ze wzrostem płacy do 125% Inna widoczna zmiana było zwiekszone finansowanie artystów przez administracje oraz tworzenie sieci muzeów i remontowanie obiektów zabytkowych.

​

Dyplomacja​

Okres ten wiąże sie z nawiązywaniem silnych kontaktów ze Skandynawia, ktora miała obecnie stanowić wsparcie przy ewentualnej walce z Rosja. Z końcem 1906 roku oficjalnie zostaje ogłoszone zawiązanie sojuszu z tym krajem. Jednocześnie przeprowadzono na miejscu negocjacje z przedstawicielami arystokracji Niemieckiej która udała sie na emigracje i zamieszkiwała glownie południe Danii. Jednym z efektów tych negocjacji byla pozniejsza wizyta we Wiedniu ktory nadal byl głównym sojusznikiem Królestwa. Przy okazji tych działań nie zapomniano o dalszym wspieraniu Japonii ktora obecnie coraz bardziej doganiała europejska czołówkę.

​

Wydarzenia​

W 1905 roku odbywa sie kolejna olimpiada. Co prawda tym razem Polacy nie zdobywają zdecydowanej przewagi ale nadal plasują sie w czołówce czym zdobywają sobie prestiż. 2 marca powstaje pierwsza w Polsce, jeszcze doświadczalna, stacja jedwabnicza. Założona w Milanówku przez Henryka Witaczka zajmowała sie wytwarzaniem jedwabiu, hodowla jedwabników oraz sadzeniem drzew morwowych. Jego produkcja, a także jakość szybko wzrastają powodując, ze ośrodek ten staje sie bardzo popularny w europie wschodniej. Pare miesięcy później, zespól profesorów z Lwowa dokonuje udanej próby syntezy sztucznego kauczuku. Co prawda proces zostaje dokonany w warunkach laboratoryjnych ale daje szanse na rozwój tej technologii. 2 października tego roku po raz pierwszy w Polsce zostaje wykorzystany wynalazek Thomasa Edisona ktory zaczął stosować zwęglony antracyt do budowy telefonów. Dzieki temu jakość dźwięku przez nich wytwarzanego znacznie sie poprawiła. Przy okazji należy wspomnieć także o tzw Polskim Edisonie czyli Janie Szczepaniku. Ten nauczyciel mimo, ze w kwestii techniki byl samoukiem uzyskał blisko 50 wynalazków oraz paruset patentów. Jego prawdziwa historia zaczyna sie juz w 1896 roku gdy przenosi sie do Krakowa w którym pracując w ‘Magazynie Aparatów Fotograficznych’ na ulicy Floriańskiej poznaje ich konstrukcje. Jego właściciel Ludwig Kleinberg szybko poznaje sie na wynalazcy i zakłada “Towarzystwo dla wynalazków Jana Szczepanika” ktore finansuje zakład produkujący karty perforowane jego projektu. Po określę służby wojskowej w Przemyślu osiada w Tarnowie, gdzie zajmuje sie koncepcja tworzenia zdjęć kolorowych. Jednak w przeciwieństwie do swojego rywala Franciszka Rychnowksiego działanie opiera na płowieniu związków srebra. Dzieki bardzo wyczerpującej pracy i tysiącom doświadczeń udaje mu sie w końcu wytworzyć klisze kolorowa. Niedługo później otwiera wytwornie która początkowo nie spotyka sie z zainteresowaniem. Następnie rozpoczyna prace nad tworzeniem kolorowych filmów kinowych. Dzieki zastosowaniu trzech filtrów osuwających kolory podstawowe uzyskał na biało-czarnej kliszy kolorowe nagranie. Mimo niesamowitego sukcesu komplikacja konstrukcji projektora spowodowała, ze stawał sie on zbyt drogi i nieopłacalny. Dopiero w 1928 roku firma Kodak wykupi prawa do tej metody i zastosuje ja w produkcji.

​

W połowie 1906 roku oficerowie z garnizonu w Krakowie testują nowe urządzenie zwane radiem. Co prawda pierwsze testy nie wypadają zbyt obiecująco, ale Marynarka Wojenna zauważa ich potencjał i prowadzi dalsze badania w Gdańsku. Ubocznym efektem tych badan bylo pojawienie sie parę miesięcy później miniaturowych odbiorników. Co prawda nikt jeszcze nie nadawał żadnych transmisji, ale sama możliwość ich odbioru w domach byla szokująca. Innym wynalazkiem ktory zrewolucjonizował ten okres byl prąd przemienny, który dotarł do Polski z Węgier. W cesarstwie Austro-Węgierskim byl on stosowany juz od 1883 roku w lampach, generatorach i innych urządzeniach przemysłowych. Jest to takze okres pojawienie sie nowych nurtów w sztuce. Tzw sztuka awangardowa, do której można zaliczyć np futuryzm, ekspresjonizm, kubizm, dadaizm czy tez surrealizm stały sie symbolem tamtego okresu. Innym byl nowy gatunek w muzyce który dotarł właśnie zza oceanu. Jazz bo tak sie on nazywał, zaczal sie pojawiać w tamtym okresie w Warszawskich kawiarenkach. Co prawda nie zdobył on sobie większej popularności, ale stal sie wyróżnikiem wśród intelektualistów którzy chcieli sie wyróżnić na tle pozostałych mieszkańców stolicy. Byl to także początek pracy najsłynniejszego w późniejszym okresie Polskiego antropologa Bronislawa Malinowskiego. Ten urodzony w 1885 roku podróżnik, religioznawca i etnolog juz na początku XX wieku przejawiał nadspodziewane umiejętności i mogl sie wykazać swoimi pierwszymi pracami teoretycznymi z zakresu wymienionych dziedzin. 23 stycznia 1907 roku dochodzi w Warszawie do starć z miejscowymi Niemcami którzy protestują przeciw nadmiernemu ograniczaniu ich swobód.

​

PS: tak tylko przypominam, ze na tym etapie juz dostawałem caly czas ewent dający -10 prestiżu (w tym odcinku bodajze 7-8 razy)