Polska AAR /od 1936 r./

POLSKA AAR

1-15 marca 1952

odcinek 346

The French warranty
(Francuska gwarancja)​

Świat/Kraj​

Pierwsza połowa marca 1952 roku obfituje w wydarzenia mogące mieć dalekosiężne skutki dla losów Europy bądź Azji. Kryzys wewnętrzny we Francji jaki stał się udziałem społeczeństwa tego kraju, podzielonego w kwestii opuszczenia przez to państwo Paktu Alpejskiego staje się powodem ustąpienia lewicowego rządu Edgara Faure. Fala demonstracji robotniczych od Brestu po Marsylię i od Tuluzy po Dunkierkę uświadamia Francuzom bezideowość proponowanego kroku przez rząd. Francja bowiem większe korzyści wyciągnie z uczestnictwa w sojuszu z Włochami, Austrią i Libią, aniżeli poza nim. Francuska opinia publiczna nie może przeboleć utraty okręgu Bordeaux na rzecz Hiszpanii i poprzez prasę i radio buntuje wręcz mieszkańców do wyrażania sprzeciwu wobec rządu Faure’a. W przyśpieszonych wyborach parlamentarnych (10.III.) po rzeczywistym przepadnięciu wniosku w parlamencie o wycofanie Francji ze struktur Paktu Alpejskiego wygrywa Partia Narodowa kierowana przez Antoine’a Pinaya. Pinay opowiada się oczywiście za pozostaniem Francji w aktualnym sojuszu wojskowym, ale również za odprężeniem w stosunkach z aliantami, szczególnie RFN, Wielką Brytanią i Polską.

Marcowy kryzys rządowy we Francji zakończony zwycięstwem Partii Narodowej i zaprzysiężeniem rządu Antoine’a Pinaya.​

Znacznie wcześniej, 2 marca francuscy szpiedzy znajdujący się na Bliskim Wschodzie i posiadający szerokie koneksje i znajomości, doprowadzają do upadku rządu Abdullaha Arefa al-Yafi w Libanie. Wprowadzają na opróżnione stanowisko premiera Nazima al-Akkariego, który w swoim expose wygłoszonym w parlamencie zapowiedział odnowienie stosunków z nową, demokratyczną Francją. Możliwość odzyskania wpływów na Bliskim Wschodzie przez Francję wyraźnie zatrwożyła Turcję, która szuka wyjścia z impasu nawiązując ściślejszy kontakt z Wielką Brytanią.

Nowy rząd w Republice Libanu po myśli Francji.​

4 marca odbywają się w dalekiej Birmie wybory prezydenckie w połączeniu z parlamentarnymi. Jakie jest zdziwienie, gdy po kilku dniach dochodzi do ogłoszenia wyników. Okazuje się, że fotel prezydenta kraju przejmuje jeden z liderów Komunistycznej Partii Birmy, Ba O przy zachowaniu lewicowego rządu U Nu. Zwycięstwo radykalnej lewicy w wyborach w tym kraju może być dziełem indyjskiego nacisku, a w szczególności indyjskiej socjaldemokracji spod znaku Nehru bądź nawet sowieckiej inspiracji. Indie chcą wyrwać Birmę z objęć Unii Indochińskiej i włączyć w skład Ligi Azji Centralnej, zabezpieczając w ten sposób wschodnią granicę przed problemami natury politycznej. Gdyby jednak założyć sowieckie pomocnictwo w odniesieniu przez komunistów i socjaldemokratów zwycięstwa w wyborach to mamy do czynienia istotnie z początkiem ekspansji wpływów Stalina w stronę Azji Płd-Wsch.

Początek rządów radykalnej lewicy w Birmie.​

7 marca Urugwaj staje się areną wyborów prezydenckich po niespodziewanym ustąpieniu Tomasa Beretty Gandolfo, który zrezygnował z urzędu z powodów osobistych jednocześnie zachowując urząd premiera tego kraju. Wybory przynoszą zwycięstwo przedstawicielowi Partii Colorado, a jest nim Andres Trueba Martinez, który już po kilku dniach obejmuje najwyższy urząd Urugwaju. Stany Zjednoczone mające moralne prawo interwencji w razie wprowadzenia niedemokratycznych rządów w Ameryce Łacińskiej wyrażają swoją aprobatę dla wyników wyborów w Urugwaju.

Andres Trueba Martinez nowym prezydentem Urugwaju.​

Technologie: 11 marca jest dniem zakończenia kolejnych projektów badawczych związanych z rozwojem lotnictwa myśliwsko-bombowego w Polsce. Państwowe Zakłady Lotnicze ukończyły dokumentację poświęconą turboodrzutowemu bombowcowi taktycznemu typu PZL P-220 Krogulec, a rozpoczęły pracę nad ulepszoną wersją tego samolotu bombowego (PZL P-220B Krogulec). Państwowe Zakłady Inżynieryjne zakończyły opracowywanie projektu związanego z odrzutowym myśliwcem przechwytującym typu WSK Mielec LIM-1, a starają się teraz o stworzenie dokumentacji zaawansowanej wersji myśliwca turboodrzutowego o nazwie WSK Mielec LIM-6P. Technologie opracowywanych dokumentacji zostały wcześniej zakupione od USA przez rząd RP, zatem prace pójdą szybciej niż zazwyczaj. W uzupełnieniu podpisanych umów, 8 marca Polska przekazuje Algierii plany dotyczące sposobów formowania dywizji piechoty wg wzorów umundurowań ’47.

Badania nad ulepszonym bombowcemu turboodrzutowym.


Prace nad nowym typem myśliwca turboodrzutowego.​

Wrocław, Tymczasowa Siedziba Rządu RP, 14 marca;

Z wizyty min. spr. zagr. Francji, Roberta Schumanna w Polsce.

Schumann: (…) myślę, że pora pomyśleć o odbudowie zniszczonej Europy, chociażby w tej części w której nie istnieje niebezpieczeństwo opanowania jej przez Sowietów. Zabiegałem u kanclerza Bluchera o stworzenie grupy inicjatywnej Francji, RFN i Beneluksu, która czuwałaby nad pracami związanymi z odbudową Europy Zachodniej. Liczę na stanowisko Polski w OPD, która może przekonać osobę sekr. gen. do tego rozwiązania. Kanclerz Niemiec wypowiedział się bowiem sceptycznie.

Mikołajczyk: Myślę, że za wcześnie by o tym mówić, niemniej dobrze, że taka idea wychodzi z Francji, która utraciła mnóstwa zaufania jeśli chodzi o kraje demokratyczne. Na razie najważniejszą sprawą jest wyzwolenie Europy Wschodniej oraz Rosji spod sideł komunizmu i stalinizmu, więc siłą rzeczy tym zajmują się teraz alianci.

Schumann: Demokratyczna Francja nie ma obecnie żadnych złych zamiarów odnośnie aliantów, a trwanie w Pakcie Alpejskim jest jedynie zabezpieczeniem na wypadek kolejnej agresji Hiszpanii.

Mikołajczyk: Wybaczy Pan, ale Francja jako kraj nieprzewidywalny zostałą objęta przez aliantów czasową karencją w zawieraniu wszelkich umów dyplomatycznych czy handlowych. Nie ufamy wam na tyle, by zmianę ustroju uważać za krok w dobrym kierunku. Mając względną demokrację doprowadziliście do powstania dyktatury Giraud.

Schumann: Przyjechałem tutaj wyposażony w pełnomocnictwa od premiera Pinaya. Mam zaoferować Polsce uzyskanie gwarancji niepodległości ze strony mojego kraju.

Mikołajczyk: Polska posiada gwarancje granic od Italii i mimo tego była z tym krajem w stanie wojny.

Schumann: Nasze gwarancje są ostateczne i nie podlegają przedawnieniom, ze względu na wieloletnią przyjaźń między naszymi krajami nie można przecież powiedzieć, że dokument ten ma irracjonalny charakter.

Mikołajczyk: Proponuje zatem kolejny dzień rozmów w tej sprawie, tym razem w szerszym gronie, z udziałem naszego min. spr. zagr. Romera oraz Pana Prezydenta Raczkiewicza. Wspólnie zastanowimy się nad waszą propozycją dotyczącą gwarancji granic Polski.

Schumann: Ufam, że Francja swoją demokratyczną postawą pokaże Europie, że dyktatura Giraud była tym samym co nie przymierzając rządy Mussoliniego we Włoszech czy władza Hitlera w Niemczech czyli były tylko polityczną efemerydą.

Mikołajczyk: Zadam pytanie wprost: dlaczego Francja dąży do uzyskania wpływów na Bliskim Wschodzie, szukacie rekompensaty za utracone kolonie?

Schumann: Bliski Wschód, a szczególnie tereny Syrii i Libanu są zawsze bardzo bliskie sercu Francuza. Francja przed wybuchem II wojny światowej miała tam misję niesienia cywilizacji i demokracji, dopiero teraz stało się to możliwe wskutek wielu zawirowań. Oczywiście nie ma mowy o zaprowadzeniu tam neokolonialnego ładu, podobnie jak w Algierii czy Maroku. To zamknięta sprawa.

Mkikołajczyk: Zapraszam zatem na obiad, a potem oczekuje Pana Prezydent (…)

15 marca Polska otrzymała gwarancję swojej niepodległości od Republiki Francuskiej.​

Front wschodni: I połowa marca – zima powoli zaczyna ustępować a wraz z nią zaczynają pojawiać się nowe plany i zamierzenia dotyczące sposobów przeprowadzania działań ofensywnych na froncie, w dalszym też ciągu na front nadsyłane są nowe posiłki w postaci dywizji piechoty. 2.III. – brytyjskie bombowce chcą trochę ulżyć fatalnej sytuacji broniących się Rumunów i Jugosłowian pod Bukaresztem i dokonują nalotu na sowieckie pozycje obronne w okolicach Konstancy. 3.III. – do Gdyni przypływają zaokrętowane na statkach transportowych kolejne trzy dywizje wojsk brytyjskich, dwie piechoty (gen. Geiger i Harnes) i zmotoryzowana gen. McGinnisa. 5.III. – alianckie lotnictwo dokonuje nalotu w okolicach Królewca na sowieckie dywizje. 6.III. – kanadyjskie myśliwce wygrały starcie z Sowietami nad niebem Królewca, stopniowo wrogie odrzutowce przestają powoli odgrywać rolę monopolisty w odnoszeniu zwycięstw powietrznych. Brytyjski korpus piechoty gen. Schreibera dociera do Gdańska. 7-8., 10.III. – seria nalotów bombowych na Królewiec w wykonaniu aliantów. 9.III. – brytyjski nalot na sowieckie pozycje obronne na Suwalszczyźnie. 12.III. – sowieckie lotnictwo wciąż groźne – ugruntowuje ich w tym zwycięstwo powietrzne nad Piławą. 13.III. – rumuńskie lotnictwo bombowe również ustępuje pola odrzutowcom wroga nad Morzem Czarnym. 15.III. – Sowieci zmuszają do odwrotu do baz pod Gdańskiem amerykańskie lotnictwo szturmowe.

Brytyjskie bombardowanie opanowanej przez Sowietów Konstancy.


Sytuacja na froncie wschodnim w połowie marca – linia frontu ciągle w zastoju, alianci wciąż wzmacniają swoje siły przed nadejściem wiosny.​

Inne działania dyplomatyczne – I połowa marca​

Wskutek knowań wielu państw, nierzadko ze sobą wzajemnie skłóconych dochodzi do wzmożonej akcji pojawiania się doradców wojskowych w Sudanie, a co za tym idzie do wybuchu wojny domowej w tym kraju co ma miejsce 13 marca w okolicach El-Atrun (płn-zach. Sudan). Winę za zaistniały stan rzeczy ponoszą głównie kraje Paktu Alpejskiego, Włochy, Austria i Francja, a także nacjonaliści i demokraci chińscy. Podobny konflikt jak ten w Sudanie może narodzić się niedługo w Federacji Mali, w której zamieszkuje wiele zwalczających się narodowości. Wpływy Włoch, Austrii i Francji dolewają jedynie oliwy do ognia. USA kontynuują politykę zaprowadzania protektoratu na Kubie, w Ekwadorze czy Panamie. Próbują też nieudanie interweniować w Gwatemali.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.


Wojna domowa w Sudanie może znacząco zmienić mapę polityczną Afryki.​

Kronika wojny morskiej​

6.III. – rumuński niszczyciel „Leu” działający na wodach Morza Czarnego wykrywa działalność sowieckiego okrętu podwodnego „SZCZ-296” i celnymi uderzeniami bomb głębinowych pozbawia przeciwnika możliwości ocalenia się z opresji. Dzieje się to w odległości 450 mil morskich na południe od Sewastopola.​

Straty flot z okresu 7.IV.1950-15.III.1952​

Argentyna – 4 pancerniki, 4 ciężkie krążowniki, 33 niszczyciele, 1 okręt podwodny, 7 transportowców;
Chile – 1 pancernik, 1 ciężki krążownik, 2 lekkie krążowniki, 78 niszczycieli, 2 okręty podwodne;
Peru – 2 ciężkie krążowniki, 1 niszczyciel, 1 okręt podwodny;
Wenezuela – 88 niszczycieli, 1 transportowiec;
Meksyk – 64 niszczyciele, 2 transportowce;
Dominikana – 21 niszczycieli, 2 transportowce;
Nikaragua – 18 niszczycieli, 2 transportowce;
Salwador – 13 niszczycieli, 3 transportowce;
Haiti – 13 niszczycieli, 1 transportowiec;
Brazylia – 3 niszczyciele, 6 transportowców;
Panama – 2 niszczyciele;
Kolumbia – 1 niszczyciel.

Łącznie flota GPMG straciła 5 pancerników, 7 ciężkich krążowników, 2 lekkie krążowniki, 335 niszczycieli, 4 okręty podwodne i 24 transportowce (łącznie 377 jednostek).​

RFN – 1 lotniskowiec, 1 pancernik, 3 lekkie krążowniki, 2 niszczyciele, 3 okręty podwodne;
Wielka Brytania – 6 lekkich krążowników, 33 niszczyciele, 1 okręt podwodny, 17 transportowców;
USA – 4 lekkie krążowniki, 18 niszczycieli, 32 transportowce;
Holandia – 7 niszczycieli;
Australia – 1 niszczyciel.

Łącznie flota OPD straciła 1 lotniskowiec, 1 pancernik, 13 lekkich krążowników, 61 niszczycieli, 4 okręty podwodne i 49 transportowców (łącznie 129 jednostek).​

Francja – 1 lotniskowiec, 1 pancernik, 5 ciężkich krążowników, 4 lekkie krążowniki, 13 niszczycieli, 9 okrętów podwodnych, 6 transportowców (łącznie 39 jednostek).

ZSRR – 1 lekki krążownik, 8 okrętów podwodnych, 5 transportowców (łącznie 14 jednostek).

Włochy – 10 niszczycieli, 1 transportowiec (łącznie 11 jednostek).

 

POLSKA AAR

16-31 marca 1952

odcinek 347

The Asian crisis
(Kryzys azjatycki)​

Świat/Kraj​

Uwagę światowej opinii publicznej w drugiej połowie marca 1952 r. przykuwają dwa wydarzenia mające swoje źródło w Azji Centralnej, gdzie sytuacja geopolityczna nasuwa daleko idące wnioski, które mogą zaowocować wybuchem nowej wojny w tym regionie. Królestwo Afganistanu, które na próżno starało się uzyskać status kraju neutralnego ostatecznie odrzuciło tą ideę i przyłączyło się 16 marca do Paktu Nowej Azji z Pakistanem, Tybetem, Nepalem i Bhutanem w składzie. Oznacza to oczywiście olbrzymie zagrożenie dla granic Cesarstwa Iranu, który z jednej strony poddane wpływom sowieckim z północy, a teraz dodatkowo „gorącą” granicą na Wschodzie nie może w żadnej mierze czuć się bezpieczne, nawet mając sojusz z Indiami. Stosunki Iranu z Irakiem są równie chłodne i rozbijają się o nieuregulowany status granicznej rzeki Szatt El-Arab. Póki co jednak Irak pogrąża się w izolacji międzynarodowej, a jedynym pewnym sojusznikiem są Indie. Iran może też liczyć na przychylność Turcji. Indie na wieść o akcesji Afganistanu do Paktu Nowej Azji rozpoczęły cichą mobilizację swoich armii na północy i zachodzie.

Pakt Nowej Azji rozszerza się o Afganistan.​

Drugim ważnym wydarzeniem pochodzącym z tego regionu jest śmierć wieloletniego księcia Bhutanu, Jigme Wangchuka (17.III.), który do końca swoich dni opowiadał się za utrzymaniem pokoju z Indiami i nie prowokowaniem ich do wojny. Jego następca Jigme Dorji Wangchuk jest już jednak zupełnie inny, z miejsca dymisjonuje słabego premiera Sonam Tobgaya Dorji i mianuje „jastrzębia” Jigme Paldena Dorji. Indie z niezadowoleniem przyjęły mowę tronową nowego władcy Bhutanu, wygłoszoną 20 marca, doszukując się w niej akcentów skierowanych przeciw rządowi w Delhi. Zamierzają niedługo wystosować oficjalny protest do OPD wobec bhutańskiej okupacji terytorium Sikkimu, który przynależy historycznie do dziedzictwa terytorialnego Indii. Za nękanym Bhutanem opowiadają się wszyscy członkowie Paktu Nowej Azji wraz z nowo przyjętym Afganistanem. Kryzys bhutańsko-indyjski ma swoje odzwierciedlenie również na jednej z sesji OPD w Bostonie, gdzie przedstawiciele Indii demonstracyjnie opuszczają posiedzenie w czasie gdy przemawia delegat Kraju Grzmiącego Smoka (Bhutanu).

Śmierć Jigme Wangchuka może stać się przyczynkiem do zaognienia sytuacji w Azji Centralnej.​

Indie i Japonia daremnie próbują oddziaływać na OPD w sprawie przyznania stałych miejsc w Radzie Bezpieczeństwa. Pakistan – główny oponent Indii stara się zapobiec indyjskim próbom wejścia w skład RB, choć jednocześnie i on składa propozycję analogicznie jak Indie czy Japonia. Dem. Rep. Chin, która wciąż walczy z nacjonalistami nie jest obecnie zainteresowana tą sprawą.

Wojna domowa w Chinach stopniowo ujawnia braki demokratów jeśli chodzi o doktryny wojsk lądowych. Przegrane starcia pod Czengdu (16.III.) i Ya’an (19.III.), wybitnie temu dowodzą. Przejęcie Czengdu przez nacjonalistów w dniu 25 marca, jedynie symboliczne wprawdzie, gdyż miasto zostało zniszczone brytyjskim atakiem atomowym 4 lata temu ma jednak swoją wymowę. Świadczy o słabości Naczelnego Dowództwa Dem. Rep. Chin, a wraz z tym o wielkim zagrożeniu co do utrzymania posiadanych ziem chińskich. Pewną „jaskółką” zmian jest udana obrona miasta Zigong przez demokratów w ostatnim tygodniu marca.

Wojna domowa w Chinach – nacjonaliści uzyskują przewagę wychodząc z okrążenia pod Czongkingiem.​

Zgodnie z przypuszczeniami prasy światowej Alfredo Stroessner, były przywódca GPMG otrzymuje karę dożywotniego więzienia w głośnym procesie zurychskim (21.III.). Na wieść o tym podnoszą się głosy, aby Szwajcaria zajęła się też sprawą osądzenia generalissimusa Giraud, który jak do tej pory przebywa wciąż w areszcie domowym bez wytoczonego procesu. Najwyraźniej francuski rząd Pinaya boi się opinii społeczeństwa w tej sprawie (sondaże poparcia). Na Francję naciskają kraje alianckie aby wydała neutralnej Szwajcarii osobę Giraud, ale prezydent Auriol i rząd są nieugięci.

Walki wewnętrzne w Sudanie zataczają coraz większe kręgi. Przede wszystkim dochodzi do rozszerzenia ognisk starć z partyzantami w tym kraju. Przejmują oni w swoje posiadania obok utrzymywanego terenu płn-zach. Sudanu także Dongolę (22.III.) oraz Omdurman k/Chartumu (26.III.), stwarzając zagrożenie dla stolicy. Wojska rządowe (gen. Campbell) rozbijają opór buntowników pod Omdurmanem i kierują się na północ, aby zatrzymać błyskawicznie rozszerzającą się rebelię. Rząd Sudanu pod kierownictwem Huddlestona poprosił już o pomoc międzynarodową, głównie chodzi o interwencje Egiptu bądź Etiopii w celu powstrzymania powstańców. Wielką rolę dyplomatyczną odgrywa tu min. spr. zagr. Sudanu, Mohammad Ahmad Mahjoob.

Stany Zjednoczone dostrzegają coraz bardziej, że rząd Cesarstwa Japonii może skorzystać z okazji jaką jest wojna domowa w Chinach i rozszerzyć na ich terenie swoje panowanie. Pewnym „korkiem” bezpieczeństwa jest obecność US Army na Dalekim Wschodzie, która urosła już do rozmiarów 57 dywizji różnych typów. Niemniej jednak Japonia będzie pod czujnym baczeniem Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego), przede wszystkim dlatego, że przetrzymuje w dalszym ciągu Pu Yi, ostatniego cesarza Chin i byłego władcę Mandżukuo, a także dlatego, że nie doszło do nawiązania dobrosąsiedzkich stosunków między Japonią a Koreą.

Rozwój wojny domowej w Sudanie.


USA powątpiewają w zachowanie spokoju przez Japonię w obecnej sytuacji w Chinach…​

Front wschodni: II połowa marca – zastój na froncie trwa dalej, dochodzi też do ograniczenia działań lotnictwa alianckiego, tak jakby zwiastowało to ciszę przed nadchodzącą burzą. Zima powoli ustępuje z terenów Polski, Czechosłowacji i Węgier i z każdym dniem przybliża się przewidywana ofensywa sprzymierzonych. 25.III. – w okolice Torunia dociera amerykańska dyw. piechoty gen. Stroke’a, wzmacniając siły sprzymierzonych na tym terenie. 30.III. – na Pomorzu Gdańskim pojawia się amerykański korpus piechoty gen. Harrisa, który wzmacnia obronę Elbląga, a na Słowację dociera piechota gen. de la Mesy Allana, będąca odwodem sił sprzymierzonych na odcinku podkarpacko-siedmiogrodzkim. Tego samego dnia kanadyjskie lotnictwo myśliwskie pod dow. gen. Olanda ponosi dotkliwą klęskę w starciu powietrznym z sowieckimi odrzutowcami nad Zat. Kurońską.

Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu marca – zima ustępuje miejsca wiośnie, w sercach aliantów rodzi się nadzieja na odwrócenie ról i przejście do decydującego kontrataku mogącego raz na zawsze zakończyć obecność Sowietów w Europie; na Dalekim Wschodzie 57 alianckich dywizji powinno być dla wroga sporym kłopotem…​

28 marca Polska zaoferowała Stanom Zjednoczonym plany formowania podstawowej dywizji górskiej w zamian za określone w umowie surowce energetyczne.

Inne działania dyplomatyczne – II połowa marca​

Oprócz walki wywiadów różnych państw na terytorium Sudanu nie ustają też w wysiłkach te kraje, które starają się uzyskać swoje wpływy na ziemiach Federacji Mali. Włochy, Portugalia czyli państwa z przeciwstawnych bloków militarnych oraz neutralny Ekwador to przykłady nacisku dyplomatycznego na ten kraj. Rząd włoski usiłuje też uzyskać koncesje handlowe na terytorium Nigerii. Wyraźnie też zwraca uwagę wzajemne wzmacnianie się krajów w obrębie Paktu Alpejskiego (Austria-Francja). Amerykańskie misje wojskowe do Panama City i Quito są wyrazem objęcia w przyszłości nad Ekwadorem i Panamą protektoratu.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Londyn, 29 marca.

Wizyta Mikołajczyka u premiera Wielkiej Brytanii, Edena.

Eden: (…) tak samo jak Amerykanie dostrzegam wielkie niebezpieczeństwo z racji pojawiania się w prasie japońskiej pewnych wojowniczych wypowiedzi odnośnie toczącej się wojny w Chinach. Wiem jednak, że prawdziwe zagrożenie dla demokracji istnieje jednak w Europie. Jeszcze w Europie. Amerykanie swoim desantem na Dalekim Wschodzie powinni trochę odciążyć front co powinno ułatwić nam rozwinięcie ofensywy na ziemiach Ukrainy czy waszych Kresów.

Mikołajczyk: Ofensywa jest przewidziana jak tylko skończą się roztopy. Wtedy w bój idą wszelkie doborowe oddziały, a wierzę, że odepchną wroga na tyle głęboko, by już się nie podniósł. Interesuje mnie kwestia jednego z prowodyrów tej wojny, którą teraz toczymy, chodzi mi o Giraud. Nie ma możliwości wyciągnięcia go z Francji?

Eden: Rząd francuski nie wyda go nam ani po prośbie, ani po groźbie. Porwanie też raczej nie wchodzi w grę, gdyż po prostu nie wiemy, gdzie on teraz się znajduje. Posiadamy ledwie domysły, a to za mało. Musimy cieszyć się surowym wyrokiem dla Stroessnera i rozbiciem jego tworzącej się terrorystycznej organizacji.

Mikołajczyk: Rozumiem, że Francuzi zapewne dadzą niski wyrok dla Giraud, aby mógł im się przydać w czekającej ich rozprawie z Hiszpanami.

Eden: Antagonizm francusko-hiszpański powstały po utracie okręgu Bordeaux przez Francuzów istotnie równowagi w Europie nie przyniesie, a przyczynia się do jeszcze większego zaognienia sytuacji międzynarodowej. Sojusz aliancki nie będzie stroną w tym konflikcie, o ile wybuchnie oczywiście. To mogę wam przyrzec.

Mikołajczyk: Przyjmuje wasze zapewnienia. Interesuje mnie jak widzicie kwestię powołania demokratycznego rządu w Rosji po obaleniu rządów Stalina.

Eden: Ci Rosjanie, którzy wyemigrowali jeszcze w 1917 r. po abdykacji Romanowów zaczynają coraz bardziej oddziaływać na nasz rząd, domagając się wręcz zgody na przejęcie krajów nadbałtyckich oraz waszych Kresów jako ekwiwalent za utracone mienie na rzecz komunistów. Oczywiście są to nierealne marzenia i Wielka Brytania się na nie nigdy nie zgodzi. Niemniej demokratyczna Rosja może być jeszcze źródłem wielu kłopotów.

Mikołajczyk: Rząd RP stoi na stanowisku ograniczenia terytorium Rosji do gór Ural, bez Syberii i Azji Centralnej, która powinna być albo obdarzona niepodległością albo podzielona na strefy okupacyjne.

Eden: Sprawa przyszłości granic Rosji będzie jeszcze przedmiotem osobnej debaty i Polska jako stały członek RB OPD na pewno weźmie w jej udział. Nawiasem mówiąc Związek Emigrantów Rosyjskich w Londynie również domaga się dla Rosji stałego miejsca w Radzie Bezpieczeństwa, gdy już będzie niepodległą. Najpierw jednak musimy doprowadzić do upadku komunistów, a to będzie piekielnie trudne (…)

 

POLSKA AAR

1-15 kwietnia 1952

odcinek 348

The stormy Council
(Burzliwa Rada)​

Świat/Kraj​

Odwilż i roztopy zaczynają pojawiać się na froncie wschodnim IV wojny światowej, a wraz z nimi zapowiadane zmiany w działaniach sojuszniczych armii. Wciąż jednak nie można mówić o idealnych warunkach do prowadzenia walk lub skomplikowanych operacji wojskowych. Mimo niesprzyjających jeszcze warunków alianci są zdeterminowani, aby zacząć wcześniej, by wybadać możliwości przeprowadzenia analogicznej ofensywy przez wroga. Sowieci aktualnie walczą już na dwóch frontach, a to za sprawą lutowego desantu wojsk amerykańskich pod Ochockiem i związanym z tym sukcesem w postaci utrzymania przyczółka przez aliantów. Te wspaniałe wieści muszą być „pierwszą jaskółką” nadchodzącej właśnie wiosny i generalnego przejścia do ofensywy przeciw sowieckiemu imperium. Na razie jednak na froncie wschodnim trwają ostatnie przygotowania.

10 kwietnia swoje stanowiska w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Paktu Demokratycznego obejmują z członków niestałych Egipt, Maroko, Dem. Rep. Chin i Afganistan. Wyznaczona wiele lat wcześniej Arabia Saudyjska jak wiadomo wyszła z OPD, a jej miejsce pozostało nieobsadzone. Nie to jest jednak najważniejsze. Fakt uczestnictwa delegata Dem. Rep. Chin w RB OPD czyli kraju prowadzącego wojnę nie uszedł uwadze pozostałym przedstawicielom krajów członkowskich OPD. Argumentacja Iuliu Maniu, sekr. gen. o zbrojnej próbie zjednoczenia Chin i akceptacji tych działań przez OPD przekonuje niewielu. Wielu jest natomiast zdania, że Maniu po prostu powinien zawiesić Dem. Rep. Chin w prawach członka za jej napaść na nacjonalistów, a już na pewno nie godzić się na udział jej delegata w Radzie Bezpieczeństwa. Swoją aktualną pozycję w OPD wykorzystuje także delegat Egiptu, Ahmad al-Barqi wysuwając podczas jednej z sesji Bostonie projekt przekazania Strefy Kanału Sueskiego pod jurysdykcję Egiptu w dowód zaufania ze strony aliantów i wierną służbę dla demokracji na Bliskim Wschodzie. Egipt stać nawet na to, aby utrzymywać przyjazne stosunki z Izraelem, co wielokrotnie jest podkreślane w mediach światowych. Dlatego też egipskie notowania odnośnie pozytywnego rozpatrzenia prośby o przekazanie Kanału Sueskiego przez Wielka Brytanię wyraźnie zaczynają rosnąć.

XIII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Maroko, Egipt, Dem. Rep. Chin, Afganistan).​

W Ameryce Południowej utrzymuje się z tak wielkim trudem wprowadzona demokracja, co cieszy OPD, mimo faktu, że żadne państwo latynoamerykańskie nie jest członkiem tej organizacji. Wszystkie wolały jednak nie być kojarzone analogicznie jako członkowie OPD z członkostwem w Układzie Bezpieczeństwa (sojuszem alianckim). 3 kwietnia dochodzi do wyborów parlamentarno-prezydenckich w Boliwii, gdzie dochodzi do miażdżącego zwycięstwa obecnego prezydenta Jose Tejady Sorzano. Z pewnością wzmocni to jego władzę w tym kraju. Partia Liberalna, której jest honorowym prezesem zdobyła w tych wyborach przeszło połowę wszystkich głosów. Nie można niestety o sukcesie demokracji powiedzieć co do Afryki, w której coraz bardziej realna jest sytuacja w której obok wojny domowej w Sudanie pojawi się też konflikt w Federacji Malijsko-Senegalskiej, Beninie-Sahel bądź Nigerii. 9 kwietnia rząd w Chartumie traci kontrolę nad południem kraju, gdzie władzę przejmują wojska powstańcze, a 4 dni później z największym trudem ratuje się przed utratą kontroli w samej stolicy.

Utrzymanie władzy liberałów w Boliwii – 3.IV.1952.


Bitwa o Chartum zakończona zwycięstwem strony rządowej (13.IV.).​

Wojna domowa w Chinach powoli zaczyna wkraczać w nową fazę, nacjonaliści zdobywając wyżynę Ya’an (11.IV.) doprowadzili do połączenia ze swoimi ziemiami na zachodzie co oznacza rozszerzenie ich władztwa w tej części Chin, a co za tym idzie przedłużenie konfliktu, który miał być jedynie formalnością dla demokratów. Wojska nacjonalistów górują doświadczeniem nad demokratami, czego przykładem są zwycięskie bitwy pod Wanxian i Nanchong (1. i 12.IV.). Delegat Dem. Rep. Chin w RB OPD nie łudzi się jednak, że sprzymierzeni wesprą go swoją pomocą militarną jak to było w latach 1948-1949, apeluje jedynie o bojkot towarów pochodzących od nacjonalistów.

Front w Chinach po zdobyciu wyżyny Ya’an przez nacjonalistów.​

Front wschodni: I połowa kwietnia – działania zbrojne nadal zawieszone ze względu na niesprzyjające warunki pogodowe, trwa wciąż nadsyłanie sił przez sprzymierzonych, szczególnie na odcinku północnym. 4.IV. – sowieckie odrzutowce mogą czuć się bezkarne nad niebem Warszawy, w dodatku kiedy odniosły wielkie zwycięstwo powietrzne nad amerykańskimi myśliwcami gen. Richmonda. 5.IV. – pod pozycje aliantów koło Przemyśla dotarł amerykański korpus piechoty gen. de la Messy Alana, liczba dywizji na tym terenie wzrosła do czterdziestu. 8.IV. – wrogie odrzutowce marsz. Żaworonkowa zapędzają się naprawdę coraz dalej, nad niebem ruin Berlina zmusiły do odwrotu kanadyjskie myśliwce (gen. Davis), z których wiele nie wróciło do baz. 9.IV. – kolejne zwycięstwa sowieckiego lotnictwa, tym razem wobec Rumunów nad Morzem Czarnym i wobec Kanadyjczyków nad Zalewem Kurońskim i Elblągiem, gdzie dochodzi do prawdziwej rzezi alianckich maszyn. 10., 15.IV. – polskie lotnictwo bombowe kończy w tych dniach gruntowną modernizację, dywizjony: Krakowski, Lwowski i Gdański w całości są już wyposażone w turboodrzutowe bombowce taktyczne PZL P-220 Krogulec.

Modernizacja sił polskiego lotnictwa bombowego.​

Front dalekowschodni: I połowa kwietnia – desant wojska amerykańskich, brytyjskich, australijskich czy belgijskich nie dość że utrzymuje obsadzone przyczółki to za sprawą solidnych wzmocnień przechodzi do ofensywy na tym terenie mogąc okrążyć liczne sowieckie dywizje. 2.IV. – bój spotkaniowy US Army z Sowietami w okolicach Błagowieszczeńska. 4.IV. – ofensywa wojsk amerykańskich (gen. Clay) pod Błagowieszczeńskiem i Birobidżanem rozpoczęta, na razie alianci bez trudu przebijają się przez wrogie pozycje. 10.IV. – Sowieci zatrzymują alianckie natarcie na Magadan w kierunku płw. Kamczatka. 12-13.IV. – ciężki bój pod Birobidżanem kończy się zwycięstwem strony alianckiej. 15.IV. – gen. Stilwell zdobywa Błagowieszczeńsk, tym samym zamykając drogę odwrotu pozostałym 21 sowieckim dywizjom znajdującym się w dolnym biegu rzeki Amur, ten gigantyczny kocioł zakończy się zapewne jego likwidacją w okolicach Chabarowska; sprzymierzeni rozwijają też natarcie pod Tyndą w kierunku granic Mongolskiej Republiki Ludowej.

Sytuacja na froncie wschodnim i dalekowschodnim w połowie kwietnia – zastój w Europie, „kocioł” nad Amurem w wykonaniu Amerykanów.​

Umowy: 9 kwietnia Polska przekazuje plany sformowania nowoczesnej dywizji piechoty dla Wielkiego Księstwa Luksemburg, a 2 dni później dochodzi do transakcji z Niemcami na mocy której w zamian za zaopatrzenie Polacy przekazują dokumentację poświęconą turboodrzutowemu bombowcowi taktycznemu.

Inne działania dyplomatyczne – I połowa kwietnia​

Rozwój wojny domowej w Sudanie powoduje nadal największe zainteresowanie tym krajem ze strony tajnych służb wielu krajów, które chcą ugrać na kryzysie wewnętrznym tego państwa jak najwięcej korzyści. Dominują działania Paktu Alpejskiego, ale też i krajów demokratycznych takich jak Grecja, Szwecja czy Indie. Nigeria i Mali to z kolei kolejne ofiary knowań dyplomatycznych służb Francji, Szwecji, Włoch, Indonezji, RPA lub Czechosłowacji. Rząd Batisty na Kubie i władza Arosemeny w Panamie nadal znajdują się pod baczną kontrolą amerykańskich służb wywiadowczych podobnie jak rosnący wpływ Francji na politykę jej sojusznika, Austrii.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Gorki, bunkier Stalina, 13 kwietnia

Stalin w rozmowie z Mołotowem.

Mołotow: (…) nie odnaleziono żadnego śladu tego włoskiego dyplomaty, Vespaziano w Szwajcarii, więc możemy założyć, że znajduje się już w Skandynawii, najpewniej w Norwegii. Możemy tylko domniemywać, że Stroessner ratując swoją skórę na procesie w Zurychu przekazał aliantom tylko część informacji o naszych planach technologicznych, strategicznych, wojskowych, a że resztę ma Vespaziano.

Stalin: Beria, taki mi oddany człowiek, ten sam, który skończył z Trockim teraz zaczyna zawodzić. Nie spodziewałem się, że jego służby i on sam odwalą taką lipę i z tym odnalezieniem miejsca, które było rzekomo we Włoszech, a ostatecznie w Szwajcarii, a później, że nie załatwił wszystkich tych drani. Czuję, że Berii przyda się odpoczynek, może wyślę go za jakiś czas na Daleki Wschód, niech się wykaże w tropieniu wrogów ludu, bo tam przybywa ich z dnia na dzień, Amerykanie cisną nas tam z każdą godziną.

Mołotow: Koba, myślę, że powinieneś dać Berii na razie spokój, jak teraz rozpoczną się czystki to świadczyć to będzie o naszej słabości i dopiero wtedy zobaczysz wrogów ludu na ulicach nie tylko Jakucka czy Jenisejska na Dalekim Wschodzie, ale Leningradu, Stalingradu bądź Smoleńska.

Stalin: Ciesz się, że zwolniłem ci żonę z Łubianki, a Beria zasłużył na pewną karę za nie wykonanie zadania. Jeśli popuszczę mu teraz, to co będzie później? Grunt to mieć posłuch i aby się ciebie bali, bo inaczej będą się tylko śmiać.

Mołotow: Za zwolnienie Poliny pięknie dziękuje jeszcze raz, ale rozpoczynać zmianę aparatu bezpieki w takim momencie? Masz chociaż kandydata na stanowisko Berii?

Stalin: Całe mnóstwo kandydatów chce by wykorzystać ich zdolności dla chwały Związku Radzieckiego. Ale wracając do rozmowy o Stroessnerze, to Beria mógłby odkupić swoje winy tylko w jeden sposób, dobijając tego Paragwajczyka w więzieniu. Nie zrobił tego do tej pory, znaczy przestaje mu zależeć na prestiżu i NKWD i swoim własnym.

Mołotow: Zrobisz jak uważasz, masz mnie za sojusznika i doradcę, ale nie przesadzaj, bo ta wiosna i to lato mogą być kluczowe dla naszej pozycji w Europie.

Stalin: Ufam, że za rok będziesz pił ze mną szampana w Pradze, a koniak w Brukseli (…)

 

POLSKA AAR

16-30 kwietnia 1952

odcinek 349

The Egyptian Suez Channel
(Egipski Kanał Sueski)​

Świat/Kraj​

Królestwo Egiptu za pośrednictwem swojego przedstawiciela Ahmada al-Barqi w RB OPD dopięło swego w sprawie uzyskania Strefy Kanału Sueskiego od Wielkiej Brytanii. W wyniku długotrwałych negocjacji prowadzonych często na sesji Organizacji Paktu Demokratycznego ustalono, że terytorium te zostanie przekazane Egiptowi w dniu 28 kwietnia br. Iuliu Maniu chcąc odbrązowić nieco postawę Wielkiej Brytanii podczas początkowego okresu IV wojny światowej zmusza niejako rząd Edena do wyrażenia zgody na przekazanie Strefy Kanału Sueskiego Egiptowi. Maniu i Eden są zgodni w tym, że należy starać się odbudować zaufanie do OPD za pośrednictwem takich właśnie czynów mogących stanowić dowód, że organizacja nie stara się zawłaszczać nowo zdobytych terytoriów, a co więcej oddaje macierzystym krajom części ich terenów w podziękowaniu za trwanie przy demokracji.

Komunikat BBC z 28 kwietnia​

(…) król Faruk I i premier Anthony Eden podpisali dzisiejszego ranka stosowny dokument o scedowaniu praw do Strefy Kanału Sueskiego na rzecz Królestwa Egiptu w dowód zaufania dla demokratycznych władz tego kraju i dziejowej sprawiedliwości, która od dawna się temu krajowi należała. Tym samym kończy się kontrola brytyjska w rejonie Suezu i Port Saidu, mająca swoje korzenie jeszcze w XIX wieku. Ludność egipska z entuzjazmem przyjęła wiadomość o przekazaniu tego terytorium. Umożliwi to lepszą komunikację z Płw. Synaj i Strefą Gazy (…)

Kanał Sueski pod kontrolą Egiptu – 28.IV.1952.​

Front wschodni: II połowa kwietnia – nadal nie można mówić o poprawie pogody w takim stopniu, by było możliwe przeprowadzenie satysfakcjonującej ofensywy na froncie. Alianci próbują atakować sowieckie pozycje w okręgu królewieckim, ale kończy się to niestety zatrzymaniem natarcia. 25.IV. – sowieckie myśliwce odrzutowce nadal niepokonane, tym razem zmuszają do odwrotu amerykańskie myśliwce z dywizjonu gen. Parsonsa nad niebem Bydgoszczy. 27.IV. – lord Gort jako głównodowodzący 115 dywizjami rozpoczyna atak w stronę sowieckich pozycji w okręgu królewieckim, ale po 2 godzinach musi przerwać natarcie. Warunki pogodowe nie pozwalają na rozwinięcie ofensywy w sposób zadowalający, a na dodatek wróg jest nieźle okopany. Należy poczekać jeszcze parę tygodni do zupełnej poprawy pogody umożliwiającej przeprowadzenie pomyślnego ataku. 28.IV. – to co nieudało się aliantom próbują przeprowadzić Sowieci atakując pozycje sprzymierzonych na płn. Mazowszu pod Ostrołęką i Ciechanowem w kierunku na Toruń. Marsz. Goworow nadziewa się jednak na doskonale dysponowane tego dnia oddziały alianckie prowadzone przez czechosłowackiego marsz. Krejci i całe sowieckie natarcie kończy się fiaskiem. 29.IV. – Sowieci niszczą jeden z belgijskich dywizjonów lotniczych nad niebem Cottbus, wrogie jednostki lotnicze coraz zuchwalej atakują sprzymierzonych daleko za główną linią frontu.

Bój rozpoznawczy pod Królewcem musi być przerwany przez aliantów…


Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu kwietnia – nieudane rozpoczęcie ofensywy w dawnych Prusach Wsch. oznacza odłożenie ofensywy ad acta czyli na czas nieokreślony, a lepiej mówiąc na czas generalnej poprawy pogody.​

Front dalekowschodni: II połowa kwietnia – sprzymierzeni w postaci wojsk amerykańskich, australijskich i brytyjskich odnoszą zdecydowane sukcesy, choć opór wroga coraz bardziej zaczyna gęstnieć. 23.IV. – dywizja piechoty gen. McAuliffe zdobywa lotnisko w Tyndzie i dociera do granic Dem. Rep. Chin. 24.IV. – Amerykanie rozpoczynają natarcie w stronę Olekmińska, a ich miejscem docelowym jest zapewne opanowanie Jakucka. 28.IV. – zdobycie Birobidżanu przez dywizje gen. Allana i Langehove’a oznacza początek likwidacji sowieckiego kotła pod Chabarowskiem, gdzie przebywa 21 dywizji. Gen. Bradley rozpoczyna też natarcie w stronę Komsomolska nad Amurem. 30.IV. – sprzymierzeni pod dow. gen. McAuliffe zostają zatrzymani pod Olekmińskiem, a co więcej zmuszeni do wycofania się z Tyndy i oddania kontroli nad lotniskiem.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim przy końcu kwietnia – sprzymierzeni rozpoczęli likwidację kotła pod Chabarowskiem czego dowodem są przeprowadzane ataki pod Birobidżanem i Komsomolskiem nad rzeką Amur.​

Umowy: Polska podpisuje przy końcu kwietnia dwie umowy międzynarodowe na mocy których przekazuje Sułtanatowi Maroka plany dokumentacji poświęconej formowaniu elitarnej dywizji piechoty (wz. 1951) w dniu 18 kwietnia, a 5 dni później w zamian za przekazanie dostaw węgla kamiennego i stali zdobywa od Wielkiej Brytanii plany zbudowania turboodrzutowego samolotu bezpośredniego wsparcia lotniczego. Wywiad: akcje mające na celu zbudowanie siatki szpiegowskiej w Iranie i we Włoszech kończą się wykryciem polskich szpiegów i pogorszeniem stosunków dyplomatycznych z tymi krajami.

Umowa polsko-brytyjska z 23 kwietnia.​

Józef Stalin, przywódca ZSRR usiłuje w tym czasie za wszelką cenę pozbawić życia osadzonego w szwajcarskim więzieniu Stroessnera za pomocą służb wywiadowczych NKWD działających we Włoszech i Szwajcarii. Jednakże Stroessner jest tak bardzo chroniony, że próba dotarcia do niego kończy się za każdym razem fiaskiem. Tak samo zresztą jak sabotaż w jednej z włoskich fabryk zbrojeniowych dokonany w dniu 18 kwietnia. W Chinach nacjonaliści powoli uzyskują przewagę na polu walki z demokratami. Przede wszystkim zwycięstwa pod Wanxian i Nanchong (17. i 22-24.IV.) ugruntowują wiarę nacjonalistów w ostateczne zwycięstwo nad rządem w Guangzhou. Zdobycie Nanchong w dniu 24 kwietnia i pomyślnie rozwijająca się ofensywa na Nancheng wraz z udaną obroną swoich pozycji pod Nanchong pozwala przewidywać, że wynik wojny domowej wcale nie musi być tak oczywisty jak jeszcze niedawno się wydawało. Na razie jednak Dem. Rep. Chin i Korea nie apelują o interwencję OPD w tej sprawie licząc na osłabnięcie naporu nacjonalistów.

Nieudany sowiecki sabotaż.


Sytuacja na froncie wojny domowej w Chinach.​

Inne działania dyplomatyczne – II połowa kwietnia​

Zatrzymanie impetu rozwoju antyrządowego powstania w Sudanie pozwala przypuszczać, że sytuacja w tym kraju powoli się unormuje. Chartum jednak dalej jest miejscem rywalizacji wywiadowczej wielu krajów świata jak np. Francji, Czechosłowacji, RPA czy Korei. Włochy nadal usiłują zapewnić sobie wpływy w strefie Sahelu i Nigerii wysyłając misje wojskowe do Porto Novo i Kaduny. Stany Zjednoczone poprzez swoich przedstawicieli w Kostaryce, Gwatemali i Panamie próbują objąć protektoratem wszystkie kraje Ameryki Centralnej poczynając od tych najbardziej podatnych na wszelkie wpływy. RPA, prowadząca wciąż wojnę z Sowietami wysyła misję dyplomatyczną do Mali, próbując wysondować stanowisko rządu w Dakarze na temat sformowania czegoś w rodzaju umowy wojskowej. Japonia wciąż kontaktuje się z Tajlandią, być może Unia Indochińska w porozumieniu z rządem w Tokio próbuje dojść do pewnego porozumienia w kwestii stosunku do wciąż trwającego konfliktu w Chinach. Francuscy dyplomaci nie opuszczają zaś jeszcze Wiednia.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Warszawa, sztab Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego, 29 kwietnia

Marsz. Anders w rozmowie z brytyjskim marsz. lordem Gortem.

Marsz. Anders: (…) mroźna zima i błoto pośniegowe trzymają już tak długo, że zaczynamy mieć poważne problemy z dyscypliną wśród żołnierzy, choć oczywiście wszystko jest tuszowane i wyjaśniane. Myślę, że problem tkwi gdzie indziej, po prostu żołnierze odczuwają już zmęczenie wojną, mija już drugi rok walk na froncie wschodnim.

Marsz. Gort: Premier Eden ma zamiar zaproponować Stalinowi zawieszenie broni na warunkach status quo czyli z oddaniem przez niego okupowanej Łotwy i Estonii jeśli wojna pozycyjna będzie trwa dalej. To do niczego nie prowadzi, a może przyczynić się do osłabnięcia prestiżu OPD i Wielkiej Brytanii.

Marsz. Anders: Kiedy ma paść ta propozycja?

Marsz. Gort: W przeciągu pół roku jeśli nic się nie zmieni, dodatkowo Eden będzie chciał rozejmu państw Konferencji Bałkańskiej z ZSRR aby nie dopuścić do ich powtórnej sowietyzacji jak po II wojnie światowej.

Marsz. Anders: Polacy są zdeterminowani aby odzyskać Kresy i obalić rządy wojowniczego despoty, dlaczego zatem Eden idzie na takie rozwiązania?

Marsz. Gort: Opinia prasy a wraz z nią opinii publicznej to teraz potęga. Jeśli jest Ci nieprzychylna, wówczas Twoje działania będą zawsze odbierane odpychająco i negatywnie. Jeśli natomiast masz poparcie społeczne, wybaczą Ci nawet największe potknięcia. Chociażby weź przykład Churchilla i jego słynną mowę w parlamencie, gdy rozpoczynał w 1944 roku wojnę z Sowietami. Porwał jedną mową cały naród.

Marsz. Anders: Jest tylko jeden szkopuł, Stalin może nie zgodzić się na takie rozwiązanie. Widoczna jest jego przewaga w Europie w porównaniu do stanu pierwotnego sprzed wybuchu wojny.

Marsz. Gort: Jeśli Amerykanom uda się zdobyć na Sowietach cały ich Daleki Wschód, wówczas inna będzie jego gadka. Za status quo utrzyma się przy władzy.

Marsz. Anders: O ile oczywiście nasze dywizje nie przełamią w końcu sowieckiego oporu.

Marsz. Gort: To byłoby najlepsze rozwiązanie, aby nie oglądając się na działania dyplomatyczne samemu spróbować dokonać przełomu, wyłomu na froncie i tym samym stworzyć realne zagrożenie dla Sowietów. Póki co jednak jesteśmy w głębokim odwrocie i musisz mieć to na uwadze. Ja osobiście opowiadam się za walką, nie negocjacjami. Wrzód zwany ZSRR powinien być w końcu wycięty, a „operacje” nie mogą być ciągle przekładane.

Marsz. Anders: Jestem tego samego zdania, sądzę, że Sowieci odrzucą propozycję Edena i rezultat wojny rozstrzygnie się na polach i w lasach, na bagnach i w powietrzu.

Marsz. Gort: Eden też nie jest naiwny i takową propozycję ma wysunąć w najodpowiedniejszym momencie (…)

 

POLSKA AAR

1-15 maja 1952

odcinek 350

The Allies movement
(Ruch aliantów)​

Świat/Kraj​

Koniec apatii na froncie wschodnim – te słowa często pojawiały się w artykułach prasowych państw alianckich a to za sprawą rozpoczęcia wielkiej ofensywy mającej doprowadzić do wyzwolenia ziem Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy, a także w konsekwencji sprawić upadek ZSRR. Zanim to jednak nastąpi przed sprzymierzonymi wielkie zadanie do wykonania – neutralizacja wrogich sił na Kresach i na ziemiach ukraińskich. Jeśli do końca lata alianci osiągną i wyzwolą Kijów, będzie to uznane za duży sukces, zważywszy, że Sowieci zgromadzili o wiele więcej sił na południu niż na północy. Nie zmąca to jednak bojowych nastrojów prasy, która widzi aliantów w lipcu w Kijowie, w sierpniu w Charkowie, a we wrześniu w Gorkach i Leningradzie. Oczywiście te fantasmagorie nie mają nic wspólnego ze stanem realnym na froncie, gdzie siły obydwu stron liczą sobie razem ponad 600 dywizji i w dodatku są wyrównane. Wojna na froncie wschodnim rozpoczyna się zatem na nowo…

1 maja w przemówieniu radiowym nadawanym w Gorkach Stalin zapowiada decydujący bój z aliantami aż do osiągnięcia ostatecznego zwycięstwa komunizmu w Europie. Społeczeństwo sowieckie zastraszone przez aparat bezpieczeństwa przyjmuje bez szemrania zapewnienia wodza o nadchodzącym zwycięstwie. Inaczej jest na szczytach władzy, gdzie odsunięty od pewnej części władzy Beria rozpoczyna ciche montowanie stalinowskiej opozycji.

2 maja br. w Szwecji odbywają się wybory parlamentarne w których tak jak w ostatnich wyborach wygrywa Partia Socjaldemokratyczna pod przewodnictwem Tage Erlandera, który ponownie obejmuje fotel premiera i tworzy rząd. Szwecja, która z uwagą przygląda się aktualnej sytuacji na froncie w Europie liczy na ewentualne pośrednictwo w rokowaniach między sprzymierzonymi a Sowietami, gdy siły tych obydwu bloków będą już na tyle wyczerpane, że obydwie strony pomyślą o stosownym rozejmie. Prasa szwedzka uważa, że alianci wysuną propozycję zawieszenia broni po odzyskaniu ziem państw nadbałtyckich i ukraińskich. Jednakże nie powinno się zapominać o froncie na Dalekim Wschodzie, gdzie alianci posuwają się daleko naprzód i ten właśnie front może zadecydować o kształcie powojennych granic w Europie i Azji.

Zwycięstwo socjaldemokracji w Szwecji – 2.V.1952.​

Na froncie wojny domowej w Chinach kompletny zastój, głównie za sprawą misji dyplomatycznej OPD do rządów w Guangzhou i Czongkingu w dniach od 2 do 10 maja, która miała doprowadzić obie strony do rozmów rozejmowych, jednakże nic takiego nie nastąpiło. Demokraci i nacjonaliści obwiniają się wzajemnie w rozmowie z przedstawicielem OPD o spowodowanie konfliktu. Iuliu Maniu, sekr. gen. OPD proponuje zwaśnionym stronom negocjacje w Bostonie w sprawie wypracowania satysfakcjonującego konsensusu, skutkującego w jego mniemaniu pełnym zjednoczeniem Chin. Jeśli przedstawiciele demokratów i nacjonalistów porzuca swoją prywatę w imię pełnej jedności kraju, wówczas należy spodziewać się znaczących zmian terytorialnych na Dalekim Wschodzie.

Wojna domowa w Sudanie zatacza tymczasem coraz szersze kręgi. Rząd centralny w Chartumie traci kontrolę nad południem kraju między 10 a 11 maja, kiedy to partyzanci zdobywają miasto Malakal. Sąsiednie kraje takie jak Egipt, Wspólnota Wschodnioafrykańska czy Belgia już wysłały nad granice kilka dywizji w obawie przed rozszerzeniem się niebezpieczeństwa buntu.

Sudan w ogniu wojny domowej – maj 1952.​

1 maja zostaje zakończona modernizacja samolotów myśliwskich pod dow. gen. Pawlikowskiego wchodzących w skład Polskiej Floty Myśliwskiej. Nowe maszyny, WSK Mielec LIM-1 z pewnością sprawdzą się już wkrótce z powodzeniem w działaniach na froncie wschodnim. Dziesięć dni później Państwowa Wytwórnia Samolotów zakończyła prace nad dokumentacją poświęcona projektowi budowy turboodrzutowego samolotu bezpośredniego wsparcia lotniczego bliskiego zasięgu (PZL P-44 Jaskółka). Umożliwi to w krótkim czasie zmodernizowanie posiadanych sił lotnictwa szturmowego, którego dowódca gen. Heller tego samego dnia w uznaniu poprzednich zasług został podniesiony do rangi marszałka lotnictwa. A inżynierowie z PWS rozpoczęli już prace nad ulepszeniem stworzonej przez siebie dokumentacji.

Modernizacja sił myśliwskich.


Prowadzone badania w kierunku rozwoju sił lotniczych.​

Inne działania dyplomatyczne – I połowa maja​

Poza oczywistymi naciskami służb wywiadowczych wielu państw na Sudan z racji toczącej się tam wojny domowej na uwagę zasługują także działania dyplomatyczne krajów Paktu Alpejskiego związane z obecnością ich misji wojskowych w Nigerii, Beninie-Sahel oraz Federacji Malijsko-Senegalskiej (Mali). Być może dążenia Francji i Włoch oscylują w wywołaniu podobnych buntów na wzór tych z Sudanu, aby móc skorzystać na zmianach rządów w tych krajach. USA starają się przywrócenie swojego prymatu w państwach latynoamerykańskich za sprawą misji w Ekwadorze, Kostaryce, na Kubie i w Panamie. Zwraca uwagę też aktywność brytyjskich służb wywiadowczych, które starają się zatrzymać w Układzie Bezpieczeństwa Belgię i Holandię, chociaż społeczeństwa tych krajów opowiadają się za powrotem do idei neutralności. Japońskie misje w Bangkoku i Czongkingu służą wzmocnieniu Unii Indochińskiej, a w drugim przypadku interesom handlowym. Kraje skandynawskie oraz Paktu Alpejskiego w dalszym ciągu wymieniają się doświadczeniami.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Front dalekowschodni: I połowa maja – kolejny desant tym razem na Płw. Kamczatka przesądza o przewadze wojsk sprzymierzonych w tym regionie świata, Sowieci wciąż nie wyszli ze stanu zaskoczenia, a i nie mogą się za bardzo liczyć na posiłki, zważywszy na istniejący front wschodni. 1.V. – początek desantu wojsk amerykańskich na Kamczatkę, zwycięstwo pod Pietropawłowskiem na półwyspie. 2.V. – dywizje amerykańskie, nowozelandzkie i australijskie wygrywają starcie pod Bogorodskoje w dorzeczu Amuru zmniejszając kocioł okrążonych wojsk sowieckich. 5.V. – Amerykanie i Holendrzy (gen. McClure i van der Weken) rozwijają natarcie w stronę Mogoczy licząc na szybkie opanowanie Jakucka. 6.V. – dowódcy alianccy, gen. Raff i Grittenberger zdobywają Pietropawłowsk Kamczacki. 10.V. – korpus piechoty gen. Hodesa dociera do Komsomolska n/Amurem i przejmuje to miasto. 12.V. – kolejny sukces sprzymierzonych – oddziały piechoty zdobywają wzgórze Ałdan (gen. Gill). 15.V. – Olekmińsk i Chandynga w ręku aliantów po ich opanowaniu przez wojska amerykańskie, gen. Nunes Gomes z Mozambiku i gen. Bolte z US Army stoją teraz przed okazją do natarcia na Jakuck; sprzymierzeni wygrywają też starcie pod Magadanem; tego dnia dochodzi też do zamknięcia wrogich sił pod Chabarowskiem za sprawą zdobycia Bogorodskoje, wkrótce powinno dojść do likwidacji tego kotła.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim w połowie maja – zamknięcie Sowietów pod Chabarowskiem, spodziewane natarcie na Jakuck oraz desant na Płw. Kamczatka to główne wydarzenia tego okresu.​

Front wschodni: I połowa maja – długo oczekiwana ofensywa w końcu ruszyła i dała spodziewane rezultaty w postaci odzyskania okręgu królewieckiego oraz części ziem litewskich i polskich. 5.V. – początek natarcia 121 dywizji sprzymierzonych pod dowództwem lorda Gorta na okręg królewiecki, przekonywujące zwycięstwo otwiera drogę do opanowania tego terenu. 7.V. – dwaj niemieccy marszałkowie, Speidel i Heusinger rozpoczynają atak w stronę Suwalszczyzny, Sowieci uciekają w popłochu. 8.V. – wróg próbuje zastąpić drogę sprzymierzonym kierując trzy dywizje pancerne T-62 na Suwałki, ale zostaje szybko zmuszony do odwrotu. 9.V. – alianci rozbijają zwartą obronę sowiecką liczącą 44 dywizje (marsz. Kulik) pod Królewcem. 11.V. – 5 sowieckich dywizji gen. Sandałowa zostaje przepędzonych spod Królewca, alianci wypierają też posiłki gen. Antonowa i marsz. Korfesa. 12.V. – alianci (gen. Collins) zdobywają kontrolę nad Królewcem; tego samego dnia gen. Aymonnino nie jest w stanie utrzymać Suwałk i wycofuje się na Podlasie; alianci rozpoczynają kontruderzenie w kierunku Bielska (marsz. Maczek); sowieckie odrzutowce pod wodzą gen. Reszetnikowa wygrywają bitwę powietrzną z aliantami nad niebem Bydgoszczy i Torunia. 13.V. – gen. Collins rozpoczyna atak w stronę Kłajpedy, który kończy się powodzeniem; sprzymierzeni kontynuują pomyślną ofensywę w kierunku Bielska Podlaskiego, a nad niebem Warszawy znowu przegrane starcie powietrzne z odrzutowcami wroga (gen. Kozaczenko). 15.V. – sprzymierzeni wyzwalają Kłajpedę, a do Królewca wchodzą kolejne wzmocnienia sił alianckich, wkrótce powinna się rozpocząć operacja wyzwolenia ziem litewskich i Grodzieńszczyzny.

Bitwa pod Suwałkami (7.V.).


Sytuacja na froncie wschodnim w połowie maja – odzyskanie okręgu królewieckiego i parcie w stronę ziem litewskich to dobre prognostyki przed nadejściem lata i możliwością przełamania w którymś miejscu zwartej obrony sowieckiej.​

Wrocław, Tymczasowa Siedziba Prezydenta RP, 14 maja

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Mikołajczyk: (…)Panie Prezydencie, pańskie przemówienie radiowe z 3 maja podniosło jeszcze bardziej nastroje patriotyczne wśród społeczeństwa, duch walki w narodzie wciąż jest taki sam jak w dniu wybuchu wojny, ale po waszej mowie jest jeszcze większa konsolidacja.

Raczkiewicz: Dziękuję za pamięć o przemówieniu. Rozmawiałem wczoraj z Andersem. Jest zdania, że ofensywa która rozpoczęła się 9 dni temu powinna być ostatnią wyprawą wojenną z udziałem wojsk polskich na Wschód. Powstanie demokratycznej Rosji jest celem po który idziemy, jestem tego samego zdania.

Mikołajczyk: Związek Polaków na Kresach uważa, że do Polski powinny być wcielone ziemie białoruskie wraz z Mińskiem czyli to co proponowano Piłsudskiemu w 1921 r. a czego ostatecznie nie przyjął.

Raczkiewicz: Myślę, że powinniśmy stać na straży dobrosąsiedzkich relacji z Rosją, ale jeżeli ten kraj ma składać się jedynie z rdzennych ziem ruskich to istotnie oczekiwania Kresowiaków są uzasadnione. Tylko co na to zachodni alianci? Chcą wprowadzić demokratyczną Rosję do OPD, co więcej na miejsce stałego członka RB OPD, czy będziemy w stanie przeforsować własne zdanie w tej kwestii?

Mikołajczyk: Jeśli odpowiednio wcześniej zaakcentujemy prawa Polski do tych ziem i zapowiemy przekształcenie kraju w republikę federacyjną to wtedy nic nie stoi na przeszkodzie by owo zadanie zrealizować.

Raczkiewicz: Republika federacyjna to istotnie przyszłość Polski i przychylam się do waszego pomysłu, Premierze. Nie będziemy w stanie objąć żywiołu ukraińskiego i białoruskiego z litewskim na Kresach jeśli nie będą w równym stopniu respektowane prawa owych mniejszości.

Mikołajczyk: Odpowiedni projekt zmiany konstytucji przygotowuje już Partia Liberalna, więc nie jest to aż taka moja innowacja. Po prostu oni pierwsi zauważają, że tak dużym państwem po wojnie nie będzie możliwe rządzić za pośrednictwem jedynie rządu w Warszawie, potrzeba dużej decentralizacji aby móc skuteczniej sprawować władzę.

Raczkiewicz: Ufam, że przeforsują ten projekt w parlamencie zanim wojska alianckie wkroczą na ziemie białoruskie. I będziemy mieć ponownie Rzeczpospolitą Obojga Narodów, choć w innych proporcjach (…)

 

POLSKA AAR

16-31 maja 1952

odcinek 351

The difficult unity
(Trudna jedność)​

Świat/Kraj​

Kryzys wewnętrzny jaki stał się udziałem Chin i wynikająca z tego wojna domowa tocząca się od lutego oznacza wyzwanie rzucone Organizacji Paktu Demokratycznego i być może najtrudniejsze zadanie aniżeli zapewnienie pokojowego współistnienia narodów po zakończeniu IV wojny światowej. Iuliu Maniu, sekretarz generalny OPD nie zasypia jednak gruszek w popiele i działa jak jeszcze nigdy dotąd. Udaje mu się wynegocjować za pośrednictwem przedstawicieli Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (Wietnam, RFN) zawieszenie broni między nacjonalistami a demokratami zawarte w dniu 16 maja i powrót do rozmów na temat zaprowadzenia ładu w Chinach. Negocjacje zapowiedziano na 26-31 maja w Bostonie, głównej siedzibie OPD.

Z przemówienia otwierającego negocjacje ws. Chin w dniu 26 maja

Maniu: (…) Drodzy przedstawiciele rządu z Czongkingu i Guangzhou! Przed wami stoi niepowtarzalna szansa na położenie kresu niepokojom, jakie wciąż trawią Chiny od dziesiątek lat. Jesteście prawomocnymi delegatami swoich rządów i nic nie szkodzi na przeszkodzie byście się wzajemnie mogli w końcu porozumieć. Pomyślcie o losach swojej Ojczyzny na następne lata. Czy dojrzewanie młodego pokolenia w atmosferze permanentnego napięcia wewnętrznego, zagrożenia międzynarodowego nie będzie rzutować na prestiż kraju i sytuację w poszczególnych prowincjach narodowych? Świat jest i tak wystarczająco doświadczony poprzez wydarzenia długotrwałej wojny światowej, która oby była ostatnią w dziejach ludzkości. Myślcie o przyszłości, nie o teraźniejszości, nie o antagonizmach jakie was dzielą, odnajdźcie w sobie to co przyczyni się do tego, że Chiny staną się wreszcie godnym uwagi partnerem politycznym i handlowym. OPD pomoże wam odzyskać utracony blask potęgi jaką byliście jeszcze w XVII czy XVIII wieku. Zasiądźcie jednak do rozmów, gdyż nie ma narodów nacjonalistów czy demokratów, jest jedynie naród chiński (…)

Negocjacje wewnątrzchińskie odbywające się w dniach od 26 do 31 maja były bardzo trudne ze względu na różnice jakie dzieliły obydwa przedstawicielstwa danych rządów. Udało się jednak odnaleźć i wspólne mianowniki działań politycznych, które umożliwiły rozwój negocjacji po kryzysie z pierwszych godzin debatowania nad sytuacją wciąż rozbitych Chin. Maniu obiecał, że jeżeli delegaci wypracują odpowiedni konsensus wspomoże odnowione Chiny w staraniach o uzyskanie stałego miejsca w RB OPD oraz zapewni pełną wypłatę odszkodowań za poniesione przez ten naród straty w czasie interwencji alianckiej z lat 1948-1949, szczególnie dla mieszkańców żyjących w okręgach Kunming i Czongking.

Z przemówienia delegata Nacj. Chin z 30 maja

Li Chen Jen: (…) czyniąc niewielki krok w stron odbudowy demokracji w Chinach i trwałego zaprowadzenia pokoju liczymy na współpracę z sąsiadami, a przede wszystkim z Koreą. Jesteśmy skłonni do zawierzenia OPD mimo smutnych wspomnień, wynikających z niewinnych cierpień chińskiego narodu. Ufamy, że nie zostawicie Chin na pastwę sojuszu sowieckiego i militarystycznej Unii Indochińskiej wspieranej dodatkowo przez Japonię (…)

Z przemówienia delegata Dem. Rep. Chin z 30 maja

Chen Jitang: (…) godząc się na położenie kresu wewnątrzchińskich utarczek ufamy w siłę zapewnień sekretarza generalnego OPD od którego oczekujemy nie tyle udzielenia gwarancji nowym chińskim granicom co zabezpieczenia naszego kraju od zagrożeń z północy i południa. Jedność Chin uzyskana za cenę gwarancji, podniesienia naszego prestiżu poprzez stały udział w Radzie Bezpieczeństwa z pewnością będzie policzkiem dla tych krajów azjatyckich, które tego przywileju nie otrzymały (…)

Negocjacje po dość burzliwym początkowym przebiegu kończą się jednak sukcesem połączonych sił dla odbudowy Chin. Ustalono, że demokraci dopuszczą nacjonalistów do udziału w rządzie. Prezydent Dem. Rep. Chin, Li Jishen zgodził się na ustąpienie z funkcji i objęcie fotela wiceprezydenta tworzonego od podstaw nowego kraju. Prezydentem zostaje bowiem Tse-ven Soong, lider nacjonalistów. Kadencję prezydencką określono na 7 lat, postawiono zatem na silną prezydenturę. Premierem rządu Republiki Chińskiej został dotychczasowy szef rządu Dem. Rep. Chin, Li Zongren. Chińczycy postanowili zatem po powiedzeniu sobie kilku gorzkich słów połączyć siły w celu obrony przed wieloma zagrożeniami. Pojawienie się zjednoczonego państwa chińskiego oznacza radykalną zmianę na mapach Dalekiego Wschodu…

Terytorium i rząd Republiki Chińskiej z 31.V.1952.


Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa OPD.​

Maniu godząc się na zjednoczenie Chin i oferując im fotel stałego członka Rady Bezpieczeństwa liczy na ich udział w wojnie przeciwko sojusznikom ZSRR tj. Turkiestańskiej i Mongolskiej Republice Ludowej. Obydwa te kraje zawłaszczyły sporą część terytoriów chińskich zatem przekonanie Tse-ven Soonga do wypowiedzenia wojny nie powinno nastręczać wielu trudności, a na pewno przyczyniło by się do wzrostu prestiżu zjednoczonego państwa chińskiego.

W Afryce nurtującym wciąż problemem pozostaje wojna domowa w Sudanie, która rozszerza się coraz bardziej. 18 maja powstańcy opanowują Wadi Halfę, a tym samym sprawują też kontrolę nad północą kraju. Nie ustają naciski obcych wywiadów na sudańskich polityków co tylko wzmaga niepokoje w tym państwie, którym jest coraz trudniej rządzić. Władze Sudanu zaapelowały do sąsiednich krajów o pomoc w rozbiciu niebezpiecznej rebelii.

Wojna domowa w Sudanie – stan na koniec maja 1952 r.​

Inne działania dyplomatyczne – II połowa maja​

Teatrem działań wywiadowczych oprócz pogrążonego w chaosie Sudanu staje się także terytorium Federacji Malijsko-Senegalskiej, gdzie coraz silniej odczuwa się tendencje odśrodkowe (Senegal, Mali, Mauretania). Stany Zjednoczone odgrywają coraz większą rolę w kształtowaniu polityki wewnętrznej Panamy, Gwatemali czy Kuby. Postronni obserwatorzy uważają, że po zakończeniu wojny z ZSRR, USA powrócą do polityki nieangażowania się w problemy europejskie za cenę ponownego wprowadzenia doktryny Monroe z 1823 r. Wielka Brytania natomiast działa w kierunku ograniczenia zbrojeń Republiki Włoskiej co w kontekście jej udziału w porozumieniu z Francją może oznaczać nasilenie zagrożenia dla granic Paktu Iberyjskiego, a tym samym wybuchu nieobliczalnego konfliktu w Europie. Niestety brytyjskie wysiłki kończą się niepowodzeniem.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.


Brytyjska próba powstrzymania obecnej polityki Włoch.​

Front dalekowschodni: II połowa maja – wojska sprzymierzonych kontynuują ofensywę na Syberii, likwidując kocioł pod Chabarowskiem oraz podejmując próby okrążenia sił sowieckich na Płw. Kamczatka. 17.V. – gen. Gill pomyślnie kończy starcie w lasach majskich na szlaku do Jakucka; z Olekmińska zostają wycofane oddziały mozambickie gen. Nuno Gomesa z powodu szarży dywizji gen. Gorodowikowa. 21.V. – Sowieci zatrzymują amerykański desant pod Palaną na Kamczatce, sprzymierzeni budują linię obronną pod Pietropawłowskiem. 24.V. – zwycięstwo wojsk gen. Simpsona pod Olekmińskiem zatrzymuje natarcie Sowietów w tym kierunku. 25.V. – okrążeni Sowieci pod Chabarowskiem powstrzymują atak wojsk alianckich licząc jeszcze na odsiecz. 26.V. – kolejny atak sprzymierzonych w kotle chabarowskim pozbawia jednak ich tej nadziei, do niewoli trafiają żołnierze z 21 dywizji. 27.V. – wojska amerykańskie usiłują okrążyć jednostki sowieckie na Płw. Kamczatka, ale natarcie na Mogoczę kończy się fiaskiem.

Likwidacja kotła pod Chabarowskiem (26.V.) – wzrastająca przewaga aliancka na Dalekim Wschodzie.​

Front wschodni: II połowa maja – alianckie natarcie w pełni. Sprzymierzeni korzystają ze swojej znaczącej przewagi na poszczególnych odcinkach co skutkuje wyzwoleniem Suwałk czy Wołynia. 16.V. – gen. Collins nie utrzymał się w Kłajpedzie z powodu silnego naporu jednostek sowieckich. 18.V. – Sowieci ponownie przejęli Kłajpedę (marsz. Bogdanow); tego samego dnia wojska pancerno-zmotoryzowane gen. Schimpfa wkraczają na Suwalszczyznę, zajmując Suwałki. 19.V. – alianci zmuszeni do wycofania się z Suwałk, jednakże w stronę miasta zmierza około 60 dywizji sprzymierzonych. 20.V. – marsz. Okulicki i marsz. Krejci ponownie opanowują Suwalszczyznę. 21.V. – atak 123 dywizji alianckich na tereny Podlasia oznacza przejście do generalnej ofensywy na Wschodzie (marsz. Maczek). 22.V. – Bundeswehra przypuszcza nieudane natarcie na Stryj i Kołomyję, tracąc wiele ze stanu osobowego dywizji (gen. von Behr), zwycięstwo przychodzi w drugiej fazie ataku. 23.V. – zacięte walki pod Bielskiem Podlaskim i Stryjem. 26.V. – 96 dywizji alianckich pod dowództwem gen. Kutrzeby i feldm. Speidela rusza w stronę Wołynia i Kowla; korpus piechoty gen. Hoffmanna wyzwala Lwów. 27.V. – alianci wyzwalają Podlasie (gen. Sosnkowski). 28.V. – Sowieci na próżno starają się wyrzucić aliantów z Bielska Podlaskiego, obrona sprzymierzonych tężeje. 29.V. – krótkotrwałe opanowanie okolic Kowla przez niemieckie dywizje piechoty. 30-31.V. – na Wołyniu znajduje się już 29 alianckich dywizji, kolejnym ich krokiem będzie próba okrążenia sowieckich jednostek w okolicach Brześcia n/Bugiem.

Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu maja – ofensywa aliancka na Wołyń i Podlasie może zakończyć się otoczeniem wielu jednostek wroga w kotle brzeskim. Za wszelką cenę należy spróbować takiego manewru.​

 

POLSKA AAR

1-15 czerwca 1952

odcinek 352

The reactions
(Reakcje)​

Świat/Kraj​

Trudno opisać radość jaka zapanowała w Chinach po ogłoszeniu porozumienia między nacjonalistami a demokratami z Bostonu podpisanego i ogłoszonego 31 maja. Utworzenie nowej Republiki świętowano w Pekinie, Czongkingu, Guangzhou, Nankinie i w innych miastach chińskich. Wszędzie tam, gdzie radowano się nie tyle z zawieszenia broni co z faktycznego zjednoczenia kraju, uważano, że przed Chinami otworzyła się w końcu furtka do stania się prawdziwą potęgą militarną i gospodarczą, na razie jedynie lokalną w Azji, ale później na świecie, a wszystko przy poparciu jeszcze nie tak dawno wrogiej OPD. Takie było myślenie części społeczeństwa chińskiego, które żyło pod rządami nacjonalistów. Druga połowa społeczeństwa egzystująca pod rządami demokratów z ufnością spogląda w plany nowego rządu zjednoczonych Chin, który zapowiedział odnowienie sojuszu z Republiką Korei i postawienie tamy japońskiemu neomilitaryzmowi. Pierwszym sukcesem nowego rządu Chin było odzyskanie okręgu Bao’an k/Hongkongu (1.VI.), a przekazanego przez Wielką Brytanię, która przetrzymywała go od 1949 roku. Trzy dni później przedstawiono nową flagę zjednoczonych Chin, która została przyjęta przez aklamację w parlamencie w Czongkingu. Flaga symbolizuje pięć głównych prowincji-części Chin: Mandżurię, Chiny Centralne, Junnan, Szansi i Kwangsi jak i również pięć najpopularniejszych dialektów języka chińskiego.

Odzyskanie okręgu Bao’an (1.VI.) oraz nowa flaga zjednoczonych Chin (4.VI.). Potencjał gospodarczy nowego kraju.​

Reakcje na te bądź co bądź bardzo niespodziewane zjednoczenie w Chinach były diametralnie różne w krajach azjatyckich. Liga Azji Centralnej (Indie, Iran) zapowiedziała jak najrychlejsze uznanie niepodległości Republiki Chińskiej i rozwój dwustronnych kontaktów handlowych. Premier Indii, Jawaharlal Nehru wystosował jednak do OPD zapytanie w sprawie starań jego kraju o fotel stałego członka RB. Skoro Chiny uzyskały go w ekspresowym zdawało się tempie, dlaczego zatem Indie mają czekać następne lata na decyzję z Bostonu. Takie same stanowisko zajęło Cesarstwo Japonii, które zażądało dodatkowo od OPD gwarancji na utrzymanie swoich chińskich zdobyczy tj. Makau, Hajnanu i Tajwanu. Japonia zwleka z uznaniem niepodległych i zjednoczonych Chin, gdyż nie jest pewna stanowiska nowych władz chińskich, poprzednia japońska gwarancja niepodległości dotyczyła jedynie rządu nacjonalistów w Czongkingu, teraz jednak sytuacja się zmieniła. Japonia zaczyna „uruchamiać” swoich sojuszników z Unii Indochińskiej (Birma, Tajlandia, Laos, Wietnam, Malezja), by śmielej domagały się wystąpienia przedstawicieli Chin na sesji OPD względem prezentowanych roszczeń terytorialnych i dyskusji o nich. Kraje, które negatywnie ustosunkowały się do chińskiej niepodległości to oczywiście państwa skupione w Pakcie Nowej Azji (Pakistan, Afganistan, Tybet, Nepal, Bhutan). Tybet otrzymał już pogróżki od nowego rządu chińskiego, podobnie jak Turkiestańska Republika Ludowa (Sinciang), choć akurat tą groźbę alianci potraktowali jako zapowiedź włączenia się Chin do konfliktu przeciw ZSRR i jego sojusznikom. Nic takiego jednak nie ma miejsca, a premier Chin, marsz. Li Zongren w oświadczeniu wydanym w Pekinie w dniu 10 czerwca mówi m.in...

(…)Republika Chińska będzie dążyła do jednoczenia utraconych północnych i zachodnich terytoriów zawłaszczonych przez komunistyczne dyktatury kierowane z Ułan-Bator i Urumczi. Oczekujemy od rządu tybetańskiego, aby opuścił wrogi nam sojusz militarny i wszedł w skład zjednoczonych Chin, które ani chybi dziś są lokalną potęgą militarną, ale jutro staną się mocarstwem światowym. Pracujemy także nad zwróceniem macierzystych wysp chińskich i okręgu Makau przez Japonię. Nigdy więcej dla japońskiej obecności na kontynencie, już wkrótce zażądamy od tego kraju wypłaty wysokich odszkodowań za ich ostatnią wojnę z lat 1937-1944 (…)

Roszczenia terytorialne zjednoczonych Chin.​

Wojna domowa w Sudanie przeżywa swoje nowe oblicza. Przede wszystkim siłom rządowym udaje się rozbić groźne ogniska buntu w Malakal na południu kraju (1.VI.) jak i w El-Obeid (14.VI.). Jednakże rząd centralny w Chartumie utracił kontrolę nad jedynym morskim oknem na świat jakim był Port Sudan, który został opanowany przez buntowników w dniu 15 czerwca. Walka z powstaniem trwa zatem nadal w tym kraju. Nie przeszkadza to jednak wszelakiej maści agentów działać i podjudzać ludność cywilną na południu i na północy do kolejnych wystąpień zbrojnych przeciw rządowi. Z kolei na Bliskim Wschodzie francuscy agenci udaremnili próbę obalenia rządu premiera Libanu, Nazima al-Akkariego, który najwidoczniej cieszy się poparciem Paryża. Do czego zmierza Francja na Bliskim Wschodzie?

Sytuacja na wojnie domowej w Sudanie.


Nieudany przewrót rządowy w Libanie (2.VI.).​

Inne działania dyplomatyczne – I połowa czerwca​

Japonia jak już było wspomniane w dalszym ciągu wpływa na politykę poszczególnych krajów Unii Indochińskiej poczynając od Syjamu (Tajlandii). Stany Zjednoczone rozszerzają swoją strefę wpływów w Ameryce o Wenezuelę, gdzie jeszcze do tej pory stacjonują wojska brytyjskie pełniąc rolę porządkową. Oprócz tej innowacji pielęgnują też kontakty z rządem z San Jose i Panamy. Federacja Malijsko-Senegalska znajduje się na skraju wojny domowej i podobnie jak obecnie Sudan, podlega notorycznym wpływom innych państw. Trwa też konsolidacja państw skandynawskich.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Front dalekowschodni: I połowa czerwca – wojska amerykańskie kończą likwidować kocioł pod Chabarowskiem jak i próbują wyjść z ofensywą w kierunku Jakucka i jeziora Bajkał. 1.VI. – mozambicki gen. Nunes Gomes jak i jego amerykański kolega, gen. McAuliffe rozpoczynają natarcie w stronę lasów Mogoczy, stacjonujący tam Sowieci nie stanowią większej przeszkody dla sprzymierzonych. 2.VI. – na północy od Jakucka rozgorzała bitwa o Żygańsk, gdzie alianci uzyskują przewagę, licząc na obejście Jakucka od północy. 15.VI. – gen. Omar Bradley zajmuje Chabarowsk, a służby MP wyłapują ostatnich żołnierzy z armii Stalina, którzy nie złożyli broni w tym mieście.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim w połowie czerwca – zajęcie Chabarowska może przyśpieszyć działania wojenne na tym froncie skutkujące docelowo zdobyciem kontroli nad Jakuckiem i Irkuckiem.​

Front wschodni: I połowa czerwca – świetna passa sprzymierzonych na froncie przynosi olbrzymi sukces w postaci stworzenia kotła brzeskiego, gdzie broń złożyło aż 59 dywizji wroga, na pozostałych odcinkach frontu wytrwała obrona, desant pod Archangielskiem otwiera nowy front w Europie. 1.VI. – gen. Sosnkowski zatrzymuje atak na bagna poleskie pod Pińskiem, gdzie Sowieci zawzięcie się bronią; wojska litewskie wytrwale wytrzymują napór sowieckich dywizji piechoty na Podlasiu do czasu nadejścia posiłków; sowieckie lotnictwo wygrywa kolejną bitwę powietrzną nad niebem Gdańska, dotkliwie niszcząc kanadyjskie dywizjony myśliwskie. 2.VI. – gen. Sosnkowski i Kutrzeba wzmocnieni posiłkami alianckimi ruszają ponownie w stronę Pińska i mimo, że broni się tam ponad 30 dywizji wroga, osiągają upragniony cel – odwrót nieprzyjaciela; broni się Suwalszczyzna atakowana przez ugrupowanie gen. Anisimowa. 3.VI. – kolejny atak Sowietów na Podlasie, marsz. Szaposznikow musi się jednak obejść smakiem. 4.VI. – tego dnia amerykański korpus piechoty gen. Paula desantuje się pod Archangielskiem i niespodziewanie zajmuje ten ważny port. 5.VI. – starcie Rokossowski-Speidel pod Suwałkami. Niemiecki dowódca broni się kilka godzin, zanim Sowieci spasują. 6.VI. – ugrupowania gen. Schimpfa i feldm. Heusingera rozpoczynają bitwę o Tarnopol; korpus piechoty gen. von Behra wchodzi do Pińska, a tym samym zamyka w oblężeniu 59 dywizji wroga znajdujących się pod Brześciem n/Bugiem. 6-7.VI. – 150 alianckich dywizji dowodzonych przez marsz. Maczka rusza do ataku przeciw 59 nieprzyjacielskim dywizjom (55 dyw. piech., 3 dyw. panc., 1 dyw. zmot.) znajdującym się w okolicach Brześcia. Oddziały te kapitulują w nocy, a ich dowódca marsz. Woronow oddaje się do dyspozycji aliantów. W międzyczasie gen. von Behr ustąpił z Pińska, gdzie z odsieczą spóźniło się 15 sowieckich dywizji. Do Brześcia jeszcze tego samego dnia wchodzą Węgrzy. 7.VI. – 73 dywizje sprzymierzonych (m.in. feldm. Hansen) rusza w kierunku Podlasia, by wspomóc tamtejszą obronę. 8-9.VI. – wojska sowieckie marsz. Rokossowskiego ponownie nie mogą sforsować obrony sprzymierzonych na Suwalszczyźnie. Do Gdańska przybywa 15 amerykańskich dywizji piechoty, które kierowane są do okręgu królewieckiego. 10.VI. – marsz. Kulik w sile kilkunastu dywizji piechoty i aż 6 pancernych (T-54, T-62) uderza na zgrupowania marsz. Wavella pod Lwowem. Brytyjczyk dowodzący wojskami niemieckimi wytrzymuje jednak uderzenie wroga. 14.VI. – Sowieci odzyskują Pińsk, starając się teraz wyprzeć aliantów z Brześcia. 15.VI. – do Brześcia kierowana jest teraz część oddziałów sprzymierzonych (54 dywizje) którą dowodzi marsz. Maczek; korpus gen. Paula po opanowaniu Archangielska zdobywa kontrolę nad Mołotowskiem blisko jez. Onega.

Kocioł brzeski (6-7.VI.).


Sytuacja na froncie wschodnim w połowie czerwca – kocioł brzeski i jego likwidacja podbudował nastroje alianckie, dodatkowo wzmocnione przez desant Amerykanów pod Archangielskiem, stopniowo rysuje się przewaga sprzymierzonych. ​

Warszawa, siedziba Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego, 8 czerwca.

Głównodowodzący marsz. Anders w rozmowie telefonicznej z marsz. Maczkiem.

Marsz. Anders: (…) gratuluję, Stasiu! Odwaliłeś kawał dobrej roboty, brak tych dywizji powinien stworzyć potężną lukę w sowieckiej obronie.

Marsz. Maczek: Podziękowania należą się von Behrowi, umiejętnie przedarł się na tyły wroga i odciął go od wszelkich dostaw zaopatrzenia. Sowieci musieli kapitulować.

Marsz. Anders: Niemcy nie zapomnieli jak się walczy przeciw Sowietom, znają ich słabe punkty.

Marsz. Maczek: Heusinger i Hansen to prawdziwe woły robocze, daj im odpowiednie pełnomocnictwa a dokonają cudów, ale i my nie jesteśmy pozbawieni utalentowanych dowódców. Piękną pracę wykonuje dla nas Kutrzeba czy Okulicki, broniąc wyznaczonych odcinków.

Marsz. Anders: To dopiero początek odzyskiwania terenów, już teraz trzeba pomyśleć o zabezpieczeniu terenów na Kresach, sytuacja tam grozi wybuchem potężnego powstania narodowego.

Marsz. Maczek: Białorusini przestali uważać się za tutejszych i stąd te kłopoty, ale to już wybacz Władek, sprawa naszego rządu.

Marsz. Anders: Rozmawiałem z prezydentem. Litwa nie zgłasza pretensji do naszej akcji zbrojnej na Kresach, jeżeli dojdzie do takiej konieczności. Siły pacyfikacyjne dostarczą nam prawdopodobnie Amerykanie.

Marsz. Maczek: Jankesi sprawili nam wszystkim piękny prezent, zajmując bez huku wystrzału ważny Archangielsk.

Marsz. Anders: Amerykanie lubią nas zaskakiwać odnośnie przeprowadzanych desantów, podobnie jak na Dalekim Wschodzie. Czas mnie nagli, wizytuje dziś odcinek łomżyński. Ku Chwale Ojczyzny!

Marsz. Maczek: Ku Chwale Ojczyzny! (…)

 

POLSKA AAR

16-30 czerwca 1952

odcinek 353

The reform of democracy
(Reforma demokracji)​

Świat/Kraj​

Republika Chińska coraz bardziej obawia się postawy militarystycznej Japonii, a antyjapońskie demonstracje w wielu miastach Państwa Środka odgrywają coraz większe znaczenie w polityce wewnętrznej i narastaniu wojennych nastrojów w tym kraju. 24 czerwca Chiny odnawiają sojusz militarny i gospodarczy z Republiką Korei podpisany w Seulu. Dyplomatom koreańskim udaje się do owego porozumienia namówić także neutralną do tej pory Republikę Filipin, której prezydent i szef rządu w jednej osobie, Elpidio Quirino zaczyna dostrzegać, że neutralność jego kraju zdaje się zachęcać Unię Indochińską i Japonię do wystosowywania pretensji wobec Chin, wiedząc o tym, że ze strony pochłoniętych wojną aliantów i neutralnych Filipin nie grozi im nic złego. Sojusz Chin, Korei i Filipin określany przez prasę azjatycką mianem Unii Dalekowschodniej może na pewno na jakiś czas powstrzymać japońską natarczywość. Chiny aby ratować się na wypadek niespodziewanego desantu morskiego zakupiły od Kanady, Australii, RPA i Nowej Zelandii dwadzieścia w miarę nowoczesnych niszczycieli, dzięki którym będą mogli stale dozorować swoje jakże długie wybrzeże morskie. Również Korea posiada ok. dziesięciu nowoczesnych niszczycieli, a Filipiny zmodernizowany lekki krążownik, zatem marynarka wojenna Japonii licząca nieco ponad 40 niszczycieli nie będzie mogła mówić o znaczącej przewadze na wypadek konfliktu. Dodatkowo rząd czongkiński postanowił uhonorować najwyższymi odznaczeniami i jednoczesnym awansem na stopień marszałka polnego dowódców przynależących kiedyś do nacjonalistów i demokratów. Wzmocni to w ten sposób ich przywiązanie do nowej Ojczyzny.

Powstanie Unii Dalekowschodniej w Seulu (24.VI.) jest odpowiedzią na zagrożenie ze strony Unii Indochińskiej i Japonii.​

Rząd chiński nie poprzestaje w staraniach na rzecz odzyskania należnych mu terytoriów Tybetu i Turkiestanu (18. i 20.VI.), ale rzeczą naturalną jest fakt, że oba te kraje będą odmawiać takim prośbom, które równały by się utracie niepodległości. OPD kierowana przez Maniu stara się neutralizować spory między Tybetem a Chinami proponując negocjacje dwustronne na terytorium Indii. W tym przypadku nie będzie jednak mowy o pokojowym połączeniu się Tybetu i Chin jak w przypadku jedności nacjonalistów i demokratów. Negocjacje będą dotyczyły bardziej wzajemnych ułatwień w handlu i co najważniejsze uznania niepodległości zjednoczonych Chin przez Tybet i pozostałe kraje Paktu Nowej Azji. Jeśli chodzi o kryzys między Japonią a Chinami OPD zaproponowała Japonii jak i także Indiom uzyskanie fotela stałego członka Rady Bezpieczeństwa dla obniżenia wojowniczych nastrojów Tokio i ułagodzenia stanowiska Delhi, które już od dłuższego czasu domagało się tego samego co bez trudu uzyskały Chiny. 28 czerwca parafowano odpowiednie dokumenty w głównej siedzibie w Bostonie i od tej chwili RB składa się aż z 7 stałych członków (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Japonia, Indie). OPD przewiduje też powiększenie liczby niestałych członków także do siedmiu, zatem Rada Bezpieczeństwa będzie liczyła razem 14 przedstawicieli państw. Reforma ta zacznie obowiązywać od XIV kadencji RB czyli od 10 października br. Dobre informacje nadchodzą też z Sudanu, gdzie wojska rządowe zatrzymały ofensywę sił partyzanckich pod Berber, blokując im dojście do Chartumu od strony północnej. W dalszym jednak ciągu pod nominalną kontrolą buntowników pozostaje większość ziem Sudanu.

Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa OPD (28.VI.).


Tybet i Turkiestan odrzucają upokarzające żądania Chin (18., 20.VI.).


Sytuacja na wojnie domowej w Sudanie – stan na koniec czerwca.​

Inne działania dyplomatyczne – II połowa czerwca​

Kraje Paktu Alpejskiego, Francja i Austria rozpoczynają ciąg wzajemnych wizyt dyplomatycznych co szczególnie nie podoba się Republice Federalnej Niemiec, zaniepokojonej rozwojem współpracy francusko-austriackiej mimo zapewnień obydwu stron o zawiązywaniu jedynie szerszych kontaktów handlowych. Bangkok ciągle też jest miejscem spotkań tajlandzkich i japońskich dyplomatów, a tutaj może chodzić np. o uzgadnianie danego stanowiska w sprawie dotyczącej stosunków z Chinami. Całości dopełniają działania dyplomatyczne Stanów Zjednoczonych w kontaktach z Kubą, Gwatemalą i Ekwadorem.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

Polski wywiad zakłada w Japonii siatkę wywiadowczą, która ma za zadanie zorientować się w czynach i zamiarach rządu tego kraju, czy istotnie dąży on do zradykalizowania nastrojów w kraju Kwitnącej Wiśni i pokierowania ekspansją w stronę Chin czy Korei. 22 czerwca zostaje podpisane porozumienie między Polską a RFN w sprawie przekazania planów dokumentacji dotyczącej budowy ulepszonych samolotów bezpośredniego wsparcia w zamian za dostawy zaopatrzenia dla licznych dywizji na froncie wschodnim. 8 dni później Państwowe Zakłady Lotnicze kończą pracę nad planami konstrukcji ulepszonych bombowców taktycznych z napędem turboodrzutowym (PZL P-220 B Krogulec). Aktualnie prowadzone są prace nad udoskonaleniem myśliwca przechwytującego o napędzie turboodrzutowym (WSK LIM-2).

Odnowienie siatki wywiadowczej w Japonii.


Badania technologiczne dot. rozwoju sił lotniczych.​

Front dalekowschodni: II połowa czerwca – alianci próbują się przebić w stronę Irkucka i w głąb Płw. Kamczatka, ale udaje się tylko to drugie zadanie. Pod Irkuckiem i w rejonie jez. Bajkał opór sowiecki gęstnieje. 16.VI. – gen. Kubena rozgramia sowiecką obronę pod Palaną w środkowej części Płw. Kamczatka, siły alianckie ruszają ku Anadyrowi. 19.VI. – ciężkie walki pod Magadanem, gdzie gen. Stockhart prowadzi aliantów w kierunku na Wierchojańsk i aby okrążyć Sowietów na Kamczatce. 26.VI. – Sowieci zatrzymują alianckie natarcie w stronę Mogoczy i jednocześnie na Irkuck.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim przy końcu czerwca – sprzymierzeni są w trakcie wycofywania wojsk spod Chabarowska i Komsomolska n/Amurem w kierunku na Irkuck i Jakuck.​

Front wschodni: II połowa czerwca – alianci trochę przeliczyli się z siłami licząc na powtórkę tak udanego dla nich rozwiązania w postaci likwidacji kotła pod Brześciem n/Bugiem. Starali się uczynić to samo pod Białymstokiem, ale 40 dywizji stawiało zacięty opór 104 dywizjom sprzymierzonych, a co za tym idzie oddalają się szanse na likwidację kolejnego dużego zgrupowania wojsk sowieckich na froncie. 16.VI. – Sowieci rozpoczynają serię ataków na dywizje ukraińskie i węgierskie pod Kowlem, ale obrońcy tych terenów radzą sobie z tym natarciem. 17.VI. – marsz. Okulicki rozpoczyna ofensywę w stronę sowieckich pozycji obronnych pod Słonimem, opanowanie tego terenu powinno przynieść koncentryczny atak w stronę Grodzieńszczyzny i zamknięcie sowieckich dywizji w okolicach Białegostoku; pod Kowlem porażkę ponosi natarcie marsz Mierieckowa. 18.VI. – Armia Czerwona zmusza amerykański korpus piechoty gen. Paula do ewakuacji z Mokotowska pod Archangielsk. 20.VI. – rozpoczynają się walki pod Pińskiem i generalnie na Polesiu, gdzie do ataku rusza ugrupowanie marsz. Maczka. 23.VI. – gen. Paul składa broń pod Archangielskiem, miasto na powrót wróci pod kontrolę Sowietów. 25.VI. – Sowieci rozbici pod Pińskiem wskutek ataku 88 dywizji marsz. Maczka, w tym samym dniu do Słonima wchodzi 59 dywizji pod dow. marsz. Okulickiego, rozpoczyna się walka o Grodzieńszczyznę. 26.VI. – niemiecki feldm. Speidel rusza spod Suwałk na sowieckie dywizje piechoty w okolicach Grodna, łączna liczba użytych przez aliantów dywizji to aż 101, w krótkim czasie powoduje to, że 21 sowieckich dywizji wycofuje się pod Wilno. 27.VI. – brytyjski marszałek, lord Gort próbuje zaatakować z okręgu królewieckiego, mając pod sobą ponad 60 dywizji różnych typów uzbrojenia, ale siły Armii Czerwonej stacjonujące pod Olitą (Alytus) zatrzymują natarcie. 28.VI. – w dalszym ciągu napływają amerykańskie i kanadyjskie wzmocnienia na front wschodni, w tej połowie miesiąca liczba desantowanych dywizji oscyluje w granicach dziesięciu. 29.VI. – do Grodna wchodzi dywizja piechoty zmotoryzowanej gen. Spry i to wystarczy do okrążenia 40 sowieckich dywizji pod Białymstokiem, alianci starają się natychmiast o zlikwidowanie tego kotła, pierwszy atak feldm. Speidela kończy się jednak fiaskiem. Dodatkowo Spry nie utrzymał pozycji w Grodnie i musi się ewakuować z powrotem pod Słonim. 30.VI. – otuchę w serca aliantów wlewa natomiast marsz. Maczek, który w pięknym stylu wyzwala Pińsk. Sprzymierzeni próbują po raz kolejny doprowadzić do upadku oporu Sowietów w Białymstoku, jednakże wróg trzyma się bardzo twardo i nie zamierza składać broni.

Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu czerwca – nieudany kocioł białostocki może mieć wpływ na dalszy etap ofensywy sprzymierzonych na froncie.​

Boston, główna siedziba Organizacji Paktu Demokratycznego, 29 czerwca

Sekretarz generalny OPD, Iuliu Maniu w rozmowie z premierem Stanisławem Mikołajczykiem.

Mikołajczyk: (…)Panie Sekretarzu Generalny, Polska jako stały członek Rady Bezpieczeństwa zapytuje czemu do składu dokooptowano oprócz Chin także Indie i Japonię, czy nie spowoduje to paraliżu decyzyjnego wskutek obecności aż siedmiu stałych członków?

Maniu: Musimy ograniczyć napięcie międzynarodowe w Azji Centralnej i Dalekowschodniej właśnie poprzez takie obietnice i spełnienia tych oczekiwań. Są to duże narody, a dzięki temu powinno nam się udać skłonić Chiny do interwencji przeciwko Turkiestanowi i Mongolii. Ułatwi nam to późniejsze obalenie dyktatury Stalina.

Mikołajczyk: Jest to dość ryzykowna gra, a w obliczu kolejnego kryzysu w stosunkach chińsko-japońskich może dojść do paradoksalnej sytuacji, Pan wie o czym ja myślę.

Maniu: Działania organizacji nastawione są na dążenie do załatwiania wszelkich konfliktów czy kryzysów dyplomatycznych na zasadzie dwustronnych bądź wielostronnych negocjacji. Wiem doskonale, że oprócz Chin zbroją się także Indie z Pakistanem czy Korea, ale kraje te są w bezpośrednim sąsiedztwie ZSRR dlatego OPD nie może im czegoś odgórnie nakazać. Pokojowe zjednoczenie Chin to istotny i chyba największy sukces organizacji od jej powstania w 1946 roku.

Mikołajczyk: Jak przedstawiają się plany OPD odnośnie losów ziem rosyjskich po wyzwoleniu ich spod dyktatury stalinowskiej?

Maniu: Zamierzamy reaktywować niepodległość krajów zakaukaskich, które powrócą do tradycji pielęgnowania swojej państwowości, tutaj szczególnie mówię o Ormianach, Gruzinach ale i o Azerach, mimo, że ich niepodległość w XX wieku trwała bardzo krótko. Niepodległość czeka też ludy Azji Centralnej a może i Dalekowschodniej, choć wiele tu będzie zależało od stopnia świadomości tych ludów. Może być też tak, że zostaną przydzielone mandaty powiernictwa nad wybranymi terenami przez OPD. Tak jak w przypadku przyznanej ostatecznie Maroku Sahary Zachodniej.

Mikołajczyk: Minister Romer powinien przekazać Panu stanowisko Polski w sprawie granic wschodnich i kształtu powojennej Rosji.

Maniu: Sprawa Rosji i jej granic jak i wszelkich nabytków terytorialnych będzie przedmiotem jeszcze wielu konferencji, z udziałem rosyjskiego komitetu emigracyjnego z Londynu, który przedstawił swój punkt widzenia. Wg tego programu Rosja ma mieć dostęp do Morza Ochockiego, Czarnego, Białego i Bałtyku jeśli chodzi o morza dostępne dla okrętów wojennych czy handlowych, domagają się także części ziem wsch. Ukrainy i całej Białorusi, czyli ich żądania zahaczają z tym o czym mówił wasz przedstawiciel w rozmowie ze mną.

Mikołajczyk: Liczę na udział polskiego przedstawiciela w rokowaniach dotyczących granic nowej Rosji po rozbiciu oporu komunistów (…)

 

POLSKA AAR

1-15 lipca 1952

odcinek 354

The diplomatic noose
(Matnia dyplomatyczna)​

Świat/Kraj​

Zjednoczone Chiny nadal wywołują światowe kontrowersje, głównie z powodu ich ciągłych żądań terytorialnych względem Tybetu i Turkiestańskiej Republiki Ludowej. Ich nieokiełznany imperializm zaczyna coraz bardziej przeszkadzać Iuliu Maniu, sekretarzowi generalnemu OPD, którego wypowiedź do prasy „Mogliśmy to inaczej rozwiązać” robi duże wrażenie w Chinach i w głównych państwach regionu. Rząd zjednoczonych Chin ani myśli na razie wypowiadać wojnę Sowietom i ich sojusznikom, poświęcając się rozwojowi sił zbrojnych, wojsk lotniczych i floty morskiej. Nie ustaje jednak w wysiłkach na rzecz przejęcia Tybetu i TRL i dlatego też dochodzi do kryzysu dyplomatycznego w tym regionie. Indie proponują Tybetowi unię jak też pozostałym krajom wciśniętym między Tybetem a Indiami, a mianowicie Bhutanowi i Nepalowi. Jednakże ta jakże „korzystna oferta” nie zostaje ostatecznie przyjęta przez rząd w Lhasie nawet za cenę ustabilizowania sytuacji na polu dyplomatycznym z Chinami.

Cesarstwo Japonii aby odzyskać zaufanie sekr. gen. OPD i niejako „podziękować” za zgodę wszystkich członków OPD na przejęcie stałego miejsca w Radzie Bezpieczeństwa wypowiada wraz z krajami Unii Indochińskiej wojnę ZSRR i jego sojusznikom. Dzieje się to dokładnie o północy 6 lipca. Jest to wojna typowo propagandowa, gdyż na Dalekim Wschodzie prym aktualnie wiodą Amerykanie i nie jest możliwe, aby część sowieckiego terytorium znalazła się w ręku Japonii lub jej sojuszników.

6.VII.1952 – wojna Unii Indochińskiej z ZSRR.​

Wojska rządowe pod dowództwem gen. Campbella rozgramiają siły partyzanckie pod Berber (1.VII.) i hamują rozwój powstania we wschodnim Sudanie. Do pełnego opanowania sytuacji w kraju jest jednak bardzo daleko. Prędzej należy się spodziewać poważnych tarapatów strony rządowej, jako że powstańcy nie zamierzają złożyć broni, opłacani przez ludzi wywiadów różnych państw.

12 lipca opinią publiczną wstrząsa ujawniona informacja o udanym japońskim sabotażu w jednej z chińskich fabryk zbrojeniowych, z pewnością ten fakt przyczyni się do jeszcze większego zaognienia sytuacji i wręcz przyśpieszenia wyścigu zbrojeń w regionie. Japonia wypowiadając wojnę ZSRR chce jakoby przyspieszyć wdrażanie nowych projektów technologicznych w życie, a zarazem móc szybciej usprawnić i zmodernizować armię. Chiny pragną tego kroku dotrzymać, zatem szykuje się wręcz dramatyczna walka o przetrwanie dla tych dwóch narodów na Dalekim Wschodzie…

Japoński sabotaż.​

Inne działania dyplomatyczne – I połowa lipca​

Zelżał nieco nacisk służby wywiadowczych wielu krajów na Federację Malijsko-Senegalską. Przedstawiciele wywiadów koncentrują za to swoje wysiłki na rozwoju wpływów w niepodległym jeszcze Sudanie. USA zdecydowały podobnie jak Wielka Brytania, która zresztą była do tego zmuszona rezolucją OPD o natychmiastowej ewakuacji wszelkich sił zbrojnych z terytoriów niepodległych krajów Ameryki Łacińskiej. Oba kraje alianckie musiały również uznać za niebyłe możliwość swobodnego przekraczania granicy tych krajów, jako zawierane wcześniej pod przymusem przez nowe rządy tych państw. Uwaga OPD dotyczyła także wpływów amerykańskich i brytyjskich w Afryce i na Bliskim Wschodzie. W niczym to jednak nie przeszkadza amerykańskim doradcom wojskowym przebywać w Panamie, na Kubie, w Kostaryce czy Gwatemali.

Najważniejsze sukcesy dyplomatyczne.​

2 lipca Polska podpisała umowę dyplomatyczną z rządem RFN na podstawie której przekazano temu państwu plany dokumentacji technicznej nowego typu turboodrzutowego bombowca taktycznego (WSK Mielec LIM-6P), a pozyskano dostawy rzadkich minerałów. Dwa dni później Państwowe Zakłady Inżynieryjne zakańczają prace nad opracowaniem projektu poświęconego ulepszonemu typowi myśliwca turboodrzutowego. Aktualnie prowadzone są prace związane ze zbudowaniem pierwszego polskiego myśliwca ponaddźwiękowego, licencję na jego budowę zakupiono w USA.

Umowa polsko-niemiecka.


Aktualne badania technologiczne.​

Front dalekowschodni: I połowa lipca – Amerykanie po zdobyciu Komsomolska i Chabarowska oraz oparciu linii frontu o rzekę Amur nie podejmują tak bardzo ofensywnych działań wojennych jak to miało miejsce jeszcze miesiąc temu. Starają się uzyskać kontrolę nad Płw. Kamczatka oraz zdobyć Jakuck. 2.VII. – pod Mogoczą dochodzi do bitwy w której zdecydowaną przewagę uzyskują Amerykanie kierowani przez gen. Kubenę. Dąży on do przedostania się w okolice jez. Bajkał i w rejon granicy z Mongolią. 6.VII. – wszystkich aliantów zaskakuje wieść o wypowiedzeniu wojny ZSRR przez Japonię oraz Unię Indochińską, jednakże Japończycy nie są w stanie uszczknąć za wiele na Dalekim Wschodzie z posiadanego władztwa aliantów, zatem ich wojna jest czysto propagandowym zagraniem. Chociaż oczywiście ich lotnictwo będzie na pewno groźne dla sowieckich dywizji. 14.VII. – kolejne starcia pod Mogoczą i ponownie zwycięstwo nad Sowietami przybliża aliantów do Irkucka.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim w połowie lipca – amerykańskie ataki na Irkuck oraz nieoczekiwane dołączenie Japonii do państw strony współwalczącej z Sowietami to główne informacje tego okresu.​

Front wschodni: I połowa lipca – udana likwidacja kolejnego sowieckiego kotła pod Białymstokiem i związana z tym faktem ofensywa sił sprzymierzonych na ziemie litewskie i na Polesiu oznaczają uzyskanie znaczącej przewagi na odcinku północnym i częściowo środkowym frontu wschodniego. 1.VII. – wojskom alianckim udaje się w końcu zmusić 40 sowieckich dywizji piechoty znajdujące się pod Białymstokiem do kapitulacji, tym samym liczba okrążonych i zmuszonych do poddani się dywizji wroga w dwóch kotłach urosła do 99 (w kotle brzeskim kapitulowało 59 dywizji) i właśnie te fakty sprawiają, że alianci mają coraz większą przewagę na odcinku północnym frontu wschodniego; tego samego dnia feldm. Heusinger broni się przed napierającym ugrupowaniem marsz. Szaposznikowa pod Kowlem, Sowieci atakując 31 dywizjami usiłują zmusić aliantów do cofnięcia się za Bug, jednakże sprzymierzeni skutecznie się bronią; Sowieci odzyskują Archangielsk na Dalekiej Północy nie utrzymany przez wojska amerykańskie. 2.VII. – ponowne walki o Kowel na Wołyniu zakończone zwycięstwem wojsk alianckich. 4.VII. – korpus piechoty gen. Kmicic-Skrzyńskiego wyzwala Białystok. 5.VII. – ofensywa na ziemie litewskie w wykonaniu aliantów w oparciu o liczne wzmocnienia z okręgu królewieckiego (ponad 100 dywizji) przynosi efekt w postaci rozgromienia sił sowieckich pod Olitą (Alytus). 6.VII. – feldm. Hansen rozpoczyna w środkowej części frontu natarcie na Polesie i jedno z miast tego regionu Baranowicze, główne natarcie wykonują korpusy armijne gen. Ingra, Holste i Collinsa. 7.VII. – to symboliczna data nadejścia kolejnych posiłków na front wschodni, w ciągu dwóch tygodni lipca do Gdańska, Gdyni i Królewca dopłynie ok. 20 amerykańskich i kanadyjskich dywizji piechoty; sowieckie lotnictwo myśliwskie nadal panuje nad niebem frontu wschodniego, dlatego też polskie siły lotnictwa bombowego muszą pozostać jeszcze w bazach. 10.VII. – drogę sprzymierzonym pod Baranowiczami zastępują ugrupowania gen. Profimienki (12 dyw.) i gen. Żmaczenki (6 dyw.), ale alianci rozbiją obydwa te związki dywizji. 11/12.VII. – kolejna krwawa bitwa pod Baranowiczami, tym razem sprzymierzeni zmuszają do odwrotu kilka dywizji pancernych gen. Tiuleniewa. 12.VII. – feldm. Hansen zostaje odznaczony najwyższym polskim orderem wojskowym w dowód uznania jego zasług na froncie wsch., ugrupowanie feldm. Speidela wchodzi do Olity (Alytus) i umiejętnie broni się przed sowieckim kontratakiem (21 dywizji); pod Baranowiczami zacięty bój z korpusem pancernym gen. Bagramiana. 15.VII. – Baranowicze wolne za sprawą wejścia do tego miasta dywizji gen. Ingra i Holste.

Sytuacja na froncie wschodnim w połowie lipca – likwidacja kotła białostockiego, wyzwolenie Olity, Białegostoku i Baranowiczów daje nadzieję na trwałą przewagę na północy frontu wschodniego.​

Wrocław, Tymczasowa Siedziba Prezydenta RP, 10 lipca.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Mikołajczyk: (…) Panie Prezydencie, działania dyplomatyczne aliantów zachodnich oscylują w granicach zamysłu nad stworzeniem silnej i demokratycznej zarazem Rosji z oczywistym jej prawem do zasiadania w Radzie Bezpieczeństwa. Kłóci się to z naszą pozycją w OPD i wkładem w rozwój tej organizacji.

Raczkiewicz: Maniu istotnie prze do tego, sądząc po jego ostatnich wypowiedziach dla prasy skandynawskiej, myślę jednak, że Romer wyłoży polską rację stanu kiedy będzie trzeba w Bostonie.

Mikołajczyk: Polska racja stanu to jedno, a oczekiwania i apetyty aliantów to drugie. Przed Stanami Zjednoczonymi otwiera się szansa na krociowe kontrakty handlowe z nową Rosją, jak również dla Wielkiej Brytanii. Szczególnie ta druga potrzebuje silnego bodźca gospodarczego po utracie kolonii.

Raczkiewicz: Dlatego nie mamy co liczyć na przychylne stanowisko USA i Wielkiej Brytanii, gdy wystąpimy przeciw obecności Rosji w strukturach Rady Bezpieczeństwa. Powinniśmy rozwijać kontakty z Indiami, Japonią bądź Chinami, aby te kraje poparły nas w tej sprawie, obecność Rosji będzie w istocie eliminowała wpływy tych trzech państw bądź stopniowo je ograniczała. Obecnie to Chiny ciągną najwięcej z umów międzynarodowych, mają chłonny rynek zbytu, wiele towarów eksportowych, Japonia z kolei postawiła na zbrojenia, podobnie jak Indie. Niech Romer wyjedzie z Bostonu, jeszcze jest czas na ustalenie wspólnego stanowiska odnośnie granic demokratycznej Rosji i jej pozycji w OPD.

Mikołajczyk: Romer jest przewidujący i dyspozycyjny, czeka tylko na telefon.

Raczkiewicz: Pan mu przekaże, że jego misja powinna mieć charakter poufny, niech zacznie swoją wizytę na Dalekim Wschodzie od Czongkingu, tam powinniśmy mieć największe wpływy czy szanse na to, aby przekonać Chiny do wspólnej polityki przeciw Rosji. Silna Rosja będzie zawsze zagrożeniem dla Chin. Utrata przez nią Syberii na rzecz tworzących się nowych organizmów państwowych skutecznie zachęci Chiny do poparcia naszego stanowiska w sprawie veta wobec rozszerzenia OPD. Rosja do Uralu będzie potrzebowała pomocy gospodarczej i w żadnym stopniu nie będzie miała szans na to by kierować polityką światową.

Mikołajczyk: Wizyta w Tokio wypadnie akurat w czas wojny między Japonią a ZSRR.

Raczkiewicz: Tutaj powinien powołać się na słynny już casus Piłsudskiego podczas jego podróży do Tokio na początku XX wieku, kiedy to próbował doprowadzić do aliansu między Polakami i Japończykami i wspólnego wystąpienia przeciw Rosji. Japonia jak mało który kraj z Azji nienawidzi Rosji i wypowiada im wojnę nawet wtedy, kiedy już faktycznie z nimi nie graniczy jak ma to miejsce w obecnej chwili. Wojna pomoże nam w przekonaniu Japonii, aby sztucznie utrzymywać słabość Rosji i nie pozwolić jej na rozwinięcie skrzydeł, co by groziło jej władztwu w Kraju Władywostockim lub na Sachalinie.

Mikołajczyk: Najtrudniej będzie w Delhi, Indie w najlepszym przypadku mogą okazać postawę neutralną.

Raczkiewicz: Jeśli Rosja obejmie swoim zasięgiem Azję Centralną i Syberię wówczas na pewno będzie starała się o ograniczenie wpływów dużych państw w Azji na korzyść małych, tak aby to tylko ona stała się mocarstwem pierwszej wielkości i nie miała żadnej konkurencji. Warto by to Indiom uświadomić, myślę, że Romer nie jest w ciemię bity i będzie umiał tak poprowadzić rozmowę z Nehru by to stało się jasne dla Hindusów (…)

 

POLSKA AAR

16-31 lipca 1952

odcinek 355

The attack on the North
(Atak na Północy)​

Świat/Kraj​

Prasa światowa znalazła nowy temat pomijając opisywanie wydarzeń wojny z Sowietami w Europie czy na Dalekim Wschodzie. Problem chińskiego zaangażowania bądź nie w wojnę z sowieckimi sojusznikami pozwala wielu dziennikarzom wysnuwać dziwne teorie o rychłym wybuchu konfliktu między Chinami a TRL czy między Chinami a Mongolią. Istotnym elementem wysuwanych przypuszczeń jest koncentracja wojsk chińskich przy granicy z oboma krajami no i oczywiście sojusz z Koreą i w mniejszym stopniu z Filipinami. Przedstawiciel rządu Chin przy OPD, Chao Li-Han zaapelował do społeczności międzynarodowej o zrozumienie stanowiska Chin w przypadku rzeczywistego konfliktu w Azji Centralnej. W sytuacji kiedy Chiny mogą być zaatakowane przez Turkiestan bądź przez Mongolię nie pozostaje nic innego jak tylko obrona bądź kontratak, dlatego też Chiny zmuszone są do utrzymywania pokaźnych sił na granicy z oboma krajami i nie ma co z tego robić za dużych sensacji prasowych.

Sudańskie wojska rządowe nadal walczą z rebelią ogarniająca już 3/4 terytorium kraju, a do kolejnych akcentów rozgrywanego konfliktu należy rozbicie wojsk partyzanckich pod Berber (16.VII.). Co gorsza knowania wywiadów wielu państw doprowadzają w końcu do wybuchu wojny domowej w Federacji Malijsko-Senegalskiej. Pierwsi za broń chwytają Arabowie z prowincji mauretańskiej, chcąc wyzwolić spod kontroli centralnego rządu w Dakarze. Przegrywają oni jednak starcie pod Port Etienne (27.VII.), którego zdobycie miało im umożliwić przyjęcie pomocy wojskowej od strony sprzyjającej rozpadzie Mali.

Wybuch wojny domowej w Mali (27.VII.).​

Wielka Brytania postanawia w końcu zakończyć swoją kontrolę nad terytorium wsch. Labradoru, Nowej Fundlandii oraz przejętej w „spadku” po Francji – terytorium Saint Pierre i Miquelon i przekazać owe ziemie Dominium Kanady, które w tak intensywny i wierny sposób pomaga sprawie alianckiej podczas rozgrywania kolejnej wojny światowej. 16 lipca zostaje podpisany stosowny dokument o przekazaniu wspomnianych terytoriów pod jurysdykcję Kanady. Tym samym dopełnia się faktyczne zjednoczenie tego kraju.

Zjednoczenie Kanady wskutek przejęcia wsch. Labradoru i Nowej Fundlandii wraz z archipelagiem Saint Pierre i Miquelon (16.VII.).​

Front dalekowschodni: II połowa lipca – sytuację na tym froncie można określić jednym zdaniem: stagnacja. Wojskom amerykańskim i innym sojuszniczym z największym trudem idzie zdobywanie kolejnych połaci terenów na Dalekim Wschodzie. Wszystkiemu winne spore przestrzenie, które zmuszają aliantów do niebywałego rozciągnięcia frontu. 16., 26., 27.VII. – zacięte walki pod Mogoczą na szlaku do Irkucka zatrzymują impet natarcia sprzymierzonych na dłuższy czas.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim przy końcu lipca – wojna pozycyjna na tej części frontu IV wojny światowej jest na pewno na rękę Sowietom mogącym lepiej uzbroić i wyposażyć wojska na pierwszej linii.​

Front wschodni: II połowa lipca – wojska sprzymierzonych będące na południu nie posuwają się ani o krok na wschód w obawie przed potężnym sowieckim kontratakiem, co innego oddziały stacjonujące na północy, z największym trudem utrzymują one front ale też i przechodzą do kontrataku jak chociażby na ziemiach litewskich, gdzie pewnym sukcesem jest otoczenie dywizji marsz. Timoszenki. 16-17.VII. – częste ataki Sowietów na pozycje wojsk niemiecko-czechosłowackich pod Baranowiczami, wytrwała obrona aliantów. 18.VII. – czechosłowacki korpus piechoty gen. Vseticki dochodzi do Grodna i utrzymuje pozycję bezlitośnie atakowany przez wojska wroga. 20.VII. – z biegiem czasu do Grodna nadchodzą kolejne dywizje sprzymierzonych, które pomagają w obronie tego terytorium. 21.VII. – rozpoczyna się ofensywa na Szawle na Litwie z udziałem 103 dywizji alianckich, całością dowodzi marsz. lord Gort. 22.VII. – pod Baranowicze dochodzi ponad 60 dywizji sprzymierzonych pod dow. marsz. Okulickiego, chronią one resztę dotychczasowych obrońców przed bezustannymi atakami nieprzyjaciela. 23.VII. – brytyjski korpus pancerny gen. Beloe zdobywa kontrolę nad Szawlami; tego samego dnia natarcie Armii Czerwonej zmusza aliantów do wycofania się z okolic Grodna – ewakuują się one w stronę Olity. 24.VII. – pod Szawlami pojawiają się dwa niemieckie korpusy piechoty gen. Keipera i Haxa, które pomagają w przeciwstawieniu się sowieckiemu kontratakowi; wojska brytyjskie a konkretnie korpus piechoty zmot. gen. Jonesa rozpoczyna natarcie w stronę Kłajpedy. 25.VII. – 19 dywizji marsz. Timoszenki ucieka w stronę Mazirbe, czym otwiera się przed aliantami szansa na ich otoczenie, dlatego też decydują się oni na uderzenie pod Jełgawą, leżącą w środkowej Łotwie. 26-27.VII. – dokonuje się zamknięcie głównych sił Timoszenki pod Mazirbe wskutek przejęcia Kłajpedy i wkroczenia wojsk Bundeswehry do Jełgawy. 27.VII. – kapitulacja 19 sowieckich dywizji marsz. Timoszenki pod Mazirbe, na odcinku północnym coraz większą przewagę ognia posiadają sprzymierzeni. 28.VII. – czechosłowackie dywizje pod dowództwem marsz. Krejci zdobywają kontrolę nad litewskim Kownem. 29.VII. – długotrwała obrona Kowna przed sowieckim natarciem po myśli sprzymierzonych. 30-31.VII. – atak wojsk brytyjskich na Jekapils rozpoczyna drugi etap działań wojennych na ziemiach łotewskich.

Kapitulacja ugrupowania marsz. Timoszenki (28.VII.).


Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu lipca – alianci zdobywają znaczną przewagę na północy, gdzie praktycznie wyzwalają całość Litwy bez okręgu wileńskiego i wkraczają na terytorium okupowanej Łotwy. Dodatkowym atutem świadczącym na korzyść sprzymierzonych jest okrążenie i zmuszenie do kapitulacji groźnego ugrupowania wojsk marsz. Timoszenki.​

Misja polskiego min. spr. zagranicznych, Romera to pomysł premiera Mikołajczyka, usiłującego w ten sposób zyskać sojuszników dla niedopuszczenia przyszłej demokratycznej Rosji do struktur Rady Bezpieczeństwa OPD i otrzymania przez nią statusu stałego członka. Pierwszym celem podróży jest Tokio, stolica Cesarstwa Japonii, a punktem kulminacyjnym rozmowa z premierem, marsz. Okadą Keisuke.

Tokio, 28 lipca, gabinet premiera Japonii

Romer w rozmowie z marsz. Okadą Keisuke.

Romer: (…) Panie Premierze, jest pewne, że niepodległa Rosja upomni się o pozostający w waszych rękach Sachalin i Okręg Władywostocki, a także o Komandory k/Kamczatki. O ile oczywiście dostanie tereny syberyjskie będąc już niepodległym krajem. Ale zawsze trzeba zakładać najgorszą ewentualność.

Keisuke: Jesteśmy przekonani o tym, że Amerykanie chcą silnej Rosji, która będzie równoważyć wpływy zjednoczonych Chin w Azji. Zastanawia mnie jak lekką rękę daje Chińczykom Maniu, który jakby nie zdawał sobie sprawy, że Chiny dążą do aneksji Tybetu, Turkiestanu i Mongolii oraz wręcz stłamszenia Korei swoimi wpływami.

Romer: OPD chce demokratycznej Rosji, ale w rozsądnych granicach, niemniej powiedziałem Panu co grozi Japonii gdy Rosja okaże się zbyt rozległa.

Keisuke: Wam Polakom powinno zależeć na tym, aby nigdy nie doszło do powstania jakiejkolwiek formy rządów w Rosji, ten kraj od dawna wyciągał łapę po cudze, począwszy od Syberii a skończywszy na Mandżurii i Dalianie (Port Artur). Japonia parę razy skutecznie obroniła Azję Dalekowschodnią przed co by tu dużo mówić nieposkromioną agresją Sowietów bądź Rosjan, za to teraz temu regionowi grożą autentyczne apetyty chińskie. Powiem w tajemnicy, że Chińczycy niedawno zakupili ponad 20 różnej klasy niszczycieli, Korea zbudowała zaś nowoczesny pancernik plus kilkanaście niszczycieli a i Filipiny mają czym się pochwalić jeśli chodzi o flotę. Jeśli więc mówi Pan o poskromieniu rosyjskich apetytów na Syberię to ja mogę w imieniu rządu Japonii poprzeć polskie veto, ale pytanie zasadnicze brzmi: jak powstrzymać Unię Dalekowschodnią i ich politykę okrążania Japonii?

Romer: Japonia nie jest przecież osamotniona, macie poparcie Wietnamu, Birmy, Tajlandii, Malezji czy Laosu, tworzycie przecież sojusz militarny.

Keisuke: Nie docenia Pan możliwości chińskiego przemysłu, już teraz zdolny jest on konkurować z podupadłymi gospodarkami krajów Europy Zachodniej, a przecież główne ośrodki przemysłowe takie jak w Pekinie, Szanghaju czy Guangzhou nie były objęte działaniami wojennymi podczas interwencji OPD lat 1948-1949. Nasz delegat w Bostonie wielokrotnie zwracał uwagę na dysonans dzielący kraje Azji na lepsze i gorsze z chwilą przyjęcia Chin w poczet stałych członków RB, możliwe, że Maniu chciał zrekompensować narodowi chińskiemu wszelkie cierpienia, ale podejmując ten krok potraktował niesprawiedliwie nas i Indie. Zostało to naprawione, ale czarno widzę przyszłość Cesarstwa jeśli Chiny będą dalej rosły w siłę, a nasze ostrzeżenia będą puszczane w niepamięć.

Romer: Myślę, że OPD nie dopuści do ponownego zantagonizowania sytuacji międzynarodowej w Azji jak to miało miejsce jeszcze w latach 30-tych za czasów Ligi Narodów.

Keisuke: Obawiam się, że rozmaite interesy zwycięskich krajów po zakończeniu wojny z Sowietami mogą doprowadzić nie tylko do antagonizmów ale i ogólnoświatowego kryzysu. Nie chciałbym mówić co mam na myśli, ale dążenia Chin i różne pomysły na granice Rosji utwierdzają mnie tylko w tym przekonaniu (…)

 

POLSKA AAR

1-15 sierpnia 1952

odcinek 356

The New Global Policy
(Nowa Polityka Światowa)​

Świat/Kraj​

Początek sierpnia obfituje w wiele wydarzeń natury dyplomatycznej by nie powiedzieć wręcz militarnej. Osią są zawierane sojusze wojskowe w Europie i Afryce. Po części łączą się one z narastającym zmęczeniem przedłużającą się wojną z Sowietami gdy mówimy o krajach Beneluksu, a po części z innego rozdania kart w polityce międzynarodowej i szukania nowych rozwiązań. 2 sierpnia Holandia, Belgia i Luksemburg zawierają separatystyczny pokój z ZSRR argumentując to dużą falą niezadowolenia społeczeństw w ich krajach w wyniku rozczarowania długością trwania konfliktu. Aby móc się obronić przed możliwą francuską ekspansją państwa te zawierają układ militarny o nazwie Alians Benelux. Oficjalne utworzenie nowego sojuszu następuje w Pałacu Sprawiedliwości w Amsterdamie. Oczywiście oznacza to także opuszczenie sojuszu alianckiego przez Belgię, Holandię i Luksemburg.

Alians Benelux to odpowiedź na przedłużającą się wojnę z ZSRR.​

Aby stworzyć dobry klimat polityczny dla utworzenia Alians Benelux, Holandia zgodziła się na przekazanie Gujany Hol. (Surinamu) dla Republiki Gujany, która od dawna domagała się przekazania tego terytorium, argumentując to dążeniem do zjednoczenia wszystkich części kraju rozdzielonego kaprysem mocarstw kolonialnych w dawnych wiekach. Oficjalne przekazanie terytorium Gujany Hol. odbyło się 15 sierpnia w Paramaribo, stolicy tej jednej z ostatnich kolonii holenderskich w Ameryce.

Zjednoczenie Gujany (15.VIII.).​

To nie koniec jednak „rewelacji” stricte militarnych w Europie, gdyż dotychczas pozostające na uboczu kraje skandynawskie, które po interwencji OPD w Chinach (1948-1949) opuściły tę organizację postanowiły spróbować zawiązać zalążek wielkiego sojuszu państw nordyckich. W tym przypadku chodzi o Danię i Szwecję, które na podstawie umowy z Kalmaru (14.VIII.) utworzyły Unię Skandynawską – sojusz militarny. Premierzy Danii i Szwecji mają nadzieję na rychłe dołączenie do wspomnianego sojuszu Finlandii i Norwegii, a także w dalekosiężnych planach krajów nadbałtyckich, mogących pokładać większe nadzieje w aliansie z krajami skandynawskimi aniżeli w sojuszu z Polską, Ukrainą czy RFN jak sugeruje szwedzki dziennik „Dagens Nyheter” z 15 sierpnia. Wszystko zatem będzie zależało od stanowiska rządu wileńskiego, ryskiego i tallińskiego co może nastąpić jeszcze w tym roku.

Sojusz duńsko-szwedzki może być początkiem stworzenia północnoeuropejskiej strefy obronnej.​

Zupełnie inne przesłanki tworzenia nowych sojuszów panują w Afryce, która targana wewnętrznymi niepokojami pragnie jak najrychlej odzyskać spokój. Pogrążone w wojnie domowej Mali oraz Sudan decydują się na utworzenie sojuszy wojskowych mogących uchronić je od podobnych konfliktów w przyszłości, które mogą się stać przyczynkiem do interwencji państw sąsiednich i ewentualnym scedowaniu części ziem. 10 sierpnia dochodzi do podpisania w Dakarze Zachodnioafrykańskiego Układu Obronnego czyli związku militarnego Federacji Malijsko-Senegalskiej, Gwinei i Sierra Leone. Docelowo te kraje chcą pozyskać dla swojej inicjatywy Republikę Liberii. Ich największym zagrożeniem jest obecnie ekspansywna polityka Paktu Iberyjskiego (Hiszpania, Portugalia), który nie zaniechał marzeń o rozszerzeniu strefy wpływów w zach. Afryce poczynając od Gwinei Bissau. Gwinea zgłasza pretensje terytorialne do wspomnianego obszaru, a Mali uważa za bezprawne przetrzymywanie przez Wielką Brytanię – dorzecza rzeki Gambia oraz terytorium Sahary Zachodniej przez Maroko. Kryzys dyplomatyczny w tej części Afryki może zatem pojawić się bardzo szybko.

Zachodnioafrykański Układ Obronny – 10.VIII.1952.​

Republika Sudanu trawiona przez długotrwałą wojnę domową decyduje się dołączyć do tworzonego przez Wspólnotę Wschodnioafrykańską (Tanganika, Zanzibar, Uganda) i Republikę Rodezji (Rodezja Płn., Rodezja Płd., Beczuana, Niasa) sojuszu obronnego pod nazwą Paktu Afrykańskiego, który został podpisany przez przedstawicieli tych krajów w Kampali w dniu 13 sierpnia. Sojusz ten ma zapobiec przewidywanej ekspansji RPA na ziemie Beczuany (Botswany) i zahamować apetyty belgijskie związane z destabilizacją w płd. Sudanie i regionie Dar Fur. Sudan liczy też na pomoc Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej w związku z pretensjami terytorialnymi Afryki Równikowej czy też Libii, mającej poparcie w Pakcie Alpejskim. Pozostałe granice sudańskie powinny być bezpieczne z racji obecności Egiptu i Etiopii w sojuszu alianckim.

Pakt Afrykański (pełna nazwa - Pakt Przemiany Afrykańskiej) – 13.VIII.1952.​

W Stanach Zjednoczonych żałoba narodowa z powodu śmierci Andrew Jacksona Higginsa (1.VIII.), słynnego przemysłowca, twórcy doskonałych pod względem danych technicznych i jakości okrętów desantowych, dzięki którym w tej wojnie było możliwe dokonanie desantu na ziemiach Meksyku, Wenezueli, Brazylii, Peru, Argentyny, ZSRR czy Chile. Prezydent Harry Truman wygłosił w Kongresie okolicznościowe przemówienie podkreślając zasługi zmarłego magnata przemysłowego.

Śmierć Andrew Jacksona Higginsa (1.VIII.).​

Front dalekowschodni: I połowa sierpnia – wojska sowieckie zatrzymały ofensywę aliancką pod Mogoczą na szlaku do Irkucka, tym samym wytwarzając okres wojny pozycyjnej na tym odcinku, na pozostałych w dalszym ciągu trwa marsz w stronę Jakucka i północnej części Płw. Kamczatka. 4.VIII. – powstrzymanie przez Sowietów amerykańskiej ofensywy w kierunku na Mogoczę.

Front wschodni: I połowa sierpnia – alianci posunęli się znacząco naprzód jeśli chodzi o odcinek północny frontu wschodniego. Przede wszystkim za sukces należy uznać wyzwolenie ziem litewskich z Wileńszczyzną i Kowieńszczyzną na czele oraz częściowe zdobycie ziem łotewskich i estońskich do których już niedługo przybędą emigracyjne rządy by reaktywować istnienie tychże państw.

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie sierpnia.​

1.VIII. – ugrupowanie armii gen. Chruściela rozpoczyna tego dnia atak w stronę Tarnopola, gdzie zaobserwowano spory ubytek w stanie dywizji sowieckich, które prawdopodobnie dążą do wyrównania frontu na północy. Tego samego dnia siły sowieckie pod dowództwem marsz. Czujkowa atakują pod Grodnem oddziały Bundeswehry feldm. Speidela, który jednak odpiera natarcie. 2.VIII. – uporczywe walki na Grodzieńszczyźnie. 3.VIII. – sprzymierzeni odpierają uderzenie marsz. Malinowskiego, chcącego wyprzeć aliantów z środkowej Łotwy pod Jełgawą, w dalszym ciągu trwają boje o Tarnopol. 4.VIII. – niemiecki korpus piechoty pod dow. gen. Haxa wyzwala Rygę, rozpoczyna się też tego dnia zmasowane alianckie uderzenie w kierunku na Jekapils na Łotwie. Pod Tarnopolem piękną kartę polskiego oręża zapisuje marsz. Sikorski, a australijski korpus piechoty gen. Varleya wyzwala zach. Łotwę i miasto Mazirbe. 5.VIII. – pod Równem dochodzi do długotrwałej bitwy między oddziałami ukraińskimi a sowieckimi, ostatecznie górą są żołnierze marsz. Kinzela, a zatem Ukraińcy; zacięte walki o Tarnopol toczy brytyjski marsz. Wavell. 6.VIII. – walki o Jekapils – wyparcie korpusu piech. gen. Żidowa. 7.VIII. – gen. Hax z Bundeswehry wyzwala Gulbene w płd. Estonii. 8.VIII. – feldm. Speidel i marsz. Krejci rozpoczynają uderzenie w kierunku stolicy Litwy, Wilna, Sowieci w odwrocie. 9.VIII. – kolejna bitwa o Jekapils i kolejne zwycięstwo aliantów; z kolei na Polesiu pod Łunińcem natarcie 102 dywizji sprzymierzonych pod dow. marsz. Maczka oznacza przejście do generalnej ofensywy w centrum frontu. 10.VIII. – węgierski marsz. Szombathelyi rozpoczyna atak w stronę Stanisławowa, gdzie zmusza do odwrotu kilkanaście sowieckich dywizji; czechosłowacki korpus piech. gen. Vseticki wyzwala Wilno. 11.VIII. – Tallinn, stolica Estonii zostaje wyzwolona przez wojska niemieckie. 12.VIII. – na południu wojska jugosłowiańsko-rumuńskie (strona współwalcząca) usiłują przejść do kontrataku pod Jassami, ale Sowieci zostawili tutaj pokaźne siły. Feldm. Speidel po opanowaniu Wilna rusza wraz z 77 dywizjami w kierunku polskiej Lidy, toczą się też zażarte walki w płd. Estonii pod Gulbene. 13.VIII. – pod Równem Sowietom udaje się zmusić do ewakuacji dywizje feldm. Bittenfelda i Heusingera, które wycofują się w stronę Brześcia. Lord Gort wyzwala tego dnia Jekapils w centralnej Łotwie. 15.VIII. – niemiecki korpus piech. gen. Gade zdobywa kontrolę nad estońskim Tartu.

Sytuacja na froncie wschodnim w połowie sierpnia – wyzwolenie Litwy, proces przejmowania ziem łotewskich i estońskich, operacje zaczepne na Polesiu i Wołyniu z perspektywą otoczenia sowieckich dywizji w Mołdawii.​

Partie Polski powojennej (po odzyskaniu przez nią niepodległości w dn. 3.V.1945 r.)​

cz.1 - partie obecnie znajdujące się w parlamencie​

-Polskie Stronnictwo Ludowe: zwycięskie po wyborach z 1946 r. i aktualnie przy władzy, którą sprawuje samodzielnie (premier i lider partii Stanisław Mikołajczyk), ponad 50% poparcie powinno zapewnić tej partii zwycięstwo w kolejnych wyborach po zakończeniu wojny z ZSRR. Mandatów w Sejmie: 290, w Senacie: 69.

-Ruch Narodowy: powstały z przekształcenia przedwojennego Stronnictwa Narodowego, któremu patronował m.in. Dmowski, zmarły w styczniu 1939 r. Aktualnie jego liderem jest Jędrzej Giertych, a swoich sympatii nie ukrywają gen. Sosnkowski i marsz. Sikorski. Mandatów w Sejmie: 113, w Senacie: 29.

-Polska Partia Liberalna: wcześniejsza nazwa to Stronnictwo Pracy, jest to ugrupowanie, które poniosło największe straty osobowe w wyniku okupacji sowieckiej i niemieckiej, zginęli Jan Jankowski i Cyryl Ratajski, aktualnie liderem partii jest Karol Popiel; partia ta reprezentuje ideały chadeckie, odmówiła też połączenia swoich sił z PPN, aby odebrać władzę PSL w przyśpieszonych wyborach. Mandatów w Sejmie: 30, w Senacie: 2.

-Bund: partia mniejszości żydowskiej, liderem jest Emil Sommerstein, mający zapatrywania lewicowe, by nie powiedzieć komunistyczne.; Bund skupia przedstawicieli Żydów z Krakowa, Warszawy, Poznania, Lwowa i Brześcia. Mandatów w Sejmie: 12, w Senacie brak.

-Hromada: zalegalizowana partia mniejszości białoruskiej, której liderem jest Iwan Hiełda, dążący do wprowadzenia autonomii dla ludności białoruskiej na polskich Kresach. Mandatów w Sejmie: 6, w Senacie brak.

-Wola: partia mniejszości ukraińskiej, liderem jest Wiktor Suchoruczenko, który tak samo jak lider Hromady chciałby dwujęzykowych tablic miejscowości na Polesiu/Wołyniu, choć ich żądania wybiegają znacznie dalej. Mandatów w Sejmie: 6, w Senacie brak.

-Schlesien-Preussen: partia mniejszości niemieckiej, lider Oskar Wiede; partia domaga się wprowadzenia autonomii Śląska na wzór czasów II RP, jak i osobnego parlamentu dla regionu Prus (Warmii i Mazur). Mandatów w Sejmie: 3, w Senacie brak.

Minister spraw zagranicznych Polski, Tadeusz Romer po owocnym spotkaniu z premierem Japonii, marsz. Okadą Keisuke udaje się teraz do stolicy Zjednoczonej Republiki Chińskiej, Czongkingu a stamtąd do Delhi.

Czongking, 2 sierpnia, Pałac Chungjong – siedziba prezydenta Republiki Chińskiej

Romer w rozmowie z prezydentem Chin, Tse-ven Soongiem.

Romer: (…) Panie Prezydencie, istnienie demokratycznej Rosji będzie stanowiło pewne wyzwanie dla budowania demokracji w Chinach. Nie zaprzeczy Pan, że Rosjanie będą starali się zdestabilizować na powrót sytuację wewnętrzną w Chinach, tak aby wtrącić wasz kraj w odmęty wojny domowej, a sobie zagwarantować wpływy w Mandżurii i być może Korei.

Soong: Myślę, że największym zagrożeniem na aktualną chwilę jest postawa neomilitarystycznej Japonii, która tylko czyha na to abyśmy popełnili jakiś rażący błąd, by razem z Unią Indochińską wepchnąć nam bagnet w plecy. Nie pozwolimy na to i dlatego też zawarliśmy sojusz z Koreą i Filipinami by były naszymi dodatkowymi oczami i uszami. Co do powstania Rosji to wam jako przedstawicielowi aliantów zapewne zależy na tym, aby wojska chińskie wzięły udział w tym konflikcie po waszej stronie jako strona współwalcząca, podobnie jak robi to teraz Japonia. Myślimy wciąż czy to nam się opłaci i czy atakując Mongolię czy Turkiestan sami nie przypłacimy tego ataku kontratakiem japońskim, bo wy alianci nie pomożecie nam w odparciu tego ataku.

Romer: Nie występuje tu jako przedstawiciel aliantów, ale jako przedstawiciel Polski, kraju będącego stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa OPD. Zapytuje was wprost czy poprzecie nasze veto w hipotetycznej sytuacji zakładającej dołączenie Rosji do Rady Bezpieczeństwa na fotel stałego członka?

Soong: To będzie zależało od wielu czynników, przede wszystkim już od dawna staramy się o zgodę OPD na przekazanie naszemu krajowi terytorium Tybetu, a po upadku ZSRR ziem Mongolii i Turkiestanu. Jeśli OPD nie będzie oponowała w sprawie przekazania Tybetu pod naszą kontrolę i dzięki niej uzyskamy mongolskie i turkiestańskie tereny wówczas nie widzę przeciwwskazań, aby poprzeć wniosek Rosji jeśli takowy złoży.

Romer: OPD nigdy nie zgodzi się na aneksję Tybetu przez Chiny, to godziłoby w fundamentalne zasady tej organizacji.

Soong: OPD poświęciła los swojej efemerydy – Dem. Rep. Chin dla idei zjednoczonego państwa chińskiego, kładąc kres wojnom i niepokojom, czy nie zrobi czegoś podobnego dla ratowania bądź ugruntowania demokracji w Chinach? Maniu to trzeźwy polityk, który wie, że aby stworzyć coś z niczego, najpierw muszą być ku temu solidne podstawy.

Romer: Myślę, że zniknięcie Tybetu naruszyłoby równowagę sił w regionie, a Chiny byłyby narażone nie tylko na ekspansję Rosji ale i na niezadowolenie Indii.

Soong: Oczywiście postawimy OPD warunki względem utworzenia demokratycznej Rosji, że jeżeli już da im prawo do dysponowania syberyjskimi ziemiami to z dużą autonomią dla ludności chińskiej, której jest za Amurem już bardzo spora ilość.

Romer: W bostońskich kuluarach coraz częściej się mówi o ograniczeniu granic Rosji do Uralu.

Soong: Zatem nie widzę problemu, aby poprzeć wniosek Rosji o bycie stałym członkiem RB OPD. Jeśli jej granica będzie kończyła się na Uralu, nijak nie zagrozi ona ani Chinom, ani Indiom ani tym bardziej Japonii (…)

Delhi, 6 sierpnia, Pałac Premiera Indii, Jawaharlala Nehru.

Romer w rozmowie z premierem Indii, Nehru.

Romer: (…)usiłując wybadać stanowiska Chin i Japonii wobec bliskiego dołączenia Rosji do grona stałych członków RB OPD konferowałem z Soongiem i Keisuke w tej sprawie, obaj wyrazili swoją dezaprobatę względem Rosji pod pewnymi warunkami, jakie jest zatem stanowisko Indii w tej sprawie?

Nehru: Indie nie są w bezpośredni sposób zagrożone przez ekspansywność demokratycznej Rosji o ile taka powstanie, ale bacznie patrzymy na sytuację w Europie i kroki OPD w tej sprawie, czy istotnie zwycięży koncepcja ograniczenia Rosji do gór Uralu. Osobiście uważam, że do czegoś takiego nie dojdzie. Z dwóch powodów: po pierwsze – taki rozbiór Rosji zraziłby jej obywateli do instytucji demokracji, a co gorsza wytworzyłby poczucie winy, dając pole rewanżyzmowi, po drugie – Rosja do Uralu byłaby niepełna, wciąż uzależniona od dostaw surowców energetycznych i żywności, wszak wszelkie żyzne ziemie, czarnoziemy odzyska Ukraina. OPD musi mieć to na względzie, inaczej zamiast demokracji będziemy mieli farsę, a za kilka lat kolejną wojnę tym razem z demokratyczną Rosją.

Romer: Polska może dopomóc wam w uregulowaniu stosunków dyplomatycznych z Pakistanem jeśli tym samym zyskamy waszą przychylność w postawieniu veta dla dążeń Rosji do wstąpienia w szeregi RB OPD jako stałego członka.

Nehru: Nie odmawiam Indiom prawa do veta i będę oponował przeciw za dużym wpływom Rosji, ale granice Rosji muszą sięgać do Morza Ochockiego i Syberii, inaczej ten kraj po prostu ulegnie kolejnemu rozpadowi, co może być niebezpieczne dla całego kontynentu azjatyckiego. Taki zatem stawiam warunek: poparcie waszego veta, ale granice Rosji oprą się o ziemie syberyjskie i Kamczatkę.

Romer: Jakie jest wasze stanowisko względem niepodległości narodów Azji Centralnej?

Nehru: Uważam, że te narody nie dorosły do demokracji co chociaż widać na przykładzie Afganistanu bądź Pakistanu, w Azji Centralnej ludy mają podobną mentalność, niekończące się tworzenie sobie nowych i wyimaginowanych wrogów co w połączeniu z niestabilnymi rządami grozi rozpętaniem wojny, a coś czuje, że Pakistan zechce wykorzystać fakt pojawienia się niepodległych państw Azji Centralnej do zmontowania antyirańskiej i przede wszystkim antyindyjskiej koalicji (…)

 

POLSKA AAR

16-31 sierpnia 1952

odcinek 357

The “renaissance of the democracy”
(Renesans demokracji)​

Świat/Kraj​

Prasa światowa w drugiej połowie sierpnia 1952 r. oprócz wydarzeń sensu stricte związanych z działaniami na froncie wschodnim zauważa też niebezpieczeństwo ponownego zantagonizowania sytuacji na Bliskim Wschodzie, a wszystko za sprawą pewnego wydarzenia, które na nowo rozpaliło nastroje i namiętności zamieszkującej ten teren ludności. 21 sierpnia 1952 roku w Ammanie, stolicy Haszymidzkiego Królestwa Jordanii dochodzi do zamachu na życie króla Talala ibn Abdullaha. Zamachowcem okazuje się pewien Palestyńczyk, ale w istocie mord na królu Jordanii obraca się przeciw Izraelowi z oczywistych pobudek. Palestyńczyk ów pochodził z okolic Jerozolimy, a zatem z izraelskiego terytorium. Izrael jednak ufny w pomoc aliancką nie zamierza ustępować oszczerstwom i oskarżeniom wysuwanym przez poszczególne kraje arabskie za wyjątkiem Egiptu z którym posiada dobre stosunki.

Zamordowanie króla Jordanii, Talala w Ammanie (21.VIII.). Husajn następcą zmarłego władcy.​

Antyizraelska fobia doprowadza Jordanię do zwołania Szczytu Panarabskiego w Ammanie na którym nowy władca tego kraju, Husajn ibn Abdullah proponuje zawarcie paktu obronnego wobec domniemanym knowaniom Izraela kierowanego przez Wielką Brytanię. Uczestnicy zwołanego spotkania (Egipt, Algieria, Maroko, Jordania, Libia, Liban, Syria, Irak, Arabia Saudyjska, Jemen, Oman) za wiele jednak różnią się w ocenie sytuacji, zatem nie dochodzi do wykształcenia wspólnego panarabskiego stanowiska. Zamiast tego dochodzi w kuluarach do podpisania dwóch dokumentów, które stwierdzają jednoznacznie, że do jedności krajów arabskich jaka miała miejsce jeszcze przed wybuchem IV wojny światowej nie dojdzie już chyba nigdy. Owocem podpisanych porozumień są dwa sojusze militarne, pierwszy o nazwie Ententa Bliskowschodnia z udziałem Jordanii, Syrii, Libanu i Iraku i po cichu popierany przez Francję, jedno z czołowych państw Paktu Alpejskiego to sojusz nie pozbawiony radykalnych żądań dotyczących powstania niepodległej Palestyny na zachodnim brzegu Jordanu. Drugi z sojuszy militarnych, Pakt Arabski z udziałem Arabii Saudyjskiej, Jemenu i Omanu to układ wybitnie defensywny z umiarkowanymi żądaniami dotyczącymi np. swobody żeglugi w Zatoce Perskiej i na Morzu Czerwonym poprzez zaniechanie manewrów okrętów sojuszu alianckiego czy też „uwolnienia” Kuwejtu przez Wielką Brytanię.

Ententa Bliskowschodnia (Jordania, Liban, Irak, Syria), cele główne: utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego i postawienie tamy coraz większym wpływom Izraela na Bliskim Wschodzie, złamanie przyjaźni egipsko-izraelskiej, cele poboczne: rozwijanie współpracy militarnej z krajami Paktu Alpejskiego, głównie z Francją i Libią, arbitraż między Irakiem i Iranem w sprawie Abadanu, uzyskanie poparcia Turcji poprzez jej bezpośrednie wstąpienie do sojuszu bądź pomoc dyplomatyczną.


Pakt Arabski (Arabia Saudyjska, Jemen, Oman), cele główne: doprowadzenie do zamknięcia Morza Czerwonego i Zatoki Perskiej jako miejsca manewrów floty krajów sojuszu alianckiego, dążenie do uzyskania niepodległości Kuwejtu, Bahrajnu, Kataru, cele poboczne: rozwijanie współpracy militarnej z krajami Paktu Nowej Azji, głównie z Pakistanem i Afganistanem, zaproponowanie pomocy wojskowej pogrążonemu w wojnie domowej Sudanowi i uzyskanie na terenie tego kraju licznych koncesji handlowych.​

Wojna domowa w Sudanie przeżywa obecnie swój schyłek. Wojska partyzanckie niezbyt długo utrzymały kontrolę nad Port Sudan i aktualnie siły rządowe będą powoli przejmowały teren, likwidując nominalną władzę buntowników w licznych miejscach tego kraju. 17 sierpnia wojska sudańskie rozbiły partyzantów na wybrzeżu Morza Czerwonego po czym ruszyły w stronę Wadi Halfa.

Przejęcie inicjatywy przez siły rządowe w Sudanie.​

Partie Polski powojennej
(po odzyskaniu przez nią niepodległości w dn. 3.V.1945 r.)​

cz.2 partie pozaparlamentarne​

-Polska Partia Socjalistyczna „Zaranie” – powstała po rozbiciu jednolitego PPS na „Zaranie”, „Wici” i „Naprzód” jeszcze pod okupacją sowiecką i za czasów PRL. Przewodniczącym tej partii jest Józef Cyrankiewicz, przedwojenny działacz socjalistyczny. Nie zanosi się na to, aby podzielone frakcje socjalistyczne kiedykolwiek się zjednoczyły, różni ich m.in. stosunek do reformy rolnej, Senatu, kwestii ułożenia stosunków z RFN czy Ukrainą.

-Polska Partia Socjalistyczna „Wici” – powstała po rozbiciu jednolitego PPS na „Zaranie”, „Wici” i „Naprzód”; głównym problemem tej partii jest niemalże bałwochwalczy stosunek do sowieckiego wzorca gospodarki zastosowanego za czasów PRL. Jej lider, Bolesław Drobner opowiada się za zakończeniem wojny z ZSRR i procesem pojednania z narodem sowieckim, a także za wyjściem z szeregów OPD.

-Polska Partia Socjalistyczna „Naprzód” – najbardziej radykalna partia socjalistyczna, opierająca się już na totalitarnych metodach działania podobnie jak komuniści. Powstała po rozbiciu PPS na „Zaranie”, „Wici” i „Naprzód”. Jej lider, poprzednio komunista, Paweł Finder podobnie jak Drobner widzi osobliwy wzorzec w gospodarce ZSRR jako godny naśladowania i również opowiada się za opuszczeniem OPD przez Polskę jak i oddania Kresów pod kontrolę Sowietów.

-Polska Partia Robotnicza – partia komunistyczna, aktualnie działająca półlegalnie pod oficjalną nazwą Partii Ludu, jej przewodniczący Władysław Gomułka nie zdążył wyemigrować do ZSRR po wyzwoleniu Polski przez aliantów w 1945 r. i postanowił działać dalej w ukryciu. Gomułka zdaje sobie sprawę z rychłego upadku ZSRR i dlatego zarzuciwszy program ułożenia sobie stosunków z tym krajem promuje działania zmierzające do zdyskredytowania PSL i jego reformy rolnej na korzyść przedterminowych wyborów i przejęcia władzy przez komunistów, którzy w sprawie ewentualnej koalicji rozmawiali już z trzema partiami socjalistycznymi.

-National Sozialist – partia niemieckich nacjonalistów-socjalistów działająca półlegalnie na terenach Górnego i Dolnego Śląska, opowiada się za oderwaniem tego terytorium od Polski i przyłączenia do Niemiec. Liderem jest Horst Kellermann.

-Ostpreussische Partei – partia Niemców mieszkających na Warmii i Mazurach oraz w Sambii, a zatem na terytorium dawnych Prus Wschodnich. Gorzko przeżyli arbitraż OPD przyznający Polsce całość Prus. Opowiada się za rewizją postanowień OPD względem tego arbitrażu i włączeniem Prus Wschodnich w skład Niemiec. Przewodniczącym tego ugrupowania jest Walter Reineke.

-Tesinsky Zbor – partia Czechów Cieszyńskich opowiadająca się za autonomią tego obszaru w granicach RP. Liderem jest Vaclav Michalik.

-Swoboda – terrorystyczna organizacja (partia) ukraińska działająca na terytorium Wołynia i Polesia domagająca się włączenia tych obszarów w granice niepodległej Ukrainy. Dowódcy-liderzy: mjr Michajło Cześnik, mjr Wołodymyr Suchyczenko.

-Latvija – partia łotewskich nacjonalistów oczekująca scedowania przez Polskę praw do okręgu święciańskiego na korzyść Łotwy, jej liderem jest Markus Ganzins.

-Sajudis – partia litewskich rolników oraz nacjonalistów żyjących na terenie Grodzieńszczyzny i Suwalszczyzny, jej celem jest doprowadzenie do autonomii tych obszarów, liderami są Antanas Jupinas i Jurijs Sacetis.

-Wielka Polska – nielegalna partia polskich nacjonalistów-faszystów mających swoje wzory w działalności Mussoliniego czy Hitlera, domagają się wprowadzenia podobnych ustaw rasowych na wzór III Rzeszy, liderem jest Oskar Pomanik.

Front dalekowschodni: II połowa sierpnia – podobna sytuacja jak na początku miesiąca, siły amerykańskie utknęły pod Mogoczą na szlaku prowadzącym do jez. Bajkał i Irkucka. 16., 24, 27-28.VIII. – poszczególne starcia wojsk alianckich i sowieckich w okolicach Mogoczy.

Front wschodni: II połowa sierpnia – wspaniale rozwijająca się ofensywa aliancka na północy mająca takie sukcesy jak wyzwolenie terytoriów Litwy, Łotwy i Estonii ulega zahamowaniu w okolicach Leningradu, gdzie Sowieci zmuszają sprzymierzonych do zatrzymania. Podobnie dzieje się na ziemiach białoruskich, choć tam w nieco ograniczonym zakresie. 16.VIII. – początek ataku dywizji lorda Gorta w stronę Dyneburga (Daugavpils), ostatniego skrawka ziemi łotewskiej przetrzymywanej przez Sowietów, potyczki pod Równem i Stanisławowem. 17.VIII. – amerykańskie korpusy piechoty gen. Lawsona i Fullera lądują w Tallinie i przystępują do natarcia w stronę Narwy; dywizja Bundeswehry gen. Gade wyzwala Voru w płd-wsch. Estonii. 18.VIII. – kontrnatarcie marsz. Tołbuchina wykonane na pozycje sprzymierzonych pod Lidą o mały włos nie kończy się ewakuacją sił alianckich z zagrożonego odcinka; czechosłowacki marsz. Krejci rozpoczyna atak w kierunku Święcian (44 dywizje); Bundeswehra (gen. Hax i Keiper) wyzwala Dyneburg. 19.VIII. – korpus piechoty gen. Gade wkracza na ziemie rosyjskie od Estonii i zdobywa kontrolę nad Pskowem; ugrupowanie armijne feldm. Speidela wyzwala polskie Mołodeczno, a do Święcian jako pierwsze wjeżdżają czołgi brytyjskiej dywizji pancernej gen. Beloe. 20.VIII. – dywizje czechosłowackie docierają do Mołodeczna wzmacniając obronę sprzymierzonych, Łuniniec jest już w rękach polskich na Polesiu po wyzwoleniu go przez oddziały gen. Paszkiewicza. 21.VIII. – marsz. Okulicki rozpoczyna II etap ofensywy na odcinku centralnym frontu wschodniego (76 dywizji) przechodząc do kontrnatarcia pod Bobrujskiem. 22.VIII. – odparcie sowieckiego uderzenia w stronę Łunińca; kolejny desant wojsk amerykańskich pod Tallinnem; Bobrujsk zostaje zajęty przez ukraińską dywizję piechoty gen. von Bodehausena. 23.VIII. – wojska jugosłowiańsko-rumuńskie rozpoczynają bój o Jassy w Mołdawii; Niemcy pod wodzą gen. Gade docierają już do Gdowa. 24.VIII. – sowieckie uderzenie pod Dyneburgiem zmusza liczne dywizje alianckie do odwrotu. 25.VIII. – bitwa o Kingisepp po opanowaniu Narwy przez sprzymierzonych oznacza rychłe zagrożenie dla Leningradu; sowiecki marsz. Korfes zmusza 12 brytyjskich dywizji do wycofania się spod Dyneburga; pod Mińskiem dochodzi do rozpoczęcia kolejnej alianckiej ofensywy z udziałem 91 dywizji pod dow. marsz. Maczka. 26.VIII. – Jassy chwilowo zajęte przez wojska jugosłowiańskie. 27.VIII. – kolejna odsłona walk pod Dyneburgiem po myśli Sowietów. 28.VIII. – 130 dywizji sprzymierzonych (marsz. Maczek) rozpoczyna atak w kierunku Mozyrza na Polesiu, broniące się tam siły marsz. Batowa ulegają rozproszeniu. 30.VIII. – Gdów ponownie w rękach sowieckich po przejęciu przez nich inicjatywy na Północy.

Odcinek północny frontu wschodniego.


Odcinek środkowy frontu wschodniego.


Odcinek południowy frontu wschodniego.​

Minister spraw zagranicznych RP, Tadeusz Romer składa relację z wizyt w Tokio, Czongkingu i Delhi premierowi Mikołajczykowi w Warszawie, która na nowo stała się siedzibą polskiego rządu po przeniesieniu jej z tymczasowego miejsca we Wrocławiu.

Warszawa, 15 sierpnia, gabinet premiera.

Romer w rozmowie z Mikołajczykiem.

Romer: (…) Panie Premierze, reasumując cały mój dotychczasowy wywód, sprawa stoi tak: Japonia poprze nas w zamiarze odsunięcia Rosji od stałego uczestnictwa w RB OPD, Chiny i Indie pod pewnymi warunkami, choć to irracjonalne godzić się na przejęcie przez nią terenów syberyjskich po to tylko, aby blokować ją w Radzie Bezpieczeństwa. Prędzej będzie z tego konflikt i to nie tylko na gruncie dyplomatycznym.

Mikołajczyk: Powinniśmy zintensyfikować naszą współpracę z Japonią, gdyż dzięki niej zyskujemy cennego sojusznika w tej sprawie. Trzeba ją też hamować w sytuacji, gdyby postanowiła wyrównać rachunki ze zjednoczonymi Chinami, ale zdaje się siły flot te kraje mają wyrównane, choć Japonia ma pewien atut w postaci przetrzymywania okręgu władywostockiego, więc Korea byłaby najbardziej zagrożona ekspansją.

Romer: Japończycy mogliby się przydać na Bałtyku, choć istotnie wiadomo, że są jedynie stroną współwalczącą, podobnie jak podczas interwencji w Chinach. Niemniej zgadzam się z twierdzeniem, że powinniśmy rozwijać przyjaźń z Japonią i nie dopuścić do wojny w tym regionie.

Mikołajczyk: Ambasador Japonii w Warszawie, Ichiiro Kawasaki będzie pojutrze gościem Prezydenta RP. Głowa państwa doskonale orientuje się w sytuacji Japonii jako swoistego języczka u wagi całego problemu związanego z Rosją.

Romer: Panie Premierze, Chiny i Indie są niezdecydowane i obawiam się, że nie odważą się wystąpić przeciw pomysłowi Maniu o stworzeniu w pełni mocarstwowej Rosji. To będzie katastrofa dla świata jeśli do tego dojdzie.

Mikołajczyk: Zjednoczone Niemcy są podobnego zdania jak my względem Rosji jak wynikało z mojego spotkania z kanclerzem Blucherem, ale jak Pan wie jest pewien szkopuł. I nie ma nic za darmo.

Romer: Sprawa rewizji traktatu o uzyskaniu przez Polskę Prus Wschodnich może być niezmiernie frapująca dla zamieszkującej tam już od kilku lat ludności, która na pewno nie wie o wszystkich aspektach tej sprawy.

Mikołajczyk: Powinien Pan jak najszybciej wrócić do Bostonu i mieć na wszystko baczenie, gdyż licho nie śpi, a i demokracja zaczyna coraz bardziej szwankować polskim interesom w OPD. I to nie tylko moje zdanie (…)

 

POLSKA AAR

1-15 września 1952

odcinek 358

The acute angle of impact
(Ostry kąt uderzenia)​

Świat/Kraj​

Organizacja Paktu Demokratycznego spełniła swoją pierwszą obietnicę odnośnie wyzwolenia krajów nadbałtyckich i odrestaurowania ich niepodległości. Chodzi oczywiście w głębszej mierze o uzyskanie suwerenności przez Łotwę i Estonię. Ten fakt nastąpił dokładnie 3 września, a we wspomnianych krajach do władzy powrócili August Rei i Juri Uluots w Estonii oraz Pauls Kalnins na Łotwie. W niczym to jednak nie zatrzymało alianckiej ofensywy na północnym odcinku frontu wschodniego, a większość sił sprzymierzonych opuściło już tereny łotewsko-estońskie. Parlament Republiki Estonii rozpoczął swoje obrady w Tallinie od odśpiewania hymnu i przedstawienia wysłannikom OPD propozycji przekazania pod jurysdykcję Estonii Leningradu i okolic jako słuszną rekompensatę za sowiecką agresję na ten kraj w kwietniu 1950 roku. Przedstawiciele OPD, obaj Amerykanie John McIntosh i Terry James postanowili przekazać ową prośbę do Bostonu, choć szanse na jej pozytywne rozpatrzenie są niewielkie z racji pewnego rusofilstwa sekr. gen. Maniu. Jednak to nie on podejmuje decyzję, a wszyscy członkowie organizacji, zatem sprawa okazuje się jeszcze otwarta. W podobnym tonie są propozycje parlamentu ryskiego a dotyczące uzyskania Połocczyzny dla niepodległej Łotwy. Tu również kwestia przyznania bądź nie danego terytorium będzie jeszcze przedmiotem długotrwałych dyskusji i rozważań na forum Zgromadzenia Ogólnego OPD w Bostonie. Skandynawskie dzienniki, wśród których dominuje „Dagens Nyheter” uważają, że kraje nadbałtyckie już wkrótce poproszą o pomoc sojusz szwedzko-duński bądź sprowokują do pomocy bratnią Estonii – Finlandię, która może okazać się lepszym zabezpieczeniem na przyszłość aniżeli dotychczasowe kraje alianckie, które mają potężnych wrogów i co i rusz wpadają w niezłe tarapaty.

Terytorium i rząd niepodległej Estonii.


Terytorium i rząd niepodległej Łotwy.​

Do kolejnej rozbieżności interesów dochodzi natomiast w Afryce, gdzie powstają kolejne dwa lokalne sojusze militarne. Genezą powstania obydwu sojuszy jest niezgoda między Nigerią a Kamerunem dotycząca regionu Biafry, który to zdaniem władz z Yaounde powinien przynależeć do Kamerunu. 10 września zostaje podpisany dokument z udziałem przedstawicieli Nigerii, Złotego Wybrzeża czyli Ghany po zmianie konstytucji (1.IX.1952) oraz Federacji Beninu-Sahel trapionej przez wewnętrzny kryzys grożący wywołaniem podobnej wojny jak w Sudanie czy Mali. Nigeria, Ghana i Benin-Sahel tworzą sojusz obronny przed knowaniami Kamerunu określany jako Układ Sahel parafowany w Porto-Novo. Z kolei Kameruńczycy, obwołując się zagrożonymi przez działania Nigeryjczyków powołują w Yaounde (11.IX.) Środkowoafrykańską Strefę Obronną z udziałem Gabonu i Afryki Równikowej.

Układ Sahelu.


Środkowoafrykańska Strefa Obronna.​

Jednak nie fakt odzyskania niepodległości przez kraje nadbałtyckie ani dalsza polaryzacja w Afryce przykuwały uwagę prasy światowej, a zupełnie nieoczekiwane wypowiedzenie wojny sojusznikom ZSRR – Mongolskiej Republice Ludowej i Turkiestańskiej Republice Ludowej przez zjednoczone Chiny Tse-ven Soonga (1.IX.). OPD nie zaprotestowało, wręcz przeciwnie od dawna taki krok Chin był spodziewany nie tylko przez samego Maniu, ale i sojusz aliancki. Problemem będzie natomiast zabór sowieckich terytoriów przez Chiny, bo jeśli do tego dojdzie upadnie cały misterny plan Maniu dotyczący reaktywacji demokracji w Rosji opartej na surowcach pochodzących z dalekiej Syberii. Póki co jednak cieszą się wszyscy i sojusz aliancki i sam Maniu i oczywiście Soong, który powinien z łatwością pozbawić niepodległości Mongolię i Turkiestan. Już 2 września wojska dowodzone przez marsz. Feng Yuxianga wygrały bój spotkaniowy w górach Dunhuang z turkiestańskimi dywizjami piechoty, siedem dni później natomiast rozpoczęła się ofensywa na ziemie chińskie pod okupacją mongolską. Bitwa pod Yinchuan kończy się zwycięstwem Chińczyków. 7 września oddziały gen. Lin Wei przejmują strategicznie ważne miasto Changde z dużym lotniskiem. Chiny nie zapominają także o japońskim zagrożeniu, wysyłając misje szpiegowskie do Japonii, a konkretnie do stoczni tokijskiej, gdzie budowany jest krążownik liniowy „Hiei” (13.IX.).

Atak Chin na sojuszników ZSRR (1.IX.).


Opanowanie Changde jest pierwszym sukcesem chińskiej armii lądowej.​

Pozostałe wydarzenia polityczne: wybory prezydencko-parlamentarne w Ekwadorze (2.IX.) otwierają drogę do władzy socjaldemokracji, której przedstawiciel Jose Maria Velasco Ibarra obejmuje urząd głowy państwa i premiera rządu. Ekwador wciąż ma zadawnione pretensje do Peru o część Amazonii, jednak nie ma mowy, aby doszło do zagrożenia wojną jak było to jeszcze możliwe w 1941 roku. Obie strony obiecują sobie, że zasiądą do rozmów w sprawie pokojowego rozstrzygnięcia sporu, a mediacji podejmuje się Meksyk i Kolumbia.

Lewicowe zwycięstwo w Ekwadorze.​

Socjaldemokracja triumfuje także w wyborach parlamentarnych w Królestwie Holandii (6.IX.), gdzie przy władzy pozostaje Willem Drees. Jak widać odejście z sojuszu alianckiego i zawiązanie Alians Benelux w niczym nie zaszkodziło pozycji holenderskiej lewicy, która w wyborach umiała zachować dla siebie niczym nie zmącony stały elektorat i równie stałą ilość głosów.

Zwycięstwo socjaldemokracji w Holandii.​

Upadek rządu Nazima al.-Akkariego w Libanie (9.IX.) z pewnością należy zaliczyć na minus dla francuskiej dyplomacji na Bliskim Wschodzie. Pogarszająca się sytuacja w tym kraju i to nie tylko gospodarcza zmusza bowiem Liban do zaciągnięcia pożyczek na zakup artykułów spożywczych jak i broni. Trwanie w sojuszu z Jordanią, Syrią czy Irakiem nie daje zbyt wiele, przynajmniej na razie.

Przejęcie władzy przez Chaleda Chehaba w Libanie oznacza upadek francuskich wpływów w tym kraju, przynajmniej na jakiś okres czasu.​

Front dalekowschodni: I połowa września – sprzymierzeni utknęli pod Mogoczą na szlaku do Irkucka i nic nie zapowiada przełomu na froncie, pewnym pozytywnym czynnikiem jest natomiast przystąpienie Chin do wojny przeciw ZSRR jako strony współwalczącej, ale niewiadomo czy Chiny nie zapragną zaanektować sporych połaci tego kraju i tym samym stworzyć niezręczną sytuację.

Chiny otworzyły nowy front na Dalekim Wschodzie…​

Front wschodni: I połowa września – na północy wojska alianckie posuwają się stopniowo do przodu opanowując przedpola Leningradu czy wkraczając na Połocczyznę, w środku frontu sprzymierzeni wydostają się z Polesia w kierunku na Orszę i Smoleńsk. 1.IX. – natarcie sowieckiego marsz. Korfesa pod Święcianami zatrzymuje obrona dywizji litewskich gen. Plechaviciusa; marsz. Wasilewski usiłuje przełamać front pod Równem, przeciwdziała temu ukraiński marsz. Małyszkin, któremu podlegają również węgierskie dywizje. Sowieci zwyciężają w natarciu na Jassy w Mołdawii. 2.IX. – zacięte walki w obronie Święcian i Równego. 3.IX. – zwycięska bitwa 4 amerykańskich korpusów piechoty pod Kingisepp w drodze na Leningrad. 4.IX. – zaciekła wymiana ognia w rejonie Równego i Jassów; niemiecki feldm. Speidel rusza z ofensywą na sowiecki Mińsk. 5.IX. – kolejna kontrofensywa sowiecka w okolicach Równego (marsz. Antonow) zatrzymana; Sowieci ewakuują się w dalszym ciągu z Mozyrza wskutek ataku sprzymierzonych; brytyjski marsz. lord Gort rozpoczyna atak swoich 17 dywizji wspomaganych przez 25 dywizji alianckich na Połock i okolice. 6.IX. – ugrupowanie marsz. Czujkowa zostaje zmuszone do odwrotu pod Mińskiem tak samo zresztą jak dywizje gen. Netreby; nad niebem Stanisławowa kolejne sowieckie zwycięstwo lotnicze. 7.IX. – Australijczycy pod wodzą gen. Windeyera na krótko zajmują Porchow, po czym zostają zmuszeni do ucieczki z zajmowanych pozycji za sprawą dywizji marsz. Trofimienki. Amerykański korpus piechoty gen. Colsona zdobywa Opoczkę k/Połocka. 8.IX. – Sowieci zajmują ponownie Jassy, ale impet natarcia jugosłowiańsko-rumuńskiego nie słabnie; Bundeswehra zdobywa natomiast Mińsk, po czym feldm. Speidel zatrzymuje liczne sowieckie kontrataki. 9.IX. – walki o Mozyrz i liczne ataki na Połocczyznę. 10.IX. – dywizja pancerna gen. Beloe wjeżdża do Połocka na krótko przejmując miasto; Porchow zajęty ponownie przez Sowietów; pod Orszą rozpoczyna się kolejne natarcie sprzymierzonych, którzy odrzucają 19 sowieckich dywizji piechoty w stronę Smoleńska. 11.IX. – gen. Fiedin wyparł czołgi gen. Beloe z Połocka, trwają walki w okolicach Mińska. 12.IX. – Mozyrz w rękach dywizji pod dowództwem marsz. Maczka. 13.IX. – lord Gort musi uznać wyższość sowieckiego kontrnatarcia na Połock kierowanego przez gen. Fiedina; w tym dniu toczą się też zacięte walki pod Stanisławowem i Orszą. 14.IX. – dywizje czechosłowackie marsz. Krejci i gen. Vseticki dochodzą pod Orszę i zdobywają miasto; na północy Amerykanie zajmują Kingisepp, a Rumuni odzyskują kontrolę nad Jassami. 15.IX. – marsz. Okulicki kierując ponad 90 dywizjami rozpoczyna atak w stronę silnego sowieckiego ugrupowania pod Żłobinem w okolicach Kijowa.

Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek północny /połowa września/


Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek południowy /połowa września/​

Warszawa, 14 września, Belweder.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z ambasadorem Japonii, Ichiiro Kawasaki.

Kawasaki: (…)nalegałem na ponowne spotkanie z Panem Prezydentem w kwestii uzgodnienia stanowiska nie tyle w sprawie Rosji, gdzie jesteśmy zgodni od czterech tygodni, ale w obecnej sytuacji również w sprawie chińskiej, która zaczyna urastać do rozmiarów dużego problemu natury politycznej. Kraj, który niedawno co otrzymał zielone światło dla zjednoczenia rozpoczyna swoje nowe istnienie od najechania na co prawda wrogów demokracji, ale jednak przeczy to duchowi demokracji, który miał zatriumfować w Czongkingu czy Szanghaju.

Raczkiewicz: Japonia również pozostaje w stanie wojny, choć jak wiadomo wy wypowiedzieliście wojnę bezpośrednio Sowietom i za to wam wielka chwała, że pomagacie nam w osiągnięciu zwycięstwa. Jednak wracając do sprawy chińskiej, istotnie akt wypowiedzenia wojny dla Mongolii i Turkiestanu to jakby niewiara w zapewnienia OPD, mówiące o przekazaniu wspomnianych terytoriów pod kontrolę Chin.

Kawasaki: Gdyby jeszcze mielibyśmy możliwość uwierzenia, że wojska chińskie nie zatrzymają się przykładowo w Ułan Bator, ale przekroczą granicę mongolsko-sowiecką to nie mielibyśmy zastrzeżeń, wszak w ten sposób upadłyby wszelkie plany uczynienia Rosji dużym mocarstwem, choć oczywiście problem chiński dalej by pozostał.

Raczkiewicz: Panie ambasadorze, zarówno Polska jak i Japonia wie na co stać zjednoczoną Rosję, na pewno jest to więcej aniżeli w obecnej chwili mogą pozwolić sobie zjednoczone Chiny, które nigdy pewnie nie dorównają jakości produkcji europejskim krajom wysoko uprzemysłowionym. Należy jednak założyć taką sytuację, że Chiny mogą zatrzymać się na zdobyczach mongolskich i turkiestańskich i co wtedy? Sądzę, że OPD uzna im te zabory bez formalnego przekazania z ich strony, będzie to zatem chińska samowola, ale w pełni uzasadniona z racji wysokiej argumentacji pretensji terytorialnych.

Kawasaki: Zawsze można zatrzymać Chiny nawet i teraz, kiedy jeszcze nie rozwinęły machiny wojennej.

Raczkiewicz: Nie mówi Pan chyba o wojnie?

Kawasaki: Japonia czuje się osaczona przez zjednoczone Chiny i napastliwą Koreę, myśli Pan, że dlaczego tak kurczowo trzymamy się otrzymanego w 1950 roku okręgu władywostockiego od ZSRR? Otóż dla większej kontroli dwóch sąsiednich krajów, do których wysyłamy systematycznie szpiegów. A i tak nie ustrzeżemy się przed ich kontrakcją, nie daleko jak wczoraj doszło do sabotażu w tokijskiej stoczni, gdzie „nieznani” osobnicy uszkodzili jeden z elementów budowanego pancernika.

Raczkiewicz: Wojna Japonii z Chinami będzie katastrofą dla demokracji tego regionu.

Kawasaki: Decyzja należy do Cesarza. Japonia nie popełni błędu prowadzenia wojny na dwóch frontach czy trzech jak to miało miejsce w przeszłości. Jeśli chińskie prowokacje się powtórzą może dojść do tego co Pan mówi, chociaż na pewno Japonia nie będzie za wszelką cenę parła do wojny (…)

 

POLSKA AAR

16-30 września 1952

odcinek 359

The nerve talk
(Nerwowa rozmowa)​

Świat/Kraj​

Ofensywa chińska na terytorium Mongolskiej Republiki Ludowej zatacza coraz szersze kręgi. Prasa światowa już rozpisuje się na temat tego, jaki będzie los tej stalinowskiej marionetki, chociaż stanowisko Tse-ven Soonga i Li Zongrena wydaje się być jasne: żadnej formy państwowości wobec Mongolii, która po aneksji ma stać się po prostu częścią Chin. To okrutna rzeczywistość dla potomków Czyngis Chana, którzy na pewno nie przejdą po tym fakcie do porządku dziennego. Oznaczać to dla nich będzie masowe prześladowania mimo tej całej demokratyzacji życia politycznego w zjednoczonych Chinach.

Wojska amerykańskie walczące na Dalekim Wschodzie w dalszym ciągu nie mogą przeskoczyć rubieży Jakuck-Mogocza, chociaż odkrywają coś co może zaważyć na oddaniu Syberii pod kontrolę powołanej w przyszłości demokratycznej Rosji. W górach Magadanu aliancki zwiad lotniczy wykrył bowiem reaktor atomowy w stadium organizacji. Stalin zapewne nie przewidywał desantu sił sprzymierzonych na Dalekim Wschodzie i postanowił ukryć owy reaktor w niedostępnych górach syberyjskich, a stało się jednak inaczej, teraz alianci stoją przed szansą zdobycia kontroli nad tym miejscem.

Prezydent Stanów Zjednoczonych, Harry Truman, którego pochłaniają teraz sprawy związane z nowymi wyborami prezydenckimi znalazł trochę czasu aby spotkać się w Bostonie z sekretarzem generalnym OPD, Iuliu Maniu w sprawie dokonanego odkrycia na Dalekim Wschodzie…

Sowiecki reaktor atomowy w okolicach Magadanu.​

Boston, siedziba OPD, 27 września.

Truman w rozmowie z Maniu.

Truman: (…)Panie Sekretarzu Generalny, nie od dziś wiadomo, że ma Pan ciągoty prorosyjskie, ale zapewne słyszał Pan o niedawnym odkryciu na Syberii. Jak Pan się do tego ustosunkuje? Czy opłaca się reaktywować demokratyczną Rosję wraz z terenami syberyjskimi, mimo, że zostanie złamany monopol na posiadanie broni atomowej dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii?

Maniu: W istocie, gdy usłyszałem o tej informacji byłem trochę zaszokowany. Spodziewałem się, że po atomowej zagładzie Berlina sowiecki reaktor atomowy znajduje się w europejskiej części Rosji. Okazało się, że nie miałem racji i teraz sojusz aliancki stoi przed wspaniałą szansą na udaremnienie wszelkich badań atomowych prowadzonych przez Sowietów. Pyta mnie Pan o możliwość przejęcia terenów syberyjskich przez Rosję mimo istnienia reaktora. Odpowiadam, że nadal podtrzymuje to stanowisko, nie demonizujmy tak tego kraju, istnieją tam też ludzie, którzy opowiadają się za demokracją i na pewno nie wykorzystają faktu istnienia reaktora do budowy kolejnych bomb atomowych.

Truman: Niech Pan nie zapomina, że Magadan i okolice przejdzie pod kontrolę wojsk amerykańskich i to ja zadecyduje czy przekazać je Rosji czy też nie. W interesie Stanów Zjednoczonych leży, aby tak nieobliczalne państwo jak Rosja nie posiadało kontroli nad reaktorem atomowym. Nie wiadomo kto tak naprawdę przejmie władzę w tym kraju po upadku dyktatury komunistycznej.

Maniu: Czyżby Pan wątpił w moje zapewnienie odnośnie wprowadzenia demokratyzacji wszędzie tam, gdzie działa sojusz aliancki, zbrojne ramię OPD? Proszę pamiętać, że rezolucje bostońskie mają większą moc oddziaływania aniżeli amerykańskie rozkazy, w tym i wychodzące od Pana. W przeciwnym razie OPD zastanowi się nad zmianą siedziby, a nie ukrywam, że będzie to utrata prestiżu dla Stanów Zjednoczonych.

Truman: Apeluję o zrozumienie, Panie Sekretarzu Generalny. Jeśli istotnie ta wojna ma być ostatnią z wielkich wojen to nie wolno dopuścić aby demokratyczni Rosjanie przejęli pozostałości po sowieckim imperium atomowym. Powiem w tajemnicy, że Brytyjczycy posiadają obecnie 6 bomb atomowych i gdyby tylko chcieli obróciliby w perzynę większe miasta sowieckie. Wie Pan dlaczego tego nie robią? Bo są narodem demokratycznym, co innego wojna a co innego metodyczna zagłada wg pewnego wzorca. Tym się różnią od Rosjan, którzy w bezmiarze swojej głupoty zniszczyli Berlin.

Maniu: No nie przesadzajmy, alianci dokonali równie potwornych zniszczeń, Paryż i Moskwa to dzisiaj jedynie ruiny. Ta wojna jest pierwszą wojną atomową i dobrze, że w końcu rasa ludzka się opamiętała, chodzi mi teraz głównie o was i Brytyjczyków.

Truman: Zniszczenie Paryża i Moskwy miało zmusić Francję Giraud i ZSRR Stalina do podjęcia rokowań pokojowych. Nasze działania nie miały na celu wywołanie antyalianckiej fobii i złości wobec OPD, ale chciały unaocznić tym krajom naszą olbrzymią przewagę militarną. Zarówno ZSRR i Francja pierwsze zaatakowały aliantów i zadziałał u nas mechanizm obronny.

Maniu: Reasumując naszą dyskusję, uważam, że jeżeli Stany Zjednoczone nie przekażą demokratycznej Rosji Magadanu wraz z okolicami, to czeka was zawieszenie w gronie stałych członków RB OPD jak i członka Zgromadzenia Ogólnego. Nie po to sprawuje funkcję Sekretarza Generalnego, aby wciąż wysłuchiwać spełnienia prywatnych żądań wielu państw odnośnie ziem stricte rosyjskich. OPD nie zejdzie z wyznaczonej drogi wobec przyszłości Rosji, uczyni ją wielką by wyrównać proporcje w Azji po zjednoczeniu Chin. Sądzę, że jest to zrozumiałe?

Truman: Sprawa granic Rosji będzie poddana pod głosowanie w Zgromadzeniu Ogólnym i tu decyduje większość głosów, sądzę, że jest wiele krajów jak USA, które domagają się stosownego skrócenia granic tego kraju, aby już nigdy więcej nie odrodził się tam żaden totalitaryzm. Możemy zostać zawieszeni, ale głosowanie może Pan przegrać i tak, niech to będzie puentą naszego spotkania (…)

Truman przedstawił to tajne spotkanie rodzimej prasie jako bardzo serdeczne i przyjacielskie z racji zyskiwania sobie korzystnej propagandy przed spodziewaną reelekcją w listopadzie br. Realia jednak nie przedstawiają się różowo i Amerykanie staną pod pręgierzem światowej opinii publicznej jeśli idea Maniu zyska więcej zwolenników w głosowaniu nad granicami Rosji aniżeli amerykańskie veto.

Dwa dni wcześniej wygasa rozejm podpisany z dwoma krajami Paktu Alpejskiego (Włochy, Austria) i choć obecnie ten sojusz liczy sobie cztery państwa to w chwili obecnej nie są one zainteresowane podjęciem ofensywy lądowej wobec krajów alianckich. Bardziej zaostrzają się stosunki francusko-hiszpańskie o rejon Bordeaux.

Wygaśnięcie rozejmu z Włochami i Austrią.​

Front dalekowschodni: II połowa września – Amerykanie nie mogą sforsować sowieckiej obrony pod Mogoczą, a ich zwiad lotniczy odkrywa sowiecki reaktor atomowy w okolicach Magadanu, to istotna informacja mogąca wiele zaszkodzić przyszłej, demokratycznej Rosji. Chińczycy jako strona współwalcząca radzą sobie świetnie i być może ich pięciokolorowa flaga załopocze niedługo nad ratuszem w Ułan Bator. 16.IX. – chińska ofensywa pod Yinchuan w Mongolii. 17.IX. – natarcie chińskiego marszałka Xu Yongchanga pod Korłą ma za zadanie obejść od południa stolicę Turkiestanu, Urumczi. 23.IX. – amerykański samolot zwiadowczy odkrywa istnienie sowieckiego reaktora atomowego w górach Magadanu; pod Dunhuangiem oddziały ludowej milicji turkiestańskiej powstrzymują atak chińskich dyw. piechoty. 24.IX. – marsz. Baranow udanie broni pozycji pod Bodajbo w obliczu amerykańskiego kontrataku. 25.IX. – Erenhot w rękach chińskich. 26-27.IX. – zacięte walki o Mogoczę. 27.IX. – Ułan Hot w zach. Mandżurii zostaje zdobyte przez oddziały armii Chin. 30.IX. – Chińczycy na krótko zdobywają Sajnshand na południe od Ułan Bator, ale szybko zostają wyparci przez Sowietów.

Sytuacja na odcinku chińskim frontu dalekowschodniego przy końcu września – Chińczykom nie udała się pierwsza próba szturmu na Ułan Bator, musieli wycofać się zaraz po zdobyciu Sajnshandu.​

Polska podpisuje 20 września układ ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie przekazania planów dot. konstrukcji nowego typu turboodrzutowego samolotu szturmowego w zamian przekazując dostawy ropy.

Układ polsko-amerykański.​

Front wschodni: II połowa września – pogarsza się pogoda, co zwiastuje nieodwołanie nadchodzącą jesień, a wraz z nią deszcze i chłody. W interesie aliantów jest teraz, aby zająć jak najlepsze pozycje obronne przed zimą i być może pokusić się o ofensywę w kierunku rejonu umocnionego Moskwa i dotarcia do ruin tego miasta.

Błoto i deszcze będą przeszkadzać aliantom w prowadzeniu ofensywy na Wschodzie.​

16.IX. – ugrupowanie marsz. Timoszenki usiłuje sforsować aliancką obronę pod Orszą, jednakże ataki kończą się fiaskiem; podobnie się dzieje pod Opoczką, lecz tu również górą są sprzymierzeni; sowiecki marsz. Korfes usiłuje zatrzymać aliancką ofensywę na Mohylew, jednak bez powodzenia. 17.IX. – pod Jassami w Mołdawii zacięte walki o przejęcie tego miasta; węgierski marsz. Szombathelyi zatrzymuje sowieckie natarcie na Stanisławów i Kołomyję; pod Żłobinem nowy etap walk aliancko-sowieckich. 18.IX. – zwycięstwo sił Armii Czerwonej pod Jassami oznacza niebezpieczeństwo dla węgierskiego Siedmiogrodu. 19.IX. – Żłobin zdobyty przez 1. Ukraiński Korpus Piechoty gen. von Bodenhausena, w tym samym dniu lord Gort rozpoczyna natarcie w kierunku Newla z udziałem 15 dywizji. 20.IX. – pod Mohylewem drogę aliantom zastępują dywizje gen. Antonowa, z trudem sprzymierzeni torują sobie szlak na to miasto. 21.IX. – do Newla wchodzą Brytyjczycy, a w fazie realizacji jest koncentryczny atak na Połock z udziałem dywizji marsz. Massingberda i dyw. pancernej gen. Harmona. 22.IX. – wojska jugosłowiańsko-rumuńskie przechodzą do kontrofensywy nad Dunajem i zmuszają siły sowieckie do odwrotu z regionu Tuldży, oznaczać to może rychłe okrążenie 12 dywizji Armii Czerwonej pod Konstancą. 23.IX. – walki pod Porchowem na południe od Leningradu po myśli sprzymierzonych (8 dywizji pod dow. gen. Hunta). Tego dnia amerykańska piechota zmotoryzowana gen. Coxa zdobywa Leningrad, ogłoszony miastem otwartym przez Sowietów bojących się powtórzenia losu Moskwy. 24.IX. – siły US Army w okolicach Leningradu rozpoczynają natarcie w rejonie Ługi; oddziały Bundeswehry pod dow. feldm. Speidela zdobywają kontrolę nad Mohylewem; trwają też walki pod Noworżewem. 25-26.IX. – zacięte walki pod Tuldżą na odcinku rumuńskim. 26.IX. – wojska rumuńskie przejmując Tuldżę okrążają 12 dywizji sowieckich marsz. Bierzarina pod Konstancą; Gdów zdobyty przez brytyjskie czołgi gen. Beloe; marsz. Massingberd wraz z amerykańskimi dywizjami piechoty przejmuje kontrolę nad Witebskiem i okolicami. Czechosłowacki marsz. Krejci podejmuje decyzję o wyruszeniu na czele 27 dywizji przeciw sowieckim pozycjom obronnym pod Smoleńskiem, obrona nieprzyjaciela bardzo szybko się łamie. 27.IX. – trwa przegrupowanie sił alianckich na Połocczyźnie. 28.IX. – zaciekła obrona wojsk sprzymierzonych pod Mohylewem; Ługa w ręku brytyjskiej dywizji pancernej gen. Beloe. 29.IX. – Noworżew zdobyty przez 12 dywizji brytyjskich lorda Gorta; trwa uporczywa walka Sowietów z Rumunami o wyrwanie się z kotła konstanckiego. 30.IX. – alianci zdobywają Smoleńsk i rozpoczynają przygotowania do obrony miasta (gen. Vseticka, marsz. Krejci, gen. Plechavicius); rumuńsko-jugosłowiańskie natarcie na Konstancę przynosi kapitulację 12 dywizji Armii Czerwonej wraz z marsz. Bierzarinem.

Odcinek północny frontu wschodniego pod koniec września – główne atuty to utrzymanie niepodległości Łotwy i Estonii jak również zdobycie Leningradu, zachęcająco brzmi też ofensywa brytyjska w kierunku Archangielska i Murmańska, siły sowieckie są tu niewielkie, przeto najbardziej uwidacznia się przewaga aliancka co znajduje potwierdzenie w kontroli nad Połockiem, Witebskiem i Smoleńskiem.


Odcinek centralny frontu wschodniego pod koniec września – sprzymierzeni zatrzymali się po opanowaniu Mohylewa i Żłobina, teraz zapewne dojdzie do próby okrążenia wojsk sowieckich pod Korostieniem z uwagi na atak w kierunku Żytomierza i Wyszhorodu. Później prawdopodobnie ofensywa w kierunku Kijowa.


Odcinek południowy frontu wschodniego pod koniec września – alianci nie podejmują żadnej inicjatywy na froncie z uwagi na sowiecką przewagę militarną, jedynie stronie współwalczącej, Konferencji Bałkańskiej (Rumunia, Jugosławia, Grecja) udaje się zamknąć Sowietów pod Konstancą i zmusić do kapitulacji.​

 

POLSKA AAR

1-15 października 1952

odcinek 360

The battle of Kiev
(Bitwa o Kijów)​

Świat/Kraj​

10 października rozpoczyna się XIV kadencja Rady Bezpieczeństwa OPD z udziałem przedstawicieli USA, Wielkiej Brytanii, Polski, RFN, Chin, Japonii, Indii jako stałych członków oraz Tybetu, Izraela, Sarawaku, Birmy, Algierii i Malezji jako niestałych. Już na samym początku skład obecnej Rady przynosi początek nowych konfliktów i spięć dyplomatycznych. Delegat Tybetu, Rishong Napse domaga się od sekr. gen. Maniu gwarancji udzielonych na piśmie, że wojska demokratycznie zjednoczonych Chin już nigdy więcej nie spróbują naruszyć granic tybetańskich, ani też nie będą wpływały na rząd Tybetu w żądaniach co do przekazania danego terytorium. Maniu udziela odpowiedzi delegatowi Tybetu przy poparciu jego słusznych żądań przez przedstawiciela Japonii i Indii, porusza w niej kwestię pokojowego współżycia narodów i obietnicy obrad okrągłego stołu między przedstawicielami chińskimi i tybetańskimi po zakończeniu obecnej wojny z ZSRR. Delegat Indii, Rajiv Venkatapati zapytuje przedstawiciela Wlk. Brytanii, dlaczego Cejlon do tej pory nie otrzymał autonomii w ramach Wspólnoty Narodów, jeśli już Brytyjczycy odmawiają przekazania go pod kuratelę Indii. Pyta też, dlaczego do tej pory zostały pominięte słuszne żądania indyjskie o przekazaniu Andamanów, Malediwów, Nikobarów i Lakkadiwów pod kontrolę rządu Delhi. Przedstawiciel Wielkiej Brytanii, dr Silvester Jones wymawia się prowadzeniem wojny z Sowietami, choć zwraca uwagę na ostatnie przekazanie Nowej Fundlandii, Labradoru i Saint Pierre/Miquelon dla Kanady, więc z dobrą wolą Wlk. Brytanii nie jest wcale tak źle, jak przedstawia to delegat Indii.

XIV kadencja RB OPD (10.X.1952-10.IV.1953).​

Równie sporą awanturę wywołuje sprawa przyszłości Mongolii. Delegat Japonii, Miichiro Kobayashi wystosowuje protest wobec zawłaszczania terytorium Mongolii i tworzenia polityki faktów dokonanych, bo nikt nie ma wątpliwości, że Chińczycy dążą do aneksji całości terytorium tego kraju. Zdaniem Japonii powinno się umożliwić narodowi mongolskiemu zaprowadzenie instytucji demokratycznych w tym kraju, aniżeli godzić się na zabór Mongolii przez Chiny. Przedstawiciel Chin w RB, Li Chen Yang uważa, że jego kraj otrzymał mandat do sprawowania opieki nad terytoriami Turkiestanu i Mongolii, dopóki te narody nie będą miały na tyle rozwiniętej świadomości, aby stać się krajami demokratycznymi.

Przeprowadzone wybory parlamentarno-prezydenckie w Republice Panamy (3.X.) przynoszą zwycięstwo aktualnie rządzącej Partii Konserwatywnej, która w dużym stopniu korzysta z przychylności Stanów Zjednoczonych, które raz po raz wysyłają do tego kraju doradców wojskowych. Na stanowisku prezydenta i premiera pozostają Alcibiades Arosemena i Juan Remon.

Stabilizacja rządowa w Panamie (3.X.).​

Front wschodni: I połowa października – sprzymierzonych zastaje zima na froncie wschodnim, szczególnie na odcinku północnym, ale też i południowym, wykonywane są ostatnie zamierzenia planu taktycznego, zakładającego zdobycie przed zimą rubieży Stara Russa-Wielkie Łuki oraz wyzwolenia Kijowa, stolicy Ukrainy. 1.X. – sowieckie dywizje piechoty zmuszają brytyjski korpus pancerny gen. Beloe do odwrotu spod Ługi k/Leningradu; marsz. Maczek na czele 97 dywizji rozpoczyna operację kijowską, a pierwszym etapem tej operacji jest uderzenie w stronę sowieckich pozycji pod Wyszhorodem, na południowym zachodzie natarcie wykonuje przy udziale 44 dywizji ukraiński marsz. Kallner, a jego celem jest wyzwolenie Żytomierza, jeśli wszystko się powiedzie alianci zamkną w okrążeniu Sowietów pod Korostieniem; zacięte walki pod Tuldżą na Bałkanach, gdzie siły rumuńsko-jugosłowiańskie ustępują Armii Czerwonej. 2.X. – obrona aliancka przedmieść Smoleńska i Ługi, gdzie dotarła dywizja zmot. gen. Coxa przynosi skutek w odparciu ataku nieprzyjaciela; pojawiają się pierwsze śniegi na Ukrainie (okolice Sum); pod Tuldżą zatrzymano natarcie sowieckie. 3.X. – pierwsze ukraińskie dywizje docierają do Żytomierza (marsz. Małyszkin, marsz. Kallner). 4.X. – wzmocnienie obrony sprzymierzonych wokół Żytomierza przez nadciągające siły Bundeswehry feldm. Heusingera; w dalszym ciągu alianci odpierają ataki wroga pod Ługą. 5.X. – brytyjski marsz. lord Gort rozpoczyna, korzystając z ostatnich dni jesieni na północy ofensywę w kierunku Wielkich Łuków, 23 dywizje sprzymierzonych bez trudu forsują obronę nieprzyjaciela w tym rejonie; zacięte walki pod Jassami w Mołdawii. 6.X. – wojska rumuńskie odzyskują kontrolę nad Konstancą po udanym wrześniowym zamknięciu sił sowieckich w okolicach tego miasta. 7.X. – lord Gort wspomaga uderzenie drugiego silnego zgrupowania alianckiego na północy, które rozpoczyna natarcie w stronę Starej Russy (27 dywizji); niemiecki korpus zmot. gen. Wolfa jako pierwszy osiąga rubież Wyszhorodu i podchodzi już pod okolice Kijowa – oznacza to zamknięcie 3 dywizji sowieckich pod Korostieniem. 8.X. – Sowieci zamknięci w kotle korostieńskim kapitulują wobec braku szans na otrzymaną przez nich odsiecz; Armia Czerwona bezskutecznie chce przejść do kontrofensywy pod Witebskiem i Wyszhorodem. 9.X. – marsz. Sikorski rozpoczyna trzeci etap ofensywy kijowskiej, zakładający uderzenie w stronę Winnicy przy udziale 87 dywizji, naprzeciw niemu stoi jedynie 12 sowieckich dywizji, dowodzonych przez ściągniętego z północy marsz. Korfesa. 10.X. – Winnica wyzwolona przez piechotę marsz. Gehlena, a kontratak zostaje odparty; wciąż też trwa jugosłowiańsko-rumuńska obrona Jass. 11.X. – pod Rygą desantuje się gen. Eisenhower, który jest kandydatem Partii Republikańskiej na stanowisko prezydenta USA, pragnie w ten sposób przyczynić się do jeszcze większej poprawy nastrojów wśród amerykańskich żołnierzy no i przede wszystkim zrobić gest propagandowy wobec rodzimej prasy. 12.X. – kolejna obrona Smoleńska przed kontrnatarciem wojsk sowieckich, trwają też równie zaciekłe walki pod Jassami. 13.X. – Sowieci usiłują przeszkodzić alianckiej obecności pod Wyszhorodem, jednakże sprzymierzeni odpierają wszelkie próby wykurzenia ich z tych okolic. 14.X. – rusza ofensywa na Kijów czyli zapoczątkowany zostaje ostatni, czwarty etap ofensywy na tym terenie – ponad 100 dywizji sprzymierzonych (marsz. Kallner, marsz. Maczek); Jassy ponownie wpadają w ręce Sowietów. 15.X. – bitwa o Kijów kończy się zdecydowanym zwycięstwem sprzymierzonych.

Zima na froncie wschodnim pojawia się już 2 października…


Kocioł korostieński (8.X.).


Przybycie gen. Eisenhowera na front wschodni (11.X.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie października – szybsze nadejście zimy usankcjonowało podjęcie radykalniejszych działań przez wojska alianckie, głównie brytyjskie. Aktualnie przed aliantami stoi możliwość opanowania rubieży Stara Russa-Wielkie Łuki.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie października – oddziały sprzymierzonych utrzymują tu stałą linię frontu, wyjątkiem jest rozpoczęta operacja kijowska, której głównie z powodów propagandowych nadaje się miano priorytetu.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie października – wojska rumuńsko-jugosłowiańskie wyprostowały front w Mołdawii po wyzwoleniu i utrzymaniu Tuldży oraz Konstancy, daje to dużo do myślenia sprzymierzonym, którzy w ten sposób mogą spróbować otoczyć największe zgrupowania Armii Czerwonej na południu przy pomocy strony współwalczącej jaką są kraje Konferencji Bałkańskiej, na przeszkodzie stoją warunki do prowadzenia zdecydowanych uderzeń ofensywnych.​

Front dalekowschodni: I połowa października – wojska US Army nijak nie mogą odzyskać inicjatywy strategicznej na Syberii, a co więcej Sowieci podciągnąwszy odwody, są teraz jeszcze bardziej przygotowani do długotrwałej obrony; na odcinku chińskim same sukcesy armii Tse-ven Soonga, Chińczycy opanowali już połowę terytorium Mongolii. 1.X. – klęska natarcia amerykańskiego na Bodajbo w okolicach Jakucka; pod Yinchuanem w Mongolii rozpoczyna się uderzenie armii chińskiej w kierunku na Ułan Bator. 2.X. – zwycięska dla Chińczyków bitwa w górach Dunhuang. 3.X. – pod Korłą w Turkiestanie przechodzą do ofensywy oddziały armii chińskiej. 5.X. – zacięte walki pod Dunhuang ponownie po myśli strony chińskiej. 9.X. – opanowanie Bayan Tumen przez Chińczyków. 10.X. – Xilinhot zajęte przez oddziały chińskie, które także triumfują w kolejnej bitwie pod Yinchuan; Sowieci zmuszają Amerykanów do odwrotu z ich pozycji pod Olekmińskiem. 12.X. – wojska sowiecko-mongolskie zatrzymują chińską ofensywę na Ułan Bator pod Saynshand. 14.X. – dokończenie wyzwalania płd. Mandżurii przez wojska chińskie za sprawą zdobycia kontroli nad Chifeng. 15.X. – ostatni skrawek Mandżurii w rękach chińskich po wyzwoleniu Hailaru.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim w połowie października – zdumiewają sukcesy wojsk chińskich, które w przeciągu 1,5 miesiąca zdobywają kontrolę nad połową terytorium Mongolii, w takim tempie można się spodziewać, że wkrótce padnie Ułan Bator, a Chińczycy staną przed niepowtarzalną szansą wkroczenia na tereny sowieckiej Syberii.​

Kronika wojny morskiej ​

4.X. - dochodzi do bitwy morskiej u wybrzeży Krymu, flota rumuńska złożona z kilku niszczycieli wykrywa zgrupowanie sowieckich okrętów podwodnych. Jednemu z rumuńskich niszczycieli „Marasti” udaje się zatopić okręt podwodny „SZCZ-310”.

Brześć n/Bugiem, główna kwatera Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego, 14 października.

Z rozmowy marsz. Andersa z gen. Sosnkowskim.

Marsz. Anders: (…)mamy niepowtarzalną szansę, aby zamknąć gros sił sowieckich na południu przy granicy rumuńsko-ukraińskiej, ale nie mamy warunków do prowadzenia szeroko zakrojonych działań ofensywnych, rozmawiałem z Maczkiem i jest zdania, że póki jeszcze zima nie rozwinęła się na dobre, to powinno się opracować plan ofensywny zaraz po zdobyciu Kijowa.

Gen. Sosnkowski: Wracam z odcinka centralnego, tam Sowieci przegrupowują swoje siły, ale nie są na tyle zdolni, aby przeprowadzić skuteczny atak, można by podciągnąć kilkanaście dywizji na południe dla wzmocnienia przewidywanego natarcia.

Marsz. Anders: Myślę, że w użyciu będą dywizje na Wołyniu, marsz. Szombathelyi jest zdania, że o wiele łatwiej i prościej pójdzie nam wyzwalanie Ukrainy jeśli uda się otoczyć i zmusić do kapitulacji kilkadziesiąt sowieckich dywizji w Mołdawii. Sowieci wówczas będą musieli ściągnąć do obrony dywizje z Kaukazu bądź spod Gorek, a to im zajmie trochę czasu, wszak czuć zimę.

Gen. Sosnkowski: Stanisław pozostawił Ci decyzję odnośnie rozpoczęcia planowania ofensywy w kierunku Odessy i zamknięcia Sowietów?

Marsz. Anders: Tak, myślę, że decyzja może być tylko jedna, ściągniemy odwody z okolic Stryja i przypuścimy uderzenie na południe po opanowaniu Kijowa. Sowieci weszli za głęboko w Mołdawii i musimy spróbować atakować w stronę Morza Czarnego, jeśli się uda front południowy będzie znacznie odciążony i do końca roku może uda nam się wyzwolić całość Ukrainy wraz z Krymem.

Gen. Sosnkowski: Eisenhower na odcinku północnym przeprowadził ostatnio wizytację, to oczywiście propaganda dla prasy i radia, ale generalnie w bardzo pochlebnych słowach wyrażał się o organizacji frontu i działań taktyczno-strategicznych.

Marsz. Anders: Amerykanie ostatnio licytują się w słowach z OPD w sprawie słuszności przejęcia przez nich tego reaktora pod Magadanem, nie nasza to wprawdzie sprawa, ale ja opowiadam się za tym, aby tego reaktora nie oddawać po wojnie Rosjanom.

Gen. Sosnkowski: Póki co nie mogą przebrnąć do Jakucka, a tym bardziej teraz jak idą śniegi, Chińczycy będą dalej niż oni w Rosji, jeszcze zobaczysz.

Marsz. Anders: Obyśmy my mogli powiedzieć pod koniec roku, że trzymamy w szachu Stalina. Wydam wkrótce dyspozycję dotyczącą rozpoczęcia planowania ofensywy jesienno-zimowej na kierunku Kijów-Odessa. Pozdrów chłopaków na froncie (…)

 

POLSKA AAR

16-31 października 1952

odcinek 361

The Romanian surprise
(Rumuńska niespodzianka)​

Świat/Kraj​

Iuliu Maniu, sekretarz generalny Organizacji Paktu Demokratycznego miał spore problemy w drugiej połowie października, aby wyjaśnić fakt wkroczenia Chińczyków na ziemie sowieckiej Syberii Rosyjskiemu Komitetowi Emigracyjnemu, którego delegacja ostatnio gościła w Bostonie. Polityk dał do zrozumienia Rosjanom, że strona chińska jako współwalcząca ma z góry ustalone zdobycze do przejęcia i są to tylko i wyłącznie Mongolia i Turkiestan, w żadnym zaś razie Syberia, która ma przypaść w jego zamyśle niepodległej Rosji. Uspokoiło to trochę Rosjan z Komitetu, choć domagają się oni na piśmie, że istotnie Chiny przejmą tylko wspomniane terytoria, a także chcą zapewnienia, że Rosja zostanie stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa zaraz po odzyskaniu przez nią niepodległości. Maniu popędza zatem sztab aliancki, aby przyśpieszyć natarcia na froncie wschodnim i atakować nawet w zimę. Kadencja sekretarza generalnego upływa w sierpniu 1954 roku, więc może takie są tego przyczyny. Obawia się, że może nie zostać wybrany ponownie, po tym jak podczas obrad Zgromadzenia Ogólnego w dniu 26 października jego przemówienie poświęcone sytuacji rosyjskich emigrantów i ich programu zostało zbojkotowane przez delegata amerykańskiego, ex-prezydenta Alfa Landona. USA jako główny aliant posiadają moc sprawczą większości ofensyw i kontrofensyw na wojnie z ZSRR, zatem wyraźna dezaprobata dyplomatycznych działań Maniu może być wyraźnym krokiem do szukania nowych rozwiązań przez ten kraj.

Front wschodni: II połowa października – oddziały sprzymierzonych korzystając z ostatnich chwil jesieni kontynuują ofensywę na kilku odcinkach. Przede wszystkim chodzi tutaj o zamknięcie Sowietów w Besarabii i Mołdawii wskutek rozpoczętej niedawno operacji kijowsko-odeskiej, a także o postępy na północy i wyjście na linię Nowogród Wlk.-Stara Russa-Wielkie Łuki-Toropiec. Uzyskanie wspomnianej linii i utrzymanie jej do wiosny będzie oznaczało podjęcie natarcia na Moskwę i Gorki. 16.X. – 38 dywizji polskich, węgierskich i ukraińskich pod dowództwem marsz. Kinzela rozpoczyna marsz w stronę Stanisławowa, wspomóc mają one późniejsze uderzenie w kierunku Mohylowa czy Odessy; Sowieci tego dnia przypuszczają atak na Wyszhorod, ale kończy się on fiaskiem. 17.X. – oddziały dowodzone przez ukraińskiego marsz. Kallnera wyzwalają Kijów, jednocześnie 69 dywizji alianckich (feldm. Horn) atakuje Sowietów pod Mohylowem Podolskim; alianci zdobywają też Wielkie Łuki (20 dywizji) i umacniają tam obronę przed spodziewaną kontrofensywą. 18.X. – dobre warunki pogodowe pozwalają sprzymierzonym na rozpoczęcie działań zaczepnych pod Toropcem, gdzie stosunkowo są niewielkie siły Armii Czerwonej, gen. Stilwell i Kukiel dowodzący 63 dywizjami przypuszczają tam zdecydowane natarcie. Kolejny dzień zaciętej obrony pozycji pod Wyszhorodem. 19.X. – korpusy piechoty gen. Colsona, Fry i Barkera opanowują Starą Russę, daje to asumpt do rozpoczęcia ataku przez gen. Simpsona (16 dywizji), który rozpoczyna natarcie na Nowogród Wielki. 20.X. – sowiecki atak zmusza marsz. Kallnera do wycofania się z Kijowa, ale w stronę tego miasta podążają inne alianckie dywizje. Korpus piechoty gen. von Falkowskiego opanowuje Korostień i przekazuje go stronie ukraińskiej. 21.X. – zacięte walki pod Nowogrodem. 22.X. – 6 węgierskich dyw. piechoty pod dow. gen. Kira i Bajnoczego wyzwalają Mohylów Podolski na Ukrainie co staje się przyczyną do rozpoczęcia kolejnego etapu operacji kijowsko-odeskiej, a mianowicie ataku na Czerkasy. Marsz. Sikorski na czele 41 dywizji rozbija szyk sowieckiej obrony pod tym miastem, ugrupowanie pancerne marsz. Bogdanowi zmuszone jest do ewakuacji w stronę Mołdawii; węgierski korpus pancerny ponownie zajmuje Kijów dla sprzymierzonych. 23.X. – armia jugosłowiańsko-rumuńska rozpoczyna kolejną ofensywę w stronę Jass. 24.X. – amerykański korpus pancerny gen. Harmonia zdobywa kontrolę nad Toropcem. 25.X. – zażarte walki pod Czerkasami zmuszają Sowietów do ściągnięcia dodatkowych sił do obrony tego miasta, ale i tak nie udaje im się zatrzymać alianckiego natarcia. Desant rumuński na Krymie jest sporym zaskoczeniem dla aliantów, a oddziały gen. Manafu przejmują kolejno Sewastopol, Symferopol, Ewpatorię i Kercz, wychodząc z natarciem w stronę Noworosyjska. 26-27.X. – Rumuni zdobywają Noworosyjsk, ale nie są w stanie utrzymać tam pozycji obronnych i wycofują się z powrotem na Krym. 29-31.X. – aliantom udaje się rozbić kolejną linię obronną Sowietów pod Czerkasami, gdzie zmuszony jest do odwrotu korpus pancerny marsz. Czistiakowa.

Niemiecka broń rakietowa pojawia się na froncie wschodnim (19.X.).


Rumuńskie sukcesy w październiku to wyzwolenie Krymu i chwilowe przejęcie Noworosyjska.


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu października – alianci wyjdą już niedługo na rubież Nowogród Wlk.-Toropiec i zapewne o ile nie zmienią się rozkazy, będą utrzymywali swoje pozycje aż do wiosny, aby nabrać uzupełnień i dokonać stosownych przegrupowań.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu października – oddziały sprzymierzonych wyzwalając i utrzymując Kijów stabilizują linię frontu wzdłuż rzeki Dniepr, jest to znakomita pozycja wyjściowa do ataku na wiosnę.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu października – wygrane boje pod Czerkasami jak i wyzwolenie Mohylowa Podolskiego pozwalają przypuszczać, że kolejnym etapem ofensywy alianckiej będą natarcia w kierunku Odessy, skutkujące zamknięciem niezliczonej ilości dywizji sowieckich w Mołdawii i Besarabii.​

Front dalekowschodni: II połowa października – zima syberyjska paraliżuje możliwość ataków strony alianckiej, głównie amerykańskiej, dlatego sukcesem już będzie utrzymanie dotychczasowych pozycji. Co innego strona współwalcząca, Chińczycy, którzy zdołali już wtargnąć na terytorium ZSRR, przekraczając graniczny Amur. 17.X. – zwycięskie natarcie wojsk chińskich pod Korłą w Turkiestanie. 19.X. – ofensywa chińska na stolicę Mongolii, Ułan Bator kończy się zdecydowanym przejęciem inicjatywy strategicznej w tym regionie przez Chińczyków dowodzonych przez marsz. Lu Zhonglina. 20.X. – Sowieci blokują amerykańskie natarcie w okolicach Olekmińska. 21.X. – siły Armii Czerwonej zatrzymują też ofensywę aliancką na Płw. Kamczatka pod Palaną. 22.X. – odpowiedź sprzymierzonych jest jednak miażdżąca: 62 dywizje bez trudu zmuszają Sowietów do odwrotu swoim kontratakiem. 23.X. – chiński marsz. Jiang Dingwen wygrywa starcie z oddziałami mongolskimi pod Borzją, a więc już na terytorium sowieckim, przekracza wkrótce graniczną rzekę Amur. 24.X. – chińskie sukcesy militarne pod Ułan Bator i w górach Dunhuang w Turkiestanie. 26.X. – Borzja w ręku armii chińskiej, która utrzymuje swoje pozycje wobec sowieckiej kontrofensywy. 27.X. – Chińczycy są również skuteczni w obronie pod Yulingiem na pograniczu mongolskim. 29.X. – wojska amerykańskie operujące w okolicach Chandyngi wypierają Sowietów pod Żygańskiem. 31.X. – wojska mongolsko-sowieckie wypierają Chińczyków spod niedawno zdobytego przez nich miasta Yinchuan, jednakże starcia w górach Dunhuang i Jinchang kończą się zwycięstwami armii chińskiej.

Przekroczenie rzeki Amur przez wojska chińskie i przejęcie kontroli nad Borzją (26.X.).​

Technologie: 17 października Państwowe Zakłady Lotnicze zakończyły opracowywanie kolejnej technologii poświęconej ulepszaniu myśliwców przechwytujących. Nowy typ samolotu nosi nazwę WSK LIM-2 i jest ulepszoną, turboodrzutową wersją myśliwca. Rozpoczęto także też prace nad stworzeniem ponaddźwiękowego myśliwca przechwytującego o roboczej nazwie WSK LIM-X. Uzyskano już pewien zarys planów od strony brytyjskiej (26.X.). 30 października nastąpiło też zakończenie prac nad dokumentacją poświęconą stworzeniu myśliwca ponaddźwiękowego przez zespół naukowców z Państwowych Zakładów Inżynieryjnych. Nowy typ myśliwca otrzymał nazwę PZI-Ikar 1000. Centralny Okręg Przemysłowy rozpoczął natomiast prace nad ulepszeniem obrony plot. za pomocą stacji radarowej, na razie takowa stacja jest tylko w Warszawie, niemniej już niedługo powstaną też inne stacje w największych miastach Polski.

Nowy typ myśliwca przechwytującego i prace nad ponaddźwiękowcem.


Rozpoczęcie prac nad ulepszeniem radarów.​

Gorki, bunkier Stalina, 29 października.

Stalin w rozmowie z Mołotowem.

Stalin: (…) Znalazł się w końcu Beria? Ciągle nie można się do niego dodzwonić, gdzie on przebywa, że go nigdy nie ma?

Mołotow: Beria od tygodnia jest poza Moskwą, ale nasi ludzie też nie wiedzą, gdzie on przebywa, mam nadzieję, że nie rozpoczął czegoś na własną rękę.

Stalin: Niedoczekanie jego, teraz kiedy krajowi potrzebni są twardzi ludzie on znika nie mówiąc słowa, a nawiasem mówiąc co masz na myśli o Berii?

Mołotow: Słuchaj Koba, myślę, że po prostu zwiał za granicę albo alianci obiecali mu góry złota jak Ciebie zdradzi i teraz przebywa sobie na egzotycznych wyspach popijając Martini z lodem. Albo po prostu wyczuł Twoje plany względem jego osoby.

Stalin: Za błędy się płaci, tak samo zapłacił Jagoda, Jeżow i on w dalszej kolejności. Dał plamę ze zniknięciem i nieodnalezieniem włoskiego ambasadora Vespaziano to teraz niech nie spodziewa się łaskawych wiadomości. Wszyscy co chcieli mi szkodzić kończyli na Łubiance, a czuję, że rzeczywiście jest tak jak mówisz, Beria po prostu mnie zdradził.

Mołotow: Czystka w takim momencie nie jest niczym wskazanym, alianci lada chwila zapukają Ci do bunkra i co wtedy im odpowiesz? Potrzeba konsolidacji w narodzie, nie atmosfery lęku, ja mogę podziękować za zwolnienie żony, ale jeśli chcesz rady od starego przyjaciela to powiem: nie rozpoczynaj czystki, bo po prostu ona nie przyniesie takich efektów jakich będziesz chciał. Beria może bał się podzielić losu Ordżonikidze.

Stalin: To co proponujesz jeśli widzisz, że tak się sprawy mają.

Mołotow: Jest przygotowana dla nas kwatera w Swierdłowsku na Uralu, tam będziemy mieć pewność, że alianci nas nie dojdą, nawet jakby mieli rozpocząć ofensywę na zimę. Przecież masz tylu sobowtórów, którzy mogą Cię zastąpić i w tym bunkrze. Wystarczy aby tylko przyjmowali defilady kolejnych oddziałów maszerujących na front.

Stalin: Postawię na nogi całe NKWD i odnajdę tego sobaczego syna, a pomysł ze Swierdłowskiem dobry, chociaż na wiosnę odbijemy się od dna i w marcu lub kwietniu ruszy nasze kontruderzenie, tak obiecał mi Rokossowski i Żukow, więc nie wiem czy jest sens się teraz przenosić.

Mołotow: Zrobisz jak uważasz, w każdym razie samolot jest zawsze gotowy (…)

 

POLSKA AAR

1-15 listopada 1952

odcinek 362

The American elections
(Amerykańskie wybory)​

Świat/Kraj​

Pierwsza połowa listopada 1952 roku upłynęła pod znakiem świetnych zwycięstw sprzymierzonych na froncie wschodnim jak również na zmianach w rządach kilku znaczących państw na świecie. Uwagę prasy przyciągały oczywiście wybory w Stanach Zjednoczonych, gdzie kandydat demokratów Stevenson ścierał się w decydującym boju o władzę z przedstawicielem republikanów, Eisenhowerem. Ostatecznie jednak to Eisenhower, głównie dzięki pobytowi na froncie wschodnim zagwarantował sobie zwycięstwo w tym głosowaniu. Wynik 78% do 22% odzwierciedla miażdżącą przewagę Eisenhowera w dniu 4 listopada 1952 roku. Wiceprezydentem USA zostaje Richard Nixon, a pierwszą depeszę gratulacyjną do prezydenta-elekta wysyła sekretarz generalny OPD, Iuliu Maniu licząc zapewne na jego przychylność w jego prorosyjskim programie odbudowy świata po IV wojnie światowej. W swoim pierwszym po wyborze przemówieniu Eisenhower mówi m.in…

(…) uciemiężone narody Azji i Kaukazu muszą w końcu odzyskać wolność i radość istnienia ale do tego potrzeba likwidacji tego odwiecznego Imperium Zła jakim jest Związek Sowiecki. Rządzący tym krajem mieli za nic swobody mieszkańców, a z demokracji zrobili kaganiec na wszelkie reformy szumnie nazywane planami kilkuletnimi. Pozory za jakimi się kryli już raz zostały odkryte przez mojego poprzednika Landona, pora by zakończyć tą maskaradę zbrodni i bezprawia jakim jest dalsze rządzenie Stalina, Mołotowa i im podobnych (…)

Dwight David Eisenhower prezydentem Stanów Zjednoczonych – 4.XI.1952.​

5 dni później w pobliskim Meksyku dochodzi do wyborów prezydenckich do których stają Lazaro Cardenas i Adolfo Ruiz Cortinez. Z wyborczych „zapasów” zwycięsko wychodzi ta druga postać, a co za tym idzie Meksyk idzie w stronę opcji socjaldemokratycznej co może nieco zaniepokoić Eisenhowera i jego program walki z komunizmem w każdej postaci, choć oczywiście meksykańska socjaldemokracja to jednoznacznie nie to samo co sowiecki terror. 11 listopada w Dominium Kanady mają miejsce wybory parlamentarne, w których zdecydowane zwycięstwo odnosi ugrupowanie wywodzące się z umiarkowanej prawicy. Jej lider, Ilsey zostaje nowym premierem tego kraju. Socjaldemokracja Saint Laurenta musi tym razem przełknąć gorzką pigułkę przegranej.

Zwycięstwo socjaldemokracji w Meksyku – Adolfo Ruiz Cortinez nowym prezydentem (9.XI.).


Triumf kanadyjskiej prawicy w wyborach parlamentarnych (11.XI.).​

W południowoamerykańskim Chile również wybory parlamentarno-prezydenckie podobnie jak w Meksyku. Tutaj zwycięsko z walki wyborczej wychodzi prawicowe ugrupowanie Jorge Alessandri Rodrugueza, a nowym prezydentem kraju zostaje wywodzący się również z prawicy, Carlos Ibanez del Campo, który zastępuje na tym stanowisku Arturo Alessandri Palmę jr. Na Bliskim Wschodzie, a konkretnie w Państwie Izrael (Medinat Israel) żałoba narodowa z powodu śmierci pierwszego prezydenta, Chaima Weizmanna, który zmarł 10 listopada. W głosowaniu w Knesecie, kolejnym prezydentem tego kraju zostaje Icchak Ben Zwi, który pokonuje w bezpośrednim starciu Goldę Meir.

Zwycięstwo prawicy w wyborach w Chile (3.XI.).


Icchak Ben Zwi kolejnym prezydentem Izraela (10.XI.).​

Technologie: inżynierowie z Państwowej Wytwórni Samolotowej zakończyli prace nad dokumentacją poświęconą ulepszonej wersji turboodrzutowego samolotu wsparcia lotniczego bliskiego zasięgu, a mianowicie PZL P-50 Bis, który już wkrótce pojawi się w masowej produkcji. Póki co 1. Dyon Lotnictwa Armijnego (dow. marsz. Heller) wzbogacił się o nowe samoloty turboodrzutowe. Państwowe Zakłady Inżynieryjne rozpoczęły prace nad dokumentacją poświęconą nowemu typowi artylerii przeciwpancernej.

Dane techniczne nowego nabytku 1. Dyonu Lotnictwa Armijnego.


Nowe badania technologiczne.​

Front dalekowschodni: I połowa listopada – wojska amerykańskie nadal stoją pod Olekmińskiem i tylko z rzadka próbują kontrataków, przeszkadza w tym syberyjska zima. Co innego jeśli chodzi o Chińczyków, którzy z powodzeniem przeprowadzają ofensywę w stronę Ułan Bator, stolicy Mongolskiej Republiki Ludowej. 2.XI. – natarcie wojsk chińskich w kierunku na Dunhuang w Turkiestanie przebiega bez zarzutu. 3.XI. – także pod Korłą zwycięstwo sił chińskich. 9.XI. – siły sowiecko-mongolskie blokują natarcie Chińczykom w okolicach Sajnshandu. 10.XI. – odpowiedź wojsk chińskich jest błyskawiczna – kontrofensywa na Sajnshand zakończona zwycięstwem. 12.XI. – Sowieci ścierają się w boju z siłami US Army pod Olekmińskiem, później Amerykanie z największym trudem powstrzymują to uderzenie. 13.XI. – wojska chińskie zbliżają się do Ułan Bator i Dunhuang po udanych kontrofensywach.

Front wschodni: I połowa listopada – sprzymierzonym udaje się zamknąć liczne dywizje sowieckie w Mołdawii i Besarabii i tym samym zabezpieczyć zachodnie tereny Ukrainy przed spodziewanym odwetem ze strony wroga. Operacja kijowsko-odeska kończy się więc sukcesem, ale przed aliantami jeszcze długa droga do zapewnienia sobie ostatecznej przewagi nad Armią Czerwoną. 1.XI. – alianci kontynuują uderzenie w stronę Nowogrodu Wielkiego i Czerkasów jak i maszerują w kierunku na Witebsk, Smoleńsk i Toropiec, by uzupełnić tamtejszą obronę. Sprzymierzeni powstrzymują tego dnia sowieckie natarcie na Toropiec. 2.XI. – trwa uzupełnianie alianckiej obrony Kijowa jak i kolejny raz uderzenie wroga na okolice Toropca kończy się fiaskiem. 4.XI. – zdobycie Nowogrodu przez brytyjskie dywizje piechoty likwiduje zagrożenie kontrofensywą na Leningrad; Sowieci likwidują rumuński przyczółek pod Noworosyjskiem i wypierają Rumunów z okolic Kerczu na Krymie; do Toropca przychodzą wzmocnienia (25 dywizji kierowane przez gen. Kukiela i Stilwella), w znaczącym stopniu powstrzymają one dalsze sowieckie próby przełamania frontu. 5.XI. – ukraiński marszałek Małyszkin zdobywa tego dnia Czerkasy i jednocześnie broni swoich pozycji; oddziały polsko-węgiersko-ukraińskie rozpoczynają atak w stronę Bałty, a siły jugosłowiańskie wygrywają starcie pod Jassami w Mołdawii. Nowych 17 alianckich dywizji pojawia się w okolicach Toropca. 6.XI. – bitwa powietrzna nad niebem Rygi kończy się zdecydowanym zwycięstwem lotnictwa sowieckiego. 7.XI. – uzupełnienie sił wojsk sprzymierzonych pod Nowogrodem Wlk. jak i skuteczna obrona Czerkasów. 9.XI. – niemiecki atak rakietowy na sowieckie lotnisko pod Odessą, atak sił węgierskich (gen. Kir, Bajnoczy) doprowadza do wyzwolenia Bałty. 10.XI. – kolejne zwycięstwo lotnicze Sowietów tym razem nad niebem Dyneburga, gdzie do odwrotu zostają zmuszeni amerykańscy lotnicy. 11.XI. – korpus piechoty gen. Bajnoczego doprowadza do wyzwolenia Odessy, a jednocześnie do zamknięcia ponad 80 sowieckich dywizji w Mołdawii i Besarabii, to wielki sukces sił sprzymierzonych. Operacja kijowsko-odeska może zostać uznana za dobrze przeprowadzoną. 12.XI. – odparcie sowieckiego kontrataku pod Bałtą i Stryjem przez aliantów. 13.XI. – pod Czerkasy nadchodzą wzmocnienia w postaci korpusów piechoty marsz. Sikorskiego i Wavella. 15.XI. – wzmocnienie obrony Bałty przez 10 niemieckich dywizji piechoty.

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie listopada – przejęcie Nowogrodu poprawiło sytuację aliantów, którzy wzmocnieni poprzez uzupełnienia postarają się niedługo o przeprowadzenie kolejnej ofensywy.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie listopada – wzmacnianie obrony Kijowa oraz uzupełnianie braków przez pozostałe dywizje alianckie pozwoli im już niedługo wyjść z natarciem w kierunku Moskwy i Gorek.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie listopada – zamknięcie przeszło 80 sowieckich dywizji w Mołdawii i Besarabii raz na zawsze rozstrzygnie o prymacie sprzymierzonych i na tym odcinku frontu, choć do pełnego wyzwolenia Ukrainy jeszcze daleka droga.​

11 listopada to kolejna obchodzona w kraju Rocznica Odzyskania Niepodległości. Po uroczystych obchodach w stolicy w kuluarach trwają rozmowy najważniejszych polskich polityków poświęcone aktualnej sytuacji międzynarodowej.

Warszawa, Belweder, 11 listopada.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z Mikołajczykiem.

Raczkiewicz: (…) myślę, że po ostatniej rozmowie z Eisenhowerem możemy być pewni, że nie ugnie się on przed swoistym dyktatem ze strony Maniu i nie pozwoli na nadmiernie wysoką pozycję Rosji w nowej Europie. Odniosłem wrażenie, że Eisenhower próbuje nieco kokietować Maniu, choć w sumie nie zejdzie z pewnej wykładni politycznej. Jest to dla nas bardzo dobra informacja, pierwsze skutki nowej polityki zaobserwujemy jednak dopiero po zaprzysiężeniu w styczniu.

Mikołajczyk: Do tego czasu Maniu chce maksymalnego podgonienia ofensywy na terytorium ZSRR, aby zmusić Stalina do poddania się, w najnowszym biuletynie OPD mówi się o rodzącej się antystalinowskiej opozycji na okupowanych ziemiach ukraińskich i w Azji Centralnej, a także o celach do wykonania czyli przede wszystkim zdobycia ruin Moskwy, Gorek czy Stalingradu do końca roku. To absurdalne!

Raczkiewicz: Maniu nie ma szans na reelekcję, ani też na zakończenie wojny z ZSRR przed upływem tego roku. To bujdy, a ten człowiek jest już po prostu chorobliwie owładnięty ideą zapewnienia Rosji pozycji mocarstwa atomowego na świecie.

Mikołajczyk: Partie opozycyjne w naszym parlamencie coraz bardziej opowiadają się za wyjściem Polski z szeregów OPD z chwilą utworzenia mocarstwowej Rosji. Ruch Narodowy domaga się veta wobec możliwości oddania Angoli czy Somali lub próby utworzenia autonomicznej Białorusi po wojnie. Sytuacja doprawdy grozi wybuchem poważniejszego konfliktu niż tylko zamieszki w stolicy, Panie Prezydencie.

Raczkiewicz: Ja wobec prasy i partii opozycyjnych mogę powiedzieć tylko jedno: nie zamierzam pełnić urzędu Prezydenta RP dożywotnio, z chwilą zakończenia wojny składam mandat. Może taka decyzja przyczyni się do uspokojenia nastrojów w kraju.

Mikołajczyk: Jeśli wybory wygra ktoś z przedstawicieli opozycji, Polska zapewne wyjdzie ze struktur OPD, abstrahując od tego wszystkiego ostatnia moja rozmowa z ambasadorem Japonii poruszała ten problem, choć w innej płaszczyźnie.

Raczkiewicz: Japonia zamierza opuścić Boston?

Mikołajczyk: Japonia szuka sojuszników dla sprawy zatrzymania chińskich apetytów terytorialnych w Azji, a partnerem może być każdy, nawet nasz kraj o ile jesteśmy w stanie dotrzymać kroku Tokio.

Raczkiewicz: Polska jeśli już wyjdzie z OPD to powinna namówić do tego wszystkie te kraje, którym może zagrozić mocarstwowość Rosji, a więc w pierwszej kolejności Ukrainę, a zaraz potem kraje nadbałtyckie. Inaczej nie możemy mówić w żadnej mierze o zapewnieniu bezpieczeństwa Polsce nawet w sytuacji sojuszu z Japonią.

Mikołajczyk: My wiemy na czym stoimy, ale czy partie opozycyjne wiedzą to samo (…)

 

POLSKA AAR

16-30 listopada 1952

odcinek 363

The Italian “counter-attack”
(Włoski “kontratak”)​

Świat/Kraj​

Nikt zapewne nie spodziewał się, że do tej pory spokojne kraje Paktu Alpejskiego powrócą do swojej antyalianckiej retoryki przy końcu tego roku ale i po upływie rozejmu. Rolę przewodnią we wspomnianym procederze sprawuje Republika Włoska, a konkretnie osoba premiera tego kraju, Alcide de Gasperi, który jak tylko może oskarża Wielką Brytanię o stosowanie broni chemicznej podczas walk na froncie wschodnim, gdyż tylko tak jego zdaniem można uzasadnić tak szybkie przejście do kontrataku podczas gdy jeszcze wiele miesięcy temu to właśnie Armia Czerwona zagrażała Warszawie czy Budapesztowi. Inwektywy de Gasperiego pod adresem aliantów, aby zakończyć tą demokratyczną wyprawę z chemicznym podtekstem zostają zbywane milczeniem przez premiera Wielkiej Brytanii, Edena. W obecnej chwili sprawie alianckiej potrzebny jest spokój, a Niemcom, Czechosłowacji i Węgrom spokojna granica z krajami Paktu Alpejskimi, których nieobliczalna włoska retoryka może wciągnąć do ponownego konfliktu. Na zarzuty de Gasperiego odpowiada natomiast sekretarz generalny OPD, Maniu broniąc stanowiska aliantów…

(…) w żadnych z przeprowadzanych operacji na froncie wschodnim nie stosowano zabronionych przez konwencje haskie i genewskie jakichkolwiek środków chemicznych mogących powodować śmierć bądź trwałe okaleczenia. Żadna bitwa prowadzona przez wojska alianckie nie była też łatwa do wygrania, ale nigdy sprzymierzeni nie posuwali się do wygrania jej w sposób niekonwencjonalny, a zarazem zakazany. Mogę poręczyć za dowództwo brytyjskie, amerykańskie, bałtyckie czy niemieckie na podstawie raportów moich obserwatorów z różnych części frontu wschodniego, że nigdy nie posuwano się do stosowania takiej broni. Myślę, że taka odpowiedź powinna wystarczyć premierowi Republiki Włoskiej (…)

Włoska intryga dotycząca aliantów.​

Maniu swoją deklaracją pragnie nieco polepszyć nadwerężone stosunki z głównym aliantem, a mianowicie Stanami Zjednoczonymi. Jaki ma w tym cel? Przede wszystkim przekonanie, nowej amerykańskiej administracji, która już za dwa miesiące obejmie władzę o słuszności swojej tezy dotyczącej trwałego zaprowadzenia demokratyzacji w Rosji w rozsądnych granicach. Oczywiście na plus owych kombinacji mogą przemawiać rozległe kontakty handlowe z nową Rosją, która stanie się olbrzymim rynkiem zbytu, a przez to zyska na atrakcyjności handlowo-towarowej.

Prasa krajów skandynawskich już teraz za to ogłasza, że reaktywowane na nowo kraje nadbałtyckie zaraz po podpisaniu kapitulacji przez wojska sowieckie wyjdą z sojuszu alianckiego i OPD, przyłączając się do neutralnego aliansu duńsko-szwedzkiego, który mimo, że niewielki jest o wiele bezpieczniejszy, aniżeli rozległy sojusz sprzymierzonych. Spodziewane odejście Litwy, Łotwy i Estonii z pewnością spowoduje zamieszanie wśród aliantów i poszukiwanie nowych rozwiązań wyjścia z kolejnego impasu, jednakże teraz wiele zależy od dyplomacji, szczególnie polskiej by do tego kroku nie dopuścić.

Londyn, 28 listopada, gabinet premiera.

Wizyta sekretarza generalnego OPD, Iuliu Maniu u Edena.

Maniu: (…) nie powinniście się obawiać włoskich oskarżeń, ufam, że moje stanowisko przedstawione w zwięzłych zdaniach wystarczy by zaspokoić głód niepoprawnych pismaków, żerujących na czysto fantastycznej informacji jaką są te doniesienia.

Eden: Myślę, że możemy być wszyscy zadowoleni z waszej wypowiedzi, Wielka Brytania stoi na stanowisku braku zaangażowania w tak dziwaczne oskarżenia nie poparte żadnymi dowodami, ale myślę, że wasza wizyta nie dotyczy waszego ostatniego przemówienia w Bostonie?

Maniu: Moje mowy zawsze dotyczą najważniejszych spraw dla aliantów, choć przed nami problem, który wydaje się być bardzo poważny. Moja idea demokratyzacji Rosji napotyka coraz większe bariery, administracja Trumana była jej głównym oponentem, również zazdrosna Polska z niepokojem spogląda na moje plany dotyczące jedynie obdarowania Rosji dobrodziejstwem demokracji z rozsądnymi granicami. Chciałbym zapytać o obecne stanowisko rządu Wielkiej Brytanii, bo wasz delegat w Bostonie dr Johnson-Wells jak do tej pory nie zaprezentował wiążącego zdania.

Eden: Za wcześnie by debatować nad słusznością waszej idei poświęconej demokratyzacji w Rosji, a tym bardziej znacząco za wcześnie na to, by kształtować już jej granice. Ale można te rzeczy owszem odstawić od pewnego rozumowania i zająć się samym kształtem idei. Pomysł owszem świetny, ale znając zdanie głównych i pomniejszych aliantów będzie go trudno zrealizować. Uwierzcie, ale na kontynencie europejskim wiele się zmieniło i może nie dostrzegacie tego z Bostonu. Polacy, Niemcy, Ukraińcy i wiele pomniejszych narodów walczy obecnie o swoje „być albo nie być” i narzucanie im swojej teorii, planu bez chociażby próby porozumienia z nimi może być odczytywane jako gruby nietakt, a nawet jako zdrada przez niektóre skrajne ugrupowania prawicowe tychże krajów.

Maniu: Granice Rosji muszą w dużej mierze pokrywać się z granicami obecnego ZSRR inaczej ten nowo powstały kraj straci wiarygodność jako przedstawiciela demokracji na szerokich połaciach Europy Wschodniej i Azji.

Eden: Rozumiem, że Rosja ma stać się przeciwwagą dla wpływów chińskich, indyjskich i japońskich w Azji?

Maniu: Taki jest zamysł planu, ale nie uczyni tego, jeśli nie damy jej prawa do akwenu Morza Ochockiego, jeśli nie oddamy jej Syberii wraz z wieloma złożami surowców mineralnych czy ropy naftowej, jeśli w końcu nie przekażemy jej reaktora atomowego w górach Magadanu.

Eden: Czy chciałby Pan zmusić Japonię do oddania Kraju Władywostockiego na rzecz Rosji, moim zdaniem okupacja tego terenu przez Cesarstwo może przyczynić się do trwałego zantagonizowania stosunków między tymi krajami jeśli oczywiście powstanie wspólna granica rosyjsko-japońska.

Maniu: To dalekosiężne plany, ale owszem Japonia musi pójść na pewne ustępstwa i puścić w niepamięć ustalenia pokojowe z ZSRR podpisane przed dwoma laty w Chabarowsku, tak aby ratować prestiż i autorytet młodej demokracji rosyjskiej, gotowej zahamować chińskie wpływy w Azji, dzięki czemu i Japonia będzie usatysfakcjonowana.

Eden: Wojska chińskie od kilku tygodni przebywają już na terytorium ZSRR, co z tym faktem zamierza Pan uczynić?

Maniu: W przygotowaniu jest rezolucja, która stanowczo określi zakres możliwych do objęcia ziem przez Chiny z kategorycznym zakazem przekraczania granic niepodległego Tybetu.

Eden: Wojna z Sowietami potrwa jeszcze przynajmniej rok lub dłużej, do tego czasu aby mówić o zwycięstwie Pana idei trzeba by ją drobnymi krokami wprowadzać w życie. Ze swojej strony Wielka Brytania nie mówi „nie” tej idei, z zastrzeżeniem, że sprawa granic znajdzie swój finał w rzeczowej dyskusji i tajnym głosowaniu na Forum Zgromadzenia Ogólnego w Bostonie. Jeśli będzie inaczej i sprawa zostanie załatwiona za zamkniętymi drzwiami czyli w kuluarach to próżne będzie moje poparcie dla Pana. Chcecie zwycięstwa, postawcie na jawność swoich działań, a wyniki przejdą wasze oczekiwania. Taka moja rada (…)

Front dalekowschodni: II połowa listopada – zima znacząco utrudnia wojskom alianckim utrzymanie się na Syberii, czego przykładem niech będzie utrata Olekmińska i generalny zastój sił sojuszniczych. Co innego dzieje się na południu, gdzie strona współwalcząca – Chiny rozbiją raz po raz mongolsko-sowiecką obronę Ułan Bator. 16., 22., 27., 28.XI. – kolejne etapy chińskiej ofensywy na Ułan Bator, wojska sowieckie i mongolskie w pełnym odwrocie. 17.XI. – chińskie zwycięstwo pod turkiestańską Korłą. 24.XI. – utrata Olekmińska przez wojska alianckie, głównie amerykańskie. 28.XI. – koreański korpus piechoty gen. Park Chung Hee działający przy sztabie wojsk chińskich kończy tego dnia zajmowanie Sajnshandu. 29.XI. – pomyślne natarcie sił chińsko-filipińskich w stronę Bayan Nur.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim (odcinek mongolski) przy końcu listopada – Chińczycy prą do przodu i kwestią czasu jest, czy zdobędą stolicę Mongolii jeszcze w tym roku czy na początku następnego, Turkiestan także staje się powoli wyłączną chińską strefą wpływów.​

Modernizacja: 2. Dyon Lotnictwa Armijnego dowodzony przez marsz. Hellera został zmodernizowany o nowe turboodrzutowce (22.XI.). Do zmodernizowania pozostały jeszcze 2 dywizjony.

Kolejny dywizjon lotniczy zmodernizowany o samoloty turboodrzutowe.​

Front wschodni: II połowa listopada – trudne warunki do prowadzenia wojny nie zniechęciły aliantów do podjęcia pewnych zaczepnych działań na froncie, choć na pewno nie tak rozległych jak w lecie czy na jesieni. Sprzymierzeni koncentrują się obecnie na blokowaniu odsieczy dla uwięzionych sowieckich dywizji w Mołdawii i Besarabii oraz na ofensywach na przedpolach Kijowa czy Moskwy. 16.XI. – rozpoczęcie ofensywy 98 dywizji sprzymierzonych pod dowództwem ukraińskiego marsz. Kallnera w stronę Priłuków, położonych na prawym brzegu Dniepru rozwija się znakomicie i impet uderzenia wytrąca sowiecką obronę z równowagi i powoduje jej rozpad; na północy z kolei lord Gort korzysta ze wsparcia alianckiego i rozpoczyna atak 85 dywizji w stronę umocnień pod Rżewem, tu również sprzymierzeni odnoszą zwycięstwo; na południu wojska jugosłowiańsko-rumuńskie wygrywają starcie pod Jassami. 17.XI. – ofensywa wojsk Konferencji Bałkańskiej w stronę Izmaiła, stopniowe ograniczanie sił sowieckich do terytorium okręgu kiszyniowskiego. 20.XI. – walka aliantów z korpusem piechoty gen. Jegorowa pod Priłukami. 21.XI. – starcia pod Rżewem z korpusem piechoty marsz. Kirponosa oraz dalsza odsłona walk pod Priłukami. 22.XI. – Priłuki nadal w ogniu walk, tym razem opór sprzymierzonym próbuje stawić korpus piechoty gen. Ozeriachina. 23.XI. – czołgi marsz. Czistiakowa na próżno chcą powstrzymać aliantów przed wkroczeniem do Priłuków. 24.XI. – zacięte walki pod Priłukami, Sowieci wysyłają tam w bój dywizje gen. Badanowa i Juszkewa. 26.XI. – korpus piechoty gen. Fiedinińskiego jako ostatnia obrona sowiecka walczy ze sprzymierzonymi w okolicach Priłuków. Tego dnia Izmaił dostaje się w ręce wojsk jugosłowiańsko-rumuńskich. 28.XI. – pod Ługę podchodzą wzmocnienia (3 brytyjskie dywizje piechoty m.in. z dow. marsz. Montgomery-Massingberdem). 29.XI. – Priłuki opanowane przez sprzymierzonych, nadal jednak trwa marsz aliantów w stronę Rżewa; litewskie dywizje zasilają obronę Mohylewa.

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu listopada – ofensywa wojsk sprzymierzonych na Rżew rozwija się pomyślnie i z początkiem grudnia to miasto powinno być opanowane.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu listopada – trwa uzupełnianie sił jak i wspieranie uderzenia alianckiego na Priłuki co zakończyło się zdobyciem miasta.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu listopada – opanowanie Priłuków i blokada Sowietów w Besarabii i Mołdawii przy jednoczesnym jugosłowiańsko-rumuńskim ataku daje nadzieje na likwidację tego kotła jeszcze przy końcu 1952 roku.​

 

POLSKA AAR

1-15 grudnia 1952

odcinek 364

The bold proposal
(Odważna propozycja)​

Świat/Kraj​

Na kolejnej sesji Zgromadzenia Ogólnego w Bostonie (3-10.XII.) rozpatrywano różne sprawy, mówiono o koniecznym zakończeniu procesu dekolonizacji, zarysie granic Rosji czy o stosunkach z nowymi demokracjami południowoamerykańskimi. Wszystkich jednak zaskoczyło nieoczekiwane wystąpienie delegata Chin, Li Chen Jena, który zaprezentował stanowisko swojego kraju wobec przedłużającej się wojny z ZSRR…

(…) Chiny jak już było wiele razy wspomniane upominają się tylko o ziemie, które od wieków przynależały do naszej Ojczyzny, a tylko dziwnym zrządzeniem losu zostały od Chin odcięte. Wyrażamy po raz kolejny naszą wdzięczność wobec osoby Sekretarza Generalnego OPD, Pana Maniu, którego erudycja i dyplomacja zdołała na powrót zjednoczyć Państwo Środka. Prowincje mongolskie i turkiestańskie zostaną wkrótce złączone z macierzą, ale nasza prośba, która teraz wystosujemy ma delikatny, a co najważniejsze niesie za sobą demokrację. Proponujemy wobec kłopotów aliantów co do zapanowania na Dalekim Wschodzie czy w Europie o możliwość czasowej okupacji terenów Azji Centralnej, gdzie tamtejsza ludność tak podobna w swojej historii czy mentalności do Chin bardziej będzie skłonna przyjąć chiński model demokracji aniżeli narzucony im przez wojska Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego). Objęcie protektoratu nad terytorium Azji Centralnej będzie oczywiście tylko czasowe, w zamian za to możemy zrezygnować z kolejnych słusznych praw co do kolejnej, zabranej nam kiedyś ziemi, a mianowicie Tybetu. Przekażemy też demokratycznej Rosji zajęte do tej pory tereny na Syberii. Uważamy, że taka propozycja zakończy wzajemną nerwowość w Azji, prowokowaną przez kraje Paktu Nowej Azji bądź Indie czy Japonię (…)

Propozycja Chin dotycząca usankcjonowania ich wpływów w Azji Centralnej wywołała prawdziwą burzę na sesji OPD. Najbardziej zaniepokojone chińskimi aspiracjami terytorialnymi czy nawet tylko dyplomatycznymi są oczywiście kraje przynależne do Paktu Nowej Azji (Pakistan, Afganistan, Tybet, Nepal, Bhutan) dla których chińska retoryka oznacza jedynie zamydlenie oczu aliantom i niebezpieczny powrót do dziwnych chińskich praktyk, mogących zagrozić niepodległości bądź suwerenności wspomnianym wcześniej państwom. Stanowisko Iranu i Indii jest również negatywne w tej kwestii, nie wspominając o Japonii, której delegat, Ishido Omi publicznie zapowiedział, że jeśli OPD wyrazi zgodę na objęcie Azji Centralnej chińskim protektoratem, choćby tylko czasowym, Japonia raz na zawsze opuści Boston.

Maniu jak na razie robi dobrą minę do złej gry. W razie przyjęcia chińskiej propozycji zyskuje ten kraj jako sojusznika do jego idei demokratycznej Rosji, niestety na pewno straci Japonię, a i być może niektóre większe państwa Azji, które mogą pociągnąć także te mniejsze. Siłą rzeczy nie będzie zatem mógł wyrazić na to zgody, bo konsekwencje takiej polityki równałyby się upadkowi organizacji. Chińczycy oczekują odpowiedzi Maniu do czasu zajęcia przez nich Mongolii i Turkiestanu, a potem wobec spodziewanej bierności Sekretarza Generalnego OPD może się zacząć polityka faktów dokonanych…

Warszawa, Belweder, 12 grudnia.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Raczkiewicz: (…) chińskie podchody do Maniu zaczynają coraz bardziej niepokoić świat, coraz bardziej odnoszę wrażenie, że jedynym zwycięzcą tej wojny z Sowietami będą właśnie Chiny i ich sojusznicy. W Azji zaczyna być niebezpiecznie.

Mikołajczyk: Ambasador Japonii, Kawasaki po wczorajszym spotkaniu wyraził również taką obawę, uważa, że powinniśmy się szybko zadeklarować po czyjej stronie jesteśmy. Ale na to jest jeszcze za wcześnie, moglibyśmy być pozbawieni części ziem ZSRR do których mamy uzasadnione pretensje.

Raczkiewicz: Skłaniam się do przypuszczenia, że Japonia zapewne wcześniej opuści OPD, a wraz z nią mandaty członkowskie złożą kraje indochińskie. Czy Pan wie co to oznacza? Japonia zacznie kolejną interwencję, tym razem w Chinach. Postawi to w ogniu całą Azję, a dla Japonii to przecież jedyne wyjście, aby zapobiec chińskiej ekspansji w ZSRR.

Mikołajczyk: Groźba wybuchu wojny na Dalekim Wschodzie jest istotnie bardzo wysoka, wszystkich do tej pory trzyma idea wojny z Sowietami, ale przecież nie może to trwać wiecznie. Konflikt chińsko-japoński może nawet oznaczać utrudnienie prowadzenia wojny z komunistami.

Raczkiewicz: Powinniśmy wysłać Romera do Tokio, by starał się może ułagodzić stanowisko Japonii, która ani chybi dąży do skonfliktowania Dalekiego Wschodu w imię równowagi sił na kontynencie, ale hipotetyczna japońska okupacja Chin również tej równowagi nie przyniesie. Do czego więc dąży Japonia?

Mikołajczyk: Kością niezgody może okazywać się Korea, do której Japończycy nie wyzbyli się swoich pretensji terytorialnych, myślę więc, że o to chodzi Japończykom, ale przecież powrót do stanu z 1910 roku (okupacja Korei przez Japonię) nie wchodzi w grę.

Raczkiewicz: Oba kraje nie wyzbyły się zatem swoich mocarstwowych ambicji, lepszą pozycję ma jednak Japonia, której siły zbrojne mogą doprowadzić do kapitulacji Korei a i zawłaszczenia sporej połaci terytorium Chin. I ten moment w którym Chińczycy i Koreańczycy walczą w Mongolii jest dla Japonii najlepszy do ataku. Chińska propozycja dotycząca Azji Centralnej podziała zatem jak casus belli (powód do wojny) dla Japonii. Pytanie teraz można postawić takie: na ile Japonię wspierają w tym państwa indochińskie?

Mikołajczyk: Kawasaki uważa, że wszystkie jak jeden mąż wycofają się z OPD w odpowiednim momencie, rozpoczęli też już rozmowy z Tybetem i innymi krajami Paktu Nowej Azji. Zapowiada się zatem nie tylko na interwencję japońską w Chinach, jest wiele państw niezadowolonych z polityki Tse-ven Soonga.

Raczkiewicz: Polska musi się trzymać od tego z daleka, choćby się walił autorytet OPD na Dalekim Wschodzie i w całej Azji. A zapytania opozycji parlamentarnej należy odkładać ad acta, nie pora by Polska rozstawała się z Bostonem, w Europie też nie mamy za spokojnej sytuacji. I niestety nie dotyczy to tylko jej wschodniej części… (…)

Front dalekowschodni: I połowa grudnia – zima hamuje poczynania i wojsk chińskich wraz z ich sojusznikami. Jednakże i tak Chińczycy są tu stroną dominującą, natomiast Amerykanie i inni alianci zatrzymali się na rubieży Olekmińsk-rzeka Amur. 1.XII. – siły chińskie kontynuują nieprzerwanie ofensywę w stronę Ułan Bator i Bayan Nur. 2.XII. – również w Turkiestanie, udaje im się wygrać kolejne starcie pod Korłą. Tego dnia niemieckie lotnictwo dokonuje niszczących nalotów na góry Magadanu, niszcząc sowiecki reaktor atomowy. 11.XII. – trwają zacięte walki pod Bayan Nur, o Ułan Bator czy w górach Jinhuang, górą są jednak zawsze Chińczycy. 13.XII. – kolejna chińska ofensywa, tym razem pod Arvayheer na południe od stolicy Mongolii.

Nalot lotnictwa Bundeswehry na sowiecki reaktor jądrowy (2.XII.).​

Front wschodni: I połowa grudnia – alianci wykorzystują lukę na odcinku południowym, powstałą po otoczeniu ponad 80 dywizji wroga w Mołdawii i Besarabii, co sprawia, że wyzwolenie środkowej Ukrainy odbędzie się jeszcze w tym roku. Na pozostałych odcinkach frontu mimo panującej wszędzie zimy sprzymierzeni również nie próżnują. Ataki na Czernihów, Homel czy Rżew są tego dowodem… 1.XII. – amerykański korpus piechoty gen. J.Bradleya dociera do Mohylewa jako wzmocnienie alianckiej obrony w centrum frontu wschodniego; atak 30 dywizji sowieckich marsz. Czujkowa zostaje odparty pod Priłukami k/Kijowa. 2.XII. – marsz. Sikorski rozpoczyna ofensywę na południowym odcinku, nacierając na pozycje wroga pod Krzywym Rogiem; lotnictwo brytyjskie zmusza Sowietów do odwrotu nad Morzem Czarnym, gdzie bezsprzecznie panuje rumuńska marynarka wojenna, która zmusiła Flotę Czarnomorską do udania się do bazy w Batumi. 3.XII. – rozpoczyna się operacja likwidacji kotła mołdawsko-besarabskiego, gdzie dla przypomnienia znajduje się nieco ponad 80 dywizji Armii Czerwonej, w tym 10 dywizji pancernych i zmotoryzowanych. Szarża pod Kiszyniowem w porozumieniu z siłami rumuńsko-jugosłowiańskimi powodzi się, wróg niedługo będzie otoczony pod Bielcami. Tego też dnia natarcie w centrum, na Czernihów wyprowadza marsz. Maczek, wróg ucieka w popłochu wobec ofensywy 64 dywizji sprzymierzonych. 4.XII. – nowe posiłki litewskie (gen. Liatukas) wspierają obrońców Mohylowa. 6.XII. – 27 dywizji alianckich zdobywa Rżew, stając już u wrót zdewastowanej Moskwy; równocześnie lord Gort wraz ze wsparciem z innych stron odcinka północnego wyprowadza atak w stronę Demiańska, gdzie broni się marsz. Czistiakow. 7.XII. – węgierski korpus piechoty gen. Bajnoczego wyzwala Chersoń; pod Demiańskiem nadal trwają zacięte walki, tym razem z korpusem piech. gen. Puganowa. 8.XII. – wydzielony z wojsk gen. Bajnoczego dywizja piech. gen. Hardy wyzwala Perekop i dociera do zajętego przez siły rumuńskie ukraińskiego Krymu. 9.XII. – pierwsze dywizje alianckie (dow. marsz. Hansen) zajmują tego dnia Czernihów, przygotowując się do wsparcia ataku w stronę Homla. 10.XII. – potężne uderzenie aliantów na Homel przy użyciu 100 dywizji różnych typów rozpoczyna kolejny etap ofensywy sprzymierzonych w centrum; alianci wyzwalają też w tym dniu Melitopol i Krzywy Róg; marsz. Wavell i von Bittenfeld wyprowadzają uderzenie w stronę ukraińskiej Połtawy. Cieszą się też Rumuni, korpus piech. gen. Siona wyzwala Kiszyniów, zamykając tym samym Sowietów pod Bielcami. 11.XII. – opanowanie Dniepropietrowska przez dywizje gen. Bajnoczego. 12.XII. – ciężkie walki pod Połtawą, zakończone zwycięstwem aliantów. 13.XII. – obrona Czernihowa wobec sowieckiego kontrataku. 15.XII. – ponowne zacięte walki o utrzymanie pozycji pod Czernihowem i Rżewem.

Kocioł mołdawsko-besarabski (10.XII.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie grudnia – sprzymierzeni widzą już za pomocą dobrej lornetki ruiny pogrążonej w radioaktywnym kurzu Moskwy, obrona pozycji pod Rżewem i postępująca ofensywa na Demiańsk powinna przynieść niedługo otoczenie reszty sił sowieckich w Karelii i pod Murmańskiem, ale to dalekosiężne plany.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie grudnia – rozwój działań ofensywnych w stronę Czernihowa i Homla ostatecznie przełamie sowiecką linię obrony na tym odcinku frontu i przybliży aliantów do punktu docelowego jakim są Gorki.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie grudnia – węgierska ofensywa w środkowej części Ukrainy przyniosła wyzwolenie Chersonia, Perekopu czy Dniepropietrowska. Kocioł mołdawsko-besarabski i jego rozbicie przyczyni się do pojawienia się znacznych posiłków dla sprzymierzonych na pierwszej linii frontu. Rumunia w dalszym ciągu okupuje Krym, co może zaostrzyć jej stosunki z Ukrainą.​

 

POLSKA AAR

16-31 grudnia 1952

odcinek 365

The liberated South
(Wyzwolone Południe)​

Świat/Kraj​

Natężenie wzajemnych animozji między Chinami a Japonią powoli zaczyna osiągać stan zenitu, a zarazem nieuniknionej wojny. Rząd Keisuke w Tokio powtarza oskarżenia wobec Chin o tworzenie polityki faktów dokonanych na okupowanych ziemiach Mongolii i Turkiestanu, a także o zawłaszczanie Syberii. Jako, że podobnie jak Chiny, Japonia jest również w stanie wojny z ZSRR to nie ogłasza się mobilizacji, która jest już dawno ogłoszona, ale za to odbywają się wzmożone manewry cesarskiej floty między Tajwanem a Hajnanem. To jawna prowokacja mająca na celu ukazanie Chin jako rzeczywistego agresora w spodziewanym konflikcie.

Maniu próbuje działać szybko, ale jego propozycje mogą być odczytane przez jednych jako uległość, a przez drugich jako niezdecydowanie. Chce doprowadzić do bezpośrednich rokować chińsko-japońskich w Bostonie pod jego czujnym okiem, a jego celem jest wyrzeczenie się przez obydwa państwa przemocy we wzajemnych stosunkach. Japońska i chińska prasa zgodnie uważają natomiast, że pokojowa egzystencja obydwu narodów jest po prostu nierealna, za dużo różnic, a przede wszystkim różni ich podejście do statusu Korei. Tse-ven Soong, prezydent Chin nie mówi „nie” inicjatywie Maniu, ale stawia warunki co do rozmów z Japończykami. Chce, by przed samymi rozmowami, Keisuke zagwarantował i uznał granice chińskie zgodnie z obietnicą, jakie otrzymał od samego Sekretarza Generalnego OPD. Chodzi oczywiście o uznanie zaboru Mongolii i Turkiestanu. Japonia zdaje się mieć inne wyjście na pokonanie impasu, o wiele bardziej głośniejsze medialnie…

Tokio, gabinet premiera Keisuke, 22 grudnia.

Wizyta min. spr. zagr. Polski, Romera u premiera Japonii.

Keisuke: (…) niech mi Pan wierzy, to co robią w obecnej chwili Chińczycy zakrawa na wielką kpinę wobec światowego ustroju jaki teraz w większości panuje czyli demokracji. Oni nie liczą się z żadnym zdaniem, a tym bardziej ze zdaniem sekr. gen. Maniu, informują jedynie poprzez prasę albo na sesji OPD, że przejmą następujące ziemie i proszą o uznanie zaboru i nie przeszkadzanie im w tym. To parodia i robienie pośmiewiska nie tylko z osoby Maniu, ale i z wszystkich członków tej organizacji. Pomysł ze zjednoczeniem Chin był jedynie pretekstem do tego, aby obudzić w Chinach prawdziwego smoka, który pożera i niszczy wszystko na swojej drodze.

Romer: Panie Premierze, konflikt japońsko-chiński zniszczy OPD i jej strukturę, to będzie olbrzymi cios dla demokracji, której od 1944 r. hołduje i Pański kraj. Czy warto jest poświęcać wiele, by tylko zatrzymać chińskie wpływy w Azji Środkowej i na Syberii. Polska jest również tego samego zdania, że trzeba je wstrzymywać w imię równowagi na kontynencie azjatyckim, ale samo posuwanie się do wojny może spowodować nieobliczalne skutki.

Keisuke: Japonia nie będzie sama. Sojusz indochiński pójdzie z nami jak w ogień, aby zmusić Chiny najpierw do wycofania się ze swoich żądań względem ZSRR, a potem by zmusić je do ułożenia stosunków z nową demokratyczną Mongolią i Turkiestanem. Nie może być mowy o tym, abyśmy uznali chińskie roszczenia i przewidywaną aneksję bez słowa sprzeciwu. Japonia stawia veto wobec takich dążeń, które niszczą równowagę polityczną w Azji. Wasz kraj może stać się nam przychylniejszy, jeśli tak samo jak my opuścicie wkrótce OPD i odpowiedzią waszą będzie antychińska retoryka. Nie oczekujemy od was tego co my uczynimy, ale im więcej krajów będzie niezadowolonych z chińskiej polityki tym więcej zdziałamy.

Romer: Wojna zniszczy demokrację na Dalekim Wschodzie i to wszystko co było budowane tutaj od 1944 roku rozpadnie się w gruzy, chciałbym by Pan to zrozumiał, Panie Premierze.

Keisuke: Myśli Pan, że Chiny jak podbiją Mongolię, Turkiestan i obejmą swoim protektoratem Azję Centralną to dalej będą demokratyczne. Otóż istnieje pewna stara maksyma, iż „władza absolutna deprawuje absolutnie” i to właśnie widzimy w postępowaniu Chin. Zgodzono się na ich zjednoczenie, po czym Chińczycy zaczęli sami włączać poszczególne narody i terytoria w skład swojego kraju. Parę miesięcy temu jeszcze na papierze, a w chwili obecnej już siłą oręża.

Romer: Czy może dać Pan gwarancję, że Japonia nie rozpocznie tego konfliktu nawet w sytuacji, gdy Chiny rzeczywiście rozszerzą się terytorialnie?

Keisuke: Decyzja o rozpoczęciu jakiejkolwiek wojny leży w gestii cesarza. Jeśli taka będzie jego wola to nie pozostanie nic innego jak walczyć i zatrzymać Chiny zanim staną się potęgą, której nikt nie pokona (…)

17 grudnia z urzędu nieoczekiwanie rezygnuje wieloletni gubernator generalny Nowej Zelandii, Bernard baron Freyberg. Prasa australijska i nowozelandzka spekuluje, że być może powodem odejścia powszechnie lubianego gubernatora mógł być jego stosunek do przeciągającej się wojny i chęci wycofania Nowej Zelandii z wojny z Sowietami. Rząd Sydneya Hollanda opowiada się wszakże za kontynuowaniem uczestnictwa tego kraju w sojuszu alianckim jak i za kontynuacją walki z komunistami. Freyberg musiał zapewne uznać swój błąd i być może jeszcze w to wszystko wmieszały się władze brytyjskie, co poskutkowało dymisją gubernatora. Nowym gubernatorem Nowej Zelandii zostaje Charles Norrie.

Zmiana na szczytach władzy w Nowej Zelandii (17.XII.).​

W dniu 20 grudnia Polska zakupiła od Stanów Zjednoczonych 5 dużych transportowców wojskowych, które otrzymały odpowiednio nazwy – „Prypeć”, „Wisła”, „Odra”, „Narew” i „Bug”. Wspomogą one marynarkę wojenną w zapewnieniu odpowiedniej komunikacji między metropolią a koloniami w Afryce Zachodniej (Angola, Kabinda) i Brytyjsko-Polskim Somalilandzie. W dalszym ciągu też trwa modernizacja polskich sił lotnictwa szturmowego, w trakcie zastępowania starszych maszyn turboodrzutowcami jest jeszcze jeden dywizjon.

Postępująca modernizacja wojsk lotniczych.​

Front dalekowschodni: II połowa grudnia – rok 1952 na Dalekim Wschodzie kończy się coraz większym przejęciem inicjatywy strategicznej przez wojska chińskie kosztem ZSRR i również strony alianckiej. Siły Republiki Chińskiej przejmują kolejne pozycje w Mongolii i Turkiestanie, zbliżając się niechybnie do Azji Centralnej… 16.XII. – zwycięstwo wojsk chińskich i posiłków filipińskich pod Bayan Nur. 18.XII. – rozpoczęcie przez US Army ofensywy w stronę Olekmińska. 22.XII. – zacięte walki o przejęcie Bayan Nur. 23.XII. – marsz. Ma Hongkui zdobywa Arvayheer, miasto na południe od Ułan Bator. 25.XII. – kolejna batalia zwycięska dla sił chińskich, podążających na stolicę Mongolii. 27.XII. – Amerykanom nie udaje się zmusić Sowietów do wycofania spod Olekmińska i muszą zatrzymać natarcie na to miasto. 30.XII. – Chińczycy opanowują Korłę oraz wielki, pustynny teren na południe od Urumczi, stolicy Turkiestanu, krach tego sowieckiego sojusznika coraz bliższy…

Sytuacja na froncie dalekowschodnim przy końcu 1952 roku – siły alianckie nie mogą jak do tej pory sforsować linii Olekmińsk-Amur, co przy szybkości chińskiego natarcia może spowodować, że to właśnie te wojska przejmą gros sowieckiej Syberii, a także wkroczą na newralgiczny teren Azji Centralnej. Skutkować to może nieobliczalnymi posunięciami politycznymi.​

Front wschodni: II połowa grudnia – koniec roku można podsumować bardzo pozytywną informacją, pochodzącą z odcinka południowego, gdzie wespół z oddziałami rumuńsko-jugosłowiańskimi udało się zmusić do kapitulacji ponad 80 sowieckich dywizji pod Bielcami, oprócz tego sprzymierzeni rozwijają ofensywę na Ukrainie i są też blisko przejęcia kontroli nad Moskwą. 16.XII. – bezskuteczne próby przebicia wojsk sowieckich w stronę Czernihowa na Ukrainie; marsz. Sikorski atakuje pozycje wroga pod Zaporożem. 17.XII. – 17 dywizji pod dowództwem marsz. lorda Gorta dociera do Demiańska i przygotowuje się do leż zimowych; na południowym odcinku frontu rozstrzygające natarcie aliantów i sił Konferencji Bałkańskiej skutkujące kapitulacją 83 dywizji sowieckich w okolicach Bielców, od tej pory aliantom będzie łatwiej zapanować na Ukrainie, jeszcze tego samego dnia na Wschód udają się pozostające do tej pory dywizje na południowych Kresach RP. 18.XII. – amerykański korpus piech. gen. Simpsona zaatakował pozycje sowieckie pod Wołchowem i korzystając ze wsparcia aliantów z pozycji pod Ługą odniósł świetne zwycięstwo; trwają też w dalszym ciągu zacięte walki pod Homlem. 21.XII. – węgierska piechota wyzwala kolejne ukraińskie miasto, jest nim przemysłowy Donieck, teraz alianci muszą się zatrzymać, aby poczekać na wzmocnienia nadchodzące po udanym rozbiciu kotła mołdawsko-besarabskiego. 23.XII. – węgierski korpus piechoty gen. Bajnoczego jeszcze przed nadejściem właściwych sił marsz. Sikorskiego wyzwala Zaporoże. 25.XII. – Okolice Homla i samo miasto już w rękach sprzymierzonych, którzy skierowali tu 59 dywizji (marsz. Okulicki), trwają przygotowania do kolejnego etapu ofensywy w centrum. 27.XII. – gen. Bortnowski wykonuje uderzenie w stronę Rogaczewa, które jak do tej pory rozwija się pomyślnie; alianci stoją teraz na rubieży Homel-Donieck, uzupełniając siły; dywizje marsz. Wavella i feldm. von Bittenfelda przedzierają się przez lasy i pola, wyzwalając Połtawę; na Północy oddelegowany korpus piech. zmot. gen. Colsona zajmuje Beżeck k/Moskwy. 28.XII. – zacięta obrona Połtawy przez sprzymierzonych. 29.XII. – do Bielców wchodzą wojska rumuńskie, radośnie witane przez mieszkańców tego miasta, wojna z Sowietami dla Rumunii, Jugosławii i Grecji jest już praktycznie zakończona obroną niepodległości tych krajów, chociaż w dalszym ciągu siły rumuńskie przetrzymują ukraiński Krym; amerykański korpus piech. gen. Murraya dociera do wód Zbiornika Rybińskiego i zajmuje ważne miasto Kalinin, to ostatni sukces wojsk alianckich w 1952 roku.

Kapitulacja Sowietów pod Bielcami (17.XII.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu grudnia – sprzymierzeni stopniowo wypierają sowieckie dywizje z okolic Moskwy, utrzymując w swoich rękach Demiańsk, nacierając na Wołchow oraz docierając do Zbiornika Rybińskiego w okolicach Moskwy. Szturm na Moskwę nie wchodzi jednak w grę ze względów zagrożenia radioaktywnego, prędzej dojdzie zatem do jej otoczenia i symbolicznego zajęcia.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu grudnia – alianci rozpoczynając zimową ofensywę chcą na początku wiosny dotrzeć do Gorek, obecnej siedziby Stalina. Póki co natarcie sprzymierzonych odbywa się bez poważniejszych problemów, zdekompletowane sowieckie dywizje nie mogą długo zatrzymać impetu uderzenia.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu grudnia – rozbicie kotła w Mołdawii i Besarabii pozwala stronie alianckiej na przerzucenie gros sił na rubież Homel-Donieck, co z pewnością przyczyni się do szybszego rozpoczęcia ofensywy w kierunku Stalingradu.

Stan sił lądowych Wojska Polskiego na 31 grudnia 1952 r.​

Łączna liczba dywizji: 43
-piechoty: 34 (wszystkie zmodernizowane do wz. 51)
-zmotoryzowanych: 1
-zmechanizowanych: 1
-pancernych: 1
-milicji (wojsk kolonialnych): 6

Stan jednostek morskich Polskiej Marynarki Wojennej na 31 grudnia 1952 r.​

Łączna ilość okrętów: 26
-lotniskowce: 1
-krążowniki lekkie: 2 (nowoczesne)
-niszczyciele: 7 (w tym cztery nowoczesne)
-okręty podwodne: 10 (w tym cztery nowoczesne)
-transportowiec: 6 (40 transportowców oddanych na użytek Polskiej Floty Handlowej).

Zakupiono 5 transportowców od Stanów Zjednoczonych. W perspektywie budowa trzech nowoczesnych niszczycieli, dwóch nowoczesnych krążowników lekkich, jednego krążownika ciężkiego i okrętu liniowego.

Stan sił powietrznych Polskiego Lotnictwa Wojskowego na 31 grudnia 1952 r.​

Łączna ilość dywizjonów: 8
-bombowce: 3 (wszystkie nowoczesne; ulepszone 3 brygady myśl. eskortowych)
-myśliwce: 1 (turboodrzutowce)
-bezpośredniego wsparcia: 4 (3 dywizjony wyposażone w samoloty turboodrzutowe)
-brygady lotnicze: 1 (nowoczesna)

Zmodernizowano siły myśliwskie, wprowadzając samoloty turboodrzutowe, w trakcie również modernizacja samolotów szturmowych. W perspektywie sformowanie trzech dywizjonów myśliwskich. Trwa formowanie dywizjonu bombowego.

 

POLSKA AAR

1-15 stycznia 1953

odcinek 366

The New Year 1953
(Nowy Rok 1953)​

Świat/Kraj​

Nowy Rok 1953 był witany przez kraje alianckie z nadzieją, że będzie on ostatnim i decydującym rokiem Wielkiej Wojny z Sowietami i ich sojusznikami powszechnie określanej jako część składową IV wojny światowej. Ludność Londynu, Nowego Jorku, Warszawy, Kolonii czy Budapesztu świętując rozpoczęcie Nowego Roku liczyła na powrót wielu swoich synów do domu i zakończenie okresu wojen w Europie. Sytuacja międzynarodowa nie jest jednak zbyt pokojowa i do pełnego cieszenia się pokojem i bezpieczeństwem sporo jeszcze brakuje, a spodziewany kryzys w Organizacji Paktu Demokratycznego może nadejść lada chwila. Nadal w niebezpieczną stronę ewoluuje kryzys w stosunkach japońsko-chińskich co może wywołać trudny do zatrzymania konflikt.

Republika Francuska wskutek zniszczeń wojennych wciąż przeżywa kryzys gospodarczy, co jest powodem wotum nieufności wobec rządu Antoine Pinaya jeszcze w zeszłym roku, co skutkuje rozpisaniem nowych wyborów parlamentarnych w kraju. Głosowanie z 3 stycznia 1953 roku oznacza jednak ponowne zwycięstwo Partii Narodowej, której liderem jest dotychczasowy premier. Próba wywołania chaosu w nowej, demokratycznej Francji kończy się zatem fiaskiem, a ponowne zwycięstwo Pinaya z pewnością ugruntuje jego dotychczasową pozycję w kraju.

Zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych we Francji – triumf Antoine Pinaya (3.I.).​

Konfederacja Szwajcarska po pewnych perturbacjach związanych z obecnością de facto terrorystycznej grupy Stroessnera z Bellinzony powoli powraca do okresu stabilizacji. Mimo usilnych nawoływań i próśb Włoch i Austrii o przyłączenie się do Paktu Alpejskiego kraj ten pozostaje neutralny i uczestniczy jedynie w organizacjach stricte gospodarczych. Nowy prezydent, Philip Etter zamierza kontynuować neutralną politykę Szwajcarii prowadzoną z sukcesem już od ponad 100 lat.

Etter prezydentem Szwajcarii (11.I.).​

Nowe niebezpieczeństwo zaistniało natomiast w Afryce Wschodniej, gdzie sudańskie siły wojskowe co prawda poradziły sobie z rebeliantami, ale nie przeszkodziło to im w proklamowaniu przyłączenia terytorium El-Atrun (płn-zach. Sudan) do Libii, będącej jak wiadomo członkiem Paktu Alpejskiego. Zaniepokojony Sudan zażądał już od tego kraju oddania spornego terytorium, którego powierzchnia wynosi mniej więcej 1/3 lub 1/4 całości Sudanu. Libia oświadczyła, że proklamacja inkorporacji El-Atrun leżała wyłącznie w gestii partyzantów i ona nie ma z tym nic wspólnego, jak i nie może jej cofnąć. Oznaczać to może kolejne zagrożenie wojną w tym regionie, a Sudan będący w układzie militarnym ze Wspólnotą Wschodnioafrykańską i Rodezją może upomnieć się o swoje w sposób zbrojny.

El-Atrun w rękach libijskich (7.I.).​

Polska przekazuje na początku stycznia Łotwie i Estonii plany i dokumentację związaną z bronią rakietową, nowym typem uzbrojenia i umundurowania piechoty, rozwojem komputerów elektronicznych, rodzajem dywizji górskiej i zmotoryzowanej. W znaczącym stopniu powinno to spowodować nadrobienie strat obydwu armii tych państw wskutek długiej okupacji sowieckiej. Przełom w badaniach jaki dokonuje się w Polsce w ramach rozwoju broni rakietowej (14.I.) sprawia, że możliwe jest rozpoczęcie badań w kierunku budowy rakiet powietrze-ziemia. Pewną pomoc już zaoferowali Amerykanie, dzięki czemu praca nad owym projektem powinna posunąć się szybciej. Inżynierowie z Państwowych Zakładów Inżynieryjnych zakończyli 10 stycznia prace nad planami poświęconymi rozwojowi artylerii przeciwpancernej co spowoduje lepsze osiągi tego typu artylerii w walce z sowieckimi czołgami. Następnym projektem badawczym, który jest realizowany dotyczy prac nad nowym typem uzbrojenia dywizji zmotoryzowanej, którą wykonują pracownicy fabryki w Starachowicach.

Rozmowy polsko-łotewskie z 6 stycznia 1953 r.


Ukończony i aktualny projekt badawczy.​

Front dalekowschodni: I połowa stycznia – opóźniający się do tej pory Amerykanie ruszają ponownie z ofensywą w stronę kluczowych miast sowieckich na Syberii, czego dowodem jest wiktoria pod Olekmińskiem. Z kolei wojska chińskie są już bardzo bliskie likwidacji Turkiestanu i zdobycia stolicy Mongolii, Ułan Bator. 1.I. – zwycięstwa chińskie w górach Jinchang i pod Ułan Bator. 3.I. – ofensywa wojsk chińskich w środkowej Mongolii pod Dalan Dzadagad kończy się wyparciem sił sowieckich z tego terenu. 7-10.I. – zacięte boje o stolicę Mongolii, Ułan Bator. 12.I. – ofensywa sił US Army pod Olekmińskiem to być może początek nowych działań wojsk sprzymierzonych na Syberii, niemieckie lotnictwo bombowe wykrywa sowiecki ośrodek rozwoju broni rakietowej w górach Magadanu i niszczy wszelkie instalacje. 13.I. – Dalan Dzadagad w ręku wojsk chińskich. 15.I. – niemieckie rakiety bombardują przemysł syberyjskiego Semipałatyńska.

Opanowanie Dalan Dzadagad przez Chińczyków oraz niemiecki nalot rakietowy na Semipałatyńsk.​

Front wschodni: I połowa stycznia – siły sprzymierzonych korzystają w dalszym ciągu ze znaczącego osłabienia Armii Czerwonej co powinno pozwolić na wiosnę wyjść na satysfakcjonującą rubież odpowiednich odcinków frontu. Oznaczać to będzie też szybsze załamanie się obrony ZSRR. 1.I. – sowieckie ataki w stronę Kalinina i Zaporoża kończą się zahamowaniem ich ofensywnego charakteru. 2.I. – 54 dywizje marsz. Wavella i feldm. Von Bittenfelda rozpoczynają atak na pozycje wojsk sowieckich pod ukraińskimi Sumami, w dalszym ciągu trwa też przemarsz blisko pięćdziesięciu alianckich dywizji z Mołdawii, Besarabii i Wołynia. 3.I. – zażarte walki pod Sumami z korpusem pancernym gen. Prochorowa. 4.I. – Rumunia na podstawie umowy z Ukrainą oddaje im zajęty wcześniej Półwysep Krymski, pierwsze oddziały ukraińskie wkraczają do Eupatorii. 5.I. – 18 dywizji sprzymierzonych przejmuje Rogaczew i wspiera alianckie natarcie w stronę Rosławla, gdzie trwa rozbijanie oporu przeciwnika, dowodzą tam gen. Kutrzeba i marsz. Krejci. 7.I. – tego dnia alianci zdobywają Wołchow na Północy, co skutkuje ewakuacją licznych sowieckich dywizji do Karelii, amerykańscy dowódcy, gen. Simpson i Clay podejmują natarcie w stronę Tychwina i na kierunku do Archangielska. 8-10.I. – wciąż trwają zacięte walki pod Sumami, gdzie m.in. zostaje rozbity korpus piechoty gen. Fetisowa. 10.I. – Sewastopol zostaje przejęty przez wojska ukraińskie. 12.I. – rozbicie ostatniej grupy sowieckich maruderów pod Bielcami przez wojska jugosłowiańskie i rumuńskie. 14.I. – wyzwolenie Sum przez dywizje feldm. von Bittenfelda i marsz. Wavella; ukraińskie ugrupowanie marsz. Kallnera rozpoczyna tego dnia atak w stronę pozycji wroga pod Konotopem.

Przejmowanie Krymu z rąk rumuńskich.


Sytuacja na froncie wschodnim w połowie stycznia (część północna) – alianci zatrzymali się na przedpolach Moskwy i powoli spychają część sił Armii Czerwonej w stronę Karelii.


Sytuacja na froncie wschodnim w połowie stycznia (część południowa) – wojska sprzymierzonych przejmują coraz więcej miast na Ukrainie jak i wyzwalają Krym, rozpoczęcie ofensywy na Stalingrad coraz bliższe realizacji.​

Warszawa, Belweder, 13 stycznia.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Raczkiewicz: (…) Romer nie był w stanie przekonać premiera Keiskuke o zatrzymaniu spirali agresji wobec zjednoczonych Chin, możemy się zatem spodziewać pewnej japońskiej odpowiedzi w chwili, gdy Chińczycy przekroczą Rubikon.

Mikołajczyk: Zastanawiająca jest w tej sytuacji bierność Maniu, który jakby przeczuwał, że jego dotychczasowe plany ulegają powolnemu rozpadowi.

Raczkiewicz: Maniu ma wciąż jeszcze pewne instrumenty mogące zatrzymać ten konflikt, choć oczywiście za cenę uznania zjednoczonych Chin przez Japonię. W razie wpadki będzie mógł zatem zrzucić winę na Japończyków. Ambasador Japonii w Polsce, Kawasaki wciąż natomiast liczy, że postąpimy podobnie jak jego kraj.

Mikołajczyk: To będzie zależało od wielu czynników i jaka w zamierzeniu Maniu okaże się ta przyszła Rosja.

Raczkiewicz: Przedstawiciele Rosyjskiego Komitetu Emigracyjnego z Londynu zamierzają w niedługim czasie odwiedzić stolice krajów, które są w sojuszu alianckim, zawitają zatem także do nas. Pora by przygotować odpowiednie przemówienie, które pozwoli nam na ocenę odbioru owej mowy przez Rosjan. Powinno się w nim znaleźć to wszystko czego Polska oczekuje od nowej Rosji oraz to, czego za żadną cenę nie może zaakceptować.

Mikołajczyk: Myślę, że Pan Prezydent będzie usatysfakcjonowany owym przemówieniem w Sejmie, jakie wkrótce wygłoszę. Znajdzie się w nim to wszystko czego wymaga polska racja stanu.

Raczkiewicz: Ufam i liczę na Pana, że swoim dobitnym zdaniem ukierunkuje Pan tych Rosjan w jedyną stronę demokracji, jaką mogą zaprowadzić we własnym kraju (…)

 

POLSKA AAR

16-31 stycznia 1953

odcinek 367

The battle of Moscow
(Bitwa pod Moskwą)​

Świat/Kraj​

Napięcie międzynarodowe na Dalekim Wschodzie utrzymuje się nadal. Brak chęci zakończenia „zimnej wojny” przez Japończyków bądź Chińczyków prowadzi w dalszym stopniu do zaognienia sytuacji grożącej wybuchem lokalnego konfliktu, ale mającego nieprzewidywalne skutki dla całego regionu. Maniu usiłuje w rozmowie z Tse-ven Soongiem w dniu 29 stycznia w Czongkingu odwieść go od dalszego antagonizowania stosunków z Japonią, ale to mogą być bardzo płonne nadzieje mimo oczywistych obietnic jakie poczynił w rozmowie prezydent Chin. Sekretarz gen. OPD wyraził w tej rozmowie wręcz pewność, że uzyska zgodę członków organizacji na aneksję Tuwinii przez Chiny i objęcie protektoratem krajów Azji Centralnej przez Chiny oraz Japonię co ma być adekwatnym rozwiązaniem impasu na Dalekim Wschodzie. Póki co stanowisko Maniu jest znane tylko dwóm osobom, ale premier Japonii ma się o tym dowiedzieć już niedługo.

Królestwo Rumunii zakończywszy de facto wojnę z Sowietami, a to z racji braku wspólnej granicy postanowiło nie robić afery dyplomatycznej z dalszego przetrzymywania terytorium płn-wsch. Siedmiogrodu i przekazać je na powrót Republice Węgierskiej co też się stało w dniu 29 stycznia. Znacznie wcześniej dokonało się ostateczne przejęcie Półwyspu Krymskiego przez wojska ukraińskie, które również odzyskało to terytorium z rąk Rumunów. Tym samym kraje Konferencji Bałkańskiej (Rumunia, Jugosławia, Grecja) wykazały wobec sojuszu alianckiego znaczący gest przyjaźni, który oby zaprocentował w kolejnych latach.

Dokończenie zajmowania Płw. Krym przez sprzymierzonych (17.I.).


Zwrot płn-wsch. Siedmiogrodu przez Rumunię (29.I.).​

Niemieckie lotnictwo dokonuje pewnego rodzaju rewanżu na stronie sowieckiej, bombardując i niszcząc przemysł Gorek czyli tymczasowej siedziby Stalina po atomowym ataku na Moskwę z 1950 roku. Niemieckie rakiety mają napis „Zemsta za Berlin” a metodyczne zniszczenie wielkich fabryk zbrojeniowych w Gorek i ewentualne uszkodzenie ukrytego gdzieś głęboko bunkra Stalina. Nie wiadomo oczywiście na ile mogą być one na tyle duże, by zmusić sowieckiego dyktatora do opuszczenia tego miasta.

Niemiecki nalot rakietowy na Gorki (24.I.).​

Gorki, bunkier Stalina, 25/26 stycznia.

Stalin w rozmowie z Mołotowem.

Stalin: (…) piekielni alianci myślą, że już rozbili Kraj Rad, ale ja twierdzę, że to co mi obiecali moi marszałkowie dalej jest aktualne. Kiedy wreszcie ta wiosna przyjdzie? Już nie mogę się doczekać jak zacznę otrzymywać wieści o wspaniałych zwycięstwach Armii Czerwonej.

Mołotow: Koba, Anglicy i Amerykanie są już bardzo blisko, myślisz, że będą czekać do wiosny, aż wspaniałomyślnie doczekasz się naszych triumfów? Proponowałem Ci samolot do Świerdłowska, nadal czeka na Twoją decyzję, nie ma tu się więcej co zastanawiać.

Stalin: Nie mam zamiaru opuszczać tego bunkra i mimo, że grożą kolejne alianckie bombardowania, to nie ustąpię. A dla wszystkich tchórzy jest tylko jedno wyjście: do plutonu egzekucyjnego!

Mołotow: Ja nie tchórzę, tylko oceniam realnie nasze szanse. Na wiosnę to do tego bunkra zapukają Amerykanie, Brytyjczycy albo Polacy. Myślisz, że ja tchórzę jeśli tak mówię, ale przestań żyć w ułudzie, bo zgubisz nie tylko siebie ale i mnie i wielu innych.

Stalin: Odkąd Ci tak zależy na tych wielu innych, skoro podpisujesz to samo co ja? Wyroki śmierci, zesłania do łagrów i tzw. akty niełaski. A może wiesz coś więcej na temat możliwego spisku?

Mołotow: W naszej generalicji nie dzieje się najlepiej, Koba. Propaganda i frazesy to jedno, a realia to drugie, jeśli wykonasz teraz czystkę to możesz się nawet spodziewać buntu, a kto wie co jeszcze może się zdarzyć.

Stalin: Kto tak ujada? Znasz te „psy”? Raz, dwa rozwiąże sprawę, że nawet zdrajca Beria nie potrafił tego tak dokonać zanim uciekł.

Mołotow: Posłuchaj dobrej rady, Koba. Nie rób niczego gwałtownego, bo ta fala jaka może nadejść zatopi nas wszystkich.

Stalin: Generałowie i marszałkowie zapomnieli o latach 1937-1938. Może pora by sobie o nich znowu przypomnieli (…)

Modernizacja: 18 stycznia zakończono prace nad ulepszeniem samolotów szturmowych, a konkretnie IV dyonu lotnictwa armijnego (lotniska pod Warszawą), który podobnie jak trzy pozostałe został wyposażony w turboodrzutowce.

Kolejna modernizacja polskich sił lotniczych.​

Front dalekowschodni: II połowa stycznia – oddziały chińskie oraz ich sojuszników kontynuują zwycięską ofensywę na terenach Turkiestanu i Mongolii, mróz natomiast na dobre zatrzymał Amerykanów na Dalekim Wschodzie. 16.I. – siły turkiestańskie zatrzymują chińskie natarcie w górach Jinchang; tego samego dnia Chińczycy rozbijają kolejne dywizje sowiecko-mongolskie pod Ułan Bator. 27.I. – kolejne starcie pod Ułan Bator zakończone chińskim zwycięstwem. 28.I. – udana obrona chińskich pozycji pod Arvayheer na południe od stolicy Mongolii. 29.I. – kolejna bitwa chińsko-sowiecka pod Ułan Bator, górą zdecydowanie Chińczycy.

Front wschodni: II połowa stycznia – alianci zwietrzyli dużą szansę rozbicia Armii Czerwonej jeszcze w zimie, dlatego też podejmują kolejną operację lądową określaną potocznie jako moskiewsko-charkowską. Działania wojsk sprzymierzonych oscylują teraz praktycznie na całej długości centralnego odcinka frontu wschodniego, utrata wielu ośrodków przemysłu w środkowej Rosji powinna zmusić Sowietów do kapitulacji. 16.I. – siły alianckie pod dowództwem gen. Handy’ego i marsz. Krejci rozwijają atak w kierunku Rosławla. 17.I. – oddziały sprzymierzonych kończą w tym dniu przejmowanie Półwyspu Krymskiego z rąk Rumunii, która przekazała ten wyzwolony teren Ukrainie wraz z miastami Sewastopol, Kercz czy Symferopol. Pod Rosławlem trwają zacięte walki z sowieckim korpusem pancernym gen. Szurowa. 18.I. – krwawe potyczki pod Konotopem. 19.I. – amerykańscy dowódcy, gen. Simpson i Clay wchodzą tego dnia do Tychwina i pomagają we wsparciu ataku sprzymierzonych na pobliski Czerepowiec. 20.I. – marsz. Sikorski na południu frontu wschodniego na czele 21 dywizji rozpoczyna ofensywę w stronę Charkowa, gdzie znajduje się tylko jedna sowiecka dywizja. Jest to nieoficjalny początek operacji moskiewsko-charkowskiej. 21.I. – na Dalekiej Północy, pod Wytegrą ma miejsce kontratak sił sprzymierzonych, które chcą zamknąć sowieckie dywizje w okolicach jez. Onega i w Karelii, tam celem jest szybkie dotarcie do Archangielska; rozpoczyna się kolejny etap ofensywy alianckiej – uderzenie 42 dywizji na Wiaźmę k/Moskwy; a w centrum 118 dywizji pod ogólnym dowództwem marsz. Okulickiego rozwija natarcie na Klincy, chcąc rozbić trzon oporu sowieckiego na tym terenie, co się też łatwo udaje. 22.I. – zacięte walki pod Klincami; początek marszu aliantów w stronę ruin Moskwy. 23.I. – kolejne jednostki sprzymierzonych rozpoczynają atak na pozycje sowieckie pod Możajskiem, trwają też zacięte boje pod Klincami i Rybińskiem. Feldm. von Bittenfeld atakuje nieosłonięty Biełgorod na Ukrainie. 24.I. – Niemcy przypuszczają atak rakietowy na tymczasową siedzibę Stalina w Gorkach, brak jednoznacznych doniesień o zadanych stratach. 25.I. – walki pod Rybińskiem. 26.I. – Klincy i Czerepowiec to miejsca długotrwałego sowieckiego oporu rozbitego na szczęście przez aliantów. Rybińsk zostaje tego dnia zdobyty przez 5 brytyjskich dywizji. 29.I. – 13 dywizji amerykańskich, polskich i brytyjskich naciera na sowieckie pozycje obronne pod Pietrozawodzkiem, gdzie stoi ugrupowanie marsz. Bogdanowa. Rumunia przekazuje okręg Bacau czyli zajętą część Siedmiogrodu z powrotem pod jurysdykcję Węgier. 30.I. – Wiaźma zdobyta przez oddziały gen. Kukiela, trwają też potyczki w okolicach Moskwy.

Właściwy etap operacji moskiewsko-charkowskiej – uderzenie 118 dywizji alianckich na Klincy (21.I.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu stycznia – alianci są coraz bliżsi zamknięcia dużych sił sowieckich w Karelii jak i zajęcia Archangielska i okręgu moskiewskiego.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu stycznia – sprzymierzeni rozwijają w pełni operację moskiewsko-charkowską mającą na celu opanowanie tych dwóch miast i dotarcie do linii Gorki-Stalingrad.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu stycznia – Ukraińcy przejęli od Rumunii Krym jak i rozpoczęły się walki o Charków, opanowanie tego miasta jak i ściągnięcie posiłków pozwoli na wyprowadzenie ofensywy w kierunku Stalingradu.​

 

POLSKA AAR

1-15 lutego 1953

odcinek 368

The first change
(Pierwsza zmiana)​

Świat/Kraj​

Niespełna półtora roku trwała jako taka stabilizacja polityczna w regionie Ameryki Łacińskiej, która po oddaniu jej zdobyczy demokracji, a nader wszystko wolności wyboru i braku kontroli ze strony jakiegokolwiek państwa alianckiego oznaczała spokój i bezpieczeństwo w tym regionie. Najszybciej demokracja zostaje obalona na Haiti, gdzie wskutek szalejącego kryzysu gospodarczego władzę przejmuje obalony w lipcu 1950 roku dyktator, Paul Magloire. Dzieje się to 1 lutego 1953 roku, a obserwatorzy sceny politycznej w krajach latynoamerykańskich uważają, że to dopiero wierzchołek góry lodowej.

Zamach stanu na Haiti – powrót do autorytaryzmu (1.II.).​

3 lutego opinię prasową porusza informacja o kolejnej próbie wciągnięcia demokracji południowoamerykańskich do wojny przeciw ZSRR przez Stany Zjednoczone, ale dyplomacja Trumana nie osiąga znaczących rezultatów. Na krok USA ma wpływ także niedawny zamach stanu na Haiti i związane z tym odejście tego państwa od prawideł demokracji. Kraje Ameryki Płd. nie zamierzają zarzucać polityki neutralności podjętej po ich wyzwoleniu w 1950 roku. Sprzymierzeni muszą zatem swoimi siłami doprowadzić do upadku sowieckiego kolosa, nie korzystając ze wsparcia młodych demokracji.

Nieudane działania amerykańskie (5.II.).​

Sekretarz gen. Organizacji Paktu Demokratycznego, Iuliu Maniu ze swoją nową opcją wspólnego chińsko-japońskiego protektoratu nad Azją Centralną poleciał do Tokio, by tą wizją „zarazić” premiera Japonii, gen. Keisuke. Podczas rozmów dało się jednak wyczuć głębokie zaniepokojenie japońskiego premiera aniżeli podatność na przyjęcie propozycji Maniu, która jest raczej jego pobożnym życzeniem niż rzeczywistą zgodą Chin na udział Japonii w budowaniu nowego ładu w Azji Centralnej. Impas chińsko-japoński trwa więc dalej, a jego natężenie będzie zależało od dalszych kroków Chin na froncie.

Inżynierowie z Państwowych Zakładów Lotniczych kończą prace nad opracowaniem dokumentacji dotyczącej wprowadzenia do sił powietrznych ponaddźwiękowych myśliwców przechwytujących o roboczej nazwie WSK LIM-X. Aktualnie prowadzone są badania w kierunku udoskonalenia wyposażenia dywizji zmechanizowanej (Państwowe Zakłady Inżynieryjne).

12.II. – narodziny nowego myśliwca na usługach Polskich Sił Powietrznych.​

Front wschodni: I połowa lutego – wojska sprzymierzonych nadal utrzymują inicjatywę strategiczną i korzystając ze znacznego osłabienia wrogich sił kontynuują serię wspaniałych zwycięstw. Kolejne dwa duże miasta dostają się pod kontrolę aliantów, Charków i Rostów nad Donem. Nie należy także zapomnieć o zajęciu okręgu moskiewskiego wraz z ruinami dawnej stolicy ZSRR. 1.II. – 19 dywizji sprzymierzonych pod dowództwem gen. Simpsona opanowuje teren wokół miasta Wytegra na szlaku do Archangielska, zamknięcie licznych sowieckich dywizji w Karelii coraz bliższe. 2.II. – okazuje się, że Sowieci korzystają już także z posiłków turkiestańskich na froncie wschodnim, czego dowodem niech będzie potyczka z ową dywizją pod Klincami. Feldm. von Bittenfeld wyzwala tego dnia ukraiński Biełgorod. 3.II. – Kolejne zwycięstwo na trasie marszu pod Klincy wygrywają alianci, tym razem jak niepyszny odchodzi z placu boju korpus piechoty marsz. Koszewoja. 52 dywizje marsz. Wavella atakują w tym samym czasie pozycje sowieckie pod Kurskiem, gdzie jest linia umocnień. Konotop zostaje wyzwolony przez aliantów. Walki z korpusem piechoty gen. Odincowa pod Klincami trwają od popołudnia do wieczora. 4-5.II. – zacięte walki pod Klincami. 6.II. – bitwa pod Czerepowcem, gdzie triumf odnosi 12 brytyjskich dywizji; karkołomny atak na pozycje sowieckie pod Briańskiem podejmują 23 dywizje alianckie pod dowództwem marsz. Kallnera. 7.II. – dzień upływa na starciach pod Briańskiem i Możajskiem; Brytyjczykom nie udaje się desant pod Murmańskiem, który miał przyśpieszyć stworzenie kotła w Karelii. Tego dnia oddziały dowodzone przez marsz. Sikorskiego wyzwalają Charków. 8.II. – dzień po wyzwoleniu Charkowa, Sikorski uderza na osłabione siły Armii Czerwonej pod Biłowodzkiem, natomiast daleko na Północy, brytyjski korpus pancerny gen. Beloe doprowadza do zajęcia Pietrozawodzka. 9.II. – trwają potyczki pod Briańskiem; węgiersko-polskie natarcie na Rostów nad Donem lada chwila może przynieść wyzwolenie tego miasta; wojska rumuńskie zajmują Bielce i wyłapując ostatnich sowieckich maruderów w Mołdawii. 10.II. – amerykański gen. Stilwell pokonał Sowietów pod Kaługą, ale i wojska Armii Czerwonej odnoszą swój mały sukces, zmuszając korpus pancerny gen. Beloe do wycofania się z Pietrozawodzka. Brytyjskie korpusy piechoty pod dowództwem gen. Hardinga i Stopforda zdobywają kontrolę nad okręgiem moskiewskim, przejmując też kontrolę nad ruinami Moskwy. 11.II. – 121 dywizji alianckich znajduje się już pod Klincami, przygotowując się do wspomożenia ataków pod Briańskiem bądź w kierunku Nogińska czy Tuły. Cztery amerykańskie dywizje piechoty zdobywają kontrolę nad Czerepowcem i całością Zbiornika Rybińskiego k/Moskwy. 12.II. – zacięte walki pod Kaługą. 13.II. – wyzwolenie Rostowa przez wojska węgierskie. 14.II. – 13 dywizji sprzymierzonych blokuje Sowietów pod Pietrozawodzkiem, przeszkadzając w przejęciu tego terenu przez komunistów. 15.II. – 25 dywizji sprzymierzonych zdobywa kontrolę nad Możajskiem, wyprowadzając także natarcie na Nogińsk, gdzie również strona sowiecka zmuszona jest do odwrotu.

Nieudany desant brytyjski pod Murmańskiem (7.II.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie lutego – przejęcie Pietrozawodzka, Czerepowca i Wytegry pozwoli w przyszłych miesiącach na stworzenie kotła w Karelii i zdobycie dwóch sowieckich baz morskich na Północy – Murmańska i Archangielska.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie lutego – opanowanie okręgu moskiewskiego i generalnie świetna passa aliancka udowodniona przejęciem Możajska czy Klinców powinna przynieść dalszą degrengoladę Armii Czerwonej na tym odcinku.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie lutego – wyzwolenie Charkowa i Rostowa to wspaniałe wieści przed zbliżającą się dużymi krokami ofensywą w stronę Stalingradu i rzeki Wołgi.​

Front dalekowschodni: I połowa lutego – wojska chińskie nie przestraszyły się srogiej sowieckiej zimy i z powodzeniem utrzymują dotychczasowe tempo natarcia od Turkiestanu do Mongolii. Wojska alianckie w Syberii poprzestały na statycznej obronie. 1.II. – chińskie zwycięstwa w potyczkach pod Ułan Bator i w górach Jinchang. 8.II. – natarcie wojsk chińskich w stronę Bayan Hongor na południowy zachód od Ułan Bator nie jest w żaden sposób blokowane przez siły sowiecko-mongolskie. 10.II. – nieliczne oddziały mongolskie chciały zatrzymać Chińczyków pod Ułan Bator, ale skończyło się to niepowodzeniem. 11.II. – co nie udało się Mongołom, to udaje się Sowietom pod Muren w zach. części Mongolii, gdzie Chińczycy muszą się cofnąć. 13.II. – zwycięska passa chińskiej ofensywy na Ułan Bator. 15.II. – pod Bayan Nur również górą wojska chińskie.

Waszyngton, Biały Dom, 13 lutego.

Prezydent USA, Dwight David Eisenhower w rozmowie z premierem Wielkiej Brytanii, Anthony Edenem.

Eisenhower: (…) nasze wojska już w Moskwie, a front niedaleko Stalingradu i Kaukazu, chyba nie tak sobie wyobrażał Stalin początek tego nowego roku. A wracając do rozmów z Rosjanami, czego oczekują ci emigranci z Londynu, czy również tego samego co przedstawiciele rosyjskiej mniejszości w Stanach Zjednoczonych?

Eden: Samostanowienie bez okresu okupacji czy tymczasowości pewnych zdobyczy terytorialnych, już teraz owi Rosjanie mają żal do aliantów o nie tworzenie rosyjskich sił wyzwoleńczych, które mogłyby tworzyć samorządy w wyzwolonych przez siebie miastach.

Eisenhower: Niech nie zapominają, że cały ciężar walki z Sowietami spoczywa na barkach wojsk amerykańskich i brytyjskich, a zatem prawdziwych decydentów, w których gestii jest co będzie z przyszłością tzw. Rosji. Coraz bliższy jestem zdaniu, że to co proponuje Maniu jest po prostu chorobliwą utopią i nie da się tego nijak przetworzyć na warunki powojenne. Po to toczymy tą wojnę, by Europa nie żyła w wiecznym zagrożeniu z powodu obecności mocarstwowej Rosji.

Eden: Proponujesz zatem granice etniczne?

Eisenhower: Skoro w modzie są obecnie przesiedlenia, to czemu by miano tego nie powtórzyć, gdy chodzi o ziemie rosyjskie za Uralem. Przecież im większą uczynimy Rosję, tym tamtejszy, oby demokratyczny rząd będzie z trudem mógł zapanować nad tym terytorium. Byłbym zapomniał o moim ubolewaniu z powodu nieudanej próby zajęcia Murmańska.

Eden: Możemy pokusić się zatem o zarysowanie stref wpływów w Rosji, oczywiście po zagwarantowaniu granic Ukrainy, krajów nadbałtyckich i ułagodzeniu stanowiska Polski, która oczekuje nowych nabytków na Białorusi.

Eisenhower: Przychylam się do tego wniosku, jeśli Maniu nie zadecyduje arbitralnie i samodzielnie bez oglądania się na zdanie innych, co miał kiedyś w zwyczaju robić.

Eden: Uważam, że powinniśmy wysłać misję do Czongkingu i Tokio wzorem dyplomacji Maniu, wojna na Dalekim Wschodzie nie będzie leżała w naszym interesie. Może ona rozpalić inne kraje azjatyckie, a przypominam, że Wielka Brytania nie zrezygnuje z Hongkongu czy Cejlonu.

Eisenhower: A ja myślę o sabotowaniu działań Maniu w Japonii i Chinach, aby zdyskredytować go w oczach opinii publicznej, jego upadek oznaczać będzie zielone światło dla naszych stref wpływów w Rosji, co nie będzie możliwe, gdy uda mu się zakończyć kryzys na Dalekim Wschodzie. Wasze bazy wojskowe są owszem strategicznie położone, niemniej uważam, że Indie jak i Chiny mają bliższych wrogów aniżeli Wielką Brytanię (…)

 

POLSKA AAR

16-28 lutego 1953

odcinek 369

The end of stagnation
(Koniec stagnacji)​

Świat/Kraj​

Stany Zjednoczone włączyły się w kolejną fazę konfliktu dyplomatycznego między Chinami a Japonią, opowiadając się zdecydowanie po stronie „bezbronnych” Chin, jakie to określenie panuje w amerykańskiej prasie. Światowa opinia publiczna nie daje jednak wiary tym publikacjom, świadczących o daremnych próbach „zwalenia” winy na Japonię w owym konflikcie. Dyplomacja Eisenhowera kokietując Chińczyków stara się zarzucić rządowi w Tokio, że nie dość, że nie zapłacił odszkodowań za wojnę z lat 1937-1944 to na dodatek nie kwapi się z oddaniem Makau, Hajnanu i Tajwanu, stosując politykę „okrążania” Chin wskutek posiadania układu militarnego z wszystkimi państwami indochińskimi. Japonia odpowiada zarzutami wobec aliantów o zniszczenie wielu miast chińskich podczas niesławnej interwencji z lat 1948-1949, kiedy to aż dwa razy na terytorium Chin spadła bomba atomowa. Tokio zarzuca też Stanom Zjednoczonym nadmierne wynoszenie na piedestał chińskich aspiracji co może zakończyć się wywołaniem wojny wszechazjatyckiej jak określił ją dziennik „Asahi Shimbun”. Tymi ambicjami wg owego dziennika ma być nie tyle zgoda na powiększenie grona RB OPD, co jak wiadomo oznaczało także dla Japonii podniesienie swojego prestiżu, ale przede wszystkim brak sprzeciwu wobec nadmiernego apetytu Chin na już nie tyle Mongolię i Turkiestan, ale sowiecką Azję Centralną.

Prezydent Eisenhower podejmuje też politykę sabotowania działań Maniu na rzecz pojednania chińsko-japońskiego i już zupełnie otwarcie mówi o niemożności pogodzenia interesów tych dwóch krajów za cenę wyrzeczenia się przez Japonię jej nabytków w Chinach. Proponuje zatem usankcjonować aktualny stan polityczny w Azji Dalekowschodniej na zasadzie nieinterwencji i równowagi sił. Sekretarz generalny OPD odpiera te zarzuty, mówiąc o złej woli nowego prezydenta USA i dziwnej polityce wobec konfliktu w łonie RB OPD. Stosunki między USA a OPD stają się bardzo napięte, co zwiastować może poważny kryzys w przyszłości…

Kampania oczerniająca Japonię w USA.​

Maniu w swoim wystąpieniu z 22 lutego na forum OPD w Bostonie zachęcił czy wręcz jak zauważyli niektórzy zażądał jasnego określenia tego czego się oczekuje od pokonanego ZSRR czyli bezwarunkowej kapitulacji. Istnieją pewne przesłanki, które mogą sprawić, że plan Maniu dotyczący restytucji Rosji jako mocarstwa może ulec pewnym modyfikacjom in minus. Chodzi oczywiście o stanowisko USA, który jako główny aliant ma moc sprawczą w zawieraniu rokowań kapitulacyjnych z sowieckim rządem. Maniu w obliczu kryzysu w stosunkach z USA obawia się, że Sowieci znając rozmiary swojej porażki zaproponują takie warunki kapitulacyjne, które mogą zadowolić Amerykanów, choć Eisenhower w rozmowie z innymi dowódcami alianckimi zarzeka się, że będzie oczekiwał jedynie bezwarunkowej kapitulacji.

Front wschodni: II połowa lutego – wojska sprzymierzonych kontynuują uderzenie w kierunku północnym, centralnym i południowym korzystając z dalszego osłabienia Armii Czerwonej, alianci przejmują pod swoją kontrolę m.in. Briańsk, Kaługę i Jarosław. 16.II. – obrona Kurska przez aliantów. 17.II. – atak 52 dywizji pod dowództwem marsz. Wavella na Ostrogożsk, feldm. von Bittenfeld naciera w tym dniu na Rossosz na Ukrainie. 18.II. – sprzymierzeni rozpoczynają operację nogińsko-orelską, której celem jest obrona okręgu moskiewskiego poprzez atak i wyjście na rubież Nogińsk-Orzeł. Tego dnia na front wschodni docierają też pierwsze posiłki estońskie, powstałe po restytucji tego państwa. 19.II. – oddziały marsz. Sikorskiego przejmują Biłowodzk, po czym ruszają w stronę Kamieńska Szachtyńskiego. 20.II. – okres starć pod Kaługą. 20/21.II. – walki pod Nogińskiem. 21.II. – zacięte walki pod Briańskiem, Armia Czerwona usilnie broni pozycji pod tym miastem; potyczki pod Jarosławem z udziałem wojsk brytyjskich; dywizje gen. Claya zdobywają Mołotowsk i mają otwartą drogę do Archangielska. 22.II. – zdobycie Briańska przez aliantów; zablokowanie Sowietów (28 dywizji) w kotle karelskim pod Segeżą. 23.II. – zajęcie Kaługi oznacza rozpoczęcie ofensywy przez aliantów na kierunku północno-wschodnim, trwają też walki pod Tułą. 24.II. – 12 dywizji alianckich atakuje Kem w Karelii, chcąc rozstrzygnąć los zamkniętych sowieckich dywizji pod Segeżą. 25.II. – lotnictwo sowieckie rozstrzyga na swoją korzyść starcie powietrzne nad niebem Charkowa; starcia pod Kamieńskiem Szachtyńskim; przejęcie Nogińska przez aliantów. 26.II. – przejęcie Nogińska oznacza zakończenie pierwszego etapu operacji nogińsko-orelskiej; Sikorski wyzwala Kamieńsk Szachtyński i rozpoczyna atak w stronę Kaszarów. 27-28.II. – wojska brytyjskie pod wodzą lorda Gorta przejmują Jarosław i ruszają w kierunku Gorek poprzez Iwanowo; Ostrogożsk przejęty po ciężkich walkach przez dywizje sprzymierzonych (marsz. Kinzel, gen.Collins, marsz. Szombathelyi, marsz. Wavell).

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu lutego – alianci opanowując Mołotowsk otworzyli sobie drogę do zdobycia Archangielska jak również zamknęli w kotle karelskim 28 sowieckich dywizji, które czeka niechybnie teraz kapitulacja.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu lutego – sprzymierzeni rozpoczynając operację nogińsko-orelską są w stanie wczesną wiosną dotrzeć do Gorek jak również zakończyć opanowywanie terenów środkowej Rosji.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu lutego – wojska węgierskie, polskie i brytyjskie kontynuują wyzwalanie ostatnich skrawków Ukrainy przymierzając się do szturmu Stalingradu.​

Front dalekowschodni: II połowa lutego – wojska chińskie i ich sojuszników nadal w ogniu walk pod Ułan Bator i w górach Jinchang, Amerykanie nie mogą sforsować linii Olekmińsk-Amur koncentrując się na przegrupowaniach. 16.II. – zacięte walki pod Jinchang i Ułan Bator z udziałem wojsk chińskich i sowiecko-mongolskich. 19.II. – nalot niemieckiego lotnictwa bombowego na Irkuck. 22.II. – zwycięstwo Chin pod Bayan Hongor pieczętuje opanowanie tego terenu w środkowej Mongolii. 23.II. – obrona Ułan Bator ustępuje pod coraz większym ogniem wojsk chińsko-koreańskich. 28.II. – pod Bayan Nur ostra kanonada przynosi zysk Chińczykom, którzy przechodzą do ofensywy na tym terenie.

Nalot Luftwaffe na Irkuck (19.II.).​

19 lutego br. inżynierowie z Centralnego Okręgu Przemysłowego zakończyli prace nad dokumentacją poświęconą rozbudowaniu stacji radarowych (decymetrowych). Obecnie zajmują się pracami związanymi z wprowadzeniem do szerokiego zastosowania centymetrowych stacji radarowych. Pewne ułatwienia dla prac związanych z tym projektem wiążą się z przekazaniem części gotowej dokumentacji od niemieckich inżynierów i naukowców wg umowy z 28 lutego.

Zakończone i aktualne badania technologiczne.​

Brześć n/Bugiem, główna kwatera Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego, 26 lutego.

Głównodowodzący marszałek Anders w rozmowie z gen. Sosnkowskim.

Marsz. Anders: (…) Sowieci nie stanowią już w Europie żadnego zagrożenia, co jest znakomitym prognostykiem na dalsze miesiące, wiosna i lato powinny przesądzić o rozpadzie tego obecnie kolosa na glinianych podstawach.

Gen. Sosnkowski: Neutralne agencje prasowe, a szczególnie fińska donoszą o rzekomym ujęciu Berii i jego przewiezieniu do Gorek, Stalin zatem rozpocznie nową czystkę w najwyższych władzach właśnie od zlikwidowania Berii.

Marsz. Anders: Rewelacje prasowe mają to do siebie, że mogą nosić znamiona dużych błędów, myślę, że jest to niesprawdzona wiadomość oparta na pogłosce. Szef wszechwładnej bezpieki do tej pory powinien już przebywać w jakimś cichym i neutralnym kraju.

Gen. Sosnkowski: Jak wynika z przemówienia radiowego Stalina nadanego z Gorek Sowieci mają olbrzymie rezerwy ludzkie, choć trzeba oczywiście rozgraniczyć propagandę od rzeczywistego stanu możliwości armii.

Marsz. Anders: Sowieci stanowią pokaźną siłę jedynie na Dalekim Wschodzie, gdzie mają bardzo długą linię frontu, ale utrata fabryk w europejskiej części będzie oznaczała dla nich przyśpieszoną kapitulację, braki zaopatrzeniowe jak nic mogą wywołać długotrwałe bunty.

Gen. Sosnkowski: Oczywiście nie mamy nic przeciwko skróceniu działań wojennych, gdy takie rozruchy zaczną mieć miejsce.

Marsz. Anders: Niedługo pofatyguje się tu sam sekretarz generalny OPD, którego ostatni dokument o konieczności zawarcia bezwarunkowej kapitulacji z Sowietami jest nie tyle sformułowanie komicznie co po prostu wygląda na zupełne nie rozumienie realiów tej wojny. Zapewne obawia się wycofania się dalszych państw z sojuszu alianckiego, więc stąd te zabezpieczenie.

Gen. Sosnkowski: Maniu będzie przebywał na froncie?

Marsz. Anders: W kwaterze głównej oraz na odcinku południowym, gdzie jest najmniejsze natężenie walk. Będzie się starał skłonić Ukrainę do oddania części ziem dla jego wizji demokratycznej Rosji, czyli zawita także do Kijowa (…)

 

POLSKA AAR

1-15 marca 1953

odcinek 370

The death of Stalin
(Śmierć Stalina)​

Świat/Kraj​

Gorki, bunkier Stalina, 5 marca.

Mołotow i Chruszczow w rozmowie ze Stalinem.

Mołotow: (…) Beria zaczyna już powoli sypać współpracowników, którzy chcieli mu pomóc przekroczyć granicę. Zaczyna mięknąć po stosownych rozmowach z dawnymi podkomendnymi, tylko, że teraz relacje są znacząco inne.

Stalin: Bardzo słusznie, powinno się mu jeszcze bardziej utrudnić życie w celi, to może dowiemy się też jaki interes ubił z tym włoskim ambasadorem z Zurychu co zniknął jak kamfora.

Mołotow: Jest w tej chwili na etapie zwierzeń z kontaktów z tym dyplomatą, wkrótce powinien pojawić się odpowiedni raport na Twym biurku, Koba. Chruszczow ma natomiast dla Ciebie raport ze stanu działań na froncie karelskim.

Chruszczow: Naszych 28 dywizji zostało odciętych jeszcze w lutym pod Segeżą i nad jeziorem Onega i obecnie prowadzone działania kontrofensywne nie przynoszą pozytywnych skutków. Nadzieja w ugrupowaniu spod Murmańska, które powinno przebić się pod Pietrozawodzkiem i rozwinąć natarcie w stronę Wołchowa i Nowogrodu Wielkiego.

Stalin: Rozumiem, że dowódcy, którzy zawinili stworzonemu przez aliantów kotła karelskiego zostali rozstrzelani.

Chruszczow: Nie zostali rozstrzelani, gdyż nie zawinili tej sytuacji, alianci mają trzykrotną przewagę na całej długości frontu, więc możemy konstruować tylko obronę, żadnych szans na kontrataki.

Stalin: Przed chwilą mówiliście o konstruowaniu kontrataków w Karelii.

Chruszczow nagle wstaje i żywiołowo gestykuluje.

Chruszczow: Wy przyjmujecie tylko to co sami tworzycie, propagandę, którą karmiliście mieszkańców całego naszego kraju! Wy jesteście prawdziwym wrogiem ZSRR, nie zaś dowódcy, którzy mają walczyć z przeważającymi siłami alianckimi! Job waszu mać!

Stalin: Chyba się upiłeś Nikita, że pleciesz te bzdury, wizyta na Łubiance rozwinie Ci język i odpowiesz za te nieprawości, które mi powiedziałeś!

Stalin wciska guzik wzywający strażników.

Mołotow: Nikita prawdę Ci powiedział, którą nie chcesz akceptować, przychylam się do jego zdania, Twój czas już naprawdę minął.

Stalin: A więc to tak! Ty też pójdziesz wraz z Nikitą do piachu…

Mołotow wraz z Chruszczowem podchodzą do Stalina i dochodzi do szamotaniny, Stalin po krótkiej walce zostaje uduszony, Mołotow szybko wychodzi z gabinetu, aby zwolnić strażników z odbywania służby w tym dniu.

Chruszczow: Wielkie dzięki, że nie zawiodłeś nas zgodnie z tym co było umówione.

Mołotow: Przez niego straciliśmy szanse na to aby obronić Kraj Rad, a obecnie pozostały nam jedynie rokowania pokojowe, nie łudźmy się już więcej, pora ratować własną skórę. Podejmę się rozmów z aliantami, ale oni oczekują jedynie bezwarunkowej kapitulacji. Zadzwonię po zaufanych ludzi, niech wyniosą ten duży dywan wraz z prezentem dla ludności całego ZSRR.

Chruszczow: A ja przedzwonię do Klimenta, myślę, że odetchnie z ulgą na wieść o odwołaniu czystki. Nasz ambasador w Iranie jest w stanie nas ukryć w tym kraju, o ile tylko zdołamy tam szybko dotrzeć. Beria natomiast również podzieli los Stalina, gdyby dostał się w ręce aliantów, posiadana przez niego wiedza mogła by zaszkodzić całej naszej trójce (…)

Po skrytobójczym zamordowaniu Stalina (5.III.) nie poinformowano społeczeństwa sowieckiego w żadnej formie o jego śmierci, w prasie ukazał się jedynie lakoniczny komunikat o chorobie przywódcy. Kapitulacja ZSRR wobec kompletnego załamania się sytuacji na froncie jest zatem kwestią kilku tygodni bądź paru miesięcy. Woroszyłow, Chruszczow i Mołotow – nieformalny triumwirat rządzący upadającym sowieckim kolosem rozpoczęli już przygotowania do opuszczenia ZSRR poprzez przekroczenie granicy Iranu i ukrycie się w okolicach Teheranu w lokalach przygotowanych przez sowieckiego ambasadora Iwanowa. Mołotow rozpoczął poprzez swojego pełnomocnika, Siergieja Winniczenkę rozmowy z Naczelnym Dowództwem Bałtyckim w okolicach Jarosława.


Nowy gabinet rządu ZSRR – rządy triumwiratu Woroszyłow-Chruszczow-Mołotow.​

9 marca społeczeństwo sowieckie dowiaduje się z „Prawdy” i z radia o bohaterskiej śmierci Stalina na polu chwały pod Muromem, kiedy to odwiedzając żołnierzy poderwał ich do ataku na alianckie pozycje otrzymując sam śmiertelną ranę ze szrapnela. 10 marca ciało Stalina zostaje pochowane w Gorkach. Nie ulega wątpliwości, że rządzący Sowietami triumwirat chce zyskać na czasie kreując Stalina na bohatera narodowego i wzmagając opór Armii Czerwonej. Ten czas będzie przede wszystkim poświęcony rokowaniom pokojowym z aliantami no i przygotowaniom do opuszczenia ZSRR, gdy już wszystko zawiedzie.

Front wschodni: I połowa marca – aliancka ofensywa święci swoje sukcesy na wszystkich odcinkach, począwszy od północy a skończywszy na południu. Efektem dobrze zorganizowanych ataków jest przejęcie Orła, Krasnodaru czy Władymira. 1.III. – natarcie 52 dywizji alianckich w stronę Swobody (marsz. Wavell). 1-2.III. – zacięte walki w okolicach Tuły, liczna obecność na tym terenie oddziałów alianckich likwiduje sowieckie zagrożenie przerwania frontu. 2.III. – czechosłowacki marszałek Krejci zdobywa Tułę wraz z okolicami, udział w tym mają też oddziały litewskie. 3-4.III. – lord Gort odpiera ataki sowieckie pod Jarosławiem. 4.III. – dywizje marsz. Sikorskiego przejmują kontrolę nad regionem Kaszarów i rozpoczynają atak w stronę pozycji wroga pod Konstantynowskiem. 5.III. – wielka bitwa w rejonie Władymira, ostatecznie to alianci są górą w tym starciu; Daniłow na Północy w ręku amerykańskiego korpusu piechoty gen. Gerhardta; Rossosz na Ukrainie wyzwolony przez sprzymierzonych. 6.III. – alianci przejmują w swoje posiadanie liczne tereny na północy ZSRR wraz z okręgiem Wołogdy (korpus piech. gen. Catesa); trwają ataki na Totmę. 7.III. – nieudany atak wojsk brytyjskich w stronę Segeży związany ze zlikwidowaniem kotła karelskiego; Orzeł wyzwolony przez wojska sprzymierzonych. 8.III. – długotrwałe walki w rejonie Swobody wraz z atakami na Woroneż to główne wydarzenia tego dnia; bitwa z korpusem piechoty gen. Szurowa pod Władymirem kończy się alianckim triumfem. 9.III. – Brytyjczycy bronią się w Jarosławiu; niemiecki feldm. von Bittenfeld atakuje natomiast Boguczar. 10.III. – gen.Stilwell rozpoczyna tego dnia natarcie w stronę Riazania przy udziale 69 dywizji; Sowieci wycofują się po przegranej pod Kostromą w kierunku Uralu. 11.III. – Krasnodar opanowany przez węgierskie korpusy pancerne; Władymir w ręku sprzymierzonych po uprzednim jego opanowaniu i długiej obronie; 26 alianckich dywizji rozpoczyna również atak w stronę Muroma; tego dnia pod Lipieckiem dochodzi do potężnego natarcia sprzymierzonych z udziałem ponad 100 dywizji. 12.III. – trwają walki w rejonie Archangielska; niemieckie jednostki zdobywają Tichorieck. 13.III. – węgierski korpus piechoty gen. Bajnoczego wyzwala Konstantynowsk. 14-15.III. – Węgrzy po opanowaniu Krasnodaru i Konstantynowska rozpoczynają operację dojścia do gór Kaukazu, a jej pierwszym etapem jest atak na Salsk.

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie marca – alianci już niedługo powinni przejąć Archangielsk, a wraz z tym faktem część dywizji potrzebnych jeszcze na tym terenie posłuży do likwidacji kotła karelskiego.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie marca – zdobycie Tuły i Władymira, ataki na Murom, Iwanowo przybliżają aliantów do tymczasowej stolicy ZSRR w Gorkach.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie marca – ofensywa wojsk węgierskich w kierunku Kaukazu oraz polskich w stronę Stalingradu ostatecznie zachwieje sowieckim władztwem w Europie.​

Front dalekowschodni: I połowa marca – wojska chińskie zaczynają coraz bardziej odgrywać rolę „pierwszej maszyny napędowej” w walce z Sowietami na Dalekim Wschodzie. Ich natarcia w Mongolii jak również ataki w rejonie jez. Bajkał są coraz bardziej znaczące i przeprowadzane przy użyciu dużych ilości dywizji. 2.III. – walki w górach Jinchang między Chińczykami a Ujgurami; Bayan Nur pod kontrolą wojsk chińskich w Mongolii. 3.III. – ofensywa wojska amerykańskich na Żygańsk. 4.III. – wojska koreańsko-chińskie atakują mongolsko-sowieckie oddziały w rejonie Czyty i odnoszą zwycięstwo. 5.III. – Sowieci zatrzymują jeden z amerykańskich ataków w okolicach Olekmińska. 10.III. – zacieśnienie pierścienia okrążenia wobec Ułan Bator przez wojska chińskie. 15.III. – Olekmińsk zostaje przejęty przez Amerykanów w wyniku drugiego kontrataku; siły chińskie przejmują Bayan Hongor na południe od Ułan Bator.

Sytuacja na odcinku mongolsko-turkiestańskim frontu dalekowschodniego w połowie marca – Chińczycy prą w kierunku Urumczi i Ułan Bator chcąc jak najszybciej zaanektować terytoria Turkiestanu i Mongolii. Opanowanie Bayan Nur i Bayan Hongor to kolejne etapy tej operacji.​