Polska AAR /od 1936 r./

POLSKA AAR

16-31 marca 1953

odcinek 371

The plot is sweet
(Intrygi są słodkie)​

Świat/Kraj​

Śmierć Stalina oficjalnie ogłoszona przez władze sowieckie w dniu 9 marca miała dalekosiężne skutki polityczne dla ZSRR i krajów ościennych. Przede wszystkim zgon ów spowodował nie tyle zatwardziały upór żołnierzy Armii Czerwonej na frontach od Karelii po Daleki Wschód, ale w głównej mierze tendencje kapitulacyjne. To czego spodziewali się „spadkobiercy” Stalina, a więc Mołotow, Chruszczow i Woroszyłow, że zgon wieloletniego przywódcy Kraju Rad będzie spoiwem długotrwałej obrony po prostu się nie sprawdziło. Na niewielu odcinkach utrzymany jest jako taki porządek, głównie dzięki NKWD i komisarzom, natomiast pewna część oddziałów znajduje się w kompletnej rozsypce i nie dotyczy to stanu danej dywizji, lecz wiary w sprawę za którą dani żołnierze walczą.

Wysłannik Mołotowa, Siergiej Winniczenko ma najtrudniejsze zadanie do wykonania. Musi skłonić Amerykanów, a więc główną siłę na froncie wschodnim i dalekowschodnim do podjęcia rokowań pokojowych, a ZSRR skłonny jest za cenę zachowania niepodległości do oddania europejskiej części Rosji wraz z Kaukazem. Rozmowy prowadzone w okolicach Jarosława nie są jednak obiecujące dla strony sowieckiej. Eisenhower, pamiętając o zniewagach ze strony Stalina, a z drugiej strony chcąc utrzeć nosa Maniu może zgodzić się na separatystyczny pokój z Sowietami pod pozorami bezwarunkowej kapitulacji. Na czym miało by to polegać? Otóż: Amerykanie mogą „pozwolić” by skład obecnego triumwiratu władz ZSRR nieniepokojony opuścił granice i znalazł się w Iranie, co też jest mile widziane przez sowieckich bonzów. W zamian jednak oczekują złożenia broni przez wszystkie jednostki Armii Czerwonej i przejęcia całego dotychczasowego terytorium ZSRR pod kontrolę wojsk amerykańskich.

Negocjacje przeciągają się z prostej przyczyny, triumwirat nie chce widocznie być grabarzem całego ZSRR, a do tego najwyraźniej widać różne zdania wśród tej trójki, skoro decyzja jeszcze nie zapadła. Amerykanie jednak nie bawią się w konwenanse, dając ultimatum Winniczence, który ma poinformować Mołotowa i innych, że jeśli do końca maja br. nie będzie odpowiedzi ze strony sowieckiej na amerykańskie żądania to Eisenhower da sobie spokój z kontynuowaniem rozmów dotyczących trwałego pokoju a raczej warunków kapitulacyjnych.

Szpiedzy sekr. gen. OPD, Maniu już zaczynają mu donosić o pierwszych rozmowach sowiecko-amerykańskich, co musi powodować nerwowość jego poczynań. Maniu zaczyna pojmować grę, jaką chce podjąć Eisenhower…

Front dalekowschodni: II połowa marca – Ujgurzy i Mongołowie bronią swojej niepodległości jak tylko mogą, ale nie mogą za wiele zdziałać wobec chińskich ataków z których jeden na pewno zakończy się przejęciem ich ziem. 20.III. – zacięte walki pod Ułan Bator, ale jedno z ostatnich zwycięstw mongolsko-sowieckich. 23.III. – zatrzymanie ofensywy marsz. Xu Yongchanga w stronę Urumczi i rozpoczęcie częściowego odwrotu spod Korły. 25.III. – Sowieci powstrzymują amerykańskie ataki w kierunku Magadanu i zrujnowanego reaktora atomowego wraz z ośrodkiem broni rakietowej. 26.III. – walki pod Bayan Hongor wstępują w decydującą fazę. 28.III. – Chińczycy wycofują się spod Yusun Bulag. 29.III. – Amerykanom nie udaje sforsować pozycji sowieckich na Płw. Kamczatka pod Palaną. 30.III. – Bayan Hongor przejęte przez wojska chińskie i utrzymane.

Sytuacja na froncie dalekowschodnim przy końcu marca – wojska chińskie w przeciągu miesiąca rozstrzygną los Turkiestańskiej Republiki Ludowej i Mongolskiej Republiki Ludowej, sojuszników sowieckiej sprawy.​

Front wschodni: II połowa marca – zdobycie przez aliantów Noworosyjska, Archangielska i ciągła ofensywa w stronę Gorek plus efektowne domknięcie kotła karelskiego zakończone rychłą kapitulacją wojsk sowieckich to niewątpliwie znaki kompletnego rozsypania się koncepcji obrony ZSRR. 16.III. – węgierskie dywizje pancerne zdobywają kontrolę nad Noworosyjskiem. 17.III. – korpus piechoty gen. Murraya zajmuje tego dnia port i miasto Archangielsk. 18.III. – potyczki pod Riazaniem; Brytyjczycy pod dowództwem lorda Gorta zdobywają Iwanowo, alianci szturmują pozycje sowieckie pod Gorkami. 19.III. – w Karelii oblężonych jest 45 sowieckich dywizji, a wojska alianckie rozpoczynają przygotowania do ostatecznego szturmu; zacięte walki w okolicach Riazania. 20.III. – zwycięstwo wojsk amerykańsko-brytyjskich pod Gorkami. 21.III. – ugrupowanie feldm. von Bittenfelda zajęło Boguczar na południu; w dalszym ciągu też trwają walki pod Lipieckiem i Woroneżem. 22.III. – 52 dywizje alianckie wchodzą do Swobody na Ukrainie; wojska węgierskie przejmują tego dnia Salsk, a polskie do Lipiecka. 23.III. – pod Segeżą w Karelii kapituluje 28 dywizji sowieckich okrążonych przez sprzymierzonych znacznie wcześniej; amerykańska piechota morska obejmuje kontrolę nad Totmą na północy ZSRR. 24.III. – siły polsko-ukraińsko-amerykańskie przejmują Woroneż, a inne ugrupowanie dowodzone przez marsz. Okulickiego (112 dywizji) podejmuje atak w stronę Tambowa. 25.III. – kolejny ciężki dzień walk pod Riazaniem. 26.III. – Murom zajęty przez aliantów. 27.III. – ataki w stronę Arzamas podejmowane przez sprzymierzonych. 28-29.III. – opanowanie Riazania po zaciętych walkach z Sowietami. 30.III. – Mezen i płw. Kanin wraz z wyspą Kołgujew zostaje przejęty przez siły alianckie, władztwo sowieckie w europejskiej części Rosji kurczy się coraz bardziej.

Kapitulacja 28 dywizji sowieckich pod Segeżą okrążonych w kotle karelskim.


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego przy końcu marca – przejęcie olbrzymiej połaci północnej części europejskiej Rosji oraz likwidacja kotła karelskiego.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego przy końcu marca – alianci przejęli pod swoją kontrolę Murom i Riazań oraz opanowali Iwanowo znacznie zbliżając się do Gorek.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego przy końcu marca – zajęcie Noworosyjska pozwoli na wyprowadzenie nowych ataków w kierunku Kaukazu, wojska sprzymierzonych są też na dobrej drodze do zdobycia Stalingradu.​

30 marca naukowcy z fabryki broni w Starachowicach zakończyli badania dotyczące prac nad dokumentacją poświęconą nowemu typowi dywizji zmotoryzowanej, obecnie prowadzone są badania nad kolejnym udoskonaleniem umundurowania i uzbrojenia tego typu dywizji wojsk lądowych.

Aktualne badania technologiczne.​

Boston, siedziba główna Organizacji Paktu Demokratycznego, 27 marca.

Sekretarz generalny, Iuliu Maniu w rozmowie ze swoim współpracownikiem, Stephenem Lewisem.

Maniu: (…) Amerykanie chcą zmienić mi moją ideę, Stephen. Mam dowody na to, że Jankesi dogadują się za moimi plecami i za plecami Brytyjczyków z Sowietami. Możliwe, że chodzi o kwestie finansowe. A Kiereński z jego Rosyjskim Komitetem Emigracyjnym depczą mi po piętach, już nie mogą się doczekać jak przejmą władzę w Petersburgu!

Lewis: Możliwe, że popełniłeś gdzieś błąd w negocjacjach z Sowietami, okazało się, że Amerykanie dają im więcej.

Maniu: Moi szpiedzy donieśli mi, że Mołotow wraz z „kolegami” przeniosą się do Iranu, a Amerykanie im w tym pomogą, pozorując jeszcze przez miesiąc walki. Rozumiesz coś z tego? Co się działo np. w Karelii? 28 sowieckich dywizji poddaje się ot tak, mimo, że mogli uciekać drogą morską. Coś tu nie gra, Stephen i jeśli Amerykanie tak zamierzają odnieść zwycięstwo nad Sowietami, to jeśli my będziemy drudzy w tym wyścigu, wszystkie swoje dowody ogłoszę na najbliższym posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego!

Lewis: Nie zapominaj, że znajdujemy się w Stanach Zjednoczonych, jeśli USA wycofa się z OPD to możemy pożegnać się z siedzibą w Bostonie.

Maniu: Wziąłem to pod uwagę, jeśli Eisenhower zamierza się wycofać, przeniesiemy do naszej zastępczej siedziby w Montrealu. To akurat najmniejszy problem. Moim zasadniczym celem jest wygrana w kolejnych wyborach na sekretarza generalnego w przyszłym roku. Amerykanie nie dość, że wycofają się zapewne z organizacji po wykolegowaniu mnie z planów co do przyszłości Rosji to jeszcze zaprzepaszczą moje szanse na reelekcję!

Lewis: I Amerykanom można podłożyć świnię, pamiętaj o tym Iuliu. Nie myślałeś np. o skontaktowaniu się z antysowiecką opozycją w krajach kaukaskich czy w Azji Centralnej? Pal licho to co obiecałeś Chińczykom na tych terenach, teraz liczy się przede wszystkim to, aby Amerykanie nie przejęli całości terytorium dawnego ZSRR. Opozycja doprowadzi do niepodległości danych narodów na tych terenach, ale Tobie będą zawdzięczać, że dałeś im zielone światło do działania, jakąś ideę. Do Ciebie będzie zależało teraz, czy pójdziesz za ciosem, a ewentualne uczestnictwo nowych krajów odpłaci Ci się głosami potrzebnymi do reelekcji.

Maniu: Świetny pomysł. Dlatego wyruszymy jak najprędzej do Turcji. Trzeba zacząć od Kaukazu, a później przyjdzie czas na Azję Centralną. Im bardziej ograniczymy sukcesy Amerykanów na terenie ZSRR tym sami będziemy ukontentowani (…)

 

POLSKA AAR

1-15 kwietnia 1953

odcinek 372

Independence in the Caucasus
(Niepodległość na Kaukazie)​

Świat/Kraj​

2 kwietnia w przedterminowych wyborach parlamentarnych w Danii zwycięstwo odnosi ugrupowanie prawicowe dotychczasowego premiera Erika Eriksena opowiadające się za rozszerzeniem sojuszu militarnego państw skandynawskich i próbie przyciągnięcia do tego układu wojskowego krajów nadbałtyckich. Oznaczać to może rychłe osłabienie Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego) wskutek opuszczenia tego sojuszu przez Litwę, Łotwę i Estonię. Dania wraz z Szwecją pracują usilnie też nad włączeniem w skład tego aliansu militarnego Norwegii i Finlandii.

Zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych w Danii (2.IV.1953).​

Organizacja Paktu Demokratycznego w osobie sekretarza generalnego oraz jego licznych współpracowników osłabia wpływy amerykańskie jak tylko może doprowadzając między 9 a 15 kwietnia do rewolucji w trzech dużych miastach zakaukaskich: Tbilisi, Erewaniu i Baku, co kończy się wypędzeniem sowieckich władz i ogłoszeniem niepodległości Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu. Najwcześniej wybucha bunt w Tbilisi (w nocy z 9/10 kwietnia), kiedy to rozbrojono sowiecki garnizon i na ratuszu zaczęła powiewać gruzińska flaga narodowa. W ciągu tygodnia pozostałe sowieckie siły znajdujące się w Gruzji składają broń, tak że 13 kwietnia ogłoszono odrodzenie Carstwa Gruzji w osobie Małgorzaty Bagratydzko-Abchazyjskiej na głównym placu w Tbilisi. Objęła ona tron jako Małgorzata I. Tym samym do Gruzji powróciła dynastia Bagratydów po 152 latach nieobecności po ostatnim władcy, Herakliuszu XII (1801). Premierem Gruzji zostaje znana postać w tym kraju, dr Iwan Czicziszwili. Pierwszą decyzją nowego rządu będzie zawarcie sojuszu obronnego z innym nowym krajem Zakaukazia, Republiką Armenii.

Niepodległość Carstwa Gruzji – 13.IV.1953.​

Kolejnym krajem wyzwolonym przy udziale tajnych służb OPD jest Armenia, gdzie między 10 a 11 kwietnia rozbrojono wszelkie sowieckie garnizony, a w stolicy Erewaniu ogłoszono restytuowanie Republiki Armenii. Nowy kraj kaukaski rządzony jest silną ręką przez generała Antranga (Andronika) Osaniana, który nie waha się zatrudnić też niemieckich specjalistów, aby ochronić kraj przed niechybną jego zdaniem agresją turecką bądź irańską, a przede wszystkim sprowokowaną przez niepodległy Azerbejdżan. Dlatego też godzi się na sojusz militarny z Carstwem Gruzji (15.IV.), który ma być podstawową rękojmią zabezpieczenia przed azerską agresją.

Niepodległość Republiki Armenii – 11.IV.1953.​

Ostatnim krajem kaukaskim uzyskującym niepodległość w kwietniu jest Azerbejdżan z arcyważnymi złożami ropy naftowej i gazu ziemnego w okolicach Baku. Rewolucja niepodległościowa z 12 kwietnia wprowadza tam rządy Radżiba Kulbendżiana i Arasza Bulbula, którzy zdając sobie sprawę z pozycji kraju wobec możliwego sojuszu gruzińsko-ormiańskiego decydują się podpisać zawczasu akces do potężnego układu militarnego jakim jest Liga Azji Centralnej (Indie + Iran). Odbywa się to już dwa dni po ogłoszeniu niepodległości, co niejako przyśpiesza stworzenie sojuszu pozostałych dwóch krajów kaukaskich. Azerbejdżan w sojuszu z Iranem i Indiami może czuć się obecnie bardzo bezpieczny.

Niepodległość Republiki Azerbejdżanu – 12.IV.1953.​

Front wschodni: I połowa kwietnia – wojska sprzymierzonych rozszerzają swoją kontrolę nad europejskim dziedzictwem ZSRR, przejmując m.in. Karelię czy Gorki wraz z bunkrem należącym do Stalina, trwają też zacięte walki o Stalingrad. 1.IV. – alianci zwyciężają Sowietów pod Tambowem, a wojska brytyjskie przejmują inicjatywę strategiczną pod Kostromą na Północy. 2.IV. – oddziały marsz. Sikorskiego opanowują Morozowsk w okolicach Stalingradu i wspólnie atakują wraz z armią węgierską pozycje Armii Czerwonej pod Kotielnikowem. 3.IV. – Pawłowsk wyzwolony przez wojska sprzymierzonych na Ukrainie. 4.IV. – Feldm. von Bittenfeld zajmuje Bokowskaję, a inne siły alianckie kontrolują już całą Karelię po kapitulacji 28 sowieckich dywizji piechoty pod Segeżą w marcu; rozpoczyna się operacja sprzymierzonych pod Borysoglebskiem. 5.IV. – zacięte walki pod Kotielnikowem. 6.IV. – zdobycie wzgórza Armawil przez aliantów. 7.IV. – ofensywa węgierska (gen. Kir, Bajnoczy) w kierunku pozycji wroga pod Baszantą blisko gór Kaukazu, trwają też walki o Tambow. 10.IV. – Baszanta zdobyta przez wojska węgierskie; ostra kanonada w okolicach Borysoglebska. 11.IV. – zdobycie dawnego bunkra Stalina w Gorkach przez aliantów oraz całości miasta. 12-13.IV. – dwudniowy bój o Penzę zakończony zwycięstwem sprzymierzonych. 14.IV. – przejęcie Konoszy przez amerykański korpus piechoty gen. Barkleya. 15.IV. – Bundeswehra (feldm. von Bittenfeld) zdobywa kontrolę nad Surowikinem, Stalingrad coraz bliżej…

Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w połowie kwietnia – alianci wyzwolili już całość Karelii i teraz ich głównym problemem jest zmuszenie do kapitulacji wrogie wojska w Laponii i zdobycie Murmańska. Na reszcie odcinka przeważają sukcesy.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w połowie kwietnia – opanowanie Gorek powinno wydatnie przybliżyć ofensywę wojsk alianckich w kierunku na Kazań i góry Ural przenosząc teatr działań wojennych do Azji Centralnej.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w połowie kwietnia – ofensywa sprzymierzonych w kierunku Stalingradu lada chwila powinna przynieść zdobycie tego ostatniego ważnego miasta w europejskiej części ZSRR, niepodległość krajów kaukaskich oznacza zawieszenie przez siły węgierskie ofensywy w kierunku południowym na Baku czy Tbilisi.​

Front dalekowschodni: I połowa kwietnia – przełomowy miesiąc pod względem dokonań wojsk chińskich na tym odcinku frontu; przede wszystkim opanowanie Ułan Bator stawia w doskonałej pozycji wojska chińskie gotowe do kolejnej ofensywy w kierunku zachodniej części Mongolii i rozstrzygnięcie losu tej sowieckiej marionetki. 5.IV. – Ułan Bator, stolica Mongolii pod kontrolą chińskiej piechoty; tego samego dnia powstrzymano też sowiecko-mongolską ofensywę pod Bayan Hongor. 6.IV. – Chińczycy zdobywają kontrolę nad górami Jinchang w Turkiestanie. 13.IV. – zwycięstwa chińskie pod Muren i pod Dunhuang, los sowieckich marionetek wypełni się już niedługo.

Sytuacja na odcinku chińskim frontu dalekowschodniego w połowie kwietnia – oddziały chińskie pukają już do bram Urumczi a zdobycie Ułan Bator oznacza rychłą kapitulację pozostałych sił mongolskich.​

Waszyngton, Biały Dom, 15 kwietnia.

Prezydent Dwight D. Eisenhower w rozmowie z wiceprezydentem, Richardem Nixonem.

Eisenhower: (…) Maniu rozpoczyna z nami dość nierówną grę, zdając sobie sprawę z tego co obiecaliśmy stronie sowieckiej, a ściślej mówiąc Mołotowowi i jemu podobnym.

Nixon: Powinni już znajdować się w Teheranie, z tego co już wiadomo na podstawie doniesień naszych agentów w Iranie. Ostatnia sprawa azerska skomplikowała nieco całą sytuację na Zakaukaziu.

Eisenhower: Mamy moralne prawo interwencji jeśli wybuchnie tam konflikt etniczny, bo to równie trudny do okiełznania teren jak europejskie Bałkany. Najgorsze jest to, że posiadając inicjatywę strategiczną na froncie nie jesteśmy w stanie zapobiec ruchom jakie wykonuje Maniu, osłabiając nasze wpływy w nowo powstałych krajach.

Nixon: Jak wytłumaczymy zaginięcie Chruszczowa, Mołotowa czy Woroszyłowa światowej opinii publicznej?

Eisenhower: Chłopaki ze służb specjalnych pracują nad pewną mistyfikacją, która ma być powodem do sowieckiej kapitulacji zaraz po zdobyciu Stalingradu przez Polaków. Jeśli to nastąpi świat ma się dowiedzieć o wypadku bądź po prostu zbiorowym samobójstwie czołowych przywódców sowieckich. Mołotow też nie jest w ciemię bity i posiada liczne grono sobowtórów, mogące z większym lub mniejszym staraniem udać to co jest wymagane do mistyfikacji.

Nixon: Sobowtórzy są gotowi na takie poświęcenie?

Eisenhower: Niektórych trzeba będzie owszem przymuszać, ale od czego nasza aktualna pozycja, po zdobyciu Gorek wyłapano w bunkrze również kilka osób mogących udawać nawet samego Stalina.

Nixon: Opinia publiczna nie będzie chciała uwierzyć, że nikt z czołowych przywódców sowieckich nie stanie przed sądem, że wszyscy zginą w wypadku, bądź popełnią samobójstwo.

Eisenhower: To już problem opinii publicznej, temat łatwo wygaśnie, jeśli pojawi się nowy do opisania. Zresztą zawsze możemy sądzić dowódców armii, oni też nie są bez brzemienia winy (…)

 

POLSKA AAR

16-30 kwietnia 1953

odcinek 373

The fall of the USSR
(Upadek ZSRR)​

Świat/Kraj​

28 kwietnia podpisano zawieszenie broni z Armią Czerwoną na dotychczasowej linii frontu ciągnącej się od płw. Kanin i wyspy Kołgujew na Dalekiej Północy poprzez Ural aż do Stalingradu. Rozkaz objął także wszelkie sowieckie jednostki lądowe, powietrzne i morskie jakie zostały jeszcze na terytoriach kaukaskich czy dalekowschodnich. Reprezentant Mołotowa, Woroszyłowa i Chruszczowa, Winniczenko po podpisaniu aneksu do zawieszenia broni (30.IV.) oznaczającego bezwarunkową kapitulację został przewieziony w bezpieczne miejsce przez aliantów. Opinia publiczna zaszokowana szybkim upadkiem ZSRR, nie zdaje sobie sprawy z faktu dalszego istnienia wspomnianego triumwiratu, tyle, że na emigracji w Iranie, a wiadomość o ich zbiorowym samobójstwie w Stalingradzie po zdobyciu tego miasta przez polskie dywizje piechoty uznaje za dziwny zbieg okoliczności wymagający dokładnego śledztwa już po powstaniu demokratycznej Rosji. Tym samym IV wojna światowa dobiegła zasłużonego końca.

Maniu, sekretarz generalny OPD również nie uwierzył w to co zostało przekazane opinii publicznej na temat rzekomego samobójstwa dotyczącego czołowych przywódców ZSRR, ale jego oficjalne stanowisko jest podobne do amerykańskiej wersji. Dalsze jego dążenia do zniwelowania amerykańskiej strefy wpływów na terenie ZSRR przynoszą kolejne dalekosiężne skutki. Obiecał amnestię dla wszelkich dowódców grup armijnych, dywizji lądowych i sił lotniczych Armii Czerwonej znajdujących się na terytoriach Azji Centralnej i Dalekiego Wschodu nie zajętego jeszcze przez Amerykanów. Oznaczało to łatwe przekształcenia polityczne na tychże terytoriach. Punktem zwrotnym do działania jest fakt przejęcia terytorium Turkiestańskiej Republiki Ludowej przez Chiny w dniu 20 kwietnia. Maniu, pomny tego co obiecał Chinom i Japonii (wspólny protektorat nad krajami Azji Centralnej), aby niejako pogodzić ich animozje, rezygnuje z forowania Chin na rzecz dalszego ograniczania władztwa USA w Rosji. Tym samym poprawia relacje z Japonią, która z zadowoleniem przyjęła zablokowanie dalszej ekspansji chińskiej.

21 kwietnia wybuchają w wielu miastach Azji Centralnej tj. w Duszanbe, Taszkiencie, Ałma-Acie, Aszchabadzie, Kyzyle i Frunze antysowieckie rewolucje które jedynie symbolicznie zmieniają dawne insygnia i symbole władzy nad tymi terenami. Pokazowe procesy najbardziej zawziętych zwolenników utrzymania sowieckiego samodzierżawia kończą się przeważnie szybkimi wyrokami śmierci. Między 22 a 29 kwietnia dochodzi do ogłoszenia niepodległości Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Tuwinii. Wszystkie te kraje podpisują w dniu 30 kwietnia tzw. Konwencję z Duszanbe mówiącą o zawiązaniu sojuszu obronnego wobec knowań Chin bądź Ligi Azji Centralnej (Indie, Iran, Azerbejdżan). Tym samym powstanie nowego dużego sojuszu staje się faktem, który uniemożliwia dalszą chińską ekspansję w tym regionie.

Niepodległość Republiki Kazachstanu (22.IV.1953); prezydentem Dymitr Sniegin, premierem Kakimbek Sałykow. Niepodległość Republiki Kirgistanu (24.IV.1953); prezydentem Baten Dżumabajew, premierem Andrij Sokołow.


Niepodległość Republiki Uzbekistanu (24.IV.1953); prezydentem Jołdaszbaj- oglu Babajew, premierem Farkat Nurutdinow. Niepodległość Republiki Tuwinii (26.IV.1953); prezydentem Salczak Gurmitaj, premierem Kemczik-ool.


Niepodległość Republiki Turkmenistanu (25.IV.1953); prezydentem Jakub Suritz, premierem Iwan Majski. Niepodległość Republiki Tadżykistanu (29.IV.1953); prezydentem Gasan Abdulajew, premierem Szadan Ławreniec.​

28 kwietnia dochodzi jeszcze do innego wydarzenia na Dalekim Wschodzie. OPD udaje się przekonać sowieckich dowódców walczących z Amerykanami do złożenia broni wraz z gwarancją natychmiastowej amnestii i służby dla nowej Ojczyzny. W Nowosybirsku dochodzi do powołania rządu Republiki Syberyjskiej z Nikołajem Awksentijewem i Wasilijem Bołdyriewiem na czele. Syberia przejmuje tym samym olbrzymie dziedzictwo sowieckiej Azji Dalekowschodniej choć bez dostępu do Płw. Kamczatka czy Morza Ochockiego, które pozostaje pod jurysdykcją US Army.

Rząd Republiki Syberyjskiej z Nowosybirska (28.IV.1953).​

Front wschodni: II połowa kwietnia – alianci przejmując Stalingrad oraz utrzymując pod swoją kontrolą Gorki oraz inne najważniejsze miasta europejskiej części ZSRR zdołali zmusić Sowietów do podpisania bezwarunkowej kapitulacji. 16.IV. – Arzamas na północ od Gorek przejęte przez wojska alianckie, które są coraz bliżej osiągnięcia Uralu. 17.IV. – początek walk ulicznych w Stalingradzie; Kostroma zostaje przejęta przez wojska amerykańskie. 18.IV. – pod Mołotowskiem desantuje się blisko trzydzieści dywizji US Army, które pomogą w rozbiciu sowieckiego oporu pod Murmańskiem. 19.IV. – Borysoglebsk opanowany przez sprzymierzonych. 20.IV. – kontratak aliancki w kierunku na Sarańsk na odcinku centralnym frontu wschodniego. 22.IV. – brytyjski korpus piechoty gen. Fullera rozpoczyna atak w stronę Kandałakszy i sowieckiej Laponii. 24.IV. – polsko-litewsko-ukraińskie oddziały nacierają w stronę Uriupińska; Bundeswehra przejmuje pod swoją kontrolę Kałacz w okolicach Stalingradu. 26.IV. – Amerykanie opanowują pozycje pod Frołowem. 27.IV. – oddziały marsz. Sikorskiego zdobywają Stalingrad, co staje się bezpośrednim powodem załamania się sowieckiego oporu w Europie; brytyjski korpus piechoty gen. Fry zajmuje tego dnia też Wielki Ustiug. 28.IV. – zawieszenie broni już obowiązuje, jednakże toczą się walki pod Sarańskiem z sowieckimi maruderami, zakończone dwa dni później przejęciem miasta.

Przejęcie Stalingradu przez oddziały marsz. Sikorskiego (27.IV.).


Sytuacja na odcinku północnym frontu wschodniego w momencie kapitulacji ZSRR – alianci utrzymali zamknięcie Sowietów w kotle pod Murmańskiem, opanowali Karelię i utrzymali Leningrad z Archangielskiem, wychodząc z ofensywą w kierunku Uralu.


Sytuacja na odcinku centralnym frontu wschodniego w momencie kapitulacji ZSRR – przejęcie i utrzymanie okręgu moskiewskiego, Smoleńszczyzny oraz Gorek plus podejmowana ofensywa w stronę Uralu nie pozostawiła Sowietom możliwości realnej obrony tego odcinka frontu.


Sytuacja na odcinku południowym frontu wschodniego w momencie kapitulacji ZSRR – wyzwolenie Ukrainy wraz z Krymem, zdobycie i utrzymanie Stalingradu, niepodległość Zakaukazia to główne atuty sprzymierzonych oraz OPD w pozbawieniu szans na efektywną obronę tego odcinka przez Sowietów.​

Front dalekowschodni: II połowa kwietnia – Chiny anektując Turkiestan znalazły się w doskonałej sytuacji do podjęcia ofensywy na tereny sowieckiej Azji Centralnej, ale działania OPD pozbawiają ich tej możliwości. Inicjatywa Maniu w tym regionie doprowadza do zablokowania chińskiej ekspansji nie tylko w kierunku zachodnim ale i północnym. Niepodległość olbrzymich terenów Azji Centralnej i Dalekowschodniej staje się faktem. 16.IV. – pod Bodajbo na Dalekim Wschodzie zacięte walki między Amerykanami a Sowietami; tego dnia zostaje wyzwolone Kumul w Turkiestanie przez Chińczyków, a także zdobyte Yusun Bulag w Mongolii. 17.IV. – wojska chińskie utrzymują się pod Czytą mimo sowieckiej kontrofensywy. 19.IV. – Chińczycy wchodzą do Urumczi, stolicy Turkiestańskiej Republiki Ludowej. 20.IV. – zostaje ogłoszony akt inkorporacji Turkiestanu do Republiki Chińskiej. 21.IV. – Sowieci próbują przeciwdziałać obecności chińskich oddziałów pod Korłą, ale robią to bezskutecznie. 22-29.IV. – zostaje ogłoszona niepodległość krajów Azji Centralnej tj. Kazachstanu, Kirgistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu, Uzbekistanu, Tuwinii oraz Republiki Syberyjskiej, kraje te zawdzięczają swój nowy byt interwencji OPD w tok wydarzeń na Dalekim Wschodzie. 23.IV. – Sowieci na kilka godzin wyparli Chińczyków z Urumczi. 26.IV. – pod Bodajbo kolejne ciężkie walki, Australijczycy bombardują góry Magadanu. 28.IV. – wojska sowieckie kapitulują na Dalekim Wschodzie przed Amerykanami. 30.IV. – Chińczycy zdobywają Chobdo w zach. Mongolii, co przesądzą sprawę aneksji kolejnej sowieckiej marionetki.

Aneksja Turkiestanu przez Chiny to jedynie pierwszy symptom chińskiej ekspansywności w Azji Centralnej (20.IV.1953).​

Technologie: 26 kwietnia polscy naukowcy pracujący w Państwowych Zakładach Inżynieryjnych kończą prace nad dokumentacją poświęconą nowemu typowi dywizji zmechanizowanej, ale i też kontynuują dalsze badania mogące udoskonalić jeszcze bardziej nowo stworzony model dywizji.

Aktualne badania technologiczne. ​

Boston, siedziba główna OPD, 30 kwietnia.

Sekretarz generalny Iuliu Maniu w rozmowie ze swoim współpracownikiem, Stephenem Lewisem.

Lewis: (…)Amerykanie nie wpuszczają przedstawicieli naszej organizacji na tereny europejskiej części Rosji ani nawet na obszar zauralski. Po ostatnim liście Eisenhowera do naszej placówki w Kijowie jest już jasne, że sami chcą zadecydować o dalszym kształcie nowej Rosji.

Maniu: Całe szczęście, że tzw. opinia publiczna z zadowoleniem przyjęła poszczególne deklaracje niepodległości krajów Azji Centralnej a nawet Syberii widząc w tym normalną kolej rzeczy, z drugiej zaś strony doszukuje się w zagadkowym samobójstwie przedstawicieli sowieckiego triumwiratu amerykańską intrygę. Społeczeństwo może co prawda uwierzyć w ich śmierć, ale zapewne z amerykańskim udziałem.

Lewis: To co innego aniżeli jak my uważamy.

Maniu: Otóż właśnie, Mołotow, Woroszyłow i Chruszczow wygrzewają się właśnie pod Teheranem, a Amerykanie mając ich zgodę na zaprowadzenie porządku w Rosji w zamian za nietykalność szanownego triumwiratu mogą ogłosić wszem i wobec upadek ZSRR i triumf demokracji.

Lewis: Myślę, że pora wybrać się do Pana Eisenhowera z naszymi dowodami i co on nam na to powie. Może tym razem nie będzie blokował naszym przedstawicielom poruszania się po Rosji.

Maniu: Będzie to dla niego szokiem i niedowierzaniem, ale będziemy mieć go w tej chwili w garści, co będzie kosztowało go kolejną kadencję.

Lewis: Słusznie, a wracając do jego przemówienia radiowego to czy istotnie upadek ZSRR przypisuje tylko sobie?

Maniu (słysząc przemówienie radiowe Eisenhowera): Otóż i mamy odpowiedź…

(…)wojska amerykańskie oraz sojusznicze występując w obronie najświętszych praw demokracji postanowiły przyjąć tego wspaniałego dnia 30 kwietnia 1953 roku podpis przedstawiciela ZSRR, Siergieja Winniczenkę, dotyczący przyjęcia bezwarunkowej kapitulacji wszelkich sił zbrojnych Armii Czerwonej. Stany Zjednoczone ufne, że zaprowadzają pokój, ale jednocześnie nie mogąc pogodzić się z prowadzeniem zakulisowych działań przez sekretarza generalnego Organizacji Paktu Demokratycznego, Pana Iuliu Maniu, które doprowadziły do powstania faktów dokonanych nie zawsze słusznych i zbieżnych z ideałami demokracji – postanowiły opuścić tą organizację i uznać osobę Pana Maniu za persona non grata na terytorium Stanów Zjednoczonych (…)

 

POLSKA AAR

1-15 maja 1953

odcinek 374

The new Russia
(Nowa Rosja)​

Świat/Kraj​

Przemówienie prezydenta Eisenhowera wygłoszone w Kongresie w dniu 30 kwietnia wywołało prawdziwą burzę prasową oraz jeszcze bardziej zaogniło stosunki między USA a OPD. Opuszczenie tej organizacji przez Stany Zjednoczone z jednoczesnym uznaniem za persona non grata sekretarza generalnego, Iuliu Maniu oznacza przymusowe przenosiny głównej siedziby z Bostonu do Montrealu, co wcześniej było co prawda przewidziane przez niego, niemniej sposób w jaki to się odbyło zaskoczył najbardziej właśnie jego. Maniu nie przewidział, że Stany Zjednoczone, których wpływy tak skutecznie utrącał w nowopowstałych krajach na terytorium byłego ZSRR tak szybko wypowiedzą służbę dla Organizacji Paktu Demokratycznego.

Maniu w pierwszym swoim wystąpieniu po przenosinach do Montrealu w dniu 6 maja zapowiedział, że kraje, które zamierzają powielić krok Stanów Zjednoczonych przechodzą ze świata demokracji w sferę autorytaryzmu i że prawdziwie demokratyczne kraje nie wychodzą z organizacji nawet jeśli ich interesy nie są całkiem zbieżne z ideą głoszoną przez OPD. Mowa Maniu wywołała oczywiście olbrzymią polemikę w prasie światowej, a w krajach skandynawskich, które już dawno opuściły OPD pojawiły się artykuły o rychłym upadku organizacji z powodu już drugiego dużego kryzysu jaki pojawił się w przeciągu raptem 5 lat i o konieczności powołania nowej, prężnej i przede wszystkim ogólnoświatowej organizacji.

XV kadencja RB OPD (10-30.IV. – USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Indie, Japonia, Wietnam, Kanada, Australia, Turcja, Rumunia, Jugosławia; od 1.V. brak przedstawiciela USA).​

OPD jeszcze w trakcie zamieszania związanego z otwartym konfliktem z USA rozpoczęła rozmowy z przedstawicielami Wielkiej Brytanii, Belgii i Polski w sprawie oswobodzenia ostatnich terytoriów kolonialnych. Chodzi przede wszystkim o ziemie afrykańskie. O ile przedstawiciele Wielkiej Brytanii zapowiedzieli daleko posuniętą autonomię dla terytorium Gambii, Cejlonu bądź Jamajki czy ogólnie Karaibów, o tyle Belgowie i Polacy są oporni jeśli chodzi o podanie dat niepodległości terytoriów Konga, Ruandy-Urundi, Angoli czy Somalilandu. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z polsko-brytyjskim kondominium, zatem kto wie czy sami Brytyjczycy nie przekonają Polaków do ogłoszenia tego terytorium zdolnego już do samodzielnego życia. Kondominium powstało dokładnie 17 kwietnia 1948 roku i jak zapowiadano wtedy możliwość uzyskania pełnej niepodległości przewidywano dopiero za 10 lat, tymczasem nie mija nawet 6 lat, a już się okazuje, że OPD chce zasłużyć się kolejnym krajom afrykańskim.

Maniu odnosił jednak też sukcesy w tym gorącym okresie, czego dowodem była akcesja wszystkich nowopowstałych państw po rozpadzie ZSRR do organizacji. Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Kirgistan, Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Tuwinia, Syberia i przede wszystkim Rosja dołączyły do OPD już 9 maja.

Obszar Zakaukazia + Azja Centralna po rozpadzie ZSRR.


Terytorium Republiki Syberyjskiej.


Tereny Dalekiego Wschodu administrowane przez USA od kapitulacji ZSRR.​

Sojusz aliantów po zakończeniu wojny z ZSRR przeżywa też ciężkie chwile związane przede wszystkim z izolacjonistycznymi tendencjami Stanów Zjednoczonych czego pierwszym przykładem było odejście z OPD. Zaniepokojone kraje nadbałtyckie postanowiły 13 maja opuścić Układ Bezpieczeństwa (sojusz aliancki) po czym rozpoczęły rozmowy z przedstawicielami Szwecji i Danii, tworzących lokalny układ militarny. Wcześniej nastąpiło oficjalne rozwiązanie Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego (4.V.) i zakończenie nominalnej polskiej kontroli nad armiami Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy, Czechosłowacji i Węgier.

Nowa Rosja narodziła się po umowach w Petersburgu (zniesienie nazwy Leningrad) między 3 a 7 maja br. Strona amerykańska zagwarantowała sobie możliwość korzystania z rosyjskich baz wojskowych (rozmowy w Kronsztadzie) ale uczyniła to poza oficjalnymi rokowaniami między OPD a Rosyjskim Komitetem Emigracyjnym. Postanowiono zachować granice Rosji w następujących podstawach; utrzymać w posiadaniu przez ten kraj północne porty w Murmańsku i Archangielsku wraz z terytoriami Laponii i Karelii, pozostawić w jej posiadaniu Petersburg, Moskwę, Smoleńsk, Wiaźmę, Psków, Tułę, Riazań, Nowogród Wielki, Wołgograd (nowa nazwa Stalingradu) wraz z przyległościami oraz tereny Kubania, Zakaukazia, Uralu i regionu zauralskiego. Utrzymanie tak dużych terytoriów z dziedzictwa ZSRR umożliwi Rosji wg stanowiska OPD szybki powrót do normalizacji po odbudowie ze zniszczeń wojennych i prędsze uruchomienie przemysłu, a wraz z nim rozwoju gospodarki. Prezydentem Republiki Rosyjskiej został Aleksander Kiereński wybrany głosami Dumy Państwowej. Na stanowisko premiera powołał on Herakliusza (Irakli) Cereteliego z partii Demokracja Rosyjska.

Granice Republiki Rosyjskiej w chwili ogłoszenia niepodległości w dn. 7 maja.​

Najbardziej pokrzywdzona wg umów petersburskich była Ukraina, która utraciła okręg z miastem Kursk. Nalegał na to sam Maniu, przeto po długich targach rosyjsko-ukraińskich przekazano w końcu to terytorium, ale Ukraina wypowiedziała uczestnictwo zarówno w OPD jak i w sojuszu alianckim w dniu 14 maja. Obecnie apeluje o podobny krok do pozostałych państw byłego już Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego. Wycofanie się Litwy, Łotwy i Estonii jeszcze przed formalnym wyjściem Ukrainy z sojuszu i OPD źle rokuje na przyszłość dla pozycji aliantów w Europie Środkowo-Wschodniej, co może spowodować kolejne absencje.

Chiny anektowały 1 maja całość terytorium Mongolii co stało się za akceptacją OPD i protestach stałego członka Rady Bezpieczeństwa, Japonii. Wcielenie tego kraju do Chin odbiło się szerokim echem na świecie, niemniej oczywiście pierwszym tematem prasy pozostaje etap tworzenia nowej, rosyjskiej państwowości. Sekretarz generalny OPD, Maniu zadecydował, że sprawa nowych granic chińskich nie stanie się przedmiotem obrad Zgromadzenia Ogólnego w Montrealu z racji oczywistości ich uzyskania przez rząd w Czongkingu. Delegat Japonii demonstracyjnie opuścił obrady, a pomruki niezadowolenia rozeszły się po całej sali. Chiny dodatkowo okupują południowe terytoria Republiki Syberyjskiej z m.in. miastem Czyta, co już się stało powodem protestu tego drugiego państwa.

Inkorporacja Mongolii do Chin (1.V.).


Sporne terytoria chińsko-syberyjskie.​

Brześć n/Bugiem, była siedziba Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego, 15 maja.

Rozmowa marsz. Sikorskiego z marsz. Andersem.

Marsz. Sikorski: (…) Maniu żąda od Polski jasnego określenia się w sprawach wyzwolenia ostatnich kolonii, co już stało się poważnym problemem w Sejmie. Gdybym to ja prowadził obecnie politykę to starałbym się wyjść ze struktur OPD. Człowiek kierujący tą organizacją ma jakby swój własny obraz kształtowania sytuacji na świecie bez oglądania się na słowa innych. Jednym słowem „demokratyczna” dyktatura.

Marsz. Anders: PSL Mikołajczyka nie powinien pójść na ugodę z OPD, gdyż za niedługo będziemy mieć kwestię, kto zastąpi Stany Zjednoczone na stanowisku stałego członka w Radzie Bezpieczeństwa.

Marsz. Sikorski: Sugerujesz dalsze wzmacnianie pozycji Rosji w Europie?

Marsz. Anders: Ależ oczywiście, że tak. Nabytki jakie otrzymaliśmy na Białorusi są jedynie zamydleniem oczu, aby Maniu w decydującej chwili mógł nam powiedzieć, że on ustąpił w kwestii białoruskiej, my ustępujemy w kwestii „uszlachetnienia” Rosji, jeśli chodzi o jej stałe członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa.

Marsz. Sikorski: Tylko czy nasi politycy twierdzą podobnie.

Marsz. Anders: Podniesienie pozycji Rosji, kraju, który musi się od podstaw uczyć podstaw demokracji, nie mówiąc już o poniesieniu pewnych odszkodowań wojennych na rzecz krajów co nijak nie przystoi funkcji jaką chce zapewnić Maniu Rosji to po prostu policzek dla tych państw, które od początku tworzyły OPD.

Marsz. Sikorski: A jeśli któregoś dnia obudzimy się z wiadomością, że Rosja została mimo wszystko stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa?

Marsz. Anders: Będzie to oznaczało, że nasi politycy potracili głowy, licząc, że ucywilizuje się demona. My wiemy, że Rosja jest nieobliczalnym państwem i że stawianie jej na piedestale może jej przypomnieć, że wcześniej była największym imperium zła w dziejach, co na pewno rzutować będzie na pozostałych członków OPD. Prawdę mówiąc oczekiwałbym pójścia za głosem Stanów Zjednoczonych i uczynienie z Polski kraju neutralnego, ale zdaje się, że nie jest to możliwe w naszej sytuacji geopolitycznej.

Marsz. Sikorski: Raczkiewicz zapowiedział wybory prezydenckie na październik. Polsce przyda się z całą pewnością zmiana warty po prezydencie, który rządzi już niemalże 15 lat. Ale kto może zastąpić? Beck, Kwiatkowski, Sosnkowski, Mikołajczyk, Popiel, Giertych? Ja człowiek starej daty chętnie widziałbym jako następcę Kwiatkowskiego. Człowiek apolityczny jest obecnie najwłaściwszym kandydatem. Ale czy zgodzi się kandydować, to drugie pytanie (…)

Nabytki Polski po zakończeniu działań wojennych przeciw ZSRR.​

 

POLSKA AAR

16-31 maja 1953

odcinek 375

The revolution in Europe
(Rewolucja w Europie)​

Świat/Kraj​

Druga połowa maja 1953 roku obfitowała w wiele wydarzeń politycznych związanych ponownie z tendencjami izolacjonistycznymi w Stanach Zjednoczonych, które zaczęły się przeradzać wręcz w nowe wydanie Doktryny Monroe (1823). Polityka Eisenhowera, chcącego się odciąć od wszelkich wpływów OPD dotyczy teraz polepszenia relacji z pozostałymi państwami amerykańskimi oprócz oczywiście Kanady, będącej nadal członkiem OPD. Stany Zjednoczone decydując się na opuszczenie strategicznie ważnego ale nie nieodzownego sojuszu alianckiego (16.V.) szybko znalazły rozwiązanie w postaci zaaranżowania porozumienia z Meksykiem (31.V.), mogącego stać się początkiem tworzenia sojuszu państw Ameryki Płn. i Płd. za wyjątkiem Kanady. Najwcześniej powieliła krok USA Indonezja, która dwa dni po decyzji Waszyngtonu również opuściła aliantów.

Porozumienie amerykańsko-meksykańskie – początkiem pełnej realizacji Doktryny Monroe?​

Państwa nadbałtyckie, które postanowiły raz na zawsze opuścić sojusz aliancki jeszcze przed odejściem USA i rozpoczęły rozmowy z przedstawicielami Szwecji i Danii, tworzących sojusz obronny, mogły się w końcu doczekać finalizacji prowadzonych dyskusji. 24 maja na specjalnej sesji sojuszu w Sztokholmie – Litwa, Łotwa i Estonia stały się pełnoprawnymi członkami tego aliansu militarnego.

Sojusz skandynawski powiększony o kraje nadbałtyckie (24.V.).​

W Europie Środkowo-Wschodniej odejście USA z sojuszu alianckiego zostało odebrane jako zdecydowane osłabienie obronności dla tego regionu Europy mimo dobrych stosunków z krajami skandynawskimi czy państwami Konferencji Bałkańskiej. Do tego izolacja w jakiej znalazła się Ukraina wymagała działania, aby dopiero co powstała Rosja nie wykorzystała sytuacji i nie zawarła sojuszu obronnego z tym krajem. Mimo demokratycznego ustroju, niemalże wszystkie kraje które z nią graniczą są w sojuszach obronnych, co dawało do myślenia także pogrążonej w izolacji Ukrainie, która mogła w akcie desperacji wobec niepewności losu dać przyzwolenie Rosji na stworzenie układu wojskowego. Mógłby on się stać w przyszłości środkiem nacisku na Ukrainę. Dlatego też pozostałe kraje tego regionu jak Polska, Czechosłowacja i Węgry postanowiły również opuścić sojusz aliancki i rozpocząć rozmowy na temat stworzenia nowego środkowoeuropejskiego aliansu militarnego. Oczywiście, taka decyzja podjęta przez parlamenty tychże krajów spotkała się z gwałtownymi spadkami popularności rządów wśród społeczeństw…

„Dziennik Wieczorny” z dn. 25.V.

(…) rząd Mikołajczyka znajduje się w sytuacji patowej, wychodząc z Układu Bezpieczeństwa, jakim stał się sojusz aliancki, który swoją siłę pokazywał w trzech kolejnych dużych konfliktach. Co stanie się z osamotnioną Rzeczpospolitą, która porzucając pomoc Zjednoczonego Królestwa skazuje się na wątpliwą samowystarczalność (…)

„Mlada Praha” z dn. 26.V.

(…) czechosłowacki rząd zamierza się teraz oprzeć na polepszeniu kontaktów z Austrią oraz reaktywacji Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego na innych zasadach niż dotychczas. Mimo, że kraje nadbałtyckie zapragnęły połączenia ze Skandynawią, to my wciąż ufamy, że polityka rządu nie prowadzi kraj do przepaści, której na imię permanentna izolacja (…)

„Magyarorszag” z dn. 26.V.

(…) Admirał Horthy prowadzi politykę porównywalną do balansowania na linie, Polska i Czechosłowacja wyciągają rękę do Ukrainy, powściągliwie zachowują się Niemcy, którzy mimo iż postąpili tak samo to nie chcą uczestniczyć w formowaniu nowego sojuszu, orientując się w stronę Beneluksu, który potrzebuje silnego rdzenia (…)

Republika Federalna Niemiec istotnie postąpiwszy podobnie jak Polska czy Czechosłowacja odmówiła prac nad stworzeniem nowego sojuszu militarnego, poświęcając się rozmowom z Belgią, Holandią i Luksemburgiem, tworzącymi Alians Benelux. Owocem tych spotkań było szybkie przyjęcie RFN w skład tego sojuszu, który od tej pory nosi nazwę Aliansu Debenelux (27.V.). Kraje Beneluksu zyskały przez to silnego sojusznika mogącego uchronić je od bardziej lub mniej uzasadnionych pretensji terytorialnych Francji, będącej w Pakcie Alpejskim razem z Włochami, Austrią oraz Libią. Polska, Czechosłowacja i Węgry postanowiły zaproponować Ukrainie układ militarny pod nazwą Inicjatywa Środkowoeuropejska. Rząd ukraiński nie czekał zbyt długo z odpowiedzią i 29 maja parafowano w Warszawie dokumenty o powołaniu nowego układu militarnego. Otwiera to nowy rozdział w historii Europy Środkowo-Wschodniej.

Alians Debenelux – przyłączenie RFN (27.V.).


Inicjatywa Środkowoeuropejska – nowy sojusz militarny w Europie (29.V.).​

Warszawa, budynek Sejmu, 30 maja.

Z przemówień na trybunie.

Jędrzej Giertych, lider Ruchu Narodowego: (…) dlatego też domagamy się takiej debaty, żywot Polski w organizacji chełpiącej się stosowaniem demokracji na Wschodzie i w Afryce, a wszyscy wiemy jak tam jest, nie może być dłużej sztucznie podtrzymywany, nawet za cenę odgrywania pewnej roli. Ale jakaż podła jest to ostatnio rola, Panie i Panowie posłowie, premier Mikołajczyk wie o tym chyba najlepiej. Ile można ustępować w imię zaprowadzania demokracji (…)

Karol Popiel, lider Polskiej Partii Liberalnej: (…) demokratyczne życie Polski po opuszczeniu sojuszu alianckiego nie może ulec żadnemu zachwianiu, więc dziwię się, że w ogóle dopuszczono taką sprawę pod dyskusję. Niemniej Polska Partia Liberalna wybierając pomiędzy postawą wręcz poddańczą a prawdziwie wyzwoleńczą z zachowaniem zasad demokracji – to zawsze to będzie wybór zgodny z aktualną racją stanu Polski. Dlatego też opowiemy się za wyjściem Rzeczpospolitej Polskiej z kajdanów Organizacji Paktu Demokratycznego (…)

Mikołajczyk: (…) Czas Polski w Organizacji Paktu Demokratycznego zdecydowanie minął. Dziękuję za wyrażone zdania udowodnione podczas tego głosowania. Jeśli teraz nie okażemy mądrości, jaka stała się udziałem lata wcześniej państw skandynawskich i teraz Stanów Zjednoczonych młode pokolenia mogą nam tego nie podarować. Od tej chwili rozpoczynamy nowe życie, a wraz z sojusznikami z Czechosłowacji, Węgier i Ukrainy lepszy byt militarny (...)

Europa po III wojnie światowej (1946) i Europa po IV wojnie światowej (1953).​

 

POLSKA AAR

1-15 czerwca 1953

odcinek 376

The furious day
(Dzień furii)
​

Świat/Kraj​

Odejście dwóch stałych członków Rady Bezpieczeństwa OPD, Polski (30.V.) oraz RFN (1.VI.), a także opuszczenie OPD przez Belgię, Holandię, Luksemburg, Czechosłowację i Węgry wywołało szok w tej organizacji. Sekretarz generalny OPD, Maniu w swoim kolejnym wystąpieniu w Montrealu dał upust swojemu niezadowoleniu, mówiąc wprost o rosnących wpływach autorytaryzmu w tych krajach i upadku demokracji w Europie. Obecnie swoje największe nadzieje upatruje w odbudowie ideałów demokracji w Rosji oraz krajach Azji Centralnej czy Zakaukazia. W tym celu odbywa podróże do Petersburga, Tbilisi i Duszanbe (5-15.VI.), licząc na zaangażowanie władz nowopowstałych krajów w kształtowanie podstaw tego wciąż nowego ustroju na terytorium byłego ZSRR.

Kraje Konwencji z Duszanbe (Kazachstan, Kirgistan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Tuwinia).


Sojusz ormiańsko-gruziński.


Liga Azji Centralnej po przystąpieniu Azerbejdżanu.​

Poparcie dla kroków Polski i RFN wyraziły Stany Zjednoczone w wystąpieniu prezydenta Eisenhowera, który wypowiedział słowa cytowane przez niemal wszystkie agencje prasowe świata…

(…) Organizacja Paktu Demokratycznego stała się poligonem doświadczalnym dla eksperymentów Pana Iuliu Maniu, który w imię prywatnych interesów i powiększania wpływów zamierza zawłaszczyć nie tylko poszczególnymi terytoriami ale także sumieniami mieszkańców je zamieszkującymi. Puste słowa o wprowadzeniu demokracji na Wschodzie są odpowiednie do ukrycia wielu niewygodnych prawd o sposobach działania tej organizacji w krajach członkowskich (…)

Odejście Polski i RFN pozostawiło jako stałych członków RB OPD Wielką Brytanię, Indie, Japonię i Chiny, przy czym środek ciężkości podejmowanych decyzji zdecydowanie przesunął się w stronę kontynentu azjatyckiego. Wielka Brytania kierowana przez Edena zamierza dogadać się z Indiami dla poparcia jej planów dotyczących stopniowego wprowadzania autonomii na Karaibach, w Gambii czy na Cejlonie bądź w Kuwejcie, a nie jak chce Maniu idei pełnej niepodległości dla tych terytoriów. Antagonizm jaki dzieli Chiny i Japonię będzie skłaniał obydwa kraje do pozostania w izolacji bądź dążenie do zbrojnej konfrontacji, której początkiem może stać się nawet niewielkie zadrażnienie podczas debat w Montrealu. Prasa światowa już teraz obwieszcza, że jeśli Maniu nie zatrzyma eskalacji napięcia między Chinami a Japonią będzie to oznaczało faktyczny upadek OPD.

Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa OPD po odejściu Polski i RFN.


Posiadłości kolonialne Wielkiej Brytanii, Polski i Belgii będące poprzednio przedmiotem pretensji Komisji ds. Kolonii działającej przy OPD (Jamajka, Gambia, Cejlon, Angola, Brytyjsko-Polski Somaliland, Kongo Belgijskie, Ruanda-Urundi).​

W państwach które opuściły sojusz aliancki bądź w tych pozostających jeszcze w tym układzie militarnym do głosu dochodzą ugrupowania pacyfistyczne, dążące do poważnego cięcia w budżetach wojskowych i zaprowadzenia procesu demobilizacji sił zbrojnych. Największe znaczenie taki ruch odgrywa w Stanach Zjednoczonych, które nadal posiadają olbrzymią armię lądową. Wg irlandzkiego dziennika „Irish Independent” najbardziej rozbudowane armie posiadają Stany Zjednoczone (234 dywizji), Japonia (231), Wielka Brytania (184), Indie (127), Chiny (119) i RFN (104). Tendencje izolacjonistyczne w połączeniu z pełną realizacją doktryny Monroe z 1823 r. jakie pojawiły się w USA zdają się sprzyjać sukcesowi pacyfistów w tym kraju.

Potencjały przemysłowe wybranych państw świata – USA – 442/353, Chiny – 163/130, RFN – 158/109, Rosja – 119/82, Wielka Brytania – 108/103, Japonia – 105/70, Włochy – 96/64, Francja – 92/80, Hiszpania – 61/42, Brazylia – 54/37, Indie – 51/33, Polska – 50/54, Czechosłowacja – 49/33, Syberia – 49/34, Kanada – 47/31, Belgia – 46/30, Węgry – 44/30, Ukraina – 43/33, Australia – 39/28, Kazachstan – 38/26.

Warszawa, Belweder, 10 czerwca.

Prezydent Raczkiewicz w rozmowie z Mikołajczykiem.

Mikołajczyk: (…) Polska otrzymuje zewsząd wyrazy poparcia dla swojej twardej postawy wobec knowań OPD i skoślawienia ideałów demokracji przez Maniu. W słowach dyplomatów z wielu państw, szczególnie z Francji, RFN czy Szwecji nie brakuje też głosów o zachęcenie Wielkiej Brytanii do pozostawienia OPD i tym samym zmarginalizowania tej organizacji.

Raczkiewicz: Brytyjczycy muszą wietrzyć w tym jakiś interes, skoro godzą się na nadmierne wtrącanie się OPD w ich własne sprawy, jak np. kwestia terytoriów kolonialnych. My szczęśliwie mamy to za sobą, ale wczoraj ambasador brytyjski zażądał wręcz jasnego określenia sytuacji w Somalilandzie. Brytyjczycy nie chcą już kondominium.

Mikołajczyk: Somaliland wg umowy z 1948 r. dopiero po dziesięciu latach może ubiegać się o niepodległość i to też obwarowaną pewnymi warunkami. Rozwiązaniem pośrednim mogłoby być uczynienie z tego terytorium kraju zależnego od Polski i Wielkiej Brytanii.

Raczkiewicz: W przyszłym tygodniu zamierza do Warszawy przylecieć Eden, aby omówić sprawę Somalilandu. Być może ceną naszej zgody na de facto niepodległość tego terytorium będzie możliwość podpisania dogodnych umów handlowych z Brytyjczykami.

Mikołajczyk: Parlament niedługo wypowie się w tej sprawie, ale sądząc z wypowiedzi posłów opozycyjnych przekonanie ich do zmiany zdania będzie wymagało od rządu dużego wysiłku. Reasumując, Somaliland jest terytorium o strategicznym znaczeniu co jeszcze podkreśla Sokotra, nasza posiadłość na Oceanie Indyjskim.

Raczkiewicz: Sojusz, jaki mamy z Ukrainą, Czechosłowacją i Węgrami wymaga skupienia się na sprawach europejskich. Nie będąc już w sojuszu ogólnoświatowym, jakim był Układ Bezpieczeństwa (sojusz aliancki) nie możemy angażować się w sprawy dotyczące regionu Afryki Wschodniej czy Bliskiego Wschodu. Narażamy w ten sposób naszych sojuszników na udział w ekspedycjach o mało przekonywujących celach. Sokotrę jednak należałoby utrzymać i tu upierałbym się przy jej pozostawieniu dla Polski, podobnie jak Angoli z Kabindą.

Mikołajczyk: Belgowie upierając się przy Kongu, wtedy, gdy jeszcze byli w OPD pozwolili nam na opracowanie wspólnego stanowiska przeciwstawiającego się przyznaniu niepodległości społeczeństwom nieprzystosowanym do wprowadzenia reguł demokracji, gdy już nadeszłaby chwila ich suwerenności. Po odejściu Becka i jego powrocie do kraju nasze wpływy w tamtym regionie stały się jakby mniejsze.

Raczkiewicz: Beck będzie się starał o prezydenturę, ale nie widzę go na fotelu prezydenckim, już prędzej ktoś z doświadczeniem wojskowym i stosunkowo młody.

Mikołajczyk: Panie Prezydencie, na Kresach wrze, ludność białoruska w okolicach Mińska organizuje się w zbrojne ugrupowania walczące z oddziałami WP. W parlamencie za miesiąc odbędzie się debata w sprawie jasnego określenia sytuacji na tych terenach. Przyznanie autonomii tym terytoriom znacząco osłabi Rzeczpospolitą i ukaże nas jako kraj niestabilny, co może mieć wpływ na nasz obecny sojusz. Proszę zatem o wsparcie PSL w kwestii niezbywalności polskich praw co do północnych Kresów Wschodnich.

Raczkiewicz: W sytuacji, gdy kraje nadbałtyckie są członkami sojuszu szwedzko-duńskiego to również one mogą wysuwać pretensje do okręgu Święcian bądź Grodzieńszczyzny. Na pewno nie odmówię poparcia sprawie, która związana jest z polską racją stanu. Nie będziemy rezygnować z utrzymywania Kresów Wschodnich jako dziedzictwa I Rzeczpospolitej.

Mikołajczyk: Ufam, że parlamentarna batalia o Kresy zakończy się jedynym możliwym rozwiązaniem dla Polski, a wracając do sprawy Somalilandu, kwestia Sokotry jest tutaj ważniejsza aniżeli terytorium na kontynencie (…)

 

POLSKA AAR

16-30 czerwca 1953

odcinek 377

The new agreement
(Nowe porozumienie)​

Świat/Kraj​

Organizacja Paktu Demokratycznego przeżywa najpoważniejszy kryzys od sławnej chińskiej interwencji (1948-1949) i związanej z nim dyskusji na temat raportu Romera. Tym razem jednak opuszczenie OPD przez trzech stałych członków RB (USA, Polska, RFN) oraz inne stałe absencje każą myśleć Maniu albo o wprowadzeniu innych państw do grona stałych członków Rady Bezpieczeństwa lub o generalnej reformie tej organizacji. Sekretarz generalny myśli nawet o wzmocnieniu pozycji Rosji przeprowadzając pierwsze rozmowy z Kiereńskim (21-23.VI.) i podnosząc kwestię wprowadzenia Australii i Kanady do grona stałych członków RB OPD na przemówieniu w Montrealu (29.VI.).

19 czerwca polscy inżynierowie i naukowcy działający w fabrykach Centralnego Okręgu Przemysłowego zakończyli prace nad opracowywaniem dokumentacji poświęconej budowie stacji radarowych, jednakże badania nad przydatnością i udoskonalaniem tychże stacji będą prowadzone dalej. Do tej pory jedynie okolice Warszawy są chronione przez system radarowy, docelowo ma on jednak objąć wszystkie duże miasta Polski. W planach jest także rozbudowa dróg lokalnych na Kresach Wschodnich, szczególnie między Łunińcem a Mozyrzem.

Aktualne badania technologiczne.


Rozpoczęcie budowy dróg lokalnych na trasie Łuniniec-Mozyrz.​

Tymczasem wciąż niezakończony konflikt dyplomatyczny między Japonią a Chinami przybiera inną postać. Tse-ven Soong nie chcąc ustąpić w oddaniu zajętych wcześniej ziem przynależnych Syberii (okręg Czyty i Borzja) doprowadza niejako do zapoczątkowania rozmów syberyjsko-japońskich, które mogą sprawić, że pozostająca w izolacji Syberia dołączy do sojuszu militarnego Japonii. Chiny jednak czują się bardzo mocno, skoro nie robi to na nich żadnego wrażenia. Jedno jest pewne, otwarta wojna między tymi krajami jest obecnie niemożliwa, oba kraje będąc stałymi członkami RB OPD za dużo by straciły, doprowadzając jednocześnie do upadku tej organizacji i jak najbardziej włączenia się Indii w ten konflikt. Nie przeszkadza to jednak Chinom wysuwać dalszych żądań terytorialnych wobec Tybetu. Iuliu Maniu zapowiedział, że ustanowi specjalną komisję poświęconą stosunkom tybetańsko-chińskim dla uspokojenia napięcia międzynarodowego w tym regionie świata.

Kolejne żądania Chin wobec Tybetu (czerwiec 1953).


OPD a sytuacja na świecie (kraje opozycyjne i kraje neutralne względem OPD).​

Polski wywiad rozpoczyna wzmożone działania jeśli chodzi o tworzenie nowych siatek szpiegowskich. Przede wszystkim agresywność z jaką Japonia dąży do wyrównania rachunków z Chinami sprawia, że polski wywiad chciał odbudować strukturę szpiegowską w tym kraju, ale ostatecznie nie udało się tego wykonać. Tym gorzej, że cała sprawa została nagłośniona przez prasę, co doprowadziło do popsucia stosunków na linii Warszawa-Tokio. Zaprzepaszczono tym samym możliwość współdziałania przeciwko Rosji jeśli chodzi o jej rosnące wpływy w OPD, lecz wyjście Polski z tej organizacji i tak oznaczało zmarginalizowanie jej wpływów dotyczących zahamowania rozwoju pozycji Rosji. Z drugiej strony polski wywiad doprowadził do reaktywacji siatki szpiegowskiej we Francji.

Działania wywiadu.​

22 czerwca, budynek Sejmu, po przemówieniu min. spr. zagr. Węgier, Ferenca Deaka.

Deak w rozmowie z Mikołajczykiem.

Deak: (…) należy rozwijać współpracę z Ukrainą, wciąż czuje się pokrzywdzona i domaga się odszkodowań od Rosji za straty ludzkie i zniszczenia wojenne. Nie możemy jej zostawiać samej, a nasz sojusz nie może być tylko na papierze.

Mikołajczyk: Polska rozwija szeroką pomoc dla Ukrainy, przy czym z oczywistych powodów kraj ten nie potępił jak do tej pory działalności zbrojnych band na naszych Kresach. Musimy wynieść się ponad to wszystko i spróbować nie pamiętać o bezmiarze zbrodni, uznając to za wyraźny margines.

Deak: Doskonale Pan wie, że dostanie się Ukrainy pod wpływy Rosji oznaczałoby powrót do stałego napięcia w tym regionie mimo oczywistych nastrojów pacyfistycznych. Jest o wiele inaczej wszędzie tam, gdzie wojna nie pozostawiła spustoszenia w ludzkiej psychice.

Mikołajczyk: Oczywiście rozumiem Pana i dlatego nasza Inicjatywa Środkowoeuropejska musi być jednocześnie porozumieniem gospodarczym, by wydobyć wszystkie nasze kraje na prostą po odcięciu pomocy od Wielkiej Brytanii czy USA.

Deak: Zapraszam przedstawiciela Polski na spotkanie do Budapesztu, Węgry zamierzają zaprosić też reprezentanta Czechosłowacji i Ukrainy. Gospodarka naszych krajów muszą być jak naczynia połączone, jeśli nie chcemy mieć narzuconej wojny celnej z naszymi sąsiadami.

Mikołajczyk: Obiecuję, że Polska nie będzie oponować przeciw takiej umowie, jeśli służyć ma ona wzajemnym profitom i ustabilizowania sytuacji gospodarczej. Nie jesteśmy przeciwni takiej inicjatywie, co więcej sami o niej myśleliśmy, ale nas ubiegliście.

Deak: Regent Horthy uważa, że nie ma lepszych przyjaciół niż Polaków, dlatego też wam jako pierwszym mówimy o tym projekcie gospodarczym, będzie on znacznie bardziej trwalszy i mocniejszy, aniżeli porozumienie wojskowe, które tyczy się tylko jednej dziedziny.

Mikołajczyk: Na jaki termin przewiduje Pan spotkanie czterech stron w Budapeszcie?

Deak: Regent myśli o pierwszej połowie lipca z racji problemów gospodarczych związanych ze zniszczeniami wojennymi (…)

Wizyta min. spr. zagr. Węgier w Warszawie (22.VI.).​

W uzupełnieniu działań dyplomatycznych Polski podpisano nową umowę handlową z Republiką Libanu (30.VI.) dotyczącą sprzedaży węgla kamiennego w zamian za dostawy żywności, głównie cytrusów.

Umowa z Libanem.​

 

POLSKA AAR

1-15 lipca 1953

odcinek 378

The Iranian revolution
(Rewolucja irańska)​

Świat/Kraj​

Początek lipca 1953 roku niewątpliwie zapowiadał zmiany, które będą się tyczyć wielu regionów świata. Przede wszystkim pierwsza połowa tego miesiąca zostanie zapamiętana jako czas wyborów parlamentarnych we Francji, upadku rządu w Libanie i co najważniejsze wojskowego zamachu stanu w Iranie oraz nowej polityce Stanów Zjednoczonych skutkującej rozszerzeniem amerykańskiego sojuszu militarnego.

Warunki życia we Francji, podyktowane głównie trudną sytuacją gospodarczą i pogorszeniem sytuacji na rynku pracy zmuszają prawicowy rząd Antoine’a Pinaya do ustąpienia, a społeczeństwo mające dosyć władzy Partii Narodowej wybiera tym razem socjalistów na czele z Rene Mayerem. Rząd socjalistów zamierza się radykalnie odciąć od nadmiernych oszczędności budżetu poświęcając się ratowaniu społeczeństwa od dalszej pauperyzacji. 2 lipca 1953 roku to data powrotu do socjalistycznej Francji, ale na ile zmiany zapoczątkowane w tym kraju dadzą się odczuć w innych krajach europejskich, czy rząd Mayera nie padnie za kilka miesięcy ofiarą szalejącej drożyzny?

Wybory parlamentarne we Francji kończą się zwycięstwem lewicy (2.VII.).​

Włochy i Austria, główne państwa zaangażowane w utrzymanie Paktu Alpejskiego konstruują w ramach organizacji gospodarczej działającej przy tym sojuszu militarnym pomoc gospodarczą dla zagrożonej chaosem wewnętrznym Francji. Rząd włoski zainicjował też rozmowy z Hiszpanią w sprawie oddania okręgu Bordeaux, które mogłoby wzmocnić morale społeczeństwa francuskiego, ale Madryt wytrwale odmawia jakichkolwiek dysput na temat renegocjacji wspomnianego traktatu pokojowego.

3 lipca upada kolejny rząd Republiki Libanu. Chaled Chehab, formując we wrześniu 1952 roku i pozbywając się licznych francuskich doradców, zdawać by się mogło wykorzystuje czas na wzmocnienie więzi w ramach Ententy Bliskowschodniej wraz z Jordanią, Syrią i Irakiem i Bliskowschodniej Organizacji Pomocy Gospodarczej. Jednakże kontrakcja agentury włoskiej, czasowo zastępującej wpływy francuskie wyrugowane za jego rządów robi swoje. Chehab zostaje zmuszony do rezygnacji, a na stanowisko premiera zostaje powołany zaufany Paktu Alpejskiego, Saeb Sallam. Libia, ostatnie ogniwo wspomnianego sojuszu liczy na wyrwanie Egiptu z sojuszu alianckiego, co zważywszy na fakt utrzymywania Kanału Sueskiego jest bardzo kuszące. Pozwoliłoby to Paktowi Alpejskiemu na jeszcze lepszą penetrację Bliskiego Wschodu w poszukiwaniu wpływów w Jordanii, Syrii czy Iraku. Pozycja handlowa uzyskana dzięki tym staraniom pozwoliłaby zapomnieć chociażby Francji o kryzysie gospodarczym.

Liban pod rządami Saeba Sallama.​

Tymczasem Stany Zjednoczone nie poprzestają na współpracy z Meksykiem, angażując się także w starania nad dodatkowym zabezpieczeniem ważnego strategicznie Kanału Panamskiego, będącego jeszcze przez 46 lat pod kontrolą Waszyngtonu. W tym celu prowadzone rozmowy amerykańsko-kolumbijskie (Nixon-Montejo) owocują angażem tego drugiego kraju do aliansu USA i Meksyku. Tym samym Eisenhower uparcie realizuje ideę Monroe i jego zamierzeniem jak przewiduje rodzima prasa będzie dalsza militarno-polityczna unifikacja kontynentu północno- i południowoamerykańskiego

Kolumbia przystępuje do sojuszu amerykańsko-meksykańskiego (5.VII.).​

5 lipca 1953 r. na Bliskim Wschodzie dochodzi do wydarzenia dużego kalibru, o wiele bardziej ważniejszego aniżeli kolejna zmiana rządu w Bejrucie, czy nawet przesilenie rządowe w Iraku. W Teheranie dochodzi po prostu do rewolucji pałacowej i odsunięcia od władzy Rezy Pahlavi na rzecz jego syna Mohammada Rezy. Młody szach ma inne koncepcje prowadzenia polityki zagranicznej od ojca i tym samym oznacza to też kres władzy premiera Mahmuda Jama na rzecz jego zaufanego, gen. Fazlollaha Zahediego. Dzięki wsparciu Zahediego młody szach miał za sobą armię irańską, czym przekonał ojca do ustąpienia z tronu. Iran rządzony przez nowego szacha i przy wsparciu wojska może pójść inną drogę, niekoniecznie przy trwaniu z Indiami i Azerbejdżanem w ramach wspólnego sojuszu militarnego, choć to akurat najpewniejsza „inwestycja” obalonego Rezy Pahlavi.

Wojskowy zamach stanu w Iranie (5.VII.).​

W Polsce nie ustają dysputy na temat samostanowienia Somalilandu czy nawet Polskiej Afryki Zachodniej (Angoli), aby jak mówią zwolennicy niepodległości tych dwóch terytoriów raz na zawsze pozbyć się opinii największego autorytarnego państwa kolonialnego. W parlamencie zwolennicy utrzymania tych obydwu kolonii mówią o roli, jaką może teraz Polska podjąć, gdy nie ma już de facto mocarstw kolonialnych i związanych z tym negatywnych zjawisk pojawiających się na tych podległych terytoriach. Prezydent Raczkiewicz ostatnio choruje, co sprawia, że gros władzy spoczywa teraz na barkach urzędującego premiera Stanisława Mikołajczyka.

Technologie: 1 lipca naukowcy z fabryki w Starachowicach kończą prace nad dokumentacją poświęconą trwałemu udoskonalaniu dywizji zmotoryzowanej, studia i badania będą trwały nadal.

Aktualne badania technologiczne.


Umowa polsko-ukraińska z 10 lipca.​

Warszawa, Urząd Rady Ministrów, 13 lipca.

Mikołajczyk w rozmowie z byłym ministrem ds. kolonii, Beckiem.

Mikołajczyk: (…) opozycja pozaparlamentarna żąda mojego ustąpienia, ponieważ ja nie chce przed wyborami zrealizować koncepcji wolnego Somalilandu czy niezawisłej Polskiej Afryki Zachodniej.

Beck: Suwerenność tych dwóch obszarów byłaby miodem dla wszelkiej opozycji i Twoim gwoździem do politycznej trumny. Ja radzę wybrać trzecią drogę.

Mikołajczyk: To znaczy?

Beck: Sprzedaż praw do Somalilandu Brytyjczykom w zamian za jakiś punkt strategiczny, nawet gdzieś daleko od tego terytorium. Przecież to stało się ostatnio modne. Utrzymujemy Kabindę, Sokotrę, więc może coś jeszcze.

Mikołajczyk: I mówisz to jako były minister ds. kolonii?

Beck: Utrzymanie tychże terytoriów przez x lat w takich warunkach geopolitycznych było zadaniem nie do zrealizowania i uwierz mi, lepiej zrobimy jak pozostaniemy przy utrzymywaniu stałych punktów naszej obecności nawet bez udziału naszych wojsk, aniżeli będziemy skazywać się na określanie naszego kraju jako „więzienia narodów”. My przecież z takiego „więzienia” niedawno wyszliśmy,

Mikołajczyk: Może i jest to pewna opcja do której należy dążyć, jednakże zamiana dużego terytorium na niewielką wyspę, nawet o dużym znaczeniu strategicznym kosztować będzie wiele.

Beck: Ale dzięki temu krokowi zamkniesz usta tym, którzy twierdzą, że boisz się dekolonizacji i tym, którzy chcą utrzymania porządku kolonialnego dla realizacji idei misji cywilizacyjnej. Jaki stan zdrowia prezydenta?

Mikołajczyk: Prasa oczywiście pisze ogólnikowo o jego chorobie, ale wiem, że jest umierający i nie wiadomo czy dotrwa do październikowych wyborów prezydenckich. Wprawdzie sam nie startuje, ale jego przedwczesna śmierć może spowodować zamieszanie w kraju.

Beck: Do czego zmierzasz?

Mikołajczyk: Jeśli zdecyduje się na załatwienie sprawy Somalilandu, a prezydent w tym czasie umrze oznaczać to może zamach stanu.

Beck: Do tego również nie wolno nam dopuścić, armia jest w tym przypadku ośrodkiem władzy i stąd może wywodzić się siła ewentualnych sprawców zamachu (…)

 

POLSKA AAR

16-31 lipca 1953

odcinek 379

The British initiative
(Brytyjska inicjatywa)​

Świat/Kraj​

Druga połowa lipca 1953 roku obfitowała w wydarzenia o wielkim znaczeniu dla dalszych losów Europy Środkowo-Wschodniej. Mimo oficjalnego wyjścia Polski, Czechosłowacji, Węgier i Ukrainy z sojuszu alianckiego, Wielka Brytania nie zaprzestała kontaktowania się z politykami wyżej wymienionych krajów i w jej gestii należy teraz zapewnienie sobie przyjaznych relacji z nowym europejskim sojuszem militarnym. Służyć mają temu wizyty premiera Edena w Pradze (17-19.VII.), Budapeszcie (20-21.VII.) i Warszawie (22-24.VII.), gdzie dochodzi do podpisania układów o przyjaźni i współpracy. Dodatkowo w Warszawie Wielka Brytania uroczyście gwarantuje Polsce nowe granice na Wschodzie w specjalnej deklaracji.

Warszawa, budynek Sejmu, 24 lipca.

Premier Wielkiej Brytanii, Anthony Eden w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Eden: (…)cieszę się, że Polska poszła po rozum do głowy w sprawie dalszego statusu Somalilandu. Utrzymywanie tego terytorium nie wyszłoby wam na dobre, a tak zyskujecie dobrą bazę strategiczną na Pacyfiku, coś na kształt Sokotry. Nam dzięki tej umowie przebiegną bez zarzutu negocjacje z Komisją ds. Kolonii działającą przy OPD.

Mikołajczyk: De facto oddanie Somalilandu oznacza oczywiście przyśpieszony tryb przechodzenia tego terytorium od autonomii do pełnej niepodległości. Nawiasem mówiąc, zastanawiałem się dość długo nad tym, które rozwiązanie byłoby najwłaściwsze. Ale przeważyły racje lokalne. Wbrew trochę peryferyjnemu położeniu to bardzo niespokojny teren, inwigilacja tych ziem przez agentów etiopskich, wschodnioafrykańskich na pewno nie przyczyniłaby się do dalszego spokoju a wręcz do możliwości wybuchu powstania narodowowyzwoleńczego.

Eden: Od 1 sierpnia ten problem nie będzie już was dotyczył, Somaliland z racji zakończenia funkcjonowania jako autonomia pod kontrolą polsko-brytyjską stanie się niepodległym krajem i mam nadzieję, że dołączy do sojuszu alianckiego, podobnie jak zrobiła to kilkanaście miesięcy temu sąsiednia Etiopia.

Mikołajczyk: Słyszy się wiele informacji na temat prorosyjskiej polityki Maniu dotyczącej dalszych losów demokracji w tym kraju. Na których informacjach można najbardziej polegać?

Eden: Myślę, że na pewno na tych, które są potwierdzeniem tego, że Rosja ucząc się demokracji nie zapowiada jednoczesnego wyścigu zbrojeń, ani nie wysuwa roszczeń terytorialnych w stosunku do sąsiadów. Inaczej niż Chiny, które będąc stałym członkiem RB OPD nie poprzestają na tym co dotychczas posiadają.

Mikołajczyk: Czy na pewno warto utrzymywać porządek w organizacji, która już teraz jest kadłubowym rozwiązaniem na dalsze funkcjonowanie demokracji na świecie?

Eden: Maniu liczy na powrót dużych krajów do organizacji, gdy przekonają się one o słuszności jego pomysłu dotyczącego Rosji i krajów powstałych po rozpadzie ZSRR. Jedyne co może rozłożyć OPD to konflikt japońsko-chiński, to oznaczać będzie fiasko demokracji a zarazem wojnę wszechazjatycką.

Mikołajczyk: W dobie detente (odprężenia) pomysły aby walczyć są niezmiernie nietaktowne, ale Azja dużego konfliktu nie doświadczyła od 4-5 lat. Czy w istocie napięcie między Japonią a Chinami będzie dalej paraliżowało proces demokratyczny w tym regionie i w całej OPD?

Eden: Sądzę, że Japonia i Chiny walczą po prostu o wpływy w Azji i do żadnego konfliktu nie dojdzie. Nie opłacałby się on żadnej stronie, bo zrujnowałby gospodarkę, co w przypadku Chin jest pierwszorzędne do utrzymania i dalszego rozwoju. Chiny już teraz mogą konkurować na rynkach amerykańskich, europejskich, więc siła przebicia ich handlu jest niezwykle wysoka. Japonia z kolei chce odzyskać dawną pozycję z lat 30-40-tych nie posuwając się wszak do realnych gróźb wojennych. Jedynie strach i incydenty są tutaj aktorami pierwszego planu.

Mikołajczyk: Jak zatem Wielka Brytania chce się odnaleźć w OPD będąc jedynym państwem europejskim mającym głos veta w Radzie Bezpieczeństwa?

Eden: OPD musi narodzić się od podstaw, aby swoimi działaniami móc przyciągnąć te kraje, które kiedyś opuściły tę organizację. Rolą Wielkiej Brytanii jest jak w tym przypadku prowadzić rozmowy o współpracy gospodarczej, by w danej chwili móc podać dłoń, jak na przykład Polsce, której postawa podczas wielkich wojen szczególnie jej zaimponowała (…)

Umowa polsko-brytyjska (Mikołajczyk-Eden) podpisana jeszcze przed gwarancjami granic Rzeczpospolitej oznacza obustronne zrzeczenie się kontroli w ramach kondominium nad terytorium Somalilandu i ogłoszenie od 1.VIII. niepodległości tych terenów. A zatem skrócono czas uczynienia tego terytorium wolnym o całe 5 lat. Dzięki tej decyzji Wielka Brytania odzyskuje prestiż dyplomatyczny w krajach afrykańskich, a Polska uzyskuje strategiczną wyspę Guadalcanal w archipelagu Wysp Salomona na Oceanie Spokojnym.

Brytyjskie gwarancje dla Polski (24.VII.).​

W uzupełnieniu relacji z kraju stopniowo postępuje modernizacja samolotów szturmowych, które od 18 lipca zostają po części wymienione na bardziej doskonalsze pod każdym względem. Polski wywiad zagraniczny ponosi trzy spektakularne porażki w odnowieniu siatek szpiegowskich w Grecji, Korei i we Włoszech, co wykorzystuje po raz kolejny opozycja parlamentarna, aby skrytykować rząd. Stan zdrowia prezydenta Raczkiewicza pogarsza się z każdym dniem czym większe prerogatywy posiada teraz rząd Mikołajczyka, atakowany w prasie za ustąpienie w sprawie Somalilandu.

Modernizacja sił lotniczych.​

20 lipca w wyborach parlamentarnych w Rumunii wygrywa Partia Demokratyczna, a jej lider Oktawian Goga zostaje premierem. Nowy rząd zapowiada poprawę relacji z Ukrainą jak i z Bułgarią, choć dzień po wyborze w sąsiedniej Jugosławii, będącej sojusznikiem Rumunii dochodzi do symptomatycznego wydarzenia. W Belgradzie zostaje zamordowany premier tego kraju, gen. Dusan Simović, a podejrzenie pada na bułgarskich i macedońskich separatystów. Belgradzki zamach na nowo antagonizuje stosunki między Jugosławią, Rumunią, Grecją a Bułgarią. Rząd bułgarski składa oświadczenie w którym wyraźnie odcina się od przeprowadzonego zamachu, negując tym samym jakąkolwiek współpracę z terrorystami. Następcą Simovicia zostaje Dragusa Cvetković, polityk dość chwiejny, ale umiejący też być dość nieobliczalnym w swoich działaniach.

Zwycięstwo demokratów w Rumunii (20.VII.).


Rząd Królestwa Jugosławii po zamachu na premiera Simovicia (21.VII.).​

Sojusz militarny Debenelux (RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg) powiększa się tymczasem o kolejne państwo. Na mocy podpisanego porozumienia w Johannesburgu w dniu 25 lipca do wspomnianego sojuszu dołącza Republika Południowej Afryki (RPA), której strategiczne położenie w Afryce może ułatwić obronę belgijskich posiadłości kolonialnych, zagrożonych przez postępujący proces dekolonizacyjny. RPA również przetrzymuje w dalszym ciągu byłą Niem. Afrykę Płd-Zach. (Namibię), co odbierane jest przez światową opinię publiczną jako porozumienie ostatnich mocarstw kolonialnych i na dodatek aliansu demokracji z autorytaryzmem.

Akces RPA do Debeneluxu (25.VII.).​

 

POLSKA AAR

1-15 sierpnia 1953

odcinek 380

The independent Somalia
(Niepodległa Somalia)​

Świat/Kraj​

Dzień 1 sierpnia 1953 roku to data niepodległości polsko-brytyjskiego kondominium Somalilandu, obecnie pod oficjalną nazwą Republiki Somalii. Prezydentem nowo powstałego afrykańskiego państwa został Abdullahi Issa Mohamud, działacz związany z ugrupowaniami lewicowymi, który desygnował na premiera znanego polityka dawnego Somali Bryt., Herberta Pike-Pease’a. W składzie rządu nie brakuje też Włochów, osiadłych tu za dawnego panowania tego kraju na terytorium Somalii i mających duże doświadczenie w sprawowaniu odpowiedzialnych stanowisk.

Rząd Republiki Somalii.


Ziemie Republiki Somalii (dawne Terytorium Somalilandu (Somali Pol. i Somali Bryt.) + Terytorium Afarów i Issów czyli dawne Somali Fr.).​

Mogadiszu, Pałac Prezydencki, 3 sierpnia.

Prezydent Somalii, Abdullahi Issa Mohamud w rozmowie z premierem Mikołajczykiem.

Mohamud: (…) wy Polacy posługiwaliście się zupełnie inną retoryką polityczną aniżeli Brytyjczycy, gdy jeszcze istniało Somali Brytyjskie. Po połączeniu się w jeden Somaliland i ludność żyjąca pod brytyjskim butem zaznała prawdziwej autonomii na wzór polski. Za to chciałbym podziękować Panu, Panie Premierze.

Mikołajczyk: Ufam, że ogłoszona dziś niepodległość Somalii przyczyni się do wzmocnienia prestiżu Polski, głównie dzięki polityce jaką prowadziła z powodzeniem wśród ludów zamieszkujących ten region Afryki.

Mohamud: Słyszałem, że wasza wyprawa do Mogadiszu to istne ryzyko, zważywszy na silny ruch opozycyjny w parlamencie przeciwny niepodległości mojego kraju.

Mikołajczyk: To skrajna prawica tak uważa, polityczny margines, który oby nigdy nie przejął władzy w kraju.

Mohamud: Rozumiem, że tak jak w innych krajach europejskich równouprawnienie wszystkich ras jest jeszcze pustym słowem.

Mikołajczyk: Europejczycy żyją trochę innymi kategoriami i nie do końca słusznymi, Polacy walcząc chociażby na froncie etiopskim poznali jak wspaniałymi ludźmi są Somalijczycy czy Erytrejczycy. Zupełnie inna mentalność, prawdziwie żywy duch dobrego człowieka.

Mohamud: Dobrze wiedzieć, że mam w Panu Przyjaciela jak i w innych członkach rządu waszego kraju. Pike-Pease, piastujący urząd premiera jest równie oddany sprawie somalijskiej jak Pan, który zgodził się na niepodległość Somalii.

Rozmowę przerywa posłaniec.

Posłaniec: Wiadomość dla Pana Premiera Rzeczpospolitej Polskiej, Stanisława Mikołajczyka.

Mikołajczyk /zwracając się do prezydenta Somalii/: Prezydent Raczkiewicz nie żyje, muszę natychmiast wracać do kraju (…)

Kolonia RP – wyspa Guadalcanal w archipelagu Wysp Salomona przejęta na mocy porozumienia z Wielką Brytanią.​

10 sierpnia naukowcy z Państwowych Zakładów Inżynieryjnych zakończyli prace nad dokumentacją poświęconą udoskonalonemu typowi dywizji zmechanizowanej. Aktualnie trwają prace nad ulepszeniem posiadanych sił pancernych (w szczególności czołgi ciężkie).

Nowe badania technologiczne.​

Wcześniejsze bunty społeczne we Francji, zakończone wyborami i zwycięstwem socjalistów Mayera przyczyniły się do zaburzeń we Włoszech, które z kolei sprawiły kryzys rządowy i odejście Alcide de Gasperiego. Tak jak we Francji władzę w Italii przejęli socjaliści na podstawie mandatu uzyskanego w wyborach parlamentarnych z 6.VIII. Nowy premier, Ferruccio Parri zapowiada zupełnie inną politykę zagraniczną, aniżeli de Gasperi. Będzie miał w tym wsparcie ze strony ministra spraw zagranicznych, Pietro Nenniego. Włochy jako siła napędowa Paktu Alpejskiego oraz Francja, będąca najsilniejszym sojusznikiem Italii rządzone przez socjalistów mogą sprawić, iż ten zamknięty dotychczas alians militarny wraz z organizacją gospodarczą w ramach tego sojuszu zapoczątkują coś nowego w historii Europy. Tak przynajmniej przyjmuje ostatnio prasa światowa.

Rząd Republiki Włoch po wyborach parlamentarnych z dn. 6.VIII.1953.​

Na Dalekim Wschodzie nadal trwa napięta sytuacja międzynarodowa między Japonią a Chinami. Cesarstwo Japonii rozpoczęło negocjacje w sprawie wciągnięcia do aliansu pozostającej w izolacji Republiki Syberii, co miałoby niebagatelne znaczenie dla szachowania wpływów Chin na Północy. Indie po raz kolejny ostrzegły Chiny przed wywieraniem nacisku na Tybet. Delhi proponują Tybetowi specjalną rękojmię bezpieczeństwa, która uchroni ten kraj przed dalszą chińską penetracją.

Warszawa, lotnisko Okęcie, 4 sierpnia ok. godz. 2 w nocy.

Premier Mikołajczyk pośpiesznie wychodzi z samolotu…

Płk Katoński: (…) Panie Premierze! Witamy ponownie w Polsce, prezydent Raczkiewicz przed śmiercią w obawie przed wybuchem wojny domowej w kraju przekazał pełnię władzy w ręce Wojskowego Komitetu Narodowego pod przewodnictwem gen. Sosnkowskiego. Jestem zobowiązany rozkazami, aby skierować was w miejsce odosobnienia.

Mikołajczyk: Nic mi nie wiadomo, aby nieprzytomny prezydent Raczkiewicz scedował swoje pełnomocnictwa na kogokolwiek z wojskowych. Pragnę przypomnieć, że to ja obecnie zastępuje prezydenta.

Płk Katoński: Chyba Pan nie zrozumiał tego co powiedziałem wcześniej. Jest Pan aresztowany (…)

 

POLSKA AAR

16-31 sierpnia 1953

odcinek 381

The military coup
(Przewrót wojskowy)​

Świat/Kraj​

Niespodziewana śmierć prezydenta Władysława Raczkiewicza (3.VIII.), przejęcie władzy przez armię (p.o. prezydenta – gen. Kazimierz Sosnkowski) oraz aresztowanie powracającego z Mogadiszu premiera Mikołajczyka na lotnisku Okęcie (4/5.VIII.) spowodował zamęt w Europie równy puczowi Kappa w Niemczech w latach dwudziestych czy wojnie domowej w Hiszpanii.

Fakt powołania w Polsce rządu wojskowych spowodował wielką dyskusję w prasie innych krajów europejskich, szczególnie sąsiednich na temat przesłanek, jakimi mogli się kierować władający armią. Dominował dość oschły ton, a przede wszystkim słowo „autorytaryzm” przeważało w tych wypowiedziach. Bardzo zaskoczone zaistniałym faktem przejęcia władzy w Polsce przez armię były kraje będące z nią w sojuszu, a zatem Ukraina, Czechosłowacja i Węgry. Prasa tych krajów zachowywała się jednak powściągliwie, licząc na wyjaśnienia ze strony gen. Sosnkowskiego czy marsz. Sikorskiego dotyczącej nowej sytuacji w jakiej znalazła się Polska.

Tytuły z prasy światowej dotyczące sytuacji w Polsce po wojskowym zamachu stanu:

„Autorytaryzm powraca” – „Frankfurter Rundschau” (RFN)
„Sikorski znowu na czele” – „The Times” (Wielka Brytania)
„Polska autorytarnym imperium kolonialnym” – „Diario de Lisboa” (Portugalia)
„Mikołajczyk więźniem systemu” – „Svenska Dagbladet” (Szwecja)
„Przemiana z dobra w zło” – „Rossijskaja Gazieta” (Rosja)
„Czy faszyzm naprawdę wyginął?” – „Die Weltwoche” (Szwajcaria)

Jedynie gen. Rowecki spośród wysokich rangą dowódców zaprotestował przeciwko wprowadzeniu rządów Wojskowego Komitetu Narodowego co skończyło się jego dymisją ze stanowiska szefa sztabu w dniu 16 sierpnia. Marsz. Sikorski zaproponował też zastąpienie starzejącego się adm. Leona Chajna doświadczonym adm. Świrskim na stanowisku głównodowodzącego marynarką wojenną, a także zdymisjonował dotychczasowego dowódcę sił lotniczych, marsz. Stanisława Pawluca, zastępując go marsz. Ludomiłem Rayskim. Nowym szefem sztabu WP zostaje natomiast marsz. Leopold Okulicki.

Spośród ministrów ważniejszych resortów w rządzie Sikorskiego należy wymienić Augusta Zaleskiego, piastującego urząd min. spr. zagranicznych, Kazimierza Ehrenberga (min. gospodarki) oraz Adama Tarnowskiego, będącego szefem służb wywiadowczych. Stanowisko min. spr. wewnętrznych zachował rzecz jasna Adam Rose, swoisty „cywilny” mózg wojskowego zamachu stanu, faktyczny inicjator tego faktu. Dzięki jego pomocy wojskowi przejęli ważniejsze punkty oporu strony rządowej podczas nieobecności premiera Mikołajczyka w kraju.

Rząd RP przed wojskowym zamachem stanu.


Rząd RP po wojskowym zamachu stanu.​

Warszawa, Sejm, 18 sierpnia.

Premier RP, marsz. Sikorski wchodzi na mównicę.

Marsz. Sikorski: (…) wojsko, które przejęło władzę w wyniku wystąpienia, puczu czy jak twierdzi się bezpodstawnie - zamachu stanu nie ma zamiaru sprawować rządów bezterminowo. Mój rząd będzie piastował opiekę nad krajem do czasu ustabilizowania się sytuacji w Polsce, która w obecnej chwili groziła wyjątkowymi zaburzeniami społecznymi mogącymi zagwarantować w najlepszym razie wielodzienne zamieszki w głównych miastach a w najgorszym bratobójczą wojnę domową. Mamy już precedens z 1922 r., kiedy to po niepomyślnym dla prawicy wyborze Gabriela Narutowicza spowodowała ona starcia z lewicą w Warszawie graniczącą z psychozą strachu, bicie zasłużonych dla Polski i Polaków posłów na Sejm oraz publicznie znieważyła prezydenta podczas jego przejazdu na zaprzysiężenie. Aby tego ponownie uniknąć zastosowaliśmy środki zaradcze, które uniemożliwią i lewej i prawej stronie urządzanie nadmiernych demonstracji poparcia bądź antypatii dla danego kandydata w wyborach prezydenckich na jesieni. To właśnie jest to co prasa światowa nazywa nikczemnym wojskowym zamachem stanu. Jednak według nas jest to jedynie prewencja by zapobiec najgorszemu. Obiecujemy każdemu z kandydatów bezpieczne prowadzenie kampanii wyborczej. Zwracam się zatem do Józefa Becka, Eugeniusza Kwiatkowskiego, Kazimierza Sosnkowskiego, Karola Popiela i Jędrzeja Giertycha o poparcie dla rządów Armii Wojska Polskiego, jedynego w obecnym czasie gwaranta niepodległości i stabilizacji w kraju. Ze swojej strony obiecujemy zagwarantować przekazanie władzy kandydatowi na urząd prezydenta, który wygra jesienne wybory. Apelujemy też do zwycięskiego kandydata o położenie kresu demontażu polskiego władztwa kolonialnego w chwili, gdy nie jesteśmy już w sojuszu alianckim i nie posiadamy amerykańsko-brytyjskiej rękojmi bezpieczeństwa. Dalsze kroki w tym kierunku mogą spowodować taką samą sytuację w kraju jak wspomniana wojna domowa dodatkowo „wzbogacona” upadkiem prestiżu. Co prawda posiadamy gwarancje naszej niepodległości, ale jak pokazała historia nie można na nich zbytnio polegać. Aresztowanie premiera Stanisława Mikołajczyka jest tymczasowe, podkreślamy, że nie dzieje się mu żadna krzywda i jest przetrzymywany w znośnych warunkach. Zdajemy sobie sprawę z tego, że niemożność dokończenia przez niego rządów wygląda istotnie na przewrót jednakże przesłanki jakimi się kierujemy noszą uzdrowienie panującej sytuacji, która jak nic równałaby się powstaniu ludowemu na jesieni (…)

22 sierpnia podczas uroczystości na lotnisku wojskowym w okolicach Brześcia n/Bugiem zostaje zakończone formowanie nowego dywizjonu lotnictwa bombowego, noszącego sławne imię „Dywizjonu Warszawskiego”, który to został zdziesiątkowany przez lotnictwo sowieckie w pierwszych miesiącach wojny w 1950 r. Obecni lotnicy to przede wszystkim synowie poległych na frontach trzech wojen światowych, kontynuujący w godny sposób pamięć o swoich najbliższych.

Nowo sformowany Dywizjon Warszawski.


Dane techniczne nowego bombowca taktycznego.​

W drugiej połowie sierpnia 1953 roku zostaje powołany w Londynie Trybunał ds. Sowieckich Zbrodni Wojennych, którego zadaniem będzie osądzenie wszystkich dowódców byłego ZSRR posądzanych o dokonywanie czystek etnicznych na okupowanych terytoriach Polski, Estonii, Łotwy, Litwy czy Ukrainy. Trybunał będzie sądził również sowieckich polityków, współtwórców i wykonawców stalinowskiej doktryny. Nie osądzi on jednak głównych sprawców reżimu takich jak Mołotow, Woroszyłow czy Chruszczow, którzy w wersji oficjalnej popełnili samobójstwo w oblężonych Gorkach, a w wersji rzeczywistej przebywają pod Teheranem. Sensację prasową związaną z obecnością swoistego byłego sowieckiego triumwiratu ujawnił 30 sierpnia afgański dziennik „Al-Mamlaka” a w artykule pojawiło się retoryczne pytanie o możliwość ekstradycji tychże polityków z terytorium Iranu. Iran jako członek OPD będzie poproszony o ich wydanie i stanie się to niedługo, co już zostało zapowiedziane przez Maniu, sekretarza generalnego tej organizacji.

Sytuacja międzynarodowa w innych regionach świata: dyplomacja Cesarstwa Japonii nadal intensyfikuje działania mające na celu zapewnienie sobie pewnego poparcia krajów indochińskich podczas możliwego konfliktu z Chinami, mogącego wybuchnąć w zupełnie nieoczekiwanej chwili. Stany Zjednoczone kierowane przez Eisenhowera rozpoczęły cykl podróży dyplomatycznych do Ciudad de Mexico, Gwatemali i Panamy w sprawie ewentualnego powiększenia sojuszu o te dwa ostatnie kraje. Polityka USA z czasem zmierza w stronę stworzenia czegoś w rodzaju panamerykańskiego układu militarnego czego dowodem jest chociażby ostatnia akcesja Kolumbii. Również Chiny zagrożone przez możliwą japońską ekspansję usiłują poprawić swoje relacje z Koreą, licząc na ich bezwarunkowe poparcie w obliczu kryzysu. 29 sierpnia dokonuje się oficjalne dołączenie Republiki Południowej Afryki (RPA) do Debeneluxu, sojuszu militarnego RFN, Belgii, Holandii i Luksemburga na spotkaniu zainteresowanych stron w Brukseli (pierwsza wstępna ratyfikacja porozumienia w Johannesburgu w dn. 25 lipca). Od tej pory sojusz posiada też nową nazwę – Afrodebenelux. Dyplomaci belgijscy, korzystając z dość dużych wpływów zacieśniają też stosunki z Luksemburgiem. Z kolei Francuzi po zapewnieniu zwycięstwa wyborczego lewicy we Włoszech intensyfikują swoje działania dyplomatyczne w Austrii, ostatnio nieaktywnej stronie Paktu Alpejskiego.

Działalność dyplomatyczna.​

 

POLSKA AAR

1-15 września 1953

odcinek 382

The new recommendations
(Nowe zalecenia)​

Świat/Kraj
​

Wojskowy zamach stanu w Polsce mimo całej otoczki utrzymania demokratyzacji w kraju wciąż wydaje się dla państw skupionych w Inicjatywie Środkowoeuropejskiej (oprócz Polski, Czechosłowacja, Węgry i Ukraina) czymś co wybitnie nie pasuje do państwa, będącego jeszcze rok temu jednym z głównych aliantów i co więcej dużych graczy na arenie międzynarodowej. Paradoksalnie, decyzja wojskowych o przeprowadzeniu przewrotu w ich mniemaniu miała pomóc osiągnąć stabilizację, tak potrzebną przed październikowymi wyborami prezydenckimi, jednak w rezultacie okazała się ona chybionym przedsięwzięciem, rzutującym na stosunki z Czechosłowacją, Węgrami i Ukrainą.

Węgierska misja wojskowa przebywająca w Polsce w dniach od 1 do 5 września br. nie miała zbyt wielkich zastrzeżeń co do przeprowadzonego przewrotu, w końcu admirał Horthy de Nagybanya także prowadzi swój kraj silną ręką, jednakże z zachowaniem pewnych reguł demokracji. Jednak ambasadorzy Czechosłowacji i Ukrainy, Jindrich Baran i Wołodymyr Katniczenko wraz ze swoimi doradcami zażądali stosownych wyjaśnień ile czasu będzie trwała ta swoista dwuwładza, z jednej strony mającego wszelkie prerogatywy Mikołajczyka, a z drugiej strony Wojskowego Komitetu Narodowego pod kierownictwem marsz. Sikorskiego. Czesi mieli się powołać na fakt bycia tak naprawdę jedyną prawdziwą demokracją Europy Środkowo-Wschodniej, a Ukraińcy na fakt rozgraniczenia wpływów rządu na armię i odwrotnie, mimo uzyskania przez ich wojsko dużej estymy po ostatniej wojnie z Sowietami. Na całe szczęście obie strony nie zamierzają stawiać na ostrzu noża dwustronnych stosunków, nawet jeśli rządy wojskowych w Polsce potrwają trochę dłużej niż jest w zwyczaju. Marsz. Sikorski potwierdził przeprowadzenie wyborów prezydenckich i wysnuł możliwość przeprowadzenia wyborów parlamentarnych na wiosnę 1954 roku, czym uspokoił ambasadorów.

Warszawa, Belweder, 13 września.

Pełniący obowiązki Prezydenta RP, gen. Sosnkowski rozmawia z premierem, marsz. Sikorskim.

Gen. Sosnkowski: (…) Ukrainie i Czechosłowacji nie w smak władanie armii, tymczasem to właśnie dzięki nam uratowali oni swoją państwowość. Gdyby nie wysiłek wielu, tych niewielu nie mogłoby dzisiaj się szczycić osiągnięciami własnych żołnierzy czy chełpieniem się bycia największą demokracją nowoczesnej Europy. Trochę jestem zaskoczony agresywnym tonem ich wypowiedzi.

Marsz. Sikorski: Całe szczęście, że mimo wszystko udało się ich przekonać do naszych racji, które wydają się w obecnej sytuacji niezmienne i potrwają jeszcze znacznie dłużej aniżeli zostało im to powiedziane.

Gen. Sosnkowski: Społeczeństwo musi być zjednoczone, jeśli chodzi o sprawy utrzymania Kresów wobec rosnących żądań ludności białoruskiej, inaczej grozi nam rozpad dziedzictwa dawnej Rzeczpospolitej.

Marsz. Sikorski: O to nie powinniśmy się martwić, większe zmartwienie przynieść za to może nota Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji, dotycząca podjęcia rozmów w sprawie wypłaty obustronnych odszkodowań.

Gen. Sosnkowski: Dobrze, że to nie Polacy zburzyli Moskwę atakiem nuklearnym, ale broń konwencjonalna też potrafi obracać w perzynę wiele miast. Obustronne odszkodowania to i tak o krok dalej, czego można się było spodziewać, ale z tego co mi wiadomo, Rosjanie już teraz proszą Londyn o wydanie im, gdy już do tego dojdzie ten niedoszły sowiecki triumwirat.

Marsz. Sikorski: Iran wydał bez problemu sowieckich przywódców Wielkiej Brytanii i tylko żałować można, że proces tych zbrodniarzy nie odbędzie się w Warszawie. Wymierzenie stosownej kary za ich politykę gwałtu i bezprawia niósłby za sobą pewien symbol sprawiedliwości, a z drugiej strony byłby pewną legitymizacją naszych rządów.

Gen. Sosnkowski: Mam nadzieję, że wybory prezydenckie nie odbędą się w atmosferze nagonki politycznej na któregoś z kandydatów, bardzo mi zależy na tym, aby ta legitymizacja tu właśnie odnalazła swój atut. Im sprawniejsze przeprowadzenie wyborów tym większe poparcie społeczeństwa, a wiadomo co za tym idzie.

Marsz. Sikorski: Wybory prezydenckie będą stanowiły pierwszy etap ugruntowania pozycji armii, tak ostatnio zmarginalizowanej nawet mimo roli, jaką spełniły podczas wojny z Sowietami. Ufam, że nasi sojusznicy zrozumieją jeszcze kilka innych faktów, jakie ich czekają (…)

14 września zostaje sformowana dywizja piechoty stanowiąca sztab dowodzenia WP z siedzibą w okolicach Warszawy. Jej dowódcą zostaje oczywiście marsz. Okulicki. Jej zadaniem będzie koordynowanie działań armii na zachodniej granicy z RFN oraz na północnym-wschodzie, w szczególności w terenie przygranicznym polsko-litewskim, polsko-łotewskim i polsko-rosyjskim oraz na Kresach. Proces reorganizacji poszczególnych dywizji WP wciąż jest w trakcie i zakończy się jeszcze w tym roku. Na początku miesiąca (3.IX.) rozwiązano dwie dywizje kolonialne, stacjonujące jeszcze na terytorium Somalii (gen. Bittner, gen. Dembiński), dowódcy zostali poproszeni o powrót do kraju w celu otrzymania nowych przydziałów.

Dywizja dowodzenia jako ruchomy sztab główny marsz. Okulickiego.​

Rząd marsz. Sikorskiego zdołał przekonać Sejm o konieczności rozbudowy przemysłu w Polsce, nie tylko bazując na przekształcaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego, czego dowodem jest plan „Zamoyski” (uczynienie z Zamojszczyzny centrum surowcowego kraju), ale także budowa nowych zakładów przemysłu spożywczego i mechanicznego w Toruniu i Bydgoszczy w ramach planu „Kujawy”. Stosowna ustawa w tej kwestii została wdrożona w życie już 11 września.

Rozbudowa przemysłu w Polsce.​

Stany Zjednoczone stopniowo ugruntowują swoje wpływy w Ameryce Południowej, czego przykładem niech będzie wizyta prezydenta Eisenhowera w nowej stolicy Kolumbii, Barranquilli w dniach od 7 do 9 września. Kolumbia jako sojusznik USA ma dużą rolę do odegrania w formowaniu dużego związku panamerykańskiego związku militarnego, tak jak to widzą Stany Zjednoczone. Nie wszystko jednak idzie tak gładko, Amerykanów, którzy mają swoje interesy również na Dalekim Wschodzie wyjątkowo zaczyna drażnić antychińska postawa Japonii, czego dają wyraz w licznych artykułach prasowych. Japończycy umiejętnie jednak wychodzą z opresji, nawet mimo tak dużych wpływów USA w tym regionie świata.

Wizyta Eisenhowera w Kolumbii.


Perturbacje amerykańsko-japońskie.​

Iran poproszony o wydanie Chruszczowa, Woroszyłowa i Mołotowa robi to niezwłocznie już w pierwszym tygodniu września, czym wywołuje spore zaskoczenie sowieckich przywódców, starających się już od pewnego czasu o opuszczenie i tego kraju (mieli udać się do Włoch). Ostatecznie jednak szybka interwencja irańskich służb wywiadowczych udaremnia te plany i sowieckich przywódców przewozi się nie do Rzymu, lecz do Londynu, gdzie po umieszczeniu ich w areszcie, będą czekać na rozpoczęcie procesu zbrodniarzy wojennych w dniu 1 października br.

Iran wydaje sowieckich przywódców.​

Królestwo Szwecji w ostatnim czasie przeprowadza szereg rozmów z przedstawicielami Norwegii, czego skutkiem może być niedługo spodziewana akcesja tego kraju do Sojuszu Skandynawskiego.

Szwedzkie starania dyplomatyczne.​

 

POLSKA AAR

16-30 września 1953

odcinek 383

The less unknown
(Mniejsza niewiadoma)​

Świat/Kraj​

Udana ekstradycja Chruszczowa, Woroszyłowa i Mołotowa z Iranu do Wielkiej Brytanii odbija się szerokim echem w prasie światowej, która wzorem przeprowadzanych procesów nazistowskich czy południowoamerykańskich polityków usiłuje ich osądzić zanim zapadnie ostateczny wyrok w ich sprawie. Większość artykułów prasowych nacechowanych jest nienawiścią do byłych sowieckich polityków, przy czym największa wina zdaniem prasy leży po stronie Mołotowa, którego polityka umożliwiła rozpętanie II i IV wojny światowej. Opinia publiczna domaga się dla nich kary śmierci, choć bardziej prawdopodobny będzie wyrok dożywotniego więzienia.

Niewątpliwie jest to też sukces propagandowy OPD, a zatem i Iuliu Maniu, który nie omieszkał podkreślić rolę odpowiednich służb w odkryciu i ogłoszeniu faktu istnienia byłych sowieckich polityków, którym nie udała się mistyfikacja w Gorkach podczas trwających jeszcze działań wojennych. Notabene, sam Maniu wiedział od początku o tejże mistyfikacji, jednakże z braku wyraźnych dowodów nie mógł niczego ogłosić, a rolą tajnych służb OPD było znaleźć ślady ich obecności w Iranie. Wie on także o sposobie dostania się sowieckich przywódców do Iranu i jaką pomoc udzielili im Amerykanie, jednakże same poszlaki nie mogą być potwierdzone w procesie i tym samym wywołać burzę prasową, chyba, że Mołotow, Chruszczow czy Woroszyłow sami ten fakt potwierdzą. Oznaczałby on potężny cios dla Eisenhowera i Nixona, starających się o reelekcję w wyborach w 1956 roku.

Kryzys japońsko-chiński dotyczący dominacji na Dalekim Wschodzie wchodzi w nową fazę, czego dowodem są zapoczątkowane rozmowy między Japonią a Syberią w sprawie dołączenia tej ostatniej do sojuszu militarnego pod egidą Cesarstwa. Oznaczałoby to znaczące ograniczenie ekspansji Chin na północ od Mongolii i skierowanie ich w stronę Tybetu, gdzie ostatnie demonstracje siły na granicy chińsko-tybetańskiej ponownie zaogniły sytuację w tym regionie. Chiny cały czas dążą do przejęcia tego terytorium, uważając je za zbuntowaną prowincję, nie zrezygnowały także z roszczeń wobec Hajnanu, Tajwanu i Makau, ziem trwale okupowanych przez Japonię, jak określił to anglojęzyczny dziennik chiński „Shanghai Review”. Japonia w dalszym ciągu przeprowadza szereg dwustronnych rozmów z Tajlandią, Wietnamem, Laosem, Birmą i Malezją, chcąc być pewną pomocy Indochin w przypadku wojny, z kolei Chiny w coraz większym stopniu wpływają na politykę Korei.

Polityka Japonii wobec Tajlandii (Syjamu).


Polityka Chin wobec Korei.​

30 września sojusz skandynawski powiększa się o Królestwo Norwegii na mocy umowy podpisanej w Kopenhadze przy udziale przedstawicieli Szwecji, Danii, Norwegii, Łotwy, Litwy i Estonii. Fakt powiększenia tego układu militarnego o jeszcze jedno państwo tworzy już dość zauważalny sojusz wojskowy w Europie, a docelowo Szwecja i Dania będą się starały skłonić do wstąpienia w szeregi aliansu - Finlandię. Jest to układ typowo defensywny, a zatem prasa europejska nie trwoży się myślą o skandynawskiej dominacji Starego Kontynentu.

Norwegia w skandynawskim sojuszu obronnym.​

Stany Zjednoczone w dalszym ciągu starają się o powiększenie swoich wpływów na kontynencie południowoamerykańskim, czego dowodem są ich misje wojskowe do Limy, San Jose, Ciudad de Mexico czy San Salvador. Polityka Eisenhowera zmierza do przystąpienia jeszcze wielu latynoamerykańskich państw do paktu panamerykańskiego, gwarantującego zdaniem prezydenta USA absolutną neutralność w przypadku wybuchu nowego konfliktu w Azji bądź w Europie. Póki co Kolumbia i Meksyk, odgrywają rolę „rzeczników” polityki Stanów Zjednoczonych i zyskują stopniowe poparcie danych krajów.

Amerykańska misja wojskowa w Peru (24-26.IX.).​

Polska rządzona przez Wojskowy Komitet Narodowy powoli odzyskuje nadszarpnięty prestiż związany z przeprowadzonym przewrotem, czego dowodem stają się pierwsze sukcesy gospodarcze rządu kierowanego przez marsz. Sikorskiego. Kraj rozwija kontakty handlowe z przedstawicielami Gujany, Libanu i Rodezji, a przykładami dobrze rozwijającej się współpracy są podpisane dokumenty dotyczące strategicznych dóbr surowcowych.

Umowa polsko-gujańska i polsko-rodezyjska z IV dekady września 1953 r.​

28 września pełniący obowiązki prezydenta RP, gen. Sosnkowski przyjmuje ambasadora Rosji, hr. Nikołaja Markowa, a rozmowa dotyczy kwestii repatriacji ludności polskiej z terenów Rosji, szczególnie ziem za Uralem. Ambasador przyznaje, że pewne kroki już zostały poczynione, a ludność polska oraz ci, którzy są przodkami XIX-wiecznych zesłańców mogą bez trudu opuścić Rosję i powrócić do Polski. Markow pozwala sobie jednak na kąśliwą uwagę, że obecna władza w Polsce nie nastraja optymistycznie co do dalszych losów tego kraju, co może mieć wpływ na mniejszy stopień migracji, jak dotychczas zakładano. Niemniej spora część ludności polskiej w Rosji jest już na dobrej drodze, aby w przeciągu 6 miesięcy znaleźć się nareszcie w Ojczyźnie po 10-15 latach.

Rząd Sikorskiego rozpoczyna też szereg rozmów z przedstawicielami Czechosłowacji, Ukrainy i Węgier, a które mają dotyczyć stworzenia organizacji gospodarczej, działającej w ramach struktury sojuszu Inicjatywa Środkowoeuropejska. Pierwsze pozytywne symptomy, będące znakami ułożenia poprawnych stosunków z wyżej wymienionymi krajami dają obietnicę na kontynuację rozmów, które oby przyniosły powstanie nowej organizacji gospodarczej jeszcze przed upływem 1953 roku.

Coraz bliżej do wyborów prezydenckich, których pierwsza tura zapowiedziana jest na 4 października. Nieliczne sondaże prasowe dają największe szanse z racji sprawowanej funkcji gen. Sosnkowskiemu, ale liczą się w nich także Eugeniusz Kwiatkowski i Józef Beck.

Warszawa, Belweder, 29 września.

Pełniący obowiązki Prezydenta RP, gen. Sosnkowski rozmawia z premierem, marsz. Sikorskim.

Gen. Sosnkowski: (…) Markow obiecał nam zakończenie procesu repatriacyjnego możliwie jak najszybciej jak tylko się da, co zważywszy na warunki w Rosji potrwa jeszcze znacznie dłużej niż obiecywał. Ale cieszyć się trzeba, że nie oponują zbytnio przed dokonaniem się dziejowej sprawiedliwości. Na Wschodzie zostało przecież tylu rodaków, wywiezionych w strasznych warunkach przez Sowietów.

Marsz. Sikorski: To znakomity prognostyk przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi, które powinny ugruntować pozycję armii w kraju. Myślę, że z pewnością wygrasz te wybory, a ja ze swej strony zapewniłem już takie warunki, aby nie można było mówić o nadużyciu demokracji.

Gen. Sosnkowski: I to najbardziej cenię w tym co razem przeprowadziliśmy, niech nie mówi nam zagraniczna prasa, że całe wybory to fikcja dla wprowadzenia autorytaryzmu w Polsce.

Marsz. Sikorski: Wracając do sprawy repatriacji już niedługo w Warszawie zostanie otwarta ambasada Syberii, co pozwoli szybciej uregulować sprawę powrotu ludności polskiej z terytorium tego kraju.

Gen. Sosnkowski: Markow wspominał też o umowie dotyczącej odszkodowań wojennych, sądzę, że za kilka tygodni osiągniemy pewne porozumienie w tej sprawie. Swoją drogą spodziewam się, że zawrzemy porozumienie w którym będzie potwierdzona odpowiedzialność nowej, demokratycznej Rosji za zniszczenia, jakich dokonali jej obywatele na terytorium II RP.

Marsz. Sikorski: Inaczej Polska nie będzie podpisywać tego typu porozumień, jeśli ma zatriumfować sprawiedliwość.

Gen. Sosnkowski: W listopadzie swoją wizytę zapowiedział Kiereński, oby do tej pory sporne kwestie zostały rozstrzygnięte (…)

 

POLSKA AAR

1-15 października 1953

odcinek 384

The vote
(Wybory)​

Świat/Kraj​

1 października rozpoczęły się obrady Trybunału ds. Sowieckich Zbrodni Wojennych z siedzibą w Londynie. Opinia publiczna spodziewa się sprawiedliwego wyroku i wyrównania wszelkich krzywd cierpiących narodów Europy. Na ławie oskarżonych wraz z pierwszym szeregiem uzyskanych od Iranu sowieckich polityków zasiedli najwybitniejsi dowódcy armii jak np. marsz. Żukow, Koniew czy Rokossowski. Wiaczesław Mołotow jako nieformalny reprezentant tej dużej grupy miał powiedzieć…

(…) siedzimy tu wszyscy przed Najwyższym Trybunałem, choć irańska przysługa jaką wyświadczył wam drodzy alianci szach Mohammad Reza jest haniebna i uwłacza wszelkim normom ekstradycyjnym, gdy już mówimy o wydaniu danych osób. Mieliśmy gwarancję nietykalności ze strony dawnego szacha, którego syn, mimo, iż przejął władzę podpierając się armią, obiecał nam to samo. Stało się inaczej, wiarołomny i antykomunistyczny Iran wydaje ostatnich przywódców państwa, które kiedyś było jedynym wielkim imperium świata o jedynie słusznym ustroju. Za swoje czyny nie chcemy jednak odpowiadać na obczyźnie, ale w Rosji, gdyż tutaj nie jesteśmy pewni, czy nasz proces nie będzie podlegał naciskom prasy światowej co będzie oznaczać swoisty rewanż (…)

Zespół prokuratorski pod przewodnictwem Anglika sir Hugh Lawrence’a Maxwella, a w składzie mający jeszcze Amerykanina Davida Crespie, Polaka Witolda Zmierzyckiego, Łotysza Vadimsa Adamsisa i Ukraińca Nikołaja Mienszykowa odrzucił prośbę Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji dotyczącą przekazania Mołotowa, Woroszyłowa i Chruszczowa organom sprawiedliwości tego kraju.

(…) to czego oczekują ci Panowie nie jest niczym niezwykłym w ich historii. Od lat próbują uciekać przed odpowiedzialnością za swoje czyny nacechowane niemoralnymi i okrutnymi pobudkami. Są wykonawcami bądź współodpowiedzialnymi za fakty, które w sposób bezpośredni bądź pośredni przyczyniają się do światowych konfliktów, kończących się liczeniem ofiar w dziesiątkach milionów. Nie będzie żadnego przekazania tychże polityków Rosji czy jakiemukolwiek innemu krajowi. Osądzeni będą w Londynie, a sprawiedliwość wypływać będzie od przedstawicieli Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Polski, krajów bałtyckich, Ukrainy, którzy reprezentują cały wolny świat mimo oczywistych różnic jakie między nimi zaistniały od końca wojny z ZSRR. Wyroki jakie zapadną oddzielą fałsz od prawdy i wyrachowanie od niewinności (…)

Londyn – miejsce obrad Trybunału ds. Sowieckich Zbrodni Wojennych.​

4 października odbyła się I tura wyborów prezydenckich w Polsce, z której ku wielkiemu zdumieniu zwycięsko wyszedł Józef Beck, gromadząc 32% głosów. Za nim uplasowali się gen. Kazimierz Sosnkowski z 30% oraz Eugeniusz Kwiatkowski (27%). Reszta kandydatów zgromadziła 11% głosów, z których 6% przypadła dla Jędrzeja Giertycha, a 5% dla Karola Popiela. Do drugiej tury, która odbędzie się 18 października przechodzą zatem Beck i Sosnkowski. Przed elektoratem Kwiatkowskiego, Giertycha i Popiela teraz trudne zadanie na kogo przeznaczyć swój głos, pewne wpływy na ich decyzję posiada dotychczasowa działalność Becka i Sosnkowskiego, ale przekonać ich do oddania głosu może spowodować odpowiednia retoryka obydwu kandydatów.

Z przemówienia wyborczego gen. Kazimierza Sosnkowskiego wygłoszonego zaraz po ogłoszeniu wyników I tury wyborów prezydenckich (4.X.)

(…) chciałbym szczerze podziękować tym wszystkim, którzy głosowali na moją kandydaturę. To dzięki wam w tej walce liczę się dalej i ufam, że wspólnymi siłami dotrę do celu jakim będzie silna i stateczna prezydentura. Pozycja Polski na arenie międzynarodowej osłabiona wskutek pozbawienia nas jednej z naszych kolonii już nigdy nie będzie wystawiona na tak potężną próbę wytrzymałości autorytetu, jak to było w ostatnim czasie. Moim zwolennikom mogę powtórzyć to co obiecałem wam wcześniej: Polska odzyska należną jej pozycję w Europie i to co utraciła, szablą odbierze w wyniku rozwoju przemysłu i infrastruktury, gospodarki rolnej i marynarki wojennej. Jesteśmy nadal mocarstwem kolonialnym i choć na świecie trwa dekolonizacja, my twardo stoimy na stanowisku pozostawienia losów naszych ziem zamorskich naszej tylko decyzji bez wpływu z zewnątrz (…)

Z przemówienia wyborczego Józefa Becka wygłoszonego zaraz po ogłoszeniu wyników I tury wyborów prezydenckich (4.X.)

(…) dziękuję za okazane poparcie, które zaowocowało wspaniałym zwycięstwem w I turze wyborów prezydenckich. Chciałbym móc cieszyć się razem z wami za dwa tygodnie, gdy rozstrzygnie się głosowanie, decydujące o kształcie polskiej polityki zagranicznej i wewnętrznej na następne 7 lat. Ci, którzy mnie znają wiedzą, że podstawą mojego przyszłego władania krajem będzie tolerancja i ład wewnętrzny. Gdy jeszcze byłem ministrem ds. kolonii to ani w Somalilandzie ani w Polskiej Afryce Zachodniej (Angoli) nie występowały zjawiska buntu ani zaburzeń społecznych. Ufam, że taką samą polityką wygram dla Polski sprawę białoruską z poszanowań praw autonomicznych dla ludności tego obszaru. Jestem przekonany, że rozwój przemysłowy wraz z szeroką autonomią dla ludów mieszkających na terenie Rzeczpospolitej będą stanowić fundamenty trwałego dobrobytu (…)

Beck i Sosnkowski w II turze wyborów prezydenckich w Polsce.​

10 października upłynęła XV kadencja RB OPD w mocno przerzedzonym składzie po odejściu w trakcie jej trwania Polski, RFN i Stanów Zjednoczonych. Nowa XVI kadencja RB OPD to krok rewolucyjny, gdyż OPD postanowiła włączyć jako stałych członków Australię, Kanadę oraz Rosję i potwierdzić poszerzenie grono niestałych członków do siędmiu państw. Skład nowej kadencji Rady Bezpieczeństwa przedstawia się zatem następująco: Wielka Brytania, Indie, Japonia, Chiny, Australia, Kanada, Rosja (stali członkowie), Bułgaria, Indonezja, Kazachstan, Azerbejdżan, Korea, Filipiny, Tybet (niestali członkowie).

XVI kadencja RB OPD (10.X.1953-10.IV.1954).​

Również 10 października Stany Zjednoczone stają się sygnatariuszem Unii Gospodarczej Ameryki Łacińskiej zwanej potocznie Porozumieniem z Montevideo, organizacji powstałej 22 grudnia 1951 r. W jej skład do tej pory wchodziły kraje latynoamerykańskie + Gujana, ale wobec nowej polityki Stanów Zjednoczonych poświęconej tylko problemom stricte amerykańskim nic nie stało na przeszkodzie, by podpisały akces do tej organizacji gospodarczej.

Trzy dni później na Kubie wybuchają walki w najważniejszych miastach kraju, takich jak Hawana i Santiago de Cuba. Powodem wystąpień społecznych jest dyktatorska polityka Fulgencio Batisty, który mimo utraty wpływów w armii realizuje plan nadmiernych cięć budżetowych obciążających znacznie stopę życiową najuboższych mieszkańców kraju. Po dwóch dniach walk Batista salwuje się ucieczką do Stanów Zjednoczonych. Nowym premierem Kuby zostaje Miguel Gomez y Arias. Wszystko wskazuje na to, że Kuba jeszcze długo będzie siedliskiem niepokojów, we wschodniej części wyspy na znaczeniu zyskuje lewicowa partyzantka na czele z Fidelem Castro Ruz i Che Guevarą.

Nowy rząd na Kubie (15.X.).​

12 października przedstawiciele Polski, Czechosłowacji, Ukrainy i Węgier parafują umowę o powstaniu organizacji gospodarczej w ramach funkcjonowania sojuszu militarnego zw. Inicjatywą Środkowoeuropejską. Pakt ekonomiczny nosi nazwę „Progres” i jego uroczyste wejście w życie planowane jest na 1 stycznia 1954 roku.

Pierwsza połowa października to także czas podpisywania wielu umów odszkodowawczych między Rosją i Syberią z jednej strony a Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią, RFN i Polską z drugiej strony. Na podstawie umowy z 3 października między Wielką Brytanią a Rosją ta pierwsza wypłaci 2 mld funtów szterlingów odszkodowania za zniszczenie Moskwy wskutek ataku nuklearnego, a Rosjanie wypłacą 144 mln funtów za zniszczenia poczynione podczas nalotów na reaktor atomowy pod Birmingham. 14 października Polska i Rosja podpisują w Mińsku umowę na mocy której Rosja wypłaci sumę 10,5 mld złotych za zniszczenia dokonane podczas ostatniej wojny na Kresach, a Polska zapłaci 3,5 mld złotych za poczynione straty na ziemiach rosyjskich podczas ich okupowania. Dodatkowo podpisano też umowę handlową. 15 października przedstawiciele Syberii i Stanów Zjednoczonych na spotkaniu w Irkucku podpisali umowę odszkodowawczą na mocy której Amerykanie zapłacą 900 mln dolarów za zniszczenie Nowosybirska w wyniku wybuchu bomby atomowej. Pięć dni wcześniej na spotkaniu przedstawicieli rządu Rosji i RFN w Bonn ustalono wysokość odszkodowania za zniszczenie Berlina (8 mld marek) oraz za zniszczenia poczynione przez Bundeswehrę na ziemiach rosyjskich podczas trwania wojny (3,5 mld marek).

Polsko-rosyjska umowa handlowa.​

 

POLSKA AAR

16-31 października 1953

odcinek 385

The „good news”
(Dobre wieści)​

Świat/Kraj​

18 października 1953 r. przeszedł do historii Rzeczpospolitej Polski jako dzień zwycięstwa jednej z dwóch opcji politycznych kandydatów na urząd Prezydenta. Z jednej strony charyzmatyczny Beck, z drugiej strony jeden z bohaterów ostatnich dni, gen. Sosnkowski, wsławiony wieloma czynami podczas prowadzenia działań ofensywnych i defensywnych ostatniej wojny z Sowietami. Społeczeństwo polskie, wierzące w możliwość zmian co do sposobu prowadzenia polityki zagranicznej licznie przybyło do lokali wyborczych. Frekwencja ostatecznie wyniosła aż 82%, największa w województwie mazowieckim (90%), najniższa w województwie poleskim (65%). Gen. Sosnkowski osiągnął zdecydowaną przewagę nad Beckiem w województwie wielkopolskim, małopolskim, mazowieckim i pomorskim, ale kampania wyborcza Becka przyniosła mu więcej zysku na Kresach, a zatem w województwach poleskim, wołyńskim i białoruskim. Sosnkowski w skali kraju osiągnął zatem 54% głosów, a Beck ustępował mu o 8 %. Uroczyste zaprzysiężenie nowego prezydenta RP odbędzie się 23 grudnia br. w gmachu Sejmu.

Z przemówienia prezydenta-elekta gen. Kazimierza Sosnkowskiego w dn. 18 października.

(…) chciałbym podziękować wszystkim mieszkańcom kraju za tak liczne uczestnictwo w wyborach prezydenckich. Świadczy to o poważnym traktowaniu pojęcia „obywatel” i w ten sposób współdecydowaniu o losach Rzeczpospolitej. Chylę czoła przed moim wspaniałym konkurentem do objęcia funkcji Prezydenta Polski. Postać pułkownika Józefa Becka, naszego najlepszego ministra spraw zagranicznych w historii objawiła się w tych wyborach jako pewna posłannicza idea tolerancyjnej polityki wobec licznych mniejszości narodowych w kraju i koloniach. Ja ze swojej strony mogę oświadczyć, że będę prezydentem wszystkich Polaków i szanuje zarówno moich zwolenników jak i oponentów. Gdy czyta się dzisiaj w prasie o możliwości wybuchu wojny między Chinami a Japonią, gdy na pierwszych czołówkach gazet podają nam kolejne izolacjonistyczne kroki Stanów Zjednoczonych, ja mogę was zapewnić, że gdy ja będę prezydentem Polski nasi żołnierze nie będą brali udziału w żadnych agresywnych wojnach. Wojsko Polskie pozostanie w kraju by wiernie służyć Ojczyźnie, by ją chronić i tylko w tym celu zostanie użyte, jeśli kiedykolwiek znowu nasza Polska będzie obiektem agresji (…)

Kazimierz Sosnkowski - prezydentem Polski na 7-letnią kadencję.​

Były premier Stanisław Mikołajczyk uznał wybór gen. Sosnkowskiego na Prezydenta Polski, chociaż oczywiście nie zaakceptował utraty władzy na rzecz rządu marsz. Sikorskiego. Podczas obrad Sejmu wielokrotnie poruszał kwestię przeprowadzenia wolnych wyborów parlamentarnych zamiast legitymizowania posunięć rządu przemocy, jak miał określać obecny gabinet. Jednakże w jego partii, Polskim Stronnictwie Ludowym doszło do rozłamu w tej kwestii (tzw. PSL-Prawica RP) i część zapewne zastraszonych posłów poparła rząd Sikorskiego, jeszcze wtedy, gdy Mikołajczyk przebywał w odosobnieniu. W obecnej chwili, gdy Sosnkowski objął urząd prezydenta RP, należy się spodziewać przejęcia stałej większości w Sejmie przez zwolenników rządów armii. Obecnie wygląda to następująco: 113 posłów Ruchu Narodowego wyraża bezwarunkowe poparcie dla prezydentury Sosnkowskiego i rządu Sikorskiego, takie samo zdanie posiada 30 posłów Polskiej Partii Liberalnej oraz parlamentarzystów żydowskiego Bundu (12) i niemieckiego Schlesien-Preussen (3). Rozłam w PSL spowodował ograniczenie parlamentarnej opozycji do liczby 54 posłów z 290 tej partii w Sejmie. Zwolennicy Mikołajczyka mogą liczyć w Sejmie jeszcze na posłów z białoruskiej Hromady (6) i ukraińskiej Woli (6).

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Czongkingu, 29 października.

Polskiego ambasadora, Wacława Skarżyńskiego odwiedza wiceminister spraw zagranicznych Chin, Li Juan-Wei.

Skarżyński: (…) Jakież to wiatry przygnały Pana ministra w gościnne progi placówki Rzeczpospolitej Polski w Chinach? Czyżby udawał się Pan do naszego kraju i potrzebował zaufanego tłumacza?

Li Juan-Wei: Myślę, że wtedy na pewno się zgłoszę do Pana Ambasadora, ale powody mojej wizyty są zupełnie inne. Tradycyjne więzi przyjaźni polsko-chińskiej mogą ulec znacznemu poszerzeniu jeśli tylko stanowisko waszego kraju będzie przychylniejsze w ważnym momencie dziejowym dla Chin.

Skarżyński: Zamieniam się w słuch, do czego zmierzają Chiny?

Li Juan-Wei: Proszę sobie wyobrazić, że pański kraj wraca do granic daleko przedrozbiorowych, można powiedzieć z XVI wieku. Swoją drogą przez tydzień na tyle przestudiowałem waszą historię, aby stwierdzić, że macie wiele powodów, aby żądać od Rosji daleko większych odszkodowań, aniżeli te które ostatnio uzyskaliście. Wracając do meritum, ta wasza XVI-wieczna Polska to jak wypisz wymaluj dzisiejsze Chiny, które z pozycji międzynarodowego XIX-wiecznego pariasa, poprzez zamęt i wojny domowe wraz z licznymi interwencjami, niestety również waszego kraju, stopniowo podnoszą się z upadku. Już teraz mają gospodarkę zaliczaną do czołowej piątki świata. Jednakże na przeszkodzie do osiągnięcia pozycji równej dumie i honorowi Chińczyków stoją dwa kraje, Japonia i Tybet. O ile można polemizować na ile słuszne nazwiemy przejęcie Tajwanu, Hajnanu czy Makau przez Japonię, o tyle państwo tybetańskie jest złowrogo nastawione do Państwa Środka, co grozi dużym konfliktem lokalnym.

Skarżyński: Wydaje mi się, że wiem do czego Pan zmierza. Polska polityka zagraniczna obecnie zmierza ku idei neutralności mimo uczestnictwa w sojuszu wojskowym, aczkolwiek wybitnie defensywnym.

Li Juan-Wei: Chiny nie oczekują jasnego określenia się Polski w przypadku pojawienia się konfliktu na Dalekim Wschodzie. Chcielibyśmy uzyskać od was coś więcej aniżeli bezpośredni udział w wojnie, który zdaniem waszego Prezydenta jest wykluczony.

Skarżyński: Na czym polega obecna polityka Chin wobec Tybetu?

Li Juan-Wei: Chciałem jedynie powiedzieć, że bylibyśmy radzi, gdybyśmy uzyskali od was słowa poparcia dla naszych działań w Tybecie, które w przeciągu 30 dni mogą przynieść rozwikłanie kryzysu ciągnącego się już kilkanaście miesięcy.

Skarżyński: Na czym owe rozwiązanie miałoby polegać?

Li Juan-Wei: Tego nie wolno mi powiedzieć, mogę jedynie zapewnić, że korzyści handlowe Polski mogą drastycznie wzrosnąć, jeśli tylko wyrazicie swoje zadowolenie z zaistniałego faktu. Mimo, iż nie jesteście już w Organizacji Paktu Demokratycznego, wasz głos liczy się nadal, co moim zdaniem przytemperuje głosy innych (…)

Wg danych polskiego wywiadu w Chinach, marynarka wojenna tego kraju powiększyła się ostatnio o 5 okrętów zakupionych w Stanach Zjednoczonych. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie rozmiar owych okrętów. Chiny kupiły bowiem od USA 3 lotniskowce (USS Essex, USS Wasp, USS Yellow) i 2 pancerniki (USS North Carolina, USS Pennsylvania). Najściślejszą tajemnicą jest fakt, że jeden z tych lotniskowców należy obecnie do najnowocześniejszych i posiada napęd nuklearny. Rząd w Czongkingu przygotowuje się na odpowiedź Japonii w przypadku nagłego „rozstrzygnięcia” sprawy tybetańskiej.

Dane polskiego wywiadu sprzed podpisanej umowy między Chinami a USA.​

Naukowcy z Państwowych Zakładów Inżynieryjnych kończą pracę nad dokumentacją poświęconą nowemu typowi ciężkiego czołgu (28.X.). W tym czasie rozpoczynają się też prace nad unowocześnieniem brygad artylerii przeciwlotniczej, a prowadzą ją inżynierowie z Fabryki Broni w Radomiu.

Aktualne badania technologiczne.​

Mimo, iż pakt ekonomiczny „Progres” między Polską, Czechosłowacją, Węgrami i Ukrainą zacznie oficjalnie obowiązywać od 1 stycznia 1954 r. to już 19 października br. podpisano bezterminową umowę o dostawach ukraińskiego węgla do Polski. Trzy dni później zakończyła się modernizacja II Dyonu Lotnictwa Armijnego (unowocześniona wersja turboodrzutowca).

Modernizacja sił lotniczych.


Umowa z Ukrainą (18.X.).​

 

POLSKA AAR

1-15 listopada 1953

odcinek 386

The Re-organization
(Reorganizacja)​

Świat/Kraj​

11 listopada 1953 r. po uroczystościach na Grobie Nieznanego Żołnierza z okazji 35. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę głos zabrał prezydent-elekt gen. Kazimierz Sosnkowski.

(…) Rzeczpospolita Polska sporo przeszła w tym roku, począwszy od wiktorii nad Sowietami i uzyskaniem nowych ziem na Wschodzie poprzez wyjście z organizacji blokującej nam swobodny wybór drogi jaką mamy zdążać, a skończywszy na utracie Somalilandu i powrotem do stabilizacji politycznej. Świat, jaki rodzi się po upadku Imperium Zła jest dla Polski jedną wielką zagadką. Blok militarno-gospodarczy w jakim znalazła się nasza Ojczyzna nie daje takiej gwarancji bezpieczeństwa jak potężniejszy, choć również nie podlegający pewnym wahaniom sojusz aliancki, ale jest pewniejszy, bliższy z racji wspólnych losów i wielkiej dotychczasowej niedoli Europy Środkowo-Wschodniej. Ufam, że przed Polską i jej sojusznikami otwierają się nowe horyzonty, które pozwolą wytrwale i przede wszystkim pokojowo odzyskiwać to co zostało przerwane w 1939 roku. Nasz kraj tak srodze doświadczone przez wielkie konflikty zasługuje na to, aby być jedną z pierwszych potęg przemysłowych Starego Kontynentu, by móc zapalić światło wszędzie tam, gdzie go wciąż brakuje i aby zaistniało tam, gdzie jeszcze panuje zima i chłód, beznadzieja i rozpacz. My wszyscy obawiamy się, aby nowa wojna jaka od dawna rysuje się na Dalekim Wschodzie nie przyniosła rodzajowi ludzkiemu takich samych cierpień jakie stały się naszym udziałem. Chciałbym, by Polska stała się inicjatorem pojednania między Chinami a Japonią (…)

Wcześniej dochodzi do dwóch ważnych wizyt w kraju. 2 listopada Warszawę odwiedza czechosłowacki minister spraw zagranicznych, Kamil Krofta, a pięć dni później swoją 4-dniową wizytę rozpoczyna prezydent Rosji, Aleksander Kiereński. Rosyjski przywódca odwiedza w Polsce budynek Sejmu, a jego przemówienie prasa określa jako „neutralne ze wskazaniem na przyszłość bez dalekiego sięgania w przeszłość”. 7 listopada wieczorem dochodzi do spotkania z gen. Sosnkowskim.

Wizyty Krofty i Kiereńskiego w Warszawie (2.XI., 7-10.XI.).​

Warszawa, Belweder, 7 października po godz. 22.00.

Kiereński: (…) cieszę się, że stosunki między Rosją a Polską idą w dobrym kierunku, to pomyślny prognostyk na przyszłość.

Gen. Sosnkowski: Póki Rosja i Polska będą stawiały na rozwój przemysłu i w konsekwencji gospodarki tym bardziej staną się one pokojowe.

Kiereński: W dalszym ciągu przebiega proces repatriacji, czym mam nadzieję zadowoliliśmy stronę polską. Z terenów zauralskich i z Rosji centralnej od 2 miesięcy ściągają do Polski wszyscy ci, którzy uznają się za Polaków.

Gen. Sosnkowski: Lada dzień zostanie podpisana umowa między Polską a Syberią o podobnych etapach repatriacji jak zostało ustalone między naszymi krajami. Ufam, że wszyscy repatrianci nie będą mieć problemów z powrotem.

Kiereński: Sekretarz generalny OPD uważa, że wykonaliście zły ruch, podejmując decyzję o opuszczeniu tej organizacji. Do tej pory żałuje waszej decyzji, którą niestety musiał uznać za obowiązującą.

Gen. Sosnkowski: Polska wybiera lepszą drogę od tej, którą nakazywała jej Organizacja Paktu Demokratycznego, poza tym na Dalekim Wschodzie może zdarzyć się fakt, który przesądzi o jej istnieniu.

Kiereński: Konflikt chińsko-japoński to jedynie fantazja prasy tamtych krajów, przecież wiadomo z jaką siłą mogą zmierzyć się Japończycy i czy tak naprawdę Chinom opłaca się wojować. Polacy przez to pozbawili się fotela stałego członka Rady Bezpieczeństwa, ale za to demokratyczna Rosja otrzymała swoją szansę.

Gen. Sosnkowski: Nie uważam, by Polska nie miała swoich racji przy planowaniu takiej decyzji, nie była ona podejmowana jednostronnie z tego co mi wiadomo. A Rosji życzę, by spełniła się w OPD i pielęgnowała zasady demokracji (…)

Meldunek wywiadowczy z Rosji.​

Po okresie wyciszenia na Dalekim Wschodzie w prasie chińskiej zaczyna dominować temat dotyczący Tybetu i sposobów na rozwiązanie tego istotnego problemu. Oczywiście Tse-ven Soong zapewnia rząd w Lhasie o swojej przyjaźni i bagatelizowaniu całej tej antytybetańskiej nagonki w rodzimej prasie, choć oczywiście oczekuje rozsądnego podejścia do całości zagadnienia przez gabinet Retinga Rimpoche. Tybet poprosił swoich sojuszników o dyskretną mobilizację sił. Pakistan, Bhutan i Nepal wyraziły pełne poparcie w tajnym dokumencie z 12 listopada i wystosowały na ręce ambasadora Chin w Lhasie protest przeciw ingerencji w wewnętrzne sprawy Tybetu. Na szczególną uwagę zasługuje jednak artykuł w prasie indyjskiej (Delhi Weekly), który nosi symptomatyczną nazwę „Czego oczekują Chiny?”. Autor tego artykułu sugeruje, że Soong może osiągnąć swój cel nie sięgając do wojny…

Polskie Siły Zbrojne​

Na początku listopada zakończono reorganizację Polskich Sił Zbrojnych rozmieszczonych teraz na granicy zachodniej z RFN oraz północno-wschodniej z Litwą i Rosją, jak również tych znajdujących się na Kresach. Ich rozmieszczenie przedstawia się następująco:

Wschodnie tereny Rzeczpospolitej​

1.Korpus Pruski (gen.Kukiel) – Sieradzka Dywizja Obrony Narodowej (okolice Królewca), 1.Korpus Zmechanizowany (gen. broni Smorawiński) – 1.Dywizja Grenadierów + bryg. ppanc. (Suwalszczyzna), 2.Korpus Pruski (gen. dyw. Klimecki) – Kaliska Dywizja Obrony Narodowej (Suwalszczyzna), 3.Korpus Pruski (gen. Chruściel-Monter) – 16.Pomorska Dywizja Piechoty (Grodzieńszczyzna), 1.Korpus Białoruski (gen. Scewola-Wieczorkiewicz) – 13.Łódzka Dywizja Piechoty (Baranowicze), 2.Korpus Białoruski (gen. Orlik-Rueckemann) – 1.Dywizja Piechoty Legionów im. Marsz. Józefa Piłsudskiego (Mołodeczno), Korpus Podlaski (gen. dyw. Plisowski) – 9.Lubelska Dywizja Piechoty (Słonim), 3.Korpus Białoruski (gen. Kutrzeba) – 6.Warszawska Dywizja Piechoty (Mozyrz), Korpus Poleski (gen. Burhardt-Bukacki) – 2.Dywizja Piechoty Legionów im. Orła Białego (Brześć n/Bugiem), 1.Korpus Wołyński (gen. dyw. Kustroń) – Dywizja Piechoty Obrońców Gdyni + bryg. ppanc. (Równe), 2.Korpus Wołyński (gen. broni Paszkiewicz) – 23.Dywizja Piechoty (Tarnopol), 3.Korpus Wołyński (gen. broni Piasecki) – Warszawska Dywizja Obrony Narodowej (Lwów), 1.Korpus Zmotoryzowany (gen. broni Krzyżanowski) – 1.Dywizja Zmotoryzowana + bryg. ppanc. (Lida).

Rozmieszczenie dywizji na wschodzie.​

Zachodnie tereny Rzeczpospolitej​

Sztab Dowodzenia WP + bryg. plot. (marsz. Okulicki, marsz. Anders) – okolice Warszawy, 1.Korpus Pomorski (gen. broni Sosabowski) – 22.Dywizja Piechoty (okolice Szczecina), 2.Korpus Pomorski (gen. Orlik-Łukoski) – 8.Wrocławska Dywizja Piechoty + bryg. art. samobieżnej (Szczecinek), 3.Korpus Pomorski (gen. Duch) – 17.Dywizja Piechoty (Koszalin), Korpus Łódzki (gen. broni Odzierzyński) – 3.Dywizja Piechoty Legionów im. Marsz. Śmigłego-Rydza (Kołobrzeg), 2.Dywizja Obrony Narodowej (gen. Mossor) – Dzisnieńska Dywizja Obrony Narodowej (Lębork), 3.Korpus Małopolski (gen. broni Rakowski) – 12.Poznańska Dywizja Piechoty + bryg. ciężkich czołgów (Słupsk), Korpus Warszawski (gen. broni Wiśniowski) – 21.Dywizja Piechoty (okolice Szczecina), Korpus Kujawski (gen. broni Bończa-Uzdowski) – 24.Dywizja Piechoty (Kamień Pomorski), Korpus Ziemi Lubuskiej (gen. Bór-Komorowski) – 20.Dywizja Piechoty (Lubusz), 1.Korpus Wielkopolski (gen. Nil-Fieldorf) – 19.Dywizja Piechoty (Gorzów Wlkp.), 2.Korpus Wielkopolski (gen. Prich) – 11.Karpacka Dywizja Piechoty (Kostrzyń n/Odrą), 3.Korpus Wielkopolski (gen. broni Podhorski) – Dywizja Piechoty Strzelców Karpackich (Kostrzyń n/Odrą), Korpus Krakowski (gen. broni Ziemski) – 15.Krakowska Dywizja Piechoty (Leszno), 1.Korpus Małopolski (gen. broni Mond) – Poznańska Dywizja Obrony Narodowej (Gorzów Wlkp.), 1.Dywizja Obrony Narodowej (gen. dyw. Kmicic-Skrzyński) – 1.Wołyńska Dywizja Obrony Narodowej (Leszno), 2.Korpus Śląski (gen. broni Kopański) – 18.Dywizja Piechoty (Gorzów Wlkp.), 3.Korpus Śląski (gen. broni Norwid-Neugebauer) – 7.Śląska Dywizja Piechoty + bryg. ciężkich czołgów (Lubusz), 1.Korpus Śląski (gen. Bortnowski) – Dąbrowska Dywizja Obrony Narodowej (Legnica), 2.Korpus Małopolski (gen. broni Gąsiorowski) – 5.Podlaska Dywizja Piechoty (Wałbrzych), 1.Korpus Pancerny (marsz. Maczek) – 1.Dywizja Pancerna (Wrocław), Korpus Poznański (gen. broni Rudnicki) – Dywizja Piechoty Rosario (Wrocław), Korpus Lwowski (gen. Engel-Ragis) – 25.Dywizja Piechoty (Zielona Góra), Korpus Wrocławski (gen. Kozicki) – 4.Gdańska Dywizja Piechoty (Wrocław), Korpus Opolski (gen. broni Dąbkowski) – 14.Szczecińska Dywizja Piechoty (Jelenia Góra), Korpus Toruński (gen. broni Langner) – Dywizja Piechoty im. Bohaterów Westerplatte (Żagań), Korpus Królewiecki (gen. broni Kruszewski) – 10.Poleska Dywizja Piechoty (Zielona Góra).

Rozmieszczenie dywizji na zachodzie.​

Kolonie Rzeczpospolitej​

1.Korpus Kolonialny (gen. broni Zahorski) – 1.Dywizja Wojsk Kolonialnych Polskiej Afryki Zachodniej (Nowy Gdańsk – Benguela), 2.Korpus Kolonialny (gen. broni Skuratowicz) – 2.Dywizja Wojsk Kolonialnych Polskiej Afryki Zachodniej (Nowy Gdańsk – Benguela).

Ogółem w kraju i koloniach rozlokowane są 42 dywizje, z czego Polska posiada 34 dywizje piechoty, 4 dywizje milicji ludowej, 1 dywizję dowodzenia, 1 dywizję zmotoryzowaną, 1 dywizję zmechanizowaną i 1 dywizję pancerną. Dodatkowo rozlokowanych jest 7 brygad (3 ppanc., 2 ciężkich czołgów, 1 plot., 1 art. samobieżnej).

Rozmieszczenie dywizji w Polskiej Afryce Zachodniej.​

Siły lotnicze Rzeczpospolitej Polskiej​

-Lotnictwo Bombowe RP (Brześć n/Bugiem) pod dow. marsz. Rayskiego w składzie 4 dywizjony (Krakowski, Lwowski, Gdański i Warszawski).

-Lotnictwo Szturmowe RP (Łódź) pod dow. marsz. Hellera w składzie 4 dywizjony (1., 2., 3., 4.Dyon Lotnictwa Armijnego).

-Lotnictwo Myśliwskie RP (Lida) pod dow. gen. Pawlikowskiego w składzie 1 dywizjon (1.Dywizjon Myśliwski).

Ogółem w kraju rozlokowanych jest 9 dywizjonów lotnictwa wojskowego.

Rozmieszczenie lotnictwa.​

Marynarka Wojenna Rzeczpospolitej Polskiej​

-Polska Flota Podwodna (Królewiec) pod dow. wiceadm. Wrońskiego w składzie 7 okrętów podwodnych – ORP „Żbik”, ORP „Dzik”, ORP „Pustułka”, ORP „Kondor”, ORP „Kania”, ORP „Jastrząb”, ORP „Ryś”.

-Marynarka Wojenna RP (Gdańsk-Gdynia) pod dow. adm. Świrskiego w składzie 1 lotniskowiec – ORP „Władysław IV”, 1 krążownik lekki – ORP „Conrad” i 8 niszczycieli – ORP „Burza”, ORP „Pomorze”, ORP „Piorun”, ORP „Garland”, ORP „Orkan”, ORP „Wicher”, ORP „Gdańsk” i ORP „Błyskawica”.

-Polska Flota Kolonialna (Nowy Gdańsk – Benguela) pod dow. wiceadm. Kłoczkowskiego w składzie 1 krążownik lekki – ORP „Dragon”, 2 okręty podwodne – ORP „Orzeł” i ORP „Wilk” oraz 6 transportowców armii (Wilia, Prypeć, Odra, Wisła, Narew, Bug).

Obecnie Polska Marynarka Wojenna to stan 26 okrętów (1 lotniskowiec, 2 krążowniki lekkie, 8 niszczycieli, 9 okrętów podwodnych, 6 transportowców).

Rozmieszczenie floty.​

 

POLSKA AAR

16-30 listopada 1953

odcinek 387

The end of the Tibet
(Koniec Tybetu)​

Świat/Kraj​

20 listopada 1953 r. to jedna z dat przełomowych w historii świata. Tego dnia w stolicy Tybetu, Lhasie przeprowadzono prochiński zamach stanu, a nowe, marionetkowe władze uchwaliły po półgodzinnych obradach wcielenie całości terytorium tego kraju do Republiki Chińskiej. Premier Tybetu, Reting Rimpoche, który zdołał uciec do Thimphu, stolicy Bhutanu wydał oświadczenie…

(…) błagam o pomoc przeciwko chińskiemu bezprawiu, któremu na imię aneksja Tybetu. Proszę o przeciwdziałanie wobec agresji Tse-ven Soonga, który pogwałcił najświętsze prawa każdego narodu do samostanowienia. Wzywam kraje sojuszu wojskowego Paktu Nowej Azji, Bhutanu, Pakistanu i Nepalu o interwencję na forum Organizacji Paktu Demokratycznego, aby poprzeć nasze starania o nałożenie odpowiednich sankcji na Chiny, mieniące się statusem stałego członka Rady Bezpieczeństwa OPD! Ta demokracja wywalczona jeszcze niedawnym hucznym zjednoczeniem kraju to jedynie pozory na wielką skalę, a nacjonaliści układając się z demokratami, znaleźli wspólny język we wcielaniu Turkiestanu, Mongolii a teraz Tybetu! Proszę o przyjazd Iuliu Maniu, sekretarza generalnego OPD tutaj do Thimphu i o stosowne działania, gwarantujące Tybetańczykom obudzenie się we własnym państwie, a nie pod chińską okupacją! (…)

XIV Dalajlama, Bstan’dzin-rgja-mc’o, znajdujący się również w Bhutanie poparł zdecydowanie stanowisko premiera Rimpoche i zaapelował o pomoc do wszystkich krajów świata, którym nie obcy jest los Tybetu.

Przymusowa emigracja dalajlamy i rządu tybetańskiego.​

Aneksja Tybetu przez Chiny spotkała się ze zdecydowanym potępieniem ze strony wszystkich demokratycznych krajów świata, wśród których oprócz czynnych członków Organizacji Paktu Demokratycznego prym wiodły państwa stricto neutralne takie jak Szwecja, Norwegia, Dania, Francja czy Polska. Powściągliwe stanowisko zachowały Stany Zjednoczone oraz kraje latynoamerykańskie poświęcone pielęgnacji izolacjonizmu.

Tytuły prasowe:

„Chiny biorą Tybet!” – „Dagens Nyheter” (Szwecja)
„Soong jednoczy przemocą” – „Aftonbladet” (Norwegia)
„Rozpad OPD” – „Berlingske Tidende” (Dania)
„Dalajlama na wygnaniu” – „Frankurter Rundschau” (RFN)
„Cień wojny na Dalekim Wschodzie” – „Kurier Warszawski” (Polska)
„Dalekowschodni kryzys” – „Rabat News” (Maroko)

22 listopada Indie i Japonia wystąpiły z oskarżycielską mową wobec Chin na forum Zgromadzenia Ogólnego OPD w Montrealu i zaapelowały do państw członkowskich o wykluczenie tego kraju z grona nie tylko stałych członków Rady Bezpieczeństwa ale i organizacji. Maniu znalazł się w Thimphu już 21 listopada i po burzliwym spotkaniu z Rimpoche przekroczył dawną granicę tybetańsko-bhutańską, po czym przedostał się do Czongkingu na rozmowy z prezydentem Chin, Tse-ven Soongiem.

Czongking, Pałac Prezydencki, 22/23 listopada.

Prezydent Chin, Tse-ven Soong w rozmowie z sekretarzem generalnym OPD, Iuliu Maniu.

Maniu: (…) Panie Prezydencie, zgadzając się na zjednoczenie Chin, nie obiecywałem wam w żadnym wypadku moralnego wsparcia w przypadku siłowego przejęcia Tybetu. Przecież to oburzające, że zmusza mnie Pan do zaakceptowania faktu dokonanego!

Soong: Naród tybetański jest na tyle mądry, aby mógł sobie wybrać takich przywódców, którzy zadecydują co tak naprawdę jest w danej chwili opłacalne. Czy odmawia Pan prawa temu narodowi do swobodnego wyboru ustroju? Jeśli w danej sytuacji przedstawiciele Tybetu apelują o pomoc Chin wobec prześladowań jakim są poddawani to chyba nie pozostaje nic innego jak zainterweniować i objąć ich opieką.

Maniu: Skończmy z tą demagogią, czy naprawdę Pan uważa, że świat przejdzie nad tym do porządku dziennego? Ten gwałt polityczny zadany narodowi tybetańskiemu i jego przywódcom może spowodować nieobliczalne skutki polityczne!

Soong: Chiny nadal są stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa OPD, a wcielając Tybet, spełniły jedynie życzenie jego nowych przywódców. Niech Pan też nie zapomina, że interwencja sił OPD w Chinach w latach 1948-1949 spowodowała upadek Pana poprzednika. Czy chce Pan odejść w niesławie jak Eden? A wiem, że myśli Pan o reelekcji w przyszłorocznych wyborach.

Maniu: Mogę myśleć o wielu rzeczach, ale jeśli narodom demokratycznym dzieje się krzywda, to można poświęcić nawet własne marzenia, byle nadal pozostać człowiekiem, nie zaś zapatrzonym w sobie autokratą.

Soong: Chiny nie zrezygnują z posiadanych praw do terytorium Tybetu i o ile OPD będzie dawała wiarę obalonemu premierowi Rimpoche i dalajlamie, o tyle stosunki nasze mogą się popsuć w takim stopniu, który spowoduje zerwanie współpracy. A z tego co wiem to dla OPD każde państwo członkowskie jest teraz drogie w wyniku kryzysu w łonie organizacji, a co dopiero duże Chiny.

Maniu: Ultimatum jakie wystosuje Japonia do Chin to kwestia jeszcze kilku godzin, niech Pan się zastanowi co się tak naprawdę opłaca Chinom.

Soong: Wielokrotnie zgłaszaliśmy swoje pretensje i wygłaszaliśmy mowy w Bostonie czy Montrealu na temat japońskiej okupacji Hajnanu, Makau czy Tajwanu. Wiele razy nie chcieliście dawać wiary chińskiej argumentacji poświęconej prawom naszego kraju do tych terytoriów. Ultimatum Japonii jest ryzykownym zagraniem ale dla niej, ponieważ Chiny to nie ten sam kraj co w 1937 roku, biedny i rozbity, ale będący dużą potęgą przemysłową świata.

Maniu: Indie wraz z Iranem i Azerbejdżanem również mogą wystosować ultimatum do Chin, a ja nie będę mógł tego zablokować. Chciałbym, by miał Pan świadomość tego co zostało uczynione i co może się jeszcze stać. Wcielił Pan kraj z wielowiekową tradycją i rozbito w ten sposób Pakt Nowej Azji. Czy naprawdę Pan myśli, że Pakistan, Afganistan, Bhutan czy Nepal nie wystosują podobnego ultimatum jak Japonia czy Indie?

Soong: Chiny są przygotowane do obrony granic, a mam nadzieję, że OPD w odpowiedni sposób potraktuje potencjalnych agresorów, bądź jeszcze wcześniej zakaże wszelkich pochopnych demonstracji zbrojnych ze strony Japonii czy Indii bądź ich sojuszników, które mogłyby zaognić sytuację. Przypominam, że wcielenie Tybetu do Chin zostało poparte przez naszych sojuszników, Koreę i Filipiny. Liczymy też na przychylne stanowisko Rosji, Syberii oraz krajów byłej sowieckiej Azji Centralnej.

Maniu: Nie pozostaje mi zatem nic innego jak przekazać Panu oficjalne ostrzeżenie Organizacji Paktu Demokratycznego i pewność co do sankcji jakie zostaną nałożone na Chiny (…)

24 listopada już po powrocie Maniu z Czongkingu do Montrealu Zgromadzenie Ogólne OPD wykluczyło z grona swoich członków Republikę Chińską i nałożyło sankcje gospodarcze na ten kraj. Ostrzeżono także Koreę i Filipiny przed dalszym popieraniem chińskiego stanowiska za cenę utraty statusu członka tej organizacji. Japonia wraz z Indiami a także dotychczasowymi sojusznikami Tybetu w Pakcie Nowej Azji (Pakistan, Afganistan, Nepal, Bhutan) oraz krajami w ramach Ligi Azji Centralnej i Unii Indochińskiej wystosowała 6-miesięczne ultimatum do Chin dotyczące wycofania wojsk z Tybetu i przywrócenie temu terytorium niepodległości. W przeciwnym razie „sankcje nabiorą charakteru militarnego”, co jest jednoznacznie rozumiane w tym dokumencie. Ultimatum nie zostało przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne OPD, co sprawia, że jego wykonanie będzie oznaczało upadek tej organizacji. Maniu odwiedza Delhi (26-27.XI.), Kathmandu (28.XI.) oraz Tokio (29-30.XI.), próbując łagodzić stanowisko poszczególnych państw, co przy przekroczonym punkcie krytycznym będzie misją z gatunku niemożliwych.

Aneksja Tybetu przez Chiny (20.XI.).


Meldunek wywiadowczy z Indii.


Meldunek wywiadowczy z Japonii.​

25 listopada zakończono modernizację III Dyonu Lotnictwa Armijnego w ramach Lotnictwa Szturmowego RP (dow. marsz. Heller). Do zakończenia procesu unowocześnienia samolotów bezpośredniego wsparcia lotniczego pozostało przeprowadzić modernizację ostatniego dywizjonu.

Unowocześnienie lotnictwa szturmowego.​

Druga połowa listopada 1953 r. to także kolejne umowy odszkodowawcze, tym razem głównie między Francją a Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi czy Niemcami. Umowa francusko-niemiecka w Le Mans z 19 listopada przewiduje wypłatę przez Francję 1 mld marek z tytułu ogromnych zniszczeń w przemyśle płn. Niemiec oraz zapłatę 1,7 mld marek ze strony Niemiec za poczynione straty podczas okupacji francuskiego terytorium. 24 listopada zostaje podpisana umowa francusko-brytyjska w Rennes o francuskich odszkodowań za bombardowania reaktora pod Birmingham (900 mln funtów szterlingów) i 354 mln funtów szterlingów od strony brytyjskiej za okupację północnej części Francji. 29 listopada w Nowym Jorku umowę odszkodowawczą podpisały Francja i Stany Zjednoczone. USA zobowiązały się do zapłacenia 4,5 mld dolarów odszkodowania za zniszczenie Paryża wskutek ataku nuklearnego oraz za działania zbrojne na terytorium francuskim połączone z rekwizycją dóbr i bezsensownym niszczeniem wielu zabytków architektury.

 

POLSKA AAR

1-15 grudnia 1953

odcinek 388

The preparations
(Przygotowania)​

Świat/Kraj​

Republika Chińska po wyrzuceniu jej z grona stałych członków Rady Bezpieczeństwa OPD jak i samej organizacji (24.XI.) nie zamierza składać broni i tym samym ugiąć się przed japońsko-indyjskim ultimatum popartym przez kraje Paktu Nowej Azji, sojuszników istniejącego jeszcze przed miesiącem suwerennego Tybetu. Korea i Filipiny, sojusznicy chińskiej sprawy złożyli 1 grudnia członkostwo w OPD w ramach protestu przeciw antychińskiej nagonce w tej organizacji i możliwości doprowadzenia do drugiej interwencji. Filipiny rozpoczęły rozmowy z neutralną po zakończeniu IV wojny światowej – Indonezją w celu poparcia sprawy chińskiej i doprowadzeniu przez to do wyrównania proporcji sił na Dalekim Wschodzie. Ma to gwarantować co prawda istnienie zbrojnego pokoju, ale zahamowaniu procesu zmierzającego do wybuchu konfliktu.

Tse-ven Soong rozpoczyna rozmowy z krajami Azji Centralnej skupionymi w tzw. Konwencji z Duszanbe (Kazachstan, Kirgistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Uzbekistan, Tuwinia) w dniach od 29 listopada do 5 grudnia, aby zagwarantować sobie życzliwą neutralność, gdyby doszło do hipotetycznie zakładając zmasowanego ataku Indii i krajów Paktu Nowej Azji od strony Himalajów. Trwają też rozmowy chińsko-rosyjskie i chińsko-syberyjskie mające unormować wzajemne stosunki, zanim Chiny zostaną wciągnięte przez Japonię i Indie w wojenną zawieruchę. Soong ogłosił 5 grudnia mobilizację powszechną chińskich sił zbrojnych, a marynarka wojenna tego kraju ma wkrótce się wzbogacić o 50 nowoczesnych niszczycieli zakupionych w Stanach Zjednoczonych.

Sekretarz generalny OPD, Maniu nie zamierza jednak skończyć swoich rządów równie spektakularnie jak Eden w 1949 r. i w swoim przemówieniu z dn. 3 grudnia br. jeszcze raz odrzucił japońsko-indyjskie ultimatum jako najlepsze rozwiązanie sprawy odzyskania przez Tybet niepodległości. „Nie jest możliwe by Organizacja Paktu Demokratycznego jeszcze raz powtórzyła błąd jaki zdarzył się w latach 1948-1949, a który związany był z chybioną operacją sił wojskowych na terenie Chin” – to zdanie dobitnie podkreśla, że Maniu nie opowiada się za wojną, a indyjsko-japońskie demonstracje zbrojne w Himalajach i na wodach otaczających Chiny uważa za krótkotrwałe zdarzenia. Uważa, że sankcje gospodarcze nałożone na Chiny i obowiązujące wszystkich członków OPD okażą się wystarczające do zadania ciosu pozycji handlu tego kraju, choć jak wiadomo, organizacja ta ma już coraz mniej sygnatariuszy.

Nepal, jedno z państw Paktu Nowej Azji przeżywa w pierwszej połowie grudnia 1953 r. kryzys rządowy związany z jasnym określeniem się co do faktu zaanektowania Tybetu przez Chiny. Umiarkowany w ocenie premier Juddha Rana ustępuje ze stanowiska na rzecz Matriki Koirali, przedstawiciela „jastrzębi”.

Zmiana rządu w Nepalu wywołana ostatnimi wydarzeniami w Tybecie (4.XII.).​

11 grudnia odbywają się natomiast wybory parlamentarne w Republice Korei, gdzie ostatecznie władzę traci jeden z liderów Partii Konserwatywnej, Lee Bom Suk. Zwycięscy liberałowie potwierdzają strategicznie ważny sojusz z Chinami i Filipinami, a nowym premierem tego kraju zostaje Kim Ku. Korea z racji jej położenia geograficznego jest obecnie najbardziej zagrożona atakiem Japonii, która nie zapomniała, że jeszcze niedawno na ulicach Phenianu czy Seulu powiewały bandery z symbolem Wschodzącego Słońca. Październikowe wybory prezydenckie są potwierdzeniem niezmiennej pozycji Li Syng-mana (Syngmana Rhee), którego oficjalne zaprzysiężenie na nową kadencję (1953-1960) nastąpiło 15 grudnia.

Kim Ku nowym premierem Korei (11.XII.).​

Europa Zachodnia, a w szczególności Belgia jest widownią zmiany głowy państwa po uregulowaniu statusu byłego króla tego kraju Leopolda III i zakończeniu rządów przez regenta Karola (2.XII.). Intronizacja nowego władcy Flamandów i Walonów, Baudouina nastąpiła w katedrze brukselskiej 3 grudnia br. w obecności wielu koronowanych głów Europy oraz prezydentów i szefów państw większości krajów świata. Nowy monarcha rekomendował Paula-Henri Spaaka jako odpowiedzialnego za sformowanie nowego rządu Królestwa Belgii. Spaak mógł po niespełna dwóch tygodniach przedstawić w parlamencie skład nowego rządu, który rychło też objął władzę.

Baudouin (Boudewijn) królem Belgii, rząd Paula-Henri Spaaka.​

7 grudnia Królestwo Egiptu przechodzi do historii. Tego właśnie dnia wojskowi pod wodzą gen. Mohammada Naguiba i gen. Gamala Abdela Nasera przejmują władzę w Kairze i Aleksandrii, dwóch najważniejszych miastach tego kraju. Obalony król Faruk szuka pomocy w Izraelu, sojuszniku w ramach Układu Bezpieczeństwa, ale rząd w Tel-Awiwie jest jedynie skłonny do udzielenia schronienia obalonemu władcy wraz z jego rodziną. Faruk apeluje do Maniu o pomoc w odzyskaniu tronu, ale kryzys japońsko-chiński w obecnej chwili przesłania wszystko sekretarzowi generalnemu OPD. Tymczasem Naguib i Naser ogłaszają w Kairze powstanie Zjednoczonej Republiki Egiptu (9.XII.), kraju o silnej władzy prezydenckiej i wycofują się z pełnienia jakiejkolwiek roli w sojuszu alianckim. Egipt szuka teraz porozumienia z Irakiem, Jordanią, Libanem i Syrią, krajami Ententy Bliskowschodniej.

Rząd Zjednoczonej Republiki Egiptu.


Wycofanie się Egiptu ze struktur Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego).​

Warszawa, Belweder, 13 grudnia.

Prezydent-elekt Polski, gen. Kazimierz Sosnkowski w rozmowie z premierem, marsz. Sikorskim.

Gen. Sosnkowski: (…) ostatnie wydarzenia w relacjach Chin z Japonią zdają się potwierdzać tezę o wybuchu konfliktu późną wiosną bądź latem przyszłego roku. Chiński ambasador coraz częściej odwiedza nasze Ministerstwo Spraw Zagranicznych, licząc chyba na zrozumienie ich decyzji związanych z aneksją Tybetu, aniżeli na oficjalne poparcie?

Marsz. Sikorski: Polska na pewno nie będzie wciągała się na własne życzenie w ten rysujący się powoli konflikt, a i powiem niezbicie, że Chiny mimo pozornego otoczenia ze strony Indii i Japonii nie stoją na straconej pozycji. Kluczem będzie obrona wybrzeża morskiego, jeśli to się powiedzie, wówczas powstanie jedynie pat, przeplatany sukcesami jednej bądź drugiej strony w Himalajach czy Indochinach.

Gen. Sosnkowski: Zatem taki konflikt może potrwać lata, jeśli nie dziesięciolecia. Chiny nie ulegną Japonii jak w 1937 roku, a Korea z Filipinami po chińskiej stronie mogą sprawić jeszcze większe zamieszanie na Dalekim Wschodzie.

Marsz. Sikorski: Taka wojna to równocześnie początek tworzenia nowego ładu światowego, bo i Organizacja Paktu Demokratycznego w wyniku wytworzenia się takiej sytuacji straci rację bytu. Polska i nasi sojusznicy mogą zaproponować byłym członkom jak i jeszcze obecnym członkom tej organizacji stworzenie nowej formy wzajemnego bezpieczeństwa światowego. Myślę, że głos Polski liczy się jeszcze na świecie mimo naszego wyjścia ze struktur OPD.

Gen. Sosnkowski: Niewątpliwie masz rację. Posłannictwo Polski wraz z krajami Europy Środkowo-Wschodniej może zaowocować powołaniem czegoś w rodzaju Paktu Demokracji dla krajów europejskich wraz z rozwiązaniem najbardziej palących spraw jak zabór okręgu Bordeaux przez Hiszpanię czy kwestia szybszej odbudowy Europy Zachodniej i Wschodniej ze zniszczeń wojennych. Jeśli to się uda, może być to początkiem tworzenia właściwej wizji Starego Kontynentu, któremu już nigdy nie zagrozi wojna.

Marsz. Sikorski: Wracając do sprawy chińskiej, to nie wydaje mi się, aby Indie czy Japonia rozpoczęły działania wojenne, zbyt wiele utracą, aby wykopać topór nienawiści międzynarodowej na długie dziesięciolecia. Negocjacje dotyczące Tybetu mogą się jeszcze ciągnąć bardzo długo.

Gen. Sosnkowski: Za dziesięć dni odbędzie się moje uroczyste zaprzysiężenie. Chciałbym, aby za moich rządów Polsce nie zagroziła żadna obca potęga. Niewątpliwie warunkiem rozpadu OPD musiałaby być wojna Indii i Japonii z Chinami, a to wytworzyłoby polityczną próżnię i stworzyło szansę dla posłannictwa Polski, cóż za paradoks. Myślę, że Zaleski (min. spr. zagr.), Ty i ja wiemy, że nadrzędną wartością jest pokój nie jakikolwiek konflikt, nawet jeśli rozgrywa się daleko od granic naszego kraju. Obyśmy nie musieli korzystać z takich wydarzeń, nawet jeśli w konsekwencji przyniosą dobrobyt i spokój Europie (…)

10 grudnia Państwowe Zakłady Zbrojeniowe w Starachowicach mieszczące się w Centralnym Okręgu Przemysłowym kończą prace nad opracowaniem projektu wprowadzania nowego typu jednostek zmotoryzowanych, co poprawić ma ogólną mobilność armii. Państwowe Zakłady Lotnicze w Mielcu z kolei rozpoczęły badania technologiczne ulepszonych turboodrzutowych myśliwców eskortowych. Z umów handlowych na uwagę zasługuje kolejna podpisana z Ukrainą na przyjęcie dostaw węgla w ramach wejścia w życie od 1.I.1954 r. paktu gospodarczego Progres w ramach Inicjatywy Srodkowoeuropejskiej.

Nowe badania technologiczne.​

 

POLSKA AAR

16-31 grudnia 1953

odcinek 389

The swearing
(Zaprzysiężenie)​

Świat/Kraj​

Chiny Tse-ven Soonga sobie tylko znanymi sposobami przekonują przy niewątpliwie pewnej pomocy Filipin – Republikę Indonezji do włączenia jej w struktury Unii Dalekowschodniej czyli chińsko-filipińsko-koreańskiego sojuszu militarnego. Odpowiedni dokument akcesyjny zostaje podpisany w Dżakarcie w nocy z 17/18 grudnia br. Indonezja w ten sposób będzie szachowała poczynania Malezji, Tajlandii (Syjamu) i Wietnamu, gdy już dojdzie do wybuchu konfliktu na Dalekim Wschodzie. Rząd Mohammada Hatty przy pełnym poparciu Ahmada Sukarno wypowiedział członkostwo w Organizacji Paktu Demokratycznego z dniem 19 grudnia. Tse-ven Soong ogłasza to wszem i wobec na przemówieniu w Szanghaju 24 godziny później, wygłaszając wybitnie antyjapońską mowę, co niektórzy z dziennikarzy pochodzący z Europy identyfikują wręcz jako prowokację w stosunku do Tokio. Chiny zdają się być ufne w swoje własne siły militarne, przemysł i sojuszników, co stawia ich w dość korzystnych warunkach do obrony swoich granic.

Indonezja w sojuszu z Chinami, Koreą i Filipinami (18.XII.).​

Na Bliskim Wschodzie po wycofaniu się Egiptu z sojuszu alianckiego i jego szukaniu wyjścia z obecnej izolacji, dochodzi wkrótce do spotkania przedstawiciela kairskiego rządu z królem Jordanii, Husajnem (16-17.XII.), który obiecuje szeroką pomoc dyplomatyczną. Owocem tego spotkania są negocjacje egipsko-irackie w Bagdadzie w dniach od 20 do 24 grudnia, które kończą się podpisaniem umowy akcesyjnej wg której Zjednoczona Republika Egiptu dołącza do aliansu Iraku, Syrii, Jordanii i Libanu określanego jako Ententa Bliskowschodnia. Nie ulega wątpliwości, że obecnie to Izrael najbardziej odczuwa zagrożenie z racji przystąpienia Egiptu do nowego sojuszu o antysemickim ostrzu. Rząd w Tel-Awiwie poprosił Układ Bezpieczeństwa (sojusz aliancki) o solidne zabezpieczenie wojskowe, aby ochronić swoje terytorium przed możliwą irredentą ze strony państw sąsiednich. Póki co, dyplomacja brytyjska postarała się o przystąpienie do sojuszu niedawno powstałej Republiki Somalii, która wraz z Etiopią będą strzegły interesów aliantów w Afryce Wschodniej.

Egipt w Entencie Bliskowschodniej (24.XII.).


Somalia w Układzie Bezpieczeństwa (29.XII.).​

Premier Królestwa Jugosławii, Dragisa Cvetković rozpoczął 27 grudnia cykl dwustronnych rozmów z królem Albanii, Zogu I w celu wzajemnego unormowania stosunków dyplomatycznych i jak to określono zakończenia bezsensownych waśni między narodami. Postronni obserwatorzy uważają, że jest to pierwszy krok w celu powiększenia Konferencji Bałkańskiej o Albanię.

Rozmowy jugosłowiańsko-albańskie (od 27.XII.).​

Warszawa, budynek Sejmu, 23 grudnia.

Po ceremonii zaprzysiężenia Prezydenta RP, gen. Kazimierza Sosnkowskiego.

Beck: (…) ufam, Panie Prezydencie, że polityka prowadzona przez Pana przyniesie naszej Ojczyźnie to co Pan zapowiadał w swoim wystąpieniu po zaprzysiężeniu. Zabrakło mi jednak odniesienia do spraw bieżących tj. do spodziewanego konfliktu japońsko-chińskiego. Czy Polska będzie uwikłana w tą dalekowschodnią awanturę?

Gen. Sosnkowski: To, że nie zabrałem głosu w sprawie Dalekiego Wschodu świadczyć może tylko o tym, że Polska potępiając przejęcie Tybetu przez Chiny wykonała już wystarczający krok ku temu by nie wikłać się w konflikt, który jak przewiduję może być długotrwały.

Beck: Z tego co mi wiadomo, Japonia prosi demokracje europejskie o udzielenie jej poparcia wyrażonego nie tylko w słowach czy deklaracjach, podobne sugestie można znaleźć w wypowiedziach chińskich polityków. Co będzie, gdy jakiś europejski kraj zechce wziąć udział w tej antychińskiej nagonce?

Gen. Sosnkowski: Stanowisko Polski jest niezmienne i relacje między Sikorskim a moją skromną osobą pozwalają zachować pewność co do pełnej i stałej neutralności naszego kraju.

Beck: Napięcie na Kresach nie zostało jeszcze okiełznane, czy nie lepszym rozwiązaniem od siłowego załatwienia sprawy, nie wydaje się być przyznanie szerszych praw ludności Polesia czy Białorusi?

Gen. Sosnkowski: To Pański punkt widzenia, tym się różniliśmy, gdy prowadziliśmy kampanie wyborcze. Rzeczpospolita Polska to kraj wielu mniejszości, więc daleko idące propozycje przekształcenia kraju w republikę federacyjną są może i adekwatniejsze, ale i nie pozbawione pewnego czynnika zagrożenia. W pewnym momencie mogłoby się przecież okazać, że Polacy nie są gospodarzami we własnym kraju, dlatego też dominująca pozycja narodu polskiego władającego licznymi mniejszościami na Kresach jest jak najbardziej do przyjęcia dla zachowania jedności Rzeczpospolitej.

Beck: Życzę wytrwałości w pełnieniu trudnego i wymagającego urzędu, Panie Prezydencie, niech Pan przyjmie moje szczere gratulacje.

Gen. Sosnkowski: Dziękuję. Pomyślność losów Polski zawsze będzie moim pierwszym obowiązkiem (…)

20 grudnia zostaje zakończona modernizacja polskich sił lotnictwa szturmowego. Tego dnia oddano do użytku unowocześnione wersje PZL P-44 Jaskółka typu B. IV Dyon Lotnictwa Armijnego został wyposażony w te samoloty jako ostatnia polska jednostka lotnicza w tym roku. Uroczystość uświetniła obecność premiera RP, marsz. Sikorskiego. Osiem dni później Fabryka Broni w Radomiu zakończyła prace nad dokumentacją poświęconą tzw. powojennemu typowi brygady artylerii przeciwlotniczej, a trzy dni później w ostatnim dniu 1953 r. Węgry przekazały polskim władzom swój własny raport z równolegle prowadzonych prac i wynika z tego jednoznacznie, że jest on lepszy od zakończonego polskiego projektu. 29 grudnia Państwowa Wytwórnia Samolotowa rozpoczęła prace nad tajnym projektem dotyczącym wprowadzenia do wyposażenia lotnictwa rakiet powietrze-ziemia. Umożliwi to stworzenie specjalnych sił lotnictwa szturmowego mogącego wykryć i zniszczyć wrogie okręty podwodne.

Postępy w modernizacji lotnictwa.


Rozpoczęcie badań nad rakietami powietrze-ziemia.


Węgierski podarunek dla władz RP.​

Stan sił lądowych Wojska Polskiego na 31 grudnia 1953 r.

Łączna liczba dywizji: 42
-piechoty: 34 (wszystkie zmodernizowane do wz. 51)
-dowodzenia: 1
-zmotoryzowanych: 1
-zmechanizowanych: 1
-pancernych: 1
-milicji (wojsk kolonialnych): 4

-brygad: 7 (3 ppanc, 2 ciężkich czołgów, 1 plot., 1 art. samobieżnej).

Sformowano dywizję dowodzenia stacjonującą w okręgu warszawskim, rozwiązano dwie dywizje wojsk kolonialnych wskutek ogłoszenia niepodległości Somalilandu (Somalii) z 1.VIII.1953. Nie przewiduje się w następnym roku rozbudowy wojsk lądowych.

Stan jednostek morskich Polskiej Marynarki Wojennej na 31 grudnia 1953 r.

Łączna ilość okrętów: 26
-lotniskowce: 1
-krążowniki lekkie: 2 (nowoczesne)
-niszczyciele: 7 (w tym cztery nowoczesne)
-okręty podwodne: 10 (w tym cztery nowoczesne)
-transportowiec: 6 (40 transportowców oddanych na użytek Polskiej Floty Handlowej).

W perspektywie budowa trzech nowoczesnych niszczycieli, dwóch nowoczesnych krążowników lekkich, jednego krążownika ciężkiego i okrętu liniowego.

Stan sił powietrznych Polskiego Lotnictwa Wojskowego na 31 grudnia 1953 r.

Łączna ilość dywizjonów: 9
-bombowce: 4 (najnowocześniejszy Dywizjon Warszawski; ulepszone 4 brygady myśl. eskort.)
-myśliwce: 1 (turboodrzutowce)
-bezpośredniego wsparcia: 4 (wszystkie zmodernizowane)

-brygady lotnicze: 1 (nowoczesna; na pokładzie lotniskowca ORP Władysław IV)

Zakończono modernizację samolotów szturmowych, sformowano od podstaw Dywizjon Warszawski. W perspektywie sformowanie trzech dywizjonów myśliwskich oraz modernizacja lotnictwa bombowego.



---------------------------------------------

Drodzy czytelnicy!

Zakończyłem część zasadniczą Polska AAR /od 1936 r./ mieszczącą się w ramach Hearts of Iron II Doomsday okresu 1936-1953. Przed wami teraz 11 odcinków specjalnych podsumowujących opisywane dzieje, a później 240 odcinków dotyczących lat 1954-1963 w ramach Hearts of Iron II Armageddon, po czym nastąpi zamknięcie całości tego aara (640 odcinków).

Przypomnę jeszcze tematykę 11 odcinków specjalnych:

-odc. 390 – streszczenie wydarzeń 1936-1939 + bonus: mapa polityczna Afryki 1953 wraz z przeglądem ustrojów i aktualnych gabinetów rządowych.

-odc. 391 – streszczenie wydarzeń 1939-1944 + bonus: mapa polityczna Ameryki Płn. i Płd. 1953 wraz z przeglądem ustrojów i aktualnych gabinetów rządowych.

-odc. 392 – streszczenie wydarzeń 1944-1946 + bonus: mapa polityczna Australii i Oceanii 1953 wraz z przeglądem ustrojów i aktualnych gabinetów rządowych.

-odc. 393 – streszczenie wydarzeń 1946-1950 + bonus: mapa polityczna Azji 1953 wraz z przeglądem ustrojów i aktualnych gabinetów rządowych.

-odc. 394 – streszczenie wydarzeń 1950-1953 + bonus: mapa polityczna Europy 1953 wraz z przeglądem ustrojów i aktualnych gabinetów rządowych.

-odc. 395 – wojna morska podczas II wojny światowej (szczegółowe podsumowanie osiągnięć flot uczestniczących w wojnie, zestawienie zatopionych okrętów przez flotę i lotnictwo, zestawienie strat flot, osiągnięcia 10 najlepszych okrętów).

-odc. 396 – wojna morska innych konfliktów (wojna domowa w Hiszpanii 1936-1939, wojna niemiecko-włoska 1936-1937, wojna japońsko-chińska 1937-1944, wojna japońsko-sowiecka 1939-1944, 1948-1949, III wojna światowa 1944-1946, zestawienie zatopionych okrętów przez flotę i lotnictwo, zestawienie strat flot, osiągnięcia 10 najlepszych okrętów, zbiorcze zestawienie strat morskich w konfliktach zbrojnych 1936-1953).

-odc. 397 – wojna morska podczas IV wojny światowej (szczegółowe podsumowanie osiągnięć flot uczestniczących w wojnie, zestawienie zatopionych okrętów przez flotę i lotnictwo, zestawienie strat flot, osiągnięcia 10 najlepszych okrętów).

-odc. 398 – postacie i ich wkład w politykę (podsumowanie osiągnięć polityków wszystkich krajów świata na tle wydarzeń lat 1936-1953).

-odc. 399 – historia wybuchów nuklearnych (Dar Fur – Czengdu – Guiyang – Nowosybirsk – Paryż – Moskwa – Berlin) + bonus: Polska lat 1936-1953 (gospodarka, społeczeństwo, polityka zagraniczna, polityka wewnętrzna, kultura, sport).

-odc. 400 – sojusze militarne 1936-1953 (historia, cele i upadek aliansów wojskowych. Organizacje gospodarcze).

 

POLSKA AAR

I odcinek specjalny

odcinek 390

Streszczenie wydarzeń 1936-1939​

Ostatnie lata pokoju światowego
I.1936-VIII.1939​

1936​

-2.I. – przekazanie przez Cesarstwo Mandżukuo okręgu Xilinhot Cesarstwu Japonii.
-21.I. – śmierć króla Wielkiej Brytanii i Irlandii Płn., Jerzego V. Nowym królem Edward VIII.
-6-16.II. – IV Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Garmisch-Partenkirchen (Niemcy).
-13.II. – wojskowy zamach stanu w Nikaragui, prezydentem Carlos Brenes Jarquin, faktycznym dyktatorem Anastasio Somoza.
-17.II. – zwycięstwo Frontu Ludowego w wyborach parlamentarnych w Republice Hiszpanii.
-21.II. – prawicowy zamach stanu w Grecji: dyktatorem kraju Joannis Metaxas.
-26.II. – nieudany wojskowy zamach stanu w Japonii tzw. incydent 2-26.
-III. – remilitaryzacja Nadrenii.
-15.III. – incydent Xi’an w Chinach – umowa „Przywódca za pokój” - zwolnienie szefa nacjonalistów chińskich, Czang Kaj-szeka z niewoli u komunistów w zamian za podpisanie rozejmu; zakończenie konfliktu nacjonalistów z komunistami.
-19.III. – śmierć Eleftheriosa Venizelosa, wielokrotnego premiera Grecji – żałoba narodowa w tym kraju.
-22.III. – w wyniku powikłań grypowych umiera George H. Dern, minister wojny w rządzie USA.
-16.IV. – zdobycie Addis Abeby przez wojska włoskie i aneksja Cesarstwa Etiopii; przybranie tytułu cesarza Etiopii przez Wiktora Emanuela II, początek istnienia Włoskiej Afryki Wschodniej.
-22.IV. – demokratyczny zamach stanu w Boliwii dokonany przez partię socjaldemokratyczną (Enrique Finot, David Toro Ruilova).
-12.V. – wybory parlamentarne w Kostaryce i wynikające z nich zwycięstwo partii lewicowej pod wodzą Tobiasa Zuniagi Montufara.
-1.VI. – prawicowy zamach stanu w Japonii, powstanie nowego państwa faszystowskiego, premierem Hirota Koki.
-11.VI. – zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych w Czechosłowacji, premierem Milan Hodża.
-12.VI. – wygrana Frontu Ludowego w wyborach parlamentarnych we Francji, premierem Leon Blum.
-20.VI. – gabinet przejściowy w Szwecji tzw. Rząd Letni pod przewodnictwem Axela Pehrssona-Bramstorpa; początek wojny Kwang-Si przeciw Nacj. Chinom i Xibei San Ma.
-21.VI. – prawicowy zamach stanu na Kubie, prezydentem kraju Miguel Gomez y Arias; rewolucja lewicowa w Paragwaju, objęcie rządów przez Rafaela Franco i Eugenio Garay.
-18.VII. – wybuch wojny domowej w Hiszpanii między republikanami a nacjonalistami.
-19.VII. – hiszpańscy nacjonaliści przyjmują ustrój faszystowski.
-21.VII. – śmierć jednego z przywódców hiszpańskich nacjonalistów, gen. Sanjurjo w wyniku katastrofy lotniczej w Portugalii; podpisanie umowy wojskowej między Nacj. Hiszpanią a Niemcami o dostarczeniu surowców i sił wojskowych; umowa wojskowa nacjonalistów z Hiszpanii z Włochami w sprawie pomocy militarnej i gospodarczej; odrzucenie prośby Republiki Hiszpanii o pomoc militarną przez Francję.
-22.VII. – podpisanie umowy wojskowej między Rep. Hiszpanii a ZSRR o dostarczeniu surowców i wojsk określanych jako Brygady Międzynarodowe.
-24.VII. – odmowa Wielkiej Brytanii w sprawie bezpośredniego uczestnictwa w hiszpańskiej wojnie domowej po stronie republikanów.
-VIII. – likwidacja oporu Basków przez hiszpańskich nacjonalistów; zdobycie stolicy Kwang-Si, Guilin i ważnego portu, Guangzhou przez wojska Czang Kaj-Szeka.
-1-16.VIII. – XI Letnie Igrzyska Olimpijskie w Berlinie.
-20.IX. – fiasko konferencji helsińskiej min. spr. zagr. Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czechosłowacji, Rumunii, Węgier, Austrii, Jugosławii, Bułgarii, Albanii i Grecji poświęconej zagrożeniu ze strony Niemiec i ZSRR.
-23.IX. – pokój między Kwang-Si a Nacj. Chinami, część płd. Chin z Guangzhou pod kontrolą Czang Kaj-Szeka.
-29.IX. – koniec eksperymentalnego Rządu Letniego w Szwecji – premierem ponownie Per Albin Hansson.
-X. – zatrzymanie ofensywy nacjonalistów pod Madrytem, pewna stabilizacja frontu.
-11.X. – zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych w Finlandii, premierem Toivo Kivimaki.
-30.X. – początek wojny austriacko-węgierskiej.
-XI. – przebicie się sił nacjonalistów pod Tarragoną i zdobycie przez nich Walencji.
-XI. – początek węgierskiego oblężenia Wiednia.
-1.XI. – nagła zmiana rządu w Peru, prezydentem Oscar Benavides Larrea, premierem Ernesto Montagne Sanchez.
-4.XI. – Alf. M. Landon nowym prezydentem USA.
-16.XI. – rewolucja panamska: prezydentem Juan Demostenes Arosemena.
-21.XI. – śmierć Juana Antonio Primo de Rivery, jednego z przywódców hiszpańskich nacjonalistów w zamachu urządzonym przez republikanów.
-30.XI. – wypowiedzenie wojny Austrii przez Włochy.
-XII. – Tyrol zdobyty przez wojska włoskie.
-3.XII. – wypowiedzenie wojny Włochom przez Niemcy.
-11.XII. – załagodzenie kryzysu dynastycznego w Wielkiej Brytanii, małżeństwo króla Edwarda VIII uznane za morganatyczne; zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych w Irlandii, premierem Eamon de Valera; wojskowy zamach stanu na Kubie – przejęcie władzy przez Fulgencio Batistę.

1937​

-I. – likwidacja tzw. frontu śródziemnomorskiego przez nacjonalistów hiszpańskich, rosnąca przewaga faszystów; zwycięstwo prawicy podczas wyborów parlamentarnych w Hondurasie, premierem Carlos Alberto Ucles.
-II. – nacjonaliści coraz bliżej zwycięstwa w wojnie domowej w Hiszpanii – spodziewane oblężenie wojsk republikańskich w tzw. Starej Kastylii.
-III. – postępująca ofensywa sił nacjonalistycznych w Hiszpanii: zdobycie m.in. Badajoz.
-18.III. – śmierć Austena Chamberlaina, wieloletniego ministra w rządach Wielkiej Brytanii, członka Partii Konserwatywnej.
-6.IV. – rezygnacja gubernatora Związku Płd. Afryki, George'a Herberta Hyde'a Villiersa z funkcji; następcą sir Patrick Duncan.
-11.IV. – zdobycie Wiednia przez wojska węgierskie.
-14-19.IV. – wojska austriackie na przedpolach Budapesztu.
-26.IV. – zdobycie Madrytu przez nacjonalistów Francisco Franco.
-30.IV. – reorganizacja rządu Nacj. Hiszpanii: opowiedzenie się za polityką neutralności.
-IV. – początek niemieckiej ofensywy w Alpach.
-22.V. – zdobycie Grazu przez Węgrów i aneksja wschodniej Austrii; zach. Austria w granicach III Rzeszy.
-5.V. – powrót Legionu Condor do Niemiec; ewakuacja Corpo Truppe Volontarie do Włoch (dywizjony bombowe).
-11.V. – Giuseppe Motta prezydentem Szwajcarii.
-V. – ofensywa niemiecka w płn. Włoszech: zdobycie Mediolanu, Bolonii, Genui i Turynu.
-1.VI. – wojskowy zamach stanu w Boliwii – dyktatura gen. Germana Buscha Beccery.
-11.VI. – zwycięstwo partii rządzącej Paula von Zeelanda w wyborach parlamentarnych w Belgii.
-15.VI. – wojska niemieckie wkraczają do Rzymu.
-24.VI. – Rzeczpospolita Polska wchodzi do sojuszu z Wielką Brytanią i Francją.
-27.VI. – Wehrmacht zajmuje włoską bazę marynarki wojennej w Tarencie.
-VII. – opanowanie całego Płw. Apenińskiego przez wojska niemieckie.
-6.VII. – incydent na moście Marco Polo w Pekinie: początek wojny japońsko-chińskiej; Szansi, Xibei San Ma i Kwang-Si po stronie Nacj. Chin, Mandżukuo po stronie Japonii.
-7.VII. – „Pitman Act” w USA – program pomocy dla Czang Kaj-Szeka przyjęty przez Nacj. Chiny.
-12.VII. – reformy wojskowe w USA; zapoczątkowanie przenosin przemysłu do centrum Chin.
-13.VII. – zjednoczony front w Chinach: opowiedzenie się Sinciangu-Ujgur, Junnanu i komunistów Mao Tse-Tunga po stronie Czang Kaj-Szeka.
-16.VII. – odrzucenie sowieckiej pomocy w ramach „Operacji Zet” przez Nacj. Chiny.
-26.VII. – zajęcie Pekinu przez wojska japońskie.
-27.VII. – anektowanie militarystycznego państwa Szansi przez Nacj. Chiny.
-13.VIII. – zajęcie Sycylii przez wojska niemieckie – kapitulacja Włoch.
-14.VIII. – ucieczka Wiktora Emanuela III do Tunisu i oddanie pełnomocnictw włoskiej generalicji; utworzenie separatystycznej Faszystowskiej Republiki Libii przez gen. Nasi i Garibaldi; Libia w stanie wojny z Niemcami.
-15.VIII. – secesja Włoskiej Afryki Wschodniej jako Odnowionego Cesarstwa Etiopii z rasem Tigre jako Lidź Johannesem na tronie; Etiopia wypowiada wojnę Niemcom.
-16.VIII. – uprowadzenie Mussoliniego przez niemieckich szpiegów w Etiopii.
-17.VIII. – Mussolini na czele marionetkowego państwa w Italii - utworzenie Włoskiej Republiki Socjalnej ze stolicą w Mediolanie; czystka w Mongolskiej Republice Ludowej na wzór stalinowskich procesów z lat 30-tych.
-3.IX. – żałoba narodowa w Norwegii po odejściu wybitnego polityka, Jacoba van der Lippe.
-11.IX. – zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych w Norwegii: premierem Johan Nygaardsvold.
-12.IX. – decyzja Czang Kaj-Szeka o zniszczeniu tam na ziemiach Huayuanków co ma na celu powstrzymanie japońskiej ofensywy za rzeką Huang-Ho.
-21.IX. – zdobycie Szanghaju przez wojska japońskie; śmierć feldm. Ericha von Ludendorffa, jednego z wielkich dowódców I wojny światowej.
-X. – ofensywa wojsk chińskich przyczynia się do odepchnięcia sił japońskich z okolic Nankinu i udaremnia przejęcie Płw. Szantung.
-1.X. – wojskowy zamach stanu w Ekwadorze – władzę przejmuje junta gen. Gilberto Enriqueza Gallo.
-11.X. – wygranie wyborów parlamentarnych i prezydenckich przez Getulio Vargasa w Brazylii – początek dyktatury.
-XI. – przeniesienie stolicy Nacj. Chin z Nankinu do Czongkingu; wojna etiopsko-niemiecka: ofensywa Wehrmachtu w stronę Addis Abeby.
-4.XI. – pseudoniezależność Mongolii Wewnętrznej czyli tzw. Państwa Munc-Zjan w płn. Chinach; Mongolia Wewnętrzna wypowiada wojnę Nacj. Chinom i ich sojusznikom.
-12.XI. – zwycięstwo konserwatystów w wyborach parlamentarnych w Australii, Joseph Lyons nadal premierem.
-20-25.XI. – krótkotrwała okupacja Nankinu przez wojska japońskie.
-11.XII. – przyśpieszone wybory parlamentarne w Irlandii – premierem ponownie Eamon de Valera.
-18.XII. – rozbicie floty Nacj. Chin przez japońskie okręty wojenne w bitwie na Morzu Południowochińskim.

1938​

-5.I. – nagła zmiana rządu w Urugwaju, nowym premierem Alfredo Baldomir.
-7.I. – afera gen. von Blomberga w Niemczech zakończona jego dymisją ze stanowiska szefa sztabu, następcą gen. Ludwig Beck.
-30.I. – dymisja min. spr. zagr. Wielkiej Brytanii, Anthony Edena, lord Halifax nowym ministrem.
-5.II. – uznanie niepodległości Mandżukuo przez Niemcy; odwołanie niemieckiej misji wojskowej gen. von Falkenhausena z Nacj. Chin;
-II. – ofensywa wojsk japońskich na Płw. Szantung.
-3.III. – czystka w armii ZSRR podyktowana chorymi urojeniami Stalina i osobistą nienawiścią do poszczególnych dowódców (w jej wyniku pozbyto się 35 tysięcy utalentowanych dowódców czyli ok. połowy całego korpusu oficerskiego – z tego: 3 marszałków, 13 dowódców armii, 220 dowódców brygad; procentowo stracono 90% generałów i 80% pułkowników).
-18.IV. – likwidacja okrążonych oddziałów chińskich na Płw. Szantung.
-21.IV. – wojska japońskie ponownie zdobywają Nankin.
-30.IV. – opanowanie Xi’an – ważnego centrum przemysłu w środkowych Chinach przez Japończyków.
-V. – wielka ofensywa chińska: odbicie Nankinu, Suzhou, Szanghaju i Xi’an.
-7.V. – omyłkowe zbombardowanie amerykańskiej kanonierki „Panay” przez japońskie bombowce – oficjalne przeprosiny cesarskiego rządu i wypłacenie odszkodowań.
-12.V. – Johannes Baumann prezydentem Szwajcarii.
-13.V. – śmierć Ramona Franco Bahamonde, brata gen. Franco, jednego z pionierów hiszpańskiego lotnictwa w katastrofie lotniczej.
-22.V. – kryzys polityczny w Rumunii, patriarcha Miron Cristea nowym premierem.
-10.VI. – przyśpieszone wybory parlamentarne we Francji – ponowne zwycięstwo Frontu Ludowego pod przewodnictwem Bluma.
-11.VI. – zwycięstwo socjaldemokratów w wyborach parlamentarnych w Chile (Pedro Aguirre Cerda); wojskowy zamach stanu w Nikaragui autorstwa Anastacio Somozy; wygrana prawicy w wyborach parlamentarnych w Dominikanie (Manuel de Jesus Troncoso).
-18.VI. – japońskie kontrnatarcie przyczynia się do zdobycia Xi’an w centrum Chin.
-26.VI. – zdobycie Addis Abeby przez wojska niemieckie i likwidacja Odnowionego Cesarstwa Etiopii, powstanie Niemieckiej Afryki Wschodniej, ucieczka cesarza Etiopii, Lidź Johannesa do Chartumu (Sudan Anglo-Egipski).
-7.VII. – ponowne opanowanie Szanghaju przez wojska japońskie.
-VII. – kolejna kontrofensywa chińska zakończona fiaskiem wskutek nie zamknięcia kotła pod Szanghajem i Suzhou.
-VIII. – ofensywa sił japońskich pod Fuyang i Kaifeng w środkowych Chinach.
-12.VIII. – zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych w Kolumbii (Eduardo Santos Montejo).
-9.IX. – śmierć jednego z przywódców faszystowskiej Hiszpanii, Miguela Cabanellosa Ferrera.
-14.IX. – incydent sowiecko-japoński nad jeziorem Chasan (Changfukeng).
-22.IX. – umiera Oscar Westover, były min. lotnictwa w rządzie USA.
-26.IX. – zdobycie Suzhou przez wojska japońskie – ponowna ofensywa sił cesarskich.
-29.IX. – załagodzenie kryzysu sudeckiego między Czechosłowacją a Niemcami – zniesienie bariery celnej i kontroli granicznej w Sudetach, autonomia dla ludności niemieckiej w Czechosłowacji.
-8-19.X. – odzyskanie Szanghaju przez wojska chińskie.
-X. – ofensywa japońska: ponowna okupacja Szanghaju i Nankinu.
-12.X. – zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych w Związku Płd. Afryki, premierem Ian Smuts.
-30.X. – pokój między Niemcami, Włoską Republiką Socjalną a Libią na warunkach status quo ante.
-11.XI. – śmierć Mustafy Kemala zw. Ataturk, twórcy Republiki Tureckiej; zwycięstwo socjaldemokracji w wyborach parlamentarnych w Danii, premierem Thorvald Stauning.
-XII. – ofensywa japońska w płd. Chinach – zajęcie Quzhou.

1939​

-I. – kontynuacja japońskiej ofensywy na płd. Chin – m.in. opanowanie Wenzhou.
-6.I. – Wiaczesław Mołotow nowym min. spr. zagr. ZSRR po odejściu Maksyma Litwinowa.
-7.I. – rezygnacja Hjalmara Schachta z funkcji min. przemysłu III Rzeszy, zastępuje go Walter Funk.
-6.II. – kryzys rządowy w Jugosławii po rezygnacji premiera Milana Stojadinovicia, nowym premierem Dragiša Cvetković.
-21.II. – przewrót wojskowy w Paragwaju autorstwa gen. Jose Estigarribia Insaurralde.
-III. – kolejny okres wzmożonej ofensywy japońskiej w Chinach – przejęcie kontroli m.in. nad Fuzhou.
-24.III. – żądania Niemiec wobec Litwy o przekazanie im Memla (Kłajpedy), Litwa godzi się na ultimatum i oddaje Kłajpedę Niemcom.
-4.IV. – król Iraku, Ghazi ginie w wypadku samochodowym, regencja Abd al-Illaha.
-8.IV. – śmierć premiera Australii, Josepha Lyonsa - następcą Earl Page.
-11.IV. – zwycięstwo prawicy Pietera Gerbrandy’ego w wyborach parlamentarnych w Holandii.
-14.IV. – zdobycie dużego ośrodka przemysłowego Chin – Hankou przez wojska japońskie.
-V. – rozbicie armii chińskich w trzech kotłach pod Shangrao, Quanzhou i Wuchang.
-2.V. – wojskowy zamach stanu w Syjamie przeprowadzony przez marszałka Luang Phibunsongkhrama, Syjam kolejnym państwem faszystowskim w Azji.
-12.V. – Philip Etter prezydentem Szwajcarii.
-23.V. – śmierć niemieckiego dramaturga, sympatyka komunizmu, Ernsta Tollera.
-VI. – ofensywa armii japońskiej w środkowych Chinach – zdobycie m.in. Changde.
-1.VI. – kryzys polityczny w Argentynie – gen. Roberto Ortiz dyktatorem.
-25.VI. – incydent graniczny między ZSRR a Japonią tzw. Incydent Nomonhan (rzeka Chałchyn-Goł) przeradza się w wojnę między tymi krajami. Za Japonią opowiada się Mandżukuo i Mongolia Wewnętrzna, za ZSRR – Mongolska Republika Ludowa i Tannu-Tuwa.
-VII. – kolejny miesiąc japońskiej ofensywy w Chinach – zdobycie Huaihua, Chao’an i Enshi.
-8.VII. – śmierć sekretarza marynarki USA, Claude’a Swansona.
-30.VII. – Władywostok zdobyty przez wojska japońskie.
-VIII. – kontrofensywa wojsk chińskich przynosi im pewien przełom na froncie wojny z Japonią; japońska okupacja wsch. części Mongolii, wojska ZSRR kontrolują płn. część Mandżukuo, zagłada sowieckiej Floty Dalekomorskiej w 2 bitwach pod Cuszimą.
-23/24.VIII. – podpisanie paktu o nieagresji między Niemcami a ZSRR tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow dotyczący rozgraniczeń stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej po przekształceniach politycznych.

BONUS

AFRYKA – MAPA POLITYCZNA (1953)​

Kolonie i terytoria zależne: Kongo Belgijskie, Ruanda-Urundi (Belgia), Wyspy Zielonego Przylądka (USA), Gambia (Wielka Brytania), Gwinea Portugalska, Fernando Po i Wyspy Św. Tomasza i Książęca (Wielka Brytania), Wyspa Wniebowstąpienia (Wielka Brytania), Święta Helena (Wielka Brytania), Tristan da Cunha and Gough (Wielka Brytania), Seszele (Wielka Brytania), Sokotra (Polska), Polska Afryka Zachodnia, Komory (Wielka Brytania), Reunion (RFN), Mauritius (Wielka Brytania), Wyspy Kanaryjskie (Hiszpania), Tunezja (Włochy).


Afryka w latach 1936-1953 przeszła ogromne zmiany terytorialne. Przede wszystkim wskutek zakończenia wojen światowych i uzyskania przez ludność afrykańską większej świadomości narodowej, co zaowocowało w konsekwencji zaprowadzeniem procesu dekolonizacji. Oprócz istniejącej wcześnie Liberii, Związku Południowej Afryki (od 7.IV.1948 Republiki Południowej Afryki) i Etiopii niepodległość uzyskały następujące kraje:

-Libia (14.VIII.1937)
-Egipt (1.XI.1946)
-Maroko (16.XI.1946)
-Tunezja (20.III.1947)
-Madagaskar (2.II.1948)
-Wielki Gabon (2.II.1948)
-Mali (2.II.1948)
-Afryka Równikowa (2.II.1948)
-Benin-Sahel (2.II.1948)
-Gwinea (2.II.1948)
-Kamerun (2.II.1948)
-Nigeria (20.II.1948)
-Sierra Leone (20.II.1948)
-Ghana (20.II.1948)
-Sudan (20.II.1948)
-Mozambik (18.III.1948)
-Wspólnota Wschodnioafrykańska (19.III.1948)
-Rodezja (22.III.1948)
-Algieria (23.X.1951)
-Somalia (1.VIII.1953)

Aktualne rządy Maroka, Algierii, Libii, Sudanu, Afryki Równikowej i Beninu-Sahel.


Aktualne rządy Mali, Gwinei, Sierra Leone, Liberii, Ghany i Nigerii.


Aktualne rządy Kamerunu, Gabonu, Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, Etiopii, Somalii i Rodezji.


Aktualne rządy RPA, Mozambiku, Madagaskaru i Egiptu.​

 

POLSKA AAR

II odcinek specjalny

odcinek 391

Streszczenie wydarzeń 1939-1944​

II wojna światowa
1.IX.1939-16.II.1944​

1939​

-1.IX. – Niemcy i zależna od nich Włoska Republika Socjalna wypowiadają wojnę Polsce – początek II wojny światowej, po stronie Polski opowiadają się Francja, Wielka Brytania wraz z dominiami (Indie Bryt., Związek Płd. Afryki, Kanada, Australia, Nowa Zelandia) i krajami zależnymi (Irak, Jemen, Oman, Bhutan, Nepal).
-5.IX. – opanowanie Wielkopolski przez wojska niemieckie – ofensywa na Warszawę.
-8.IX. – krótkotrwała kontrola wojsk polskich nad Elblągiem i wycofanie się na teren płn. Mazowsza.
-9.IX. – Łódź pod okupacją niemiecką.
-IX. – kres polskiej floty nawodnej w starciu z Kriegsmarine na wodach Zatoki Gdańskiej, ewakuacja 6 polskich okrętów podwodnych do Anglii; kryzys rządowy w Związku Południowej Afryki w związku z wypowiedzeniem wojny Niemcom, dymisja ministra Hertzoga, germanofila.
-14.IX. – przełamanie oporu wojsk polskich przez Niemców pod Toruniem.
-23.IX. – rezygnacja min. zbrojeń, Iana Mackenzie w rządzie Kanady, reorganizacja rządu.
-24-27.IX. – obrona Warszawy.
-28.IX. – zdobycie Krakowa i Warszawy przez wojska niemieckie, kapitulacja stolicy Polski.
-X. – zdobycie Xi’an i Guilin, stolicy Kwang-Si przez wojska japońskie; Brytyjczycy tracą lotniskowiec „Courageous” w bitwie morskiej u wybrzeży Danii.
-2.X. – realizacja Paktu Ribbentrop-Mołotow: podział ziem polskich między Niemcy i ZSRR.
-11.X. – zwycięstwo partii Getulio Vargasa w przyśpieszonych wyborach parlamentarnych w Brazylii; zaanektowanie terytorium Kwang-Si przez rząd Czang Kaj-Szeka.
-X. – ofensywa wojsk mongolsko-sowieckich na Dalekim Wschodzie, odzyskanie części wsch. Mongolii; reforma armii przyjęta przez Kongres USA.
-XI. – zwycięskie boje wojsk alianckich z Niemcami na froncie w Etiopii pod Jimą, Asmarą i Mogadiszu.
-18.XI. – Czechosłowacja opowiada się za ścisłą neutralnością i odmawia przystąpienia do sojuszu z aliantami.
-XII. – ofensywa wojsk alianckich w Etiopii, kocioł pod Moyale, zdobycie Adui i Bardery.
-11.XII. – wygrana prawicy w wyborach parlamentarnych w Finlandii (Risto Ryti).
-28.XII. – przejęcie Władywostoku przez wojska sowieckie wskutek ofensywy zimowej.

1940​

-4.I. – śmierć kilkukrotnego prezydenta Szwajcarii, Giuseppe Motty – żałoba narodowa.
-16.I. – wprowadzenie embarga na dostawy ropy naftowej do Japonii przez USA.
-20.I. – incydent z niemieckim transportowcem „Altmark” zatrzymanym przez brytyjski niszczyciel „Cossack” na wodach terytorialnych Norwegii; protest Norwegii wobec naruszenia jej neutralności; przemówienie Hitlera gwarantujące niezależność krajów skandynawskich.
-26.I. – ofensywa chińska – odbicie miasta Xi’an przez oddziały Czang Kaj-Szeka.
-I. – przełamanie frontu w kampanii abisyńskiej – zdobycie Moyale i Dire Dawa przez aliantów.
-2.II. – wojskowy zamach stanu w Ekwadorze – dojście do władzy gen. Julio Enrique Moreno.
-9.II. – wyzwolenie Addis Abeby przez wojska brytyjskie (lord John Gort).
-12.II. – śmierć gubernatora Kanady, Johna barona Tweedsmuir wskutek udaru mózgu; następcą Alexander Cambridge lord Athlone.
-II. – kontrofensywa japońska w Chinach – odzyskanie kontroli nad Xi’an i zdobycie Guangzhou (w kotle pod Bao’an zamknięto 24 dywizje chińsko-junnańskie).
-28.II. – restytucja Cesarstwa Etiopii ze stolicą w Addis Abebie (powrót Hajle Sellasje, wydanie uzurpatora Lidź Johannesa władzom etiopskim, włączenie Erytrei do Etiopii, Somali pod okupacją brytyjską).
-III-VII. – operacje przetransportowania drogą morską dywizji alianckich uczestniczących w kampanii abisyńskiej (etiopskiej) na teren Francji.
-12.III. – wybory parlamentarne w Kanadzie – zwycięstwo partii Mackenzie Kinga, który zostaje nowym premierem tego kraju.
-19.III. – przemówienie Hitlera w Reichstagu o poprawie stosunków z krajami skandynawskimi.
-20.III. – zatopienie trzech brytyjskich krążowników przez Kriegsmarine w bitwie k/Waddenzee.
-19.IV. – USA sojusznikiem Wielkiej Brytanii i Francji – ostateczne wyzbycie się izolacjonizmu; Filipiny i Liberia również po stronie aliantów.
-IV. – niewielka ofensywa wojsk sowieckich za rzekę Amur.
-2.V. – wypowiedzenie wojny Belgii, Holandii i Luksemburgowi przez Niemcy; zaatakowane kraje stają się sojusznikami aliantów.
-7.V. – III Rzesza anektuje Wielkie Księstwo Luksemburg.
-9.V. – zdobycie Amsterdamu przez wojska niemieckie.
-11.V. – Marcel Pilet-Golaz prezydentem Szwajcarii; zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych w Kostaryce (Teodoro Picado Michalski).
-15.V. – upadek stolicy Belgii, Brukseli wskutek postępów Wehrmachtu.
-16.V. – Winston Churchill premierem Wielkiej Brytanii po dymisji Stanleya Baldwina, Anthony Eden min. spr. zagranicznych.
-21.V. – ofensywa niemiecka na terytorium Francji – zwycięska dla aliantów bitwa pod Valenciennes i zatrzymanie wrogiego natarcia.
-22.V. – kapitulacja armii holenderskiej przed Niemcami, ewakuacja rządu holenderskiego do Wielkiej Brytanii, nowa stolica Holandii w Batawii (Hol. Indie Wschodnie).
-25.V. – kapitulacja armii belgijskiej przed Niemcami, ewakuacja rządu belgijskiego do Wielkiej Brytanii, nowa stolica Belgii w Leopoldville (Kongo Belgijskie).
-5.VI. – wypowiedzenie wojny Łotwie i Estonii przez ZSRR.
-8.VI. – krwawe boje pod Reims i Lille – zmienne szczęście aliantów.
-13.VI. – zdobycie Harbinu, przemysłowego centrum Mandżukuo przez wojska sowieckie.
-13-14.VI. – zatrzymanie niemieckiej ofensywy na Valenciennes przy jednoczesnej utracie Calais.
-15-16.VI. – udana obrona Amiens przed postępami wojsk niemieckich.
-17.VI. – wypowiedzenie wojny Litwie przez ZSRR.
-20.VI. – zwycięstwo alianckie w krwawej bitwie pod Valenciennes – „Verdun” II wojny światowej.
-VI. – żądanie ZSRR wobec Rumunii odnośnie przekazania spornego terytorium Besarabii zostaje spełnione.
-27.VI. – zdobycie Rygi przez wojska sowieckie.
-28.VI. – przekształcenie Łotwy w Łotewską Socjalistyczną Republikę Rad; Kowno w rękach sowieckich.
-3.VII. – fiasko ofensywy alianckiej pod Amiens – przewaga strategiczna po stronie Niemiec.
-5.VII. – przekształcenie Litwy w Litewską Socjalistyczną Republikę Rad.
-10.VII. – przekształcenie Estonii w Estońską Socjalistyczną Republikę Rad.
-11.VII. – powstrzymanie niemieckiej ofensywy pod Compiegne; Węgry po stronie „Osi” – wypowiedzenie wojny aliantom.
-29.VII. – opanowanie części Normandii przez wojska niemieckie, otoczenie Paryża z trzech stron.
-VII. – ofensywa japońska w Mongolii – zagrożenie dla Ułan Bator.
-9.VIII. – decyzja o wycofaniu brytyjskich sił ekspedycyjnych z Francji wobec możliwości ich otoczenia i zniszczenia.
-15.VIII. – oskrzydlenie Linii Maginota przez Niemców.
-16.VIII. – Paryż pod kontrolą wojsk niemieckich.
-20.VIII. – ofensywa chińska – odbicie Xi’an.
-22.VIII. – zawieszenie broni na froncie zachodnim: upadek Francji i jej podział na część północno-zachodnią, okupowaną przez Niemcy i część południową, tzw. Francję-Vichy; powstanie Komitetu Wolnej Francji pod dowództwem gen. Henri Giraud na emigracji w Londynie; przekazanie przez Vichy Indochin Francuskich na żądanie Japonii; niepodległość Syrii i Libanu na Bliskim Wschodzie.
-24.VIII. – odcięcie Nacj. Chin od wybrzeża morskiego przez wojska japońskie.
-26.VIII. – zburzenie Linii Maginota przez Niemców.
-27.VIII. – Syjam dołącza do sojuszu Japonii, Mandżukuo i Mongolii Wewnętrznej wypowiadając wojnę Nacj. Chinom i ZSRR.
-28.VIII. – rezygnacja prezydenta Finlandii Kyosti Kallio z funkcji, Risto Ryti prezydentem.
-29.VIII. – oddanie okupowanej bazy morskiej w Marsylii przez Niemców dla rządu Vichy.
-1.IX. – wojskowy zamach stanu w Boliwii autorstwa gen. Enrique Penaranda del Castillo.
-5.IX. – wojskowy zamach stanu w Rumunii (Żelazna Gwardia pod dowództwem Horii Simii); węgierskie żądania wobec Rumunii o przekazanie im ziem Siedmiogrodu – zgoda.
-8.IX. – bułgarskie pretensje terytorialne do Rumunii względem terytorium Dobrudży zostają również zaspokojone.
-12.IX. – śmiały kontratak wojsk chińskich pod Hajfongiem w Indochinach.
-14-28.IX. – zacięte walki chińsko-japońskie o Xi’an w centralnych Chinach, które dwukrotnie przechodzi z rąk do rąk.
-22.IX. – Mukden (duży ośrodek przemysłowy) w Mandżurii pod kontrolą wojsk sowieckich.
-25.IX. – amerykański desant na Sardynię i opanowanie wyspy.
-IX-XI. – operacja transportowa dywizji alianckich z Wielkiej Brytanii na Maltę i do Egiptu.
-30.IX. – zakończenie operacji desantowej wojsk brytyjskich na Rodos i pozostałe wyspy Dodekanezu.
-1.X. – przyłączenie się garnizonów Nowej Kaledonii, Nowych Hebrydów i Tahiti do Komitetu Wolnej Francji gen. Giraud.
-9.X. – kapitulacja wojsk mandżurskich na froncie wojny japońsko-sowieckiej, ucieczka Pu Yi do Tokio, podział terytorium Mandżukuo między ZSRR a Mongolię.
-16.X. – ofensywa wojsk Czang Kaj-Szeka na południu Chin – odbicie Qinzhou; zmiana gabinetu w Japonii – Hiranuma Kiichiro nowym premierem.
-17.X. – Pekin zdobyty przez wojska sowieckie.
-X. – ofensywa wojsk sowieckich w płn. Chinach: dojście do linii płw. Szantung, zagrożenie niepodległości Mongolii Wewnętrznej.
-4.XI. – zwycięstwo Alfa Landona w wyborach prezydenckich w USA (II kadencja).
-XI. – rozpoczęcie blokady Rotterdamu przez flotę brytyjską, gdzie skryły się główne okręty Kriegsmarine; kontrofensywa japońska na froncie wojny z Sowietami w płn. Chinach.
-10.XI. – śmierć jednego z przywódców brytyjskiej Partii Konserwatywnej, Neville’a Chamberlaina.
-10.XII. – garnizon Czadu za przyłączeniem się do Komitetu Wolnej Francji; ucieczka barona de Noyan, władcy marionetkowej Mongolii Wewnętrznej do Szanghaju, a stamtąd do Japonii.
-11.XII. – początek alianckiego desantu na Sycylię.
-XII. – Manuel Avila Camacho nowym prezydentem Meksyku.
-23.XII. – atak wojsk alianckich na Reggio di Calabria, możliwość przeniesienia działań wojennych na Płw. Apeniński.

1941​

-1.I. – garnizony Kamerunu i Ubangi-Szari (Afryki Równikowej) za przyłączeniem się do Komitetu Wolnej Francji.
-4.I. – konferencja Landon-Churchill w Hamilton na Bermudach.
-5.I. – umiera Carl Friedrich von Siemens, niemiecki magnat przemysłowy.
-6-7.I. – impas na froncie w płd. Włoszech: silna obrona Reggio zatrzymuje aliancką ofensywę.
-10.I. – przejęcie brytyjskiego statku handlowego „Automedon” przez niemiecki rajder „Atlantis”: odnalezienie książki kodów, raportów gabinetu Wielkiej Brytanii i dokumentów dotyczących sił brytyjskich, obrony Singapuru (przesłanie tych dokumentów oraz 10 tys. t paliwa lotniczego do Japonii).
-11.I. – zwycięstwo lewicy w wyborach parlamentarnych i prezydenckich w Hondurasie (Juan Valladares).
-16.I. – garnizon Franc. Terytorium Afarów i Issów (Dżibuti) po stronie Komitetu Wolnej Francji.
-17-18.I. – nieudany desant aliancki na Dieppe w płn. Francji.
-28.I. – desant wojsk amerykańskich, brytyjskich i polskich na tereny Toskanii w płn. Włoszech.
-I-II. – amerykańska okupacja Tarentu.
-5.II. – zmiana rządu w Japonii, na czele gabinetu gen. Hideki Tojo.
-6.II. – przystąpienie Czechosłowacji do sojuszu z aliantami i wypowiedzenie wojny państwom „Osi”.
-8.II. – zdobycie La Spezii i Rimini przez oddziały sprzymierzonych zamyka wiele dywizji niemiecko-włoskich na płd. Płw. Apenińskiego.
-9.II. – atak Japonii na Pearl Harbour, bazę marynarki wojennej USA – wypowiedzenie wojny sojuszowi alianckiemu.
-10.II. – wejście wojsk alianckich do Rzymu.
-II. – ofensywa wojsk czechosłowackich w płn. Austrii i na Węgrzech.
-II. – natarcie japońsko-syjamskie w płd. Birmie.
-16.II. – oddziały alianckie w Bolonii.
-22.II. – ponowny desant wojsk amerykańskich pod Tarentem; zdobycie Pragi przez wojska niemieckie, ewakuacja rządu Czechosłowacji do Bratysławy; śmierć byłego króla Hiszpanii – Alfonsa XIII Bourbona.
-23.II. – zdobycie Genui przez wojska brytyjskie.
-27.II. – oddziały sprzymierzonych kontrolują stolicę Włoskiej Republiki Socjalnej – Mediolan, ucieczka Mussoliniego do Berchtesgaden – siedziby Hitlera.
-28.II. – ofensywa czechosłowacka na Węgrzech, okrążenie kilku dywizji wroga w kotle siedmiogrodzkim.
-II. – początek desantu wojsk japońskich na Filipiny.
-1.III. – zdobycie Neapolu przez wojska brytyjskie pod dow. marsz. Alexandra.
-2.III. – zamach stanu w Wenezueli – przejęcie władzy przez Isaiasa Medinę Angaritę.
-7.III. – misja Edena do Belgradu w sprawie pomocy Jugosławii dla Czechosłowacji kończy się fiaskiem; Wenecja w ręku wojsk amerykańskich; akt kapitulacji Włoskiej Republiki Socjalnej pod Udine (w ręku Amerykanów większość Płw. Apenińskiego i Sardynia, w ręku Brytyjczyków Sycylia).
-9.III. – kocioł jednostek niemieckich pod Reggio di Calabria wieńczy koniec kampanii włoskiej.
-13.III. – ofensywa niemiecka w Czechosłowacji – zwycięstwo w bitwie pod Bratysławą.
-15.III. – nieudane rokowania brytyjsko-rumuńskie w Bukareszcie w sprawie pomocy dla Czechosłowacji; zajęcie stolicy Mongolii Wewnętrznej – Jining przez wojska sowieckie.
-III. – zajęcie wyspy Mindoro na Filipinach przez Japończyków, desant amerykański na Leyte i australijsko-nowozelandzki na Palawan.
-16.III. – upadek Bratysławy – siedziba rządu czechosłowackiego w Koszycach.
-18.III. – zajęcie Reggio di Calabria przez wojska alianckie – Płw. Apeniński pod całkowitą kontrolą sprzymierzonych.
-24.III. – Niemcy w Koszycach – postępująca ofensywa niemiecko-węgierska w Czechosłowacji; ewakuacja czechosłowackich władz przez neutralną Jugosławię do Rzymu, siedziby Rządu Tymczasowego.
-1.IV. – czystka w Mongolii – marsz. Czojbałsan premierem rządu.
-2.IV. – opanowanie Trento we Włoskich Alpach przez aliantów.
-4.IV. – fiasko natarcia sprzymierzonych na Alpy Austriackie i płd. Austrię – silna obrona niemiecka, początek okresu wojny pozycyjnej w tym regionie.
-14.IV. – rozbicie oporu wojsk czechosłowackich w Siedmiogrodzie przez oddziały niemiecko-węgierskie – podział ziem Czechosłowacji między Niemcy a Węgry; otoczenie wielu dywizji sowieckich na wyżynie Jinan na Płw. Szantung przez wojska japońskie.
-IV. – zagłada trzonu niemieckiej Kriegsmarine w zablokowanym Rotterdamie wskutek brytyjskich nalotów bombowych – toną m.in. pancerniki „Tirpitz” i „Bismarck”, z krążowników ciężkich i liniowych „Schleswig-Holstein”, „Schlesien”, „Admiral Scheer” i „Admiral Graf von Spee”.
-19-21.IV. – alianckie uderzenie na Chiang Rai powstrzymujące japońskie natarcie na Malaje.
-20.IV. – zdobycie Andong przez wojska sowieckie – otoczenie Dalianu (Port Artur).
-22.IV. – jedna z licznych bitew z udziałem marynarki japońskiej na Pacyfiku doprowadza do zatonięcia krążownika ciężkiego USS „Newport News”.
-23.IV. – opanowanie strategicznej wyspy Nauru w Oceanii przez Japończyków.
-27.IV. – ofensywa japońska w płd. Chinach – odzyskanie Qinzhou.
-3.V. – zatopienie krążownika ciężkiego „Deutschland” w porcie Rotterdam; zdobycie Guadalcanal przez wojska japońskie.
-4.V. – zdobycie Manili przez Japończyków.
-V. – ewakuacja oddziałów alianckich z wysp Filipin.
-22.V. – opanowanie wyspy Luzon przez wojska japońskie i ich desant na Mindanao.
-V. – ofensywa wojsk chińskich pod Czangsza i Czangde odrzuca japońską obronę.
-12.V. – Ernst Wetter prezydentem Szwajcarii.
-2.VI. – ucieczka Rudolfa Hessa z Niemiec do Anglii z misją zawarcia pokoju, wzrost pozycji Martina Bormanna w Niemczech.
-3.VI. – desant japoński w płn. części Borneo i zdobycie Kuczingu.
-7.VI. – śmierć byłego cesarza Niemiec, Wilhelma II na emigracji w Holandii.
-10.VI. – kocioł wojsk chińskich pod Czangsza i jego likwidacja przez oddziały japońskie.
-12.VI. – wypowiedzenie wojny Japonii i Syjamowi przez Kolumbię.
-VI. – ciężkie walki w Birmie o ustabilizowanie linii frontu aliancko-japońskiego.
-29.VI. – początek japońskiego desantu na Jawę – zdobycie Batawii; opanowanie wyspy Mindanao na Filipinach przez Japończyków.
-1.VII. – odbicie atolu Midway przez Amerykanów.
-6.VII. – nieudana misja Edena w Atenach w sprawie przyciągnięcia Grecji do sojuszu z aliantami; ofensywa japońska na Jawie – atak w stronę Djokjakarty.
-8.VII. – odzyskanie Guadalcanalu przez aliantów.
-VII. – fałszywe oskarżenie niemieckie wobec Stanów Zjednoczonych o rzekome stosowanie zabronionych przeróżnymi konwencjami gazów bojowych podczas odbijania atolu Midway na Pacyfiku.
-11.VII. – ponowne przejęcie kontroli nad Nauru przez sprzymierzonych.
-12.VII. – wybory parlamentarne w Nowej Zelandii – zwycięstwo socjaldemokracji Petera Frasera; polubowne zakończenie sporu między Ekwadorem a Peru o część Amazonii – terytorium Iquitos dla Peru.
-29.VII. – zdobycie Surabaji na Jawie przez Japończyków.
-30.VII. – przejęcie kontroli nad wyspą Leyte na Filipinach przez wojska japońskie – zakończenie przejmowania Filipin.
-VII. – sowiecka kontrofensywa w płn. Chinach – odbicie Baoding, Tianjin i Shijiazhuang.
-31.VII.-1.VIII. – zwycięstwo Japonii w bitwie morskiej na Morzu Jawajskim z flotą brytyjską.
-3.VIII. – bitwa powietrzno-morska k/wyspy Lombok – zatopienie japońskiego lotniskowca „Shokaku”.
-9.VIII. – „D-Day”: desant wojsk alianckich pod Hawrem – otwarcie drugiego frontu w Europie.
-15.VIII. – wyzwolenie Paryża przez 2. Korpus Polski, ofensywa aliancka w Normandii.
-16.VIII. – wyspa Jawa w całości pod japońską kontrolą.
-VIII. – krwawe walki w Normandii – zwycięstwo wojsk sprzymierzonych pod Argentan.
-18-24.VIII. – kontrofensywa sowiecka w płn. Chinach.
-20.VIII. – desant amerykański na wyspie Tinian blisko Guam.
-22.VIII. – fiasko ofensywy alianckiej na Malajach – ustabilizowanie linii frontu.
-24.VIII. – desant wojsk japońskich na płn-wsch. Borneo.
-28.VIII. – wyzwolenie Orleanu przez aliantów – powstrzymanie niemieckiej ofensywy feldm. von Reichenau w Normandii.
-2.IX. – zatonięcie ciężkiego krążownika USS „Chester” po wejściu na minę blisko wsch. Marianów.
-IX. – wielka ofensywa niemiecka w płn. Francji – odbicie Orleanu, Avranches, Argentan i Auxerre.
-10., 16-17.IX. – udana obrona Paryża przez sprzymierzonych.
-19.IX. – zwycięstwo floty brytyjskiej w starciu z japońskimi okrętami k/wyspy Palawan.
-22.IX. – zdobycie bazy Truk na Karolinach przez Amerykanów; wyspa Wake pod kontrolą Japonii.
-25-27.IX. – rozwój alianckiej ofensywy w płn. Francji: wyzwolenie Bretanii wraz z Brestem, kontrola nad Nantes.
-27.IX. – zatonięcie pancernika USS „Indiana” i ciężkiego krążownika USS „Philadelphia” wskutek przegranej bitwy z Japończykami we wsch. Karolinach.
-29.IX. – okrążenie brytyjskiej dywizji gen. Slima przez Niemców pod La Rochelle, ucieczka sztabu na teren Francji-Vichy.
-3.X. – natarcie sprzymierzonych pod Tours – otoczenie wielu dywizji niemieckich w środkowej części Francji.
-5.X. – desant japoński na wyspy Bangka – zagrożenie dla Sumatry.
-8.X. – wyzwolenie Bordeaux przez dywizję hinduską gen. Scoonesa.
-8-9.X. – zwycięstwo floty adm. Nagano i adm. Yamamoto na zachód od wyspy Palawan oznacza dla aliantów utratę krążownika liniowego HMS „Renown” i pancernika HMS „Rodney”.
-11.X. – desant japoński na płd-wsch. Borneo.
-12.X. – dotarcie aliantów do granicy z Hiszpanią, zakończenie wyzwalania płd-zach. Francji.
-14.X. – śmierć holenderskiego generała Gerardusa-Johannesa Berenschota w wypadku.
-16.X. – rozmowy Eden-Laval-Petain w Ajaccio na Korsyce – Francja-Vichy przeciwko przyłączeniu się do wojny z Niemcami.
-X. – ofensywa aliancka we Flandrii, wyzwolenie Lille i Dunkierki.
-10.XI. – wkroczenie wojsk sowieckich do Hohhot i likwidacja niepodległości Mongolii Wewnętrznej; podział terytorium Mongolii Wewnętrznej między Mongolię a ZSRR.
-11.XI. – odzyskanie kontroli nad atolem Wake przez Amerykanów.
-12.XI. – zwycięstwo socjaldemokracji Johna Curtina w wyborach parlamentarnych w Australii.
-XI. – nieudana ofensywa aliancka na kierunku Troyes-Reims we Francji.
-XI. – ofensywa wojsk Czang Kaj-Szeka w centralnych Chinach zakończona odbiciem Shaoyangu i Czangszy.
-26.XI. – śmierć prezydenta Chile, Pedro Aguirre Cerdy.
-27.XI. – zgon przewodniczącego parlamentu Kanady, Ernesta Lapointe.
-27-28.XI. – nalot z lotniskowca „Akagi” doprowadza do zatonięcia pancernika USS „Montana” blisko atolu Eniwetok.
-1.XII. – garnizon Gujany Fr. po stronie Komitetu Wolnych Francuzów.
-7.XII. – odejście wybitnego dowódcy brytyjskiego, gen. Dilla na emeryturę i jego odwołanie z kampanii we Włoszech.
-10.XII. – zwycięstwo prawicy pod wodzą Eamona de Valery w wyborach parlamentarnych w Irlandii.
-11.XII. – początek japońskiego desantu na Sumatrę.
-XII. – okres wojny pozycyjnej na froncie zachodnim.

1942​

-1.I. – starcie w cieśninie Gaspar między Jawą a Sumatrą: zatonięcie ciężkiego krążownika HMS „Sussex”.
-3.I. – oddanie części Maroka dla wojsk amerykańskich przez adm. Darlana, głównodowodzącego floty Francji-Vichy.
-I. – zwycięska ofensywa aliancka w kierunku na Troyes, zacięte walki w Belgii.
-I. – odbicie Czangszy przez wojska japońskie w Chinach: wojna pozycyjna.
-18.I. – śmierć feldmarszałka Walthera von Reichenau wskutek wypadku.
-II. – ofensywa alzacko-lotaryńska: wyzwolenie Metz przez aliantów.
-6.II. – zawieszenie broni między Japonią, Syjamem a Kolumbią.
-10.II. – wypowiedzenie wojny Niemcom przez ZSRR, Mongolię i Tannu-Tuwę.
-13.II. – Rumunia po stronie „Osi” – wypowiedzenie wojny ZSRR i aliantom.
-15.II. – dyspozycja Stalina o przeniesieniu gros fabryk z terenów centralnej Rosji za Ural; stan wojny między Bułgarią a ZSRR i aliantami, car Bułgarii, Borys III Koburg zgadza się na sojusz z „Osią”.
-16.II. – samobójstwo wybitnego pilota Luftwaffe, Ernsta Udeta.
-17.II. – bezowocne rozmowy Metaxas-Eden w Atenach dotyczące przystąpienia Grecji do sojuszu z aliantami; wypowiedzenie wojny ZSRR przez Grecję.
-18.II. – fiasko ataku sprzymierzonych na Brukselę; Nacj. Hiszpania wypowiada wojnę aliantom i ZSRR i przyłącza się do państw „Osi”.
-II-III. – udana obrona Bordeaux przed natarciem wojsk hiszpańskich.
-22.II. – wkroczenie wojsk sowieckich na ziemie rdzennie polskie (zdobycie Łomży).
-23.II. – Jugosławia wypowiada wojnę ZSRR.
-24.II. – przystąpienie Jugosławii do „Osi” – wypowiedzenie wojny aliantom; ofensywa wojsk hiszpańskich w Maroku – kontrola nad Marrakeszem.
-25.II. – Grecja przystępuje do „Osi” – stan wojny z aliantami; demokratyczny zamach stanu w Jugosławii (gen. Simović), Jugosławia krajem neutralnym.
-1.III. – wypowiedzenie wojny aliantom i ZSRR przez Portugalię i jej wstąpienie do „Osi”.
-4.III. – wojskowy zamach stanu w Argentynie autorstwa gen. Ramona Castillo.
-8.III. – ofensywa aliancka na terenie Belgii – wyzwolenie Brukseli.
-19.III. – bitwa morska u wybrzeży Madury – tonie m.in. pancernik HMS „Royal Oak” i japoński ciężki krążownik „Mikuma”.
-20.III. – zdobycie Warszawy przez wojska sowieckie.
-21.III. – wyzwolenie Strasbourga przez aliantów.
-24.III. – zgon byłego prezydenta Argentyny, Marcelo Alveara.
-25.III. – wyzwolenie Luksemburga przez brytyjski korpus pancerny gen. Leese’a.
-27.III. – desant wojsk amerykańskich na Kretę i jej opanowanie.
-III. – bitwa morska k/Singapuru – zatonięcie 2 brytyjskich pancerników HMS „Barham” i HMS „Resolution”, przewaga strategiczna Japonii na morzach i oceanach.
-III. – likwidacja japońskiego oporu w Dalianie (Port Artur) przez wojska sowieckie.
-III. – okres wojny pozycyjnej na froncie japońsko-chińskim.
-IV. – wyzwolenie filipińskich wysp Luzon i Mindoro przez wojska amerykańskie.
-3.IV. – kontrofensywa niemiecka pod Luksemburgiem.
-5-9.IV. – konferencja Churchill-Landon-Stalin w Ankarze (wpływy sowieckie na Węgrzech, w Rumunii i Bułgarii, wolne wybory w Polsce, Czechosłowacji i Grecji).
-8.IV. – wyzwolenie Rotterdamu przez aliantów.
-10.IV. – bitwa morska w Zat. Manili – utrata przez Japończyków 2 ciężkich krążowników „Nachi” i „Kinugasa”.
-14.IV. – zajęcie Prus Wschodnich przez wojska sowieckie, ofensywa na ziemiach centralnej i południowej Polski; ofensywa aliancka na froncie zachodnim przynosi zdobycie Akwizgranu (Aachen).
-16.IV. – amerykański desant na Gwineę Portugalską i port w Bissau.
-18.IV. – wojska alianckie w wyzwolonym Amsterdamie.
-IV. – zacięte walki w Alzacji, Lotaryngii i na pograniczu belgijsko-luksemburskim, ofensywa aliancka na Nadrenię przynosi im zajęcie Kolonii.
-22.IV. – Gwinea Hiszpańska (Rio Muni) zajęta przez wojska francuskie gen. Giraud; ofensywa chińska – odbicie Liuzhou.
-22-25.IV. – walki na Pomorzu Gdańskim między Sowietami a Niemcami.
-24.IV. – portugalska Kabinda pod kontrolą wojsk Komitetu Wolnej Francji; kontrofensywa japońska w płn. Chinach – odzyskanie Pekinu.
-1-15.V. – niemiecka ofensywa na ziemie Nadrenii i Belgii, wycofanie się aliantów z dotychczasowego stanu zdobyczy na froncie zachodnim.
-V. – wyzwolenie Maroka przez wojska amerykańskie – początek ofensywy na Rio de Oro.
-6.V. – desant aliancki na Wyspy Kanaryjskie.
-10.V. – zdobycie Luandy, stolicy Port. Afryki Zachodniej przez siły belgijskie.
-V. – przekroczenie linii Wisły przez wojska sowieckie, walki o Bydgoszcz.
-16.V. – opanowanie Wysp Zielonego Przylądka i Rio de Oro przez Amerykanów.
-17.V. – zatopienie frankistowskiego pancernika „Espana” blisko Wysp Kanaryjskich przez flotę amerykańską.
-19.V. – zajęcie Łodzi przez Sowietów.
-20.V. – amerykański desant na Baleary, zdobycie Palma de Mallorca.
-25.V. – bitwa w Zat. Kadyksu – zatopienie frankistowskiego ciężkiego krążownika „Baleares” i pancernika „Jaime I”.
-27.V. – Wielkopolska pod kontrolą wojsk sowieckich, zdobycie Poznania.
-28.V. – zamach na Reinharda Heydricha w Pradze.
-29.V. – szturm niemieckich fortyfikacji w Zagłębiu Saary, zajęcie Saarbruecken przez aliantów.
-V. – prawicowy zamach stanu w Panamie (Ricardo de la Guardia) z inspiracji USA.
-4.VI. – spotkanie Eden-Stalin w Moskwie (sprawa podziału Niemiec, kwestia Austrii); dojście oddziałów sowieckich do linii rzeki Odry.
-10.VI. – zdobycie Wrocławia (Breslau) przez Sowietów.
-11.VI. – wybory w Chile po myśli prawicy, Carlos Ibanez del Campo prezydentem; wojskowy zamach stanu w Dominikanie – przejęcie władzy przez Rafaela Trujillo „El Benefactora”.
-12.VI. – Zagłębie Ruhry i Wilhelmshaven pod kontrolą wojsk alianckich.
-13.VI. – ofensywa japońska w centralnej części Chin przynosi im zdobycie Xi’an.
-20.VI. – Kraków zajęty przez wojska sowieckie; początek 6-dniowej ofensywy japońskiej na froncie wojny z Sowietami w płn. części Chin.
-22.VI. – amerykański desant na Palau.
-VI. – niewielka kontrofensywa niemiecka na Dolnym Śląsku.
-26.VI. – opanowanie Rusi Podkarpackiej przez wojska sowieckie.
-VI. – ofensywa aliancka w Niemczech: zdobycie Bremy, Hanoweru, Getyngi, ataki w stronę Kassel i Zagłębia Saary.
-25.VI. – amerykański desant na Grecję: zdobycie Aten.
-27.VI. – nadzwyczajna wizyta sekretarza stanu USA, Franka Knoxa u Stalina w Moskwie w związku z amerykańskim desantem w Grecji.
-1.VII. – zdobycie Koszyc przez wojska sowieckie.
-1-8.VII. – ofensywa aliancka w środkowej i północnej Grecji, dotarcie wojsk amerykańskich pod Saloniki i umocnień tzw. Linii Metaxasa.
-4.VII. – zdobycie Hamburga przez wojska alianckie.
-5.VII. – zajęcie Wyspy Św. Tomasza w Zat. Gwinejskiej przez wojska brytyjskie; początek operacji berlińskiej – pojawienie się wojsk sowieckich w Meklemburgii; przeniesienie siedziby Hitlera z Berlina do Berchtesgaden.
-9.VII. – spotkanie wojsk alianckich i sowieckich pod Wismarem w Meklemburgii.
-14.VII. – desant wojsk amerykańskich na Portugalię – opanowanie Lizbony.
-15.VII. – zdobycie Frankfurtu n/Menem przez aliantów.
-17.VII. – zakończenie operacji berlińskiej przez Sowietów – zdobycie miasta; bitwa morska w Zat. Lingayen – zatonięcie japońskiego pancernika „Mutsu”, krążownika liniowego „Hiei”, ciężkiego krążownika „Maya” i „Kako”.
-20.VII. – zatrzymanie portugalskiej ofensywy na Rodezję Płd. przez wojska brytyjskie.
-20-26.VII. – ofensywa brytyjsko-amerykańsko-polska w centralnych Niemczech.
-22.VII. – desant amerykański na Honsiu – opanowanie Tokio i Jokohamy, ucieczka cesarza Hirohito; Wyspy Jońskie pod kontrolą Amerykanów.
-23.VII. – zajęcie Bratysławy i całej Słowacji przez wojska sowieckie.
-24.VII. – odbicie Hohhot w Mongolii Wewnętrznej przez siły japońskie – ofensywa w płn. Chinach.
-26.VII. – zdobycie Budapesztu przez wojska sowieckie.
-1.VIII. – kapitulacja Węgier przed Sowietami – utworzenie marionetkowej Ludowej Republiki Węgier przez Stalina.
-3-5.VIII. – desant wojsk brytyjskich na portugalskie Makau i jego zajęcie.
-3-15.VIII. – przejściowa okupacja Wiednia przez wojska sowieckie.
-6.VIII. – Gibraltar pod kontrolą wojsk Nacj. Hiszpanii.
-7.VIII. – antyamerykańskie powstanie w Tokio.
-8.VIII. – zdobycie roponośnych pól pod Ploeszti przez wojska sowieckie.
-9.VIII. – początek amerykańskiego desantu na południową część Korei; spotkanie Churchill-Landon w Ponta Delgada na Azorach (wypracowanie wspólnego stanowiska przeciw ZSRR).
-VIII. – ofensywa wojsk hiszpańskich w Portugalii – wyparcie sprzymierzonych z części zajmowanych terytoriów.
-VIII. – ofensywa sowiecka we wsch. Niemczech i płn. Austrii.
-10.VIII. – wojska sowieckie w zdobytej Pradze – defilada o ostrzu antyalianckim.
-11.VIII. – Alfonso Lopez Pumarejo prezydentem Kolumbii.
-12.VIII. – opanowanie Norymbergi przez sprzymierzonych.
-14.VIII. – zdobycie Seulu przez Amerykanów.
-16.VIII. – zajęcie całego terytorium Port. Afryki Zach. (Angoli) przez aliantów.
-19.VIII. – opanowanie Drezna i reszty Saksonii przez wojska sowieckie.
-21.VIII. – kontratak niemiecko-rumuński pod Ploeszti.
-22.VIII. – wizyta Edena i Knoxa w Moskwie – rozmowy ze Stalinem i Mołotowem o sytuacji na Węgrzech.
-23.VIII. – wyparcie Amerykanów z Seulu przez wojska japońskie.
-24.VIII. – utrata ciężkiego krążownika HMS „York” blisko wyspy Palawan; kocioł dywizji amerykańskich pod Lizboną – ofensywa wojsk hiszpańskich.
-29.VIII. – ofensywa portugalska pod Bulawayo w Rodezji – zagrożenie dla Pretorii.
-4.IX. – wyparcie sił amerykańskich z Honsiu przez Japończyków.
-4-6.IX. – zwycięska dla aliantów bitwa o Regensburg w płd. Niemczech.
-5-8.IX. – desant wojsk brytyjskich na Timor Port. i jego zajęcie.
-6-7.IX. – kapitulacja Niemiec na froncie zachodnim pod Regensburgiem (feldm. Erich von Manstein).
-6.IX. – powrót wielkiej księżny Charlotty do Luksemburga i restytucja jego niepodległości.
-7.IX. – kapitulacja Niemiec na froncie wschodnim pod Chebem (feldm. Gerd von Rundstedt); samobójstwa Hitlera, Himmlera i Goebbelsa w Berchtesgaden, Goering i Speer w niewoli sowieckiej, nieznany los Ribbentropa, Mussoliniego i Bormanna.
-IX. – antyamerykańskie powstanie w centralnej i południowej Grecji.
-9.IX. – początek obrad konferencji aliancko-sowieckiej w Kristianstad w Szwecji (zgoda ZSRR na utworzenie neutralnej Austrii, niepodległość Polski i Czechosłowacji jako republik ludowych, podział Niemiec między aliantów a Sowietów i utworzenie rządu w Berlinie (NRD) i Kolonii (RFN), zgoda na niepodległość Luksemburga i odzyskanie rodzimych ziem przez Belgię i Holandię, powrót Francji do granic z 1940 r. oprotestowane przez przedstawiciela Vichy nie uznającego władzy gen. Giraud w Paryżu).
-10.IX. – utrata Bordeaux wskutek ofensywy wojsk hiszpańskich w płd. Francji.
-13.IX. – zdobycie wyspy Leyte na Filipinach przez Amerykanów.
-15.IX. – sowiecka ofensywa w Rumunii – ponowne opanowanie Ploeszti.
-IX. – umowa brytyjsko-amerykańska z Turynu w sprawie restytucji Królestwa Włoch ze stolicą w Palermo na Sycylii.
-17.IX. – ponowny desant wojsk amerykańskich pod Lizboną.
-19.IX. – defilady zwycięstwa nad Niemcami w Londynie i Paryżu.
-22.IX. – defilada zwycięstwa nad Niemcami w Nowym Jorku.
-23.IX. – poddanie się garnizonu Hongkongu wobec japońskiego natarcia.
-25-26.IX. – zdobycie Porto przez sprzymierzonych: kapitulacja Portugalii (podział ziem portugalskich między USA, Wielką Brytanię, Belgię, Holandię i ZPA), ucieczka Salazara do Madrytu.
-26.IX. – bezprawna aneksja Makau przez Japonię.
-30.IX. – zdobycie Konstancy przez Sowietów.
-IX. – ofensywa japońska w południowej części Korei – wypieranie wojsk amerykańskich z półwyspu.
-X. – wcielenie Kabindy do terytorium Komitetu Wolnej Francji.
-X. – niesnaski wśród polityków na konferencji w Kristianstad (konflikt Giraud-Laval, sprawa podziału kolonii hiszpańskich, oskarżenie Giraud wobec Landona o spowodowanie upadku mocarstwowości Francji), podjęcie decyzji w sprawie osądzenia hitlerowskich zbrodniarzy wojennych przez Międzynarodowy Trybunał Sojuszniczy w Hamburgu, informacja o ujęciu Ribbentropa przez Sowietów, nadal nieznany los Benito Mussoliniego).
-10.X. – całkowite wyparcie wojsk amerykańskich z południowej części Korei przez Japończyków.
-16.X. – wojskowy zamach stanu w Paragwaju (gen. Higinio Morinigo Martinez).
-17.X. – wizyta sekretarza stanu USA, Knoxa w Moskwie i jego rozmowa ze Stalinem i Mołotowem w sprawie zatrzymania polskich i czechosłowackich polityków przedwojennych (de facto zamrożenie stosunków między aliantami a Sowietami).
-19.X. – wizyta Edena w Belgradzie – bezskuteczna próba namówienia Jugosławii do wstąpienia w sojusz z aliantami.
-20.X. – amerykański desant na Iwojimę.
-24.X. – zdobycie Bukaresztu przez wojska sowieckie – upadek faszyzmu w Rumunii, przekazanie okręgu Arad – Węgierskiej Republice Ludowej.
-X. – walki sowiecko-bułgarskie na linii Dunaju.
-X. – kolejne desanty wojsk alianckich na terytorium Portugalii – rozwijanie ofensywy w głąb Płw. Iberyjskiego.
-3.XI. – japońska flota traci ciężki krążownik „Furutaka” zatopiony blisko Wysp Marshalla.
-4.XI. – zdobycie Sofii przez wojska sowieckie i upadek faszyzmu w Bułgarii – przewrót komunistyczny doprowadza do przejęcia władzy przez Georgi Dymitrowa, car Borys III jedynie figurantem.
-6.XI. – klęska Amerykanów na Morzu Filipińskim – utrata lotniskowca eskortowego „Independence” i ciężkiego krążownika „Salt Lake City”.
-7.XI. – zdobycie Porto przez wojska brytyjskie marsz. Brooke’a.
-9.XI. – bitwa morska w Zat. Lingayen – zatonięcie japońskiego ciężkiego krążownika „Takao” i brytyjskiego ciężkiego krążownika „Dorsetshire”.
-11.XI. – ujęcie Martina Bormanna przez Brytyjczyków w Kilonii.
-20.XI. – rozpoczęcie procesu nazistowskich zbrodniarzy wojennych w Hamburgu.
-22.XI. – umiera przywódca południowoafrykańskiej Partii Narodowej, Barry Munnik Hertzog.
-23.XI. – ofensywa sowiecka na Bałkanach – zdobycie Salonik, ucieczka Metaxasa na tereny greckie pod okupacją amerykańską; podział terytorium Grecji na strefy okupacyjne (Peloponez, Wyspy Jońskie, Attyka, Epir i grecka Macedonia – strefa amerykańska, Eubea, Limnos, Lesbos, Rodos i Kreta – strefa brytyjska, grecka Tracja – strefa sowiecka).
-24.XI. – amerykański desant w płd. Hiszpanii: opanowanie Sewilli.
-9.XII. – wejście Jugosławii do sojuszu z aliantami – owocem kolejnej wizyty Edena w Belgradzie.
-11.XII. – utworzenie przez Sowietów marionetkowego Królestwa Rumunii z rządem lidera Partii Chłopskiej, Iuliu Maniu; początek alianckiego natarcia w stronę Madrytu.
-12.XII. – połączenie stref brytyjskiej i amerykańskiej – utworzenie Królestwa Grecji.
-16.XII. – zatopienie blisko wybrzeży Majorki frankistowskiego ciężkiego krążownika „Canarias”.
-XII. – obalony dyktator Portugalii, Salazar oddaje się w ręce Amerykanów.
-19.XII. – wyzwolenie Gibraltaru przez aliantów.
-23.XII. – zdobycie i utrzymanie Madrytu przez wojska brytyjsko-amerykańskie.
-27-30.XII. – konferencja aliancko-sowiecka w Wiedniu w sprawie podziału stref okupacyjnych w Berlinie (brytyjska, amerykańska, sowiecka, międzynarodowa).

1943​

-3.I. – desant wojsk amerykańskich i kanadyjskich pod Tarragoną we wsch. Hiszpanii.
-6.I. – zatonięcie pancernika USS „Kentucky” na Wyspach Marshalla – kolejne zwycięstwo japońskiej floty adm. Nagano; zdobycie Burgos przez wojska amerykańskie.
-7.I. – śmierć byłego prezydenta Argentyny, Agustina Justo.
-12-13.I. – ostra wymiana zdań między Churchillem, Landonem i Mołotowem na konferencji w Kristianstad (sprawa powrotu Salazara do składu rządu Portugalii).
-15.I. – opanowanie Barcelony przez siły alianckie, zatrzymanie hiszpańskiej kontrofensywy pod Murcją.
-19.I. – zdobycie Saragossy przez wojska amerykańskie, szykowanie ofensywy na Baskonię.
-20.I. – Akt Końcowy konferencji aliancko-sowieckiej z Kristianstad.
-29.I. – Walencja pod kontrolą aliantów.
-II. – „10 punktów demokracji” – program zaprowadzenia demokracji w krajach europejskich autorstwa Eduarda Benesza (działającego w rządzie Czechosłowacji na emigracji w Rzymie) i Józefa Becka (uwolnionego wraz z innymi politykami ze stalinowskiej niewoli wskutek stanowiska światowej opinii publicznej).
-6.II. – ofensywa japońska w centralnych Chinach – zdobycie Nanyangu.
-9. i 13.II. – utrata Tinianu i Guamu przez Amerykanów na rzecz japońskiego desantu.
-11.II. – ostre wystąpienie prezydenta USA, Landona krytykujące politykę ZSRR w krajach Europy Środkowo-Wschodniej – termin „bariera lęku”; wybory w Boliwii wzmacniają władzę dyktatora Enrique Penaranda Castilli.
-13.II. – zerwanie stosunków dyplomatycznych z USA przez ZSRR.
-II. – okres faktycznej wojny pozycyjnej w Pirenejach przy niewielkich atakach strony alianckiej.
-19.II. – zatonięcie japońskiego lotniskowca eskortowego „Zuiho” blisko arch. wysp Spratly wskutek brytyjskiego nalotu bombowego.
-20.II. – ofensywa mongolsko-sowiecka w płn. Chinach – zdobycie Hohhot.
-22.II. – bitwa w Zat. Manilskiej – utrata przez Japończyków ciężkiego krążownika „Asama”.
-23.II. – zatopienie jednego z najgroźniejszych japońskich lotniskowców – „Hiryu” koło wysp Spratly przez flotę adm. Sommerville’a.
-26-27.II. – desant wojsk kanadyjskich w południowej części Korei.
-8.III. – sowiecki nalot powietrzny na Hiroszimę (pierwszy na rdzenne ziemie japońskie).
-8-9.III. – przełamanie hiszpańskiej obrony w Baskonii przez dywizje amerykańskie gen. Mac Arthura.
-10.III. – zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych w Finlandii – Edwin Linkomies premierem.
-14.III. – desant 17 dywizji brytyjskich, hinduskich i polskich w Korei.
-19.III. – odzyskanie Guamu przez Amerykanów.
-23.III. – wyzwolenie Seulu przez wojska brytyjskie – ofensywa w północnej części Korei.
-28.III. – Phenian pod kontrolą sprzymierzonych.
-1.IV. – opanowanie Bilbao przez wojska amerykańskie.
-7.IV. – likwidacja japońskiego kotła pod Hailar w płn. Mandżurii przez siły mongolskie.
-14.IV. – złamanie oporu hiszpańskich armii w Pirenejach przez natarcie brytyjsko-amerykańskie.
-IV. – ucieczka generalissimusa Franco przez Pireneje do Marsylii, a stamtąd na pokładzie transatlantyka do Montevideo w Urugwaju, wyłapanie najznakomitszych dowódców hiszpańskich jak m.in. marsz. Asensio, gen. Queipo.
-IV. – ofensywa sił alianckich w północnej części Korei – bój o Wonsan i Hyesan.
-19.IV. – zestrzelenie samolotu z adm. Yamamoto nad Saipanem przez Amerykanów.
-25.IV. – kapitulacja japońskiej Armii Kwantuńskiej pod Hamhung w Korei przed wojskami alianckimi; japoński ciężki krążownik „Haguro” tonie w wyniku eksplozji w Cieśninie Cuszimskiej.
-28.IV. – ogłoszenie niepodległości Republiki Korei przez wojskowe władze alianckie – złamanie umowy z Sowietami z konferencji w Kristianstad przez USA o nie tworzeniu faktów dokonanych w Azji przed zwołaniem nowej konferencji (dezaktualizacja postanowień wskutek zerwania od lutego stosunków dyplomatycznych między USA a ZSRR i nie wejścia ustaleń z Kristianstad w życie); okręg Chongyin pod kontrolą wojsk sowieckich.
-29.IV. – kapitulacja sił frankistowskich (gen. Mola) na przedmieściach Bordeaux przed aliantami, zaanektowanie terytorium Nacj. Hiszpanii przez USA.
-30.IV. – formalne wejście w życie Aktu Końcowego konferencji aliancko-sowieckiej z Kristianstad: powołanie demokratycznych rządów w Portugalii i Hiszpanii, powstanie niepodległej Baskonii; zwrot Madery – Portugalii, Balearów i Wysp Kanaryjskich – Hiszpanii.
-1.V. – przemówienie Stalina na Kremlu z powodu zakończenia działań wojennych w Europie.
-7.V. – wojskowy zamach stanu we Francji-Vichy: aresztowanie marsz. Petaina i Lavala, przekazanie Komitetowi Wolnej Francji posiadłości Vichy w Afryce Północnej i Zachodniej, zjednoczenie Francji wskutek rozwiązania Państwa Vichy, początek dyktatury gen. Giraud we Francji.
-9.V. – desant polsko-brytyjski w Kambodży i płd. Wietnamie.
-V. – zatrzymanie japońskiej ofensywy na Sumatrze przez sprzymierzonych.
-14-15.V. – zwycięska dla aliantów bitwa z wojskami japońskimi o Sajgon.
-16.V. – początek japońskiej ofensywy w płd. Chinach i płn. Indochinach – zdobycie Hajfongu.
-17.V. – powstanie Radia Wolna Europa w Monchengladbach w RFN.
-20.V. – Enrico Celio prezydentem Szwajcarii.
-24.V. – rozpoczęcie alianckiej ofensywy w kierunku na stolicę Syjamu, Bangkok.
-29.V. – zdobycie Sajgonu przez oddziały alianckie.
-V. – desant wojsk sprzymierzonych na Borneo.
-8.VI. – zatonięcie japońskiego lotniskowca „Amagi” wskutek udanego ataku torpedowego niszczyciela USS „Patterson” koło atolu Eniwetok.
-25.VI. – atak polskiego lotnictwa bombowego (Dywizjonu Warszawskiego) na japoński lotniskowiec „Akagi” i jego zatonięcie w odległości 239 mil morskich na płd-zach. od wyspy Palawan.
-26.VI.-3.VII. – brytyjsko-polska operacja desantowa w płd. Chinach – opanowanie Guangzhou i Makau.
-28.VI. – krótkotrwała okupacja Bangkoku przez wojska alianckie – ofensywa syjamska.
-29.VI. – początek procesu frankistowskich zbrodniarzy wojennych w Zurychu; informacja o prawdopodobnym ukrywaniu się Mussoliniego w Szwajcarii i adm. Horthy’ego w Argentynie; odmowa Urugwaju wydania Franco w ręce sprzymierzonych.
-30.VI. – kapitulacja wojsk japońskich na Sumatrze, wyspa pod kontrolą aliantów.
-2.VII. – ofensywa wojsk polsko-brytyjskich w Kambodży.
-3.VII. – proklamacja powstania Grecko-Trackiej ASRR w Salonikach i Koreańskiej ASRR w Chongyin utworzonych przez władze sowieckie.
-VII. – połączenie się frontów birmańskiego i malajskiego w wyniku wielkiej ofensywy alianckiej.
-18.VII. – zatonięcie japońskiego ciężkiego krążownika „Myoko” w Cieśninie Hajnańskiej; śmierć gubernatora Związku Płd. Afryki, sir Patricka Duncana – następcą Nicolaas Jacobus de Wet.
-28.VII. – wyzwolenie arch. wysp Bangka przez wojska amerykańskie.
-29.VII. – ofensywa aliantów w Chinach – wyzwolenie Shantou.
-VII. – spór polsko-czechosłowacki o Kotlinę Kłodzką i Śląsk Cieszyński załagodzony interwencją ZSRR.
-2.VIII. – śmierć prezydenta Nacj. Chin, Lin Sena, pełnia władzy w ręce Czang Kaj-Szeka.
-VIII. – proces przywódców Francji-Vichy w Paryżu (dożywocie dla marsz. Petaina, 20 lat więzienia dla Lavala).
-5-6.VIII. – desant wojsk francuskich i belgijskich na Jawę.
-6-24.VIII. – krwawa bitwa pod Chifeng w Mandżurii między oddziałami mongolsko-sowieckimi i japońskimi.
-9.VIII. – ponowny stan wojny między Kolumbią a Japonią i Syjamem wskutek nie zaprzestania torpedowania kolumbijskich statków handlowych przez Japończyków.
-13.VIII. – wyzwolenie Batawii na Jawie przez wojska alianckie.
-14.VIII. – desant amerykański na drugą co do wielkości wyspę Filipin – Mindanao.
-18.VIII. – zakończenie wyzwalania Borneo przez sprzymierzonych.
-20.VIII. – kapitulacja Królestwa Syjamu wobec sił alianckich, zatrzymanie terytoriów kambodżańskich przez Syjam za jego zgodę na zdradzenie Japonii.
-28.VIII. – desant sił brytyjsko-iracko-polskich w Zatoce Tonkińskiej – opanowanie Hanoi, Hajfongu i Qui Non – ofensywa aliancka w kierunku Laosu.
-1.IX. – zatonięcie pancernika USS „Illinois” w cieśninie Babuyan wskutek nalotów japońskiego lotnictwa bombowego.
-3.IX. – dotarcie wojsk alianckich do Hengyangu – okrążenie wojsk japońskich w płd. Chinach i pierwsze spotkania z siłami chińskimi.
-6.IX. – wielka bitwa morska u wybrzeży Okinawy – pyrrusowe zwycięstwo amerykańskiej floty: zatopienie lotniskowca „Ryujo”, pancernika „Hyuga” i krążownika liniowego „Haruna” za cenę utraty pancernika „Oklahoma” i 7 ciężkich krążowników – „Pittsburgh”, „Los Angeles”, „St Paul”, „Bremerton”, „Tulsa”, „Cambridge” i „Macon”.
-10.IX. – wyzwolenie Mindanao przez wojska amerykańskie.
-13-14.IX. – utrata przez flotę japońską pancernika „Ise” i ciężkiego krążownika „Myoko” blisko Okinawy wskutek nalotów z lotniskowca USS „Ticonderoga”.
-IX. – powstanie antyjapońskie w arch. Komandorów.
-15.IX. – opanowanie wyspy Jawy przez oddziały sprzymierzonych, zakończenie wyzwalania terytorium Hol. Indii Wsch; bitwa morska w Zat. Hangzhou – zatonięcie ciężkiego krążownika HMS „Surrey”.
-17.IX. – otwarcie kolejnego frontu alianckiego w Chinach – desant wojsk brytyjskich pod Szanghajem i opanowanie tego miasta.
-22-23.IX. – desant wojsk alianckich na Płw. Szantung w płn. Chinach.
-23.IX. – desant amerykański na Kaohsiung na Tajwanie – ofensywa w stronę Taipei.
-25.IX. – obdarzenie niepodległością Wietnamu, który zostaje oddany we władanie cesarza Annamu, Bao Dai, który przybiera tytuł cesarza zjednoczonego Wietnamu (Annam + Tonkin + Kochinchina).
-26.IX. – zatonięcie ciężkiego krążownika HMS „Norfolk” po jego wyjściu z portu w Szanghaju przez samoloty z lotniskowca „Kaga”; wyzwolenie Nankinu przez sprzymierzonych.
-X. – początek realizacji specjalnych planów pomocy Ligi Narodów dla krajów Europy Zachodniej („Iberia” dla Hiszpanii, Portugalii i Baskonii, „West” dla Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga i RFN); własny program odbudowy we Włoszech i Austrii – „Alpina” i amerykański plan odbudowy Grecji – „Antique”.
-10.X. – tajne spotkanie Landon-Churchill w Ponta Delgada na Azorach (tematem sytuacja w Chinach).
-13.X. – wyzwolenie Vientiane, restytuowanie Odnowionego Królestwa Laosu przez władze alianckie, królem Sasiavong.
-16.X. – śmierć Dudleya Pounda, jednego z najlepszych brytyjskich admirałów.
-X-XI. – ofensywa aliancka w centralnej i północnej części Chin – wyzwolenie m.in. wyżyny Jinan i Wuhu, połączenie się dwóch frontów alianckich pod Shangrao.
-9.XI. – opanowanie Tajwanu przez wojska amerykańskie.
-10.XI. – pogrom floty japońskiej – zatonięcie lotniskowca „Kaga”, pancernika „Yamashiro” i krążownika liniowego „Kongo” u wybrzeży Kiusiu; zdobycie Xiamen przez aliantów i ich kontrola nad całym wybrzeżem morskim Chin od płw. Szantung po granicę z Wietnamem.
-11.XI. – ponowny desant wojsk amerykańskich na Honsiu – zdobycie Tokio.
-16.XI. – ostre wystąpienie prezydenta USA, Landona w Kongresie (wysuwanie oskarżeń wobec ZSRR).
-2.XII. – wielka bitwa powietrzna nad niebem Niigaty – zwycięstwo lotnictwa aliantów.
-4.XII. – ofensywa amerykańsko-brytyjska na Honsiu – Nagoja pod kontrolą sprzymierzonych.
-6-13.XII. – kapitulacja wojsk japońskich pod Enshi w centralnych Chinach w wyniku otoczenia przez alianckie oddziały.
-12.XII. – desant wojsk amerykańskich na zach. część Honsiu – zdobycie Hiroszimy.
-24.XII. – likwidacja japońskiego oporu w Hongkongu.
-28-29.XII. – desant aliancki na Okinawę i miasto Naha.

1944​

-2.I. – bitwa morska u wybrzeży Sikoku: zatonięcie japońskiego pancernika „Fuso” i ciężkiego krążownika „Ashigara”; przewrót w Urugwaju – władza dyktatorska Juana Amezagi.
-5.I. – zdobycie Saipanu przez wojska amerykańskie; wyzwolenie Hongkongu przez iracki korpus piechoty.
-7.I. – desant amerykański na płn. Hokkaido – zdobycie Asahikawy.
-9.I. – Okinawa pod kontrolą sprzymierzonych.
-11.I. – ofensywa wojsk chińskich pod Xi’an i przejęcie miasta z rąk Japończyków.
-12.I. – do Osaki wjeżdża brytyjski korpus pancerny gen. Leese’a.
-14.I. – ogłoszenie wyroków we frankistowskim procesie zbrodniarzy wojennych w Zurychu (zaoczna kara śmierci dla generalissimusa Franco, 4 wyroki śmierci dla innych dowódców wojsk hiszpańskich m.in. dla marsz. Moli, marsz. Asensio, pozostali oskarżeni z karami długoletniego więzienia).
-21.I. – zdobycie Fukuoki na Kiusiu przez wojska alianckie.
-22.I. – zatonięcie japońskiego pancernika „Nagato” na płd. od wyspy Cuszima wskutek bitwy morskiej z flotą brytyjską.
-28.I. – początek operacji pekińskiej wojsk alianckich w płn. Chinach – natarcie na Tianjin.
-3-4.II. – zajęcie Kiusiu i Sikoku przez siły sprzymierzonych, ostatnie naloty bombowe na ocalałe okręty japońskie (port Matsuyama na Sikoku).
-7.II. – opanowanie Tianjin w płn. Chinach przez wojska brytyjskie w wyniku desantu.
-10.II. – tajne spotkanie Churchill-Landon w Lizbonie (omówienie sprawy Chin i kapitulacji Japonii).
-16.II. – koniec II wojny światowej: kapitulacja wojsk japońskich przed aliantami w Sapporo na Hokkaido (przywrócenie niepodległości Filipinom, Okinawa – bazą morską USA, zatrzymanie przez Japonię oprócz wysp macierzystych – Tajwanu, Makau, Kuryli, Płn. Marianów, Wysp Bonin, Karolinów, Palau, Wysp Marshalla, terytorium Tangszan, Marcus i Amami w zamian za wprowadzenie demokratycznego rządu i nie zakończenie wojny z chińskimi komunistami Mao Tse-Tunga, wstąpienie Japonii do sojuszu alianckiego), konflikt wojsk alianckich z chińskimi wojskami komunistycznymi; protest Stalina – przekazanie terytorium Hohhot oraz Mandżurii pod kontrolę Kom. Chin, aneksja Chongyin w płn. Korei i płd. Sachalinu przez Sowietów; wojskowy zamach stanu w Salwadorze gen. Andre Ignacio Menendeza; nominalna kontrola wojsk brytyjskich nad płd-wsch. częścią Chin dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa; rozejm między Japonią a Kolumbią.

BONUS

AMERYKA PŁN. – MAPA POLITYCZNA (1953)​

Kolonie i terytoria zależne: Alaska (USA), Bermudy (Wielka Brytania), Bahamy (Wielka Brytania), Kajmany (Wielka Brytania), Strefa Kanału Panamskiego (USA), Puerto Rico (USA), Grenlandia (Dania), Turks and Caicos (Wielka Brytania), Antyle Holenderskie, Trynidad i Tobago (Włochy), Jamajka (Wielka Brytania), Gwadelupa (RFN), Martynika (Holandia), Barbados (Wielka Brytania), Dominika (Wielka Brytania), Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Amerykańskie Wyspy Dziewicze, Antigua i Barbuda (Wielka Brytania), Saint Christopher and Nevis (Wielka Brytania), Saint Vincent and the Grenadines (Wielka Brytania), Saint Lucia (Wielka Brytania).

AMERYKA PŁD. – MAPA POLITYCZNA (1953)​

Kolonie i terytoria zależne: Wyspy Galapagos (Ekwador), Falklandy (Wielka Brytania), Wyspy Juan Fernandez (Chile), Wyspy San Felix (Chile)

Ameryka Płn. i Płd. w latach 1936-1953 jest zdominowana przez działania Stanów Zjednoczonych które poprzez zabiegi dyplomatyczne w ramach Doktryny Monroe pragną przekształcić ten kontynent w wyłączną strefę wpływów. Największe nasilenie tychże działań wiązało się z okresem, kiedy Stany Zjednoczone pogrążone były w izolacjonizmie, czyli do momentu przystąpienia do aliantów w 1940 r. Obecnie po wyjściu z Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego) USA powróciło do polityki izolacjonizmu, tworząc sojusz panamerykański. Zwycięskie zakończenie IV wojny światowej i rozbicie Grupy Porozumienia z Mato Grosso otwiera również wolną drogę do zdominowania kontynentu południowoamerykańskiego.

Aktualne rządy Kanady, USA, Meksyku, Kuby, Haiti i Gwatemali.


Aktualne rządy Salwadoru, Hondurasu, Nikaragui, Kostaryki i Panamy.


Aktualne rządy Kolumbii, Ekwadoru, Wenezueli, Peru, Brazylii i Gujany.


Aktualne rządy Boliwii, Chile, Argentyny, Paragwaju i Urugwaju.​

 

POLSKA AAR

III odcinek specjalny

odcinek 392

Streszczenie wydarzeń 1944-1946​

Okres zbrojnego pokoju i III wojna światowa
17.II.1944-31.VII.1946 ​

1944​

-17.II. – secesja północnej części Korei i utworzenie Koreańskiej Republiki Liberalno-Demokratycznej w Phenianie niezależnej od władz alianckich w południowej części Korei.
-19.II. – komunistyczny zamach stanu w północnej części Korei – obalenie rządu liberałów, przejęcie władzy przez Kim Ir Sena, powstanie Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej.
-21-22.II. – desant wojsk brytyjskich, polskich i irackich na Płw. Liaotung i opanowanie Dalianu (Port Artur).
-28.II. – przemówienie sekretarza Ligi Narodów, Seana Lestera w Genewie dotyczące ogólnej sytuacji międzynarodowej na świecie i zapobieżenia wybuchowi III wojny światowej.
-II-V. – koncentracja wojsk alianckich na granicy z blokiem państw komunistycznych w Europie.
-8.III. – wycofanie się Sinciangu-Ujgur z sojuszu państw chińskich.
-12.III. – wypowiedzenie wojny Sinciangowi-Ujgur przez Nacj. Chiny, Junnan, Xibei San Ma i Kom. Chiny.
-14.III. – układ pokojowy między aliantami a chińskimi komunistami w Genewie (podział Mandżurii, część północna pod władzą komunistów, część południowa pod kontrolą Wielkiej Brytanii).
-III. – rozpoczęcie prac przez Międzynarodowy Trybunał do Spraw Zbrodni Japońskich na Dalekim Wschodzie z siedzibą w Naha na Okinawie.
-27.III. – gwarancja niepodległości Republiki Korei udzielona przez Wielką Brytanię.
-29.III. – przywrócenie niezależności rządowi Republiki Korei przez amerykańskie władze okupacyjne.
-1.IV. – wycofanie się komunistycznych wojsk chińskich z konfliktu z Sinciang-Ujgur.
-5.IV. – przejęcie kontroli nad Tianjinem i Yuchengiem przez Nacj. Chiny.
-7.IV. – układ brytyjsko-wietnamski o kontroli militarnej sił wietnamskich przez dowództwo alianckie.
-9.IV. – parafowanie układu o przystąpieniu do sojuszu alianckiego przez Włochy.
-10.IV. – próba zmanipulowania światowej opinii publicznej dotyczącej Turcji przez ZSRR.
-11.IV. – przejęcie kontroli nad wyżyną Hefei i miastem Hendan przez Nacj. Chiny.
-14-15.IV. – wkroczenie wojsk Nacj. Chin do Guilin i Fuyang.
-15.IV. – układ brytyjsko-laotański o kontroli militarnej sił laotańskich przez dowództwo alianckie.
-23.IV. – przejęcie kontroli nad Kaifengiem przez Nacj. Chiny.
-28.IV. – ogłoszenie wyroku Trybunału ds. Zbrodni Hitlerowskich w Hamburgu (kara śmierci dla Goeringa, von Ribbentropa, Bormanna, Franka, Kaltenbrunnera, Rosenberga i Streichera, 25 lat więzienia dla Hessa, Ficka, Keitela i Jodla, 20 lat więzienia dla Sauckela, Seyss-Inquarta, Funka, Speera, von Mansteina i von Rundstedta, 15 lat więzienia dla Raedera, von Neuratha, Doenitza i Fritzsche, uniewinnieni Schacht i von Papen, SD, SS i Gestapo – organizacjami przestępczymi).
-29.IV. – śmierć byłego gubernatora Nowego Jorku, człowieka o nieskazitelnej prawości, Alfreda Smitha.
-7-9.V. – przejęcie kontroli nad Xiangfan i Czangszą przez Nacj. Chiny.
-9.V. – misja Edena w Wiedniu – próba przyciągnięcia Austrii do sojuszu alianckiego.
-11.V. – Walther Stämpfli prezydentem Szwajcarii.
-12.V. – misja Edena w Tiranie – odmowa Albanii przystąpienia do sojuszu z aliantami.
-14.V. – Teodoro Picado Michalski zostaje prezydentem Kostaryki.
-16.V. – przemówienie Churchilla w parlamencie – wypowiedzenie wojny ZSRR przez Wielką Brytanię i sojusz aliancki, początek III wojny światowej; po stronie Sowietów siły zbrojne NRD, Rumunii, Bułgarii, Węgier, Mongolii i Tannu-Tuwy.
-16-18.V. – zatopienie 14 bułgarskich okrętów podwodnych przez flotę sprzymierzonych koło wyspy Helgoland.
-19.V. – zdobycie Phenianu wskutek ofensywy alianckiej w Korei – tymczasowa japońska jurysdykcja; bitwa morska na wysokości Płw. Helskiego – zatonięcie dwóch sowieckich pancerników – „Oktiabrskaja Riewolucija” i „Marat”.
-V. – wykluczenie z Ligi Narodów wszystkich krajów, które wypowiedziały wojnę ZSRR (m.in. Wielka Brytania, Francja, Włochy).
-20.V. – utrata Edessy w Grecji wskutek ofensywy wojsk sowieckich.
-25.V. – ofensywa wojsk jugosłowiańskich na Węgrzech – zdobycie Budapesztu.
-28.V. – opanowanie Sofii przez armię jugosłowiańską – przygotowywanie ofensywy w głąb Bułgarii.
-29.V. – ofensywa aliantów we wsch. Niemczech – opanowanie Poczdamu.
-31.V. – ludowe rządy Polski i Czechosłowacji wypowiadają wojnę sojuszowi alianckiemu i wchodzą do aliansu z ZSRR.
-VI. – ofensywa bawarska armii czechosłowackiej – m.in. przejęcie kontroli nad Monachium.
-7.VI. – zdobycie Bratysławy przez wojska jugosłowiańskie, przejęcie Debreczyna pod kontrolę przez sprzymierzonych – upadek Ludowej Republiki Węgier.
-8.VI. – ofensywa sowiecka marsz. Żukowa na Czangde w płn. Chinach.
-9.VI. – zdobycie Berlina przez wojska zachodnioniemieckie, polskie i brytyjskie, ofensywa w płn. Niemczech.
-13.VI. – rozbicie oporu wojsk koreańsko-sowieckich pod Chongyin przez wojska brytyjskie; początek okupacji zachodnioniemieckiej terytorium NRD.
-VI. – fiasko amerykańskiej akcji propagandowej w krajach neutralnych usiłującej przedstawić wojnę z ZSRR jako odpowiedzi na prześladowania ludności Polski i Czechosłowacji oraz krajów nadbałtyckich i notorycznego łamania praw człowieka.
-16-24.VI. – bitwa o Chongyin w północnej części Korei nierozstrzygnięta.
-19-21.VI. – desant sił amerykańskich na Komandorach i Kamczatce, zdobycie Pietropawłowska.
-20.VI. – likwidacja ofensywy wojsk czechosłowackich w Bawarii – natarcie aliantów na Pilzno i zdobycie tego miasta.
-21.VI. – ofensywa łużycka armii sowieckiej we wsch. Niemczech – zajęcie Cottbus, kontrofensywa wojsk alianckich.
-VI. – ofensywa jugosłowiańska w zach. Rumunii powstrzymana przez coraz silniejszy opór wojsk sowieckich.
-26.VI. – Koszyce na Słowacji pod kontrolą sprzymierzonych.
-29-30.VI. – kocioł dywizji czechosłowackich pod Bańską Bystrzycą i jego likwidacja przez wojska jugosłowiańskie.
-3.VII. – zajęcie Pragi przez siły zachodnioniemieckie, ofensywa wojsk jugosłowiańskich w Czechach i Morawach.
-5.VII. – ofensywa aliancka w południowej Polsce – opanowanie Krakowa i Katowic.
-7.VII. – zdobycie Chongyin przez sprzymierzonych – zatrzymanie natarcia na froncie dalekowschodnim (stabilizacja na tym odcinku frontu).
-8.VII. – kapitulacja czechosłowackich ludowych sił zbrojnych przed aliantami – Czechy, Morawy i część Słowacji pod kontrolą sprzymierzonych (strefy okupacyjne: niemiecka – Czechy z Pragą + okręg ostrawski + Ruś Zakarpacka, jugosłowiańska – Morawy i Słowacja).
-VII. – fiasko natarcia sprzymierzonych za linię Odry i Nysy Łużyckiej.
-20.VII. – przystąpienie Austrii do sojuszu alianckiego, porzucenie idei neutralności i ostateczny upadek ustaleń konferencji w Kristianstad.
-27.VII. – kontrofensywa sowiecka na Bałkanach – zdobycie Belgradu.
-2.VIII. – śmierć prezydenta Filipin, Manuela Quezona: Manuel Roxas nowym prezydentem.
-6.VIII. – ofensywa sowiecka w płd. Polsce – opanowanie Krakowa.
-9.VIII. – francusko-niemiecka obrona Wrocławia przed sowieckim kontrnatarciem.
-12-13.VIII. – fiasko sowieckiego ataku na Arad i Timisoarę – zatrzymanie nieprzyjacielskich dywizji przez aliantów.
-15.VIII. – wypowiedzenie wojny Tybetowi przez rząd Czang Kaj-Szeka – wykluczenie Nacj. Chin z Ligi Narodów.
-21.VIII. – śmierć działacza Partii Republikańskiego, przyjaciela Landona – Wendella Willkie.
-22-29.VIII. – przełamanie linii Odry przez sprzymierzonych – wejście do Kostrzynia.
-24.VIII. – podpisanie sojuszu militarnego między Sinciangiem-Ujgur a Tybetem.
-27.VIII. – odwrót aliantów na Bałkanach – przejęcie Debreczyna przez wojska sowieckie.
-IX. – powstrzymanie ofensywy sowieckiej w środkowej części frontu bałkańskiego.
-3.IX. – obrona Tangszan przez aliantów wobec sowieckiego natarcia w płn. Chinach.
-7.IX. – wejście wojsk francuskich do Opola.
-17-19.IX. – krwawa bitwa pod Zrenjanin w Serbii między wojskami alianckimi a sowieckimi.
-17.IX. – utrata Opola na rzecz Sowietów, wielka ofensywa aliancka w Wielkopolsce
-28.IX. – oswobodzenie Belgradu przez sprzymierzonych – początek ofensywy na Nisz; wyzwolenie Poznania przez wojska brytyjskie.
-IX. – niebezpieczeństwo zdobycia całej Słowacji przez Sowietów – atak w stronę Bratysławy, kontrnatarcie w stronę Wielkopolski – ewakuacja oddziałów alianckich za linię Odry i Nysy Łużyckiej.
-4.X. – powstrzymanie natarcia sowieckiego w kierunku Czarnogóry przez aliantów.
-5-6.X. – krótkotrwałe opanowanie Szczecina i Kołobrzega przez wojska francuskie.
-6.X. – śmierć sekretarza stanu USA, Franka Knoxa, następcą Cordell Hull.
-11.X. – wybory parlamentarne w Związku Płd. Afryki – Ian Smuts premierem.
-X. – ofensywa wojsk francuskich w Wielkopolsce i na Kujawach – wyzwolenie Poznania, Bydgoszczy i Torunia.
-6-10.XI. – bitwa o Sofię i jej opanowanie przez sprzymierzonych.
-8.XI. – Alf Landon prezydentem Stanów Zjednoczonych na III kadencję, sekretarzem stanu Gerald Nye.
-9.XI. – amerykańskie natarcie w stronę okręgu łódzkiego – przełamanie frontu w Polsce.
-15.XI. – Ludowa Republika Tannu-Tuwy w składzie ZSRR – akt inkorporacji.
-17.XI. – nalot lotnictwa włoskiego na sowiecką bazę marynarki wojennej w Sewastopolu – rozbicie trzonu Floty Czarnomorskiej, m.in. zatopienie ciężkiego krążownika „Krasny Kawkaz”.
-20.XI. – desant wojsk japońskich na płn. Sachalin.
-20-28.XI. – sowiecka ofensywa na Węgrzech – zagrożenie dla Budapesztu.
-22-29.XI. – zacięte walki o Łódź.
-1.XII. – wojskowy zamach stanu w Argentynie (gen. Edelmiro Farrell, gen. Pedro Pablo Ramirez).
-2-3.XII. – oparcie linii frontu na rzece Dunaj na Węgrzech – silne ataki sowieckie.
-4-6.XII. – misje Edena w Tiranie i Ankarze – bezskuteczne usiłowania wciągnięcia Albanii i Turcji do wojny po stronie aliantów.
-8-15.XII. – ofensywa sprzymierzonych na Pomorzu Gdańskim i na Kujawach – wyzwolenie Gdańska, Gdyni, Bydgoszczy i Torunia.
-11.XII. – Sean O’Ceallaigh, działacz lewicowy - nowym prezydentem Irlandii.
-18., 29-30.XII. – nieudane sowieckie próby natarcia na pozycje aliantów pod Bańską Bystrzycą – utrzymanie frontu na Morawach.
-XII. – Wrocław: powstanie Komisji ds. Badania Zbrodni Stalinowskich w Polsce.

1945​

-1.I. – wojskowy zamach stanu w Boliwii gen. Gualberto Villarroela Lopeza – dyktatura lewicowa.
-7.I. – zdobycie Niszu przez wojska sprzymierzonych – zatrzymanie ofensywy wojsk sowieckich.
-11.I. – ponowne oswobodzenie Elbląga i Olsztyna przez aliantów po zablokowaniu sowieckiego natarcia; zwycięstwo Partii Demokratycznej w wyborach parlamentarnych w Hondurasie (Juan Manuel Galvez).
-I. – koncentracja wojsk japońskich i chińskich pod Tangszan.
-25.I. – wyzwolenie Łodzi przez wojska brytyjskie i amerykańskie.
-7.II. – opanowanie Płocka przez sprzymierzonych – ofensywa na Płn. Mazowszu.
-16.II. – wojskowy zamach stanu w Gwatemali gen. Arbenz Guzmana i Arany, rządy radykalnej lewicy.
-23-24.II. – szturm Warszawy i zwycięstwo sił komunistycznych.
-5.III. – pierwsze wejście sprzymierzonych do Warszawy i rychłe jej opuszczenie.
-10.III. – ofensywa aliancka na Jurę Krakowsko-Częstochowską.
-11.III. – ponowny kontratak wojsk alianckich na Warszawę i jej zdobycie.
-19.III. – desant sił japońskich na Dalekim Wschodzie pod Ochockiem.
-23-28.III. – bitwa o Kraków, zakończona opanowaniem miasta przez aliantów.
-27.III. – śmierć byłego premiera Wielkiej Brytanii, Davida Lloyda George’a.
-28.III. – natarcie sprzymierzonych w zach. części Bułgarii – kontrolą nad Wracą.
-3.IV. – zwycięstwo konserwatystów w wyborach parlamentarnych w Austrii – Leopold Figl kanclerzem.
-7.IV. – wyzwolenie Lublina przez wojska alianckie.
-17.IV. – początek wielkiej ofensywy wiosennej sprzymierzonych na odcinku polskim frontu wschodniego.
-24.IV. – zdobycie Kaliningradu przez siły amerykańskie.
-3.V. – utworzenie Rzeczpospolitej Polskiej – odzyskanie niepodległości.
-10.V. – Eduard von Steiger prezydentem Szwajcarii.
-11.V. – ofensywa aliancka na Litwie – wyzwolenie Kowna.
-16.V. – wojskowy zamach stanu w Salwadorze (gen. Salvador Castaneda Castro).
-18.V. – proklamacja niepodległości Republiki Węgierskiej, rządy dyktatorskie Zoltana Tildy.
-22.V. – oswobodzenie Lwowa przez siły alianckie.
-26.V. – wyzwolenie Wilna przez wojska francuskie – ofensywa w kierunku ziem białoruskich.
-27.V. – desant wojsk japońskich i zajęcie przez nich Chabarowska na Dalekim Wschodzie.
-31.V. – reaktywacja niepodległości Republiki Czechosłowacji – powrót Benesza do Pragi.
-6.VI. – wyzwolenie Użhorodu na terenie Rusi Zakarpackiej – początek ofensywy alianckiej na terytorium Rumunii.
-VI. – ofensywa sowiecka na Wołyniu – przejęcie m.in. Lwowa, Stryja.
-13.VI. – wyzwolenie Rygi przez wojska brytyjskie.
-21.VI. – opanowanie Dyneburga przez aliantów – ofensywa na ziemiach łotewskich.
-27.VI. – rezygnacja Edwarda Stettiniusa ze stanowiska doradcy do spraw międzynarodowych w rządzie USA.
-6.VII. – śmierć premiera Australii, Johna Curtina, Gordon Menzies następcą.
-12.VII. – wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii – zwycięstwo konserwatystów, Churchill pozostaje na stanowisku premiera, John Selwyn Lloyd min. spr. zagranicznych.
-13-15.VII. – ofensywa aliancka – przejęcie kontroli nad Połockiem i Orszą.
-14.VII. – kontrofensywa sowiecka na Słowacji i Rusi Zakarpackiej – zdobycie Koszyc.
-21-23.VII. – kontratak wojsk sowieckich na Połocczyźnie.
-26.VII. – śmierć amerykańskiego generała Malina Craiga podczas walk na froncie wsch.
-28-31.VII. – przejęcie inicjatywy strategicznej przez aliantów w Rumunii – opanowanie Pitesti.
-VIII. – zażarte walki na odcinku łotewskim i na Polesiu na froncie wschodnim.
-10.VIII. – spotkanie Landon-Churchill w Nowym Jorku (sprawy frontu wschodniego).
-18.VIII. – Bukareszt pod kontrolą wojsk jugosłowiańskich.
-22.VIII. – zdobycie Ploeszti i pól naftowych przez aliantów – kapitulacja wojsk rumuńskich (pod kontrolą Jugosławii tereny płd-zach., pod kontrolą Węgier terytorium Siedmiogrodu).
-28-29.VIII. – ofensywa sowiecka na Litwie – przejściowe przejęcie Wilna.
-3.IX. – zdobycie Tuldży i delty Dunaju przez sprzymierzonych – zamknięcie wojsk sowieckich w kotle bułgarskim.
-6.IX. – przejęcie Konstancy przez wojska alianckie; wyzwolenie Zamościa i Przemyśla przez oddziały francusko-amerykańskie, front ponownie na linii Bugu.
-15.IX. – ofensywa brytyjska w stronę ziem ukraińskich – krótkotrwałe opanowanie Odessy.
-23.IX. – nieudane natarcie sprzymierzonych na Władywostok.
-25.IX. – byłe Somali Niem. i Sokotra kolonią Polski wg umowy polsko-brytyjskiej; rezygnacja przemysłowca Henry’ego Forda ze stanowiska w rządzie USA.
-IX. – ofensywa sowiecka wzdłuż linii Gulbene-Stryj z trudem powstrzymywana przez aliantów.
-2.X. – kolejna umowa polsko-brytyjska w sprawie przekazania interioru Angoli (wcześniej uzyskanie wybrzeży Angoli wskutek umowy polsko-belgijskiej).
-8.X. – kapitulacja wojsk bułgarsko-sowieckich w kotle pod Płowdiw.
-22.X. – podpisanie rozejmu między Syjamem a Kolumbią.
-23.X. – desant wojsk japońskich w Estonii pod Kingisepp, otwarcie kolejnego frontu na Wschodzie.
-5.XI. – odejście z rządu USA Francisa Biddle, ministra sprawiedliwości.
-8.XI. – zdobycie Ługi przez Japończyków i rozpoczęcie przez nich blokady Leningradu.
-12.XI. – zwycięstwo Partii Pracy w wyborach parlamentarnych w Australii (Gordon Menzies).
-15.XI. – wyzwolenie Tartu w Estonii – kocioł wojsk sowieckich pod Tallinnem.
-XI. – kontrofensywa sowiecka w Estonii – odsiecz dla uwięzionych dywizji pod Tallinnem i Leningradem.
-7.XII. – desant ośmiu dywizji wietnamskich pod Rygą i przystąpienie do ponownej ofensywy alianckiej w Estonii.
-22-27.XII. – kapitulacja okrążonych dywizji sowieckich pod Tallinnem, wyzwolenie miasta przez sprzymierzonych.

1946​

-6.I. – udaremniony zamach stanu w Syjamie przez rząd marsz. Phibusongkhrama.
-11.I. – kapitulacja wojsk sowieckich okrążonych pod Leningradem przyjęta przez świeżo desantowane wojska irackie.
-18.I. – zdobycie Leningradu przez aliantów.
-1.II. – rewolucja lewicowa w Argentynie – objęcie rządów przez Juana Domingo Perona.
-4.II. – rewolta wojskowa na Haiti – junta generalska Lavaud i Magloire.
-14-15.II. – opanowanie Pskowa i Nowogrodu Wielkiego przez sprzymierzonych.
-16.II. – nagła zmiana rządu w Peru (Enrique Garcia, Jose Bustamante y Rivera) wywołana zagrożeniem lewicowym z Boliwii.
-24.II. – śmierć Harry’ego Hopkinsa, doradcy prezydenta USA do spraw międzynarodowych.
-3.III. – Manuel Roxas nowym prezydentem Filipin.
-9.III. – odzyskanie Stryja przez wojska sprzymierzonych.
-11.III. – demokratyczny zamach stanu w Syjamie, nowy rząd Phota Bhahalyodina, intronizacja nowego władcy – Ramy IX (Bhumibola Adulyadeja).
-14.III. – zwycięstwo socjaldemokracji w wyborach w Finlandii (Mauno Pekkala), prezydentem Juho Kusti Paasikivi.
-16.III. – niepodległość Republiki Łotwy.
-17.III. – wygrana lewicy Mackenzie Kinga podczas wyborów parlamentarnych w Kanadzie.
-3.IV. – powstanie Organizacji Paktu Demokratycznego (OPD) w Bostonie (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia, Hiszpania, RFN, Grecja, Holandia, Wietnam, Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa, Belgia, Bhutan, Irak, Liberia, Związek Płd. Afryki, Jemen, Korea, Węgry, Czechosłowacja, Oman, Nepal, Bułgaria, Etiopia, Filipiny, Portugalia, Baskonia oraz przedstawiciele emigracyjnych rządów Litwy, Estonii, Kambodży i przedstawiciel Luksemburga); Organy OPD – Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Rada Społeczno-Ekonomiczna, Komisja ds. Statusu Kolonii; sekretarzem generalnym OPD na 5-letnią kadencję – Anthony Eden; stali członkowie RB OPD z prawem veta – USA, Wielka Brytania, Francja i Polska.
-IV. – aliancka ofensywa wiosenna na południu frontu wschodniego: wyzwolenie Kowla, Lwowa, atak na Stanisławów, zdobycie Mohylewa Podolskiego i Bałty.
-10.IV.-10.X. – I kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, RFN, Hiszpania, Grecja, Holandia i Wietnam).
-16.IV. – zakończenie brytyjskiej misji doradczej przy rządach Omanu i Bhutanu.
-22.IV. – zakończenie brytyjskiej misji doradczej przy rządach Jemenu, Nepalu i Iraku; zatrzymanie alianckiej ofensywy pod Tarnopolem.
-26.IV. – powołanie Specjalnego Trybunału Arbitrażowego przez OPD względem załagodzenia sporów terytorialnych: Komisja ds. Tracji (Portugalia, Kanada, Australia), Komisja ds. Stosunków Polsko-Litewskich (Jugosławia, Laos, Nowa Zelandia), Komisja ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich (Francja, Baskonia, Wietnam), Komisja ds. Korei (USA, Liberia, Etiopia), Komisja ds. Ukrainy (Polska, Związek Płd. Afryki, Japonia), utworzenie Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (Wietnam, RFN, Włochy); przyjęcie rezolucji dotyczącej reguł oswobadzania państw półzależnych i kolonii; wezwanie Syjamu do przyznania szerokiej autonomii ludności khmerskiej bądź niepodległości dla Kambodży.
-IV. – wydanie dokumentu OPD stwierdzającego zagrożenie dla demokracji w krajach Ameryki Płd.
-V. – ultimatum OPD skierowane do Syjamu względem określenia statusu ludności khmerskiej w tym kraju.
-3-5.V. – misja niemiecka z ramienia OPD w Czungkingu.
-6-8.V. – misja włoska z ramienia OPD w Lhasie.
-9-10.V. – przejęcie Płw. Krym przez sprzymierzonych – zdobycie Sewastopola i Kerczu.
-11.V. – Karl Kobelt prezydentem Szwajcarii.
-11-13.V. – misja wietnamska z ramienia OPD w Urumczi.
-12.V. – obalenie lewicowej dyktatury Villarroela w Boliwii – powrót rządów demokratycznych.
-13.V. – niepodległość Republiki Litwy i jej oficjalna akcesja do OPD; kapitulacja wojsk sowieckich w twierdzy Brześć n/Bugiem wskutek okrążenia przez siły alianckie; Grodno w składzie Polski a Wilno w składzie Litwy decyzją OPD.
-16.V. – zdobycie Kijowa przez sprzymierzonych – ofensywa w kierunku Zaporoża.
-17.V. – akcesja Luksemburga do OPD.
-19-28.V. – zacięte walki o Wilno – okres ofensywy wojsk sowieckich.
-20.V. – odejście Michaiła Kalinina z funkcji przewodniczącego Rady Państwa ZSRR, Nikołaj Szwernik następcą.
-27.V. – przyznanie autonomii ludności khmerskiej przez Ramę IX, króla Syjamu (uniknięcie sankcji OPD).
-VI. – utworzenie Komisji ds. Stosunków Polsko-Łotewskich (Belgia, Bułgaria, Korea), Komisji ds. Stosunków Baskijsko-Hiszpańskich (Szwecja, Urugwaj, Turcja) i Komisji ds. Stosunków z Albanią (Norwegia, Tajlandia, Luksemburg).
-2.VI. – akcesja Szwecji do OPD.
-5.VI. – akcesja Finlandii do OPD.
-6.VI. – akcesja Urugwaju do OPD; zdobycie Charkowa przez sprzymierzonych na Ukrainie.
-7.VI. – akcesja Peru do OPD.
-10.VI. – akcesja Danii do OPD; utworzenie Grupy Porozumienia z Mato Grosso (GPMG) w Cuiaba (Brazylia, Argentyna, Paragwaj, Chile), przewodniczącym GPMG na 4-letnią kadencję – Alfredo Stroessner, organy GPMG – Zgromadzenie Ameryki Łacińskiej, Stała Rada Rządząca, Rada Gospodarcza, Komisja ds. Nadzwyczajnych, początek I kadencji Stałej Rady Rządzącej (Argentyna, Brazylia, Gwatemala, Ekwador, Chile).
-11.VI. – akcesja Norwegii do OPD.
-12.VI. – „wybory” w Dominikanie po myśli Rafaela Trujillo, El Benefactora; kocioł wojsk sowieckich pod Mozyrzem.
-16.VI. – akcesja Turcji, Boliwii, Syjamu (Tajlandii) i Kuby do OPD.
-18.VI – akcesja Irlandii do OPD.
-19.VI. – zdobycie Mińska przez sprzymierzonych; miasto i okręg Święciany w składzie Polski decyzją OPD.
-22.VI. – akcesja Szwajcarii do OPD.
-25.VI. – akcesja Kostaryki do OPD.
-26.VI. – akcesja Meksyku do OPD.
-29.VI. – przejęcie Wielkich Łuków pod kontrolę przez wojska alianckie.
-30.VI. – akcesja Kolumbii do OPD.
-4.VII. – akcesja Wenezueli do OPD; oficjalna akcesja Gwatemali i Ekwadoru do GPMG; wojska sowieckie w kotle pod Witebskiem.
-8.VII. – ofensywa sprzymierzonych na Moskwę – zdobycie Tuły.
-11.VII. – akcesja Hondurasu do OPD.
-12.VII. – akcesja Salwadoru do OPD; wybory parlamentarne w Nowej Zelandii – zwycięstwo socjaldemokracji pod przewodnictwem Petera Frasera.
-16.VII. – nałożenie embarga handlowego na Sinciang-Ujgur, Tybet, Nacj. Chiny, Xibei San Ma i komunistów chińskich Mao Tse-Tunga przez OPD w wyniku przedłużającej się wojny w Azji Centralnej.
-17.VII. – zdobycie Moskwy przez siły alianckie marsz. Gorta.
-20.VII. – kapitulacja wojsk sowieckich pod Witebskiem.
-25.VII. – wycofanie się rządu khmerskiego z OPD po uzyskaniu autonomii w ramach Tajlandii.
-27.VII. – śmierć sekretarza wojny USA, Roberta Pattersona w katastrofie lotniczej.
-29.VII. – miasto i okręg Parnu w granicach przyszłej Estonii decyzją OPD, miasto i okręg Gulbene w granicach Łotwy decyzją OPD.
-30.VII. – Stalingrad pod kontrolą aliantów – symboliczne zatknięcie flag USA, Wielkiej Brytanii, Francji i Polski na dachu ratusza przez marszałka Massingberda.
-31.VII. – zgoda Stalina na warunki rozejmowe zaproponowane przez sprzymierzonych – oddanie przez ZSRR terenów estońskich, Prus Wschodnich, Salonik i Kavali, regionu Chongyin, Kresów Wschodnich, Ukrainy, Płw. Krym i obszarów na wschód od Doniecka do linii rzeki Don – zakończenie III wojny światowej; ogłoszenie niepodległości Estonii i Ukrainy.

BONUS

AUSTRALIA I OCEANIA – MAPA POLITYCZNA (1953)​

Kolonie i terytoria zależne: Fidżi (Wielka Brytania), Nowe Hebrydy (Wielka Brytania), Nauru (Wielka Brytania), Wyspy Santa Cruz (Wielka Brytania), Wyspy Gilberta (Wielka Brytania), Wyspy Kokosowe (Wielka Brytania), Tonga (Wielka Brytania), Pitcairn (Wielka Brytania), Vella Lavella (Wielka Brytania), Wyspy Shortland (Wielka Brytania), Kolombangara (Wielka Brytania), Nowa Georgia (Wielka Brytania), Aleuty (USA), Saipan (Japonia), Tinian (Japonia), Rota (Japonia), Marcus (Japonia), Palau (Japonia), Mikronezja (Japonia), Wyspy Marshalla (Japonia), Wyspy Bonin (Japonia), Wake (USA), Midway (USA), Johnston (USA), Palmyra (USA), Phoenix (USA), Samoa Amerykańskie, Nowa Kaledonia (USA), Guam (USA), Nowa Brytania (Australia), Nowa Irlandia (Australia), Bougainville (Australia), Buka (Australia), Norfolk* (Australia), Guadalcanal (Polska), Polinezja Belgijska, Niue* (Nowa Zelandia), Wyspy Cooka* (Nowa Zelandia), Samoa Nowozelandzkie*.

*część z tych terytoriów zależnych nie jest oznaczona na mapie z racji niewielkiego znaczenia.

Australia i Oceania lat 1936-1953 przeżywała niepokoje tylko podczas działań podczas II wojny światowej 1939-1944, kiedy to gros batalii morskich rozgrywała się na Oceanie Spokojnym. Obecnie jest to oaza spokoju i rozwoju demokracji, może być ona jednak zagrożona przez konflikt chińsko-japoński.

Aktualne rządy Australii i Nowej Zelandii.​

 

POLSKA AAR

IV odcinek specjalny

odcinek 393

Streszczenie wydarzeń 1946-1950​

Trudne lata powojenne
1946-1950 ​

1946​

-1.VIII. – akcesja Estonii i Ukrainy do OPD.
-2.VIII. – zjednoczenie Korei wskutek przejęcia przez rząd w Seulu terenów płn. Korei. i okręgu Chongyin.
-10.VIII. – oficjalne rozwiązanie Ligi Narodów w Genewie.
-12.VIII. – akcesja Nikaragui, Panamy, Haiti i Dominikany do GPMG.
-14.VIII. – akcesja Syrii i Libanu do OPD.
-16.VIII. – niepodległość Indii (premierem Jawaharlal Nehru), Pakistanu (gubernatorem Mohammad Ali Jinnah, rząd Liaquata Ali Khana) i Jordanii (król Abdullah ibn Husajn) i ich akcesja do OPD.
-18.VIII. – zwycięstwo Mariano Ospiny Pereza i jego partii w wyborach parlamentarno-prezydenckich w Kolumbii.
-23.VIII. – akcesja Albanii do OPD, zakończenie działania Komisji ds. Stosunków z Albanią przy OPD.
-27.VIII. – akcesja Iranu do OPD.
-VIII. – zagarnięcie okręgu Gulbene przez Estonię mimo innego stanowiska OPD w tej sprawie.
-IX. – OPD: utworzenie Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Pakistańskich (Japonia, Meksyk, Irlandia), Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Brytyjskich (Szwecja, Wenezuela, Korea), Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Francuskich (Turcja, USA, Laos), Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Portugalskich (Holandia, Kuba, Jemen), Komisji ds. Statusu Maroka (Liberia, Urugwaj, Grecja) i Komisji Bliskowschodniej (RFN, Kostaryka, Indie).
-18.IX. – rozwiązanie problemu przynależności spornych terytoriów przez RB OPD – Mandżuria Płd. (Bryt.) – terytorium mandatowym OPD i dołączenie do niego okręgu Tangszan, Prusy Wschodnie wraz z Królewcem w składzie Polski, Makau i Okinawa w składzie Japonii, archipelag Wysp Azorskich w składzie Portugalii.
-29.IX. – plebiscyt w okręgu Gulbene – 74% ludności za włączeniem w skład Estonii.
-2.X. – początek dekompozycji sojuszu alianckiego – opuszczenie go przez Holandię i Luksemburg.
-7.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Austrię i Węgry; śmierć wieloletniego premiera Szwecji, Pehra Albina Hanssona – Axel Pehrsson Bramstrop premierem.
-9.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Bułgarię, Jugosławię i Grecję.
-10.X.-10.IV.1947 – II kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia).
-11.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Włochy.
-12.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Irak.
-14.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Etiopię i Liberię.
-15.X. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Oman i Jemen.
-X. – OPD: utworzenie Komisji ds. Statusu Sahary Zachodniej (Bhutan, Austria, Laos) i Komisji ds. Statusu Wysp Zielonego Przylądka, Wysp Zatoki Gwinejskiej i Gwinei Amer. (Liberia, Polska, Kanada).
-16.X. – rezolucja OPD odnosząca się do Nacj. Chin, a wzywająca rząd Czang Kaj-Szeka do zawarcia pokoju z Sinciangiem-Ujgur i Tybetem do 1.I.1947 r.
-20.X. – wizyta przewodniczącego GPMG, Stroessnera w Bostonie, siedzibie OPD.
-25.X. – konferencja prasowa Stroessnera w Rio de Janeiro – oskarżenie OPD o anachroniczną formę sprawowania władzy i stwarzanie nowych konfliktów na świecie.
-27.X. – przemówienie prezydenta USA, Landona w Waszyngtonie o postępującym zagrożeniu komunistycznym ze strony Argentyny, Brazylii i Gwatemali dla krajów karaibskich i Ameryki Płd.
-1.XI. – niepodległość Egiptu w ramach Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
-9.XI. – akcesja Egiptu do OPD.
-10.XI. – strajk generalny w Marrakeszu – żądanie niepodległości Maroka przez ludność arabską.
-15.XI. – rozstrzygnięcie spraw związanych z hiszpańskim i portugalskim dziedzictwem kolonialnym w Afryce i Azji przez OPD – oddanie Gwinei Bissau pod jurysdykcję Portugalii, 10-letnimi terytoriami mandatowymi OPD – Wyspy Zielonego Przylądka, Wyspy Św. Tomasza i Książęca, Rio Muni należące odpowiednio do USA, Wielkiej Brytanii i Francji, 2-letnim terytorium mandatowym OPD – Sidi Ifni należące do Hiszpanii, usankcjonowanie przynależności Timoru Wsch. do Holandii.
-16.XI. – przyznanie niepodległości Maroku przez OPD z sułtanem Mohammadem V na czele i jego akcesja do OPD, Rio de Oro (Sahara Zach.) 30-letnim terytorium mandatowym OPD z amerykańską jurysdykcją; protest Hiszpanii wobec marokańskich żądań terytorialnych i zaboru Ceuty, Melilli i Tangeru, rozwiązanie Komisji ds. Statusu Maroka przy OPD.
-19.XI. – uregulowanie statusu Kabindy i Mozambiku przez OPD – przekazanie okręgu Inhambane dla Wielkiej Brytanii, okręg Lourenco Marques – 10-letnim terytorium mandatowym OPD z jurysdykcją południowoafrykańską, scedowanie praw do Kabindy przez Polskę na rzecz Francji – przyłączenie tego okręgu do Konga Fr.
-XI. – skargi Egiptu na brytyjską kontrolę Kanału Sueskiego; pretensje Indii wobec knowań Pakistanu o sformowanie antyindyjskiego sojuszu militarnego.
-1.XII. – lewicowy zamach stanu w Wenezueli autorstwa gen. Romulo Betancourta.
-5.XII. – podpisanie w Bagdadzie Umowy Wszech Arabskiej dotyczącej ułatwień w handlu między Egiptem, Irakiem, Jordanią, Libanem, Syrią, Arabią Saudyjską, Jemenem, Omanem i Pakistanem.
-7.XII. – indyjskie ostrzeżenie wobec Nacj. Chin przed próbą dokonania aneksji Tybetu i Sinciangu-Ujgur wypowiedziane na obradach Zgromadzenia Ogólnego OPD; odrzucenie propozycji przyjęcia Tybetu i Sinciangu-Ujgur do OPD amerykańskim i brytyjskim vetem.
-10.XII.-10.VI.1947 – II kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Dominikana, Nikaragua).
-11.XII. – prośba Indii o przyznanie jej statusu stałego członka RB OPD.
-12.XII. – reelekcja Camacho na stanowisku prezydenta Meksyku.
-XII. – OPD: powołanie Komisji ds. Stosunków Egipsko-Brytyjskich (Salwador, Dania, Szwecja).
-19.XII. – Bagdad: podpisanie układu militarnego – Paktu Islamskiego przez Irak, Syrię, Liban, Jordanię, Egipt, Arabię Saudyjską, Jemen, Oman i Pakistan.
-21.XII. – protest Jemenu wobec przetrzymywaniu przez Wielką Brytanię – Adenu i Hadramautu oraz polskiej okupacji Sokotry; żądania podania niepodległości Palestyny przez kraje Paktu Islamskiego.
-29.XII. – Delhi: założenie Ligi Azji Centralnej (Indie, Iran, Afganistan) jako odpowiedzi na sojusz państw arabskich Bliskiego Wschodu.

1947​

-1.I. – upłynięcie terminu rezolucji OPD do Nacj. Chin z prośbą o przerwanie działań wojennych przeciw Tybetowi i Sinciangowi-Ujgur, utworzenie w ramach sankcji przeciwko nacjonalistom rządu w Guangzhou i proklamowanie niepodległości Demokratycznej Republiki Chin, która zostaje automatycznie przyjęta w skład OPD; Palestyna – terytorium mandatowym OPD na okres 5 miesięcy.
-9.I. – zawieszenie członkostwa Wenezueli w OPD wskutek lewicowego zamachu stanu z 1.XII.1946 r. i represji nowego rządu wobec opozycji.
-10.I. – akcesja Arabii Saudyjskiej do OPD.
-15.I. – odrzucenie pretensji Iraku do irańskiego Abadanu przez Komisję Bliskowschodnią OPD – rzeka Szatt el-Arab umiędzynarodowiona.
-16.I. – wojskowy zamach stanu w Boliwii gen. Enrique Hertzoga Garaizabala – miesięczne ultimatum OPD w związku z polityką władz wobec opozycji.
-21.I. – śmierć króla Danii, Chrystiana X, nowym królem Fryderyk IX.
-1.II. – obalenie wojskowej dyktatury w Ekwadorze przez liberałów (Carlos Arosemena Tola).
-2.II. – referendum w Terytorium Mandatowym OPD – Mandżurii Bryt. przynosi zwycięstwo zwolennikom połączenia z Dem. Rep. Chin. (65%).
-4.II. – akcesja Afganistanu do OPD.
-11.II. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Irlandii – prezydentem Sean O’Ceallaigh, premierem John Costello z ugrupowania konserwatystów.
-15.II. – układ pokojowy Nacj. Chin, Xibei San Ma, Junnanu i kom. chińskich z Tybetem i Sinciangiem-Ujgur w Urumczi na warunkach status quo.
-16.II. – secesja Junnanu z sojuszu państw chińskich.
-17.II. – zawieszenie członkostwa Boliwii w OPD wskutek represyjnej polityki nowych władz wobec opozycji.
-18.II. – dołączenie Junnanu do sojuszu z Tybetem i Sinciangiem-Ujgur tzw. Pakt Nowej Azji.
-20.II. – akcesja Junnanu, Tybetu i Sinciangu-Ujgur do OPD.
-26.II. – przejęcie kontroli nad miastem Xinyang przez Nacj. Chiny.
-2.III. – zwycięstwo socjaldemokracji w wyborach parlamentarnych w Belgii, abdykacja Leopolda III w Belgii – Karol królem.
-11.III. – przejęcie kontroli nad miastem Nanyang przez Nacj. Chiny.
-12.III. – wypowiedzenie wojny Paktowi Nowej Azji (Junnan, Tybet, Sinciang-Ujgur) przez sojusz państw chińskich (Nacj. Chiny, Xibei San Ma, kom. chińscy).
-III. – próby przyciągnięcia Libii do Paktu Islamskiego; zerwanie stosunków dyplomatycznych między Marokiem a Egiptem wskutek propozycji Maroka o zawieszenie w prawach członka OPD krajów Paktu Islamskiego.
-14-17., 19-25.III. – negocjacje libijsko-egipskie w Benghazi i Aleksandrii.
-19.III. – akcesja Libii do Paktu Islamskiego.
-20.III. – ogłoszenie niepodległości Tunezji w Tunisie i jej wstąpienie do OPD.
-28.III. – projekt marsz. Giraud, de facto dyktatora Francji odnośnie powstania Unii Państw Języka Francuskiego (17 dependencji – algierska, malgaska, Ubangi-Szari, gabońska, kongijska, Afarów i Issów, senegalska, gwinejska, Górnej Wolty, malijska, dorzecza Nigru, Jeziora Czad, Wybrzeża Kości Słoniowej, dahomejska, togijska, kameruńska, mauretańska, pełne referenda niepodległościowe w tych dependencjach w ciągu 15 lat, wszystkie terytoria podlegałyby szerokiej autonomii od chwili wejścia projektu w życie).
-III. – domaganie się pomocy militarnej OPD przez zagrożoną inwazją Nacj. Chin – Dem. Rep. Chin; pretensje Indii wobec rzekomych incydentów granicznych powodowanych przez wojska bhutańskie i nepalskie; 9-miesięczne ultimatum Indii do rządów Portugalii i Francji w związku z utrzymywaniem na terenie Płw. Indyjskiego faktorii handlowych; propozycja mediacyjna Tunezji w związku z kryzysem marokańsko-egipskim.
-IV. – gotowość Wietnamu co do przyjęcia emigracyjnego rządu junnańskiego na swoje terytorium, ostrzeżenie Indii wobec Nacj. Chin o nie bombardowanie tybetańskich miejsc kultu.
-3.IV. – przemówienie Edena w Bostonie w związku z I rocznicą powstania OPD.
-10.IV.-10.X. – III kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa).
-14.IV. – wydanie raportu rocznej działalności OPD.
-15.IV. – ofensywa sił Nacj. Chin w Junnanie – zdobycie Ya’an.
-16.IV. – wycofanie się Pakistanu z Paktu Islamskiego w związku z groźbami Indii.
-21.IV. – rewelacje pakistańskiego dziennika „Karachi News” o poszczególnych apetytach krajów Paktu Islamskiego względem Bliskiego Wschodu i Afryki Płn.
-19.V. – zakończenie sprawowania kontroli nad Terytorium Mandatowym Palestyna przez OPD – utworzenie Państwa Izrael, Jerozolima – Wolnym Miastem OPD; protest Paktu Islamskiego wobec stworzenia państwa izraelskiego, akcesja Izraela do OPD i sojuszu alianckiego.
-21.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Portugalię.
-22.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Hiszpanię.
-26.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Laos.
-27.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Wietnam.
-28.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Belgię; powstanie sojuszu militarnego o nazwie Unia Indochińska grupującego Tajlandię, Laos i Wietnam.
-31.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Japonię.
-VI. – OPD: powołanie Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Hiszpańskich (Norwegia, Luksemburg, Korea), Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Portugalskich (Kanada, Czechosłowacja, Urugwaj), Komisji ds. Birmy (Szwecja, Luksemburg, Salwador) i Komisji ds. Malajów (Meksyk, Maroko, Australia).
-2.VI. – stan wojny komunistów chińskich z Japonią, podobne stanowisko Nacj. Chin i Xibei San Ma.
-8.VI. – powstanie Paktu Iberyjskiego (Hiszpania, Portugalia) jako odpowiedzi na marokańskie pretensje terytorialne.
-10.VI. – embargo handlowe dla Izraela ze strony państw Paktu Islamskiego.
-10.VI.-10.XII. – III kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (Argentyna, Brazylia, Haiti, Panama, Gwatemala).
-14.VI. – sojusz narodów Bałkanów – podpisanie Deklaracji Bałkańskiej (Grecja, Jugosławia, Rumunia) wskutek antagonizmu rumuńsko-węgierskiego i bułgarsko-rumuńskiego – narodziny sojuszu o nazwie Konferencji Bałkańskiej.
-19.VI. – akcesja Japonii do Unii Indochińskiej, Tajlandia, Laos i Wietnam w stanie wojny z Nacj. Chinami, kom. chińskimi i Xibei San Ma.
-23.VI. – desant wojsk japońskich na chińskiej wyspie Hajnan.
-3-5.VII. – nieudana próba przyciągnięcia Junnanu do Unii Indochińskiej – rozmowy japońsko-junnańskie w Luang Prabang w Laosie.
-VII. – naciski Tajlandii wobec OPD w sprawie uzyskania niepodległości przez Birmę i Malaje; rosnąca fala niezadowolenia na Cejlonie – strajki i manifestacje antybrytyjskie;
-20-23.VII. – Obrady Okrągłego Stołu w Bizercie (Tunezja) – próba pogodzenia Maroka i Paktu Islamskiego kończy się fiaskiem.
-25.VII. – przejęcie kontroli nad siłami zbrojnymi Tybetu i Junnanu przez Sinciang-Ujgur.
-28.VII. – przemówienie prezydenta Junnanu, Long Juna w Kunmingu – walka do końca przeciw chińskim nacjonalistom u boku Paktu Nowej Azji.
-2.VIII. – przystąpienie Węgier do sojuszu alianckiego z racji zagrożenia granic przez kraje Konferencji Bałkańskiej.
-10.VIII. – pierwszy wybuch bomby atomowej na świecie – rejon Dar Fur ok. 25 km na wsch. od Dżabal Marra (3088 m.n.p.m.) w Sudanie Anglo-Egipskim (podziemna próba nuklearna Wielkiej Brytanii).
-13.VIII. – początek konferencji indyjsko-portugalskiej w Bangalore w sprawie oddania przez Portugalię faktorii handlowych.
-VIII. – OPD: powołanie Komisji ds. Afryki Płd-Zach. (Liberia, Peru, Jugosławia).
-VIII. – strajki robotnicze w Katandze (Kongo Belgijskie).
-17-19.VIII. – wizyta Edena w Kapsztadzie w związku z oskarżeniami Liberii skierowanymi do Związku Płd. Afryki o stosowanie polityki apartheidu i nierozwiązanie kwestii statusu Afryki Płd-Zach.
-19.VIII. – rewolucja ludowa w Urugwaju, rządy lewicowe Luisa Conrado Battle Beresa, zawieszenie członkostwa w OPD.
-20.VIII. – przywrócenie członkostwa w OPD dla Boliwii wskutek poprawy sytuacji dla opozycji.
-21.VIII. – skarga Paktu Islamskiego do OPD w związku nie przyjęciem do tej pory Libii w skład tejże organizacji,
-22.VIII. – obalenie rządów regenta Abd al-Illaha w Iraku przez księcia Fajsala i objęcie przez niego pełni władzy w Iraku.
-23.VIII. – początek misji Edena w Teheranie, a później w Bagdadzie i Delhi celem załagodzenia sporu Paktu Islamskiego z Ligą Azji Centralnej; rozpoczęcie przez OPD negocjacji z Libią na wyspie Dżerba.
-25.VIII. – referendum ludności w Sidi Ifni wobec skrócenia obowiązywania statusu terytorium mandatowego OPD (52% za włączeniem do Maroka).
-28.VIII. – Sidi Ifni w składzie Maroka po uprzednim ostrzeżeniu USA wobec Hiszpanii, która nie chciała się pogodzić z wynikiem głosowania.
-31.VIII. – przekazanie oazy Bouafra – Maroku przez Francję.
-5.IX. – wystąpienie Urugwaju z OPD, inny skład Komisji ds. Stosunków Baskijsko-Hiszpańskich (Nowa Zelandia, Szwecja, Turcja) i Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Portugalskich (Meksyk, Kanada, Czechosłowacja)
-9.IX. – akcesja Libii do OPD.
-11.IX. – OPD: powołanie Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska).
-13.IX. – przekazanie Goa, Damao (Daman) i Diu – Indiom przez Portugalię w wyniku zakończenia konferencji w Bangalore; akcesja Urugwaju do GPMG.
-IX. – rozmowy francusko-indyjskie w Kolombo na Cejlonie w sprawie przekazania faktorii handlowych przerwane w wyniku wybuchu konfliktu na Bliskim Wschodzie.
-14/15.IX. – atak wojsk irackich na Iran, początek wojny Paktu Islamskiego z Ligą Azji Centralnej.
-15-17.IX. – rozmowy Edena z przedstawicielami Paktu Islamskiego w Nikozji i Ligi Azji Centralnej w Kolombo (twardy opór kontynuowania konfliktu przez oba bloki militarne).
-16.IX. – Hiszpania i Portugalia (Pakt Iberyjski) w stanie wojny z Paktem Islamskim.
-17.IX. – zawieszenie krajów Paktu Islamskiego w prawach członka OPD.
-20.IX. – zaproszenie ZSRR do wstąpienia w szeregi GPMG (Stroessner).
-4.X. – zdobycie Abadanu przez wojska irackie, początek okupacji irańskiego zagłębia naftowego.
-10.X.-10.IV.1948 – IV kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Belgia, Bhutan, Liberia), zawieszenie Iraku (jako członka Paktu Islamskiego) i Związku Płd. Afryki (na wniosek Liberii).
-10.X. – zawieszenie Związku Płd. Afryki w prawach członka OPD wskutek prowadzenia przez ten kraj polityki apartheidu.
-11.X. – zwycięstwo nacjonalistów w wyborach parlamentarnych w Związku Płd. Afryki.
-14.X. – opanowanie Zhaotung przez wojska chińskie: zagrożenie stolicy Junnanu.
-27.X. – utrata Qujingu przez Junnan na rzecz sił chińskich – ofensywa na Kunming w toku.
-X. – bombardowanie Trypolisu przez hiszpańskie i portugalskie bombowce.
-4.XI. – wygrana socjaldemokracji Hansa Hedtofta-Hansena w wyborach parlamentarnych w Danii.
-6.XI. – przemówienie prezydenta USA, Landona w Waszyngtonie (ostre potępienie Włoch za ich prowokacje wobec Paktu Islamskiego, a w szczególności Libii).
-XI. – pomysł powołania Unii Duńskiej (Dania Właściwa z Bornholmem, Wyspy Owcze, Islandia, Grenlandia), szeroka autonomia dla Farerczyków, Islandczyków i Eskimosów wysuwana przez nowy rząd duński, referenda niepodległościowe za 10 lat (akceptacja OPD).
-14.XI. – przekazanie Indiom przez Francję 4 faktorii handlowych – Yanaon, Mahe, Chandarnagore i Karikal.
-20-24.XI. – wizyta Mołotowa w Sao Paulo i Cuiaba.
-24.XI. – akcesja ZSRR i Mongolii do GPMG.
-25.XI. – wystąpienie Ekwadoru z GPMG w proteście przeciw przyjęciu do tej organizacji państw spoza dziedzictwa cywilizacyjnego Ameryki Płd.
-30.XI. – akcesja Ekwadoru do OPD.
-10.XII.-10.VI.1948 – IV kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Mongolia, Chile, Paragwaj).
-11.XII. – prawicowy zamach stanu w Panamie gen. Jimeneza Brina, wysunięcie pretensji przez nowy rząd panamski wobec amerykańskiej obecności w Strefie Kanału Panamskiego przy poparciu Stroessnera (propozycja obecności wojsk OPD i GPMG na tym terytorium bądź przekształcenie Strefy Kanału Panamskiego w terytorium o statusie międzynarodowym na wzór Tangeru), odrzucenie tej propozycji przez Edena.
-12.XII. – zdobycie Hamadanu przez wojska irackie.
-23.XII. – memorandum rządu Dem. Rep. Chin o nie uznaniu żadnych podbojów Japonii na terenie kontynentalnych Chin (zgoda na przetrzymywanie Makau i okupację Hajnanu).
-27.XII. – secesja środkowego i płd-wsch. Borneo z projektowanego Dominium Federacji Malezji – powstanie Państwa Sarawak i jego akcesja do sojuszu alianckiego.

1948​

-1.I. – niepodległość Dominium Birmy ze stolicą w Rangunie i Dominium Federacji Malajskiej ze stolicą w Kuala Lumpur i ich akcesja do sojuszu alianckiego; oficjalne przyjęcie Birmy, Fed. Malajskiej i Sarawaku do OPD.
-3.I. – wybory parlamentarne i referendum we Włoszech – zwycięstwo zwolenników republiki, abdykacja Wiktora Emanuela III i jego wyjazd do Szwajcarii, rząd Alcide de Gasperi, prezydentem Republiki Włoskiej – Enrico de Nicola.
-13.I. – porozumienie de Gasperi-Figl czyli narodziny Układu (Paktu) Alpejskiego między Włochami i Austrią (sojusz militarno-gospodarczy).
-16.I. – ofensywa irańska – odbicie Abadanu.
-I. – Enrico Celio prezydentem Szwajcarii.
-I. – wystąpienia holenderskich polityków na Zgromadzeniu Ogólnym OPD w związku z zabraniem gros ziem Borneo przez Sarawak; sprawa petycji ludności Sumatry, Jawy i Celebes z pretensjami wobec holenderskich władz kolonialnych.
-19.I. – przekształcenie sojuszu alianckiego w Układ Bezpieczeństwa (Security Alliance).
-29.I. – przemówienie Stroessnera w Cuiaba – zapowiedź utworzenia sojuszu militarnego południowoamerykańskich państw GPMG.
-30.I. – wygaśnięcie rozejmu aliantów z ZSRR; zamordowanie Mahatmy Gandhi w Delhi – kryzys polityczny w Indiach.
-II. – miesięczne ultimatum OPD do rządu Związku Płd. Afryki w sprawie przekazania terytorium Afryki Płd-Zach. pod opiekę tejże organizacji.
-2.II. – wejście w życie planu Giraud dotyczącego przekształceń terytorialnych w koloniach francuskich w Afryce; utworzenie 7 dependencji z szerokimi uprawnieniami autonomicznymi: Federacja Malgaska ze stolicą w Antananarivo, Kamerun Fr. ze stolicą w Yaounde, Federacja Mali ze stolicą w Dakarze, Gwinea Fr. ze stolicą w Conakry, Wielki Gabon ze stolicą w Brazzaville, Benin-Sahel ze stolicą w Porto-Novo, Afryka Równikowa (Środkowa) ze stolicą w Bangui, akcesja nowych krajów afrykańskich do OPD, gwarancja referendów niepodległościowych za 15 lat; autonomia dla Algierii i Terytorium Afarów i Issów (Dżibuti).
-5.II. – wyjście Francji z Układu Bezpieczeństwa – powstanie sojuszu militarnego o nazwie Unia Francuska (Francja, Federacja Malgaska, Kamerun Fr., Federacja Mali, Gwinea Fr., Wielki Gabon, Benin-Sahel, Afryka Środkowa).
-7.II. – zwycięstwo prawicy Thomasa Costello w wyborach parlamentarnych w Irlandii.
-9-16.II. – V Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Sankt Moritz (Szwajcaria).
-13.II. – „wybory” w Wenezueli (zawieszenie w OPD od 9.I.1947) i zwycięstwo ugrupowania dyktatora Betancourta.
-17.II. – podpisanie Unii z Buenos Aires – sojuszu militarnego GPMG (Argentyna, Brazylia, Chile, Urugwaj, Paragwaj).
-18.II. – powrót Holandii, Belgii i Luksemburga w szeregi sojuszu alianckiego (Układu Bezpieczeństwa).
-20.II. – utworzenie czterech nowych dominiów Korony Brytyjskiej w Afryce – Sierra Leone, Złote Wybrzeże, Nigerii i Sudanu, możliwość wystąpienia z Commonwealthu po 15 latach i ogłoszenia pełnej niepodległości.
-27.II. – prawicowy zamach stanu w Iraku – powołanie rządu Mohammada as-Sadra.
-29.II. – wystąpienie Maroka, Tunezji i Baskonii z Układu Bezpieczeństwa i ich akcesja do Unii Francuskiej.
-3.III. – wystąpienie Bhutanu i Nepalu z Układu Bezpieczeństwa.
-6.III. – wystąpienie Birmy z Układu Bezpieczeństwa.
-8.III. – wystąpienie Federacji Malajskiej z Układu Bezpieczeństwa.
-9.III. – wystąpienie Filipin z Układu Bezpieczeństwa.
-10.III. – układ rozejmowy w Nikozji między Paktem Iberyjskim i Paktem Islamskim na warunkach status quo.
-III. – koncentracja wojsk brytyjskich w płd. Mandżurii przy granicy z Nacj. Chinami (pomoc dla Dem. Rep. Chin w razie napaści nacjonalistów); sugestia Komisji ds. Afryki Płd-Zach. do Związku Płd. Afryki o sukcesywne wprowadzanie praw autonomicznych dla Hererów i Hotentotów i Murzynów – odrzucenie propozycji przez rząd w Pretorii i odmowa zwołania szczytu OPD-ZPA w Antananarivo na Madagaskarze; obawa Francji o pokojowe wykorzystanie brytyjskiej bomby atomowej wyrażona w Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej.
-18.III. – dołączenie Bhutanu i Nepalu do Paktu Nowej Azji (Sinciang-Ujgur, Tybet, Junnan) i ich wejście w stan z wojny z sojuszem państw chińskich; przekazanie okręgu Lourenco Marques pod opiekę Wielkiej Brytanii przez Związek Płd. Afryki – powstanie Wolnego Państwa Mozambik (prof. Henrique Nunes Garcia) jako odpowiedzi na apartheid w ZPA, akcesja Mozambiku do Układu Bezpieczeństwa i OPD.
-19.III. – szeroka autonomia dla Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (Bryt. Afryka Wsch., Uganda, Tanganika, Zanzibar), akcesja do Układu Bezpieczeństwa i OPD.
-20.III. – ogłoszenie się przez Filipiny państwem neutralnym.
-22.III. – powstanie Federacji Rodezji (Rodezja Płn., Rodezja Płd., Beczuana, Niasa), akcesja do Układu Bezpieczeństwa i OPD.
-24.III. – dołączenie Birmy i Federacji Malajskiej do Unii Indochińskiej – stan wojny z Nacj. Chinami i ich sojusznikami.
-28.III. – opuszczenie OPD przez Związek Płd. Afryki wskutek niepodporządkowania się rezolucji o zniesieniu apartheidu (bezowocne negocjacje w Bostonie, Johannesburgu oraz Kapsztadzie).
-2.IV. – wypowiedzenie wojny Japonii i Unii Indochińskiej przez ZSRR i Mongolię.
-4.IV. – rozejm w Tabriz między Paktem Islamskim a Ligą Azji Centralnej na warunkach status quo.
-7.IV. – wystąpienie Związku Płd. Afryki z Commonwealthu – powstanie Rep. Płd. Afryki.
-9.IV. – przystąpienie Pakistanu do Paktu Nowej Azji (Sinciang-Ujgur, Tybet, Nepal, Bhutan, Junnan) i jego stan wojny z państwami chińskimi.
-10.IV.-10.X. – V kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Jemen, Oman, Czechosłowacja, Węgry, Korea).
-11.IV. – opuszczenie Układu Bezpieczeństwa przez Rep. Płd. Afryki.
-14.IV. – przemówienie Edena w Bostonie – miesięczne ultimatum dla Nacj. Chin na wycofanie ich wojsk z Junnanu.
-16.IV. – śmierć prezydenta Filipin, Manuela Roxasa, Elpidio Quirino nowym prezydentem.
-17.IV. – unifikacja Somali Pol. z Somali Bryt. – powstanie kondominium p.n. Polsko-Brytyjskiego Somalilandu (możliwość uzyskania niepodległości za 10 lat).
-24.IV. – akcesja Nacj. Chin, Xibei San Ma i kom. chińskich do GPMG.
-29.IV. – akcesja Rep. Płd. Afryki do GPMG.
-4.V. – przemówienie wysłannika Czang Kaj-Szeka, Zhang Zhu w Bostonie (krytyka działań OPD).
-15.V. – stan wojny Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego) z Nacj. Chinami, Xibei San Ma i kom. chińskimi – początek interwencji sił OPD w Chinach.
-V. – przekazanie sił zbrojnych Dem. Rep. Chin pod dowództwo brytyjskie; początek patroli polskich okrętów podwodnych wzdłuż chińskiego wybrzeża, desanty wojsk australijskich, amerykańskich, nowozelandzkich w Szanghaju, polskie, czechosłowackie, australijskie i węgierskie siły lotnicze obok amerykańskich i brytyjskich na froncie interwencji.
-21.V. – śmierć prezydenta Włoch, Enrico de Nicoli, Luigi Einaudi następcą.
-22.V. – obrona Nankinu przez chińskich demokratów pod dow. gen. Vorbrugga.
-2.VI. – wybory prezydenckie w Indiach – Chakravarti Rajagopalachari prezydentem; pierwsze wybory prezydenckie w Rep. Płd. Afryki – Gideon van Zyl prezydentem.
-5.VI. – bitwa pod Hefei – zwycięstwo sił OPD; wypowiedzenie układu sojuszniczego z Indiami i Iranem (Ligi Azji Centralnej) przez Afganistan.
-5-25.VI. – IV Mistrzostwa Świata w piłce nożnej w Szwajcarii – finał Węgry-Brazylia 2:1.
-9.VI. – ofensywa wojsk OPD w płn. Mandżurii – zdobycie Harbinu; aresztowanie Mao Tse-Tunga przez nacjonalistów pod Baoji i jego skrytobójcze zamordowanie, przejęcie ziem kom. chińskich przez rząd w Czongkingu.
-10.VI.-10.XII. – V kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Nikaragua, RPA).
-13.VI. – prawicowy zamach stanu w Iraku (Muzahim al-Bayyaji); wybuch brytyjskiej bomby atomowej nad Czengdu k/Czongkingu (zniszczenie 90% zabudowy), żądanie wyjaśnień od Wielkiej Brytanii przez Szwecję i Danię.
-VI. – protest Szwecji, Danii, Finlandii, Norwegii, Belgii, Holandii, Luksemburga, Austrii, Włoch, Szwajcarii, Litwy, Łotwy i Estonii wobec użycia bomby atomowej przez Wielką Brytanię w Chinach, pozorne poparcie państw bałkańskich dla brytyjskiego posunięcia na froncie interwencji; przemówienia Stroessnera w Rio de Janeiro i Buenos Aires (krytyka OPD); bojkot brytyjskich towarów handlowych przez Szwecję i Danię.
-19.VI. – przełamanie chińskiej obrony pod Anqing przez siły interwencyjne OPD.
-27-29.VI. – ofensywa aliancka na Hankou.
-2.VII. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Finlandii, Juho Kusti Paasikivi pozostaje na stanowisku prezydenta, Karl August Fagerholm nowym premierem.
-7.VII. – wyzwolenie płn. Mandżurii przez wojska OPD.
-13.VII. – zdobycie Hankou przez sprzymierzonych i odparcie chińskiego kontrataku.
-VII. – przemówienie generalissimusa Giraud w Bostonie (oskarżenie ZSRR o okrutne obchodzenie się z jeńcami japońskimi pochwyconymi podczas niedawnej wojny i prześladowania ludności Zakaukazia, doradzanie interwencji sił OPD w ZSRR na wzór chińskiej); ukazanie się broszury „Jak Brytyjczycy w Chinach wojowali” autorstwa GPMG w krajach Ameryki Płd.
-21-22.VII. – przełamanie frontu chińskiego pod Tianjin przez oddziały brytyjsko-koreańskie.
-3.VIII. – zwycięstwo socjaldemokracji w wyborach parlamentarnych w Holandii (Willem Drees).
-5.VIII. – ofensywa brytyjska na Kalgan w płn. Chinach.
-10-15.VIII. – wizyta Stroessnera w Moskwie i spotkanie ze Stalinem.
-26.VIII. – desant wojsk amerykańskich w Guangzhou – lepsza ochrona niepodległości Dem. Rep. Chin.
-3.IX. – zwycięstwo prawicy w wyborach w Ekwadorze, Galo Plaza Lasso prezydentem.
-7.IX. – abdykacja Wilhelminy w Holandii – Juliana królową.
-12.IX. – krwawa bitwa pod Liuzhou – zwycięstwo sił OPD.
-22.IX. – fiasko włoskich prób sabotażu w amerykańskich zakładach zbrojeniowych – kryzys włosko-amerykański.
-24.IX. – zwycięstwo alianckie w ofensywie na Huaihua w centralnej części Chin.
-10.X.-10.IV.1949 – VI kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Nepal, Bułgaria, Etiopia, Filipiny, Portugalia).
-24.X.-8.XI. – XII Letnie Igrzyska Olimpijskie w Sydney (Australia).
-28.X. – zdobycie gór Czangzhi przez wojska alianckie w płn. Chinach.
-3.XI. – zwycięstwo Partii Socjaldemokratycznej w wyborach parlamentarnych w Kanadzie (Louis Saint Laurent).
-4.XI. – zwycięstwo Harry’ego Trumana w wyborach prezydenckich w USA, George Catlett Marshall sekretarzem stanu.
-19.XI. – memorandum Edena do rządów Sinciangu-Ujgur, Tybetu i Junnanu dotycząca nie uznania żadnych nabytków terytorialnych tych państw względem Xibei San Ma czy Nacj. Chin.
-23.XI. – układ pokojowy Nacj. Chin z Unią Indochińską w Bangkoku – wyspa Hajnan pod kontrolą Japonii, protest Dem. Rep. Chin wobec kupczenia chińską ziemią.
-30.XI. – zawieszenie broni między sojuszem chińskim a Paktem Nowej Azji w Czongkingu na warunkach status quo.
-3.XII. – stan wojny między Paktem Nowej Azji (Sinciang-Ujgur, Tybet, Junnan, Pakistan, Nepal, Bhutan) a ZSRR i Mongolią; zawieszenie uczestnictwa delegata Nepalu w RB OPD.
-10.XII.-10.VI.1949 - VI kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Panama, Gwatemala, Haiti).
-10.XII. – ofensywa aliancka w zach. Chinach – walki o Ya’an.
-14-15.XII. – aresztowanie Czang Kaj-Szeka przez żołnierzy pod dow. gen. He Yingqina, przejęcie władzy przez Tse-ven Soonga; prochińskie przewroty wojskowe w Sinciangu-Ujgur i Junnanie i opuszczenie przez nich Paktu Nowej Azji z przyłączeniem się do wojny przeciwko Układowi Bezpieczeństwa (siłom OPD), wyrzucenie Sinciangu-Ujgur i Junnanu z OPD, opuszczenie GPMG przez Nacj. Chiny i Xibei San Ma wskutek wejścia w stan wojny z ZSRR.
-23.XII. – wypowiedzenie wojny ZSRR przez Pakt Iberyjski; zawieszenie Hiszpanii i Portugalii w prawach członka przez OPD, wycofanie przedstawiciela Portugalii z RB OPD.
-27.XII. – zdobycie Xi’an przez aliantów.

1949​

-I. – zatrzymanie sinciańskiej ofensywy na terenie Kirgiskiej SRR – kontrofensywa wojsk sowiecko-mongolskich na Bayan Nur.
-9.I. – prawicowy zamach stanu w Iraku – przejęcie władzy przez marszałka Nuri es-Saida.
-11.I. – Ernst Nobs prezydentem Szwajcarii.
-20-23.I. – wizyta Edena w Delhi – udana neutralizacja stanowiska Indii wobec konfliktu Paktu Nowej Azji z ZSRR.
-20.I. – kocioł wojsk chińskich pod Nanchengiem – zdobycie Yulingu przez aliantów.
-3.II. – przemówienie radiowe Stalina – chęć odbudowy komunistycznych Chin.
-13-15.II. – sowieckie zwycięstwa pod Żyrianowskiem i Guldżą – zagrożenie dla niepodległości Sinciangu-Ujgur.
-16.II. – zrzucenie bomby atomowej na Guiyang przez brytyjski bombowiec.
-II. – polaryzacja stanowisk wśród członków OPD: zerwanie stosunków dyplomatycznych z Wielką Brytanią przez Szwecję, Danię, Norwegię i Finlandię, gotowość państw skandynawskich do opuszczenia OPD, krytyka poczynań brytyjskich przez Francję, Hiszpanię, Portugalię, Włochy, Austrię, Belgię, Holandię i Luksemburg, stonowane głosy w Polsce, RFN, Czechosłowacji, na Węgrzech i Ukrainie, Litwie, Łotwie i w Estonii, powściągliwość w krajach Konferencji Bałkańskiej; ogromne oburzenie GPMG – nawoływanie krajów afrykańskich (dominiów) do wypowiedzenia umów stowarzyszeniowych z Wielką Brytanią.
-26.II. – zdobycie Taiyuan przez aliantów, okres ofensywy sprzymierzonych w płn. i zach. Chinach.
-28.II. – desant wojsk japońskich na płd. Kamczatkę i Komandory, opanowanie terenów nad Morzem Ochockim.
-13.III. – opuszczenie OPD przez Szwecję, Norwegię, Finlandię i Danię; dymisja zastępcy sekr. gen. OPD – Szweda Svena Gunnara Nordenskjoelda, powołanie na to stanowisko dr Romana Constantinescu z Rumunii, nowy skład Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Brytyjskich (Sarawak, Wenezuela, Korea), Komisji ds. Stosunków Baskijsko-Hiszpańskich (Szwajcaria, Turcja, Nowa Zelandia), Komisji ds. Stosunków Egipsko-Brytyjskich (Irlandia, Polska, Salwador), Komisji ds. Birmy (Japonia, Luksemburg, Salwador), Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Hiszpańskich (Liberia, Luksemburg, Korea).
-14.III. – zdobycie Zunyi i Anszun w zach. Chinach przez siły interwencyjne OPD.
-15.III. – bitwa o Urumczi kończy się zwycięstwem wojsk sowieckich – marsz w kierunku stolicy Sinciang-Ujgur.
-20.III. – utworzenie Rady Skandynawskiej (organizacji gospodarczej) przez Szwecję, Danię, Norwegię i Finlandię.
-26.III. – kapitulacja okrążonych siedmiu dywizji chińskich pod Anshun – ofensywa aliancka w kierunku Czongkingu.
-III-IV. – wizyty generalissimusa Giraud w USA, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, we Włoszech, Japonii i Brazylii.
-10-17.IV. – VII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Baskonia, Litwa, Estonia, Luksemburg, Ukraina).
-10.IV. – wystąpienie Giraud w Bostonie (propozycja podziału Chin na 4 strefy wpływów między stałych członków RB OPD), opozycja ze strony Edena, opuszczenie Bostonu przez Giraud po przemówieniu sekr. gen. OPD i przegranym głosowaniu.
-16.IV. – zdobycie Urumczi przez wojska sowieckie – ujęcie prezydenta i premiera Sinciangu-Ujgur.
-17.IV. – oświadczenie Giraud wydane z Paryża w chwili po wycofaniu się Francji z OPD, nowy skład Komisji ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich (Wietnam, Kanada, Indie); zdobycie Czongkingu przez wojska demokratów chińskich i amerykańskie – przeniesienie siedziby nacjonalistów do Tianshui.
-17-28.IV. – VII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, Baskonia, Litwa, Estonia, Luksemburg, Ukraina).
-18.IV. – odpowiedź Edena w przemówieniu wygłoszonym w Bostonie.
-28.IV. – miejsce stałego członka w RB OPD dla RFN po zaakceptowaniu przez Zgromadzenie Ogólne OPD, włączenie RFN do Komisji Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej w miejsce Francji.
-28.IV.-5.V. – VII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Baskonia, Litwa, Estonia, Luksemburg, Ukraina).
-IV. – zacięte walki sowiecko-pakistańskie w Kaszgarii.
-2.V. – wybory parlamentarne w Szwecji – triumf socjaldemokracji Tage Erlandera.
-5.V. – wystąpienie Baskonii i 10 krajów afrykańskich – członków Unii Francuskiej ze struktur OPD, opuszczenie RB OPD przez Baskonię, nowy skład Komisji ds. Malajów (Meksyk, Australia, Dem. Rep. Chin).
-5.V.-10.X. – VII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Litwa, Estonia, Luksemburg, Ukraina).
-6.V. – kapitulacja okrążonych wojsk chińskich pod Nanyang.
-7.V. – przemówienie Stroessnera (propozycja dla Francji i krajów Unii Francuskiej dotycząca wstąpienia do GPMG), odmowa Giraud.
-17.V. – zdobycie Kunmingu, stolicy Junnanu przez wojska sprzymierzonych.
-29.V. – ofensywa sowiecka w Sinciangu-Ujgur – dotarcie do granic Tybetu.
-30.V. – Władywostok pod kontrolą wojsk japońskich wskutek niespodziewanego desantu.
-10.VI. – opanowanie Lanzhou przez sprzymierzonych – natarcie na Tianshui.
-10.VI.-10.XII. – VII kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Chile, Paragwaj, Dominikana).
-13.VI. – zdobycie Dunhuang przez Sowietów – ofensywa komunistyczna na Golmud, stolicę Xibei San Ma.
-15/16.VI. – zakończenie interwencji OPD w Chinach – przyjęcie warunków pokojowych przez Nacj. Chiny: przejęcie przez OPD okręgu Guiyuan od Xibei San Ma, ograniczenie terytorium Junnanu do okręgu Kunming i terytorium Nacj. Chin do okręgu Czongking, automatyczne włączenie płn. Mandżurii i okręgu Tianjin do Dem. Rep. Chin, dymisja premiera Nacj. Chin, gen. He Yingqina i zastąpienie go przez koordynatora z Dem. Rep. Chin, marsz. Li Zongrena, wydanie generalissimusa Czang Kaj-Szeka władzom Dem. Rep. Chin i osadzenie go w areszcie w Guangzhou, niemożność wstąpienia Nacj. Chin i Junnanu do OPD z powodu uznania za przedstawiciela sprawy chińskiej jedynie Dem. Rep. Chin, okręg Bao’an k/Hongkongu pod kontrolą Wielkiej Brytanii, okręg Kunming tymczasowo pod kontrolą wojsk brytyjskich.
-16.VI. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Wuhu, Hangzhou, Suzhou, Nankin i Szanghaj; desant wojsk japońskich pod Ochockiem i opanowanie miasta.
-19.VI. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Czangsza, Czangde, Guilin, Guiyang i Anshun.
-23.VI. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Hefei, Angqing, Hankou, Wuchang i Xiangfan.
-29.VI. – opanowanie Kaszgarii przez wojska sowieckie.
-30.VI. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Huaihua, Nanping, Wenzhou, Quzhou i Zunyi.
-VII. – prośba prezydenta Dem. Rep. Chin, Li Jishena o pomoc międzynarodową w zakresie leków i darów żywnościowych.
-1.VII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Kaili, Shaoyang i Liuzhou.
-7.VII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Ningbo, Longyan, Fuzhou, Quanzhou i Xiamen.
-14.VII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Qujing, Wenshan, Zhaotung, Fuling i Enshi.
-16/17.VII. – rozejm Paktu Iberyjskiego z ZSRR w Helsinkach na warunkach status quo, przywrócenie statusu członka OPD – Hiszpanii i Portugalii.
-18.VII. – raport polskiego min. spr. zagr. Tadeusza Romera z przebiegu interwencji OPD w Chinach i jego odczytanie na sesji w Bostonie, głosowanie nad raportem wygrywają przeciwnicy interwencji (49 delegatów za przyjęciem raportu krytykującego OPD, 17 przeciw, 10 wstrzymujących się od głosu), zapowiedź dymisji Edena.
-21.VII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Xuzhou, Yangzhou, Nantong, Lianyungang i Qingdao.
-28.VII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Fuyang, Kaifeng, Jinan, Yucheng i Yantai.
-VIII. – sowiecki sabotaż w jednej z fabryk zbrojeniowych w Teksasie – odłożenie wizyty Trumana w Moskwie; pojawiające się głosy w chińskiej prasie o wypłacenie odszkodowań przez OPD za zniszczenia podczas działań interwencyjnych.
-2.VIII. – tajne spotkanie Stalin-Stroessner w Moskwie.
-4.VIII. – dymisja sekr. gen. OPD, Anthony Edena, przedstawienie kandydatur na jego następcę (Alf Landon, Józef Beck, Konrad Adenauer, Clement Attlee, Iuliu Maniu, Niceto Alcala Zamora).
-5.VIII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Anyang, Luoyang, Zhengzhou, Nanyang i Xinyang.
-7.VIII. – zatrzymanie sowieckiej ofensywy na Golmud na terenie Xibei San Ma.
-7/8.VIII. – kolejne tury głosowania na nowego sekr. gen. OPD (1949-1954) – zwycięstwo Maniu nad Landonem stosunkiem głosów 64 do 12.
-12.VIII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Handan, Baoding, Kalgan, Shijazhuang i Pekin.
-19.VIII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Yuling, Hohhot, Datong, Taiyuan i Changzhi.
-26.VIII. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Yichang, Wanxian, Ankang, Nanchong i Xi’an.
-3.IX. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Yan’an, Xianyang, Pingliang, Nancheng i Baoji.
-4.IX. – wizyta Giraud w Rio de Janeiro – rozmowy z Vargasem i Stroessnerem.
-10.IX. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Tianshui, Guyuan, Lanzhou, Czengdu i Zigong.
-17.IX. – OPD: przekazanie Dem. Rep. Chin – okręgu Ya’an, Kangding, Xiaguan, Baoshan i Jinghong, zakończenie przejmowania ziem chińskich przez rząd w Guangzhou, ultimatum Dem. Rep. Chin (przy poparciu Korei) wobec OPD w związku z wypłatą odszkodowania za utracone mienie podczas interwencji w latach 1948-1949, usankcjonowanie władzy brytyjskiej w okręgu Bao’an k/Hongkongu.
-19-27.IX. – ofensywa sowiecka pod Chatynką i Ochockiem w bojach z Japończykami.
-25.IX. – nowa flaga Dem. Rep. Chin – złoty smok na czerwonym tle; wojskowy zamach stanu w Paragwaju autorstwa Stroessnera – przejęcie przez niego pełni władzy w tym kraju.
-27.IX.-3.X. – pobyt Mołotowa w Brazylii – udział w sesji GPMG w Cuiaba.
-30.IX. – ostre przemówienie Stroessnera krytykującego postawę OPD na sesji w Cuiaba.
-3.X. – zmiana rządu w Boliwii – prezydentem Mamerto Urriolagitea Harriaque, premierem Enrique Hertzog Garaizabal.
-4.X. – OPD: powołanie Komisji ds. Wypłaty Odszkodowań (USA, Wielka Brytania, RFN, Polska).
-10.X. – oświadczenie prezydentów Dem. Rep. Chin, Li Jishena i Korei, Syngmana Rhee o wystąpieniu z sojuszu alianckiego z jednoczesnym pozostaniem w OPD (odmowa udziału w możliwym konflikcie z ZSRR).
-10.X.-10.IV.1950 – VIII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Libia, Peru).
-X. – wizyty sekr. gen. OPD, Maniu w Guangzhou i Seulu; wizyty Stroessnera we Francji, Włoszech i Hiszpanii; OPD: powołanie Komisji ds. Kontaktów z GPMG (USA, Wielka Brytania, RFN, Polska).
-20.X. – spotkanie Giraud-Stroessner w Paryżu.
-1.XI. – edykt Juliany: niepodległość Hol. Indii Wsch. – utworzenie Federalnej Republiki Indonezji z prezydentem Ahmadem Sukarno i premierem Mohammadem Hattą i jej akcesja do OPD, żądania terytorialne wobec Holandii, Sarawaku i Australii.
-4-5., 7-9., 11-13.XI. – dwustronne rozmowy holendersko-indonezyjskie w Bostonie – przejęcie kontroli nad okręgem Batawii, Timorem Wsch., wsch. i centralnym Borneo z Bandżarmasin i Balikpapan przez Indonezję.
-5.XI. – wojskowy zamach stanu w Salwadorze – przejęcie władzy przez gen. Oscara Osorio.
-7.XI. – akcesja Indonezji do Układu Bezpieczeństwa.
-10.XI. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Dem. Rep. Chin i Koreę, powołanie Chińsko-Koreańskiej Unii Obronnej (sojuszu militarnego).
-15.XI. – zawieszenie członkostwa w OPD przez Salwador.
-16.XI. – przekazanie przez Australię terytorium wsch. Nowej Gwinei – Indonezji.
-XI. – protest Dem. Rep. Chin wobec japońskiej obecności w Makau, Hajnanie i Tajwanie oraz brytyjskiej w Bao’an.
-17.XI. – propaganda prasowa GPMG w krajach latynoamerykańskich (fałszywe informacje o przygotowywanej agresji USA na kraje Ameryki Centralnej), określenie tej informacji mianem „fałszywki z Asuncion” przez amerykańską prasę.
-19.XI. – opuszczenie OPD przez Salwador i jego akcesja do GPMG i jej sojuszu militarnego.
-22.XI. – akcesja Gwatemali, Haiti, Dominikany, Nikaragui i Panamy do sojuszu militarnego GPMG.
-27.XI. – opuszczenie OPD przez wciąż zawieszoną Wenezuelę oraz przechodzącą kryzys polityczny Boliwię, akcesja tych dwóch krajów do GPMG i jej sojuszu militarnego.
-30.XI. – secesja Meksyku i Kolumbii z OPD i ich wstąpienie do GPMG z automatycznym wejściem w sojusz militarny; odmowa opuszczenia OPD przez Ekwador, Peru, Kostarykę, Honduras i Kubę wobec nacisków GPMG; OPD: nowe składy Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Pakistańskich (Japonia, Irlandia, Wielka Brytania), Komisji ds. Stosunków Indyjsko-Brytyjskich (Sarawak, Korea, Portugalia), Komisji ds. Stosunków Egipsko-Brytyjskich (Irlandia, Polska, USA), Komisji ds. Birmy (Japonia, Luksemburg, RFN), Komisji ds. Malajów (Australia, Dem. Rep. Chin, Indie), Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Portugalskich (Kanada, Czechosłowacja, Ekwador).
-1-5.XII. – negocjacje ZSRR z Paktem Nowej Azji w Taszkiencie (wycofanie się wojsk pakistańskich z Kaszgarii, usankcjonowanie zaboru Sinciangu-Ujgur przez ZSRR).
-2-9.XII. – negocjacje ZSRR z sojuszem państw chińskich w Ułan Bator (obietnica zachowania niepodległości przez Xibei San Ma za cenę oddania płn. prowincji, uznanie zaboru Sinciangu-Ujgur przez Nacj. Chiny).
-3.XII. – wybory parlamentarne w Australii i Nowej Zelandii – wygrane Partii Konserwatywnych Roberta Gordona Menziesa i Syndeya Hollanda.
-5.XII. – wojskowy zamach stanu w Iraku autorstwa Ali Jawdata, groźba opuszczenia OPD przez wszystkie kraje Paktu Islamskiego.
-10.XII.-16.IV.1950 – VIII kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Nikaragua, Haiti, Panama, Salwador).
-13.XII. – zawieszenie broni między ZSRR a Japonią i Unią Indochińską wg dokumentu z Chabarowska (przekazanie Sachalina, Komandorów i Okręgu Władywostockiego na rzecz Japonii).
-14/15.XII. – spotkanie Stalin-Giraud w Moskwie.
-XII. – wizyta Maniu w Guangzhou i spotkanie z Li Jishenem, prezydentem Dem. Rep. Chin (załagodzenie sporu chińsko-brytyjskiego o Bao’an).
-20-26.XII. – sesja Paktu Islamskiego w Mosulu z udziałem sekr. gen. OPD, Maniu (zagrożenie wyjściem krajów arabskich z OPD w przypadku jej konfliktu z GPMG).
-29.XII. – powołanie Wspólnego Dowództwa Bałtyckiego (Litwa, Łotwa, Estonia, Polska).

1950​

-3.I. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Indiach: prezydentem Rajendra Prasad, premierem Jawaharlal Nehru.
-6.I. – porozumienie Wspólnego Dowództwa Bałtyckiego z rządami Czechosłowacji i Węgier o pomocy dla państw nadbałtyckich i Ukrainy.
-10.I. – utworzenie przez Stalina pseudoniepodległej Turkiestańskiej Republiki Ludowej ze stolicą w Urumczi (ziemie Sinciangu-Ujgur i części Xibei San Ma), przekazanie pustynnych terenów Bayan Nur i Yinchuan – Mongolii przez ZSRR, Turkiestan członkiem GPMG.
-13.I. – Maximilian Petitpierre prezydentem Szwajcarii.
-19-23.I. – spotkanie van Zyl-Stroessner w Johannesburgu i Malan-Stroessner w Pretorii (oferta przystąpienia do sojuszu militarnego GPMG dla RPA).
-17-19.I. – wizyta Maniu w Rzymie, rozmowa z premierem de Gasperim (neutralność Paktu Alpejskiego).
-21-23.I. – spotkanie Piotr II-Maniu w Belgradzie (niezaangażowanie Konferencji Bałkańskiej w spór OPD-GPMG).
-24-26.I. – wizyta Maniu w Hiszpanii, spotkanie z prezydentem Zamorą (brak poparcia dla GPMG ze strony Paktu Iberyjskiego).
-2-5.II. – spotkanie Hirohito-Maniu w Tokio (neutralność Japonii).
-6-9.II. – wizyta Maniu w Bangkoku (sprawa stanowiska Unii Indochińskiej wobec sporu z GPMG).
-11-15.II. – sesja OPD w Bostonie (kwestia rozszerzenia wpływów GPMG w Ameryce Łacińskiej, ostrzeżenie wobec dalszych kroków GPMG w stosunku do Peru, Ekwadoru, Kostaryki, Hondurasu i Kuby, krytyka stanowiska Meksyku wyrażona w przemówieniu sekretarza stanu USA, Marshalla).
-14.II. – zamach stanu w Iraku – przejęcie władzy przez Tawfika al-Suwejdiego.
-24.II. – spotkanie Stalin-Stroessner w Gorkach.
-III. – misja szwajcarskiego dyplomaty, Dietricha Bautza do Moskwy, Cuiaby i Bostonu, rozmowa ze Stalinem, Stroessnerem i Maniu (propozycja zorganizowania spotkania w Genewie).
-15.III. – wybory parlamentarne w Finlandii, pozostanie Fagerholma na stanowisku premiera; fiasko spotkania Stalin-Stroessner-Maniu w Genewie; skrytobójcze zamordowanie Bautza w pokoju hotelowym.
-III. – misje polskiego min. spr. zagr., Romera do Bukaresztu, Belgradu i Wiednia w sprawie jasnego określenia się krajów Paktu Alpejskiego i Konferencji Bałkańskiej w przypadku wojny OPD z GPMG.
-20-30.III. – nadzwyczajna sesja GPMG w Nezahualcoyotl k/Meksyku (przemówienie Stroessnera krytykujące postawę OPD i chwalące stanowisko ZSRR, referaty Stroessnera i prezydenta Meksyku, Camacho o prześladowaniach ludności meksykańskiej na południu USA, utrudnieniach dla obywateli panamskich w Strefie Kanału, dążeniach USA do wywołania wojny, notorycznych manewrach floty amerykańskiej w Zat. Meksykańskiej).

BONUS


AZJA – MAPA POLITYCZNA (1953)

Kolonie i terytoria zależne: Kuwejt (Wielka Brytania), Katar (Wielka Brytania), Bahrajn* (Wielka Brytania), Diego Garcia – Wyspy Czagos (Wielka Brytania), Amindiwy* (Wielka Brytania), Malediwy* (Wielka Brytania), Lakkadiwy* (Wielka Brytania), Andamany* (Wielka Brytania), Nikobary (Wielka Brytania), Cejlon (Wielka Brytania), Hongkong (Wielka Brytania), Makau (Japonia), Tajwan (Japonia), Hajnan (Japonia), Iwojima (Japonia), Wyspy Riukiu (Japonia), Sachalin (Japonia), Kuryle (Japonia), Komandory (Japonia), Wyspy Bonin (Japonia), Kraj Dalekowschodni-Władywostok (Japonia), Terytorium Syberii Wschodniej-Półwysep Kamczatka (USA).

*część z tych terytoriów zależnych nie jest oznaczona na mapie z racji niewielkiego znaczenia.

Azja lat 1936-1953 przeżywała dość spore konflikty międzynarodowe, grożące nawet przekształceniem w wojnę ogólnoazjatycką. Przede wszystkim trzeba tu wspomnieć o gorącym okresie 1937-1944, kiedy to miały miejsce aż trzy duże wojny, wojna chińsko-japońska, wojna japońsko-sowiecka oraz wojna japońsko-aliancka w ramach II wojny światowej. Działania wojenne w znaczącym dotknęły ziemie chińskie, które w latach 1948-1949 zostały poddane interwencji sił OPD, co z kolei spowodowało użycie dwóch bomb atomowych zrzuconych na Czengdu i Guiyang. Podczas IV wojny światowej atom dosięgnął też Nowosybirsk, obecną stolicę Republiki Syberii. Azja w roku 1953 to przede wszystkim udanie przeprowadzona dekolonizacja na przykładzie niepodległych Indii i Pakistanu czy Birmy lub Izraela. Istnieją wyraźnie aż trzy bieguny wpływów, indyjski, japoński i chiński wokół których widnieje wiele państw będących prawdopodobnie w przyszłości ich satelitami. Aktualnie Azji grozi konflikt między Japonią a Chinami, który już do tej pory doprowadził do kryzysu w OPD, a skutkować może całkowitym rozpadem tej organizacji. Ostatnia aneksja Chin, a mianowicie przejęcie Tybetu drastycznie zmniejszył szanse na pokojowe rozstrzygnięcie tego sporu.

Aktualne rządy Armenii, Gruzji, Azerbejdżanu, Syrii, Jordanii, Izraela.


Aktualne rządy Arabii Saudyjskiej, Iraku, Iranu, Jemenu, Omanu i Afganistanu.


Aktualne rządy Pakistanu, Indii, Chin, Nepalu, Bhutanu i Birmy.


Aktualne rządy Syjamu (Tajlandii), Wietnamu, Laosu, Malezji, Japonii i Korei.


Aktualne rządy Sarawaku, Filipin, Indonezji, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Kazachstanu.


Aktualne rządy Kirgistanu, Tadżykistanu, Syberii i Tannu-Tuwy.​

 

POLSKA AAR

V odcinek specjalny

odcinek 394

Streszczenie wydarzeń 1950-1953​

IV wojna światowa i pierwsze miesiące pokoju
1950-1953​

1950​

-7.IV. – wypowiedzenie wojny sojuszowi alianckiemu (Układowi Bezpieczeństwa) przez ZSRR, Mongolię i Turkiestan; stan wojny sojuszu GPMG (Meksyk, Brazylia, Argentyna, Chile, Paragwaj, Urugwaj, Boliwia, Wenezuela, Kolumbia, Gwatemala, Salwador, Haiti, Dominikana, Nikaragua, Panama) z aliantami, Kostaryką i Hondurasem – początek IV wojny światowej.
-7-8.IV. – przegrana bitwa przez aliantów w okręgu kijowskim pod Priłukami.
-8.IV. – wystąpienie RPA z GPMG i wypowiedzenie przez nią wojny ZSRR; zniszczenie wielce zasłużonego polskiego dywizjonu bombowego (Dywizjon Warszawski) wskutek zaskoczenia przez sowieckie odrzutowce nad niebem Mińska.
-9.IV. – Konferencja Bałkańska (Grecja, Jugosławia, Rumunia) wypowiada wojnę sojuszowi GPMG; zrzucenie przez Amerykanów bomby atomowej na Nowosybirsk.
-10.IV. – stan wojny Paktu Iberyjskiego (Hiszpania, Portugalia) z sojuszem GPMG.
-10.IV.-10.X. – IX kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Turcja, Tajlandia, Kuba).
-11.IV. – ofensywa sił kolumbijskich w stronę Kanału Panamskiego.
-14.IV. – zatrzymanie meksykańskiej ofensywy w kierunku Hondurasu Bryt.
-15.IV. – nalot na sowiecką bazę marynarki wojennej w Murmańsku dziełem niemieckich bombowców.
-16.IV. – internacjonalizacja konfliktu – wypowiedzenie wojny sojuszowi alianckiemu przez Unię Francuską (Francja, Baskonia, Maroko, Tunezja, Fed. Malgaska, Afryka Środkowa, Gabon, Gwinea Fr., Fed. Mali, Benin-Sahel, Kamerun Fr.), Pakt Islamski (Irak, Syria, Liban, Egipt, Libia, Arabia Saudyjska, Oman, Jemen, Jordania), Pakt Alpejski (Austria, Włochy), opuszczenie OPD przez kraje Paktu Islamskiego i Paktu Alpejskiego; wypowiedzenie wojny sojuszowi GPMG przez RPA; OPD: inny skład Komisji ds. Statusu Sahary Zach. (Bhutan, Laos, Albania) i Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (Wietnam, RFN, Turcja); przeniesienie siedziby rządu Francji z Paryża do Troyes; francuski nalot na brytyjski reaktor atomowy pod Birmingham, akcesja Hondurasu i Kostaryki do sojuszu alianckiego; aneksja terytorium Panamy przez Kostarykę za zgodą USA i OPD.
-16.IV.-21.V. – VIII kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Nikaragua, Haiti, Salwador).
-17.IV. – pierwszy z wielu alianckich desantów w Gujanie Bryt.- otwarcie frontu w Ameryce Płd.; desant wojsk brytyjskich w Izraelu.
-18.IV. – zajęcie Luksemburga przez wojska francuskie – aneksja Wielkiego Księstwa, ucieczka rządu i rodziny książęcej do Niemiec.
-20.IV. – zdobycie Brukseli przez Francuzów – odwrót wojsk belgijskich, rząd i rodzina królewska w Londynie.
-21.IV. – zrzucenie przez Amerykanów bomby atomowej na Paryż; ofensywa syryjsko-libańska na Hajfę.
-22-23.IV. – natarcie wojsk izraelskich na Jordanię – przejęcie kontroli nad Ammanem.
-24.IV. – Połock pod kontrolą wojsk litewskich na froncie wschodnim; ofensywa amerykańska w płn. Meksyku – zdobycie Tampico i Ciudad Juarez.
-26.IV. – Rotterdam w ręku Francuzów – ofensywa na ziemiach Holandii; zrzucenie przez Brytyjczyków bomby atomowej na Moskwę – rząd ZSRR zawczasu ewakuowany do Gorek; aneksja terytorium Jordanii przez Izrael za zgodą OPD; ofensywa włosko-austriacka w Bawarii; zatopienie przez samoloty z lotniskowca USS „Philadelphia” w wyniku nalotu na Fort-de-France na Martynice francuskiego lotniskowca „Bearn” i ciężkiego krążownika „Tourville”.
-27.IV. – antyfrancuskie powstanie w Oranie; zdobycie Ciudad de Guatemala przez wojska brytyjskie – aneksja Gwatemali za zgodą OPD.
-28.IV. – zdobycie Akwizgranu przez wojska francuskie; Monachium zajęte przez dywizje włosko-austriackie.
-30.IV. – kocioł wojsk sowieckich pod Leningradem – kapitulacja otoczonych tam dywizji przed aliantami, siły niemiecko-czechosłowackie pod Wiedniem.
-1.V. – rozpoczęcie amerykańskich operacji desantowych pod Rygą w ramach nadsyłania posiłków na front wschodni.
-2.V. – zamach stanu w Turcji – Celal Bayar prezydentem, Adnan Menderes premierem.
-3.V. – zdobycie Leningradu przez sprzymierzonych.
-5-15.V. – zacięte walki o Wiedeń na froncie południowym.
-5.V. – samozatopienie niemieckiego pancernika „Brandenburgen” wskutek osaczenia przez włoskie lotnictwo bombowe na Morzu Liguryjskim.
-6.V. – zajęcie Jerozolimy przez wojska syryjskie; kontratak wojsk sowieckich we wsch. Ukrainie.
-10.V. – brytyjski nalot na Brest – zatonięcie ciężkiego krążownika „Suffren”.
-13.V. – desant wojsk amerykańskich w Adenie – zatrzymanie ofensywy jemeńskiej; zdobycie Monterrey przez Amerykanów w Meksyku; zdobycie Rostowa n/Donem i Kurska przez Sowietów.
-14.V. – zwycięstwo wojsk amerykańskich pod Sidi Ifni – ofensywa na Agadir w Maroku.
-15.V. – zdobycie Amsterdamu przez wojska francuskie, ewakuacja rządu Holandii i rodziny królewskiej do Londynu.
-20.V. – ofensywa austriacka w kierunku Pecsu na Węgrzech – zagrożenie dla Budapesztu; odzyskanie kontroli nad Jerozolimą przez aliantów; utrata Zagłębia Saary na rzecz wojsk francuskich.
-21.V. – zdobycie San Salvador przez wojska brytyjskie, aneksja terytorium Salwadoru za zgodą OPD.
-21.V.-10.VI. – VIII kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Nikaragua, Haiti, Panama).
-22.V. – pierwsza ofensywa wojsk amerykańskich w stronę Ciudad de Mexico.
-23-29.V. – ofensywa sił sowieckich we wsch. Ukrainie – ataki na Charków, Zaporoże.
-25-26.V. – kolejne natarcie wojsk sprzymierzonych w kierunku Wiednia i opanowanie miasta.
-28.V. – zajęcie Tegucigalpy przez wojska nikaraguańskie – aneksja Hondurasu przez Nikaraguę; zdobycie Sany przez Brytyjczyków – kapitulacja armii jemeńskiej, Jemen pod kontrolą Wielkiej Brytanii przy akceptacji OPD; krótkotrwałe opanowanie Tel-Awiwu przez wojska syryjskie.
-30.V. – ofensywa wojsk egipskich w Sudanie – opanowanie Omdurmanu; zdobycie Groningen przez Francuzów – ziemie holenderskie pod kontrolą Unii Francuskiej.
-31.V. – Damaszek wzięty przez wojska alianckie, Syria pod kontrolą izraelską za zgodą OPD.
-2.VI. – zdobycie Gujany Fr. przez wojska holenderskie.
-3.VI. – Jean Duvieusart na czele rządu Belgii (pobyt w Londynie, siedziba de facto w Leopoldville w Kongu Belgijskim).
-6.VI. – wyzwolenie Hajfy przez wojska izraelskie – ofensywa na ziemie Libanu; ofensywa francuska w płn. Niemczech – zdobycie Muenster; powstrzymanie alianckiego natarcia na Moskwę pod Możajskiem.
-10.VI.-10.XII. – IX kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Dominikana, Mongolia, Chile, Kolumbia).
-10.VI. – przemówienie radiowe generalissimusa Giraud z rozgłośni w Lyonie o zaprzestaniu francuskiej ofensywy w Niemczech w zamian za uzyskanie krajów Beneluksu, Nadrenii, Saary oraz kolonii belgijskich i holenderskich (propozycja odrzucona przez aliantów).
-14.VI. – ofensywa węgierska – opanowanie Grazu w Austrii.
-18.VI. – zwycięstwo wojsk brytyjsko-amerykańskich w bitwie pod Ar-Rijad z Arabami.
-20.VI. – francuska kontrola nad Wilhelmshaven.
-22.VI. – utrata Damaszku przez aliantów, otoczenie przez wojska libańsko-iracki części sił izraelskich; przebicie się wojsk włoskich pod Taborem w Czechosłowacji.
-25.VI. – zajęcie Regensburga w Bawarii przez oddziały włosko-austriackie; Smoleńsk zajęty przez aliantów – gęstniejący opór wojsk sowieckich na drodze do Moskwy; zatonięcie francuskiego pancernika „Lorraine” na Morzu Czerwonym wskutek ataku bombowego z niemieckiego lotniskowca „Graf Zeppelin”.
-26.VI. – rozbicie oporu wojsk omańskich pod Maskatem przez aliantów; Villahermosa we wsch. Meksyku pod kontrolą wojsk brytyjskich.
-28.VI. – zatopienie niemieckiego lotniskowca „Graf Zeppelin” przez włoskie lotnictwo bombowe u wybrzeży Malty.
-29.VI. – ofensywa sowiecka na Ukrainie – uzyskanie rejonu Połtawy.
-30.VI. – zdobycie Hanoweru przez wojska francuskie; Chartum w ręku sił egipskich; wkroczenie wojsk alianckich do Rijadu – kapitulacja wojsk saudyjskich, Arabia pod kontrolą Wielkiej Brytanii za zgodą OPD.
-1.VII. – wojska nikaraguańskie zajmują San Jose – stolicę Kostaryki.
-2.VII. – kapitulacja wojsk włoskich okrążonych pod Taborem.
-3.VII. – wojska francuskie wkroczyły do Bremy.
-4.VII. – Frankfurt n/Menem w ręku wojsk francuskich.
-7.VII. – początek francuskiej okupacji Hamburga; opanowanie Płw. Kalifornijskiego przez siły amerykańskie.
-8-12.VII. – bitwa pod Lipskiem – powstrzymanie francuskiej ofensywy w głąb Niemiec.
-8.VII. – zdobycie Conakry, stolicy Gwinei Fr. przez amerykański korpus gen. Hoge’a, Gwinea pod tymczasową okupacją Sierra Leone przy akceptacji OPD; wkroczenie wojsk brytyjskich do Maskatu - okupacja Omanu przez Wielką Brytanię za zgodą OPD.
-10.VII. – Kilonia pod kontrolą wojsk francuskich, zatrzymanie impetu natarcia pod Lubeką.
-11.VII. – sowiecka ofensywa na Ukrainie– zajęcie Melitopola i okrążenie wojsk ukraińskich na Krymie.
-14.VII. – Acapulco zajęte przez Amerykanów, otoczenie Ciudad de Mexico.
-15.VII. – ofensywa wojsk Paktu Islamskiego – wyparcie aliantów ze wzgórz Golan.
-16.VII. – utrzymanie władzy przez juntę Magloire-Lavaud w Haiti w wyniku wojskowego zamachu stanu.
-21.VII. – kapitulacja ostatnich regularnych dywizji meksykańskich pod Nezahualcoyotl k/Meksyku; wyzwolenie Tegucigalpy przez wojska brytyjskie.
-25.VII. – ofensywa niemiecka – odzyskanie kontroli nad Kassel.
-26.VII. – wyzwolenie San Jose, stolicy Kostaryki i wkroczenie do Managui, stolicy Nikaragui przez aliantów.
-27.VII. – przegrana aliantów pod Ammanem w Jordanii – ofensywa arabska; okrążenie wojsk francuskich pod Kilonią i Hamburgiem przez wojska niemieckie.
-28.VII. – przejęcie kontroli nad terytorium Nikaragui przez Wielką Brytanię za zgodą OPD.
-29.VII. – ciężkie walki pod Nowogrodem Wielkim – miasto przechodzi często z rąk do rąk.
-30.VII. – opanowanie Krzywego Rogu przez Sowietów, powolny odwrót wojsk alianckich ze środkowej części Ukrainy do okręgu kijowskiego.
-VIII. – wydostanie się Giraud z kotła pod Kilonią i jego oświadczenie wydane z Amsterdamu, zachęcające kraje Europy i Azji do wystąpienia przeciw OPD; dyspozycja sekr. gen. OPD Maniu dot. możliwości zawarcia pokoju z wrogim państwem i jego rychłej restytucji (zgoda parlamentu podbitego kraju na wprowadzenie instytucji demokratycznych równy krótszemu okresowi okupacji danego terytorium, nieformalny podział francuskich kolonii między RFN, Polskę, Wielką Brytanię, Belgię, Holandię i USA).
-1.VIII. – dołączenie Ukrainy do Wspólnego Dowództwa Bałtyckiego (Polska, Litwa, Łotwa, Estonia).
-2.VIII. – wojskowy zamach stanu w Kolumbii – Laureano Gomez Castro prezydentem.
-4.VIII. – kapitulacja okrążonych wojsk francuskich w kotle pod Kilonią.
-7.VIII. – odwrót wojsk alianckich spod Mohylewa – ofensywa Sowietów w centrum frontu wschodniego.
-8.VIII. – zdobycie Bejrutu przez wojska brytyjskie.
-8-9.VIII. – przejęcie Martyniki i Gwadelupy przez siły Wielkiej Brytanii.
-10.VIII. – zdobycie stolicy Maroka, Casablanki przez Amerykanów, rozpoczęcie okupacji Maroka za zgodą OPD.
-11.VIII. – ofensywa wojsk niemieckich – przejęcie kontroli nad Zagłębiem Ruhry.
-13.VIII. – powstanie luki na płn. odcinku frontu wschodniego między Starą Russą a Toropcem, znaczący wzrost ilości sowieckich dywizji w Europie.
-12-15.VIII. – zacięte walki o przejęcie Klagenfurtu na froncie południowym.
-17.VIII. – rozpoczęcie alianckiej ofensywy w Holandii – natarcie na Groningen.
-22.VIII. – opanowanie Sewastopola przez Sowietów – przejęcie przez nich kontroli nad Krymem.
-23.VIII. – zacięte walki o Linz na froncie południowym.
-25.VIII. – ponowne przejęcie Zagłębia Ruhry przez wojska francuskie.
-29.VIII. – silna obrona południowych granic Iraku – bezskuteczne alianckie ataki pod El-Jawf.
-30.VIII. – Wielkie Łuki w ręku Sowietów – zagrożenie dla alianckiej obrony Leningradu.
-3.IX. – wojskowy zamach stanu w Iraku – przejęcie władzy przez marszałka Saida.
-5.IX. – likwidacja kotła wojsk brytyjskich na Ukrainie pod Chersoniem przez Sowietów.
-8.IX. – Odessa w ręku wojsk sowieckich i ich dotarcie do granic Rumunii.
-9-10.IX. – zlikwidowanie kolejnego niebezpiecznego wyłomu pod Taborem przez wojska czechosłowackie.
-10.IX. – odzyskanie Bejrutu przez wojska libańskie.
-11.IX. – zacięta walka o Arnhem i alianckie zwycięstwo w Holandii.
-14.IX – desant brytyjski na Tunis i zajęcie miasta, początek okupacji Tunezji przez wojska brytyjskie za zgodą OPD.
-15.IX. – krwawe walki pod Wyszhorodem – ewakuacja wojsk alianckich pod Żytomierz.
-16.IX. – porażka aliantów pod Ługą – początek odwrotu w stronę Estonii.
-19.IX. – storpedowanie francuskiego ciężkiego krążownika „Colbert” przez amerykański niszczyciel „Quincy Jeffrey” w Zat. Lwiej.
-22.IX. – zajęcie Algieru przez wojska amerykańskie – ofensywa w stronę Tunezji.
-26.IX. – ofensywa brazylijska w Gujanie Fr. – przejęcie Cayenne; aneksja terytorium Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej po zajęciu Nairobi przez wojska egipskie.
-28.IX. – odzyskanie Leningradu przez Sowietów.
-X. – przemówienie Maniu w Londynie (istotą wojny – rozbicie sojuszu GPMG i ZSRR); francusko-malijska ofensywa w Afryce Zach.
-5.X. – zdobycie Pskowa przez wojska sowieckie.
-6.X. – ofensywa wojsk libańsko-irackich na Izrael – zdobycie Hajfy.
-10.X.-10.IV.1951 – X kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Irlandia, Szwajcaria, Kostaryka).
-11.X. – odzyskanie Witebska przez Sowietów.
-14.X. – zajęcie Brazzaville przez polskie wojska kolonialne – kapitulacja Gabonu przed aliantami, rozpoczęcie okupacji tego terytorium przez Polskę i Belgię.
-15.X. – zdobycie Freetown przez wojska francuskie i aneksja terytorium Sierra Leone.
-22.X. – antyalianckie powstanie w Salwadorze, opanowanie San Salvador przez powstańców.
-23.X. – zdobycie Tel-Awiwu przez wojska libańsko-irackie, ofensywa na Jerozolimę; otoczenie i kapitulacja 12 dywizji Bundeswehry feldm. Heusingera pod Strakonicami przyjęta przez Włochów.
-24.X. – wkroczenie wojsk amerykańskich na terytorium Libii.
-26.X. – nalot lotnictwa argentyńskiego na Jacksonville na Florydzie, terytorium USA po raz pierwszy pod bombami; Trypolis w rękach Amerykanów.
-28.X. – wyparcie wojsk sowieckich spod Orszy wskutek alianckiego kontrataku: ofensywa aliancka w kierunku Amsterdamu.
-30.X. – śmierć króla Szwecji, Gustawa V, Gustaw VI Adolf nowym królem; zdobycie Jerozolimy przez wojska libańsko-irackie, przejęcie kontroli nad ziemiami izraelskimi przez Pakt Islamski.
-3.XI. – zwycięstwo prawicy w wyborach parlamentarnych w Danii, premierem Erik Eriksen; wyzwolenie Amsterdamu przez aliantów – otoczenie 16 francuskich dywizji pod Leeuwarden.
-5.XI. – kapitulacja wojsk francuskich w otoczonym Utrechcie.
-6.XI. – pierwsze walki z Sowietami o Dyneburg na Łotwie – powstrzymywanie sowieckiej ofensywy.
-11.XI. – upadek Akry wobec francuskiego natarcia – aneksja Złotego Wybrzeża.
-12.XI. – wizyta Trumana w Wielkiej Brytanii, spotkanie z Churchillem; wyzwolenie Tel-Awiwu przez wojska brytyjskie.
-14-15.XI. – ciężkie walki pod Kuwejtem.
-14.XI. – natarcie włosko-austriackie na Tabor i jego zdobycie, groźba przejęcia płd. Czech wskutek olbrzymiej luki na froncie południowym; Mogadiszu pod kontrolą wojsk egipskich – ofensywa w Somalilandzie.
-15.XI. – likwidacja salwadorskiego powstania przez Amerykanów; zdobycie Ciudad Guyana w płd-wsch. Wenezueli przez wojska brytyjskie – rozpoczęcie ofensywy w stronę Caracas.
-16.XI. – wojskowy zamach stanu w Peru – władza gen. Odrii i Aguero.
-17.XI. – odzyskanie Jerozolimy przez wojska brytyjskie; wyzwolenie Rotterdamu przez aliantów.
-20.XI. – Sowieci wchodzą do Smoleńska.
-26.XI. – wielki amerykański nalot bombowy na Neapol.
-27.XI. – natarcie alianckie na Antwerpię – odwrót wojsk francuskich.
-29.XI. – zwycięstwo alianckie w bitwie o Damaszek z wojskami Paktu Islamskiego.
-30.XI. – brytyjskie zwycięstwo pod Macapą i osaczenie brazylijskich dywizji w Gujanie Fr.; opuszczenie OPD przez Peru i jego akcesja do sojuszu GPMG, Peru wypowiada wojnę aliantom; zwycięska obrona Połocka przez aliantów wobec huraganowego ognia i wielkiej przewagi Sowietów; OPD: inny skład Komisji ds. Afryki Płd-Zach. (Liberia, Jugosławia, Indonezja).
-5.XII. – powstrzymanie alianckiej ofensywy na Damaszek przez wojska libańsko-irackie.
-6.XII. – zatopienie 2 peruwiańskich krążowników ciężkich „Almirante Grau” i „Coronel Bolognesi” przez amerykańską flotę w Zat. Samanco.
-10.XII.-15.II.1951 – X kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela, Turkiestan).
-10.XII. – ewakuacja głównych urzędów GPMG z Cuiaby (Brazylia) do Asuncion (Paragwaj).
-11.XII. – rozejm sojuszu GPMG z RPA na warunkach status quo podpisany w Buenos Aires; egipska ofensywa na terytorium Konga Belgijskiego.
-12.XII. – aneksja Federacji Nigerii przez Francję wskutek ofensywy w Afryce Zach.
-13.XII. – fiasko alianckiej ofensywy pod Ghent z powodu silnego oporu wojsk francuskich.
-14.XII. – przemówienie Stroessnera na uniwersytecie w La Paz w Boliwii (uznanie za sukces podpisanie rozejmu z RPA, chęć zawarcia podobnych układów z Paktem Iberyjskim i Konferencją Bałkańską); powstrzymanie po raz wtóry sowieckiej ofensywy na Połock przez wojska alianckie.
-20.XII. – odzyskanie Wiednia przez oddziały włosko-austriackie.
-20-29.XII. – zacięte walki o Bejrut.
-21.XII. – Benghazi pod kontrolą wojsk amerykańskich.
-24.XII. – sowieckie natarcie na Połock – przerwanie frontu, ewakuacja aliantów na pogranicze łotewsko-polskie.
-25.XII. – zdobycie Cumany w płn. Wenezueli przez wojska brytyjskie; amerykańska okupacja Tobruku i przejęcie kontroli nad całym terytorium Libii przy akceptacji OPD.
-29.XII. – rozpoczęcie ewakuacji wojsk alianckich z terytorium Estonii w stronę Rygi.

1951​

-1-7.I. – obrona Bobrujska przez sprzymierzonych.
-2.I. – przejęcie władzy w Austrii przez skrajną prawicę Theodora Koernera.
-3.I. – nalot lotnictwa argentyńskiego na amerykański reaktor atomowy i ośrodek prób rakietowych k/Miami na Florydzie.
-4.I. – zdobycie Ciudad de Mexico przez wojska amerykańskie; wyzwolenie Ghent przez aliantów.
-7.I. – początek amerykańskiej okupacji całości terytorium Meksyku za zgodą OPD.
-9.I. – kapitulacja wojsk brazylijskich w kotle pod Cayenne w Gujanie Fr.
-11.I. – impeachment prezydenta RPA, van Zyla, E.G.Jensen nowym prezydentem; zdobycie Bejrutu przez brytyjski korpus pancerny.
-12.I. – Eduard von Steiger prezydentem Szwajcarii.
-I. – ofensywa amerykańska w Egipcie; przejęcie m.in. Sidi Barrani; brytyjskie próby wciągnięcia do wojny Szwajcarii zakończone niepowodzeniem.
-15.I. – utrata Połocka na rzecz wojsk sowieckich.
-16.I. – kolejna ofensywa wojsk alianckich w stronę Damaszku.
-19.I. – zdobycie Bangui przez polskie wojska kolonialne, aneksja terytorium Afryki Środkowej przez sprzymierzonych (okupacja polsko-amerykańska za zgodą OPD).
-20.I. – początek wielkiej kontrofensywy alianckiej w kierunku Strakonic.
-23.I. – zdobycie Tallinna przez Sowietów, likwidacja niepodległości Estonii; zdobycie Bratysławy przez oddziały włoskie.
-24.I. – natarcie alianckie w kierunku Wiednia – II etap kontrofensywy sprzymierzonych na froncie południowym.
-25.I. – zdobycie Aleksandrii przez siły amerykańskie.
-26.I. – ofensywa aliancka w kierunku Zagłębia Ruhry (wojska amerykańsko-niemieckie).
-27.I. – aneksja terytorium Fed. Mali przez USA przy akceptacji OPD.
-28-31.I. – tajne spotkanie Churchill-Truman w Glasgow (głównym celem rozbicie sojuszu GPMG i oswobodzenie Bliskiego Wschodu).
-29.I. – śmierć marszałka Finlandii, Carla Gustafa von Mannerheima w Helsinkach.
-30.I. – desant amerykański na wyspę Marajo – otwarcie nowego frontu w Brazylii.
-30-31.I. – powstrzymanie sowieckiego natarcia na Rygę przez aliantów.
-1.II. – „wybory” w Brazylii potwierdzają ugruntowanie władzy przez dyktatora Getulio Vargasa; ofensywa amerykańska na Caracas.
-5.II. – odzyskanie kontroli nad Wiedniem przez aliantów.
-6.II. – wyzwolenie Zagłębia Ruhry z Dortmund i Ludwigshafen przez oddziały niemiecko-amerykańskie.
-7.II. – wyzwolenie Senegalu przez wojska amerykańskie – ofensywa w kierunku Gwinei Fr. i Sierra Leone.
-11.II. – kapitulacja wojsk włoskich okrążonych pod Bratysławą.
-13.II. – wkroczenie sił brytyjskich do Damaszku – zaanektowanie terytorium Libanu, Syrii, Jordanii i Palestyny przez Wielką Brytanię za zgodą OPD.
-14.II. – akceptacja okupacji amerykańsko-polskiej terytorium Kamerunu przez OPD po zdobyciu stolicy tego kraju – Yaounde przez polskie wojska kolonialne; bitwa o Port Said – ofensywa brytyjska w Egipcie.
-15.II. – rezolucja RB i Zgromadzenia Ogólnego OPD o odzyskaniu niepodległości przez kraje Ameryki Środkowej dotychczas okupowane przez wojska amerykańskie, brytyjskie i kostarykańskie: Meksyk (rządy Lazaro Cardenasa), Gwatemala (prezydentura Jorge Torriello Garrido), Salwador (rządy gen. Menendeza), Nikaragua (prezydentura Juana Bautisty Sacasy), Honduras (prezydentura Tiburcio Cariasa Andiny), Panama (prezydentura Juana Demostenesa Arosemeny); utrata Rygi przez sprzymierzonych – wkroczenie wojsk sowieckich.
-15.II.-10.VI. – X kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela, Turkiestan).
-II. – tajne negocjacje aliancko-włoskie w sprawie zawieszenia broni.
-16.II. – formalna aneksja ziem łotewskich przez Sowietów.
-17.II. – wielka ofensywa niemiecko-czechosłowacka na Linz z udziałem ponad 50 dywizji.
-18.II. – zamknięcie granic dla przedstawicieli OPD przez Nacj. Chiny w okręgu Czongking; desant brytyjski pod Akrą (Złote Wybrzeże).
-19.II. – zdobycie Port Said przez wojska brytyjskie.
-21.II. – odzyskanie kontroli nad Bratysławą przez sprzymierzonych.
-22.II. – Xibei San Ma w obawie przed sowieckim zagrożeniem postanowiło przyłączyć się do terytoriów zarządzanych przez chińskich nacjonalistów Tse-ven Soonga – oznacza to aneksję tego kraju; zdobycie Essen i zakończenie wyzwalania Zagłębia Ruhry przez wojska niemieckie; Kair w ręku wojsk amerykańskich.
-23.II. – kapitulacja wojsk egipskich przed Amerykanami – Egipt, Sudan i część Afryki Wschodniej pod jurysdykcją amerykańską, okręg Lindi zajęty przez Rodezję.
-25.II. – rząd Long Juna z Junnanu uciekł do Czongkingu – siedziby nacjonalistów i zrzekł się praw do okręgu Kunmingu na rzecz Nacj. Chin, jednakże teren ten wciąż podlega nominalnej kontroli brytyjskiej.
-27.II. – protest Dem. Rep. Chin, Japonii i Indii do OPD w związku z powiększeniem terytorium Nacj. Chin, wykraczającego poza okręg Czongking z traktatu rozejmowego po zakończeniu interwencji (1948-1949).
-1-15.III. – wysuwanie żądań terytorialnych przez Nacj. Chiny wobec rządów Dem. Rep. Chin, Tybetu i Turkiestanu.
-2.III. – przedterminowe wybory parlamentarno-prezydenckie w Gwatemali zakończone zwycięstwem prawicy, Ramon Buenaventure Pineda prezydentem, gen. Eduardo Villagran Ariza premierem.
-3.III. – desant wojsk amerykańskich na płn. część Dominikany; zatopienie chilijskiego pancernika "Almirante Latorre" w bazie w Valparaiso wskutek nalotu z lotniskowca USS "Randolph".
-9.III. – początek desantu sił brytyjskich na zach. Wenezuelę - opanowanie Maracaibo.
-11.III. – ofensywa sowiecka w kierunku Winnicy; opanowanie Norymbergi przez wojska francuskie - kontratak aliancki.
-12.III. – zdobycie Caracas przez wojska brytyjskie.
-13.III. – oficjalna aneksja Wenezueli przez Wielką Brytanię za zgodą OPD; tajne spotkanie wysłannika Tse-ven Soonga z przedstawicielem Brytyjczyków, Józefem Beckiem w Delhi (rozmowy w sprawie udziału Nacj. Chin w wojnie przeciw Sowietom).
-15.III. – zawieszenie broni na froncie południowym między aliantami a Paktem Alpejskim.
-16.III. – wejście w życie traktatu pokojowego między Paktem Alpejskim a sojuszem alianckim i zarazem OPD (przekazanie Libii, Tunezji, Trynidadu i Tobago dla Włoch); początek reorganizacji wojsk z frontu południowego i ich przemieszczania na front wschodni i zachodni; rezolucja OPD o przyznaniu niepodległości Maroku (władza sułtana Mohammada V), Egiptu (rządy króla Faruka), Sierra Leone (prezydentura Margai), Sudanu (prezydentura Symesa), Jemenu (władza sułtana Yahyi) i Omanu (władza sułtana Saida), przystąpienie Maroka, Egiptu, Jemenu i Omanu do OPD usankcjonowane objęciem mandatu OPD nad Saharą Zach. przez Maroko, uzyskaniem Płw. Synaj i Okręgu Gazy przez Egipt i obecnością brytyjskich doradców wojskowych w rządzie Jemenu i Omanu.
-18.III. – opuszczenie okręgu Kunming w Junnanie przez wojska brytyjskie na rzecz przejęcia kontroli nad tym obszarem przez chińskich nacjonalistów.
-22.III. – wyzwolenie Kolonii przez wojska niemieckie feldm. Kroha.
-24.III. – zawieszenie broni między GPMG a Konferencją Bałkańską na warunkach status quo (umowa belgradzka); oficjalne przejęcie Płw. Synaj i Okręgu Gazy przez Egipt od Wielkiej Brytanii; początek ofensywy amerykańskiej na Port-au-Prince (Haiti).
-26.III. – oswobodzenie Liege przez siły amerykańskie.
-29.III. – nieudany kontratak francuski pod Liege – kontrofensywa aliancka w kierunku na Reims i Bastogne.
-2.IV. – wypowiedzenie wojny ZSRR przez Konferencję Bałkańską (Jugosławia, Rumunia, Grecja); początek francuskiej wiosennej ofensywy w Belgii – zdobycie Ghent.
-3.IV. – desant wojsk amerykańskich i kanadyjskich na wsch. Brazylię – opanowanie Recife, Fortalezy, Belem i Salvador.
-7.IV. – wyzwolenie Zagłębia Saary przez sprzymierzonych.
-8-9.IV. – krwawa bitwa pod Dair az-Zawr – zwycięstwo aliantów i ich marsz w stronę płn-wsch. Syrii.
-9.IV. – otoczenie wojsk alianckich w kotle pod Brukselą i Namur po zdobyciu Antwerpii przez wojska francuskie.
-10.IV. – Bruksela zajęta przez Francuzów – kontruderzenie alianckie.
-10.IV.-10.X. – XI kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN).
-13.IV. – początek sowieckiej ofensywy na froncie wschodnim – natarcie w stronę Mozyrza.
-14.IV. – wkroczenie wojsk amerykańskich do Port-au-Prince, okupacja Haiti za zgodą OPD.
-15.IV. – kapitulacja armii dominikańskiej pod Santo Domingo przed aliantami, schwytanie dyktatora Trujillo przez Amerykanów; odzyskanie Brukseli przez wojska sprzymierzonych.
-17.IV. – zacięte walki pod Winnicą - odwrót aliantów wobec naporu wojsk sowieckich.
-20.IV. – początek wielkiej ofensywy francuskiej pod Namur - stopniowe wypieranie sprzymierzonych z Belgii.
-21.IV. – zdobycie Santo Domingo przez wojska amerykańskie - początek okupacji Dominikany przez USA przy akceptacji OPD; wyzwolenie Zagłębia Saary przez siły Bundeswehry.
-23.IV. – zdobycie Rio de Janeiro przez wojska kanadyjskie - marsz w stronę Sao Paulo i środkowej części Brazylii.
-25.IV. – francuska ofensywa w kierunku Zagłębia Ruhry.
-26.IV. – śmierć Oscara Bolanos, prawej ręki gen. Menendeza - żałoba narodowa w Salwadorze.
-27.IV. – nalot sowiecki na Berlin - zrzucenie bomby atomowej na miasto (90% zniszczeń); ogłoszenie dnia braterstwa francusko-sowieckiego przez Stalina.
-28.IV. – wyzwolenie Stuttgartu i części Badenii przez wojska niemiecko-czechosłowackie.
-1.V. – buńczuczne przemówienie Stalina o mającej nadejść dominacji ZSRR w Europie.
-2.V. – zatopienie chilijskiego ciężkiego krążownika „Almirante O’Higgins” w bazie w Valparaiso wskutek bombardowań z lotniskowca USS „Coral Sea”.
-3-10.V. – konferencja krajów latynoamerykańskich w Ciudad de Mexico (wypowiedzenie się przeciwko ponownej akcesji do OPD).
-6.V. – zawieszenie broni między Paktem Iberyjskim a sojuszem GPMG podpisane w Madrycie.
-8.V. – ofensywa sowiecka w Rumunii - zdobycie Kiszyniowa.
-11.V. – kontrola brytyjska nad Basrą, odcięcie Iraku od wybrzeża Zatoki Perskiej.
-12.V. – zdobycie Sao Paulo przez dywizje kanadyjskie, aliancka obrona Antwerpii;
-12/13.V. – potajemna ucieczka głównych przywódców GPMG (Getulio Vargas, Alfredo Stroessner, Juan Peron) z Ameryki Płd. do Europy (Civitavecchia k/Rzymu).
-13.V. – kapitulacja armii brazylijskiej - okupacja Brazylii przez USA i Wielką Brytanię za zgodą OPD.
-15.V. – zdobycie Wilna przez Sowietów w wyniku ich ofensywy na północy frontu wsch.; desant wojsk brytyjskich na Madagaskarze.
-16.V. – wojskowy zamach stanu w Panamie – przejęcie władzy przez Alcibiadesa Arosemenę.
-17/18.V. – przewrót wojskowy w Kolumbii – rządy gen. Gustavo Rojasa Pinilli i gen. Jorge Eliecera Gaitana.
-19-29.V. – zacięte walki o Wilno.
-20.V. – powrót Anastasio Somozy do władzy w Nikaragui.
-22.V. – przewrót w Boliwii – dyktatura gen. Hugo Balliviana Rojasa i objęcie przez niego funkcji przewodniczącego GPMG.
-27.V. – utrata Antwerpii przez aliantów.
-30.V. – zatrzymanie francuskiej ofensywy na Amsterdam przez desant wojsk amerykańskich.
-1-8.VI. – bitwa o Antwerpię, krótkotrwałe przejęcie miasta przez sprzymierzonych.
-2.VI. – wybory parlamentarne w Irlandii – zwycięstwo prawicy, premierem Eamon de Valera.
-4.VI. – początek procesu Czang Kaj-Szeka w Guangzhou.
-6.VI. – Kiszyniów pod kontrolą wojsk sowieckich.
-8.VI. – powstrzymanie argentyńsko-paragwajskiego natarcia na Kurytybę przez aliantów.
-9.VI. – kapitulacja Beninu-Sahel przed wojskami amerykańskimi: podział kraju między Wielką Brytanię (część Wybrzeża Kości Słoniowej, część Beninu, Togo, Złote Wybrzeże) a USA (część Wybrzeża Kości Słoniowej, część Beninu, Górna Wolta, Niger) za zgodą OPD.
-10.VI.-26.IX. – XI kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Boliwia, Peru, Chile).
-11.VI. – utrata Basry przez sprzymierzonych na rzecz wojsk irackich.
-14.VI. – kocioł amsterdamski: zamknięcie 2 francuskich dywizji piechoty przez wojska alianckie po przejęciu Rotterdamu.
-16.VI. – początek odwrotu wojsk ukraińskich z okręgu kijowskiego wskutek zagrożenia okrążeniem.
-20.VI. – odzyskanie Amsterdamu przez sprzymierzonych; desant wojsk amerykańskich i kanadyjskich na plażach Santiago de Chile – otwarcie nowego frontu w Ameryce Płd.
-21-30.VI. – zacięte walki pod Antwerpią, ofensywa aliancka i kontruderzenie francuskie.
-25.VI. – Kijów zdobyty przez wojska sowieckie.
-29.VI. – zdobycie Medellin przez wojska alianckie – ofensywa w kierunku Bogoty, stolicy Kolumbii; opanowanie Kowna przez Sowietów.
-3.VII. – wypowiedzenie wojny Baskonii przez Pakt Iberyjski (Hiszpania, Portugalia), początek wojny francusko-hiszpańskiej.
-4.VII. – ogłoszenie wyroku w procesie Czang Kaj-Szeka w Guangzhou (uniewinnienie go z wszelkich zarzutów).
-4-7.VII. – walki niemiecko-francuskie pod Kolonią.
-5.VII. – niepodległość Państwa Izrael (prezydentem Chaim Weizmann, premierem David Ben Gurion) i Republiki Federacyjnej Haiti (prezydentura Dumarsais Estime).
-6.VII. – atak wojsk sowieckich na Lidę – przełamanie linii frontu wschodniego.
-7.VII. – niepodległość Republiki Gwinei (prezydentura Louisa Blachera) i Republiki Złotego Wybrzeża (prezydentura sir Arnolda Hodgsona).
-9.VII. – niepodległość Królestwa Jordanii (królem Talal ibn Husajn); zdobycie Izmaiła przez wojska sowieckie.
-10.VII. – niepodległość Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (prezydentura sir Phillipa Euana Mitchella) i Federacji Malijsko-Senegalskiej (prezydentura Marcela de Coppeta); pełna niepodległość Federacji Rodezji przekształconej w republikę – przekazanie okręgu Lindi Wspólnocie Wschodnioafrykańskiej; zdobycie Saragossy przez wojska hiszpańskie.
-12.VII. – zdobycie Santa Fe de Bogota przez wojska kanadyjskie – kapitulacja Kolumbii, początek okupacji terytorium Kolumbii przez USA i Wielką Brytanię.
-14.VII. – desant wojsk amerykańskich pod Marsylią i zajęcie tego miasta; ofensywa hiszpańska na Bilbao.
-15.VII. – zdobycie Grodna przez Sowietów; ofensywa francuska na Zachodzie – zajęcie Amsterdamu i Stuttgartu.
-16.VII. – przejęcie kontroli nad An-Nadżafem w płd. Iraku przez sprzymierzonych.
-18.VII. – zdobycie Lyonu przez amerykański korpus piechoty gen. Barkera.
-21.VII. – desant wojsk kostarykańskich w środkowym Chile – przejęcie Puerto Aisen; Jassy w Rumunii pod kontrolą wojsk sowieckich.
-22.VII. – kapitulacja części wojsk francuskich pod Tulonem k/Marsylii wobec okrążenia przez siły amerykańskie.
-25.VII. – ofensywa sowiecka na froncie wschodnim: zdobycie Słonima i Białegostoku.
-27.VII. – zdobycie An-Nasiriji przez Brytyjczyków – ofensywa w kierunku Bagdadu; przejęcie Bilbao przez wojska hiszpańskie; Arica i Antofagasta w płn. Chile pod kontrolą wojsk amerykańskich.
-28.VII. – kapitulacja Baskonii wobec przewagi sił Paktu Iberyjskiego.
-30.VII. – zdobycie Antananarivo na Madagaskarze przez wojska sprzymierzonych – kapitulacja Madagaskaru i początek okupacji brytyjskiej.
-1-9.VIII. – zacięte walki o Suwalszczyznę na froncie wschodnim.
-1-12.VIII. – ofensywa francuska w Prowansji i Burgundii – wojska amerykańskie w odwrocie.
-5.VIII. – Mosul zajęty przez brytyjskie dywizje pancerne.
-6.VIII. – zdobycie Montevideo przez wojska kanadyjskie, kapitulacja Urugwaju wobec USA i okupacja tego kraju za zgodą OPD.
-8.VIII. – zwycięska obrona Antwerpii.
-9.VIII. – bitwa morska u ujścia La Platy – blamaż floty argentyńskiej, zatonięcie 2 pancerników „Rivadavia” i „Sao Paulo” oraz 2 ciężkich krążowników „Veinticinco de Mayo” i „Independencia” wobec nalotów bombowców z USS „Philippine Sea” i „Bennington”.
-12.VIII. – utrata Lwowa przez sprzymierzonych wobec sowieckiej ofensywy na froncie wschodnim.
-13.VIII. – wkroczenie oddziałów alianckich do Bagdadu – obalenie króla Fajsala przez iracką generalicję i zastąpienie go Amir al-Illahem i premierem Jasinem Paszą al-Haszimi; Irak brytyjskim protektoratem i jego wejście w sojusz z aliantami (polityka tworzenia faktów dokonanych).
-14.VIII. – zdobycie Tuluzy przez wojska hiszpańskie.
-15.VIII. – zajęcie Grenoble przez siły amerykańskie w płd-wsch. Francji.
-20.VIII. – sprzeciw OPD (Iuliu Maniu) wobec brytyjskiej polityki faktów dokonanych w Iraku i zaprowadzenia tam protektoratu – 3-miesięczne ultimatum dotyczące wyzwolenia wszelkich ziem na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Płd. znajdujących się pod brytyjską okupacją.
-23.VIII. – Kano i Maiduguri w Nigerii zajęte przez wojska amerykańskie – stopniowa likwidacja francuskiego władztwa w środkowej Afryce.
-25.VIII. – przejście Andów przez wojska amerykańskie gen. Bradleya i opanowanie San Miguel de Tucuman w płn. Argentynie; zwycięstwo aliantów pod Arequipą w płd. Peru – początek marszu na Limę; natarcie sowieckie na Polesie w sile 70 dywizji marsz. Malinowskiego – ewakuacja oddziałów sprzymierzonych w okolice Brześcia n/Bugiem; bitwa morska u ujścia La Platy – zatopienie argentyńskiego pancernika „Moreno” i ciężkiego krążownika „La Libertad” przez pancerniki USS „South Dakota” i USS „Ohio”.
-26.VIII. – ofensywa francuska w Holandii – przejęcie Rotterdamu.
-26-30.VIII. – zacięte walki o Tuluzę między Francuzami a Hiszpanami.
-27.VIII. – odzyskanie Lyonu przez wojska francuskie.
-28.VIII. – wyzwolenie Bacau i Jassów spod kontroli wojsk sowieckich przez wojska Konferencji Bałkańskiej – wyprostowanie linii frontu wschodniego.
-31.VIII.-1.IX. – porwanie trzech dawnych przywódców GPMG (Stroessner, Peron, Vargas) z ich siedziby w Civitavecchia k/Rzymu przez NKWD (później okazuje się, że porwani przywódcy to jedynie sobowtóry, prawdziwą siedzibą przywódców GPMG jest Bellinzona w Szwajcarii).
-1.IX. – rezolucja OPD w sprawie przyznania niepodległości państwom na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Południowej: odzyskanie niepodległości przez Syrię (prezydentura Mohammada Beja al-Abida), Liban (rządy Emila Eddeha), Królestwo Arabii Saudyjskiej (dynastia Saudów) i Wenezuelę (prezydentura Isaiasa Mediny Angarity); koniec brytyjskiego protektoratu nad Irakiem.
-2.IX. – reorganizacja rządu w Libanie – przejęcie władzy przez Abdullaha Arefa al-Jafi.
-3.IX. – ofensywa sowiecka na Wołyniu – walki o Kowel.
-5.IX. – niepodległość Gujany w Ameryce Płd. – prezydentura sir Gordona Lethema (przekazanie jej terytorium Gujany Fr. z Cayenne).
-5-6.IX. – zacięte walki o przejęcie Corrientes i Concordii w płn. Argentynie.
-7.IX. – powstrzymanie ofensywy sił Paktu Iberyjskiego pod Clermont-Ferrand i udany szturm Tuluzy przez Francuzów.
-9.IX. – zdobycie Strasbourga przez wojska niemieckie w wyniku ofensywy; storpedowanie argentyńskiego pancernika „Minas Gerais” przez niszczyciel USS „Shasta” u ujścia La Platy.
-11.IX. – przekazanie płn-wsch. Kolumbii pod jurysdykcję amerykańską przez rząd Wielkiej Brytanii na podstawie sugestii OPD; opanowanie Fort Lamy w środkowej Afryce przez wojska alianckie.
-13.IX. – obrona pozycji alianckich w Przemyślu wobec sowieckiego natarcia.
-15.IX. – zajęcie Miluzy przez wojska Bundeswehry – „wyprostowanie” frontu zachodniego.
-18.IX. – ewakuacja wojsk alianckich z Podlasia w kierunku Warszawy.
-21.IX. – zatonięcie argentyńskiego ciężkiego krążownika „Almirante Brown” w Bahia Blanca wskutek bombardowań z lotniskowca USS „Green”.
-23.IX. – zajęcie Królewca i okolic przez siły sowieckie.
-24.IX. – zdobycie Bordeaux przez wojska hiszpańskie; ofensywa aliancka na froncie zachodnim – przejęcie Chaumont.
-25-30.IX. – sesja OPD w Bostonie (sprawa przyszłości Francji po jej kapitulacji).
-26.IX. – kapitulacja wojsk chilijskich pod Punta Arenas wobec sił US Army: okupacja terytorium Chile przez USA za zgodą OPD.
-26.IX.-26.X. – XI kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Boliwia, Peru).
-27.IX. – zawieszenie broni między Francją a Paktem Iberyjskim w Tours (usankcjonowanie zaboru Baskonii przez Rep. Hiszpanii, przekazanie okręgu Bordeaux przez Francję dla Rep. Hiszpanii); zdobycie Santa Cruz w Boliwii przez wojska amerykańskie – przepołowienie frontu w Ameryce Płd.
-29.IX. – zajęcie okręgu Reims przez wojska sprzymierzonych – rozsypanie się francuskiej obrony środkowego odcinka frontu zachodniego.
-2.X. – wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii: zwycięstwo Partii Konserwatywnej (Winston Churchill).
-3.X. – wypowiedzenie wojny ZSRR przez Pakt Iberyjski (Hiszpania, Portugalia).
-5.X. – zdobycie ruin Paryża przez oddziały Bundeswehry gen. Bluchera.
-8.X. – bitwa o Mons – wojska francuskie w okrążeniu we Flandrii.
-9-10.X. – kocioł brukselski (zamknięcie ponad 40 francuskich dywizji piechoty przez aliantów) i jego likwidacja.
-10.X. – zdobycie stolicy Argentyny, Buenos Aires i stolicy Paragwaju, Asuncion przez wojska amerykańskie.
-10.X.-10.IV.1952 – XII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Indie, Pakistan, Jordania, Albania, Iran).
-11.X. – aneksja terytorium Paragwaju przez USA za zgodą OPD.
-13-15.X. – walki w Normandii, przejęcie Caen przez wojska amerykańskie i niemieckie.
-14.X. – odzyskanie okręgu królewieckiego przez siły alianckie.
-14-15.X. – demokratyczny zamach stanu we Francji: przejęcie władzy przez rząd Georgesa Bidault, prezydentem Albert Lebrun, aresztowanie generalissimusa Giraud i całej podległej mu generalicji; zawieszenie broni między Francją a aliantami (zrzeczenie się wszelkich posiadłości kolonialnych w Ameryce Płn., Płd., Afryce i Oceanii, zgoda na zabór Korsyki przez Wielką Brytanię, utrata wszelkich wpływów przez Francję w stosunku do kreowania dalszych losów krajów afrykańskich powstałych na gruzach jej imperium kolonialnego).
-16.X. – powrót wielkiej księżnej Charlotte de Nassau-Weilburg do Luksemburga i jego restytucja.
-18.X. – niepodległość Gabonu (silne rządy Jeana Baptiste’a Roberta).
-19.X. – ogłoszenie niepodległości Afryki Równikowej (władza Richarda Brunota i Barthelemy Bogandy); desant wojsk amerykańskich w zach. Peru (rejon Trujillo).
-20.X. – niepodległość Kamerunu (rządy Julesa Repiqueta i Emanuela Endeleya) i Nigerii (władza sir Bernarda Bourdillon i Johna Shuckburgha).
-22.X. – nasilenie walk partyzanckich na Białorusi (rejon Mołodeczna).
-23.X. – niepodległość Algierii (silna władza Georgesa Le Beau) i jej akcesja do OPD.
-26.X. – zdobycie La Paz przez sojusznicze wojska meksykańskie, kapitulacja armii boliwijskiej, aneksja Boliwii przez USA za zgodą OPD.
-26.X.-3.XI. – XI kadencja Stałej Rady Rządzącej GPMG (ZSRR, Argentyna, Peru).
-1-2.XI. – powstrzymywanie sowieckich ataków na płn. Mazowsze i Zamojszczyznę przez sprzymierzonych.
-3.XI. – przemówienie radiowe Stalina w Gorkach (uczynienie się spadkobiercą idei GPMG i jej przekształcenie we Wszechzwiązkową Organizację Dobrobytu Robotniczego); wybory parlamentarne w Norwegii – zwycięstwo liberałów pod wodzą Paala Berga.
-XI. – konflikty w łonie OPD w sprawie nadania funkcji stałych członków RB OPD dla Japonii, Dem. Rep. Chin, Indii czy Pakistanu – sprzeciw Maniu.
-9.XI. – zdobycie Cordoby przez wojska amerykańskie w Argentynie.
-12.XI. – zamach na życie premiera Wielkiej Brytanii, Winstona Churchilla w Londynie zainspirowany przez grupę terrorystyczną byłych przywódców GPMG; Anthony Eden nowym premierem brytyjskim; bitwa pod Limą – zwycięstwo sił alianckich i parcie w stronę stolicy Peru.
-16.XI. – ostra nota dyplomatyczna OPD dla rządu Konfederacji Szwajcarskiej w sprawie możliwości nieumyślnego pośrednictwa w zamachu na Churchilla.
-19.XI. – rezolucja OPD o obdarzeniu niepodległością Federacyjnej Republiki Brazylii (silna prezydentura gen. Nero Fiuzy de Castro), Republiki Paragwaju (rządy Eusebio Ayali) i Wschodniej Republiki Urugwaju (władza Tomaso Beretty Gandolfo); zdobycie Mar del Plata przez sprzymierzonych.
-21.XI. – kapitulacja wojsk argentyńskich wobec sił alianckich pod Mar del Plata – okupacja terytorium Argentyny przez USA za zgodą OPD.
-24.XI. – zdobycie i utrzymanie Limy oraz Callao przez amerykański desant gen. Bissella.
-25.XI. – odrzucenie przez rząd Tybetu pretensji terytorialnych wysuwanych przez chińskich nacjonalistów Tse-ven Soonga – wzrost zagrożenia wybuchem wojny domowej w Chinach; kapitulacja ostatniego państwa GPMG na kontynencie południowoamerykańskim – Peru, tymczasowa okupacja terytorium Peru przez USA przy akceptacji OPD.
-1.XII. – rezolucja OPD dotycząca obdarzenia niepodległością pozostałych pod tymczasową okupacją amerykańską terenów Ameryki Płd od Kolumbii po Patagonię i Araukanię – niepodległość Argentyny (silna prezydentura Marcelo Alveara), Peru (rządy Jose Bustamante y Rivero i Julio Tello Easta), Chile (władza Arturo Alessandri Palmy jr i Gustavo Ross Santa Marii), Boliwii (prezydentura Jose Tejady Sorzano) i Kolumbii (rządy Eduardo Santosa Montejo).
-4.XII. – wojskowy zamach stanu w Syrii – przejęcie władzy przez juntę gen. Fawzi as-Silu, obalenie rządów Mohammada Bej al-Abida, zamrożenie stosunków z OPD.
-13.XII. – opublikowanie wykazu posiadłości kolonialnych i terytoriów zamorskich na świecie mogących ubiegać się o niepodległość bądź autonomię przez OPD.
-15.XII. – opuszczenie OPD przez Syrię i Liban; sowiecka ofensywa w Mołdawii przy udziale ponad 100 dywizji.
-18.XII. – powstanie Organizacji Handlu Alpejskiego (Austria, Włochy, Francja).
-20.XII. – konferencja latynoamerykańska w Montevideo (potwierdzenie nie wstępowania w szeregi OPD przez kraje Ameryki Łacińskiej i Gujanę, podpisanie zawieszenia broni z ZSRR i wystąpienie z sojuszu alianckiego); opuszczenie OPD przez Ekwador i Kubę.
-22.XII. – utworzenie Unii Gospodarczej Ameryki Łacińskiej zwanej potocznie Porozumieniem z Montevideo (Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Chile, Boliwia, Peru, Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Kuba, Fed. Haiti, Panama, Kostaryka, Honduras, Gwatemala, Meksyk, Salwador, Nikaragua, Gujana).
-28.XII. – przejęcie kontroli nad macierzystymi terenami przez wojska belgijskie i holenderskie (koniec tymczasowej kontroli polsko-niemieckiej); zamach bombowy na byłego prezydenta Argentyny, Juana Domingo Perona i prezydenta Brazylii, Getulio Vargasa w Bellinzonie (inspiracja NKWD).
-29.XII. – aresztowanie byłego przywódcy GPMG i prezydenta Paragwaju, Alfredo Stroessnera w Bellinzonie, przewiezienie go do aresztu w Zurychu.

1952​

-1.I. – wystąpienie Mali, Beninu-Sahel, Gwinei, Sierra Leone, Złotego Wybrzeża, Nigerii, Kamerunu, Afryki Równikowej, Gabonu, Madagaskaru, Rodezji, Sudanu i Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej z sojuszu alianckiego – zawarcie zawieszenia broni z ZSRR.
-5.I. – początek procesu Alfredo Stroessnera, byłego przywódcy GPMG w Zurychu (stopniowe ujawnianie faktów dotyczących wizji Europy pod rządami Stalina na podstawie posiadanych dokumentów).
-5-8.I. – powołanie do życia Wszechafrykańskiej Organizacji Handlu w Yaounde (Mali, Benin-Sahel, Gwinea, Sierra Leone, Złote Wybrzeże, Nigeria, Kamerun, Afryka Równikowa, Gabon, Madagaskar, Rodezja, Sudan i Wspólnota Wschodnioafrykańska).
-7.I. – kryzys polityczny w Azji Dalekowschodniej – napięcie wewnątrzchińskie oraz próba wymuszenia na Tybecie prawa do niepodległości przeprowadzona przez chińskich nacjonalistów.
-9.I. – wystąpienie Liberii z OPD; proklamacja neutralności Arabii Saudyjskiej, Iraku, Jemenu, Omanu i Jordanii.
-10.I. – wystąpienie Arabii Saudyjskiej, Iraku, Jemenu, Omanu i Jordanii z OPD.
-11.I. – zawarcie układu o zawieszeniu broni z ZSRR przez Arabię Saudyjską, Irak, Jemen, Oman i Jordanię i ich wystąpienie z sojuszu alianckiego.
-12.I. – kryzys polityczny w Szwajcarii, rezygnacja Eduarda von Steigera z funkcji prezydenta, Karl Kobelt następcą, Charles Oser premierem rządu.
-13.I. – ofensywa sowiecka w Rumunii – opanowanie Tuldży, marsz na Konstancę.
-13-15.I. – powstanie Bliskowschodniej Organizacji Pomocy Gospodarczej w Bagdadzie (Arabia Saudyjska, Irak, Jemen, Oman, Jordania, Liban, Syria, Turcja).
-17.I. – ogłoszenie niepodległości Królestwa Trypolitanii, Cyrenajki i Fezzanu (Libii) w Trypolisie, władza dynastii as-Sanussich (Idris I), premierem Duncan C.Cumming.
-19.I. – dołączenie Szwajcarii do Organizacji Handlu Alpejskiego.
-20.I. – zdobycie Konstancy przez wojska sowieckie – zagrożenie dla państwowości Rumunii.
-21.I. – akcesja Libii do sojuszu militarnego Pakt Alpejski.
-23.I. – przyłączenie się Francji do Paktu Alpejskiego.
-28.I. – Libia, Etiopia, Liberia, Maroko, Egipt i Algieria członkami Wszechafrykańskiej Organizacji Handlowej.
-31.I. – Etiopia członkiem Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego) wobec groźby zagrożenia granic przez Sudan i Wspólnotę Wschodnioafrykańską.
-I. – nieudana brytyjska akcja propagandowa wymierzona w ZSRR i jego plany odnośnie przyszłych losów Europy Wschodniej i Zachodniej.
-3.II. – przedterminowe wybory prezydenckie i parlamentarne we Francji w związku z kryzysem politycznym po akcesji tego kraju do Paktu Alpejskiego – zwycięstwo socjaldemokracji, Vincent Auriol prezydentem, Edgar Faure premierem.
-II. – zakończenie składania zeznań przez aresztowanego przez służby szwajcarskie Alfredo Stroessnera przed sądem w Zurychu.
-13.II. – odmowa uznania żądań terytorialnych Nacj. Chin przez rząd Tybetu – nasilenie kryzysu w Azji Centralnej; wypowiedzenie wojny Nacj. Chin przez Dem. Rep. Chin i Koreę – próba zjednoczenia Chin za pomocą przemocy.
-16.II. – incydent dyplomatyczny między Turcją a ZSRR (pościg sowieckich myśliwców za kanadyjskimi bombowcami w przestrzeni powietrznej Turcji nad Morzem Marmara), czasowe zawieszenie kontaktów dyplomatycznych.
-17.II. – śmierć prezydenta Czechosłowacji, Eduarda Benesza; nowym prezydentem Emil Hacha, min. spr. zagr. Kamil Krofta.
-18.II. – potępienie agresji Dem. Rep. Chin na Nacj. Chiny przez Unię Indochińską i Japonię w wydanym memorandum w Hanoi, stolicy Wietnamu.
-II. – poparcie stanowiska Dem. Rep. Chin przez kraje Paktu Nowej Azji (Tybet, Pakistan, Nepal, Bhutan); ostrzeżenie Ligi Azji Centralnej (Indie, Iran) wobec włączenia się Tybetu do wojny przeciw Nacj. Chinom; fiasko wywołania antysowieckich sankcji przez propagandę Włoch; wzmożone naciski wielu krajów na rząd Sudanu – groźba wywołania wojny domowej w tym państwie.
-24.II. – przewrót wojskowy na Węgrzech, obalenie autorytarnej dyktatury Zoltana Tildy’ego, adm. Miklos Horthy de Nagybanya na czele państwa, premierem Gyula Gombos jr hr. de Jakfa; przejęcie kontroli nad najważniejszym miastem Junnanu, Kunmingiem przez wojska demokratów chińskich; desant wojsk amerykańsko-brytyjskich w okolicach Ochocka – otwarcie frontu z Sowietami na Dalekim Wschodzie.
-26.II. – zmiana rządu w Hiszpanii – objęcie teki premiera przez Juana Negrina Lópeza, ustąpienie Manuela Porteli Valladaresa z powodów zdrowotnych.
-II-III. – kryzys wewnętrzny we Francji spowodowany polaryzacją postaw społeczeństwa co do uczestnictwa w Pakcie Alpejskim.
-2.III. – upadek rządu Abdullaha Arefa al-Yafi w Libanie wskutek inspiracji francuskiej agentury, Nazim al-Akkari nowym premierem.
-4.III. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Birmie – zwycięstwo zwolenników skrajnych ugrupowań lewicowych, prezydentem Ba O, ugruntowanie pozycji premiera U Nu.
-7.III. – ustąpienie Tomasa Beretty Gandolfo ze stanowiska prezydenta Urugwaju, wybór nowej głowy państwa przez parlament (Andres Trueba Martinez).
-10.III. – przyśpieszone wybory parlamentarne we Francji – zwycięstwo Partii Narodowej, premierem Antoine Pinay.
-13.III. – wybuch wojny domowej w Sudanie inspirowanej w dużej mierze przez Libię i Włochy, kraje Paktu Alpejskiego, opanowanie płn-zach. części Sudanu przez powstańców – zdobycie El-Atrun.
-15.III. – francuska gwarancja niepodległości Polski złożona przez min. spr. zagr. Roberta Schumanna podczas jego wizyty we Wrocławiu.
-16.III. – akcesja Afganistanu do Paktu Nowej Azji na podstawie umowy w Islamabadzie; zaniepokojenie Indii – częściowa mobilizacja armii lądowej.
-17.III. – śmierć władcy Bhutanu, Jigme Wangchuka; następcą Jigme Dorji Wangchuk, ukonstytuowanie się nowego rządu z Jigme Paldenem Dorji na czele.
-III. – kryzys w stosunkach indyjsko-bhutańskich związany z rzekomą bhutańską okupacją terytorium Sikkimu.
-21.III. – wyrok w procesie Stroessnera w Zurychu – dożywotnie więzienie w Szwajcarii.
-22.III. – zdobycie Dongoli przez powstańców w Sudanie.
-25.III. – przejęcie Czengdu przez wojska nacjonalistów w Chinach, ofensywa na wyżynę Ya’an.
-26.III. – bitwa pod Omdurmanem w wojnie domowej w Sudanie – zwycięstwo strony rządowej.
-III. – antyjapońska propaganda w Stanach Zjednoczonych – wzrost zagrożenia lokalną wojną w Azji Dalekowschodniej z racji programu zbrojeń Japonii.
-3.IV. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Boliwii, zwycięstwo liberałów, reelekcja Jose Tejady Sorzano.
-9.IV. – wybuch powstania w płd. części Sudanu.
-10.IV.-31.V. – XIII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Egipt, Maroko, Dem. Rep. Chin, Afganistan).
-11.IV. – przełom w wojnie w Chinach – zdobycie wyżyny Ya’an przez nacjonalistów.
-13.IV. – walki o Chartum podczas wojny domowej w Sudanie po myśli rządu.
-IV. – prośba Egiptu do Wielkiej Brytanii o przekazanie Strefy Kanału Sueskiego wygłoszona na sesji OPD w Bostonie.
-15.IV. – zdobycie Błagowieszczeńska przez wojska amerykańskie, okrążenie 21 sowieckich dywizji pod Chabarowskiem i nad rzeką Amur.
-24.IV. – ofensywa nacjonalistów w Chinach – przejęcie Nanchong.
-27.IV. – fiasko ataku sprzymierzonych na pozycje sowieckie pod Królewcem.
-28.IV. – przejęcie Strefy Kanału Sueskiego przez Egipt na podstawie negocjacji z Wielką Brytanią; zdobycie Birobidżanu przez aliantów na Dalekim Wschodzie.
-30.IV. – zatrzymanie ofensywy sprzymierzonych na Jakuck pod Tyndą przez Sowietów.
-1.V. – przemówienie radiowe Stalina wygłoszone z jego bunkra przeciwatomowego w Gorkach.
-2.V. – zwycięstwo socjaldemokratów w wyborach parlamentarnych w Szwecji, Tage Erlander ponownie premierem.
-2-10.V. – fiasko misji dyplomatycznej OPD do rządów nacjonalistów w Czongkingu i demokratów w Guangzhou.
-6.V. – przejęcie Pietropawłowska Kamczackiego przez amerykański desant.
-10-11.V. – zdobycie Malakal w płd. Sudanie przez islamskich buntowników.
-10.V. – zajęcie Komsomolska n/Amurem przez siły sprzymierzonych na Dalekim Wschodzie – ofensywa w kierunku Chabarowska.
-11.V. – wyzwolenie Królewca przez wojska amerykańskie (gen. Collins).
-16.V. – zawieszenie broni między nacjonalistami a demokratami w Chinach wynegocjowane dzięki przedstawicielom Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej.
-18.V. – północny Sudan pod kontrolą powstańców po utracie Wadi Halfy.
-21.V. – początek generalnej ofensywy na froncie wschodnim: uderzenie 123 dywizji alianckich na Podlasie.
-26-31.V. – negocjacje przedstawicieli nacjonalistów i demokratów w Bostonie, głównej siedzibie OPD.
-26.V. – kapitulacja 20 sowieckich dywizji piechoty i jednej dywizji górskiej w kotle pod Chabarowskiem; wyzwolenie Lwowa przez siły Bundeswehry (gen. Hoffmann).
-31.V. – zjednoczenie ziem Nacj. Chin i Dem. Rep. Chin: proklamowanie niepodległości Republiki Chin w Czongkingu (prezydentem Tse-ven Soong, wiceprezydentem Li Jishen, premierem marsz. Li Zongren); OPD: zakończenie działalności Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (Wietnam, RFN, Turcja).
-31.V.-28.VI. – XIII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Egipt, Maroko, Afganistan).
-1.VI. – przekazanie okręgu Bao’an - Republice Chin przez Wielką Brytanię; rozbicie buntu na południu Sudanu przez siły rządowe.
-2.VI. – udaremnienie przewrotu rządowego w Libanie przez francuskich agentów wywiadu.
-4.VI. – nowa flaga zjednoczonych Chin (pięć kolorów: czerwony, żółty, niebieski, biały i czarny, symbolizujące pięć dialektów języka chińskiego i pięć głównych części kraju).
-VI. – napięcie w Azji Centralnej i na Dalekim Wschodzie wywołane faktem zjednoczenia Chin: negatywne stanowisko Japonii i Unii Indochińskiej, niechęć krajów należących do Paktu Nowej Azji, życzliwość Ligi Azji Centralnej.
-6-7.VI. – okrążenie 59 sowieckich dywizji pod Brześciem n/Bugiem i ich kapitulacja wobec natarcia sprzymierzonych (150 dywizji).
-10.VI. – oświadczenie premiera Chin, marsz. Li Zongrena o dążeniu do zjednoczenia wszystkich ziem chińskich kosztem terytoriów Tybetu, Turkiestanu, Mongolii i Japonii.
-14.VI. – krótkotrwałe powstanie w El-Obeid (środkowy Sudan).
-15.VI. – przejęcie Port Sudan przez powstańców, odcięcie Sudanu od pomocy międzynarodowej przesyłaną drogą morską; opanowanie Chabarowska przez wojska amerykańskie gen. Bradleya.
-18-20.VI. – wysunięcie żądań terytorialnych wobec Tybetu i Turkiestańskiej Republiki Ludowej przez Chiny.
-24.VI. – podpisanie sojuszu militarnego między Chinami, Koreą a Filipinami w Seulu tzw. Unia Dalekowschodnia.
-28.VI. – Indie i Japonia stałymi członkami RB OPD; OPD: dołączenie Japonii, Indii i Chin do Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej.
-28.VI.-10.X. – XIII kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Indie, Japonia, Egipt, Maroko, Afganistan).
-29.VI. – okrążenie 40 sowieckich dywizji przez sprzymierzonych w okolicach Białegostoku.
-1.VII. – kapitulacja sowieckich dywizji okrążonych w kotle białostockim; zahamowanie rozwoju powstania antyrządowego w Sudanie.
-6.VII. – wypowiedzenie wojny ZSRR, Mongolii i TRL przez Unię Indochińską (Japonia, Syjam, Wietnam, Laos, Birma, Malezja).
-6-15.VII. – krwawa bitwa o Baranowicze na froncie wschodnim.
-12.VII. – incydent dyplomatyczny między Chinami a Japonią (japoński sabotaż w jednej z chińskich fabryk zbrojeniowych).
-16.VII. – przekazanie przez Wielką Brytanię terytorium wsch. Labradoru, Nowej Fundlandii i wysp Saint Pierre i Miquelon pod jurysdykcję Kanady wg umowy z Halifax.
-27.VII. – wybuch wojny domowej na terytorium Federacji Mali – początek rebelii arabskiej w Mauretanii: starcia pod Port Etienne; kapitulacja 19 sowieckich dywizji pod Mazirbe (ugrupowanie armijne marsz. Timoszenki).
-1.VIII. – śmierć Andrew Jacksona Higginsa – wybitnego amerykańskiego przemysłowca, konstruktora okrętów desantowych.
-2.VIII. – separatystyczny pokój Holandii, Belgii i Luksemburga z ZSRR, odejście tych krajów z sojuszu alianckiego i początek trójstronnych rozmów w sprawie utworzenia nowego sojuszu obronnego.
-4.VIII. – wyzwolenie Rygi, stolicy Łotwy przez wojska Bundeswehry.
-9.VIII. – początek wielkiej ofensywy sprzymierzonych (102 dywizje) pod Łunińcem na Polesiu w centralnej części frontu wschodniego.
-10.VIII. – utworzenie Alians Benelux w Amsterdamie – sojuszu militarnego Belgii, Holandii i Luksemburga; powstanie Zachodnioafrykańskiej Unii Obronnej (Federacja Mali, Sierra Leone, Gwinea) w Dakarze (motywem zagrożenie portugalskie, marokańskie i brytyjskie oraz wojna domowa w Mali); wyzwolenie Wileńszczyzny wraz z Wilnem przez wojska czechosłowackie, zakończenie wyzwalania terytorium Litwy i odnowienie jej niepodległości.
-11.VIII. – opanowanie Tallinna, stolicy Estonii przez wojska niemieckie.
-13.VIII. – podpisanie układu militarnego o nazwie Pakt Afrykański (Pakt Przemiany Afrykańskiej) z udziałem Sudanu, Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej i Rodezji w Kampali (pomoc tych dwóch ostatnich państw w zwalczeniu skutków wojny domowej w Sudanie).
-14.VIII. – umowa szwedzko-duńska w Kalmarze: powołanie do życia Unii Skandynawskiej, sojuszu wojskowego Danii i Szwecji; zapoczątkowanie starań Danii i Szwecji o przystąpienie do tego układu Norwegii i Finlandii.
-15.VIII. – umowa holendersko-gujańska w Paramaribo o przekazaniu terytorium Gujany Hol. (Surinamu) pod jurysdykcję Republiki Gujany – faktyczne zjednoczenie tego kraju.
-21.VIII. – zamach na króla Jordanii, Talala ibn Abdullaha w Ammanie, Husajn ibn Abdullah nowym królem Jordanii; początek II etapu ofensywy sprzymierzonych na froncie wschodnim – walki pod Bobrujskiem.
-24-31.VIII. – szczyt państw arabskich w Ammanie (Jordania, Liban, Syria, Irak, Arabia Saudyjska, Oman, Jemen, Egipt, Maroko, Algieria, Libia), fiasko porozumienia w sprawie utworzenia panarabskiego sojuszu wojskowego z powodu różnicy poglądów.
-28.VIII. – zacięte walki pod Mozyrzem na Białorusi (natarcie wojsk marsz. Maczka).
-29.VIII. – utworzenie Ententy Bliskowschodniej – sojuszu militarnego Jordanii, Iraku, Syrii i Libanu; powstanie Paktu Arabskiego – układu wojskowego Arabii Saudyjskiej, Omanu i Jemenu.
-1.IX. – wypowiedzenie wojny Mongolii, Turkiestanowi i ZSRR przez Unię Dalekowschodnią (Chiny, Korea, Filipiny).
-2.IX. – wybory prezydencko-parlamentarne w Ekwadorze po myśli partii lewicowych, Jose Maria Velasco Ibarra prezydentem kraju.
-3.IX. – oficjalna restytucja niepodległości Republiki Łotwy i Republiki Estonii w Rydze i Tallinnie.
-6.IX. – powtórne zwycięstwo socjaldemokracji w wyborach parlamentarnych w Holandii (Willem Drees).
-7.IX. – przejęcie strategicznie ważnego miasta Changde przez wojska chińskie.
-8.IX. – zdobycie Mińska przez wojska Bundeswehry na froncie wschodnim.
-9.IX. – upadek rządu Nazima al-Akkariego w Libanie, kres wpływów francuskich w tym kraju, Chaled Chehab następcą.
-10.IX. – podpisanie sojuszu militarnego między Beninem-Sahel, Ghaną (Złotym Wybrzeżem) i Nigerią w Porto Novo określanego jako Układ Sahel (obrona przed pretensjami terytorialnymi Kamerunu).
-11.IX. – parafowanie dokumentu tworzącego Środkowoafrykańską Strefę Obronną przez przedstawicieli Kamerunu, Gabonu i Afryki Równikowej w Yaounde.
-14.IX. – Orsza w ręku wojsk alianckich.
-23.IX. – odkrycie istnienia sowieckiego reaktora atomowego w górach Magadanu na Syberii przez amerykański samolot zwiadowczy; zdobycie Leningradu przez amerykańską dywizję piechoty zmot. gen. Coxa.
-26.IX. – okrążenie 12 dywizji Armii Czerwonej pod Konstancą przez siły rumuńsko-jugosłowiańskie.
-27.IX. – spotkanie Maniu-Truman w głównej siedzibie OPD w Bostonie (polaryzacja postaw co do pozostawienia odkrytego reaktora atomowego na Syberii w granicach przyszłej Rosji).
-30.IX. – fiasko chińskiej ofensywy na Ułan Bator – odwrót spod Sajnshand; zdobycie Smoleńska przez wojska czechosłowacko-litewskie; kapitulacja okrążonych dywizji sowieckich w kotle pod Konstancą.
-1.X. – rozpoczęcie operacji kijowskiej przez aliantów na froncie wschodnim.
-3.X. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Panamie – ponowne zwycięstwo Partii Konserwatywnej (Alcibiades Arosemena, Juan Remon).
-8.X. – kapitulacja okrążonych sowieckich dywizji pod Korostieniem w okolicach Kijowa.
-10.X.-10.IV.1953 – XIV kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Indie, Japonia, Tybet, Izrael, Sarawak, Malezja, Birma, Algieria, Turcja).
-10.X. – wyzwolenie Winnicy przez sprzymierzonych.
-11.X. – wizyta kandydata w wyborach prezydenckich w USA, gen. Eisenhowera na froncie wschodnim.
-X. – zatarg dyplomatyczny między Indiami a Wielką Brytanią w sprawie statusu Cejlonu i kwestią przynależności archipelagów Malediwów, Andamanów, Nikobarów i Lakkadiwów.
-X. – kryzys w stosunkach japońsko-chińskich dotyczący przyszłości Mongolii.
-15.X. – opanowanie ostatniego skrawka Mandżurii, okolic Hailaru przez wojska chińskie.
-17.X. – wyzwolenie Kijowa przez piechotę ukraińską pod dowództwem marsz. Kallnera.
-22.X. – wyzwolenie Mohylowa Podolskiego przez wojska węgierskie (gen. Kir, Bajnoczy), rozpoczęcie kolejnego etapu operacji kijowsko-odeskiej.
-25.X. – desant wojsk rumuńskich na Krymie i opanowanie terenu półwyspu.
-26.X. – zbojkotowane przemówienie Maniu w Bostonie dotyczące przyszłości Rosji przez przedstawiciela USA, eks-prezydenta Landona, napięcie na linii OPD-USA; wkroczenie wojsk chińskich na terytorium ZSRR i przejęcie miasta Borzja.
-26-27.X. – krótkotrwałe przejęcie Noworosyjska przez wojska rumuńskie.
-3.XI. – zwycięstwo prawicy w wyborach w Chile, nowym prezydentem Carlos Ibanez del Campo, premierem Jorge Alessandri Rodriguez.
-4.XI. – wybory prezydenckie w USA: zwycięstwo Dwighta Davida Eisenhowera i Richarda Nixona (Partia Republikańska); zdobycie Nowogrodu Wielkiego przez wojska brytyjskie; likwidacja rumuńskiego przyczółka pod Noworosyjskiem przez Sowietów.
-9.XI. – wybory parlamentarno-prezydenckie w Meksyku – zwycięstwo Adolfo Ruiza Cortineza, początek rządów socjaldemokracji w kraju.
-10.XI. – śmierć pierwszego prezydenta Izraela, Chaima Weizmanna, Icchak Ben Zwi nowym prezydentem.
-11.XI. – wybory parlamentarne w Kanadzie, triumf prawicy pod przewodnictwem Ilseya; wyzwolenie Odessy przez wojska węgierskie – zamknięcie ponad 80 sowieckich dywizji w Mołdawii i Besarabii.
-13.XI. – rozpoczęcie ofensywy wojsk chińskich na Ułan Bator, stolicę Mongolii.
-16.XI. – początek ataków alianckich w stronę Rżewa i Priłuków.
-XI. – oskarżenie Wielkiej Brytanii przez Włochy o stosowanie broni chemicznej na froncie wschodnim – kryzys w stosunkach dyplomatycznych między aliantami a Paktem Alpejskim.
-26.XI. – wyzwolenie Izmaiła przez wojska rumuńskie.
-27.XI. – przemówienie Maniu w Bostonie (pełne poparcie dla sprzymierzonych i negacja włoskich oskarżeń).
-28.XI. – spotkanie Eden-Maniu w Londynie; zdobycie Sajnshandu przez siły chińsko-koreańskie w Mongolii.
-29.XI. – siły sprzymierzonych w Priłukach, okolice Kijowa wolne od obecności wojsk komunistycznych.
-3.XII. – początek operacji mołdawsko-besarabskiej (likwidacja kotła sowieckich dywizji na odcinku południowym frontu wschodniego).
-6.XII. – wystąpienie delegata Chin, Li Chen Jena na forum Zgromadzenia Ogólnego OPD w Bostonie (propozycja przejęcia ziem sowieckiej Azji Centralnej w ramach chińskiego protektoratu i czasowe przyznawanie niepodległości narodom tego regionu), oprotestowanie tego przemówienia przez przedstawicieli Japonii, Tybetu, Pakistanu, Afganistanu, Bhutanu i Nepalu; zdobycie Rżewa przez siły alianckie, sprzymierzeni pod Moskwą.
-XII. – ofensywa wojsk węgierskich na terenach środkowej Ukrainy (wyzwolenie Chersonia, Perekopu, Dniepropietrowska i Melitopola).
-XII. – znaczące pogorszenie sytuacji międzynarodowej na Dalekim Wschodzie wskutek kryzysu japońsko-chińskiego.
-9.XII. – wyzwolenie Czernihowa przez siły Bundeswehry (feldm. Hansen).
-10.XII. – okrążenie ponad 80 dywizji sowieckich pod Bielcami wskutek oswobodzenia Kiszyniowa przez wojska rumuńskie.
-XII. – propozycja sekretarza generalnego OPD, Maniu dotycząca rozwiązania impasu w stosunkach japońsko-chińskich (bezpośrednie rokowania w Bostonie); rozpoczęcie manewrów przez japońską flotę u wybrzeży Chin.
-17.XII. – dymisja gubernatora Nowej Zelandii, Bernarda barona Freyberga z powodów zdrowotnych, następcą Charles Norrie; kapitulacja okrążonych sił sowieckich pod Bielcami wobec zmasowanego ataku wojsk alianckich i Konferencji Bałkańskiej.
-21.XII. – wyzwolenie Doniecka przez wojska węgierskie.
-27.XII. – Połtawa w ręku sprzymierzonych po zakończeniu ofensywy wojsk brytyjsko-niemieckich.
-28.XII. – zdobycie Kalinina i dotarcie do Zbiornika Rybińskiego przez aliantów.
-30.XII. – przejęcie środkowego Turkiestanu przez wojska chińskie.

1953​

-3.I. – przedterminowe wybory parlamentarne we Francji – ponowne zwycięstwo Partii Narodowej (Antoine Pinay).
-7.I. – przejęcie El-Atrun przez partyzantów w płn-zach. Sudanie i przekazanie tego terytorium pod jurysdykcję Libii; napięcie sudańsko-libijskie.
-10.I. – przejęcie Sewastopola przez wojska ukraińskie.
-11.I. – Philip Etter nowym prezydentem Szwajcarii.
-12.I. – wykrycie sowieckiego kompleksu broni rakietowej przez niemieckie lotnictwo w górach Magadanu i jego zbombardowanie.
-14.I. – wyzwolenie Sum w środkowej Ukrainie przez siły alianckie.
-15.I. – niemiecki nalot bombowy na Semipałatyńsk.
-17.I. – zakończenie przejmowania Płw. Krymskiego z rąk rumuńskich przez wojska ukraińskie, kontrola nad Kerczem.
-20.I. – początek alianckiej ofensywy w kierunku Charkowa.
-21.I. – wielka ofensywa sprzymierzonych: uderzenie 118 dywizji na odcinku centralnym pod Klincami.
-24.I. – niemiecki atak rakietowy na Gorki, siedzibę Stalina.
-29.I. – spotkanie Soong-Maniu w Czongkingu (propozycja rozwiązania impasu japońsko-chińskiego na Dalekim Wschodzie przy pomocy wspólnego protektoratu nad wyzwolonymi krajami Azji Centralnej); przekazanie terytorium płn-wsch. Siedmiogrodu (okręg Bacau) Węgrom przez Rumunię.
-30.I. – Wiaźma pod kontrolą sił sprzymierzonych.
-1.II. – prawicowy zamach stanu na Haiti, przejęcie władzy przez Paula Magloire, ponowne wprowadzenie rządów autorytarnych.
-1-4.II. – wizyta Maniu w Tokio (próba załagodzenia kryzysu w stosunkach japońsko-chińskich, nieufność stanowiska Japonii).
-3.II. – porażka dyplomacji Stanów Zjednoczonych w kwestii wciągnięcia krajów latynoamerykańskich do sojuszu alianckiego i wojny przeciwko ZSRR.
-7.II. – nieudany desant wojsk brytyjskich na Murmańsk; wyzwolenie Charkowa przez wojska polsko-węgiersko-ukraińskie pod dow. marsz. Sikorskiego.
-8.II. – zdobycie Pietrozawodzka przez brytyjski korpus pancerny gen. Beloe.
-10.II. – opanowanie okręgu moskiewskiego i ruin Moskwy przez trzy brytyjskie dywizje piechoty.
-11.II. – powstrzymanie chińskiej ofensywy w Mongolii pod Muren przez Sowietów.
-13.II. – wyzwolenie Rostowa n/Donem przez wojska węgierskie; wizyta Edena w Waszyngtonie – spotkanie z Trumanem (początki wypracowywania wspólnego stanowiska dotyczącego reaktywowania państwowości rosyjskiej).
-II. – napięcie polityczne między OPD a USA dotyczące polityki Maniu wobec kryzysu chińsko-japońskiego, propozycja Eisenhowera dotycząca równowagi sił i nieinterwencji w obecnej sytuacji).
-II. – kryzys w stosunkach japońsko-amerykańskich (oskarżenie Japonii o dążenie do wojny, oskarżenie USA o zniszczenie wielu miast chińskich podczas interwencji z lat 1948-49).
-21.II. – droga na Archangielsk otwarta po zdobyciu Mołotowska przez aliantów.
-22.II. – nerwowe przemówienie Maniu na forum OPD w Bostonie dotyczące jasnego określenia przez członków organizacji bezwarunkowej kapitulacji ZSRR jako podstawy do zaprowadzenia demokratyzacji w Rosji; zdobycie Briańska przez sprzymierzonych; 28 sowieckich dywizji okrążonych w Karelii.
-28.II. – zdobycie Jarosława przez wojska sprzymierzonych.
-2.III. – przejęcie Tuły przez aliantów.
-5.III. – skrytobójcze zamordowanie Stalina przez Mołotowa i Chruszczowa na Kremlu; rozpoczęcie rozmów na temat zawieszenia broni z aliantami przez wysłannika Mołotowa, Winniczenkę; przejęcie władzy w ZSRR przez triumwirat Woroszyłow-Chruszczow-Mołotow.
-9.III. – poinformowanie społeczeństwa sowieckiego o śmierci Stalina na polu bitwy pod Muromem przez triumwirat.
-10.III. – pogrzeb Stalina w Gorkach; ofensywa aliancka w kierunku Riazania.
-14-15.III. – początek operacji wojsk węgierskich na Kaukazie.
-16.III. – zdobycie Noworosyjska przez siły sprzymierzonych.
-17.III. – opanowanie Archangielska przez aliantów, początek nadsyłania nowych posiłków na front wschodni.
-23.III. – kapitulacja 28 sowieckich dywizji pod Segeżą w Karelii.
-24.III. – przejęcie Woroneża przez wojska polsko-ukraińsko-amerykańskie.
-29.III. – Riazań w ręku wojsk alianckich, zacięte walki w okolicach Gorek.
-2.IV. – przyśpieszone wybory parlamentarne w Danii, powtórne zwycięstwo prawicy pod wodzą Erika Eriksena.
-5.IV. – zdobycie Ułan Bator przez wojska chińskie.
-9/10.IV. – rewolucja narodowa w Tbilisi, obalenie sowieckiej władzy na terytorium Gruzji.
-10-30.IV. – XV kadencja RB OPD (USA, Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Indie, Japonia, Wietnam, Kanada, Australia, Albania, Rumunia, Jugosławia, Nowa Zelandia).
-10/11.IV. – rewolucja narodowa w Erewaniu, utworzenie Republiki Armenii z silną władzą prezydencką (dyktatura wojskowa gen. Andronika Osaniana).
-11.IV. – opanowanie Gorek przez wojska alianckie, zdobycie dawnego bunkra Stalina.
-12.IV. – rewolucja w Baku – powstanie Republiki Azerbejdżanu (prezydentura Radżiba Kulbendżiana, rząd Arasza Bulbula).
-13.IV. – restytucja Carstwa Gruzji, na tronie Małgorzata I Bagratydzko-Abchazyjska, premierem rządu dr Iwan Czicziszwili.
-14.IV. – dołączenie Azerbejdżanu do Ligi Azji Centralnej, sojuszu militarnego Indii i Iranu.
-15.IV. – zawiązanie sojuszu obronnego między Gruzją a Armenią na podstawie umowy w Tbilisi.
-19.IV. – zdobycie Urumczi, stolicy Turkiestanu przez wojska chińskie.
-20.IV. – inkorporacja terytorium Turkiestańskiej Republiki Ludowej do Chin.
-21.IV. – wybuch antysowieckich rewolucji niepodległościowych w Duszanbe, Ałma-Acie, Taszkiencie, Kyzyle, Aszchabadzie i Frunze, początek wyzwalania się narodów Azji Centralnej.
-22.IV. – ogłoszenie niepodległości Kazachstanu w Ałma-Acie, prezydentem Dymitr Sniegin, premierem Kakimbek Sałykow.
-24.IV. – ogłoszenie niepodległości Kirgistanu we Frunze, prezydentem Baten Dżumabajew, premierem Andrij Sokołow; proklamacja niepodległości Uzbekistanu w Taszkiencie, prezydentem Jołdaszbaj-ogłu Babajew, premierem Farkat Nurutdinow.
-25.IV. – ogłoszenie niepodległości Turkmenistanu w Aszchabadzie, prezydentem Jakub Suritz, premierem Iwan Majski.
-26.IV. – proklamacja niepodległości Republiki Tuwinii w Kyzyle, prezydentem Salczak Gurmitaj, premierem Kemczik-ool.
-27.IV. – zdobycie Stalingradu przez polskie dywizje piechoty marsz. Sikorskiego; rzekome samobójstwa Mołotowa, Woroszyłowa i Chruszczowa po upadku Stalingradu (w rzeczywistości ich pobyt na terytorium Iranu od początku kwietnia)
-28.IV. – ogłoszenie niepodległości Republiki Syberii w Nowosybirsku, prezydentem Nikołaj Awksentijew, premierem Wasilij Bołdyriew; podpisanie zawieszenia broni na froncie wschodnim i dalekowschodnim.
-29.IV. – proklamacja niepodległości Republiki Tadżykistanu w Duszanbe, prezydentem Gasan Abdulajew, premierem Szadan Ławrieniec; jurysdykcja armii amerykańskiej na terenach od Płw. Kamczatka do Morza Ochockiego i okręgu chabarowskiego.
-30.IV. – podpisanie Konwencji z Duszanbe przez przedstawicieli Tadżykistanu, Turkmenistanu, Kazachstanu, Kirgistanu, Uzbekistanu i Tuwinii (utworzenie sojuszu obronnego krajów Azji Centralnej); podpisanie bezwarunkowej kapitulacji przez ZSRR (delegat Siergiej Winniczenko), faktyczny koniec IV wojny światowej; zdobycie zach. części Mongolii przez oddziały chińskie; przemówienie radiowe prezydenta USA, Eisenhowera o ostatecznym zwycięstwie demokracji przy jednoczesnym powiadomieniu o wycofaniu się Stanów Zjednoczonych z OPD.
-1-30.V. – XV kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Polska, RFN, Chiny, Indie, Japonia, Wietnam, Kanada, Australia, Albania, Rumunia, Jugosławia, Nowa Zelandia).
-1.V. – inkorporacja terytorium Mongolskiej Republiki Ludowej przez Chiny, protest delegata Japonii w RB OPD wobec kolejnego agresywnego kroku Chin.
-4.V. – rozwiązanie Naczelnego Dowództwa Bałtyckiego w Brześciu n/Bugiem (współpraca wojskowa Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy, Czechosłowacji i Węgier).
-6.V. – oficjalne przeniesienie głównej siedziby OPD z Bostonu do Montrealu – przemówienie Maniu na obradach Zgromadzenia Ogólnego (przestroga przed powrotem do świata autorytaryzmu po odejściu Stanów Zjednoczonych z organizacji).
-7.V. – ogłoszenie niepodległości Republiki Rosyjskiej w Petersburgu, wybór Aleksandra Kiereńskiego na prezydenta, sformowanie rządu przez Irakli Cereteliego.
-9.V. – wejście nowopowstałych krajów po rozpadzie ZSRR w skład OPD (Rosja, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Tuwinia, Syberia).
-13.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego i OPD przez Litwę, Łotwę i Estonię – rozpoczęcie rozmów z krajami skandynawskimi w sprawie dołączenia do nowego układu obronnego.
-14.V. – wypowiedzenie uczestnictwa w OPD i sojuszu alianckim przez Ukrainę wskutek utraty okręgu kurskiego na rzecz niepodległej Rosji.
-V. – rozmowy Komisji ds. Kolonii działającej w ramach OPD z przedstawicielami Belgii, Wielkiej Brytanii i Polski w sprawie wyzwolenia ostatnich kolonii bądź terytoriów dążących do usamodzielnienia.
-16.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez USA; OPD: nowy skład Komisji ds. Korei (Hiszpania, Liberia, Etiopia), Komisji ds. Stosunków Egipsko-Brytyjskich (Irlandia, Rumunia, Portugalia), Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Portugalskich (Kanada, Nowa Zelandia, Ekwador), wycofanie się USA, RFN i Polski z Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej.
-24.V. – sesja w Sztokholmie – przyjęcie Litwy, Łotwy i Estonii w szeregi sojuszu skandynawskiego (Szwecja + Dania); opuszczenie sojuszu alianckiego przez Polskę i RFN.
-25.V. – opuszczenie sojuszu alianckiego przez Czechosłowację i Węgry.
-27.V. – negocjacje przedstawicieli RFN z Beneluxem – utworzenie Debeneluxu (układu militarnego RFN, Belgii, Holandii i Luksemburga).
-29.V. – powołanie do życia Inicjatywy Środkowoeuropejskiej (Polska, Czechosłowacja, Wegry, Ukraina).
-30.V. – wystąpienie Polski, Czechosłowacji i Węgier z OPD.
-31.V. – porozumienie amerykańsko-meksykańskie w Waszyngtonie (powołanie do życia układu militarnego między tymi państwami).
-1.VI. – wystąpienie RFN, Belgii, Holandii i Luksemburga z OPD; OPD – nowy skład Komisji Bliskowschodniej (Kostaryka, Indie, Grecja), nowy skład Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Hiszpańskich (Korea, Liberia, Malezja).
-1.VI.-10.X. – XV kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Chiny, Indie, Japonia, Wietnam, Kanada, Australia, Albania, Rumunia, Jugosławia, Nowa Zelandia).
-5-15.VI. – wizyty Maniu w Rosji, Gruzji i Tadżykistanie.
-VI. – wystąpienia Maniu w Montrealu i przemówienie radiowe Eisenhowera w Waszyngtonie (eskalacja wzajemnej wrogości OPD-USA).
21-23.VI. – wizyta Maniu w Sankt Petersburgu (rozmowa na temat ewentualnego włączenia Rosji do Rady Bezpieczeństwa jako stałego członka).
-VI. – konflikt dyplomatyczny między Syberią a Chinami w sprawie statusu okręgu Czyty.
-29.VI. – przemówienie Maniu w Montrealu (zaproszenie do RB OPD dla Australii i Kanady).
-2.VII. – wybory parlamentarne we Francji (triumf socjalistów), premierem Rene Mayer.
-3.VII. – kryzys rządowy w Libanie, upadek rządu Chehaba, Saeb Sallam nowym premierem.
-5.VII. – rewolucja pałacowa w Iranie, odsunięcie od władzy Rezy Pahlavi na rzecz syna Mohammada Rezy, przejęcie rządów w kraju przez wojskowych (gen. Fazlollah Zahedi); przystąpienie Kolumbii do sojuszu militarnego USA i Meksyku (umowa Montejo-Nixon).
-VII. – organizacja pomocy gospodarczej dla zagrożonej wybuchem buntów społecznych Francji przez Austrię i Włochy.
-17-24.VII. – wizyty Edena w Pradze, Budapeszcie i Warszawie (gwarancje niepodległości Polski przez Wielką Brytanię).
-20.VII. – wybory parlamentarne w Rumunii zakończone zwycięstwem Partii Demokratycznej (Oktawian Goga).
-21.VII. – zamach na premiera Jugosławii, gen. Dusana Simovicia w Belgradzie, napięcie między Jugosławią a Bułgarią.
-22.VII. – Dragisa Cvetković nowym premierem Jugosławii.
-24.VII. – umowa polsko-brytyjska w sprawie Somalilandu (zrzeczenie się obustronnej kontroli nad tym terytorium i przekazanie Polsce Guadalcanalu w formie rekompensaty za utraconą kolonię).
-25.VII. – akcesja RPA do sojuszu militarno-gospodarczego Debenelux (RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg) – wstępna ratyfikacja w Johannesburgu.
-1.VIII. – niepodległość Republiki Somalii ze stolicą w Mogadiszu (Abdullahi Issa Mohamud prezydentem, Herbert Pike-Pease premierem).
-3.VIII. – śmierć prezydenta Polski, Władysława Raczkiewicza w wyniku ciężkiej choroby.
-4.VIII. – wojskowy zamach stanu w Polsce, przejęcie władzy przez Wojskowy Komitet Narodowy pod przewodnictwem gen. Sosnkowskiego, aresztowanie premiera Mikołajczyka na lotnisku Okęcie w Warszawie.
-6.VIII. – wybory parlamentarne we Włoszech, zwycięstwo socjalistów pod przewodnictwem Ferruccio Parri.
-19.VIII. – powołanie Trybunału ds. Sowieckich Zbrodni Wojennych w Londynie.
-29.VIII. – umowa brukselska – oficjalne dołączenie RPA do sojuszu RFN, Belgii, Holandii i Luksemburga, powstanie Afrodebeneluxu.
-30.VIII. – sensacja prasowa afgańskiego dziennika „Al-Mamlaka” dotycząca miejsca pobytu najważniejszych polityków byłego ZSRR tj. Chruszczowa, Mołotowa i Woroszyłowa w okolicach Teheranu, stolicy Iranu i tym samym zaprzeczenie tezie o samobójstwie w Gorkach.
-6.IX. – ekstradycja czołowych przywódców byłego ZSRR z terytorium Iranu do Wielkiej Brytanii.
-7-9.IX. – wizyta Eisenhowera w Kolumbii.
-IX. – intensyfikacja rozmów norwesko-szwedzkich w sprawie rozszerzenia sojuszu skandynawskiego
-IX. – początek rozmów japońsko-syberyjskich w sprawie ewentualnego dołączenia Syberii do antychińskiego układu militarnego.
-30.IX. – akcesja Norwegii do Unii Skandynawskiej z udziałem Szwecji, Danii, Litwy, Łotwy i Estonii.
-1.X. – rozpoczęcie obrad Trybunału ds. Sowieckich Zbrodni Wojennych w Londynie; odrzucenie prośby Woroszyłowa, Mołotowa i Chruszczowa o ich możliwość osądzenia na terytorium Rosji.
-3.X. – umowa brytyjsko-rosyjska w Petersburgu dotycząca wysokości odszkodowania za zniszczenia wojenne (2 000 000 000 £ za atak nuklearny na Moskwę od Wielkiej Brytanii, 144 000 000 £ za sowieckie naloty bombowe na reaktor atomowy pod Birmingham od Rosji).
-10.X.-24.XI. – XVI kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Chiny, Indie, Japonia, Australia, Kanada, Rosja, Bułgaria, Indonezja, Kazachstan, Azerbejdżan, Korea, Filipiny, Tybet).
-10.X. – przystąpienie Stanów Zjednoczonych do Unii Gospodarczej Ameryki Łacińskiej zw. potocznie Porozumieniem z Montevideo; umowa niemiecko-rosyjska w Bonn dotycząca wysokości odszkodowania za zniszczenia wojenne (8 000 000 000 marek za zniszczenie Berlina w wyniku sowieckiego ataku atomowego od Rosji, 3 500 000 000 marek za straty i dewastację przemysłu i upraw rolnych na ziemiach rosyjskich przez Bundeswehrę od RFN); OPD: przystąpienie Rosji do Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej.
-12.X. – parafowanie umowy między Polską, Czechosłowacją, Węgrami a Ukrainą i powołanie do życia paktu ekonomicznego Progres w ramach sojuszu wojskowego Inicjatywa Środkowoeuropejska.
-13-15.X. – walki wewnętrzne na Kubie, ucieczka Fulgencio Batisty do USA, powołanie rządu Miguela Gomeza y Ariasa.
-14.X. – umowa polsko-rosyjska w Mińsku dotycząca wysokości odszkodowania za zniszczenia wojenne (10 500 000 000 zł za dewastację przemysłu i rolnictwa na Kresach RP od Rosji, 3 500 000 000 zł za straty na okupowanych ziemiach rosyjskich od Polski).
-15.X. – umowa amerykańsko-syberyjska w Irkucku dotycząca wysokości odszkodowania za zniszczenia wojenne (900 000 000 $ za zniszczenie Nowosybirska wskutek amerykańskiego nalotu atomowego).
-18.X. – wybór gen. Kazimierza Sosnkowskiego na prezydenta Polski.
-7-10.XI. – wizyta Kiereńskiego w Polsce.
-12.XI. – poparcie Afganistanu, Pakistanu, Nepalu i Bhutanu dla władz tybetańskich wyrażone w dokumencie z Karaczi wobec chińskich prób zawłaszczenia terytorium tego kraju.
-19.XI. – umowa francusko-niemiecka w Le Mans dotycząca wysokości wypłat odszkodowania wojennego przez Francję w wysokości 1 000 000 000 marek i przez RFN w wysokości 1 700 000 000 marek .
-20.XI. – prochiński zamach stanu w Lhasie – ucieczka dalajlamy i premiera Tybetu, Rimpoche do Bhutanu, wydanie oświadczenia z Thimphu o bezprawnej aneksji terytorium Tybetu przez Chiny.
-21.XI. – przybycie Maniu do Thimphu.
-22.XI. – mowa przedstawicieli Indii i Japonii na Forum Zgromadzenia Ogólnego OPD w Montrealu (oskarżenie Chin o prowadzenie agresywnej polityki i domaganie się sankcji).
-22/23.XI. – spotkanie Soong-Maniu w Czongkingu (groźba wprowadzenia sankcji gospodarczych wobec Chin).
-24.XI. – wykluczenie Chin z grona stałych członków Rady Bezpieczeństwa OPD i z samej organizacji wobec ostatnich działań przeciwko Tybetowi; wystosowanie przez Indie i Japonię przy poparciu ich sojuszników i pozostałych państw Paktu Nowej Azji 6-miesięcznego ultimatum wobec Chin (domaganie się przywrócenia niepodległości Tybetowi) – nie przyjęcie formy ultimatum przez Zgromadzenie Ogólne OPD; porozumienie francusko-brytyjskie w Rennes dotyczące odszkodowań wojennych za zniszczenie urządzeń reaktora atomowego pod Birmingham (900 000 000 £) i okupację płn. części Francji przez wojska brytyjskie (354 000 000 £); OPD: wycofanie się Chin z Komisji ds. Bezpieczeństwa Używania Broni Atomowej.
-24.XI.-1.XII. – XVI kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Indie, Japonia, Australia, Kanada, Rosja, Bułgaria, Indonezja, Kazachstan, Azerbejdżan, Korea, Filipiny).
-26-30.XI. – misje ratowania pokoju na Dalekim Wschodzie (wizyty Maniu w Delhi, Kathmandu i Tokio).
-29.XI. – umowa amerykańsko-francuska w Nowym Jorku (4 500 000 000 $ odszkodowania za zniszczenie Paryża w wyniku ataku nuklearnego).
-29.XI.-5.XII. – negocjacje Chin z krajami Konwencji z Duszanbe (życzliwa neutralność w przypadku wybuchu konfliktu na Dalekim Wschodzie).
-1.XII. – opuszczenie OPD przez Koreę i Filipiny, OPD: nowy skład Komisji ds. Stosunków Marokańsko-Hiszpańskich (Indie, Liberia, Malezja).
-1-19.XII. – XVI kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Indie, Japonia, Australia, Kanada, Rosja, Bułgaria, Indonezja, Kazachstan, Azerbejdżan).
-2.XII. – koniec rządów regenta Karola w Belgii, intronizacja Baudoina w katedrze w Brukseli, Paul-Henri Spaak premierem.
-3.XII. – przemówienie Maniu w Montrealu (kolejne odrzucenie formy japońsko-indyjskiego ultimatum wobec Chin).
-4.XII. – kryzys rządowy w Nepalu, dymisja premiera Juddhy Rany na rzecz Matriki Koirali, zwolennika radykalizacji działań wobec ostatnich posunięć Chin.
-5.XII. – ogłoszenie mobilizacji powszechnej w Chinach.
-7.XII. – wojskowy zamach stanu w Egipcie, przejęcie władzy przez gen. Mohammada Naguiba i gen. Gamala Abdela Nasera, ucieczka króla Faruka wraz z rodziną do Izraela.
-9.XII. – proklamowanie Zjednoczonej Republiki Egiptu w Kairze, wycofanie się Egiptu z Układu Bezpieczeństwa.
-11.XII. – zwycięstwo liberałów w wyborach parlamentarnych w Korei – objęcie urzędu premiera przez Kim Ku.
-16-17.XII. – intensyfikacja rozmów jordańsko-egipskich w Ammanie.
-17/18.XII. – podpisanie dokumentu akcesyjnego w Dżakarcie między przedstawicielami Indonezji a Chin (Indonezja członkiem sojuszu militarnego Unia Dalekowschodnia).
-19.XII. – opuszczenie OPD przez Indonezję.
-19.XII.-10.IV.1954 – XVI kadencja RB OPD (Wielka Brytania, Indie, Japonia, Australia, Kanada, Rosja, Bułgaria, Kazachstan, Azerbejdżan).
-20.XII. – antyjapońskie przemówienie prezydenta Chin, Tse-ven Soonga w Szanghaju.
-24.XII. – dołączenie Egiptu do Ententy Bliskowschodniej w wyniku podpisanej umowy w Bagdadzie (spotkanie gen. Naguib-marsz. Said).
-27.XII. – początek rozmów jugosłowiańsko-albańskich w celu unormowania stosunków dyplomatycznych.
-29.XII. – przystąpienie Somalii do Układu Bezpieczeństwa (sojuszu alianckiego).

BONUS

EUROPA – MAPA POLITYCZNA (1953)​

Kolonie i terytoria zależne: Gibraltar (Wielka Brytania), Korsyka (Wielka Brytania), Malta (Wielka Brytania), Cypr (Wielka Brytania), Azory (Portugalia), Madera* (Portugalia), Islandia (Dania), Wyspy Owcze* (Dania).

*część z tych terytoriów zależnych nie jest oznaczona na mapie z racji niewielkiego znaczenia.

Europa lat 1936-1953 przeżywała największe zawirowania polityczne związane z bezpośrednim wpływem trzech wojen światowych, a także konfliktów lokalnych takich jak wojna domowa w Hiszpanii czy wojna francusko-hiszpańska. Jedynym wolnym regionem Europy pozostała Skandynawia, która uniknęła wszystkich wielkich konfliktów. Również takie państwa jak Irlandia, Szwajcaria, Albania i Turcja nie zaznały nigdy obcych armii na swoim terytorium. Głównym problemem państw europejskich po zakończeniu IV wojny światowej stają się pozostające w dużej aktywności antagonizmy, które uniemożliwiają powstanie kolejnej kontynentalnej organizacji gospodarczej jak stało się to w przypadku Ameryki Płd. czy Afryki. Do największych zagrożeń pokoju w Europie należy zaliczyć kryzys w stosunkach francusko-hiszpańskich, grecko-bułgarskich czy francusko-niemieckich. O ile przy Grecji i Bułgarii może zadziałać mediacja OPD, o tyle przy Francji lub Niemiec kraje te są zdane na własne siły przy rozwiązywaniu wielu problemów, tak aby dojść do trwałego pojednania. Za mocarstwa Europy 1953 roku uważa się Wielką Brytanię, Hiszpanię, Francję, Włochy, RFN i Polskę. Kraje te są w większości w oddzielnych sojuszach co nadaje jeszcze większe znaczenie rywalizacji o wpływy na kontynencie.

Aktualne rządy Danii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii, Portugalii i Francji.


Aktualne rządy Włoch, Szwajcarii, Belgii, Holandii, Luksemburga i RFN.


Aktualne rządy Norwegii, Szwecji, Finlandii, Rosji, Austrii i Polski.


Aktualne rządy Jugosławii, Albanii, Turcji, Grecji, Bułgarii i Rumunii.


Aktualne rządy Węgier, Czechosłowacji, Ukrainy, Litwy, Łotwy i Estonii.​

 

POLSKA AAR

VI odcinek specjalny

odcinek 395

Wojna morska podczas II wojny światowej​

Podsumowanie osiągnięć flot uczestniczących w wojnie ​

1939-1944​

II wojna światowa odcisnęła swoje wyraźne piętno w Europie i Azji, po którego zaistnieniu już nic nie było takie jak przedtem. Pięcioletni konflikt toczący się na wszystkich oceanach i czterech częściach świata pochłonął życie 37,2 mln ludzi, a dalszych 50 mln okaleczył. Największe straty poniosły Niemcy, która jako pierwsze rzuciły wyzwanie demokratycznemu światu i srodze za to zapłaciły. 10 mln ofiar plasuje je na początku tej listy nieodwracalnych strat. W czołówce państw ponoszących największe straty są także takie kraje jak ZSRR (7 mln), Japonia (6 mln), Polska (4,5 mln), Francja (2,5 mln), Wielka Brytania (1,5 mln) i USA (0,4 mln). Wojna na morzach i oceanach była równie krwawa jak na lądzie i w powietrzu, a do największych bitew można zaliczyć jednak tylko starcia na Dalekim Wschodzie:

-27.IX.1941 – zatonięcie pancernika USS „Indiana” i ciężkiego krążownika USS „Philadelphia” wskutek przegranej bitwy z Japończykami we wsch. Karolinach.

-8-9.X.1941 – zwycięstwo floty adm. Nagano i adm. Yamamoto na zachód od wyspy Palawan oznacza dla aliantów utratę krążownika liniowego HMS „Renown” i pancernika HMS „Rodney”.

-19.III.1942 – bitwa morska u wybrzeży Madury – tonie m.in. pancernik HMS „Royal Oak” i japoński ciężki krążownik „Mikuma”.

-III.1942 – bitwa morska k/Singapuru – zatonięcie 2 brytyjskich pancerników HMS „Barham” i HMS „Resolution”, przewaga strategiczna Japonii na morzach i oceanach.

-10.IV.1942 – bitwa morska w Zat. Manili – utrata przez Japończyków 2 ciężkich krążowników „Nachi” i „Kinugasa”.

-17.VII.1942 – bitwa morska w Zat. Lingayen – zatonięcie japońskiego pancernika „Mutsu”, krążownika liniowego „Hiei”, ciężkiego krążownika „Maya” i „Kako”.

-6.XI.1942 – klęska Amerykanów na Morzu Filipińskim – utrata lotniskowca eskortowego „Independence” i ciężkiego krążownika „Salt Lake City”.

-6.I.1943 – zatonięcie pancernika USS „Kentucky” na Wyspach Marshalla – kolejne zwycięstwo japońskiej floty adm. Nagano.

-6.IX.1943 – wielka bitwa morska u wybrzeży Okinawy – pyrrusowe zwycięstwo amerykańskiej floty: zatopienie lotniskowca „Ryujo”, pancernika „Hyuga” i krążownika liniowego „Haruna” za cenę utraty pancernika „Oklahoma” i 7 ciężkich krążowników – „Pittsburgh”, „Los Angeles”, „St Paul”, „Bremerton”, „Tulsa”, „Cambridge” i „Macon”.

-10.XI.1943 – pogrom floty japońskiej – zatonięcie lotniskowca „Kaga”, pancernika „Yamashiro” i krążownika liniowego „Kongo” u wybrzeży Kiusiu.

Łącznie podczas działań morskich podczas II wojny światowej zatonęły 632 okręty, z czego 7 lotniskowców, 2 lotniskowce eskortowe, 19 pancerników, 7 krążowników liniowych, 36 ciężkich krążowników, 57 lekkich krążowników, 313 niszczycieli, 51 okrętów podwodnych i 140 transportowców. Największe straty poniosła marynarka wojenna Cesarstwa Japonii tracąc 263 okręty, ale za to właśnie jej okręt, lotniskowiec „Akagi” okazał się najlepszą jednostką pływającą II wojny światowej (36 zatopień). Odnotowano też 61 samozatopień okrętów.

Oto szczegółowe zestawienie sukcesów i strat:

Osiągnięcia floty Wielkiej Brytanii


Osiągnięcia floty Japonii


Osiągnięcia floty Stanów Zjednoczonych


Osiągnięcia flot innych państw alianckich


Osiągnięcia flot innych państw Osi


Samozatopienia



Zestawienie zatopionych okrętów przez flotę i lotnictwo


Zestawienie strat poszczególnych flot


10 najlepszych okrętów II wojny światowej​