Polska AAR /od 1936 r./

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 grudnia 1944

odcinek 173

Cum debita reverentia
(Z należnym szacunkiem)​

Rok 1944 kończy się utrzymaniem ujścia Wisły przez sprzymierzonych i pewnego rodzaju stabilizacją północnego odcinka frontu polskiego. Alianci próbowali jeszcze zdobyć pewien przyczółek już po drugiej strony Wisły, ale ich wysiłki rozbijają się wciąż o opór nielicznych już wojsk sowieckich na tym terytorium. Na froncie bałkańskim Sowieci zadowoleni osiągnięciem linii Dunaju, nie próbują posunąć się dalej i zdobyć Budapeszt. Zadowala ich ten status quo, który umożliwi im zapewne podjęcie zdecydowanych działań ofensywnych na wiosnę 1945 roku. Póki co oddziały sowieckie przemieszczane są głównie w kierunku południowym w stronę Rumunii i Bułgarii. Zagadkowa postawa zachodzi jeśli mówimy o ziemiach polskich. Niewiele tam dociera świeżych dywizji wroga. Japońskie naloty bombowe znów przyniosły eliminację niejednej jednostki, jeżeli tak dalej pójdzie to przeważą one o kształcie frontu europejskiego po Nowym Roku.

Polskie miasta na tzw. Ziemiach Odzyskanych, w Wielkopolsce i na Pomorzu w większości zostały przejęte w stanie nienaruszonym bądź z lekkimi zniszczeniami. Do tej pory przejęto zupełnie niezniszczony Wrocław i Poznań. Szczecin, Kołobrzeg, Gdynia czy Gdańsk mają zniszczenia rzędu 12-18 %. Trudniejsza sytuacja panuje gdy spojrzy się na zniszczenia w Bydgoszczy, Toruniu, Elblągu czy Olsztynie. Tam duża część tych miast to po prostu ruiny. Terenem, który najbardziej ucierpiał w wyniku działań wojennych jest pas ziemi od Legnicy po Opole, gdzie zniszczenia sięgają powyżej 90 %. Związane jest to też z bombardowaniami zarówno jednej jak i drugiej strony.

Na froncie bałkańskim 14 brytyjskich dywizji piechoty gen. Connora podejmuje marsz w stronę Niszu, o którego zdobycie i utrzymanie toczą się walki już kolejny miesiąc z rzędu. Sowieci dobrze wiedzą, że utrata Niszu spowoduje ofensywę aliancką na odcinku Zrenjanin-Wraca co może mieć dalekosiężne skutki w postaci otoczenia części jednostek sowieckich w Bułgarii bądź Tracji. Z danych wywiadu wynika, że kilka sowieckich dywizji kierowanych jest z terenu Ukrainy na Bałkany w kierunku na Rumunię. Czyżby więc wróg szykował coś więcej niż tylko utrzymanie się w samym Niszu?

Sytuacja na Bałkanach na 31 grudnia 1944 roku.​

Poznań, 29 grudnia;

Sztab dywizji pancernej marsz. Maczka.

Marsz. Maczek: (…)nasi nie mogą na razie przedrzeć się w głąb kraju, bo ci cholerni komuniści non stop blokują przejście aliantom w Opolu.

Płk Rzeczek: Słyszałem że miasto zostało kompletnie zniszczone.

Marsz. Maczek: I będą je sami odbudowywać! Przyjdzie czas i na wyrównywanie rachunków z Sowietami po wojnie. Japończycy już im „dogadzają” likwidując dywizje za dywizją, a maruderzy z ich armii odnajdują się nawet pod Poznaniem. Mówię, Ci, Heniu, wyjdźmy tylko na Kresy, zobaczysz jak będą walić w gacie ze strachu!

Płk Rzeczek: Póki co grzeją naszych równo na Bałkanach, choć po prawdzie Serbowie i Francuzi zbytnio się zagalopowali w Rumunii i nie zabezpieczyli tyłów. Jak w styczniu dojdą im posiłki to się ruszą znad Dunaju, a wtedy i my się ruszymy.

Marsz. Maczek: I nasi lotnicy umieją dać wrogowi wycisk, choć Brytyjczycy ostatnio przegrali ważną bitwę powietrzną nad niebem Szczecina.

Płk Rzeczek: Im dalej będziemy wchodzić w sowieckie terytorium, tym więcej kłopotów im napędzimy, to jest pewne. A co do przewagi ruskich w uzbrojeniu tj. w czołgach. Zawsze w historii wojen było tak, że dana broń rodzi antybroń, a naszym antidotum na ich czołgi są japońskie samoloty szturmowe.

Marsz. Maczek: Tak, samuraje są już teraz po właściwej stronie i trzeba przyznać, że nie ma tygodnia by nie zapisali sobie kolejnego zwycięstwa w rozbiciu wrogiej dywizji piechoty, to się chwali. Czy podobnie robią z czołgami? Nie słyszałem, ale jeśli tak dobrze im idzie z piechotą, to tym bardziej nie będą mieli problemu z dywizjami pancernymi.

Płk Rzeczek: Zajrzę do chłopaków bo chyba wrócili już z patrolu pod Kępnem (…)

Na froncie polskim oddziały marsz. Deverella nacierają w stronę Elbląga i Olsztyna, ale ich wysiłki zostają wręcz zneutralizowane przez nieoczekiwane pojawienie się czterech dywizji wroga (19.XII.). Spowodowało to zatrzymanie alianckiego ataku mimo wygranego starcia. Dwie z dywizji sprzymierzonych, biorących udział w natarciu na Warmię, doznało dość dużych strat osobowych (69th Infantry Division oraz 15th „Scottish” Division), dlatego też przy ponownym ataku zostaną one raczej pozostawione na pozycjach pod Gdańskiem. Między 20 a 23 grudnia w rejon Bydgoszczy i Torunia docierają ostatnie brytyjskie dywizje piechoty, stacjonujące wcześniej na Ziemi Lubuskiej (korpus marsz. Ironside’a oraz gen. Thomasa i Bastyana). Wraz z ich przybyciem ponawia się atak w kierunku Elbląga (23.XII.), który kończy się sukcesem i odepchnięciem wroga w rejon Kaliningradu. Wielkie brawa należą się też japońskim lotnikom, którzy z dużą łatwością zlikwidowali kilka sowieckich dywizji piechoty w pasie od Łodzi po Opole. 28 grudnia Amerykanie jako pierwsi wchodzą do Elbląga, muszą się jednak wycofać wobec sowieckiego kontrataku. Główne siły alianckie mają nadejść dopiero w pierwszej połowie stycznia. Brytyjscy lotnicy zostali zdziesiątkowani przez nieoczekiwane pojawienie się sowieckich myśliwców nad Szczecinem (27.XII.), wskutek czego na razie powstrzymane będą podobne patrole nad terytorium Polski. Amerykanie prą w kierunku zniszczonego Opola, które ponownie wpadło w ręce Sowietów 27 grudnia. Na Słowacji Sowieci dwa razy próbują przebić się przez pozycje sprzymierzonych pod Bańską Bystrzycą (18, 29-30.XII.), ale ich natarcia rozbijają się o okopy amerykańskich i jugosłowiańskich dywizji piechoty.

Walki pod Elblągiem.


Likwidacja sowieckiej dywizji pod Opolem.


Porażka brytyjskich myśliwców nad Zatoką Szczecińską.


Sytuacja na froncie polskim na koniec 1944 roku.​

Kronika wojny morskiej: 16 grudnia grupa okrętów kontradm. Viana otrzymała zadanie dotarcia do bazy w Lizbonie z racji pojawienia się w pobliżu wybrzeży Portugalii, sowieckiego okrętu podwodnego. 18 grudnia armada wyruszyła z lizbońskiego portu na poszukiwanie wroga, ale jak na razie nie ma żadnych wymiernych skutków.

Raport badań nad bronią atomową na dzień 31.XII.1944: prace nad projektem „Produkcja reaktora atomowego” są zakończone w 81%. Obecna wielkość reaktora w Birmingham: 2. Przewidywane powiększenie: kwiecień-maj 1945.

Sytuacja międzynarodowa w grudniu 1944 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – okres wojny pozycyjnej. Czang Kaj-Szek najwyraźniej zamierza rozbić najpierw Tybet, a dopiero później zająć się Sinciangiem-Ujgur. Tak by wynikało z kierunku przeprowadzanej ofensywy. Póki co trwa zima i trudno o rzeczywiste prognozy dotyczące realiów danego ataku.

-wojna tybetańsko-chińska – oddziały tybetańskie jeszcze nie zakończyły się wycofywać z Kamdo, zatem trzeba założyć, że w stronę tego miasta maszerują oddziały chińskie, które po zdobyciu tego terenu zapewne od razu uderzą w stronę Lhasy.


-wybory prezydenckie w Irlandii wygrywa znany działacz lewicowy, Sean O’Ceallaigh (11.XII.).


-kolejny wojskowy zamach stanu w Argentynie. Tym razem do głosu dochodzi junta na czele z gen. Edelmiro Farrellem i Pedro Pablem Ramirezem (1.XII.).

Wieści z Wolnej Polski:

-grudzień: we Wrocławiu powstaje Komisja ds. Badania Zbrodni Stalinowskich w Polsce.

-27 grudnia: Okolice Opola i samo miasto to teren wręcz wymarły, prawdziwy krajobraz księżycowy, ludność cywilna w większości ucieka w stronę Poznania i Wrocławia.

-28 grudnia: wyzwolenie Elbląga przez Amerykanów.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 stycznia 1945

odcinek 174

Il faut cultiver notre jardin
(Należy się zajmować własnymi sprawami)​

Początek 1945 roku zapowiada się zachęcająco jeśli mówić o postępach na froncie polskim i bałkańskim. Aliantom udaje się utrzymać przyczółek po drugiej stronie Wisły pod Elblągiem, a wojska brytyjskie marsz. Connora z powodzeniem bronią pozycji pod Niszem w Serbii, skutecznie blokując przedostawanie się wrogich jednostek na ten teren. Sowieci nadal trzymają dywizje na linii Dunaju na Węgrzech, ale tempo ich natarcia znacząco osłabło i ataki na Słowacji nie są już tak solidnie wypracowane jak niegdyś. Temat wojny zszedł z pierwszych stron gazet w krajach neutralnych, tak jakby wszyscy sobie zdawali sprawę, że już niedługo alianci z Sowietami zawrą pokój. Jednak nie jest to możliwe mimo chęci Szwecji i Danii, aby wynegocjować zawieszenie broni. Sroga zima przełomu 1944/1945 roku to zachęta do podjęcia rokowań pokojowych, ale żadne państwo należące do wielkiego sojuszu demokracji nie podejmuje starań w tej sprawie. Wszyscy bowiem ufają, że na wiosnę wszystko się zmieni na lepsze. Podobnie myślą Sowieci, którzy również marzą o ponownym przesunięciu linii frontu za Odrę i Nysę Łużycką.

Komunikat BBC z 1 stycznia 1945 roku:

(…)oddziały wierne rządowi z La Paz zostały skutecznie otoczone i wyeliminowane przez wojska junty gen. Lopeza. „El Benefactor” czy też „El Libertador” jak zwą go jego wierni żołnierze ulokował się już w Pałacu Prezydenckim, gdzie uprzątnięto już wszelkie ślady po byłym prezydencie Boliwii. Gen. Gualberto Villarroel Lopez przeniósł edyktem stolicę kraju z La Paz do Sucre. Ambasadorowi Stanów Zjednoczonych dano 24 godziny na opuszczenie terytorium Boliwii, podobne ultimatum wystosowano do ambasadorów Wielkiej Brytanii, Francji i RFN. „Boliwia ma odtąd kroczyć drogą socjalizmu” – tak swe przemówienie zakończył nowy dyktator tego państwa (…)

Czyżby w Boliwii szykowała się komunistyczna dyktatura? (1.I.1945).​

Kronika wojny morskiej: Włoskie lotnictwo morskie nie próżnuje. Tym razem zaskoczyli w bazie morskiej w Warnie jeden z rumuńskich okrętów podwodnych przekazany marynarce wojennej Bułgarii. „Delfinul” – bo taką miał nazwę ten okręt został posłany na dno rankiem 5 stycznia. Notabene, Bułgarzy jak później wynikało z danych wywiadowczych, przygotowywali się do uroczystego nadania nowej nazwy temu okrętowi w dniu 6.I., jednakże śmiała akcja lotnictwa sprzymierzonych popsuła im plany. Wciąż trwają poszukiwania sowieckiego okrętu podwodnego u wybrzeży Hiszpanii i Portugalii, ale wróg zapewne powrócił już do baz na Morzu Bałtyckim.

Londyn, 9 stycznia;

W gabinecie Churchilla.

Churchill: (…)czyja to robota?

Eden: Zapewne Partii Pracy. Liczą na efektywne odsunięcie Pana Premiera od władzy. Przecież te ich plakaty nie mogą stanowić o prawdzie, a już napewno nie o stosowaniu przez nas gazów bojowych przeciw Sowietom. To woda na młyn wszystkim tym, którzy chcą zawrzeć pokój zawczasu i to w sposób wybitnie haniebny.

Churchill: Attlee musiał knuć przez całe święta tą intrygę, skoro wywlókł ją tak niedawno. Ale wracając do meritum, to nie sądzę, aby Villarroel był zdolny do zaprowadzenia komunistycznej dyktatury, chyba że przez swoich agentów, a ściślej mówiąc sowieckich doradców.

Eden: Przeniknęli do nich i liczą na sowietyzację całej Ameryki Płd. poczynając od Boliwii?

Churchill: Landon uważa, że Villarroel nie ma pełnego poparcia nawet wśród swych żołnierzy, więc wystarczy jakiś kryzys gospodarczy w tym kraju, a o to będzie bardzo łatwo, by zakończyć funkcjonowanie tego lewicującego reżimu.

Eden: Jakoś nie fatyguje się do nas ten nowy sekretarz stanu Landona, Nye.

Churchill: Co się dziwić, podobno wyszła na jaw jakaś afera korupcyjna zaraz po wyborach prezydenckich, a czy związana z ich przebiegiem to doprawdy nie nasza sprawa.

Eden: Stalin w swoim noworocznym przemówieniu przyznał się do błędów popełnionych podczas pierwszego półrocza wojny, ale zapowiedział dużą odmianę na wiosnę. Ciekaw jestem o co mu chodziło?

Churchill: Daj spokój, to demagogia. On jest już skończony, musimy tylko koniecznie w tym roku wejść na jego ziemie by to bardziej poczuł.

Eden: Bez wzmocnienia siłami amerykańskimi wszelkie nasze starania o wejście na ziemie Stalina będą się wlokły miesiącami.

Churchill: Myślałem o ściągnięciu części sił z Korei, ale jeśli ruszy tam sowiecka ofensywa, a nasze siły nie powstrzymają wroga, czeka nas katastrofa propagandowa.

Eden: Grunt, że chłopcy Connora utrzymali Nisz. To daje nadzieję na wyparcie wroga z zach. Rumunii (…)

Na froncie bałkańskim i na Słowacji istnieją jedynie dwa ogniska konfliktu, niezaleczone jeszcze starcia o Nisz w Serbii oraz powtarzające się sowieckie ofensywy na Bańską Bystrzycę. O ile o te drugie miasto walki toczą się od czasu do czasu, jak chociażby 6 czy 9 stycznia, zakończone odparciem wojsk wroga, o tyle w przypadku Niszu, zajętego przez wojska brytyjskie pod dowództwem marsz. Connora (7.I.), przerywa to kilkumiesięczną batalię o zdobycie kontroli nad tym miastem. Teraz jeśli do Niszu dotrze pozostałe kilkanaście dywizji sprzymierzonych, spowoduje to zapewne przeprowadzenie ofensywy na pogranicze rumuńsko-bułgarskie, skutkujące przejęciem prowincji naddunajskich, a przez to utworzeniem doskonałych pozycji wyjściowych do ataku na Bukareszt. Zanim to jednak nastąpi, należy pamiętać, że wróg nadal posiada wiele dywizji pancernych, dzięki którym może przesądzić o wyniku niejednego starcia.

Sytuacja na froncie bałkańskim i na Słowacji w dniu 15 stycznia.​

Na froncie polskim japońskie samoloty szturmowe (gen. Itabana) osłabiły nieco siłę morderczego oddziaływania na sowieckie dywizje piechoty. Przyczyną tego jest głównie brak działań ofensywnych na dużym odcinku tego frontu. Już w Nowy Rok, oddziały pod dowództwem marsz. Sikorskiego i posiłkujący ich Brytyjczycy chcieli przebić się za Wisłę pod Płockiem, ale trudne warunki atmosferyczne spotęgowane przez śnieżyce, spowodowały o fiasku tego przedsięwzięcia. Dodać też trzeba o kolejnej bitwie powietrznej nad niebem Łodzi, która kończy się niestety zdecydowanym zwycięstwem lotnictwa sowieckiego. Alianckie myśliwskie straciły sporo maszyn, w tym również 3. Dywizjon Polski. 4 stycznia Elbląg wpada w ręce Sowietów. Nie na długo jednak. Odsiecz kierowana przez armię pod wodzą marsz. Deverella ponownie zdobywa to miasto siedem dni później i co najważniejsze utrzymuje je mimo ponownych kontrataków wroga. Zdziesiątkowane myśliwce powracają natomiast do bazy we Wrocławiu, to samo tyczy się też bombowców. Nastał czas przewagi wroga w przestrzeni powietrznej.

W nocy z 4/5 stycznia ginie śmiercią żołnierza jeden z polskich generałów.


Bombardowanie pozycji wroga pod Częstochową.


Bitwa powietrzna nad okręgiem łódzkim.


Sytuacja na froncie polskim w połowie stycznia 1945 roku.​

Wieści z Wolnej Polski:

-4-11 stycznia – ponowna okupacja Elbląga przez oddziały sowieckie.

-11 stycznia – wyzwolenie Elbląga przez Brytyjczyków.

-15 stycznia – oswobodzenie Olsztyna przez aliantów.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 stycznia 1945

odcinek 175

Liberation!
(Wolność!)​

Zastój spowodowany mroźną zimą na froncie europejskim III wojny światowej nie dotyczy na szczęście działań zbrojnych na odcinku polskim. Tutaj, w wyniku eliminacji wrogich dywizji piechoty szybko pojawia się duża dysproporcja sił, skutkującą zmianą linii frontu na korzyść aliantów. Nowe posiłki francuskie, które pojawiają się na drugim brzegu Odry, pod Kostrzyniem, rozwijają natarcie w kierunku Śląska Opolskiego. Doskonałe warunki do szybkiego przesunięcia linii frontu panują też w środkowej i północnej części Polski. Sprzymierzeni wykorzystują słabość przeciwnika i wyprowadzają ataki na Łódź oraz Płock i Modlin. Zdobycie twierdzy modlińskiej przy równoczesnym opanowaniu okręgu łódzkiego oraz płd. Mazowsza umożliwi wyprowadzenie natarcia na Warszawę. Sowieci okazują się najsilniejsi pod Krakowem, gdzie trzymają aż 21 dywizji różnych typów. Jeśli chodzi o front bałkański to dość dziwna mobilizacja panuje na ziemi węgierskiej, a konkretnie pod Debreczynem, gdzie Sowieci zgromadzili aż czterdzieści trzy dywizje.

Sroga zima dotyka w szczególności rozwój zdarzeń na froncie bałkańskim, gdzie praktycznie zamierają działania wojenne. Wyjątkiem są ruchy wojsk po obydwu stronach. Jak już wspominałem, Sowieci zgromadzili gros sił pod Debreczynem, co może spowodować zmianę koncepcji prowadzenia wojny na Bałkanach i być może część sił zostanie przesunięta w stronę ziem polskich aby powstrzymać napierających aliantów. Jaka będzie decyzja Stalina, sprzymierzeni przekonają się zapewne wczesną wiosną. W kierunku Nowego Sadu w Serbii udaje się kolejna austriacka dywizja piechoty pod dowództwem gen. Klimanna.

Sytuacja na froncie bałkańskim (pogranicze Węgier, Rumunii i Bułgarii). ​

Kronika wojny morskiej: armada wiceadm. Viana po bezskutecznym poszukiwaniu wrogiego okrętu podwodnego powróciła 30 stycznia do portu w Lizbonie. Ponowne wyjście na patrol uzależnione będzie od pojawienia się „zaginionego” nieprzyjaciela.

Na froncie mandżurskim, a konkretnie w japońskiej enklawie Tangszan mimo chłodnej aury, coraz goręcej. Dziwnym trafem stany swoich dywizji poszerzają i Japończycy (66) i Chińczycy (62). Czyżby groził nawrót kolejnej wojny japońsko-chińskiej?

Na froncie polskim pojawiające się nowe posiłki francuskie wymusiły niejako działania ofensywne w środkowej i południowej części kraju. Już 16 stycznia dochodzi do podjęcia przez sprzymierzonych ataków w stronę Łodzi (marsz. Gort plus towarzyszące mu oddziały brytyjskie i polskie) oraz na kierunku Poznań-Częstochowa. Tego samego dnia Amerykanie zdobywają Legnicę i Leszno, jednak kontratak sowiecki z Krakowa odrzuca ich daleko. W sukurs sprzymierzonym przychodzi lotnictwo japońsko-polskie, które dziesiątkuje lub eliminuje kilka dywizji piechoty pod Częstochową i Łodzią (19-30.I.), gdzie zostaje m.in. rozbita dywizja LWP gen. Berlinga. 21 stycznia do Częstochowy na krótko wchodzi jedna z dywizji Bundeswehry, ale wobec gwałtownego kontrataku sowieckiego musi opuścić wspomniany rejon. Dzień później pojawiają się tam już Sowieci. Sprzymierzeni, a w szczególności oddziały francusko-amerykańskie dążą cały czas do odzyskania terenu Śląska Opolskiego, którego opanowanie mogłoby doprowadzić do zaatakowania sowieckich pozycji pod Krakowem. Łódź zostaje wyzwolona przez oddziały marsz. Gorta i czołgi Maczka 25 stycznia. Trzy dni później rusza aliancka ofensywa na Płock i Modlin, która kończy się wyparciem sześciu sowieckich dywizji piechoty. Coraz bliżej do Warszawy…

Natarcie na Łódź.


Bombardowanie pozycji wojsk sowieckich pod Częstochową przez japońskie i polskie lotnictwo.


Ofensywa na płn. Mazowszu.


Sytuacja na froncie polskim przy końcu stycznia.​

Łódź, 25 stycznia, blisko południa.

(…)Jadą nasi!!!

Patrzcie to generał Maczek!

Znalazł się mądry, przecież jest marszałkiem! Spójrzcie jakie wspaniałe czołgi za nimi!(…)

Marszałek Maczek zajechał jeepem przed budynek Urzędu Wojewódzkiego, ale nie może przejść, drogę zastępują mu cywile, którzy pragną uścisnąć rękę ich wyzwolicielowi.

(…)Panie Marszałku, kiedy będzie wolna cała Polska?

Marsz. Maczek: Już niedługo. Jesteśmy bardzo już blisko dotarcia do Warszawy. Drodzy moi, pozwólcie przejść do budynku. Za chwilę dojadą tu Brytyjczycy

A czy to prawda, że marszałek Gort jest groźny?

Marsz. Maczek: Jest bardzo miły, jeśli się na to zasłuży. Odwagi nie można mu odmówić, to wielki i dzielny żołnierz. Lubi dyscyplinę jak mało kto i może to jest powodem do plotek na jego temat. Co tu robisz, dziewczynko?

Bo ja mam kwiatek dla Pana Generała, który ocalił moją mamusię…

Marszałek Maczek uniósł dziecko do góry i krzyczy: Ta dziewczynka jest symbolem Odradzającej się Rzeczypospolitej! Niech żyje Wolna i Niepodległa Polska!

Marsz. Maczek: Gdzie Twoja mama?

W szpitalu. Jest bardzo chora.

Marsz. Maczek: Parker i Gwins! Sprawdźcie, czy szpital jest już wolny od Sowietów. Ja też tam jadę (…)

Sytuacja międzynarodowa w styczniu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – marsz oddziałów chińskich na Urumczi najwyraźniej zostaje nieco odsunięty w czasie z powodu niesprzyjającej pogody do prowadzenia działań zbrojnych.

-wojna tybetańsko-chińska – Chińczycy mają trudności w osiągnięciu Kamdo, bez którego nie wyprowadzą ofensywy na Lhasę. Odnosi się coraz większe wrażenie, że do rozstrzygnięć na obu wojnach w Chinach dojdzie jednak w cieplejszych miesiącach.


-wybory parlamentarne w Republice Honduras wygrywa Partia Demokratyczna, której filarem jest Juan Manuel Galvez (11.I.). To wielka szansa na stabilizację dla tego kraju, którym jak żadnym innym w Ameryce Środkowej wstrząsało najwięcej wojskowych zamachów stanu. To również policzek dla dyktatora, Tiburcio Cariasa Andino.

Wieści z Wolnej Polski:

-16 stycznia – Amerykanie docierają do Legnicy oraz Leszna, po czym następuje sowiecki kontratak, który zmusza ich do wycofania.

-21-22 stycznia – oddział Bundeswehry dociera w pobliże Częstochowy, jednak zostaje wyparty wskutek ataku sowieckich dywizji piechoty.

-25 stycznia – Brytyjczycy i Amerykanie wyzwalają Łódź. Do miasta docierają również czołgi marsz. Maczka.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 lutego 1945

odcinek 176

Vestigia terrent…
(Odstraszają mnie ślady innych, którym się nie powiodło…)​

Luty rozpoczyna się zdecydowanymi akcjami aliantów zarówno na froncie polskim jak i bałkańskim. Sprzymierzeni wyzwalają szereg dużych miast Północnego Mazowsza takie jak Płock, Ciechanów, Mławę, Płońsk i Modlin, docierając aż do Nowego Dworu Mazowieckiego. Przed nimi Warszawa, której zdobycie przypieczętuje stworzenie Odrodzonej Polski. Aby jednak zdobyć stolicę Polski, należy uderzyć z dwóch stron. W tym celu sprzymierzeni rozpoczynają natarcie na Radom, którego pomyślne zakończenie sprawi, że uda się wyruszyć w stronę Warszawy od południowego zachodu. Również na Bałkanach alianci nic nie robią sobie z wizualnej przewagi Sowietów i atakują pozycje sowieckie na Węgrzech pod Miszkolcem. Próbują również wyprzeć wroga z Koszyc, jednak do tego typu operacji potrzeba znacznie większej ilości dywizji. Znowu niezawodne okazują się japońskie samoloty szturmowe, które z łatwością niszczą osłabione dywizje sowieckie i LWP. Do wyprostowania linii frontu na Bałkanach jednak wciąż daleko…

Front bałkański został ustabilizowany w swojej południowej części tj. na odcinku od Bułgarii po Grecję. Utrzymywanie kontroli nad Sofią oraz blokowanie Sowietów w Tracji może przynieść rozwinięcie pozycji sprzymierzonych gdy nadejdą pierwsze roztopy. Niezmiernie ważną rolę odgrywa tu też utrzymanie Niszu w płd. Serbii, które praktycznie zahamowało postępy sowieckie na tej części frontu. Zniknęło przeto zagrożenie ponowną okupacją dla Belgradu. Co więcej sami alianci wyprowadzili skuteczny atak w stronę zajmowanego do tej pory przez Sowietów – Miszkolca w płn-wsch. Węgrzech i zajęli to miasto 10 lutego. Trzy dni później rozpoczynają również wyparcia Sowietów z terenów wsch. Słowacji, zapoczątkowując natarcie na Koszyce. Tu jednak mimo zwycięstwa w I fazie bitwy, atak aliancki musiał zostać zatrzymany wskutek nadejścia sowieckich rezerw (15.II.). Cieszy jednak fakt odbicia Miszkolca, a prawdziwych walk będzie można się spodziewać już po zakończeniu zimy.

Sytuacja na Węgrzech /front bałkański/ - 15.II.1945.​

Londyn, 10 lutego;

Gabinet premiera Churchilla.

Marsz. Sikorski: (…)zatem potwierdzacie swoje poprzednie zapewnienia?

Churchill: Oczywiście, że tak. Nie ma niepodległej Europy bez niepodległej Polski, bez niezawisłej Czechosłowacji i innych krajów, które zostały boleśnie skrzywdzone przez reżim komunistyczny. Rozpoczynając wojnę z Niemcami jak i później z Sowietami mamy na uwadze nie tylko swoje interesy, ale również ambicje i nadzieje pozostałych państw europejskich.

Marsz. Sikorski: Minister Eden powiedział wczoraj we Frankfurcie, że niewiadomo jakim zwycięstwem zakończy się ta wojna. Co to miało znaczyć, Panie Premierze?

Churchill: Wierzy Pan dziennikarzom, którzy mieli zadanie wyjąć zdanie z kontekstu i odpowiednio je „nadpisać”. Ale powiem Panu prawdę. Przygotowujemy ludność już po trochu do zawarcia rozejmu z Sowietami. Na razie może to wyglądać nieco niezdarnie, gdyż wciąż nie wyzwoliliśmy wszystkich polskich ziem, ani nie zmieniliśmy przyszłości Rumunom i Bułgarom, niemniej po osiągnięciu pewnego optimum czyli w naszym pojęciu oswobodzeniu krajów nadbałtyckich, waszych ziem ze stanu sprzed 1.IX.1939 i wyjścia mniej więcej na linię Psków-Odessa bądź Psków-Krym będziemy się starać o zawieszenie broni. Do tego trzeba dodać jeszcze możliwe ruszenie się Amerykanów z Kamczatki, Japończyków z Tangszan oraz naszych sił w Mandżurii i Korei. Zapyta Pan, jakie są tego przyczyny. Dwojakie. Zaczyna brakować nam już surowców energetycznych, ludność ma wybujałe apetyty konsumpcyjne i zachowuje się tak jakby nie czuli że trwa kolejna wojna światowa, a Gandhi powtarza nam w kółko „Quit India” (Opuśćcie Indie). Poza tym jeszcze Attlee i jego pomysły.

Marsz. Sikorski: Trzymam Pana Premiera za słowo, że nie zawiedzie polskich oczekiwań co do odzyskania Kresów Rzeczpospolitej. Ale co z ofiarami stalinowskiego reżimu na tych terenach, jak zrekompensować straty tym, którzy do dzisiaj są w kazachstańskich bądź syberyjskich łagrach?

Churchill: Jeśli Stalin przyjmie zawieszenie broni na naszych warunkach to wprowadzimy klauzulę o wymianie ludności na tych terenach. I mam nadzieję, że zgodzi się na repatriację ludności z Kazachstanu bądź Syberii na odzyskane przez Polskę Kresy. Jeśli się nie zgodzi, damy mu ultimatum, bo sądzę, że i nie tylko Pan będzie oburzony, ale również przedstawiciele emigracyjnych rządów republik nadbałtyckich, których obywatele również siedzą głęboko u Sowietów.

Marsz. Sikorski: Jaka istnieje szansa na wypróbowanie nowej broni na Sowietach?

Churchill: Nie pomyliłem się w ocenie długości trwania konfliktu. Również się nie pomylę, gdy powiem, że nowa broń będzie użyta przeciw Sowietom przy końcu wojny i przyczyni się do załamania ich morale a zatem przyśpieszenia naszego zwycięstwa.

Marsz. Sikorski: Czy są wstępne plany użycia nowej broni na linii frontu czy raczej w cel obliczony na propagandę?

Churchill: Za wcześnie by o tym mówić. Jest Pan z grona niewielu osób, które zostały wtajemniczone w projekt. Zaufałem Panu bezgranicznie i daje gwarancję, że na pewno za cel nie będzie wzięte żadne polskie miasto a w sferę zainteresowań wchodzą Leningrad bądź Moskwa. Ale jak mówię, czas i front pokaże, gdzie będzie najbliżej i czy nie będzie trzeba skorygować planów (…)

Na froncie polskim oddziały sowieckie wykorzystując osłabienie pozycji sprzymierzonych pod Poznaniem i w samej Wielkopolsce próbują od pierwszych dni lutego przejąć te terytorium. Na szczęście dla francuskich obrońców wkrótce przychodzi wiele nowych amerykańskich dywizji piechoty, które zatrzymują sowieckie parcie (7.II.). Dywizjon Warszawski bombarduje przez pierwsze dziesięć dni wycofujące się siły sowieckie w okolicach Aleksandrowa Łódzkiego, aby później być zluzowanym przez japońskie samoloty szturmowe, które szybko i sprawnie kończą eliminację wrogich jednostek. 7 lutego Francuzi docierają do Płocka, a dwa dni później reszta aliantów, wśród których jest 1. i 2. Korpus Polski wchodzą do Ciechanowa, Mławy, Płońska, Pułtuska oraz zajmują Modlin. Droga na Warszawę stoi otworem, zważywszy, że Japończycy wciąż bombardują nieliczne już dywizje LWP w okolicach stolicy. 8 lutego wojska sowieckie odbierają sprzymierzonym Opolszczyznę. Natychmiast zostają tam skierowane pokaźne siły francusko-amerykańskie z zadaniem jak najszybszego odbicia terenu i wyjścia na rubież krakowsko-częstochowską. Dzięki danym wywiadowczym poznano najświeższy rozmiar sił wroga w okolicach tych dwóch miast. Pod Częstochową stacjonuje 5 dywizji, a pod Krakowem – już tylko dziewięć. 10 lutego czołgi marsz. Maczka i dywizja marsz. Gorta wyruszają pod Radom, którego zajęcie umożliwi oskrzydlenie Warszawy od płd-zach. W międzyczasie odzywa się sowieckie lotnictwo, które bezskutecznie atakuje pozostałe wojsko alianckie pod Bydgoszczą i Toruniem. Na ratunek sprzymierzonym śpieszą alianckie lotnictwo, wśród których można odnaleźć 3. Dywizjon Polski.

Bombardowanie Sowietów w okolicach Łodzi.


Natarcie sprzymierzonych na Radom.


Walka powietrzna nad niebem Kujaw.


Sytuacja na froncie polskim w dniu 15 lutego.

Wieści z Wolnej Polski:

-7 lutego: wyzwolenie Płocka przez francuski korpus piechoty.

-8 lutego: Sowieci ponownie w Opolu.

-9 lutego: alianci docierają do Modlina i Nowego Dworu Mazowieckiego.

-10 lutego: rozpoczął się atak na Radom. ​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-28 lutego 1945

odcinek 177

Litterae non erubescunt
(Papier jest cierpliwy)​

Koniec lutego można by skwitować jednym zdaniem: blisko, coraz bliżej. Mimo niesprzyjającej pogody, dużych strat osobowych żołnierz Wolnej Polski walczy, nie poddaje się i przede wszystkim wierzy w wyzwolenie swojego kraju spod sowieckiej dominacji. Po przejęciu Północnego Mazowsza powzięto atak w stronę Radomia, którego opanowanie sprawiło, że czołgi Maczka i dywizje Gorta stanęły u wrót Warszawy. Nieliczne jednostki LWP pozostające w stolicy nie mogły zatrzymać zwycięskiego pochodu aliantów. Ich przegrana oznacza, że na początku marca Polacy i Brytyjczycy wkroczą do Warszawy. Luka na odcinku polskim robi się coraz większa i z pewnością po wyzwoleniu Warszawy przyjdzie czas na wyrównanie rachunków z Sowietami na Podlasiu, Suwalszczyźnie i na płn. terenie dawnych Prus Wschodnich, gdzie trzymają 7-8 dywizji piechoty. Ich rozbicie wobec nadsyłanych posiłków francusko-amerykańskich nie powinno sprawić problemów na wiosnę. Chyba, że Stalin szykuje równie wyrafinowaną metodę rozstrzygnięć na froncie bałkańskim. Do takiego wniosku można dojść, gdy spojrzy się na Debreczyn, gdzie stacjonuje już ponad pięćdziesiąt dywizji różnych typów.

Na froncie bałkańskim wśród aliantów nastroje bojowe, ale nie ma w tej chwili mowy o prowadzeniu systematycznych posunięć armii na danych odcinkach. Wyjątek stanowią pozostałe jednostki wojsk Królestwa Jugosławii, które nie podlegały francuskiemu dowództwu i przeszły 22 lutego pod rozkazy brytyjskie. W głównej mierze chodzi o to, aby wzmocnić obronę newralgicznych punktów na Węgrzech, Słowacji i samej Serbii, gdyż sprzymierzeni pewni są sowieckiego uderzenia na przełomie marca i kwietnia.

Modlin, 22 lutego;

W sztabie Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Płk Marcinek: (…)tak, zrozumiałem, powtórzę Naczelnemu Wodzowi.

Marsz. Sikorski: Co tam Bogdan? Błonie już wzięli?

Płk Marcinek: Panie Marszałku, w tej chwili są pod Sochaczewem, ale część jednostek Gorta przedziera się już przez Puszczę Kampinoską. To idealny moment na atak. Maczek i jego czołgi pod Żyrardowem. W samej Warszawie mamy tylko dwie słabe dywizje LWP.

Marsz. Sikorski: Porozdzielać przygotowane zawczasu dyrektywy dla korpusów, przygotować się do podjęcia natarcia na Warszawę! Wykonać!

Płk Marcinek: Tak jest!

Marsz. Sikorski: Tyle lat czekaliśmy na ten moment. Warszawo! Wracamy do Ciebie! (…)

Londyn, 24 lutego;

Gabinet premiera.

Churchill: (…)zdobycie Warszawy sprawi, że luka, która powstała na froncie polskim umożliwi nam obejście Bałkanów od północy i zrobienie gigantycznego kotła. Oczywiście to marzenia, bo nie mamy tylu dywizji by zabezpieczyć zdobycze w Polsce do tego stopnia by wróg nie mógłby ich odbić.

Sekretarz stanu USA, Nye: Panie Premierze, uważa Pan zatem, że po osiągnięciu pewnej satysfakcjonującej rubieży należy wystąpić o zawieszenie broni?

Churchill: Jestem przekonany, że albo ja albo mój następca powinien to zrobić. Dla uspokojenia nastrojów w metropolii i poza nią. Czy Pan wie, ile mamy obecnie kłopotów w Indiach, do tego dochodzą głosy o szerszą autonomię dla Egiptu.

Nye: Prezydent Landon uważa, że przeżytkiem jest istnienie imperiów kolonialnych, dlatego po zwycięskiej wojnie z ZSRR trzeba będzie zwołać konferencją dotyczącą tego problemu. Również problemowi Indii.

Churchill: Proszę powtórzyć Panu Prezydentowi, że sprawa utrzymania Indii w składzie Imperium Brytyjskim traktowana jest priorytetowo i do tej chwili nie ma mowy o zastosowaniu gandhijskiego twierdzenia „Quit India”. Narody, które zamieszkują ten subkontynent do tego stopnia się nienawidzą, że bez obecności brytyjskich sił wojskowych już dawno wzięliby się za łby.

Nye: Prezydent uważa, że należałoby podzielić w jakiś sposób teren Indii, aby uniknąć nieuniknionego przelewu krwi w przypadku nierozdzielenia pewnych grup etnicznych czy religijnych.

Churchill: Poprzestańmy na razie na takich dywagacjach, bo nie chciałbym być grabarzem Imperium. Wielka Brytania nie może wyjść uszczuplona i z tej wojny. Chciałbym by prezydent Landon zaakceptował brytyjską rację stanu (…)

Na froncie polskim trwa marsz brytyjskich dywizji (Gort, Maczek) na Radom, Sochaczew i Żyrardów. Polski dywizjon bombowy próbuje niszczyć sowieckie dywizje pod Częstochową, jednak wobec okopania się wrogich jednostek jest to więcej niż trudne. Znacznie lepiej idzie to Japończykom, którzy eliminują kolejne dwie dywizje wroga, wycofujące się z Radomia. 21 lutego południowokoreański korpus piechoty docierając do Łodzi wzmacnia obronę tego terenu wobec opuszczenia go przez oddziały marsz. Gorta i Maczka, które są w trakcie natarcia na Radom. Miasto ostatecznie zostaje zdobyte dzień później, a 23 lutego, dokładnie o 5 rano dochodzi do zmasowanego ataku sił alianckich na Warszawę od północy i południowego zachodu. Broniące stolicy dwie dywizje LWP, ulegają po dwóch dniach oddziałom sprzymierzonych i wycofują się wzdłuż Narwi w kierunku na Ostrołękę i Łomżę. W stronę stolicy rusza 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego i czołgi Maczka. Dotrą do Warszawy w pierwszym tygodniu marca. Sowieci zauważyli, że dalsze odbieranie sobie ziem polskich grozi rozbiciem całego frontu na północy i już pod Przemyślem można zaobserwować kilka świeżych dywizji, które przywędrowały ze Słowacji bądź Węgier.

Front polski = wojna zimowa.


Bezskuteczny atak bombowy na sowieckie pozycje obronne pod Częstochową i Kłobuckiem.


Szturm Warszawy – 23-24.II.1945.

Sytuacja międzynarodowa w lutym 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – do tej pory nie zdobyto Urumczi, więc logicznym wytłumaczeniem opóźnienia chińskiej ofensywy musi być niesprzyjająca aura.

-wojna tybetańsko-chińska – Tybet na pewno będzie się dłużej bronił od Sinciangu. Kwestią pozostaje tylko do kiedy. Chińczycy mają olbrzymie problemy z wdarciem się w wysokogórskie tereny Tybetu, nie mówiąc już o utrzymaniu jakiegokolwiek terenu.


-Przejęcie władzy przez radykalną lewicę w wyniku wojskowego zamachu stanu w Gwatemali (16.II.). To drugi już taki przypadek w 1945 roku, gdy władzę w krajach Ameryki Centralnej i Południowej (wcześniej Boliwia) przejmują kliki osób, związanych w mniejszym bądź większym stopniu z ideami marksizmu. Gen. Arbenz Guzman i Arana należą do takich osób.

Wieści z Wolnej Polski:

-22 lutego: wyzwolenie Radomia przez wojska brytyjskie.

-23 lutego: oswobodzenie Sochaczewa i Żyrardowa przez aliantów.

-24 lutego: czołgi marsz. Maczka w odległości ok. 80 km od Warszawy.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 marca 1945

odcinek 178

Bonne nouvelle!
(Dobra wiadomość!)​

Marzec jest miesiącem w którym dochodzi do większych niż zazwyczaj przetasowań na froncie europejskim. Powodem tego jest kończąca się zima, która powoduje większe ruchy wojsk, zarówno jednej jak i drugiej strony. Alianckie natarcie na Warszawę, przeprowadzane na raty i nie bez trudności, kończy się jednak powodzeniem. Sprzymierzeni wkraczają do stolicy Polski, przed nimi jeszcze trudne zadanie utrzymania miasta wobec ściągania coraz to większych sił przez Sowietów, którzy jak tylko mogą chcą przeszkodzić aliantom w dalszych postępach w Europie. W walkach o Warszawę oprócz ambicji Polaków wywodzącej się z oczywistych pobudek, szczególnie wyróżniają się południowokoreańscy żołnierze, chcąc w ten sposób odpłacić Polakom za ich wcześniejsze walki o pełne wyzwolenie Płw. Koreańskiego. Na Bałkanach Sowieci przystępują do ofensywy na Węgrzech, która kończy się niestety ponowną utratą Miszkolca przez sprzymierzonych. Dalsze ich postępy udaje się na szczęście zatrzymać. Zima definitywnie zmierza ku końcowi, a wiosna w zadziwiająco szybkim stopniu przyczyni się do wznowienia walk zapewne nie tylko na froncie w Europie…

Atak na Miszkolc z 2 marca przeprowadzony przez dywizje sowieckie z terytorium wsch. Węgier i Słowacji kończy się wyparciem zaskoczonych aliantów z prawego brzegu Dunaju i skupieniu się od tej pory na obronie Budapesztu. Miszkolc wpada w sowieckie ręce już dwa dni później. Pewną pociechą może być fakt, że sprzymierzeni kierują w stronę zagrożonego odcinka poważne siły, których obecność spowoduje wyprowadzenie nowej ofensywy z perspektywą odzyskania utraconych pozycji. 12 marca następuje jeszcze jeden atak wroga – na Bańską Bystrzycę na Słowacji. Mimo impetu natarcia wojsk marsz. Tołbuchina (21 dywizji), aliantom udaje się powstrzymać wrogi atak. Sowieci w połowie marca przypuszczają atak na Belgrad i tu dywizje jugosłowiańskie nie są w stanie zatrzymać natarcia, wskutek czego trzeba się będzie liczyć z ponowną okupacją tego miasta. Wrogie jednostki atakują z rejonu Zrenjanina, więc jeśli gros z nich znajdzie się w stolicy Jugosławii, wówczas będzie można ten fakt wykorzystać do ich okrążenia i eliminacji.

Powstrzymanie wroga pod Bańską Bystrzycą.


Sytuacja na froncie bałkańskim /odcinek od Słowacji po Serbię/ w dniu 15 marca.​

Na froncie polskim wyczerpane jednostki z 1. Korpusu Polskiego marsz. Sikorskiego zmuszone są przerwać natarcie na Warszawę z racji kolejnego przebijania się przez pierścień obrony nieprzyjaciela. 5 marca w drodze do Warszawy są już tylko czołgi Maczka, a to niewystarczające. Awykonalne, gdyż w stronę stolicy Polski zmierzają sowieckie dywizje z Przemyśla, Zamościa i Lublina. Brytyjski korpus pancerny osiąga rogatki stolicy wieczorem 5 marca, ale zostaje szybko wyparty przez oddziały sowieckie, których w mieście znowu jest wielka ilość. Powoduje to kolejny etap kontrofensywy alianckiej. Tym razem gros dywizji brytyjsko-polskich znajdujących się pod Płockiem i Modlinem rusza w kierunku Warszawy. Maczek wycofuje się do Sochaczewa. 9 marca dochodzi do kolejnej bitwy o stolicę, tym razem z czołgami i dywizją zmotoryzowaną gen. Zajewa, które pokonane uchodzą wzdłuż Narwi pod Łomżę. Nie wolno też zapominać o pomocy dla walczących wojsk sojuszniczych w postaci nalotów bombowych przeprowadzanych przez lotnictwo japońsko-belgijskie. 10 marca rusza kolejna aliancka ofensywa przeprowadzona w kierunku południowym w stronę pozycji alianckich pod Częstochową. Mimo porównywalnych proporcji udaje się zmusić wroga do wycofania się na wschód. Wojskami alianckimi w tej bitwie dowodzi niemiecki gen. Gaedcke. 11 marca zostaje ponownie zdobyta i tym razem utrzymana Warszawa. Do miasta wchodzą wojska polskie gen. Andersa i Kukiela, Brytyjczycy pod dowództwem gen. Thomasa i Gubbinsa oraz korpus południowokoreański gen. Lee Hung Koona. Dzień później siły obrońców zostają uzupełnione przez korpusy Bastyana, Birda oraz Maczka. Zniszczenia w Warszawie sięgają ok.40 procent, ale nie było innego sposobu aby wziąść stolicę później, wszak wróg już szykował wzmocnienie jej obrony. 14 marca wojska Bundeswehry wyzwalają Opolszczyznę, ale i Sowieci rozpoczynają swój kontratak. Jeśli alianci dotrą do Częstochowy to powinien dojść do skutku ich atak na pozycje wroga pod Krakowem, który definitywnie zmieniłby sytuację na froncie polskim. Patrole nad okręgiem warszawskim rozpoczęły również polsko-brytyjskie myśliwce, a związane jest to z bombardowaniem alianckich pozycji obronnych przez sowieckie samoloty szturmowe.

Nowa bitwa warszawska.


10 marca – ofensywa na Jurę Krakowsko-Częstochowską.


Sytuacja na froncie polskim w dniu 15 marca.​

Warszawa, 14 marca;

Siedziba gen. Andersa. Rozmowa telefoniczna z marsz. Sikorskim.

Gen. Anders: (…)wszyscy żałują, że Ciebie tu nie ma, ale wiedzą, że poniosłeś spore straty.

Marsz. Sikorski: Władek, tak bardzo chciałem pierwszy wejść do Warszawy, ale nie możemy świętować za długo. Mamy już roztopy, a tu wróg siedzi z siedmioma dywizjami na Mazurach i grozi nam niedługo ich atak. Trzeba wyprowadzić równoważne natarcie na Łomżę, aby zminimalizować ponowne sowieckie natarcie na Warszawę.

Gen. Anders: Rozumiem, ale generalnie nie możemy za bardzo wychodzić na wschód bo Sowieci na pewno przerwą taki front, może próbować by ich rozbić na Mazurach?

Marsz. Sikorski: Myślę, że i ta opcja nie jest wykluczona, wszak mogą również być przyznane Polsce.

Gen. Anders: Bez wspomagania brytyjskiego bądź jakiegokolwiek sojuszniczego będzie nam ciężko wyprzeć ich znad Narwi, nie mówiąc już o terytorium dawnych Prus Wschodnich.

Marsz. Sikorski: Myślę, że trzeba też czekać na pomyślną koniunkturę na południu tj. na froncie bałkańskim. Tam wciąż sytuacja pozostawia wiele do życzenia. Nam spory kawał roboty odwaliły japońskie bombowce, u nich było to ciężkie do przeprowadzenia.

Gen. Anders: Bundeswehra powinna nam przysłać trochę dywizji do zabezpieczenia tyłów. To spowoduje, że będziemy mogli pomyśleć o rozwinięciu natarć na południu Polski w stronę Lublina i Karpat.

Marsz. Sikorski: Jeśli uda im się zdobyć i utrzymać Częstochowę to każdy kolejny krok ofensywny będzie miał lepszą jakość, po pierwsze z powodu odchodzącej zimy i poprawy pogody, a dwa, że mamy widoczną przewagę na froncie w Polsce (…)

8 marca wywiad brytyjski udaremnił dostanie się na teren portu w Dover sowieckiego agenta oraz aresztował kolejnych dwóch, przy czym jeden działał na zlecenie wywiadu komunistycznych Chin. ​

Tajny raport rakietowy: możliwe jest już rozpoczęcie prac nad zbudowaniem rakiet balistycznych średniego i dalekiego zasięgu.

Wieści z Wolnej Polski:

-5-11 marca – zacięte walki o Warszawę.

-10 marca – początek natarcia sprzymierzonych na Częstochowę.

-11 marca – wyzwolenie Warszawy.

-14 marca – oswobodzenie Opolszczyzny przez oddziały sprzymierzonych.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 marca 1945

odcinek 179

Satis verborum!
(Dość słów!)​

Koniec marca przynosi wiosnę na froncie europejskim. Wiosnę nie tylko jako porę roku, ale również w poczynaniach sprzymierzonych na wojnie. To swoiste odrodzenie widać w sile i jakości przeprowadzanych kontrataków czy ofensyw. Od Bułgarii po ziemie polskie sprzymierzeni posuwają się naprzód, a wciąż napływają nowe posiłki. Ten swoisty boom związany z prognozą szybkiego wyzwolenia krajów Europy Środkowo-Wschodniej doprowadzi wnet do prowadzenia walk na terytorium sowieckim. Japończycy dokonali już nowego desantu na Dalekim Wschodzie, a obiektem ich zainteresowania stał się port w Ochocku. Możliwe, że i Amerykanie dokonają podobnej operacji w Zatoce Ryskiej, gdy tylko front znajdzie się na ziemiach litewsko-białoruskich. Oddziały niemiecko-amerykańskie zdobyły historyczną stolicę Polski – Kraków po ciężkich walkach i ten fakt przyczynił się do podpisania kapitulacji resztek jednostek LWP. Droga do Odrodzonej Rzeczpospolitej wydaje się nieco bliższa…

Na froncie bałkańskim marsz sowieckich dywizji piechoty na Belgrad został zatrzymany dopiero 25 marca przez oddziały niemiecko-amerykańskie. Jeszcze wcześniej natomiast podjęto działania zmierzające ku ponownemu wyzwoleniu wsch. Węgier i przybliżeniu się do granic Rumunii. Już 16 marca korpusy piechoty wojsk sprzymierzonych, w składzie których można odnaleźć włoskie, francuskie, amerykańskie i niemieckie jednostki przypuściły szturm na sowieckie pozycje obronne pod Szegedem i zmusiły nieprzyjaciela do odwrotu. Miasto stało się znów alianckie dwa dni później. Równocześnie powstrzymano sowieckie ataki pod Bańską Bystrzycą. Oddziały marsz. Connora i Casselsa oraz posiłki austriackie podjęły wspólną decyzję o atakowaniu wroga pod Zrenjaninem (18.III.), ale przeciwnik trzyma tu swoje doborowe oddziały z wieloma dywizjami pancernymi i zmotoryzowanymi, zatem atak musiał zostać przerwany. Sowieci nie ustępują z pomysłu przejęcia Bańskiej Bystrzycy. Ich kolejne natarcie zostaje z 20/21 marca zostaje z trudem powstrzymane 9 dni później. Miszkolc zostaje kolejnym miastem wyzwolonym przez siły sprzymierzonych. W nocy z 22/23 marca alianci przełamują pierścień obrony wroga na tym terenie i wdzierają się do miasta. Na południu frontu bałkańskiego pod Wracą trwa huraganowa wymiana ognia między amerykańskimi a bułgarskimi dywizjami piechoty. Wsparcie brytyjskie z Niszu robi swoje, wróg zostaje zmuszony do ucieczki na rumuńską stronę brzegu Dunaju, a do Wracy alianci wchodzą 28 marca. Tym samym sprzymierzeni sprawują już kontrolę nad całą zach. Bułgarią.

Walki o Szeged – 16 marca.


Nieudana ofensywa na Zrenjanin w Wojwodinie.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 31 marca.​

Na Dalekim Wschodzie znowu wszystkich zaskakują Japończycy, po uprzednim desancie na płn. Sachalin, tym razem celem ich ataku staje się Ochock (19.III.), którego opanowanie wkrótce przynosi też zajęcie Czumikanu (21.III.). Jeśli Japończykom uda się rozszerzyć nowy odcinek front, niewątpliwie pod kontrolą sprzymierzonych znajdą się spore połacie Syberii.

Desant japoński jeszcze bardziej osłabi pozycję Sowietów na Dalekim Wschodzie.​

Kronika wojny morskiej: W związku z doniesieniami wywiadu dotyczących pojawienia się sowieckich łodzi podwodnych na środkowym Atlantyku, a konkretnie 400 mil morskich na zachód od przyl. Roca, w rejon zagrożonego akwenu została wysłana armada brytyjsko-polskich okrętów podwodnych adm. Viana (awansowany 1 marca).

Paryż, 28 marca;

Spotkanie Giraud-Churchill.

Marsz. Giraud: (…)Amerykanie masowo przedostają się przez Niemcy maszerując w stronę frontu w Polsce.

Churchill: Jestem pewien, że dzięki ich wzmocnieniom już wkrótce będziemy mogli przystąpić do wyzwolenia krajów nadbałtyckich oraz dawnych ziem polskich.

Marsz. Giraud: Panie Premierze, chciałbym zauważyć, że jeżeli pozwolicie Polakom na ponowne włączenie w skład ich terytorium Polesia, Wileńszczyzny i Wołynia ich kraj znowu stanie się heterogeniczny, a wie Pan co to znaczy.

Churchill: Gdyby z nami był marszałek Sikorski, wytłumaczył by on Panu, na czym polega tęsknota Polaków za tymi ziemiami. Niech Pan sobie wyobrazi, że Niemcy dalej trzymają Alzację i Lotaryngię, a ludność z tych terenów masowo wywożą daleko od miejsca zamieszkania. To samo przeżyli tamci mieszkańcy, tyle, że w znacznie większym wymiarze i treści.

Marsz. Giraud: Nie wiem czy można casus Alzacji i Lotaryngii porównac do tych ich tzw. Kresów czy dawnych ziem przedrozbiorowych jak oni je tam nazywają. Co zatem jeśli chodzi o ich nabytki na zachodzie, wszak Niemcy równie dobrze mogliby wysunąć podobne roszczenia, powołując się na polski przykład.

Churchill: Niemcy pomagając nam jako aliantom na pewno zasłużyli na pełne zjednoczenie czyli wchłonięcie NRD, wszelako z zastrzeżeniem, że stolica pozostanie w Bonn, a przepisy o dekartelizacji i denazyfikacji będą wprowadzone w życie z pełną konsekwencją. Odnaleźli się w nowej sytuacji, potrafili osądzić byłych nazistów, wszak jeszcze wiele pobocznych procesów wciąż się toczy, a zatem przychylimy się na przyszłej konferencji dotyczącej nowych granic w Europie o zaakceptowanie zjednoczenia Niemiec. Europa potrzebuje demokratycznych Niemiec i silnej Polski w równym stopniu jak potęgi Francji i prestiżu Wielkiej Brytanii.

Marsz. Giraud: Ja sądzę, że powinniśmy pozostawić kształt odnowionej Polski w granicach państwa, jakie stworzył im Stalin. Po co znów drażnić historię? Nie wiadomo przecież jak skończy się ten konflikt i na jakiej linii frontu.

Churchill: Ufam, że na takiej, która umożliwi wyzwolenie nie tylko Polskich Kresów, ale również Estonii, Łotwy i Litwy (…)

Marsz jednostek amerykańskich przez Niemcy przebiega bez przeszkód. Ich przybycie na front polski oznaczać będzie dalsze postępy sprzymierzonych.​

Na froncie w Polsce po udanej obronie Warszawy, jednostki polsko-brytyjskie przez parę dni nie podejmują działań ofensywnych w groźbie odwetu sowieckiego, mogącego przerwać linię frontu. Dodatkowym powodem są próby bombardowania obrońców stolicy Polski przez sowieckie samoloty szturmowe. Wiele natomiast dzieje się na południu. 17 marca jako pierwszy do Opola przybywa dywizja sztabowa gen. MacArthura, a za nią resztą doborowych sił amerykańskich. One to właśnie przyczyniają się do ostatecznego utrzymania terenu Opolszczyzny i rozwinięcia natarcia w stronę Krakowa. 19 marca polskie i brytyjskie myśliwce odpierają ataki samolotów nieprzyjaciela, ale to ich ostatnia zwycięska walka powietrzna. Wkrótce zostają zmuszone do odwrotu, w wyniku spotkania z nowoczesnymi sowieckimi myśliwcami nieznanego typu (Mig). Kierują się do bazy lotniczej pod Łodzią. 20 marca rusza niemiecko-francusko-amerykańska ofensywa w kierunku Krakowa, która kończy się odepchnięciem 11 wrogich dywizji z tego terenu. Siłami sprzymierzonych dowodzi mało znany marszałek francuski Goislard de Monsabert, wsławiony do tej pory pomyślnymi walkami o Gwineę Hiszpańską w czasie poprzedniej wojny. 21 marca alianci wchodzą również do Częstochowy i odpierają sowiecki kontratak. Jako pierwsi do Krakowa wchodzą jednak nie Francuzi, lecz znowu Jugosłowianie (gen. Majstorović), którzy jednak nie utrzymują się w mieście i zmuszeni są do wycofania się (23.III.) pod Wrocław. Na północy Amerykanie ruszają w kierunku Suwałk, wspomagani przez brytyjskie dywizje piechoty. Pozwoli to lepiej ogarnąć front polski w przyszłości. 23 marca 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego wyrusza w kierunku Łomży i Ostrołęki, których zdobycie raz na zawsze uniemożliwi próbę odbicia Warszawy przez Sowietów. W tym czasie Kraków przechodzi z rąk do rąk. 25 marca do miasta wchodzi nieprzyjaciel, by po dwóch dniach być wypartym przez sprzymierzonych, którzy z kolei 28 marca na parę godzin tracą kontrolę nad miastem. Wynik walk o Kraków szczęśliwy jest jednak dla sprzymierzonych. Przy końcu marca zdesperowani Sowieci przypuszczają pomyślny atak na Radom i broniące się tam jedynie 6 dywizji piechoty marsz. Gorta, który pośpiesznie wycofał się pod Łódź. Jednakże i w stronę Radomia zmierzają posiłki sprzymierzonych, które może zatrzymają wrogi impet natarcia. Jedną z alianckich odpowiedzi jest szturm Kielc, dokonany 30 marca. Zdobycie tego miasta spowoduje wyprowadzenie kolejnej ofensywy w kierunku Lublina i Rzeszowa. Również tego samego dnia Sikorski zdobywa Ostrołękę i Łomżę.

Walka powietrzna nad Warszawą.


Ofensywa sprzymierzonych na Kraków.


Kapitulacja wojsk LWP – 29.III.1945.


Sytuacja na froncie polskim przy końcu marca.​

Sytuacja międzynarodowa w marcu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska– tutaj również powoli kończy się już okres zimowy, zatem rozstrzygnięć na korzyść wojsk Czang Kaj-Szeka należy spodziewać się w cieplejszych miesiącach.

-wojna tybetańsko-chińska – Wysokie Himalaje są przeszkodą dla każdego, a na pewno dla nie w pełni wyposażonych wojsk chińskich. Wojna w takich warunkach potrwa jeszcze bardzo długo.

Wieści z Wolnej Polski:

-17 marca: oswobodzenie Opola przez dywizje MacArthura.

-21 marca: wyzwolenie Częstochowy przez jednostki niemiecko-francuskie.

-23-28 marca: zażarte walki o Kraków, zakończone utrzymaniem miasta przez sprzymierzonych.

-29/30 marca: wyzwolenie Łomży i Ostrołęki przez 1. Korpus Polski.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 kwietnia 1945

odcinek 180

Comparaison n’est pas raison
(Porównywanie niczego nie udowadnia)​

Początek kwietnia i nowe inicjatywy alianckie na froncie polskim i na Bałkanach. Tak właśnie zaczyna się ten miesiąc. Wraz z napływem nowych sił sprzymierzonych do Polski front posuwa się do przodu. Już teraz śmiało się mówi o przejściu rzeki Bug i wkroczeniu na teren Polesia czy Wołynia. Na froncie bałkańskim z kolei alianci starają się nieco przesunąć front do przodu, ale odbywa się to z dużym trudem. Na Słowacji trwają zacięte walki o Koszyce. Spore zamieszanie wywołuje informacja prasowa, jakoby nowy rząd austriacki wyłoniony z wyborach z 3 kwietnia miał podjąć decyzję o wycofaniu się z wojny. Zaniepokojona Wielka Brytania wysyła do Wiednia ministra Edena, aby otrzymać satysfakcjonującą odpowiedź od nowego kanclerza Leopolda Figla. Generalnie sytuacja na froncie europejskim nastraja optymistycznie, gdyż z każdym dniem na front polski nadchodzą nowe posiłki alianckie co sprawia, że rosną nadzieje na zupełne wyparcie wroga, choć i nieprzyjaciel przegrupowuje swoje oddziały z terenu Bałkanów.

Komunikat BBC z 3 kwietnia:

(…)Konservative Partei, której przewodzi Leopold Figl, przywódca zwycięskiej partii w wyborach parlamentarnych w Austrii ma w swoim programie zapis o wieczystej neutralności kraju, co może stać się przyczyną wycofania tego państwa z sojuszu z aliantami. Jaka będzie więc przyszłość umowy o sojuszu? Czy Figl, zobligowany poparciem swoich rodaków, zrealizuje obietnice wyborcze o zaprzestaniu działań zbrojnych na froncie bałkańskim? Odpowiedź na to pytanie poznamy po zakończeniu nadzwyczajnej wizyty ministra Edena w Wiedniu, dokąd udał się natychmiast po ogłoszeniu wyników wyborów parlamentarnych. Utrata Austrii jako sojusznika to również utrata siedmiu dywizji, które niezmiernie przydają się na odcinku serbskim (…)

Wynik wyborów parlamentarnych w Austrii – 3.IV.1945.​

Kronika wojny morskiej: Flotylla adm. Viana wykryła w końcu sowiecki okręt podwodny w odległości 350 mil morskich na północ od Madery (6.IV.), ale starcie zakończyło się ucieczką nieprzyjaciela. Pościg trwa.

Na froncie polskim 1. Korpus Polski po ciężkich walkach zostaje zmuszony do wycofania się spod Łomży i Ostrołęki. Wróg skoncentrował na tym odcinku wiele dywizji pancernych i zmotoryzowanych, dlatego tak bardzo trudna okazała się obrona tych pozycji nad Narwią. Nie pomaga też fala bombardowań dywizji sowieckich przez Dywizjon Warszawski. Wróg musi być odrzucony siłą, nie ma innej drogi. 3 kwietnia sprzymierzeni wyzwalają Kielce (gen. Marshall), co wprawdzie wywołuje sowiecki kontratak, ale alianci radzą sobie z nim bez trudu. Przed nimi przejście Sanu i dotarcie do Bugu. Później przeprawa przez Polskie Kresy. 4 kwietnia Sowieci odbijają Łomżę, ale nie mogą się zbytnio cieszyć zwycięstwem, gdyż wkrótce alianci ponawiają atak na te nadnarwiańskie tereny. MacArthur, który od pewnego czasu cieszy się wielką estymą wśród sprzymierzonych rozwija natarcie na Lublin (5.IV.), które kończy się przełamaniem obrony wroga i zdobyciem tego miasta (7.IV.) wraz z dotarciem do rzeki Bug. 6 kwietnia siedem dywizji Bundeswehry gen. Gaedcke’go zdobywa Suwałki i szykuje się do wsparcia aliantów prących na Łomżę i Ostrołękę. Marsz. Sikorski pod którego wodzą są jednostki polskie i brytyjskie również wspiera amerykańskie natarcie na te miasta, które ponownie stają się wyzwolonymi 9 kwietnia. Jednocześnie korpusy marsz. Gorta oraz towarzysząca mu południowokoreańska dywizja piechoty rozpoczynają pochód w stronę nowych pozycji pod Lublinem i Chełmem. 11 kwietnia Sowieci przełamują linie obronne sprzymierzonych pod Suwałkami, a dwa dni później oni sami muszą dać sygnał do odwrotu po przepięknej szarży aliantów w bitwie o Bielsk Podlaski.

Przegrana bitwa nad rzeką Narew.


Atak sprzymierzonych na Lublin.


Sytuacja na froncie polskim w dniu 15 kwietnia.​

Wiedeń, 10 kwietnia;

Ze spotkania min. Edena z kanclerzem-elektem Austrii, Leopoldem Figlem.

Figl: (…)oświadczenie nie daje wam spokoju. Poprzestaliśmy na razie na takich zapewnieniach i to wam powinno wystarczyć. Nie będziemy wycofywać się z sojuszu, tym bardziej, że nasze dywizje zatrzymują Sowietów pod Belgradem.

Eden: Wasze oświadczenie, a raczej wasz program nie wydaje się zbyt ustabilizowany. Z jednej strony można było usłyszeć podczas kampanii wyborczej, że doprowadzicie do tego, by Austria ponownie stała się państwem neutralnym, a z drugiej strony wydajecie dokument, w którym stwierdzacie, że wszystko zostanie po staremu.

Figl: Panie Ministrze Eden, wiele Panu powiedziano o nas zawczasu i możliwe, że uprzedził się Pan do nas bądź wyrobił taką opinię, która uniemożliwia wszelką sensowną dyskusję. Nasi wyborcy doskonale orientują się w programie partii. Wiedzą, że opuszczenie sojuszu w tej chwili jest niemożliwe, ale gdy tylko front pójdzie dalej zaświadczam Panu, że będziemy wycofywać naszych chłopców z pierwszych linii walk.

Eden: Jeżeli sowiecka ofensywa zagrozi Wiedniowi ufam, że nie poskąpi Pan swoich dywizji sojuszowi, wszak dominacja z ich strony zagraża nie tylko najbliższym krajom, ale całemu kontynentowi.

Figl: W przypadku bezpośredniego zagrożenia naszej stolicy, do czego mam nadzieję nigdy nie dojdzie, bezwzględnie wypożyczymy wam nowe dywizje. Jednakże w obecnej sytuacji, gdy alianci są na dobrej drodze do wyparcia Sowietów z Bałkanów użyczanie wam nowych dywizji mija się z celem. Austria po tej wojnie musi powrócić do ścisłej neutralności. Nie mamy już ziem, które moglibyśmy tracić na rzecz obcych mocarstw. A i mamy nadzieję, że nie zapomnicie o nas przy tworzeniu nowego ładu w Europie po pokonaniu ZSRR. Wszak ulaliście trochę austriackiej krwi.

Eden: Niewielkie nabytki kosztem Węgier zaakcentowane w postaci przesunięcia granicy k/Jeziora Nezyderskiego to moim zdaniem maksimum tego co powinniście oczekiwać od nas. Węgry podobnie jak wy po II wojnie światowej zasługują na demokrację. Oni utracą wszelkie nabytki kosztem Rumunii czy Czechosłowacji zagwarantowane im nieważnym już dawno II arbitrażem wiedeńskim czy umową aradzką, wy tylko zyskacie.

Figl: Reasumując, powziętego programu nie zarzucamy, a będziemy stopniowo wprowadzać go w życie, licząc na waszą wyrozumiałość. Odnajdźcie się w naszej sytuacji to łatwiej będzie wam nas zrozumieć (…)

Na froncie bałkańskim przez pierwszą połowę kwietnia 1945 roku trwają zacięte walki o Zrenjanin w Wojwodinie, w których udział biorą oddziały brytyjskie, francuskie, amerykańskie, niemieckie, jugosłowiańskie i austriackie. Natarcie z 2 kwietnia zakończono zdobyciem miasta sześć dni później przez 3 alianckie dywizje, jednakże Sowieci postarali się o wyparcie sprzymierzonych z tego terenu i atak trzeba było powtarzać jeszcze raz. W dniach od 9 do 14 kwietnia miasto ponownie przechodzi z rąk do rąk, by ostatecznie impet sowiecki został powstrzymany przez siedem austriackich dywizji piechoty. Równie podobne walki toczą się o Koszyce, które poczynając od 3. a skończywszy na 13 dniu kwietnia, wykazują wielką zaciętość starań obydwu stron konfliktu o utrzymanie tego terenu. Sowieci groźnie kontratakują również pod bułgarską Wracą (13.IV.), jednak tu zostają szybko zatrzymani przez amerykańskie dywizje piechoty.

Natarcie na Zrenjanin z 2 kwietnia.


Ofensywa sprzymierzonych na Koszyce.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 15 kwietnia.

Wieści z Wolnej Polski:

-3 kwietnia: wyzwolenie Kielc przez aliantów.

-4-9 kwietnia: sowiecka okupacja Łomży i Ostrołęki.

-6 kwietnia: zdobycie Suwalszczyzny przez siły Bundeswehry.

-7 kwietnia: oswobodzenie Lublina przez wojska niemiecko-amerykańskie.

-9 kwietnia: Amerykanie wchodzą do Łomży.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 kwietnia 1945

odcinek 181

Si parva licet componere magnis...
(Jeśli się godzi porównywać rzeczy małe z wielkimi…)​

Koniec kwietnia i coraz pomyślniejsze wieści z frontu polskiego, gdzie wyzwolono całe terytorium tzw. Polski Stalinowskiej, opierającej się od Odry i Nysy Łużyckiej po Bug, ale bez Kresów, Podlasia i Suwalszczyzny. Suwałki są od pewnego czasu pod aliancką jurysdykcją, a ofensywa sprzymierzonych pomyka już w kierunku północnym, w stronę ziem litewskich oraz białoruskich, gdyż tam tkwi klucz do szybkiego pokonania wojsk sowieckich względnie okrążenia dużych sił. Luka, która utworzyła się od Kłajpedy po Bielsk Podlaski, sprawia, że alianci będą mogli bez trudu wyzwolić Litwę i prawdopodobnie szybko wkroczyć na Łotwę. Sowieci, przegrupowują siły z Bałkanów dla zatrzymania alianckiej ofensywy na północy, gdyż ewentualna utrata ziem litewsko-białoruskich mogłaby doprowadzić do nieobliczalnych skutków na całym froncie w Europie. Mimo wycofania gros sił z pogranicza rumuńsko-węgierskiego nadal stać jest ich na zatrzymywanie ataków sprzymierzonych, dla których osłabienie wroga na tym odcinku stanowi niepowtarzalną szansę na dotarcia do upragnionych wybrzeży Morza Czarnego.

Na froncie polskim zatrzymano atak aliantów na sowieckie pozycje pod Bielskiem Podlaskim (16.IV.), skupiając się bardziej na odcinku północnym, gdzie znowu pojawia się olbrzymia luka między oddziałami wroga, głównie za sprawą celnych bombardowań i eliminacji wielu sowieckich dywizji piechoty. Wyróżnić tu należy japońskie i belgijskie bombowce taktyczne i samoloty szturmowe (szczególnie w akcjach pod Białymstokiem i Grodnem). Amerykanie wespół z Francuzami i jednostkami Bundeswehry przebijają się za San w stronę Tarnobrzega i Zamościa. 17 kwietnia wielka ofensywa wiosenna jak się ją nazywa odrzuca wroga za Bug. Ze strony brytyjskiej atak wsparł marsz. Gort. W tym samym dniu osiem dywizji brytyjsko-polskich dociera pod Łomżę z okolic Warszawy, gdzie przystępuje do obrony tego terenu, zagrożonego przez sowiecki odwet z terenu Podlasia. 20 kwietnia rozpoczyna się szturm Kaliningradu przeprowadzany przez wojska amerykańskie i francuskie i wspierany przez armię marsz. Deverella i polskie oddziały z 1. Korpusu marsz. Sikorskiego. Dzień później alianci wchodzą do Zamościa, a 22.IV. z marszu próbują opanować resztę Małopolski z Przemyślem i Rzeszowem. Amerykanami i całym ugrupowaniem alianckim dowodzi gen. MacArthur. Natarcie przebiega pomyślnie i kończy się zdobyciem tego terytorium 27 kwietnia. Znacznie wcześniej, bo już 24. alianci zajmują Kaliningrad, kierując się w stronę niebronionego Alytus. Na tym odcinku frontu można zauważyć oprócz jednostek francuskich, niemieckich czy amerykańskich również włoskie i baskijskie. 28/29 kwietnia udaremniono sowiecką próbę przebicia się do Zamojszczyzny, głównie dzięki poświęceniu Niemców i Amerykanów.

Atak Amerykanów i Niemców na Zamość i Tarnobrzeg.


Ofensywa Północna – I etap: natarcie kaliningradzkie.


Bój o wyzwolenie płd. Małopolski.


Sytuacja na froncie polskim w dniu 30 kwietnia.​

Bonn, 24 kwietnia;

Spotkanie Sikorskiego z kanclerzem RFN, Blücherem.

Marsz. Sikorski: (…)sądzę, że może być Pan Kanclerz zadowolony ze sposobu przyjmowania wojsk Bundeswehry na ziemiach polskich. Sporadyczne ataki na żołnierzy niemieckich należy tłumaczyć bardziej niewiedzą niż jakąś większą niechęcią. My, Polacy umiemy się odwdzięczyć za wyzwolenie naszego kraju spod sowieckiej okupacji.

Blücher: Prezydent Raczkiewicz w rozmowie ze mną użył stwierdzenia, iż należałoby już stworzyć podwaliny pod nową polską państwowość. Jednak ja sugerując się brytyjskimi i amerykańskimi raportami zachowam jeszcze dystans do całej sprawy. Polska do Bugu jest już prawie cała wyzwolona, ale sądzę, że nie chodzi wam o powieleniu modelu stalinowskiej Polski a wyrwanie ziem wschodnich.

Marsz. Sikorski: Dokładnie, Panie Kanclerzu. Sam jestem innego zdania niż Pan Prezydent, przez którego przemawia bardziej duch niż rozsądek. Czeka nas jeszcze sporo pracy przy wypieraniu wroga z Białorusi czy Ukrainy i wkroczenia na rdzenne ziemie rosyjskie. Do tego czasu musimy zadowolić myślą, że ludności polskiej nad Wisłą i Odrą już nic nie zagraża.

Blücher: Na obradach Bundestagu nierzadko padają głosy oburzenia z powodu zaboru Pomorza Zachodniego i całego Śląska przez Polaków. Mogę was zrozumieć, ale stopniowo i u mnie bierze górę dziwne zastanowienie. Skoro walczycie o odbudowanie swojego kraju w granicach sprzed 1939 roku to po co wam Śląsk i Pomorze Zachodnie?

Marsz. Sikorski: Nabytki na Zachodzie, które to PRL-owska nomenklatura przechrzciła mianem Ziem Odzyskanych stanowią naszą rekompensatę za poniesione straty ludzkie i materialne podczas II wojny światowej. RFN nie przyjął ustaleń konferencji kristiansztadzkiej w sprawie granic Polski i Czechosłowacji – stąd te rozbieżności.

Blücher: Nie przyjęliśmy ich dlatego ponieważ wydawały nam się i wydają głęboko niesprawiedliwe. Teraz gdy realne stało się przyłączenie Brandenburgii, Meklemburgii, Górnej Saksonii, Turyngii i Łużyc – pytamy: a co z resztą? Czy wiecznie mamy płacić za błędy III Rzeszy?

Marsz. Sikorski: Panie Kanclerzu, zostawmy tą sprawę przyszłej konferencji regulującej sprawy narodowościowe i kwestie dotyczące granic. Jedno jest pewne, że na Ziemiach Zachodnich wprowadzony będzie jako drugi język urzędowy niemiecki, dla wszystkich Niemców, którzy zostali i którzy przybędą na powrót. Tylko w ten sposób będziemy mogli uchronić się od nienawiści wypływającej z uprzedzeń czy rozwijanych od stuleci antagonizmów. To i wiele innych ułatwień i udogodnień dla ludności niemieckiej powinno raz na zawsze zamknąć usta tym wszystkim, którzy ponownie chcą wykopać przepaść między naszymi narodami (…)

Na froncie bałkańskim alianci utrzymują Koszyce mimo huraganowego ostrzału wrogich jednostek z terenu Rusi Zakarpackiej. Dzieje się tak w dniach od 16 do 19 kwietnia, po czym kolejny atak nieprzyjaciela zmusza wojska francusko-amerykańskie do wycofania się w stronę Bratysławy i Bańskiej Bystrzycy. Sowieci zachęceni tym sukcesem próbują przejąć kontrolę nad utraconym Miszkolcem (17.IV.), ale tym razem twardy opór jugosłowiańskich dywizji przynosi im ostateczne zaprzestanie ataków w tym kierunku. To co nie udaje się na Węgrzech, powodzi się w Serbii, gdzie sowiecko-rumuńskie dywizje wypierają Austriaków z pozycji pod Zrenjaninem (18.IV.). Kontratak nieprzyjaciela powstrzymują jednak oddziały Bundeswehry, dzięki czemu zapobiega się po raz kolejny zagrożeniu Belgradu. Brytyjczycy pod wodzą marsz. Connora i Casselsa próbują dwukrotnie atakować przeciwnika już na terytorium rumuńskim, 20 kwietnia pod Timisoarą, a 24. pod Krajową. Oba ataki mogą mieć jedynie charakter rozpoznawczy, gdyż nie przebito się przez wrogie pozycje obronne. 22 kwietnia Sowieci wchodzą do Koszyc i z miejsca zostają zaatakowani przez oddziały alianckie, które atakując z Karpat i zach. Słowacji. Alianci zostają też jednocześnie wyparci po raz kolejny z Miszkolca, ale jeszcze raz się okazuje jak niezawodne są jednostki Bundeswehry, które zatrzymują nieprzyjacielskie natarcie (27.IV.).

Wyparcie wojsk austriackich ze Zrenjanina.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 30 kwietnia.​

Kronika wojny morskiej: wskutek uszkodzeń dokonanych przez armadę adm. Viana, sowiecki okręt podwodny „SZCZ-46” ulega samozatopieniu 16 kwietnia nieopodal Wysp Azorskich na Atlantyku.

Tajny raport rakietowy: rozpoczęto badania nad technologią budowy rakiet balistycznych (19.IV.).

Raport badań nad bronią atomową na dzień 30.IV.1944: prace nad projektem „Produkcja reaktora atomowego” zostały zakończone 19 kwietnia. Można powiększyć rozmiar reaktora atomowego do V fazy stadium rozwoju. Będzie można też zwiększyć możliwości energetyczne kraju o blisko 50%. Aktualnie pracujemy nad powiększeniem do III fazy i nastąpi to w czerwcu br.

Sytuacja międzynarodowa w kwietniu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – wojskom Czanga wyraźnie się nie śpieszy ze zdobyciem Urumczi, mimo nadejścia wiosny. Może trwają już rokowania delimitacyjne? Albo koncentracja wojsk chińskich pod Tangszan w płn. części kraju jest przyczynkiem do nowej wojny, tym razem z ZSRR?

-wojna tybetańsko-chińska – Tybetańczycy powstrzymali chiński atak na Kamdo i przez pewien okres czasu do chwili nadejścia większej ilości wrogich dywizji mogą spać spokojnie. Aktualnie trwa reorganizacja sił.

Wieści z Wolnej Polski:

-21 kwietnia: wyzwolenie Zamościa i Tarnobrzega przez wojska francuskie, amerykańskie i niemieckie.

-27 kwietnia: alianci wyzwalają ostatnie miejscowości w Małopolsce, oswobodzenie Przemyśla, Rzeszowa, Krosna czy Tarnowa to przykłady wspaniałych zwycięstw oręża sprzymierzonych.

-30 kwietnia: do Warszawy przybywa Prezydent Polski na Emigracji, Władysław Raczkiewicz.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 maja 1945

odcinek 182

Long live Poland!
(Niech żyje Polska!)​

Front na północy rozszerza się coraz bardziej. Alianci bez trudu wyzwalają Podlasie oraz wchodzą na ziemie litewskie. Sowieci trzymają tam niewielkie siły, co sprawia, że już niedługo będzie można mówić o wyzwoleniu nie tylko Litwy czy Polesia, ale również Łotwy i Estonii. Także na Bałkanach wojska nieprzyjaciela wypierane są już z ziem węgierskich, choć walki o kontrolę nad Debreczynem stale się przeciągają i miasto jest zajmowane przez różne oddziały. 3 maja 1945 roku definitywnie skończyła się niewola narodu polskiego. W ten symboliczny dzień prezydent Raczkiewicz ogłosił powstanie Rzeczypospolitej Polskiej, która obejmuje Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, Wielkopolskę, Śląsk, Małopolskę i Mazowsze. Nie są to oczywiście ostateczne granice państwa polskiego, gdyż w skład kraju ma jeszcze wejść Podlasie oraz Kresy. Status Kaliningradu (Królewca) będzie omawiany na osobnej konferencji międzynarodowej już po zakończeniu działań zbrojnych. Jugosławia przekazała już większość ziem morawskich i słowackich pod jurysdykcję rządu RFN, który wkrótce zamierza odrestaurować byt niepodległej Czechosłowacji. Do wyzwolenia pozostają jeszcze Węgry, a data dokonania przywrócenia suwerenności zostanie rozstrzygnięta po uregulowaniu sytuacji w Debreczynie.

Brytyjscy uczeni zakończyli w maju prace nad dwoma wielkimi projektami dotyczącymi rozwoju i modernizacji armii (powojenna dywizja piechoty wz. 1945) oraz elektroniki (zaawansowane komputery elektroniczne). Szczególnie ten drugi projekt może przyczynić się do poprawy szybkości badań nad tajną bronią. Aktualnie priorytetowymi kierunkami badań są przedsięwzięcia dotyczące budowy rakiet balistycznych, nowoczesnych zakładów produkcji oleju syntetycznego i zaawansowanej produkcji rolniczej.​

Warszawa, 3 maja – Święto Konstytucji;

Plac Zamkowy.

Z przemówienia Prezydenta RP, Władysława Raczkiewicza.

(…)nie zakończona. Ta walka o przywrócenie Odrodzonej Rzeczpospolitej Polskiej należnych jej terenów, zdradziecko odebranych haniebnych traktatem sowiecko-niemieckim z sierpnia 1939 roku nie zakończy się dopóty, dopóki w granicach naszej Ojczyzny nie znajdzie się Lwów, Brześć, Białystok, Wilno oraz Pińsk. Żołnierz polski wykazał podczas zmagań wojennych okresu lat 1939-1945 wielką odwagę i poświęcenie. Od wyżyn Etiopii poprzez kampanię francuską, desant w Italii, powrót do Francji, wyzwolenie Belgii i Holandii oraz wkroczenie do Niemiec. Nie uląkł się trudnej, dalekiej i niebezpiecznej wyprawy aby pomóc wojskom chińskim czy narodom Indochin w wyzwoleniu od Japonii. Co więcej brał udział w wyzwalaniu Płw. Koreańskiego. Udowodnił całemu światu, że jest w stanie walczyć wszędzie, w każdych warunkach w sytuacjach ekstremalnych i wysoce niebezpiecznych. Spójrzcie ilu zginęło! Jak wiele krzyży można odnaleźć na tych trzech kontynentach! Ile rodzin potraciło swoich bliskich w działaniach wojennych! Prawdziwi synowie naszej Ojczyzny oddali życie za nią, ku jej chwale by ona żyła nie tylko w naszych sercach, ale odrodziła się również na mapie Europy! W istocie tak się stało, nie zginęła i nie zginie póki my żyjemy! (…)

3 maja 1945 roku odrodziła się niepodległa Rzeczpospolita Polska. Funkcję głowy państwa sprawuje nadal Władysław Raczkiewicz. Premierem wybrany został po rezygnacji marszałka Władysława Sikorskiego – Stanisław Mikołajczyk. Ministrem spraw zagranicznych został Tadeusz Romer, a ministrem zbrojeń i gospodarki Ludwik Rajchmann. Ministrem spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa państwa zostaje Marian Rudziński. Szefem wywiadu płk Feliks Konieczny. Szefem sztabu wybrano gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, dowódcy okupacyjnej Służby Zwycięstwa Polski. Dowódcami tworzącej się marynarki i sił powietrznych zostali generałowie Leon Chajn i Stanisław Pawluc. Dowódcą sił lądowych będzie gen. Władysław Anders.​

Siedlce, 5 maja;

Rozmowa telefoniczna między Sikorskim a Andersem.

Gen. Anders: (…)byłem zupełnie zaskoczony, a już najmniej spodziewałem się Twojej rezygnacji. Co Cię skłoniło do takiego kroku?

Marsz. Sikorski: Jako, że tworzy się niepodległa Rzeczpospolita, musiałem mieć na względzie fakt, że i władza wojskowa musi ustąpić miejsca cywilnej. W przypadku mojej śmierci na polu bitwy, fotel premiera mógłby być przez pewien czas opróżniony co przyczyniło by się do destabilizacji kraju. Mikołajczyk w pełni nadaje się na pierwszego premiera w niepodległej Rzeczpospolitej.

Gen. Anders: W takim razie myślę, że znajdą dla Ciebie miejsce w rządzie po zakończeniu walk z Sowietami.

Marsz. Sikorski: Do zakończenia walk upłynie jeszcze wiele czasu i wszystko się może zdarzyć. Tym bardziej nie chciałem narażać kraju na niepotrzebny chaos. Jeśli szczęśliwie dotrwam do końca, wówczas z pewnością zainteresuje się rządzeniem. Na razie pochłania mnie walka o wyzwolenie Kresów (…)

Na froncie dalekowschodnim o mały włos nie doszło do przerwania frontu pod Jinxi (1-2.V.). Na całe szczęście oddziały marsz. Wavella poradziły sobie z przeważającymi siłami wroga i zdołały powstrzymać jego natarcie, grożące odcięciem 64 japońskich dywizji pod Tangszan.

Odparcie Sowietów pod Jinxi.​

Kronika wojny morskiej: Sowieckie łodzie podwodne bądź niszczyciele znów w akcji. Odebrano meldunek o kłopotach konwoju GH-4893, który zmierzał z Bahamów do Plymouth i utracił jeden ze statków transportowych w odległości 380 mil morskich od zachodnich wybrzeży Irlandii. W rejon przewidywanego bytowania wrogich jednostek udał się zespół okrętów podwodnych adm. Viana.

Na froncie bałkańskim i na Słowacji alianci wykorzystują osłabienie wroga raz po raz atakując w stronę Debreczyna i Koszyc. 2 maja niemieckie dywizje gen. Hermanna doprowadzają do wyparcia dywizji marsz. Rokossowskiego w kierunku Siedmiogrodu. Niemalże równocześnie, bo 3 maja następuje koncentryczny atak jednostek alianckich na słowackie Koszyce, skąd wyparte zostają następne dywizje nieprzyjaciela. 4. – Koszyce, a szóstego maja Debreczyn są już wolne od Sowietów, jednakże dopiero wtedy wróg odzyskuje wigor i impet, doprowadzając do gwałtownych kontrataków, które kończą się wyparciem wojsk alianckich (z krótką przerwą między 9 a 13 maja, gdy Debreczyn był ponownie pod kontrolą sprzymierzonych). Wojska brytyjskie marsz. Connora i Casselsa próbowały w międzyczasie szturmować pozycje rumuńskie pod Timisoarą, ale pierwsze ataki się nie powiodły. Udało się za to Sowietom wyprzeć wojska jugosłowiańskie z pozycji pod Górną Dżumają w Bułgarii (12.V.).

Atak sprzymierzonych na Debreczyn.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 15 maja.​

Na froncie polskim już na początku maja oddziały francusko-niemiecko-amerykańskie (feldm. Hansen) przy wsparciu wojsk brytyjsko-polskich wypierają wroga z pozycji pod Bielskiem Podlaskim. 3 maja zostaje wyzwolony Białystok (oddziały greckie pod dowództwem marsz. Metaxasa), a cały czas także trwają manewry aliantów na ziemiach litewskich od Olity (Alytus) po Kowno (Kaunas). Deverell wspiera atak na Kłajpedę (14.V.) po uprzednim dotarciu na linię Niemna, a znacznie wcześniej alianci zdobywają Grodno (6.V. – amerykański korpus piechoty), a belgijski korpus kawalerii dociera do Bielska Podlaskiego 7 maja. Sowiecki kontratak pod tą miejscowością zostaje zatrzymany dwa dni później. Siódmego maja zostają wyzwolone również Szawle (Siaulai) i Olita (niemieckie dywizje piechoty gen. von der Groebena i Amerykanie). 10 maja do Słonima wchodzą jednostki sprzymierzonych, a na południu Polski rozwija się atak aliancki na Ruś Zakarpacką w kierunku Preszowa i Użhorodu. Dzień później Amerykanie wchodzą do Kowna, kierując się na Wilno. Sowieci nie zaprzestali oczywiście wściekle kontratakować, ale udało się zatrzymać ich ofensywy pod Słonimem 12 maja. W nocy z 12/13 maja dochodzi do ataku sprzymierzonych na pozycje sowieckie w Brześciu n/Bugiem. Wróg po parogodzinnej obronie zostaje zmuszony do wycofania się w kierunku Wołynia. Natomiast wojska amerykańskie po rozbiciu sowieckiego oporu pod Kłajpedą przeprowadzają ofensywę w kierunku łotewskiego Jekapils (14.V.).

Walki o Podlasie.


Sytuacja na froncie polskim w dniu 15 maja.​

Wieści z Wolnej Polski:

-maj: wskutek konfliktu Raczkiewicz-Sikorski, ten ostatni rezygnuje z funkcji premiera na rzecz Mikołajczyka. Ustępuje też już bez żadnych pobudek ze stanowiska Naczelnego Wodza na rzecz gen. Władysława Andersa, który o zaistniałym fakcie dowiaduje się podczas pobytu w Warszawie u Prezydenta Raczkiewicza. Tłem do konfliktu była sprawa utworzenia państwa polskiego. Sikorski uważał, że należy się z tym wstrzymać do czasu wyzwolenia Kresów, Raczkiewicz twierdził natomiast, że niepodległość Polski walczącej od 1.IX.1939 czyli najdłużej z wszystkich aliantów nie może być ciągle odwlekana w nieskończoność.

-3 maja: Odrodzenie Rzeczypospolitej Polskiej w 154. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 maja 1945

odcinek 183

The spirit of freedom
(Duch wolności)​

Utworzenie niepodległej Polski w niczym nie zatrzymało alianckiej ofensywy na froncie wschodnim. Sprzymierzeni poczynają wyzwalać już coraz więcej ziem polskich Kresów, z takimi miastami jak Lwów czy Wilno. Wojska sowieckie najbardziej bronią dostępu do Brześcia n/Bugiem. Na północy alianci doprowadzają do zupełnego przerwania linii obronnych przeciwnika, likwidują kilka czy nawet kilkanaście dywizji sowieckich, wyzwalając ziemie Litwy i południową część Łotwy. Trwają walki o Rygę. Na południu usilne próby wyjścia poza ziemie węgierskie i serbskie kończą się połowicznymi sukcesami aliantów. Utworzenie niepodległej Republiki Czechosłowackiej i Republiki Węgier sprawia, że III wojna światowa staje się już w pełni konfliktem o wyzwolenie Europy Środkowo-Wschodniej. Japończycy dokonują kolejnego desantu na Dalekim Wschodzie, tym razem pod Chabarowskiem. Sowieci mając liczne siły w tamtym rejonie są skutecznie blokowani przez Brytyjczyków w Mandżurii i na pograniczu koreańskim. Wojska sowieckie sprawiają wrażenie zupełnie zagubionych czy wręcz przytłoczonych aliancką ofensywą w krajach nadbałtyckich czy na Wołyniu, realnie zagrożenie stwarzają jedynie kontratakami w Rumunii i na Węgrzech.

Sytuacja na froncie europejskim na dzień 31.V.1945.​

Na froncie bałkańskim sprzymierzeni na chwilę zatrzymują sowieckie natarcie na Górną Dżumaję kilkoma francusko-greckimi dywizjami piechoty, by niedługo potem (18.V.) przejść do odwrotu z zajmowanych pozycji. 18 maja alianci po raz wtóry zajmują Debreczyn, co przesądza o ogłoszeniu aktu niepodległości Republiki Węgierskiej, której to prezydentem zostaje Zoltan Tildy. Nowe Węgry są jednak krajem na wpół demokratycznym. Tildy pełni również obowiązki premiera rządu. Sowieci starają się odbić Debreczyn, stąd zaraz po zdobyciu go przez aliantów rozpoczynają atak na miasto (20.V.). Wojska brytyjskie pod wodzą marsz. Casselsa i Connora próbują z kolei zaatakować wroga już na ziemiach rumuńskich pod Timisoarą. Wypierają wojska Rokossowskiego (21.V.) i zdobywają miasto (23.V.), jednakże wróg nie zamierza tak łatwo zrezygnować z tego terenu. Czując liczebną przewagę stara się odzyskać miasto, co też czyni 28 maja. Alianci operujący z frontu w Małopolsce na krótko zdobywają Użhorod na Rusi Zakarpackiej (25.V.), ale zaraz spotykają się z sowieckim kontratakiem. Nawiasem mówiąc, terytorium Rusi podlegające niemieckiej jurysdykcji stanie się przedmiotem konferencji międzynarodowej po zakończeniu wojny jako, że pretensje do tego obszaru zgłaszają Węgry i Czechosłowacja. Inne jednostki będące już na Wołyniu pod Stryjem starają się wyprzeć wroga z rumuńskich Jass. Atak ten zostaje powtórzony dwa razy i jeśli się powiedzie, oznaczać to nawet może odcięcie wojsk sowieckich znajdujących się w Bułgarii, Rumunii i zach. Tracji, choć do spełnienia tego warunku konieczne by było dotarcie do wybrzeży Morza Czarnego. 27 maja Debreczyn dostaje się ponownie pod kontrolę aliancką.

Narodziny Republiki Węgierskiej (18.V.1945).


Rząd Republiki Czechosłowackiej – powrót Eduarda Benesza, triumfalnie witanego w Pradze (31.V.1945).


Ofensywa brytyjsko-austriacka na Timisoarę.​

Kronika wojny morskiej: sowiecki okręt podwodny torpeduje jeden ze statków transportowych konwoju Plymouth-Gibraltar (17.V.). Flota adm. Viana wciąż szuka nieprzyjacielskiej jednostki podwodnej.

Front dalekowschodni: desant japoński pod Chabarowskiem (27.V.) w liczbie czterech dywizji to ryzykowny manewr, ale w miarę nadsyłania nowych jednostek na linię frontu, może to zamknąć drogę powrotu Sowietom zgromadzonym pod Władywostokiem, co z kolei mogą wykorzystać Brytyjczycy w płn. części Korei i płd-wsch. Mandżurii.​

Front polski, a właściwie już wschodni i bałtycki to nieprzerwane zmiany na korzyść aliantów z lekkimi kontratakami przeciwnika. Francja przejęła kontrolę nad poczynaniami sprzymierzonych po utworzeniu Polski, choć Polacy zyskali możliwość przejmowania od razu kontroli nad płd. częścią Kresów z Lwowem i Stanisławowem na czele. 16 maja natarcie na Brześć, a dzień później na Stryj świadczy o zmianie jakości wojny na froncie wschodnim. Sowieci zupełnie nie kontrolują swoich poczynań z racji kłopotów z zaopatrzeniem i używania przestarzałego sprzętu. Amerykanie wysadzają w Królewcu około dwudziestu dywizji piechoty z przeznaczeniem do działań na froncie bałtyckim bądź na ziemiach białoruskich. 17 maja francuski korpus piechoty wyzwala Kłajpedę i czeka na brytyjską armię marsz. Deverella, która dotarłszy do tego miasta 23 maja rozpoczyna operację likwidacji czterech sowieckich dywizji pod Mazirbe w płd-zach. Łotwie. Wcześniej alianci zajęli miasto Jełgawa (19 maj – niemiecki korpus piechoty gen. Erxlebena). 18 maja wojska sprzymierzonych docierają do Brześcia n/Bugiem, ale szybkim sowieckim kontratakiem zostają odepchnięte z powrotem na teren Podlasia. Stryj zostaje zajęty 19.V, a z marszu alianci próbują zdobyć rumuńskie Jassy, jednak atak kończy się jedynie wyparciem nieprzyjaciela z tamtego terytorium. 20 maja sprzymierzeni rozpoczynają atak na łotewskie Jekapils z realną możliwością późniejszego szturmu Rygi w razie powodzenia ataku. W tym samym dniu oddziały francusko-amerykańskie rozpoczynają bitwę o Lwów. Dwa dni później Sowieci ogromną ilością dywizji wchodzą do Brześcia. W tym akcie desperacji zapominają, że już niebawem będą mogli być z łatwością otoczeni i wyeliminowani (ataki alianckie pod Baranowiczami i ofensywa lwowska). 22 maj przynosi wyzwolenie Lwowa i przekazanie jego pod polską kontrolę. Dzień później zostają oswobodzone Baranowicze (Francuzi). 1 Korpus Polski marsz. Sikorskiego kieruje się do Grodna, a stamtąd na Wilno, natomiast wojska brytyjskie marsz. Gorta i czołgi Maczka pozostają na linii Bugu pod Bielskiem Podl. i Chełmem. Już 24 maja sprzymierzeni przystępują do natarcia w stronę Kowla i Łucka. Owładnięty paniką nieprzyjaciel praktycznie nie stawia oporu. Sukcesem Sowietów staje się jedynie odzyskanie Baranowiczów (24.V.). Francuska piechota wyzwala Lidę (25.V.) i Wilno (26.V.). Mazirbe a z nim cała południowa Łotwa staje się wolna dzień później. Sowieci przegrywają wielką bitwę o odzyskanie Stryja i zapobieżenie alianckim atakom w stronę rumuńskich Jassów. Końcowymi akordami walk w maju jest zdobycie Jekapils (27/28.V.), sowiecki kontratak na Lidę z 28 maja oraz zdobycie Kowla przez aliantów (31.V.). Aktualnie trwa bitwa o Rygę.

Bitwa o Brześć.


Walki o Stryj – 17.V.1945.​

Warszawa, 28 maja;

Belweder. Strzęp rozmowy między prezydentem a premierem.

Raczkiewicz: (…)musimy walczyć o polskość Wilna! Jestem pełny najgorszych przeczuć odnośnie jego przyszłej przynależności narodowej. Nasze wojska nie zdążyły tam dotrzeć przed naszymi sojusznikami, zatem od dobrej woli Wielkiej Brytanii będzie zależał jego przyszły status. Chciałbym, by Pan Premier poruszył tą kwestię na spotkaniu z Edenem. Nie chcę tłumaczyć się później rodakom z faktu utraty Wileńszczyzny

Mikołajczyk: Jestem tego samego zdania, to alianci zachodni wypromowali przecież w 1920 roku tzw. Linię Curzona, choć teraz się z tego wycofują, wspaniałomyślnie ofiarowując Lwów i inne miasta Wołynia. Mogę być tych samych przeczuć, jeśli chodzi o los Wileńszczyzny, choć gdybyśmy nawet przegrali powinniśmy otrzymać odpowiednią rekompensatę terytorialną.

Raczkiewicz: Proszę tak nie mówić, nie mówmy o rekompensatach, gdy Wilno jest wciąż w grze (…)

Sytuacja międzynarodowa w maju 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – aktualnie działania wojenne ograniczają się jedynie do demonstracji siły i trudno powiedzieć o realnych szansach na zakończeniu obydwu konfliktów zbrojnych jeszcze w tym roku.

-prezydentem Szwajcarii zostaje Eduard von Steiger, przedstawiciel niemieckojęzycznej ludności kraju (10.V.).


-wojskowy zamach stanu w Salwadorze przeprowadzony przez gen. Salvadora Castaniedę Castro (16.V.) jest odpowiedzią na zagrożenie lewicową dyktaturą w sąsiedniej Gwatemali, której szpiedzy w ostatnim czasie zaczęli przenikać na terytorium tego kraju.

Wieści z Wolnej Polski:

-koniec maja: potencjał przemysłowy kraju: 68/48.


-aktualnie prace prowadzone są nad projektami: zaawansowana dywizja piechoty (Fabryka broni w Radomiu), ulepszona wytwórnia paliwa syntetycznego (Polskie Zakłady Lotnicze) oraz podstawowa dywizja górska (Fabryka Starachowice).​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 czerwca 1945

odcinek 184

Complication
(Komplikacja)​

Sowieci otrząsnęli się nieco z tego wojennego letargu i odbili wszystkie miasta na Wołyniu, choć nie oznacza to, że generalnie przeszli do jakieś większej ofensywy. Wprost przeciwnie, wspomniane sukcesy to tylko kropla w całym ciągu alianckich triumfów na froncie europejskim. Zdobycie i utrzymanie Rygi, wyzwolenie całej Wileńszczyzny, próby wejścia na teren sowieckiej części Białorusi to główne sukcesy alianckie w pierwszej połowie czerwca. Do tego trzeba dodać też utrzymanie Debreczyna oraz operacje sił sprzymierzonych już na terytorium rumuńskim. Można założyć stwierdzenie, że za kilka tygodni istnieje szansa na pełne wyzwolenie Rumunii a wraz z nią Bułgarii. Gdyby udało się to jeszcze w tym roku, dodawszy pełny rozwój frontu wschodniego to można by było wynegocjować zawieszenie broni z Sowietami. Na razie jednak jednych i drugich pasjonuje walka. Na Dalekim Wschodzie Japończycy utrzymali przyczółek pod Chabarowskiem, najwyraźniej Sowietom brakuje już inwencji do przeprowadzania śmiałych ataków na tych terenach. Braki w zaopatrzeniu zaczynają robić swoje, oni po prostu zatarli własny przemysł.

Na froncie dalekowschodnim pod Jinxi w Mandżurii udało się uzupełnić siły obrońców jedenastoma dywizjami piechoty marsz. Alexandra, które dotarły w rejon zagrożonego odcinka 18 czerwca.

Londyn, 11 czerwca;

Wizyta premiera Mikołajczyka u min. spr. zagr. Edena.

Mikołajczyk: (…)nie sądzę, żeby Wielka Brytania miałaby postąpić inaczej. Żołnierz polski nie szczędził wam krwi i wszędzie tam gdzie walczyliście wy, walczył i on. Powołam się tylko na słynny także i u was Dywizjon Warszawski.

Eden: Pan musi zrozumieć, że czasy jakie nastaną po zakończeniu działań wojennych z ZSRR muszą być erą długiego pokoju, my i tak mamy problemy z ułożeniem sobie stosunków z państwami neutralnymi. Stany Zjednoczone bezskutecznie próbują zrzucić winę za wywołanie wojny na Sowietów. Tworzenie od nowa konfliktów z sąsiadami na przykładzie nieuregulowanej sytuacji Wilna to jak wkładanie kija w mrowisko. Wybaczy Pan, ale stanowisko Wielkiej Brytanii będzie opierało się na rekompensatach dla Polski i szerokich uprawnieniach dla ludności polskiej i litewskiej po obydwu stronach okręgu wileńskiego.

Mikołajczyk: Na czym miałyby polegać te rekompensaty, czy będą one miały charakter zdobyczy terytorialnych czy opierać się będą raczej na aspekcie finansowym?

Eden: Możemy rozwiązać korzystnie status płn. części dawnych Prus Wschodnich na waszą korzyść.

Mikołajczyk: Panie Ministrze Eden, nie chciałbym być posądzanym o kupczenie polskimi ziemiami, dlatego powiem Panu, że odczuwam głęboki niesmak, że proponujecie nam wymianę Wilna za Królewiec.

Eden: Panie Premierze, wraca Pan z Downing Street. Przekonał się Pan teraz, że Wielka Brytania mówi w tej sprawie jednym głosem. Myślę, że i Stany Zjednoczone chcą mieć trochę spokoju po wojnie niźli ciągle interweniować w waszych sprawach. Chcemy wyzwolić kraje nadbałtyckie w ich granicach narodowych, by pokazać całemu światu o co tak naprawdę chodziło w tej wojnie. Nie o jakiś neokolonialistyczne zapędy, ale o triumf prawdy nad bezbożnym komunizmem!

Mikołajczyk: Fakt, że zamierzacie przekazać Wilno Litwie wywoła u nas negatywne nastawienie społeczeństwa. Pamiętajcie, że sporo żołnierzy, którzy walczyli pod waszymi rozkazami pochodzi z tamtych okolic. Jak im teraz wytłumaczycie te wasze poczucie sprawiedliwości. Zniknie im wnet wszelki sens walki, skoro ich domy będą za granicą.

Eden: Czy wszyscy Polacy są tacy sami? Potraficie tylko narzekać. Macie przykazane utrzymanie nowych ziem na zachodzie, będziecie mieli większość terytoriów tzw. Kresów Wschodnich plus rekompensatę. Niewiem dlaczego tak się dzieje, że inne narody mogą się dogadać z innymi vide przykład Czechosłowacji i Węgier, która dogadała się w sprawie statusu Rusi Zakarpackiej, wy natomiast macie wieczny żal o nie przyznanie wam czegoś do czego macie niewątpliwe prawa, ale musicie w końcu zrozumieć, że i tak zyskujecie na tej wojnie.

Mikołajczyk: Myślę, że gdy już powstanie niepodległa Republika Litewska, będzie nam się lepiej dogadywało, niż z niektórymi sojusznikami (…)

Dyplomacji amerykańskiej nie udało się przekonać światowej opinii publicznej o wyłącznej odpowiedzialności ZSRR za wybuch III wojny światowej (10.VI.).​

Na froncie bałkańskim odepchnięte dywizje austriackie z pozycji pod Timisoarą i po dotarciu do Zrenjanina rozpoczyna ponowny atak na te rumuńskie miasto, który kończy się ponownym wyparciem nieprzyjaciela. Francuskie i jugosłowiańskie oddziały powstrzymują sowieckie natarcie pod Debreczynem (3.VI.) i przy udziale Amerykanów (gen. Patton) ponawiają atak na Arad, który po dwóch dniach walk kończy się zwycięstwem aliantów. 6 czerwca francuski korpus piechoty wyzwala główne miasto Rusi Zakarpackiej – Użhorod. Cztery dni później węgiersko-czechosłowacki spór o te terytorium zostaje zakończony polubownie. Ruś Zakarpacka powróci do Czechosłowacji jednak z szeroką autonomią dla ludności węgierskiej na tym terenie. Odcinkiem na którym Sowieci przeszli do małej ofensywy jest pogranicze bułgarsko-jugosłowiańskie, gdzie zajmują ostatecznie Górną Dżumaję (14.VI.), choć walki o te miasto trwają dalej. Do Użhorodu 11 czerwca przybywa kilka jugosłowiańskich dywizji piechoty, które odpierają atak sowieckich armii z terenu Rumuńskich Karpat. W tym samym dniu alianci zdobywają Arad, a 4 dni później przypuszczają udany atak na Satu Mare.

Obrona Debreczyna – 3.VI.1945.


Kluczowy odcinek frontu bałkańskiego na dzień 15 czerwca.​

Na froncie wschodnim wciąż trwają walki o Rygę i trwają z przerwami aż do 5 czerwca, kiedy to wojska sowieckie zostają odrzucone aż do Estonii. Dochodzi też w końcu do generalnego szturmu alianckiego (marsz. Maczek) na Brześć n/Bugiem, którego twarda nieprzyjacielska obrona załamuje się w obliczu impetu uderzenia. 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego kieruje się w stronę Baranowicz, aby wspomóc sprzymierzonych w uderzeniu na serce Polesia – Pińsk. Sowieci tymczasem odzyskują nieco wiary i skutecznie kontratakując, wypierają wojska francuskie z Kowla (2.VI.) oraz z pozycji pod Stryjem (3/4.VI.). Baranowicze i Świeciany wpadają w ręce alianckie już 6 czerwca, przy czym obydwa miasta są natychmiast atakowane przez Sowietów. Oddziały marsz. Gorta wraz z południowokoreańskim korpusem piechoty próbują również pośpieszyć w kierunku Brześcia, ale zatrzymują się w Lublinie, gdy rozsypuje się aliancka obrona Kowla. Trzeba dodać, że amerykańskie bombowce dokonują nalotów daleko za linią frontu bo już pod Kijowem i Leningradem. Kowel wraca pod sowiecką kontrolę 8 czerwca, a Lwów ze Stryjem pięć dni później. Aliantów czeka teraz gruntowna reorganizacja posiadanych jednostek lub wyjście z impasu poprzez wyparcie wroga od strony uderzenia z północy. Ryga zostaje wyzwolona 11 czerwca, a jednocześnie kilka amerykańskich dywizje desantuje się na plażach Zatoki Ryskiej. 13 czerwca do stolicy Łotwy wchodzi korpus marsz. Deverella z zamiarem kontynuowania ofensywy w kierunku Tallinna. Dzień wcześniej niemiecki korpus piechoty wyzwala Mołodeczno, natomiast jedna z francuskich dywizji przejściowo zajmuje Bobrujsk. Sowiecki atak na Słonim z 13 czerwca dostaje przeciwdziałanie w postaci alianckiej ofensywy na Pińsk z kierunku Brześcia i Baranowiczów. Zwycięstwo oznacza rychłe wyzwolenie całego Polesia.

Atak oddziałów sprzymierzonych pod dowództwem marsz. Maczka na Brześć n/Bugiem.


Szturm Rygi – 4/5.VI.1945.


Ofensywa na Polesiu.


Sytuacja na froncie wschodnim (odcinek bałtycki i kresowy).

Wieści z Wolnej Polski:

-czerwiec: potencjał przemysłowy Polski: 70/48.

-9-12 czerwca: oficjalna wizyta premiera Stanisława Mikołajczyka w Wielkiej Brytanii, rozmowy z Churchillem, Edenem i marsz. Dowdingiem.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 czerwca 1945

odcinek 185

The undecided dispute
(Nierozstrzygnięty spór)​

Alianci nie posuwają się już tak daleko do przodu jak to było w poprzednich miesiącach. Wróg zmobilizował poważne siły, które teraz zagrażają linii frontu w Polsce, a co więcej dokonał nawet wyłomu pod Zamościem. Alianci jednak na pewno nie pozwolą na rozszerzenie wrogiej ofensywy i nieprzyjaciel nie ma co marzyc o postępach na froncie polskim. Wyzwolono już wszystkie ziemie łotewskie, teraz rozwijany jest atak na południową Estonię. Na Bałkanach udanie powstrzymywane są wszelkie sowieckie natarcie w stronę Węgier i Belgradu, przy czym do alianckich zdobyczy na tym odcinku można zaliczyć utrzymanie Satu Mare i krótkotrwałe zajęcie Sybina. Na Dalekim Wschodzie Japończycy nie powiększyli swojego przyczółka pod Chabarowskiem, Koreańczycy zaś nadesłali kolejną dywizję piechoty pod brytyjskie dowództwo. Aktualnie trwają zażarte walki o kontrolę nad Bobrujskiem, Pińskiem oraz ofensywa sprzymierzonych w płd. Estonii z perspektywą wyjścia na linię Psków-Jezioro Pejpus.

Na froncie bałkańskim na początku drugiej połowy czerwca trwają zacięte walki pod Satu Mare, które kończą się zdecydowanym zwycięstwem sprzymierzonych. Równocześnie z tą bitwą, trwa walka o utrzymanie Użhorodu i Preszowa na Rusi Zakarpackiej, ale tu sytuacja trudniejsza bo wróg atakuje dużą ilością dywizji z Mołdawii i Karpat. 17 czerwca wojska francusko-amerykańskie wspierane przez dywizje austriackie atakują pozycje sowiecko-rumuńskie pod Sybirem i odnoszą sukces, gdyż wróg wycofuje się w głąb terytorium Siedmiogrodu. Na południu Bułgarii trwają walki o Górną Dżumaję i kończą się one ponownym opanowaniem tego terenu przez wojska sprzymierzone 24 czerwca. Zacięte boje o Satu Mare przynoszą skutek w postaci zdobycia i utrzymania tego miasta przez wojska jugosłowiańskie (23.VI.). Sybin zostaje wyzwolony dzień później, jednak tu kontratak sowiecki daje znać o sobie i zdobywający miasto francuski korpus piechoty zostaje szybko wycofany. 27 czerwca, czyli parę dni później, marsz. Connor i Cassels próbują wykorzystać dobrą koniunkturę i atakują sowiecką obronę miasta Krajowa w płd. Rumunii, jednakże opór nieprzyjaciela jest jeszcze bardzo trudny do sforsowania i nadchodzi decyzja o przerwaniu ataku. Na chwilę obecną wojska jugosłowiańsko-austriackie będą próbowały się przebijać pod Sybinem.

Walki na Rusi Zakarpackiej.


Sytuacja na froncie bałkańskim na koniec czerwca 1945 roku.​

Warszawa, 17 czerwca;

Z rozmowy Prezydenta Raczkiewicza z premierem Mikołajczykiem.

Raczkiewicz: (…)musimy w takim wypadku wysondować stanowisko Stanów Zjednoczonych. Ze względu na tradycje walk o niepodległość, udział Kościuszki i Pułaskiego, West Point i Savannah, powinni być bardziej przychylni naszym prośbom.

Mikołajczyk: Panie Prezydencie, Eden dał mi jasno do zrozumienia, że stanowisko Wielkiej Brytanii dotyczące statusu Wilna jest zbieżne z poglądami prezydenta Landona. Niewiem na ile nowy sekretarz stanu, Nye jest niezależny w tym co myśli i mówi, ale na pewno musi reprezentować amerykańską rację stanu.

Raczkiewicz: Pan, Panie Premierze, chyba nie rozumie, że jeżeli pozostawimy sprawę Wileńszczyzny to zaraz możemy obudzić się bez całych północnych Kresów! Nie można ustępować w niczym, gdyż interes narodu i państwa wymaga abyśmy o każde miasto polskie na Wschodzie walczyli nieustępliwie i z ambicją.

Mikołajczyk: Myślę, że nasze stanowisko w sprawie Wilna mógłby wesprzeć rząd RFN, ale za odpowiednim ekwiwalentem terytorialnym. Kanclerz Blücher wypowiadał się też w sprawie powrotu części Prus Wschodnich do Niemiec jako odnowieniu idei ziem na wschodzie dla tego narodu.

Raczkiewicz: Niemcy powinni się cieszyć ze zjednoczenia ze wschodnią częścią kraju i myślę, że przyszła konferencja wyjaśni zarówno status Wilna jak i Królewca. Polska racja stanu nie może ustąpić ani na jotę jeśli chodzi o Wileńszczyznę, stracimy wiele w oczach naszych obywateli.

Mikołajczyk: Z drugiej strony, Eden napomknął o przyznaniu Polsce Królewca wraz z przyległościami jeśli zgodzimy się na Wilno po litewskiej stronie.

Raczkiewicz: A ukochane miasto Marszałka będziemy odwiedzać za granicą? Nic podobnego, niech przyjedzie tu Eden, Nye bądź sam Churchill. Może użyją takich argumentów, które mnie przekonają. Póki co nie mam zamiaru kupczyć Wilnem, bo to uwłacza pamięci jego obrońców w 1939 roku oraz wszystkich tych, których wywieziono do Kazachstanu i na Syberię (…)

Na froncie wschodnim Sowieci zaczynają już powoli kontratakować. Przykładem niech będzie Mołodeczno, gdzie co prawda zatrzymano atak (17.VI.), ale dalsza ofensywa w stronę Witebska i Smoleńska stoi pod znakiem zapytania wobec szczupłości sił sprzymierzonych. Wróg z powodzeniem wypiera także aliantów ze Święcianów. 17 czerwca rusza natarcie francusko-brytyjskie na Dyneburg (Daugavpils). Miasto położone nad rzeką Dźwiną jest bronione tylko przez trzy sowieckie dywizje piechoty i zostaje wyzwolone po czterech dniach. 1 Korpus Polski wspiera w tym czasie uderzenie wojsk francuskich na Bobrujsk. Miasto zostaje zdobyte 22 czerwca, ale Francuzi nie są w stanie jego utrzymać i wycofują się z powrotem do Baranowiczów. 19 czerwca to czas sowieckiej ofensywy pod Zamościem z racji wcześniejszego opanowania Kowla, Lwowa i Stryja. Pierwsza próba zostaje na szczęście odparta, ale przeciwnik nie rezygnuje. Próbą odsieczy dla obrońców Zamościa jest brytyjskie natarcie pod Kowlem (19-20.VI.), ale wróg utrzymuje się na pozycjach głównie dzięki przewadze w broni pancernej. Na północy alianci wyzwalają Gulbene (24.VI.), a Święciany wpadają w ręce Sowietów dwa dni wcześniej. Korpus marsz. Deverella początkowo chce przebijać się w stronę Dyneburga, by powstrzymać ewentualny marsz oddziałów sowieckich na Litwę, ale zmienia zdanie i wspiera ataki sprzymierzonych w płd. Estonii, gdzie 27 czerwca dochodzi do szturmu Parnu. Terenem odznaczającym się równą zaciętością walk co Zamojszczyzna jest Polesie. Tutaj pod Pińskiem, które to miasto wpada pod różne kontrole armii (alianci 25-29.VI, Sowieci 29.VI., alianci od 29.VI.) raz za razem dochodzi do kontrataków jednej czy drugiej strony, a opanowanie tego terenu na pewno przyniosłoby ulgę obrońcom Zamościa oraz możliwość ponownego wyzwolenia Wołynia. 25 czerwca sowiecka ofensywa na Zamojszczyzny kończy się pełnym sukcesem. Czołgi nieprzyjaciela wdzierają się za Bug, ale z miejsca zostają zaatakowane przez amerykańsko-brytyjskie oddziały (feldm. Hansen) i zmuszone do wycofania się z miasta. Na północy diametralnie inna sytuacja, gdyż alianci wyzwalają Opoczkę (26-28.VI.) i zajmują ważne lotnisko, umożliwiające dokonywanie nalotów bombowych na Moskwę. Sowieckie oddziały upajają się zdobyciem Użhorodu na Rusi Zakarpackiej (28.VI.), choc szybki kontratak aliancki nie pozwala im za długo cieszyć się z tego zwycięstwa. Obecnie trwają walki o Bobrujsk (odzyskany 28 czerwca) i obrona sprzymierzonych pod Mołodecznem.

Starcia o Dyneburg (Daugavpils).


1. Korpus Polski w walce o Bobrujsk.


Sytuacja na froncie wschodnim przy końcu czerwca 1945 roku.

Sytuacja międzynarodowa w czerwcu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – Chińczycy zdają się nie wykorzystywać wspaniałej pogody do zadania ostatecznego ciosu Sinciangowi-Ujgur, albo może trwają już negocjacje pokojowe.

-wojna tybetańsko-chińska – Co nie udaje się w walce z Sinciangiem, tym bardziej nie może się udać jeśli chodzi o Tybet. Tutaj Himalaje są naturalnym sojusznikiem obrońców i ich sforsowanie może zająć napastników parę lat.

Wieści z Wolnej Polski:

-koniec czerwca: potencjał przemysłowy 69/49.

-25 czerwca: Sowieci zajmują Zamość. Wojska amerykańsko-francusko-brytyjskie starają się wyprzeć nieprzyjaciela z tego terenu. Walki trwają.

-rozpoczęła się mobilizacja armii i pierwsze dywizje piechoty powinny zostać sformowane już za parę tygodni.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 lipca 1945

odcinek 186

Election
(Wybory)​

Początek lipca to niepokojąco coraz bardziej skuteczne sowieckie ofensywy w Małopolsce i na Słowacji, skutkujące zdobyciem Koszyc oraz atakami na Przemyśl i Rzeszów. Wciąż trwa także okupacja Zamościa. Najwyraźniej wróg na tym odcinku frontu wschodniego wyczuł swoją przewagę na tyle, by móc realnie myśleć o przełamaniu obrony sprzymierzonych. Również alianci zgromadzeni pod Debreczynem muszą mieć się na baczności. Wróg zbiera również liczne siły na linii Tartu-Nowogród Wielki, której przełamanie przez sprzymierzonych oznaczać będzie możliwość wyjścia do szturmu na Leningrad. Alianci by realnie myśleć o wyzwoleniu czegoś więcej niż Estonii będą musieli pomyśleć o solidnych wzmocnieniach frontu bałtyckiego. Póki co odnaleźli kolejną lukę w pozycjach nieprzyjaciela i zajęli Połocczyznę. Na Bałkanach również ofensywa w wykonaniu sprzymierzonych, którzy umiejętnie bronią pozycji pod Sybinem i przechodzą do natarcia pod Krajową.

Raport badań nad bronią atomową na dzień 15.VII.1945: zakończono rozbudowę reaktora atomowego pod Birmingham do III fazy rozwoju. Aktualnie trwają prace nad powiększeniem reaktora do IV poziomu, które mają zakończyć się prawdopodobnie między grudniem 1945 a lutym 1946 roku.​

Komunikat BBC z dn. 12 lipca:

(…)wybory do parlamentu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wygrali konserwatyści pod wodzą Winstona Churchilla, którzy zdobyli 46% oddanych głosów. Drugą partią w parlamencie będzie Partia Pracy Clementa Attlee, która zdobyła stosunkowo 38% głosów. Do parlamentu wejdzie jeszcze Partia Socjalistyczna i Partia Postępu. Wynik wyborów jest sporym zaskoczeniem, gdyż spodziewano się, że skompromitowana wywołaniem III wojny światowej Partia Konserwatywna poniesie druzgocącą klęskę. Najwyraźniej ostatnie sukcesy na froncie wschodnim spowodowały, że naród zaczął na nowo ufać Churchillowi, choć nowy rząd odnotował bardzo ważną zmianę. Nieoczekiwanie ze stanowiska ministra spraw zagranicznych zrezygnował Anthony Eden, biorąc część winy za kryzys roku 1944. Premier desygnował na to stanowisko nieznanego szerzej Johna Selwyna Lloyda. Attlee był jednym z pierwszych polityków opozycyjnych, który przesłał gratulacje na ręce premiera Churchilla (…)

Nowy rząd Wielkiej Brytanii po wyborach parlamentarnych (12.VII.1945).​

Na froncie bałkańskim trwa marsz austriackich i jugosłowiańskich dywizji na Satu Mare oraz Sybin, których utrzymanie zagwarantuje w przyszłości przełamanie linii Karpat i dotarcie do Mołdawii a wraz z jej zajęciem do wybrzeży Morza Czarnego. W międzyczasie Sowieci przedzierają się w stronę Preszowa i Użhorodu i w ciężkich walkach (5.VII.) doprowadzają wojska alianckie do wycofania się z terytorium Rusi Podkarpackiej. Bitwa o Sybin natomiast rozpoczyna się 6 lipca i trwa dwie doby, gdyż Sowieci (marsz. Rokossowski) próbują za wszelką cenę przełamać obronę austriacką, by wejść na pozycje mogące poskutkować zajęciem płn. Serbii i wzięciem Belgradu. Środkiem zaradczym aliantów stały się tu przeciwuderzenia przeprowadzone z Satu Mare i Niszu. W pobocznych bitwach pod Kluż i Krajową udało się na tyle zneutralizować impet uderzenia wojsk Rokossowskiego na Sybin, że przeciwnik porzucił koncepcję przedarcia się przez aliancki pierścień obronny. 8 lipca Sowieci za to zajmują Użhorod. Dwa dni później Austriacy i Jugosłowianie wspierają francuskie natarcie pod Kluż, które to miasto zostaje wyzwolone pięć dni później. Na Słowacji wojska sowieckie nie poprzestają na zajęciu Rusi Podkarpackiej i umiejętnie doprowadzają do cofnięcia się wojsk sprzymierzonych z Koszyc. Jednocześnie atakują też alianckie pozycje pod Debreczynem. Zagrożenie ciągle więc wzrasta, a Sowieci wbijając się klinem w środek odcinka słowackiego chcą doprowadzić do trwałego przełamania frontu. Koszyce zostają zdobyte przez nich 14 lipca. W nocy z 14/15 lipca dochodzi do kolejnej bitwy o Krajową, gdzie sowiecko-rumuńskie wojska Rokossowskiego nie wytrzymują w końcu naporu sprzymierzonych i zostają zmuszone do odwrotu. Atak ten uprzedzony został o parę godzin, gdyż przeciwnik rozpoczął wcześniej atakować pozycje aliantów pod Timisoarą.

Rokossowski nie był w stanie sforsować obrony Sybinu.


Sytuacja na froncie bałkańskim na dzień 15 lipca. ​

Na froncie wschodnim sytuacja jeszcze daleko od normalizacji. Alianci mają problemy z utrzymaniem Bobrujska i Pińska, a także nie mogą wyprzeć wroga z Zamojszczyzny. Wojska brytyjskie marsz. Gorta próbują co prawda ataku na pozycje nieprzyjaciela pod Zamościem, ale pozbawione wsparcia amerykańskiego czy francuskiego szybko muszą spasować. Na odcinku bałtyckim wojska francuskie przerzedzone wobec rozwijającego się frontu zatrzymały nieco swoje natarcie, co wykorzystali Sowieci atakując ich pozycje obronne pod Gulbene na płn. Łotwie. W tym samym czasie wojska brytyjskie marsz. Deverella udanie szturmują płd. Estonię, a konkretnie nieprzyjacielskie pozycje pod Parnu (1.VII.). Między 2 a 3 lipca Francuzi, a 4 lipca Amerykanie udanie kontratakują pod Bobrujskiem i Święcianami, choć jedynie tylko w tym drugim przypadku udaje się trwale utrzymać zdobyty teren. 5 lipca francuski korpus piechoty zdobywa Parnu (5.VII.), dlatego też Deverell decyduje się skierować swoją armię pod Gulbene, gdzie pojawiają się Sowieci (6.VII.) co grozi ich natarciem na Rygę. Wojska brytyjskie skoncentrowane na obronie Brześcia i Lublina próbują zaatakować Sowietów pod Kowlem (5.VII.), ale próby kończą się fiaskiem. Wróg zdobywa 6 lipca Mołodeczno, wdzierając się klinem w pozycje sprzymierzonych, ale wkrótce zostaje stamtąd wyparty. 8 lipca zostają wyzwolone Bobrujsk, Święciany i Noworżew, gdzie dociera jedna z dywizji Bundeswehry. Fakt zdobycia tego ostatniego miasta przez aliantów powoduje niemałe zamieszanie na froncie bałtyckim i związaną z tym reorganizację sił sowieckich, których teraz duża ilość zmierza w kierunku z płd. Estonii do obrony Pskowa. Trwają zażarte walki o Pińsk, gdzie 9 lipca pojawili się Sowieci. O oswobodzenie tego miasta walczą alianckie armie pod dowództwem gen. MacArthura. Brytyjczycy tracą jedną dywizję piechoty wskutek nalotu bombowego pod Baranowiczami. 10 lipca armia marsz. Deverella dociera do Gulbene i dalszym jej krokiem będzie stopniowe wypieranie wroga z reszty ziem estońskich. Nieprzyjaciel ostatecznie wyparł Niemców z Noworżewa, a odpowiedzią aliancką było zdobycie Połocka (13.VII.) i Orszy (15.VII.). Aktualnie trwają walki o Przemyśl i Rzeszów, które stały się kolejnym celem sowieckiej ofensywy w Małopolsce.

Walki oddziałów marsz. Deverella o Parnu w płd. Estonii.


Bitwa o Pińsk z 9.VII.1945.


Sytuacja na froncie wschodnim w dniu 15 lipca. ​

Warszawa, 13 lipca;

Belweder.

Raczkiewicz: (…)sytuacja staje się nieco trudniejsza. Eden jaki był taki był, ale przynajmniej optował za rozwiązaniami korzystnymi dla naszego kraju, mimo, że my wolelibyśmy własne pomysły. Teraz przed nami postać zupełnie nieznanego Johna Lloyda.

Mikołajczyk: Słyszałem, że ostatnio pracował z Edenem, więc może być wtajemniczony w sprawę.

Raczkiewicz: Być może, ale nie zapominajmy, że na pewno nie będzie chciał kopiować stylu Edena. Obawiam się nawet tego, aby wojna się nie zakończyła zanim nie wyzwolimy Kresów.

Mikołajczyk: Z tego co widziałem poprzednio w Londynie, to Lloyd zyskuje przy bliższym spotkaniu, bo na co dzień jest zupełnie inaczej. To twardy stąpający po ziemi Brytyjczyk, którego interesuje jedynie interesy własnego kraju. Zupełnie inny niż Eden.

Raczkiewicz: Oby nie mówił nam jak kiedyś niesławny Lloyd George – „Dać Polsce Górny Śląsk to jak małpie zegarek”. Umówiłem się na spotkanie z Churchillem na 4 sierpnia. Może od niego dowiem się więcej, jak kształt, jaką wizję powojennej Europy ma Wielka Brytania.

Mikołajczyk: Churchill wybiera się też do Bonn na spotkanie z Blucherem, może warto by te rozmowy o granicach odbyły się z udziałem RFN?

Raczkiewicz: Z Niemcami nie mamy jeszcze formalnie podpisanego traktatu granicznego, więc dobrze by było uczynić pierwszy krok ku temu właśnie podczas wizyty w Bonn (…)

Wieści z Wolnej Polski:

-lipiec: dywizje sowieckie za wszelką cenę starają się o przełamanie frontu w Małopolsce, czego przykładem są długie boje o Zamość, Przemyśl, Rzeszów i Nowy Sącz.

-3 lipca: we Wrocławiu powołano do życia Uniwersytet Ziem Zachodnich, który będzie kształcił od 1.X. studentów z rejonu Dolnego Śląska, Ziemi Lubuskiej i Pomorza Szczecińskiego.

-7 lipca: Stocznia Gdańska zwodowała pierwszy statek pasażerski – „Jan Kiliński”. Będzie on odbywał rejsy na linii Gdańsk-Hamburg.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 lipca 1945

odcinek 187

Questions?
(Pytania?)​

Okres przewagi alianckiej na froncie wschodnim można już definitywnie schować do wspomnień. Wróg zdecydowanie lepiej radzi sobie z powstrzymywaniem ataków sprzymierzonych niż z własnymi ofensywami, niemniej tam gdzie siły alianckie są słabe, potrafi to wykorzystać i odzyskuje stracone pola. Tak jest w przypadku odcinka bałtyckiego, gdzie płn. Łotwy wyparto wojska brytyjskie marszałka Deverella. Również w innych częściach frontu wschodniego coraz trudniej o nowe zdobycze i co więcej utrzymanie ich. Opór przeciwnika gęstnieje, choć alianci przezwyciężyli niemoc w Małopolsce i poczynają powoli wypierać wroga. To samo dzieje się na Słowacji. Najlepsze informacje są za to z frontu bałkańskiego, gdzie oddziały sprzymierzonych przełamały linię Karpat i są na dobrej drodze do neutralizacji Rumunii, a przez to osaczenia Bułgarii i zamknięcia kilkudziesięciu sowieckich dywizji w wielkim kotle.

Na froncie wschodnim Deverell odgania wojska sowieckie pod Voru w płd. Estonii, licząc na szybki szturm Tallinna, jednakże wkrótce zostaje zmuszony do zmiany planów. Powodem jest reorganizacja wojsk nieprzyjaciela, która powoduje, że mimo wygranego starcia, trzeba odłożyć moment wkroczenia do Estonii. Drugą sprawą jest dysproporcja sił na korzyść przeciwnika, który liczniejszymi siłami wypiera aliantów spod Parnu, Opoczki i Orszy. Noworżew zostaje zajęty przez nieprzyjaciela 25 lipca. Ciągle też trwają walki o Przemyśl, mimo zajęcia go przez Sowietów (17.VII.). Sprzymierzeni wygrywają starcie o Mińsk Białoruski i docierają w pobliże miasta (19.VII.), jednakże nieprzyjaciel nie daje rozwinąć szyków obronnych i doprowadza do wyparcia sił alianckich, sam wchodząc do miasta 25 lipca. Parnu w Estonii i Opoczka dostają się w ręce wroga 18 lipca. Tutaj na razie kończą się sukcesy nieprzyjaciela, a alianci potrzebuje wiele nowych dywizji piechoty, by dać radę przejść do efektywniejszych ofensyw. Generał MacArthur rozpoczyna kolejny etap walk o Pińsk (20.VII.), ale czy z lepszym skutkiem niż do tej pory? Nie obędzie się i tutaj bez wsparcia wojsk brytyjskich i 1. Korpusu Polskiego. 21 lipca Sowieci odbijają Połocczyznę i przygotowują się do odseparowania części odcinka bałtyckiego od reszty frontu . Orsza pada 23 lipca, a wróg upaja się tym zwycięstwem, które oddala zagrożenie od Moskwy. 25 lipca alianci zatrzymują jednak kolejne natarcie wroga pod Mołodecznem. Deverell wycofał się już do Rygi w związku z zagrożeniem większą niż zazwyczaj ofensywą sowiecką. W wyniku kontrnatarcia alianckiego z 26/27 lipca udało się odrzucić Sowietów spod Przemyśla i Rzeszowa. 28 lipca z kolei wojska francuskie i baskijskie wyzwalają Pińsk. Nie na długo jednak. Sowieckie dywizje ruszają z ofensywą.

Bitwa o Voru z 16.VII.1945 – odrzucenie nieprzyjaciela.


Walki o Pińsk (20.VII.1945).


Odcinek bałtycko-białoruski frontu wschodniego na koniec lipca 1945 roku.


Front wschodni na koniec lipca 1945 roku.​

Na Bałkanach sytuacja jest nieco lepsza, zważywszy na odciągnięcie głównych sił sowieckich do Małopolski i na Polesie. 17 lipca wojska alianckie wypierają nieprzyjacielskie dywizje z Koszyc. Sowieci za to groźnie kontratakują pod Krajową, gdzie nie utrzymał się francuski korpus piechoty (16.VII.). Sprzymierzeni muszą niestety opuścić też pozycje obronne pod Debreczynem (19.VII.), gdzie atak przyszedł z Rusi Zakarpackiej. 22 lipca po ponownym zdobyciu Koszyc i Krajowej przez aliantów, wrogie przeciwnatarcia zmuszają do odwrotu z zajmowanych pozycji. Ciężkie walki toczą się przez cały lipiec o bułgarską Górną Dżumaję, która przechodzi z rąk do rąk. Pod koniec miesiąca zostaje ponownie opanowana przez Sowietów. 24 lipca jest szczęśliwym dniem dla aliantów, albowiem zatrzymują oni sowiecką ofensywę pod Koszycami oraz sami zwyciężają wroga pod Pitesti, atakując z utrzymanych pozycji blisko miasta Krajowa. Kluż na krótko dostaje się w ręce nieprzyjaciela (25.VII.), by po trzech dniach znaleźć się na celowniku wojsk amerykańskich gen. Pattona. Wojska austriacko-jugosłowiańskie odpychają również wroga spod Użhorodu i Preszowa (26.VII.). Między 28 a 31 lipca oddziały jugosłowiańskie, austriackie i brytyjskie pod wodzą marszałków Casselsa i Connora wchodzą do Pitesti, broniąc tego terenu przed sowieckimi kontratakami. Tu walka wciąż trwa. Pod Braszowem (29/30.VII.) ostatecznie przełamano linię Karpat i coraz bliższe jest dotarcie do wybrzeży Morza Czarnego.

Przełamanie frontu pod Pitesti.


Front bałkański (odcinek rumuński) na dzień 31 lipiec 1945.


Brytyjscy naukowcy zakończyli pracę nad projektem dotyczącym nowoczesnego centrum stanowisk radarowych wczesnego ostrzegania (25.VII.) co przyczyni się jeszcze bardziej do poprawy obronności kraju.​

Okolice Birmingham, 28 lipca;

Strefa E/4, sektor FR 0/1

Churchill: (…)wojna będzie jeszcze trwała, ale nie wiem czy będzie jeszcze istniała cierpliwość obywateli Imperium Brytyjskiego.

Lloyd: Nie ukrywając niczego, trzeba i tak powiedzieć społeczeństwu prawdę. Będziemy mieć broń masowego rażenia, której jeszcze żadne państwo nie odkryło.

Churchill: Chociaż za wszelką cenę próbują się tego dowiedzieć wywiady innych państw. Nie dalej jak wczoraj Scotland Yard zatrzymał pod Cardiff podejrzanego osobnika, przygotowującego meldunek dla wrogiej radiostacji.

Lloyd: Rosjanin?

Churchill: Dokładnie. Imają się wszelkich sposobów, aby się tylko dowiedzieć coś o naszej tajnej broni. Dowiedzą się o niej, ale w swoim czasie i co więcej będzie to dla nich swoistego rodzaju szok propagandowy.

Lloyd: Znane są jakieś przewidywalne raporty dotyczące używania takiej broni. Jakieś prognozy?

Churchill: Sądzę z własnego mniemania, że jak otoczenie wybuchu bomby atomowej rozgrzeje się do temperatury jak na Słońcu, czy coś więcej to cóż pozostanie z tych, którzy będą tam w pobliżu. Myślę, że tylko wspomnienie. To okrutne, owszem, ale jesteśmy na wojnie i jeżeli to nam ma pomoc zakończyć konflikt z Sowietami, to jestem za tym by ta broń była użyta i zadecydowała o naszym wielkim zwycięstwie nad komunizmem.

Lloyd: Może lepiej tylko rozgłosić fakt posiadania broni atomowej, co może będzie miało lepszy wymiar propagandowy?

Churchill: Myślę odwrotnie niż Pan, ale i tą opcję wezmę pod uwagę, gdyż już będziemy mieli tą bombę (…)

Kolejny szpieg sowiecki złapany.

Sytuacja międzynarodowa w lipcu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska – aktualny stan frontu zdaje się zadawalać obie strony, zatem nie prowadzone są żadne większe manewry armii.

-wojna tybetańsko-chińska – tutaj również zastój spowodowany znacznie lepszymi możliwościami obronnymi wojsk tybetańskich w Himalajach.

Wieści z Wolnej Polski:

-21 lipiec: sformowano 1. Dywizję Piechoty im. Józefa Piłsudskiego pod dowództwem gen. Pricha.

-lipiec: zacięte walki o przejęcie kontroli nad południową Małopolską nie skutkują na szczęście obniżeniem potencjału przemysłowego kraju.

-26 lipiec: Polskie Siły Zbrojne od tej pory podlegają brytyjskiemu dowództwu wojsk lądowych na froncie wschodnim.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 sierpnia 1945

odcinek 188

Vorwärts!
(Naprzód!)​

Sowieci definitywnie przeszli do ofensywy na froncie wschodnim. Dowodzi temu rozmach z jakim przeprowadzają kolejne etapy zdobywania utraconych ziem. Prą w stronę Mołodeczna, Dyneburga, groźnie kontratakują pod Baranowiczami. Alianci nie są w stanie poradzić sobie z ich stałą obecnością w okolicach Przemyśla, Rzeszowa czy Zamościa. Zbyt skromne siły sprzymierzonych nie wspomaganych jeszcze przez wciąż tworzące się oddziały polskie, czechosłowackie czy węgierskie sprawia, że nie mogą oni myśleć jeszcze o realnym powstrzymywaniu impetu rozpędzonego przeciwnika. Zupełnie inna rzecz dzieje się na Słowacji, na Węgrzech czy w Rumunii. Tutaj pod Koszycami, Debreczynem czy na linii Karpat nie tylko udaje się zatrzymać wroga, ale wręcz przejść do frontalnego natarcia jak to będzie miało miejsce na odcinku Braszów-Bukareszt. Zdobycie stolicy Rumunii definitywnie przesądzi o końcu kolejnej marionetki Stalina i znacząco ułatwi pozbycie się kolejnego – Bułgarii.

Na froncie wschodnim Sowieci nacierają na brytyjsko-polskie pozycje obronne pod Baranowiczami (1.VIII.), gdzie stacjonuje m.in. 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego. Napastnika nie udaje się jednak powstrzymać i oddziały sprzymierzonych muszą zostać wycofane do Grodna. Alianci będący na odcinku w Estonii próbują jednak nie poddawać się presji wielkiej sowieckiej ofensywy i atakują Parnu, gdzie odnoszą sukces (2.VIII.). Nieprzyjaciel natomiast wypiera dwie francuskie dywizje piechoty spod Dyneburga, pragnąc otoczyć siły alianckie pod Rygą. Amerykański generał MacArthur nie zaprzestaje ataków na serce Polesia – Pińsk, choć straty ponoszone przez jego dywizje są coraz większe. Typowy okres wojny pozycyjnej, przynajmniej na tym odcinku. 5 sierpnia rozpoczyna się okres walk o przejęcie kontroli nad Podkarpaciem i trwa on praktycznie aż do połowy miesiąca. Sprzymierzeni przez pewien czas zdobywają nawet ten teren (9.VIII.), ale wycofują się wobec sowieckiej kontrofensywy. 7 sierpnia alianci ponownie zdobywają estońskie Parnu, a Sowieci Dyneburg. Dzień później wojska nieprzyjaciela przejmują kontrolę nad Baranowiczami. Armie sprzymierzonych sprawiają wrażenie bezradnych, choć są w znaczącym stopniu bardziej nowoczesne od wojsk wroga. To ilość dywizji, a przez to siła sprawia aż takie kłopoty z jej powstrzymaniem. Sowieci po zdobyciu Baranowiczów przeprowadzają od razu natarcie na Lidę, ale tu po pewnej walce zostają powstrzymani. Nieprzyjaciel próbuje wyprzeć też aliantów z Jekapils i Mołodeczna. Sprzymierzonych stać jednak jeszcze na ofensywę w kierunku Dyneburga (14.VIII.). Wróg w połowie miesiąca przystępuje do ataku na Święciany.

Sowieckie natarcie pod Baranowiczami.


Sytuacja na froncie wschodnim na dzień 15 sierpnia.​

Nowy Jork, 10 sierpnia;

Ze spotkania prezydenta Stanów Zjednoczonych, Alfa Landona z premierem Wielkiej Brytanii, Winstonem Churchillem.

Landon: (…)wojska sowieckie. Jak tak dalej pójdzie to przyjdzie nam nie tylko ewakuować armie z krajów nadbałtyckich, a cały front cofnie się aż do Wisły. Jakie ma Pan zatem propozycje?

Churchill: Kiedy pojawią się pierwsze mrozy, względnie kiedy zaczną się pierwsze ulewy, deszcze we wrześniu, wówczas i impet sowieckich natarć powinien znacznie osłabnąć. A wtedy będzie już na tyle sporo sformowanych nowych dywizji z Polski, Czechosłowacji i Węgier, że z łatwością przejdziemy do kontrataku, choć zapewne rosyjska zima należy do bardzo srogich i tu trzeba będzie ważyć każdy krok.

Landon: Powinniśmy już się zastanowić nad tym, czy jeżeli Sowieci wystosują do nas prośbę o zawieszenie broni, mamy ją przyjmować, nawet za cenę czasowego poświęcenia sprawy wyzwolenia krajów nadbałtyckich?

Churchill: Jeżeli to by nam dało czas na uzupełnienie sił i co więcej nad przyśpieszeniem prac, dotyczącym broni atomowej to wtedy tak. Ale jeżeli będziemy już bardzo bliscy jej wyprodukowania to skłaniałbym się ku odrzuceniu sowieckiej propozycji pokojowej.

Landon: Przekazaliśmy wam ostatnio plany budowy rakiety balistycznej, jak stoicie z powiększaniem reaktora?

Churchill: Rozwijamy go do IV poziomu, ale praca to żmudna i wręcz niebezpieczna. Proces zakończy się może w styczniu bądź lutym następnego roku.

Landon: Pamiętajcie, że zawsze możecie liczy na naszą pomoc, chociażby w użyczeniu baz morskich i lotniczych (…)

Na froncie bałkańskim udanie zatrzymano kontrofensywę wojsk sowieckich pod Pitesti, której przewodził marszałek Rokossowski. 1 sierpnia rozpoczyna się operacja wojsk alianckich, a w szczególności oddziałów jugosłowiańsko-austriackich, które rozbiły nieprzyjacielską obronę w Karpatach pod Braszowem (1.VIII.). Również i wojska francuskie przez pewien czas sprawowały kontrolę nad Tracją, a konkretnie nad Kavalą, skąd wyparły ich dość szybko armie sowiecko-bułgarskie (4-10.VIII.). 4 sierpnia alianci ruszają na Ploeszti, których opanowanie spowoduje nie tylko doskonałą pozycję wyjściową do marszu na Bukareszt, ale również kontrolę nad roponośnymi polami. Tego samego sprzymierzeni zajmują Braszów i powstrzymują sowiecki kontratak. Groźnym atakiem było nieprzyjacielskie natarcie na Debreczyn z rejonu Rusi Podkarpackiej, ale i tutaj udało się powstrzymać przeciwnika. Zacięte walki trwają także o Górną Dżumaję w Bułgarii. 8 sierpnia sprzymierzeni docierają do Ploeszti (marsz. Connor i Cassels), ale odpowiednie „przywitanie” ze strony Rokossowskiego nie daje większych nadziei na utrzymanie tego miasta, wskutek czego alianci wycofują się z powrotem do Pitesti. Nie powodzi się również przy pierwszym ataku na Bacau (9.VIII.), choć w tym samym dniu sprzymierzeni zajmują Kluż. Pitesti odbite przez Sowietów 11 sierpnia stwarza paradoksalnie warunki do podjęcia ofensywy na Bukareszt, co skwapliwie wykorzystują oddziały francuskie, do których przyłączają się Brytyjczycy i Jugosłowianie (14.VIII.). Natarcie wojsk alianckich kończy się sukcesem i wyparciem armii wroga. Również nowy atak na Bacau kończy się zwycięstwem aliantów (13.VIII.).

Zwycięstwo pod Braszowem.


Atak na Ploeszti.


Szturm Bukaresztu.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 15 sierpnia.

Wieści z Wolnej Polski:

-sierpień: zacięte walki o Podkarpacie, szczególnie jeśli chodzi o Przemyśl i Lubaczów.

-2 sierpień: sformowanie 3. Dywizji Piechoty Legionów pod dowództwem gen. Leopolda Okulickiego. ​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 sierpnia 1945

odcinek 189

Victory…?
(Zwycięstwo…?)​

Wojska sowieckie korzystają z dobrej passy na froncie wschodnim i przesuwają się na Kresach o kolejne parędziesiąt kilometrów, wchodząc m.in. do Wilna. Jak powstrzymać nieprzyjacielskie armie? – to pytanie nurtuje wielu alianckich dowódców. Pewnym wybawieniem może być zmieniająca się aura, która spowoduje, że z czasem mnogość opadów deszczu oraz śniegu zneutralizuje trochę postępy wroga. Można też założyć, że po pokonaniu Rumunii i Bułgarii front ulegnie większemu skróceniu wskutek czego będzie można wyzwolić niskim nakładem sił południową Ukrainę, a przez to znów ten front rozciągnąć, jednocześnie osłabiając siły nieprzyjaciela blisko granic Polski i w krajach nadbałtyckich. Pierwszy krok został już uczyniony. Zdobycie Bukaresztu i Ploeszti jest równoznaczne z kapitulacją Ludowej Republiki Rumunii, która następuje 22 sierpnia. Sprzymierzeni muszą tylko teraz dotrzeć do wybrzeży Morza Czarnego, aby dokonać zamknięcia ostatniego sojusznika Sowietów w Europie w wielkim kotle bułgarskim. Dobrze by było, gdyby alianci dokonali tego przed zimą, a zatem jeszcze w tym roku. Trudny teren może bowiem sprawić, że walki mogą się przeciągnąć aż do wiosny 1946 roku, a to nie byłoby dobrym prezentem dla sprzymierzonych, dla których czas jest tak samo cenne jak zaopatrzenie, którego brakuje.

Na froncie bałkańskim przez dłuższy okres czasu toczyły się walki pod Bukaresztem, czy wreszcie boje w samym mieście (16-18.VIII.). Do stolicy Rumunii jako pierwsza siła aliancka weszła jugosłowiańska dywizja piechoty pod dowództwem gen. Petrovicia i po wytrzymaniu sowieckiego kontrataku rozpoczęła przejmowanie władzy w całym mieście. Jednocześnie trwają zacięte walki o Ruś Podkarpacką z Użhorodem i Preszowem. O ten teren, którego opanowanie spowoduje pewne skrócenie frontu związane z rychłą kapitulacją Rumunii walczą dzień w dzień oddziały sowieckie i alianckie. Tego samego dnia w którym weszły do Bukaresztu wojska jugosłowiańskie, rozpoczął się atak wojsk alianckich na oddziały Rokossowskiego pod Ploeszti, którego ponowne opanowanie zakończy żywot Ludowej Republiki Rumunii. W zaciętym boju udało się wyprzeć nieprzyjaciela w stronę Braiły. Na linii Karpat w tym samym czasie trwają walki o Bacau (gen. Patton) oraz pod Użhorodem (19.VIII.). Ploeszti zostaje ponownie wyzwolone 22 sierpnia, a dzień później resztki Ludowych Wojsk Rumunii podpisują kapitulację wobec wojsk alianckich w miejscowości Oltenita. Pod kontrolę Jugosławii czasowo przeznacza się tereny płd-zach. Rumunii, natomiast teren Transylwanii (Siedmiogrodu) bez miasta Arad będzie pod kontrolą Republiki Węgier. Po zdobyciu Ploeszti i kapitulacji Rumunii, alianci przystąpili do natarcia w stronę Braiły, by po jej opanowaniu zaatakować pozycje wroga pod Tuldżą i docierając do delty Dunaju, zamknąć drogę odwrotu wojskom sowieckim znajdującym się w Bułgarii. 23 sierpnia do Ploeszti dotarło gros oddziałów brytyjskich pod dowództwem marsz. Connora i Casselsa i zostały one skierowane również pod Braiłę. Na odcinku trackim postępy sprzymierzonych, którzy utrzymali pozycje obronne pod Kavalą (23.VIII.). Również udało się zdobyć i utrzymać Górną Dżumaję w Bułgarii. 25 sierpnia francuski korpus piechoty zdobywa Użhorod, ale impet sowieckiego natarcia powoduje, że musi się szybko stamtąd wycofać. Dzień później kolejne postępy alianckie na ziemiach rumuńskich – zdobycie Bacau i Braiły powoduje, że front europejski powoli zaczyna się kurczyć. Równocześnie wygrano bitwę o kontrolę nad Tuluzą i na początku września sprzymierzeni powinni dotrzeć do Morza Czarnego. W międzyczasie alianci próbują też ataku na płd. Kresy z pozycji w Karpatach, ale tym razem trochę zabrakło szczęścia.

II bitwa o Ploeszti.


Kapitulacja Rumunii – 22.VIII.1945.


Sytuacja na froncie bałkańskim w dniu 31 sierpnia.​

Budapeszt, 27 sierpnia;

Wizyta ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Johna Selwyna Lloyda u prezydenta Węgier Zoltana Tildy’ego.

Lloyd: (…)przekazanie wam terytorium 4/5 Siedmiogrodu jest wyrazem przekreślenia uchwał umowy z Trianon i naprawienia krzywd porządku wersalskiego. Mamy nadzieję na odwdzięczenie się Węgier w postaci nadsyłania nowych dywizji piechoty na front wschodni.

Tildy: Prosiłbym Pana Ministra o spojrzenie łaskawym okiem również na sytuację miasta, które nie weszło w skład naszego kraju.

Lloyd: Chodzi o sprawę Aradu?

Tildy: W istocie, wydany będzie specjalny akt prawny, w którym zagwarantujemy prawa mniejszości narodowych na tym terenie. Szczególnie chodzi tu o ludność romańską, tudzież rumuńską czy cygańską. Zresztą dokument ten nie będzie dotyczył tylko tego miasta, ale całego terytorium Siedmiogrodu.

Lloyd: Przekreśliliśmy obie umowy arbitrażowe z Wiednia, dając wam więcej niż dali kiedyś Niemcy. Chciałbym, byście nie zgłaszali pretensji terytorialnych ani do Słowacji ani Rusi Podkarpackiej. Co do Aradu, to po rozejmie z Sowietami, podpisze się odpowiednią umowę o przekazaniu tego terytorium.

Tildy: Kiedy mogę spodziewać się wizyty Pana Premiera Churchilla?

Lloyd: Myślę, że dopiero wtedy, gdy Budapeszt znajdzie się poza zasięgiem sowieckiego lotnictwa, czyli na pewno wtedy, gdy front będzie rozciągał się od Estonii po Krym.

Tildy: Węgry mają w przeciwieństwie do stosunków z Czechosłowacją, nieuregulowane stosunki z Austrią i tu prosiłbym o mediację brytyjską bądź francuską.

Lloyd: Moim kolejnym miejscem pobytu jest wizyta w Paryżu, więc myślę, że uda mi się namówić marsz. Giraud na mediację na równi z Wielką Brytanią (…)

Front wschodni w przeciwieństwie do bałkańskiego nie przedstawia się już tak różowo. Tutaj z największym trudem udaje się powstrzymać przeciwnika od wielkiej ofensywy w krajach nadbałtyckich bądź na Kresach. Trwają zacięte walki o każde miasto. Sowieci ostro rozpoczęli drugą połowę sierpnia, zaczynając od szturmu na Mołodeczno i Lidę. Niemiecki korpus piechoty próbuje w tym czasie zdobyć Dyneburg (17.VIII.), ale kończy się tylko na czasowym opanowaniu tego miasta wobec ataku 9 sowieckich dywizji piechoty. Parnu w Estonii zostaje zajęte przez Sowietów 18 sierpnia, a Mołodeczno z Lidą odpowiednio 19 i 20 sierpnia. Kurczy się ten front nadziei na szybsze podpisanie rozejmu z Sowietami. Pod Rygą stacjonuje w obecnej chwili 17 dywizji sprzymierzonych, ale brakuje wojsk pancernych, które mogą przeważyć szalę zwycięstwa w danej ofensywie. Pińsk jest również miejscem, o które walki toczą się już kolejny miesiąc (27.VIII. – czasowe zajęcie przez aliantów). Święciany są kolejnym miastem na Kresach, które zajmują Sowieci (21.VIII.), rodzi się powoli zagrożenie okrążeniem wielu alianckich dywizji na terenie płd. Łotwy. Przeciwnikowi udaje się również natarcie na słabo broniony Słonim (24.VIII.), którego nie są w stanie utrzymać francuskie i amerykańskie dywizje piechoty. Jedynie Wilno zostaje utrzymane przez aliantów mimo początkowych sukcesów sowieckich (24-31.VIII.). Optymistycznym akcentem jest rozpoczęcie przez Amerykanów ataku na Gulbene w płn. Łotwie (26-28.VIII.) oraz natarcie wojsk brytyjskich marsz. Deverella na Dyneburg (30-31.VIII.). Może od tych małych zwycięstw zacznie się lepsza passa sprzymierzonych na froncie wschodnim. Sowieci przez pewien czas rabują Wilno (28-29.VIII.), jednakże szybka odpowiedź sprzymierzonych powstrzymuje ich od utrzymywania kontroli nad tym miastem. Przy końcu miesiąca rusza niemiecka ofensywa na Przemyśl pod dowództwem feldm. Speidela.

Natarcie wojsk brytyjskich pod Dyneburgiem (Daugavpils).


Sytuacja na froncie wschodnim na dzień 31 sierpnia.

Sytuacja międzynarodowa w sierpniu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – wojska Czang Kaj-Szeka zarzuciły ofensywę na obydwu frontach wojny, czekając zapewne na rozstrzygnięcie w konflikcie między Sowietami a aliantami na Dalekim Wschodzie.

Wieści z Wolnej Polski:

-sierpień: pierwsze problemy z poziomem utrzymania godziwych porcji żywnościowych dla mieszkańców Polski. Pewną pomocą jest Plan Bluechera, który przewiduje pomoc gospodarczą dla Polski, Czechosłowacji i Węgier na lata 1945-1947.

-29 sierpień – rusza aliancka ofensywa na Przemyśl. ​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 września 1945

odcinek 190

Pour l’art de guerre
(Dla sztuki wojennej)​

Alianci zamknęli w końcu możliwość wyjścia pozostających wojsk sowieckich z Bułgarii docierając do zbawczych wybrzeży Morza Czarnego i co najważniejsze, zdobywając kolejne miasta portowe i blisko brzegów tego akwenu. Umożliwi to eliminację kotła bułgarskiego, choć niewątpliwie pozostające tam 26 dywizji (6 w Warnie, 10 pod Plewen, 10 pod Płowdiw) będzie broniło się do końca. Jest jeszcze szansa na to, by sprawę rozbicia tychże armii rozwikłać do końca roku, a na pewno do nadejścia pierwszych chłodów. Sprzymierzeni posunęli też front w Mołdawii i Naddniestrzu, utrzymując się w Jassach i Izmaile. Na froncie wschodnim i odcinku polskim udało się wyprzeć wroga z Małopolski, odzyskując te ziemie, choć kosztem utraty Brześcia n/Bugiem czy nieudanej obrony Stryja na Kresach. Sowieci kontynuują swoje ofensywy w rejonie państw nadbałtyckich i na Białorusi, ale nie jest to już przeprowadzane z takim impetem jak ostatnio. Coś zacina się w sowieckiej machinie wojennej, co powinni wykorzystać alianci. Jeśli uda się rozbić bułgarski kocioł i przesunąć dywizje w stronę Dniestru i Besarabii, wróg powinien znaleźć się szybko w nielichych opałach, grożących mu utratą dużej części Ukrainy oraz Krymu.

Na froncie na Bałkanach po upadku Rumunii powoli zaczyna się krystalizować coraz korzystniejsza sytuacja dla sprzymierzonych. Alianci przede wszystkim utrzymują obronę w Rusi Podkarpackiej, co stwarza asumpt do podjęcia działań ofensywnych w kierunku Wołynia i próby ponownego zdobycia Lwowa. Powoli dołączają jednostki czechosłowackie, węgierskie oraz jugosłowiańskie i austriackie do nowych pozycji na odcinku karpackim i rumuńskim. Już 2 września dochodzi do natarcia w stronę Jassów, które kończy się zdecydowanym odrzuceniem wroga w stronę Dniestru. Dzień później alianci zamykają drogę ucieczki sowieckim dywizjom marsz. Rokossowskiego pod Tuldżą, gdzie dochodzą do delty Dunaju i wybrzeży Morza Czarnego. Z marszu rozpoczyna się bój o wyparcie wroga z Konstancy, niegdyś rumuńskiego portu, przejętego przez Bułgarów na podstawie umowy z 1940 roku. Bitwa kończy się zwycięstwem sprzymierzonych, którzy wchodzą do tego miasta 6 września. Jassy zostają wyzwolone dwa dni wcześniej przez osiem dywizji jugosłowiańskich gen. Petrovicia. Alianci chcą wykorzystać doskonałą koniunkturę i dobić wroga w kotle bułgarskim, ale I atak na Plewen z 8.IX. szybko rozwiewa ich marzenia. Bardzo trudno jest wyprzeć dziesięć dywizji nieprzyjaciela z terenów wysokogórskich, gdzie zdążyły już się dobrze ustawić. Pozostaje wypierać wroga z dalszych terenów Mołdawii, Naddniestrza czy Besarabii. I tak się dzieje. 9 września rozegrana bitwa o Izmaił kończy się wyparciem bułgarskiej dywizji piechoty w stronę Odessy. Miasto zostaje zajęte 6 dni później przez oddziały brytyjskie pod dowództwem marsz. Fitzpatricka. Nadal kluczowym zadaniem frontu bałkańskiego pozostaje umiejętna likwidacja kotła bułgarskiego.

Ofensywa na Jassy.


Bitwa o Konstancę.


Sytuacja na froncie bałkańskim na dzień 15 września.​

Waszyngton, 13 września;

Wizyta Mikołajczyka u prezydenta Landona.

Landon: (…)Panie Premierze, jest Pan rozsądnym politykiem i ufam, że będę w stanie przekonać wasz rząd do przyjęcia pewnych moich propozycji dotyczących powojennych granic Polski, bo to że Polska będzie krajem demokratycznym macie od dawna zagwarantowane.

Mikołajczyk: Czy stanowisko Stanów Zjednoczonych będzie wiążące dla pozostałych uczestników konferencji pokojowej tj. dla Litwy i RFN?

Landon: Myślę, że tak, gdyż jest to wspólne stanowisko Wielkiej Brytanii i USA. Jest ono następujące: wyrazicie zgodę na zjednoczenie Niemiec czyli przejęcie NRD, w zamian za to otrzymujecie wyłączną kontrolę nad Pomorzem Zachodnim, całym Śląskiem, Miastem Gdańsk i płd. Prusami Wschodnimi. I teraz jeśli chodzi o wasz konflikt z Litwą, to trzeba przyznać, że dość długo połączone zespoły robocze zastanawiały się nad najlepszym rozwiązaniem i co najważniejsze sprawiedliwym znajdując następujący konsensus. Teren Wilna i Wileńszczyzny, okręgu zostanie przekazany Litwie z zachowaniem szerokiej autonomii dla ludności polskiej, a na granicy będzie wprowadzony ruch bezwizowy. Terytorium Kaliningradu tj. pruskiego Königsberga zostanie wam przekazane na 3 lata od momentu zakończenia wojny z ZSRR, z możliwością przejęcia tego terenu na stałe pod warunkiem dochowania autonomii dla ludności niepolskiej tj. rosyjskiej, litewskiej i niemieckiej. Czy posiada Pan odpowiednie kompetencje, aby obiecać mi przyjęcie tego planu przez wasz parlament, czy stać jest was na szerokie pojęcie zgody narodowej?

Mikołajczyk: Plan jest ciekawie skonstruowany, niemniej nie mogę tak na żywo go ocenić i poproszę o jego ocenę, gdy już powrócę do kraju i skonfrontuje to co usłyszałem od Pana Prezydenta z przedstawicielami wszystkich partii z Sejmu. Rozumiem, że stoicie na straży zapewnienia o nienaruszalności granic II RP na wschodzie z wyłączeniem okręgu wileńskiego?

Landon: Tak jak Pan usłyszał, jest to jedyne trwałe rozwiązanie antagonizmu polsko-litewskiego (…)

Brytyjscy naukowcy zasługują w tym miesiącu na duże uznanie. Udało im się zakończyć prace technologiczne nad opracowaniem projektu – „elektryczny okręt podwodny” (11.IX.), który umożliwi stworzenie nowego typu tych okrętów wojennych oraz będzie stanowił kolejny krok do wybudowania w przyszłości okrętu podwodnego o napędzie atomowym. Naukowcy opracowali także schemat budowy nowoczesnego zakładu oleju syntetycznego, który poprawi zaopatrzenie naszych wojsk w paliwo (15.IX.).​

Na froncie wschodnim jest pewna iskierka nadziei na przełamanie kryzysu związanego z niemocą aliancką i nieumiejętnym powstrzymywaniu wroga, szczególnie na Kresach. Związana jest ona z wyprostowaniem frontu w Karpatach i Mołdawii, co z kolei powoduje alianckie ofensywy na pozycje nieprzyjaciela w Przemyślu, Rzeszowie i pod Zamościem. Atak na Zamość z 4.IX. to skutek utrzymania pozycji obronnych w Rusi Zakarpackiej i przesunięcia pewnych sił sowieckich na południe. Jednocześnie zostaje opanowane Podkarpacie z Przemyślem i Rzeszowem (6.IX.), choć Sowieci na parę godzin odbijają to pierwsze miasto, na szczęście bardzo szybko zajęte przez sprzymierzonych. Sowieci natomiast nie zwalniają jeśli chodzi o Kresy. Baranowicze i Wilno to dwa przykłady sowieckich ofensyw, z których jedna kończy się powodzeniem, a w dalszym ciągu trwają zacięte walki o Wileńszczyznę. Wróg próbuje też bezskutecznie atakować aliantów pod Bielskiem Podlaskim (3-9.IX.). Marsz. Deverell działający na Łotwie, odbija Dyneburg (3.IX.) i co najważniejsze utrzymuje go mimo przeprowadzanych kilka razy groźnych kontrataków sowieckich. Francuzi i Amerykanie skupiają się natomiast na ponownym zdobyciu Parnu w Estonii, co też następuje 15 września. Niestety ich dywizje nie utrzymały za długo w Gulbene i trzeba będzie pomyśleć niedługo o realnych wzmocnieniach dla tego odcinka frontu wschodniego. 7 września rozpoczyna się ofensywa z udziałem wojsk francuskich, amerykańskich, austriackich, jugosłowiańskich, czechosłowackich, niemieckich i węgierskich, która ma za zadanie zdobyć Stryj i przygotować pozycje do ataku na Lwów. Początkowo wszystko idzie dobrze, wygrywane są kolejne starcia z zajęciem terenu włącznie (10.IX.), jednakże wróg jest przygotowany i na to możliwość. Wypiera sprzymierzonych z powrotem w stronę Rusi Podkarpackiej. Równocześnie taki sam wariant ma brytyjskie natarcie na Kowel, które zwycięskie w I fazie (9.IX.), okazuje się ostatecznie przegrane wobec nadciągnięcia przez Sowietów wielu dywizji pancernych (14.IX.). Podczas tych walk zostają zniszczone trzy alianckie dywizje piechoty, w tym korpus południowokoreański. Ostatnią ofensywą aliancką przeprowadzaną w pierwszej połowie września jest atak na Święciany z 14/15 września. Sowieci wykorzystują natomiast osłabienie wojsk brytyjskich i wypierają je z Brześcia n/Bugiem.

Walki o Zamość.


Sytuacja na froncie wschodnim na 15 września.​

Wieści z Wolnej Polski:

-6 września: wyzwolenie Zamościa i Przemyśla przez oddziały francusko-amerykańskie, front ponownie na linii Bugu.

-wrzesień: sformowanie 4. Dywizji Piechoty gen. Przeździeckiego.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 września 1945

odcinek 191

The Trap
(Pułapka)​

Alianci są coraz bardziej bliżsi zupełnego rozbicia wojsk bułgarskich i przez to uzyskanie wielu nowych, świeżych dywizji francuskich, jugosłowiańskich i austriackich, które później przydadzą się na froncie wschodnim do przełamania pozycji sowieckich na Wołyniu czy też nad Dniestrem bądź Dnieprem w dalszej fazie wojny. Śmiałe ataki na Plewen i Warnę oraz zajęcie tych miast wkrótce sprawią, że ostatni sojusznik Sowietów w Europie złoży broń i podpisze kapitulację. Na Kresach i w krajach nadbałtyckich miasta i prowincje przechodzą z rąk do rąk. Te typowe walki na wyniszczenie doprowadziły również do znacznego zubożenia tych terenów. Najbardziej ucierpiała Wileńszczyzna oraz środkowe Kresy, gdzie front praktycznie stanął od paru miesięcy. Sprzymierzeni dobrze radzą sobie w Mołdawii, która została już cała zajęta i usiłują wychodzić już za Dniestr w kierunku Odessy. Dołączenie kolejnych sił armijnych z Bułgarii powinno sprawić, że ofensywa aliancka dojdzie do Krymu i Kijowa.

Na froncie dalekowschodnim niestrudzonym wojskom japońskim udało się zdobyć teren płn-wsch. Jakucji z głównym miastem Chandynga (21.IX.). Zostali jednak zmuszeni przez Sowietów do opuszczenia Czumikanu (IX.), niemniej w ich ręku pozostały port w Ochocku oraz przyczółek pod Chabarowskiem. Okupują też w dalszym ciągu płn. Sachalin. Wojska brytyjskie próbują 23 września natarcia na Władywostok, jednak mimo świetnego przygotowania do ataku, kończy się to niepowodzeniem.


Z raportu dotyczącego broni rakietowej: 18 września zakończono prace nad technologią budowy nowego rodzaju rakiet – „Blue Streak”. Zwiększy się zasięg działania rakiet z 1800 do 2400 km. Mimo prowadzonej rozbudowy reaktora atomowego pod Birmingham, rozpoczęto budowę dziesięciu tychże rakiet. Będą one sukcesywnie oddawane do użytku do połowy następnego roku. ​

Na froncie bałkańskim trwa wyścig z czasem o likwidację kotła w Bułgarii, zanim nadejdzie zima. Już 16 września wojska francuskie gen. Touzeta i wspierające je jednostki austriackie i jugosłowiańskie przypuszczają szturm na pozycje wroga pod Plewen, wypierając go z tego terenu. W ataku biorą również udział wojska Bundeswehry, amerykańskie i greckie. 28 września wojska jugosłowiańskie gen. Petrovicia zajmują Plewen. Dzień później rozpoczyna się bitwa o Warnę, czyli o zupełne zamknięcie wroga w kleszczach blisko Płowdiw. Wojska gen. Tovarka doskonale radzą sobie z Bułgarami i dotrą do Warny na początku października.

Ofensywa wojsk francuskich pod Plewen.


Austriackie natarcie na Warnę.


Sytuacja na froncie bałkańskim przy końcu września.​

Na froncie wschodnim cały czas trwają zawzięte walki o utrzymanie każdego kawałka ziemi. Wojska brytyjskie marsz. Deverella przez długi okres czasu odpierają sowieckie ataki na Dyneburg, same pomagając w bitwie pod Święcianami (16.IX.). Pod Parnu w płd. Estonii znowu dochodzi do sowieckiej kontrofensywy, i jak to już było parę razy, alianci znów pokuszą się o odzyskaniu tego terenu, choć to wiąże się z ryzykiem utraty Rygi. Marsz. Cassels atakuje wraz z jugosłowiańskimi dywizjami wrogie siły pod Bielcami w Mołdawii i udaje mu się wyjść na linię Dniestru (17.IX.). Wojska czechosłowackie i węgierskie daremnie próbują obronić pozycje pod Stryjem, gdzie są notorycznie wypierani przez nieprzyjaciela. 19 września oddziały marsz. Connora docierają pod Izmaił, wspierając Brytyjczyków w marszu na Bielce. Tego samego dnia ostatnie alianckie jednostki opuściły Brześć n/Bugiem, dokąd weszli Sowieci 20 września. Alianci próbują kontratakować pod Lidą i Pińskiem, ale ich ataki rozbijają się o wielość sowieckich dywizji. 18 września sprzymierzeni zajmują Święciany, ale nie trwa to długo z powodu szybkiej odpowiedzi wroga (20.IX.). Stryj i Parnu wpadają w ręce wroga 19.IX. Sprzymierzeni zaciekle starają się o odzyskanie Stryja, kierując do ataku wiele świeżych sił nadesłanych z głębi Niemiec i Czechosłowacji. Parnu po raz kolejny atakowane 20 września przy desancie kolejnych dywizji sojuszniczych pod Rygą, stwarza nadzieję na utrzymanie odcinka frontu. 21 września udaje się zdobyć Słonim na Kresach, jednak sowieckie dywizje pancerne bezlitośnie wypędzają sprzymierzonych z tego terenu. Rozwija się też natarcie na Gulbene na Łotwie, skąd przepędzono Sowietów. Udział biorą m.in. jednostki Deverella. 23 września zostają zdobyte Bielce w Mołdawii i następnego dnia rusza ofensywa aliantów na Kiszyniów. Tutaj chroni miasta tylko jedna bułgarska dywizja piechoty. Dzień później kolejne odbicia, najpierw Stryja przez wojska jugosłowiańskie, później w Parnu pojawiają się Amerykanie. Stryja nie udaje się utrzymać, a atak aliancki na Lidę kończy się fiaskiem i zagrożeniem dla Wilna. Sowieci po opanowaniu Stryja próbują atakować Zamojszczyznę (27.IX.), ale kontrakcja aliancka z Podkarpacia i samych Karpat zmusza ich do porzucenia planów. Sprzymierzeni zdobywają Święciany (26.IX.) i Kiszyniów dwa dni później. Najlepsza sytuacja panuje na odcinku mołdawskim, dlatego też dowództwo alianckie godzi się na ofensywę na Odessę (30.IX.), która kończy się zwycięstwem. Na Kresach wciąż trwają walki o Słonim i Gulbene na Łotwie…

I etap operacji mołdawskiej – zdobycie Bielc.


Sytuacja na froncie wschodnim w dniu 30 września.​

Sytuacja międzynarodowa we wrześniu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – tutaj nadal status quo. Czang Kaj-Szek cały czas wzmacnia siły nad granicą z japońską enklawą Tangszan, gdzie stacjonuje już ponad siedemdziesiąt różnych jednostek wojsk chińskich.

Wieści z Wolnej Polski:


-25 września: na podstawie umowy z Wielką Brytanią – Rzeczpospolita Polska otrzymuje pod kontrolę terytoria byłego Somali Niemieckiego wraz z wyspą Sokotrą. W październiku dojdzie jeszcze do podpisania umowy o przekazaniu południowo-zachodnich terenów Angoli.

-30 września: Belgia przekazuje Polsce obiecane w tajnej umowie z 30.III.1944 roku wybrzeża Angoli.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 października 1945

odcinek 192

Lux in tenebris
(Światło w ciemnościach)​

Sprzymierzeni mogą być zadowoleni z siebie. Udało im się do połowy października wyeliminować 23 nieprzyjacielskie dywizje, znajdujące się w bułgarskim kotle. Oznacza to również wzmocnienia dla pozostałych jednostek na froncie wschodnim. A tam nie dzieje się najlepiej, choć alianci powstrzymują wroga jak tylko umieją. Nawet uderzenie na Odessę i jej utrzymanie nie oznaczało pójścia za ciosem i dojścia do Półwyspu Krym. Sowieci już zaczęli przerzucać część sił z Kresów w stronę Mołdawii i Dniestru, skutecznie blokując lub uniemożliwiając rozwinięcie natarcia alianckiego. Szykuje się zatem okres wojny pozycyjnej, zważywszy na pojawienie się już pierwszych śniegów. Zanim jednak to nastąpi, w stronę alianckich pozycji pod Kiszyniowem zmierza już 19 nowych dywizji (11 jugosłowiańskich i 8 austriackich), zluzowanych pozbyciem się bułgarskiego kotła. Podjęto też już kroki do utworzenia w pełni demokratycznych rządów w Rumunii i Bułgarii. Perspektywicznie rzecz biorąc, powinny się one pojawić w drugiej połowie miesiąca. Sprawa Aradu została rozwiązana na korzyść Węgier, które powołały się historyczne zaszłości, związane z tym terytorium. Oficjalne przekazanie ma nastąpić na przełomie października i listopada. Jugosławii obiecano natomiast ułatwienia w handlu z Węgrami oraz tworzonymi demokracjami w Rumunii i Bułgarii. W Polsce natomiast euforia z powodu przekazania reszty posiadłości Angoli, które czynią z tego kraju potęgę kolonialną w Afryce.

Londyn, 14 października;

Z rozmowy premiera Churchilla z min. spr. zagr. Selwynem Lloydem.

Lloyd: (…)Polacy nie śpieszą się z zaakceptowaniem proponowanego rozwiązania sprawy Wileńszczyzny. Zupełnie nie rozumiem ich mentalności. Obiecujemy im resztę Prus Wschodnich, przekazujemy im kolonie w Afryce i chyba pojmując logicznie powinni być bardziej nam przychylni oraz naszym propozycjom.

Churchill: Polskie Siły Zbrojne były z nami od samego początku, John. Daleki jestem od udzielania rad i naciskania na polski rząd, ale twierdzę, że nie możemy tak generalizować. Polacy są narodem, który wiele wycierpiał podczas wojny z Niemcami i okupacji sowieckiej, więc siłą rzeczy chcą by porządek powojenny był jak najbardziej sprawiedliwszy. Zobaczysz po pewnym czasie, że sami pojmą bezsens ich konfliktu z Litwinami.

Lloyd: Nie przeczę, że polski żołnierz bije się świetnie i nic go nie przestraszy. Chciałbym tylko pewnej wzajemności w zrozumieniu naszego punktu widzenia po zakończeniu działań zbrojnych z Sowietami. Nie chcemy tworzyć konfliktów, które mogą przerodzić się w kolejny. Węgry ustąpiły Czechosłowacji w sprawie Rusi Podkarpackiej, Jugosłowianie za kilka dni przekażą Węgrom Arad, niech i Polacy z Litwinami jakoś się dogadają.

Churchill: Też bym tak chciał, ale jak mówiłem wcześniej: dajmy Polakom czas, nawet do końca roku. Dlatego mówimy im już wcześniej o naszych planach, by nie stawiać ich wobec faktów dokonanych. Myślę, że to docenią, a przekazane kolonie to podziękowanie za ich udział w kampanii etiopskiej i na europejskich frontach II wojny światowej. Włożyli w nie dużo serca i za to jestem im bardzo wdzięczny.

Lloyd: Wybieram się niedługo do Polski i w ogóle do krajów Europy Środkowo-Wschodniej, aby zobaczyć czy narody te dostosowują się do reguł państw demokratycznych i czy nie grozi im powrót do autorytarnych dyktatur z lat 30-tych.

Churchill: Raczkiewicz i Benesz obiecali mi doprowadzić do restytucji demokracji parlamentarnej w ich krajach. Jedynie Tildy rządzi twardą ręką na Węgrzech. Z tego co mi przekazano, w Rumunii i Bułgarii zastosowany będzie model demokracji węgierskiej, przy czym kraje zachowają swoje ustroje monarchiczne.

Lloyd: Później spotykam się z prezydentem Turcji, Ismetem Inonu, choć nie wierzę w możliwość przyłączenia się Turcji do naszego aliansu, nawet mimo zlikwidowania zagrożenia ze strony Bułgarii. Będę jednak apelował o utrzymanie neutralności, bo to jest dla nas najcenniejsze. Na tą chwilę (…)

Na froncie bałkańskim pozostała do rozstrzygnięcia już tylko sprawa likwidacji kotła bułgarskiego i to w taki sposób, by zdążyć przed zimą. Trzeba przyznać, że sprzymierzeni wywiązali się z tego zadania znakomicie. 3 października dywizje austriackie gen. Tovarka docierają do Warny i przez kilkanaście godzin przygotowują się do szturmu na Płowdiw – ostatnią redutę oporu wojsk bułgarsko-sowieckich marsz. Szaposznikowa. 23 dywizje, które tam siedzą, ciężko będzie pokonać, ale jeśli zrobi się to zanim nadejdzie zima, istnieje nadzieja na likwidację frontu bałkańskiego. I atak na Płowdiw z 5 października kończy się jednak niepowodzeniem i co gorsza, bułgarskim kontratakiem na Plewen, gdzie resztkami sił bronią się wojska francusko-jugosłowiańskie. Na szczęście w sukurs przychodzą jednostki amerykańsko-niemieckie nie biorące udziału w I ataku, które rozwijają natarcie na Płowdiw 8 października. Za architekta tego wielkiego zwycięstwa uchodzi grecki marszałek Papagos, który śmiałym manewrem zmusza przeciwnika do kapitulacji jeszcze tego samego dnia. Broń składają żołnierze 23 dywizji, w tym dwóch zmotoryzowanych. 11 dywizji jugosłowiańskich i 8 austriackich zostaje natychmiast skierowanych do Kiszyniowa, aby wspomóc obronę i siłę ataku aliantów nad Prutem i Dniestrem. 14 października do Płowdiw wkraczają wojska jugosłowiańskie gen. Pavlovicia…

I atak na Płowdiw – 5.X.1945.​

Na froncie wschodnim równoważą się nieco ataki aliantów i Sowietów przeprowadzane od płd. Estonii po Małopolskę. Nieprzyjaciel śmiałymi kontratakami zdobywa Parnu i Święciany w pierwszych dniach października, aliancką odpowiedzią jest udane natarcie na Gulbene z dużą pomocą wojsk brytyjskich marsz. Deverella. 2 października to zacięte walki pod Odessą z niedobitkami bułgarskiej armii, której przewodzi teraz marsz. Rokossowski. Sowieci przypuszczają też atak na pozycje sprzymierzonych pod Bielskiem Podlaskim, ale w porę zostają zatrzymani (3.X.). W pierwszych dniach października pojawiają się już pierwsze opady śniegu na Łotwie i mimo zdobycia Gulbene przez sprzymierzonych i próby obrony ich pozycji wróg z łatwością przedostaje się przez ich szyki nic nie robiąc sobie z trudności prowadzenia walk w zimie. Alianci próbują też zdobyć Lidę (4.X.), ale utrzymanie miasta graniczy obecnie z cudem. 5 października wojska brytyjskie marsz. Fitzpatricka wchodzą do Odessy i utrzymują swoje pozycje. Brytyjczycy próbują też od razu ataku na Bałtę, gdzie wspierają ich również Jugosłowianie. Mimo początkowych sukcesów, marsz. Connor musi przerwać atak w stronę tego miasta, w wyniku przegranej obrony Fitzpatricka pod Odessą (7-8.X.). Deverell z kolei po raz kolejny broni się pod Dyneburgiem, ale i jemu potrzebne jest wzmocnienie, gdyż ciągłe ataki Sowietów wyczerpują już jego siły (7, 12.X.). Chwilowo, sprzymierzeni odbijają Mołodeczno, ale jedną francuską dywizją piechoty na pewno nie można utrzymać tak rozległego okręgu, przeto niedługo trzeba się liczyć z sowiecką kontrakcją. Nieprzyjaciel usiłuje po raz kolejny wyprzeć aliantów również ze Słonima. Przy końcu pierwszej połowy października wciąż trwają walki o Gulbene na Łotwie oraz o Stryj na Wołyniu. Wróg przerywa front pod Zamościem w nocy z 14 na 15 października.

Ofensywa na Odessę.


Front wschodni – odcinek nadbałtycki.


Front wschodni – odcinek polski.


Front wschodni – odcinek mołdawski.

Wieści z Wolnej Polski:


-2 października: ostatnia umowa polsko-brytyjska, kończąca przekazywanie terenów Angoli. Polska zyskuje kolejny obszar kolonialny na tym kontynencie. Obecnie trwają konkursy na nowe nazwy dla miast w Angoli i Somali.

-październik: zostaje sformowana dywizja piechoty gen. Ducha, która niezwłocznie wyrusza na front pod Lublinem. Tworzą się także siły lotnicze jak np. dyon myśliwski gen. Tuskiewicza.

-14/15 października: Sowieci przerwali front w Małopolsce i udało im się ponownie opanować Zamość w sile kilkunastu dywizji piechoty.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 października 1945

odcinek 193

In perpetuam rei memoriam
(Na wieczną rzeczy pamiątkę)​

Zaraz na początku drugiej połowy października zostały utworzone w pełni niezależne rządy niepodległej i demokratycznej Rumunii i Bułgarii. W obu tych krajach władzę przejęły partie konserwatywne, a dotychczasowi monarchowie – car Borys III i król Karol II zachowali swoje trony. Front bałkański zakończył się więc pełnym zwycięstwem aliantów, a do jeszcze okupowanych terenów należy jedynie Tracja Zachodnia kontrolowana przez wojska greckie. Na odcinku polskim frontu wschodniego coraz trudniej utrzymać szalejących Sowietów z racji coraz skąpszych sił i braków w zaopatrzeniu. Churchill w porozumieniu z Landonem starał się nawet o zawieszenie broni z ZSRR na warunkach pozostawienia Tracji, Chongyin, Litwy, Podlasia, okręgu królewieckiego, Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny dla strony alianckiej. Mediatorem była Szwecja, jednak Stalin ufny w potęgę swojej armii odrzucił propozycję. Zakończył się za to spór węgiersko-jugosłowiański o status Aradu, który ostatecznie wszedł do Węgier. Jako, że alianci zgodzili się na przyznanie Węgrom całego Siedmiogrodu kosztem Rumunii, trzeba było jej te straty zrekompensować. Dokonano trwałego zjednoczenia Mołdawii, Besarabii i Naddniestrza z Rumunią, anulując dodatkowo oddanie części Dobrudży dla Bułgarii z roku 1940 z miastem i portem Konstanca. Bułgaria pozostała zatem w granicach narodowych sprzed aneksji tego terytorium.

16 października tworzy się rząd niepodległego Carstwa Bułgarii. Na jego czele stoi przywódca Partii Konserwatywnej, Konstantin Murawjew.


Również tego samego dnia zostaje utworzony nowy rząd Królestwa Rumunii. Premierem zostaje działacz konserwatywno-chłopski Gheorghe Tatarescu.


Mapa polityczna przedstawiająca ostatnie zmiany na Bałkanach w okresie od 16 do 31.X.1945.​

Na froncie wschodnim dzieje się nienajlepiej. Kilkanaście dywizji francusko-amerykańskich zostało zniszczonych w kotle pod Zamościem z racji tego powstała wielokilometrowa luka, która ciągnie się aż do Bieszczadów. Wojska nieprzyjaciela starają się zatem o poszerzenie swojego władztwa w Małopolsce, choć marszałek Gort z oddziałami brytyjsko-polskimi na pewno nie dopuści do tego faktu do czasu załatania tej dziury przez nowe dywizje polskie, czechosłowackie lub węgierskie. Włoskie lotnictwo bombowe rozpoczyna serię nalotów na port w Leningradzie, znacząco zmniejszając możliwości sowieckiej bazy morskiej. Alianci mimo niesprzyjającej pory roku, próbują wyprzeć wroga z Lidy (w walkach bierze udział 1. Korpus Polski), jednakże ofensywa kończy się po dwóch dniach (18.X.) jej zatrzymaniem z racji zbyt dużej dysproporcji sił. Sowieci rozpoczynają atak na słabo broniony Przemyśl i Słonim (20.X.) i odganiają hiszpańską dywizję piechoty w tym pierwszym przypadku w kierunku Krakowa. Wojska sprzymierzonych (brytyjskie, węgierskie, austriackie, jugosłowiańskie) zgrupowane w Rusi Podkarpackiej i Mołdawii próbują przeciwdziałać sowieckiemu impetowi w Małopolsce i na Podkarpaciu atakując pozycje nieprzyjaciela na Wołyniu, a konkretnie pod Stryjem. 22 października udaje się wyprzeć wroga z tego terenu i nieco powstrzymać jego starania na kierunku Przemyśla i Rzeszowa, jako, że zaczął kierować swoje siły do Wołynia. Pewnym pocieszeniem jeśli chodzi o odcinek nadbałtycki jest śmiały plan amerykańsko-japoński, dotyczący otoczenia wojsk sowieckich w Estonii. Desant wojsk japońskich rozpoczęty 23 października, a zakończony trzy dni później zdobyciem przyczółka pod Kingisepp (gen. Yoshihara), uświadamia Amerykanom niewiarygodną szansę na pozbycie się niebezpiecznego nawisu nad Rygą i całą Łotwą. Kluczem do likwidacji zagrożenia staje się połączenie z Japończykami, którzy kierują się już w stronę Narwy i Gdowa. Amerykanie nacierają w stronę Pskowa. Być może do zamknięcia kotła dojdzie już na początku listopada. Na odcinku łotewskim udaje się obronić Gulbene, co jest niezmiernie ważne dla powodzenia całej akcji. 27 października marsz. Gort decyduje się na bezpośredni atak na Sowietów pod Zamościem, korzystając jeszcze z chwilowej poprawy pogody. Udaje się wyprzeć wroga na krótko za Bug, a miasto zostaje przez parę godzin w rękach aliantów. 29 października wojska nieprzyjaciela docierają do Słonima.

Wielka ofensywa aliancka na Stryj.


Operacja desantowa wojsk japońskich pod Kingisepp (23-26.X.1945).


Natarcie marsz. Gorta na Zamość.


Sytuacja na froncie wschodnim – część północna wg stanu z 31.X.1945.


Sytuacja na froncie wschodnim – część południowa wg stanu z 31.X.1945.​

Sofia, 28 października;

Wizyta min. spr .zagr. Wielkiej Brytanii, Johna Selwyna Lloyda u premiera Bułgarii Konstantina Murawjewa.

Murawjew: (…)wyrażamy swoje zainteresowanie. Pogodziliśmy się już z utratą części Dobrudży, ale wysuwamy nasze słuszne racje do objęcia w posiadanie kawałka sowieckiej Tracji po zakończeniu walk, oczywiście z dostępem do Morza Egejskiego.

Lloyd: Wszelkie tereny przejęte bezpośrednio od ZSRR muszą zostać przydzielone na mocy uchwał konferencji międzynarodowych. Do terenu Tracji rości sobie słuszne pretensje również Grecja, jako, że stanowią one jej część terytorium przedwojennego.

Murawjew: Nasz kraj uzyskał dostęp do Morza Egejskiego na mocy postanowień pokojowych I wojny bałkańskiej i mamy pewne tradycje w rozwijaniu żeglugi na tym akwenie wodnym. Poza tym, na tym terenie mieszka ludność bułgarska, będącą obiektem prześladowań greckich i tureckich.

Lloyd: Wielka Brytania i Stany Zjednoczone stoją na stanowisku nie antagonizowania stosunków sąsiedzkich, a już w szczególności między sojusznikami jak w przypadku Bułgarii i Grecji. Wybieram się za dwa dni do Ankary, gdzie będę nalegał na spełnienie waszych postulatów o autonomii dla ludności bułgarskiej w Tracji Wschodniej.

Murawjew: Z miłą chęcią widzielibyśmy waszą zgodę na zorganizowanie referendów w sprawie przynależności terenów Tracji Zachodniej wraz z Salonikami.

Lloyd: Odnośnie referendów, to można wstępnie założyć, że będzie zgoda, choć wszystko i tak zależy od ustaleń zespołów roboczych konferencji pokojowej, niemniej wasza sprawa będzie na równi traktowana z casusem okręgu Wilna między przyszłym państwem litewskim a Polską.

Murawjew: Nasze formowane dywizje piechoty już niedługo oddamy pod wasze rozkazy na odcinku w Besarabii.

Lloyd: Bardzo mnie to cieszy, że wojska bułgarskie i rumuńskie będą w stanie zapewnić nam większy spokój nad Dniestrem, no i to, że na wiosnę 1946 roku ruszy ofensywa na Ukrainie (…)

Sytuacja międzynarodowa w październiku 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – działania wojenne praktycznie ustały. Wojska Czang Kaj-Szeka są zbyt słabe, aby mogły skutecznie zagrozić obronie Urumczi czy Lhasy.

Wieści z Wolnej Polski:

-październik: zaciekłe walki na Zamojszczyźnie, udaremnienie niebezpieczeństwa zajęcia Podkarpacia przez Sowietów.

-październik: główne miasto Somali Polskiego zostało nazwane Port Śmigły-Rydz. Zmiany dotyczą też nazewnictwa miast w Angoli, gdzie Luanda została nazwana Nową Warszawą, a Mocamedes – Port Beck. ​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 listopada 1945

odcinek 194

Chacun a son gout
(Każdemu według swego upodobania)​

Pierwsza połowa listopada 1945 roku to niepowtarzalna szansa dla wojsk aliantów na froncie wschodnim. Nie jest to co prawda trwałe wyparcie z terenów Małopolski i Wołynia, ale fakt znaczącego rozszerzenia teatru działań wojennych, związanego z udanym rozszerzeniem ofensywy wojsk japońskich w Estonii i okręgu leningradzkim. Fakt zamknięcia kilku sowieckich dywizji w kotle pod Tallinnem to wielki sukces japońskiej myśli strategicznej pod wodzą gen. Yoshihary. Po drugie otoczenie Leningradu jest równie ważne, choć jeszcze nie można mówić o próbie szturmu tego miasta. Amerykanie i Francuzi nadsyłają coraz to nowe dywizje pod Rygą, które mają podwójne zastosowanie, przydadzą się do rozbicia estońskiego kotła oraz zostaną przeznaczone do ofensywy na Polesiu. Również Churchill wyciąga asy z rękawa, kierując na tereny nadbałtyckie transport 8 dywizji wietnamskich z Indochin oraz osiemnaście dywizji irackich z Bliskiego Wschodu, które przewiezione w odpowiednim czasie mogą sprawić, że już na przełomie 1945/1946 alianci będą świętować zdobycie Leningradu.

Dyneburg (Daugavpils), 9 listopada;

Rozmowa telefoniczna między premierem Churchillem a głównodowodzącym wojsk lądowych Wielkiej Brytanii, marszałkiem Massingberdem.

Churchill: (…)nic nie można obiecać, ale powziąłem już kroki, aby was odciążyć wojskami wietnamskimi i irackimi. Władcy tych krajów zgodzili się nam udzielić pomocy, choć w zamian chcą znaczących ułatwień w handlu, na co przystaliśmy bez wahania. Musicie starać się przesunąć Deverella bliżej wschodniej granicy Polski, bo tam sytuacja jest trudna.

Massingberd: Panie Premierze, niełatwo jest załatać lukę po utraconych wojskach alianckich, czy Pan wie ile wytraciliśmy dywizji piechoty, nie powiem nieprawdy jeśli Pan usłyszy liczbę pięć. Ludzie są już zmęczeni kilkuletnimi walkami w Europie, brakuje nam tylko buntu i masowych dezercji. Nie chcę sugerować, ale może rozejm mimo ostatnich sukcesów wydawałby się najwłaściwszy ?

Churchill: Panie Marszałku, opinia publiczna zaczyna już powoli akceptować ideę wojny z Sowietami, więc doprawdy nie widzę możliwości zawarcia rozejmu na niekorzystnych warunkach. W Londynie i Paryżu przebywają przedstawiciele emigracyjnych rządów Litwy, Łotwy i Estonii. Jakże się na nas zawiodą, jeśli powiemy im, że zawarliśmy rozejm z Sowietami, nie dbając zupełnie o wyzwolenie ich krajów. Nie wolno nam tego zrobić. Może być tak, że nie będziemy w stanie odzyskać wszystkich wschodnich ziem Polski, ale dla tych trzech krajów jest to być albo nie być. Musimy walczyć do chwili ich wyzwolenia, a mam nadzieję, że to już niedługo. Utrata Leningradu powinna załamać Stalina.

Massingberd: Rozumiem, że po wyzwoleniu krajów nadbałtyckich oraz całych bądź większości wschodnich terenów polskich zakończymy wojnę z Sowietami?

Churchill: Tak, choć pewnym jest, że Stalin nie będzie chciał zawrzeć z nami rozejmu na naszych warunkach. Trzeba będzie z czegoś zrezygnować w imię zawieszenia broni. Chcemy odzyskać Trację dla Grecji i być może Bułgarii, okręg królewiecki i wschodnie tereny dla Polski, obwód Chongyin dla Korei. Jeśli utrzymamy Leningrad i wejdziemy do Kijowa, nasze szanse będą wzrastać. Myślę, że i tak już możemy być dumni z dotychczasowych osiągnięć. Wyzwolenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej stało się faktem. Można powiedzieć, że połowa drogi za nami.

Massingberd: Panie Premierze, kiedy można spodziewać się wietnamskich i irackich wzmocnień?

Churchill: Wietnamskich na początku grudnia, irackich zapewne na przełomie 1945/1946 (…)

Na froncie wschodnim Brytyjczycy i Amerykanie jak powietrza wyczekują pomyślnych wieści z frontu leningradzkiego, gdzie cztery dywizje japońskie nadspodziewanie dobrze sobie radzą i w północnej Estonii i okręgu pskowskim. Jednocześnie pod Kiszyniów dochodzi dziewiętnaście austriackich i jugosłowiańskich dywizji które ulokowane na pozycjach obronnych od 2 do 7 listopada, oczekują nadejścia wiosennych roztopów i ruszenia z ofensywą na Kijów. Próbowano natarcia na Bałtę (7.XI.), ale taki atak w zimę musi zakończyć się jego przerwaniem z racji dużych strat osobowych. Nawet 41 dywizji alianckich znajdujących się nad Dniestrem ma kłopoty z przełamaniem oporu ośmiu jednostek wroga w przypadku gdy są bardzo trudne warunki pogodowe. Wciąż trwają walki o Stryj (1.XI., 7-8.XI., 10.XI. 15.XI.), którego zdobycie i utrzymanie przez aliantów zmieni proporcje sił na Kresach. Na uwagę zasługuje postawa lotnictwa sprzymierzonych. Bombowce japońskie, czechosłowackie oraz amerykańskie dziesiątkują Sowietów w pasie od Estonii po Wołyń. Nieprzyjaciel odwdzięcza się natomiast nalotami na Warszawę i Radom, gdzie dopiero co odbudowane fabryki po zniszczeniach II wojny światowej znów padają ofiarą nalotów. 4 listopada Japończycy zdobywają Gdów, stojąc o krok od marszu w stronę Pskowa, choć tutaj dążące do tego wojska francuski nie przebiły ostatecznie sowieckiej obrony. Zamiast połączenia pod Pskowem, próbują zatem otoczyć Leningrad, co będzie miało wielkie znaczenie propagandowe i wzrośnie podłamane nieco alianckie morale. Wygrane starcie pod Ługą i jej zajęcie (8.XI.) oznacza blokadę Leningradu i wielką szansę na obejście sowieckich pozycji na Kresach od strony północnej. Potrzeba tylko większej ilości dywizji. Przybywają one każdego dnia do Rygi i choć część zostaje to część udaje się na południe w stronę zagrożonego odcinka na Polesiu. 7 listopada w stronę tego łotewskiego portu udają się transportowce brytyjskie z ośmioma dywizjami wietnamskimi na pokładzie i choć wyruszają z odległego Hanoi to na miejscu powinny być na początku grudnia. W międzyczasie alianci próbują kontratakować pod Słonimem na Polesiu (6.XI.), choć zdobycie tego miasta (14.XI.) nie jest niestety równoważne z jego utrzymaniem. Sowieci natomiast przypuszczają kolejny atak na Zamojszczyznę, zakończony zdobyciem tego terenu (9.XI.). 11 listopada wojska japońskie wkraczając w granice Estonii, wyzwalają port i miasto Narwa. Śpieszą się obecnie z ofensywą w kierunku Tartu, co doprowadzi do utworzenia kotła pod Tallinnem. W tym też czasie Churchill umiejętnie wynegocjował wypożyczenie 18 irackich dywizji piechoty z przeznaczeniem na front wschodni, które udają się w stronę palestyńskiego portu w Hajfie, by być zabrane na odcinek nadbałtycki. 13 listopada Japończycy zdobywają Porchow, co otwiera im możliwości do przeprowadzenia ofensywy w kierunku Nowogrodu Wielkiego i Wołchowa. Dwa dni później tworzy się talliński kocioł wskutek zdobycia Tartu przez wojska sprzymierzonych. Również tego samego dnia Sowieci ruszają z ofensywą na Przemyśl. Walki trwają…

Bombardowanie sowieckich dywizji pod Zamościem (czechosłowacki dywizjon bombowy gen. Bartosa).


Ofensywa aliancka na Słonim.


Fiasko natarcia sprzymierzonych na Bałtę.


Dwa kotły: talliński i leningradzki – sytuacja na 15.XI.1945.


Sytuacja na froncie wschodnim na dzień 15 listopada.​

Wieści z Wolnej Polski:

-11 listopada: przemówienie prezydenta Raczkiewicza transmitowane przez radio dla mieszkańców Polski, mówił m.in. „niezbywalne są prawa Polski do wschodnich ziem, utraconych w 1939” oraz „potrzeba nam teraz ułożenia stosunków z przyszłą Republiką Litewską” co świadczyłoby o zaakceptowaniu proponowanego konsensusu wg Churchilla i Landona w sprawie wileńskiej.

-listopad: niszczące naloty sowieckiego lotnictwa na ośrodki przemysłowe w okręgu warszawskim i radomskim.

-listopad: sformowanie kolejnej dywizji piechoty (2. D.P. Legionów) pod dowództwem gen. Skuratowicza.

-9 listopada: zajęcie Zamościa przez wojska sowieckie.

-15 listopada: początek obrony Przemyśla przez wojska węgiersko-czechosłowackie.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 listopada 1945

odcinek 195

Waiting...
(Oczekiwanie…)​

Aliantom nie udaje się zniszczyć sowieckich dywizji w kotle tallińskim i leningradzkim. Co gorsza, zachodzi obawa, że wróg zamierza nie tyle odepchnąć wojska japońskie od możliwości zdobycia Leningradu, co w zdecydowany sposób zlikwidować przyczółek sprzymierzonych w płn. Estonii. W stronę Rygi zmierza osiem wietnamskich dywizji piechoty, które znacząco wzmocnią obronę miasta i spowodują lepsze niż dotychczas myślenie na temat planu ewentualnej ofensywy w kierunku na Tallinn, aby zdążyć przed rozbiciem wojsk japońskich przez Sowietów. Na pozostałych odcinkach frontu wschodniego dzieje się niewiele. Próby opanowania Słonima i Stryja przez aliantów kończą się fiaskiem. Zima przyczynia się też do rozwinięcia fazy wojny pozycyjnej, szczególnie nad Dniestrem. 18 dywizji irackich powoli przesuwa się w stronę Hajfy, gdzie będą podjęte na transportowce może jeszcze przy końcu roku. W Wielkiej Brytanii natomiast zbudowano pierwszą rakietę balistyczną o dalekim zasięgu…

Na froncie wschodnim pozorne zawieszenie walk z racji trwającej zimy nie dotyczy najbardziej aktywnego ostatnio odcinka, a mianowicie terenów płd. Łotwy, Estonii i okręgu leningradzkiego. Sowieci zorientowawszy się, jakie zgubne skutki dla ich morale może przynieść utrata Leningradu oraz likwidacja kilku dywizji piechoty pod Tallinnem, postanawiają działać. W tym celu próbują za wszelką cenę nie dopuścić do wzmocnienia obrony zajętego przez wojska japońskie miasta Tartu (15.XI.). Atak na miasto kończy się wyparciem nie tylko wojsk japońskich ale i dwóch francuskich dywizji piechoty wraz ze sztabem dowodzenia. Przerwanie pierścienia wojsk sprzymierzonych oznacza zatem nową szansę dla nieprzyjaciela i próbę zupełnego zlikwidowania obecności Japończyków pod Leningradem. Wycofali się oni do portu w Narwie, a kolejny cios na ich barki spada po niespodziewanym pojawieniu się kilku sowieckich dywizji piechoty, które zmuszają kolejną japońską dywizję do wycofania się z Ługi i tym samym zdjęcia oblężenia Leningradu. 23 listopada Sowieci wchodzą do Tartu, udaremniając rozbicie swoich wojsk w Estonii. Alianci wykorzystują moment osłabienia sowieckiej obrony pod Parnu, z racji wycofania części wojsk do Tallinna i rozpoczynają natarcie w stronę tego miasta (23/24.XI.). Po zdobyciu Parnu istnieje jeszcze szansa na szybkie zduszenie sowieckiego oporu w Tartu i likwidację oporu w Tallinnie. Potrzebne będą jednak nowe posiłki i tutaj bardzo przyda się osiem nowych dywizji z Wietnamu. Wojska węgiersko-czechosłowackie ostatecznie poradziły sobie z zatrzymaniem sowieckiej ofensywy na Przemyśl i Rzeszów, co cieszy, niemniej kolejny atak wroga może oznaczać utratę tych ziem. W dalszym ciągu trwają wyniszczające walki o przejęcie kontroli nad ważnym punktem strategicznym jakim jest Stryj. 28 listopada miasto wpada na krótko pod kontrolę wojsk węgierskich, by za parę godzin być zajęte z powrotem przez Sowietów. Ta sama uwaga dotyczy jedynych działań na Kresach (walki o Słonim). Zaciętość walk zakończona zdobyciem miasta przez Francuzów, nie decyduje jednak o utrzymaniu miasta, które dostaje się pod kontrolę nieprzyjaciela po paru dniach (28.XI.).

Walki o miasto Stryj – 16.XI.1945.


Bitwa o Słonim – XI.1945.


Front wschodni – odcinek nadbałtycki, wojska japońskie w potrzasku.


Front wschodni – odcinek polski, sytuacja na koniec listopada.


Front wschodni – odcinek mołdawski, wojna pozycyjna, stan na koniec listopada.​

Wyrwane z kontekstu zdania z raportu badań nad bronią rakietową z dnia 30 listopada 1945 roku.

(…)rakieta „Blue Streak” jest znacznie bardziej wydajna i ma lepszy zasięg od posiadanych tego typu broni w naszym arsenale. Jeśli porównywalnie szybko nasi naukowcy doprowadzą do zbudowania pierwszej bomby atomowej, wówczas termin użycia rakiet przeciw Sowietom znacząco się przybliży (…)

Dane techniczne rakiety balistycznej „Blue Streak”.​

Artykuł prasowy red. Johanna Mäkströma w szwedzkim dzienniku „Dagens Nyheter”

„Nowa geopolityka czy słabnące znaczenie sprawiedliwości?”

(…)a tak aliancka wojna o sprawiedliwość zatacza coraz szersze rozmiary. Jeszcze niedawno Churchill i spółka zarzekali się, że chodzi im tylko o wynagrodzenie szkód Polsce i Czechosłowacji. Dziś dzięki opanowaniu Bałkanów i restytucji na wpół demokratycznych Węgier, Rumunii i Bułgarii, tworzy się fakty dokonane, licząc jeszcze na przejęcie Tracji i republik nadbałtyckich. O co w tym właściwie chodzi, Szanowni Panowie Alianci? Czy nie spodziewacie się odmownej odpowiedzi Stalina dotyczącej przejęcia przez was ziem białoruskich i ukraińskich? Komuniści jeszcze przez kilka lat się nie poddadzą, a wasze dokonania i tak są wielkie, przeto można powiedzieć, że po udanym wyzwoleniu ziem litewskich, łotewskich i estońskich abyście poszli po rozum do głowy i zgodzili się na zawieszenie broni lub też trwały pokój. Zapewniamy was, że temat III wojna światowa zniknął już bardzo dawno z pierwszych stron gazet i nie potrzebujecie już rozgłaszać całemu światu wykładni prowadzenia tego konfliktu. Europa ma już dość bitew, nie chce wylewać łez, cierpień ludności cywilnej, nowych wędrówek ludów, zakłamanego komunizmu ale też nie do końca satysfakcjonujących motywów rozpoczęcia z nim tego starcia. Czas zakończyć wojnę (…)

Lublin, 20 listopada;

Rozmowa telefoniczna marszałka Gorta z marszałkiem Sikorskim.

Marsz. Gort (…)nie można popadać w zwątpienie. Póki co nie wypędzili nas jeszcze z całych Kresów, a mamy wyjątkowo szansę odciąć Rosjan od Bałtyku i moim zdaniem jeszcze nie powiedzieliśmy ostatniego słowa.

Marsz. Sikorski: Moje zwątpienie bierze się z pewnego źródła. Chodzi o nowy sposób prowadzenia dyplomacji przez wasz rząd. Mam nadzieję, że nie zrezygnujecie z zakończenia wojny póki nie zdobędziecie naszych wschodnich ziem oraz Estonii.

Marsz. Gort: Dyplomacja ma to do siebie, że podlega różnym wahaniom. Zresztą powiem w odróżnieniu od innych, że na rękę Wielkiej Brytanii jest aby ten konflikt utrzymał się jeszcze przez dwa lata. Domyślasz się chyba o co może chodzić?

Marsz. Sikorski: Tak, mogłoby to zamknąć wojnę silnym akordem. Z drugiej strony stanowiłoby ostrzeżenie dla potencjalnych agresorów już nie mówiąc o prestiżu wynikającym z tego faktu.

Marsz. Gort: Dlatego tak bardzo może zależeć Churchillowi i Lloydowi, na tym by jednak zaznaczyć nie tyle fakt pokonania Sowietów co podkreślić narodziny nowej ery prowadzenia konfliktów.

Marsz. Sikorski: Ciekaw jestem na ile sprawdzi się ta teoria (…)

Sytuacja międzynarodowa w listopadzie 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – jest już prawie pewne, że Czang Kaj-Szek zawiesił działania na froncie wojny z tymi oboma państwami, czekając na zakończenie konfliktu Sowietów z aliantami, albo czeka na moment załamania Stalina, by skorzystać z jego nieuwagi i spróbować zdobyć pewne tereny nad Bajkałem, nie pomijając Mongolii. Pod Tangszan stacjonuje już blisko osiemdziesiąt chińskich dywizji piechoty.


-wybory parlamentarne w Australii wygrywa Partia Pracy (12.XI.), a jej lider Robert Menzies, zapowiada w swoim expose drastyczny plan oszczędnościowy, mający ustrzec kraj przed popadnięciem w kryzys gospodarczy po zbliżającym się zawieszeniu broni z Sowietami.

Wieści z Wolnej Polski:

-listopad: mimo trwającej zimy i przede wszystkim wojny nie zamiera życie kulturalne czy sportowe. Przykładem niech będzie pierwszy piłkarski mecz międzypaństwowy po odzyskaniu niepodległości, rozegrany z reprezentacją Republiki Federalnej Niemiec w Szczecinie i zakończony wynikiem 1:1. Bramkę dla polskiej drużyny zdobył Jurek Michacz w 29 minucie, natomiast dla gości bramka padła po rzucie wolnym (34’) wykonywanym z odległości 27 metrów. Niezłym strzałem popisał się wtedy pomocnik Wilhelm Lees. Kolejnym meczem jaki czeka naszych piłkarzy to spotkanie z Czechosłowacją w Pradze.

-listopad: udana obrona Przemyśla i Rzeszowa przez dywizje węgierskie i czechosłowackie. Sowieci cały czas utrzymują Zamojszczyznę pod swoją kontrolą.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 grudnia 1945

odcinek 196

The breach…?
(Przełom…?)​

Koniec roku 1945 i obecna linia frontu w porównaniu z rokiem poprzednim to niewątpliwie sukces aliantów. Praktyczne wyzwolenie terenów Europy Środkowo-Wschodniej a konkretnie Polski, Czechosłowacji, Węgier, Rumunii i Bułgarii oraz utrzymywanie kontroli nad ziemiami litewskimi, łotewskimi i estońskimi, a także częścią Kresów sprawiło, że apetyty sprzymierzonych na przyszły 1946 rok są jeszcze większe. Oczywiście dla poprawienia morale przy końcu roku, przydałoby się zajęcie Tallinna czy Leningradu. W pierwszym przypadku są na to duże szanse. Desant ośmiu dywizji wietnamskich pod Rygą oraz ich szybkie przetransportowanie pod Narwą ratuje siły japońskie przed zupełnym okrążeniem i zniszczeniem pod Leningradem. Zdobycie Parnu, Tartu i Voru przez aliantów sprawiło, że w otoczonym Tallinnie pozostałe dywizje sowieckie są skazane na zagładę. Inaczej dzieje się pod Leningradem, gdzie Japończycy zostali zmuszeni do wycofania z Ługi. Plany sprzymierzonych po zupełnym wyzwoleniu Estonii są następujące – przejść z kontratakiem na Leningrad i nie dopuścić do wzmocnienia sowieckiej obrony na linii Nowogród Wielki-Psków. Właśnie dlatego prowadzone są w dalszym ciągu naloty lotnictwa alianckiego na pozycje nieprzyjaciela począwszy od okręgu leningradzkiego, a skończywszy na Wołyniu, czy dalej w głąb Ukrainy, na Kijów bądź Sewastopol. 18 irackich dywizji piechoty jest już w Hajfie, gdzie oczekuje na transport na front wschodni.

Londyn, 6 grudnia;

Gabinet premiera Churchilla.

Lloyd: (…)odczytując ich depesze. Wynika z nich, że zamierzają ruszyć z nową ofensywą na Kresach zaraz na początku wiosny.

Churchill: Nie na wiele im się to zda, bo zauważ, że Francuzi i Amerykanie kierują swoje świeże siły właśnie w tą wspomnianą lukę.

Lloyd: Rok 1946 może być zatem ostatnim rokiem toczonej wojny z Sowietami.

Churchill: To by uspokoiło naszą opinię publiczną, ale zauważ, w styczniu zakańczamy rozbudowę reaktora, za chwilę zaczynamy następną i tak aż do stworzenia bomby atomowej, którą mam nadzieję użyć na tych nikczemnikach. Landon zmusił mnie co prawda, parę miesięcy temu do złożenia oferty pokojowej Stalinowi, ale wiedziałem, że się nie zgodzi. On musi poczuć strach, a apogeum tego strachu może być wybuch nuklearny w którymś z sowieckich miast.

Lloyd: Panie Premierze, nie obawia się Pan reakcji krajów neutralnych? Nie znamy wszystkich ubocznych skutków używania broni atomowej.

Churchill: Biorę to na siebie, bo jeżeli Stalin się podda, a my w całości wypełnimy swoje zadanie wyzwolenie Europy, historia nam to wybaczy, nawet jeśli skutki używania atomu są tak strasznie niehumanitarne. Mając w świadomości fakt przekształcenia Europy w wielką strefę demokracji warto podjąć ryzyko dla tych młodych pokoleń, dla tych, co dopiero rodzić się będą w państwach, gdzie nie będzie ucisku ani bezprawia, gdzie wyznanie, pochodzenie czy poglądy nie będą miały wpływu na status danego obywatela.

Lloyd: Japończycy poczęli ostatnio nadawać ton natarciom alianckim na froncie wschodnim, ich lotnictwo święci triumfy a armie śmiałym manewrem zaskoczyły przeciwnika w Estonii i koło Leningradu.

Churchill: Grunt to wyprostować front i tutaj. Dojście i zdobycie Leningradu w tym roku jest już niemożliwe, ale na początku kolejnego mamy szansę na jego szturm przy użyciu tych osiemnastu irackich dywizji oraz ośmiu wietnamskich. Jeżeli uda nam się zneutralizować wrogie jednostki na linii Witebsk-Smoleńsk droga na Moskwę stoi otworem. Nie będą już w stanie nas zatrzymać.

Lloyd: Sporo będzie zależało od posunięć wroga, czy jego kłopoty z zaopatrzeniem nie są tylko bluffem, czy znajdzie siły na załatanie luki, ale zawsze możemy przesunąć się na innym froncie głębiej na wschód (…)

Na froncie wschodnim Sowieci przystępują do ponownego szturmu na polskie Podkarpacie, którego tym razem nie są w stanie obronić czechosłowackie i węgierskie dywizje piechoty (1.XII.). Co gorsza wróg wyparł wojska japońskie z Porchowa (1/2.XII.) i zmierza ku likwidacji obecności sprzymierzonych pod Leningradem. Japończycy są też wypierani z Narwy oraz Gdowa. Jedynym rozwiązaniem aby ocalić ich przed klęską jest desantowanie kilku dywizji piechoty pod Narwą, aby zatrzymać marsz jednostek sowieckich. Pod Stryjem znowu zaczęły się walki, tym razem podjęte przez korpus marsz. Casselsa, który wespół z Czechosłowakami i Węgrami będzie próbował zdobyć i co najważniejsze utrzymać te miasto. Nie wolno zapominać, że przez cały czas trwania walk na froncie wschodnim ciągłą pomoc zapewniają nam japońskie i hiszpańskie bombowce, które z reguły osłabiają nadciągające sowieckie posiłki. 7 grudnia desantuje się pod Rygą osiem dywizji wietnamskich, które zjednoczone w całość dają początek 1. Korpusowi pod dowództwem gen. le Coniaca de la Longrays’a. Zostają one natychmiast przetransportowane pod Narwę, której zajęcie przez wroga wybitnie skomplikuje sytuację wojsk japońskich. 6 grudnia Brytyjczycy Casselsa rozbijają opór dywizji pancernej marsz. Bogdanowi pod Stryjem. W nocy z 7/8 grudnia pod Narwą udaje się powstrzymać napór wojsk sowieckich idących z Tallinna. Oznacza to, że wróg nie ma już szans ucieczki z tworzącego się na nowo kotła. Osiem dywizji wietnamskich gen. de la Longrays’a wyrusza w stronę Tartu, by go zamknąć. Na front wschodni zostaną jeszcze przetransportowane dywizje irackie, które 13 grudnia osiągnęły Hajfę w Palestynie, a 23. przybędzie po nich flota transportowa adm. Boyle’a. Powinny się zatem zjawić na froncie w pierwszych dwóch tygodniach stycznia. 8 grudnia alianci na nowo zajmują Parnu w płd. Estonii. Odpowiedzią sowiecką jest opanowanie Porchowa oraz ofensywa na Ługę, której zdobycie oznaczać będzie deblokadę Leningradu. Niemcy maszerują natomiast na zupełnie niebronione Voru. 9 grudnia po krótkiej potyczce Wietnamczycy kierują się w stronę Tartu, którego wyzwolenie następuje 12 grudnia. Wcześniej jednak alianci po raz kolejny wchodzą do Słonima (9.XII.), jednak nieprzyjaciel ponownie daje znać o sobie i sprzymierzeni muszą się wycofać. Sowiecka dywizja piechoty będąca pod Tartu zostaje zlikwidowana przez japońskie lotnictwo. Wróg poczyna wypierać Japończyków spod Gdowa i zajmuje to miasto 13 grudnia. W tym samym dniu zostaje też zajęte Voru (korpus gen. Hangera). Sowieci zdezorientowani przez atak aliancki na Stryj, ponowni próbują opanować Przemyśl, spotyka ich jednak kontrnatarcie sprzymierzonych spod Lublina w kierunku Zamościa, zakończone przejściem do małej ofensywy na tym terenie. Być może, wiosna dla aliantów zacznie się już w grudniu…

Wyścig z czasem – transport wojsk wietnamskich do Narwy (7-8.XII.).


Bitwa o Tartu – pierwsze zwycięstwo Wietnamczyków.


Ofensywa brytyjska na Stryj (marsz. Cassels).


Front wschodni – kocioł talliński gotowy do likwidacji, wypieranie wojsk japońskich z okręgu leningradzkiego (15.XII.1945).


Front wschodni – sytuacja ogólna na 15 grudnia (bez odcinka północnego).​

Wieści z Wolnej Polski:

-grudzień: zażarte walki na Zamojszczyźnie i Podkarpaciu odnoszą m.in. taki skutek, że miasta i wsie stopniowo pustoszeją.

-grudzień: w Teatrze „Kujawy” w Toruniu wystawiono sztukę Aleksandra Wachyńca pt. „Oklaski przyjdą same”. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że autor sztuki powątpiewa w polsko-brytyjską przyjaźń, widząc w niej tylko próbę wygrania wojny przez Brytyjczyków rękami polskich żołnierzy, a w poszczególnych aktach daje dowody wykorzystywania sytuacji przez Churchilla. Po paru przedstawieniach została ona czasowo zawieszona na podstawie zarzutów ambasady Wielkiej Brytanii. Czy Polsce grozi cenzura?​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 grudnia 1945

odcinek 197

Happiness
(Szczęście)​

Kończący się 1945 rok zamknął się dla aliantów radosnymi wydarzeniami. Pierwsze z nich to likwidacja ośmiu sowieckich dywizji piechoty w kotle pod Tallinnem, a przez to zupełne wyzwolenie ziem estońskich i możliwość ogłoszenia niepodległości krajów nadbałtyckich z chwilą, gdy front wschodni rozszerzy się w kierunku Smoleńska i Moskwy. Oswobodzenie Tallinna to jawna i propagandowa informacja, drugą niezmiernie ważną sprawą jest rozpoczęcie badań nad stworzeniem „brudnej” bomby atomowej, co jest jedną z najściślejszych tajemnic Wielkiej Brytanii. W stronę Rygi płyną też nowe jednostki piechoty, pochodzące z Iraku w liczbie dziewiętnastu (jedna brytyjska dywizja z rejonu Palestyny). Pieczę nad nimi sprawuje gen. Wilson, który być może obejmie nad nimi kontrolę już po desancie. Pojawią się one jednak dopiero w drugim tygodniu stycznia, a do tego czasu trzeba powstrzymać parcie Sowietów na Ługę i Kingisepp, mogące znowu zatrzymać front wschodni w określonym miejscu, w tym przypadku na rzece Narwie. Oddziałom Gorta udaje się utrzymać Zamość, a zewsząd dochodzą coraz kolejne posiłki, czy to z Węgier, Bułgarii czy Hiszpanii. Na wiosnę coraz realniejsza staje się nowa ofensywa sprzymierzonych. Jedyną nieudaną inicjatywą jest próba przełamania obrony Odessy, zakończona rozbiciem natarcia brytyjsko-jugosłowiańsko-austriackiego. Zima potrwa jeszcze z dwa-trzy miesiące a do tego czasu siły sprzymierzonych muszą nabrać i siły i większej wiary w siebie, by móc przejść do realnego zadawania strat przeciwnikowi, który przeżywając kłopoty z zaopatrzeniem i pozbawiony sojuszników w Europie może któregoś dnia przeżyć klęskę militarną jaką nie będzie umiał nadrobić. Dyplomacji brytyjskiej za to nie udaje się po raz kolejny skłonić Albanii do przyłączenia się do sojuszu.

Raport badań nad bronią atomową na dzień 31.XII.1945: rozbudowa reaktora atomowego do 4. poziomu będzie zakończona na przełomie stycznia/lutego bądź lutego/marca 1946 roku. Powodem opóźnienia są prowadzone równolegle prace nad budową rakiet balistycznych Blue Streak. Aktualnie prowadzone są prace nad wybudowaniem „brudnej” bomby jądrowej.


Brytyjscy naukowcy zakończyli rok 1945 wykonaniem pełnych planów technologicznych budowy okrętu podwodnego nowego typu – Porpoise, co będzie jeszcze jednym etapem w kierunku przejścia do budowy okrętów podwodnych o napędzie atomowym. Pomyślnie ukończono też badania nad rakietowym myśliwcem przechwytującym (Hawker P 1052).


18 dywizji irackich i jedna brytyjska zostały podjęte przez transportowce w Hajfie 23 grudnia i obecnie są w drodze do portu w Rydze, aby później przedostać się równie szybko pod Kingisepp. Stanie się tak między 9 a 11 styczniem 1946 roku. Na zdjęciu I etap operacji transportowej – dotarcie floty do Tel-Aviv-Yafo.​

Na froncie wschodnim ostatnie przygotowania do rozbicia kotła tallińskiego, w którym przebywa do ośmiu sowieckich dywizji piechoty. Jako, że siły wietnamskie nie mogą same zaatakować, czeka się na rozkaz amerykański, który ostatecznie nadchodzi dopiero 21 grudnia. Przedtem Sowieci próbowali rozbić japońską obronę pod Narwą, a wobec ofensywy na Ługę k/Leningradu, zamknąć wojska naszego sojusznika w kotle pod Kingiseppem. Na szczęście będący pod Tartu, korpus wietnamski gen. Longraysa w porę udaremnia niecne zamiary nieprzyjaciela, ratując Narwę przed dostaniem się we wrogie ręce, czym samym przygważdża i dopełnia talliński kocioł. Natarcie amerykańskie następuje w samą porę, osłabione sowieckie dywizje pod dowództwem gen. Batowa nie są w stanie podjąć walki przez długi okres czasu, poddając się 22 grudnia. Samo miasto dostaje się w ręce korpusu amerykańskiego gen. Simsona 5 dni później. Oddziały wietnamskie spod Narwy maszerują teraz w stronę Kingiseppu. Na Kresach alianci utrzymują Słonim (Francuzi i Amerykanie), dokąd zmierza również 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego. Cały czas trwa też marsz oddziałów brytyjskich pod wodzą marsz. Casselsa, mogących opanować i utrzymać Stryj, wobec ułatwienia jakim było niewątpliwie zdobycie i utrzymanie Zamościa (19.XII.) przez dywizje brytyjsko-polskie (Gort). Atak wojsk sowieckich pod wodzą marsz. Kuzniecowa na szczęście nie odniósł żadnego rezultatu. Alianci utrzymali się na Zamojszczyźnie. Sprzymierzeni próbowali przejść do małej ofensywy pod Odessą (18.XII.), której zdobycie i utrzymanie byłoby dobrym prognostykiem przed wiosną, ale w tym przypadku wojska marsz. Rokossowskiego powstrzymały aliantów.

Fiasko ataku na Odessę.


Likwidacja kotła tallińskiego – 21.XII.1945.


Front wschodni – odcinek nadbałtycki (stan na 31 grudnia).


Front wschodni – od terenów łotewskich po rzekę Dniestr.​

Warszawa, 27 grudnia;

Belweder, rozmowa prezydenta Raczkiewicza z premierem Mikołajczykiem.

Raczkiewicz: (…)bez zarzutu. I mamy nadzieję, na to, że społeczeństwo to zaakceptuje.

Mikołajczyk: Panie Prezydencie, referendum w sprawie przyjęcia rozwiązań Churchilla i Landona warto by ogłosić już po zakończeniu działań wojennych z ZSRR.

Raczkiewicz: Jeżeli alianci posuną się w głąb terytorium sowieckiego, to myślę, że nie będzie im chodziło o ostateczne rozbicie wojsk Stalina, bardziej o zadośćuczynienie narodom nadbałtyckim no i nam.

Mikołajczyk: Jeszcze nie wiadomo, czy Stalin tak łatwo zrezygnuje z republik nadbałtyckich oraz Tracji czy części Półwyspu Koreańskiego.

Raczkiewicz: W naszym interesie jest powstanie niepodległych państw bałtyckich, bo łącznikiem między nimi a aliantami zachodnimi będziemy my i to my zapewne sprawować zaczniemy rolę „opiekuna” tychże państw.

Mikołajczyk: Anglicy nie zamierzają chyba pozbawiać się kontroli nad tymi państwami, wszak będą najbardziej narażone na odwetowe posunięcia Sowietów.

Raczkiewicz: Możliwe, że sprowadzą to do tego, że to my z racji nowego obszaru i statusu będziemy znowu przedmurzem cywilizacji europejskiej chroniącej ją przed zalewem komunistycznych idei, tak jak to było w 1920 roku. Churchill z racji długiego konfliktu może mieć kłopoty u siebie w kraju, co może wykorzystać opozycja z Attlee’m na czele, a my tylko na tym korzystamy. Już jesteśmy największym krajem w Europie Środkowo-Wschodniej, a po zakończonej wojnie staniemy się prawdziwą potęgą przemysłowa, plany Kwiatkowskiego będą mogły być dokończone. Będąc w Pradze, chciałbym by Pan Premier uważał na to co mówi Benesz, jest on bardzo zręcznym politykiem i starajmy się o to by przypadkiem Brytyjczycy i Francuzi nie postawili bardziej na nich tworząc nową politykę po wygranej wojnie. My, Polacy solidnie zapracowaliśmy sobie na to, by należeć do czołowych narodów demokratycznej Europy (…)

Sytuacja międzynarodowa w grudniu 1945 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – zamrożenie wszelkich działań wojennych na tych frontach ma związek z niespokojnym pograniczem Chin, graniczących zarówno z ZSRR jak i Japonią. Konflikt między Sinciangiem-Ujgur, Tybetem a Chinami zdaje się być niekończącą się historią.

Wieści z Wolnej Polski:

-19 grudnia: wojska brytyjsko-polskie pod dowództwem marszałka Gorta ponownie opanowują Zamojszczyznę i nie dopuszczają wroga do przełamania obrony tego terenu.

-24 grudnia: orędzie wigilijne prezydenta Raczkiewicza, mówiące m.in. „o potrzebie zabliźniania ran”, z racji pespektyw na zakończenie działań wojennych w 1946 roku, „o pokojowym współżyciu z narodem czechosłowackim”, co związane jest z pewnym zaognieniem sytuacji na Śląsku Cieszyńskim, a także „o ratowaniu dziedzictwa polskiej kultury na Kresach”, które przeżywa największy upadek w historii, będąc niszczone przez postępujące działania wojenne wojsk alianckich i sowieckich.

-31 grudnia/1 stycznia: Polskie Radio nadaje komunikaty noworoczne we wszystkich językach państw należących do aliantów.

-grudzień: sformowanie 5. Dywizji Piechoty gen. Kukiela i skierowanie jej do Lublina.​