Polska AAR /od 1936 r./

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 stycznia 1946

odcinek 198

Avanti!
(Naprzód!)​

Rok 1946 wyśmienicie się zaczął dla sprzymierzonych na froncie wschodnim. Mimo srogiej zimy i trudnościom związanym z jego utrzymaniem, nie tyle udaje się utrzymać Zamojszczyznę, co doprowadzić do zlikwidowania kotła leningradzkiego. Dzieje się tak wskutek zakończenia operacji przetransportowania dziewiętnastu dywizji iracko-brytyjskich z Bliskiego Wschodu na odcinek nadbałtycki. One to właśnie wsparły korpus wietnamski gen. de Longraysa i doprowadziły do końca likwidację tego kotła. Alianci mieli sporo szczęścia, że Sowieci nie zdołali zdobyć Ługi i tym samym dać nadzieję obrońcom Leningradu poprzez dokonanie deblokady tego miasta. A tak, irackie dywizje wysłane w celu utrzymaniu Ługi oraz brytyjski korpus gen. Wilsona docierający już za niedługo do Leningradu, sprawią, że na wiosnę sytuacja na odcinku nadbałtyckim będzie bardzo optymistyczna. W Wielkiej Brytanii pojawiła się natomiast kolejna już rakieta balistyczna „Blue Streak”, doskonale zamaskowana w ośrodku badawczym k/Dover.

Komunikat BBC z 6 stycznia:

(…)opór wojsk rządowych przyniósł na tyle pożądany efekt, że powstańcy nie mieli szans na żadne trwałe przejęcie budynków administracji kraju. Również i na prowincji siły demokratycznej opozycji zostały zmuszone do podpisania kapitulacji. Rząd marszałka Luanga Phibunsongkhrama utrzymał się przy władzy, będąc cały czas akceptowany przez króla Ramę VII. Syjam już zapowiedział wszczęcie śledztwa, skąd pochodzili mocodawcy powstańców. Wszystkie ślady zaczynają prowadzić do Wietnamu bądź Laosu, co może sprawić, że Wielka Brytania będzie miała jeszcze sporo kłopotu w tym regionie Azji (…)

Faszyzm w Syjamie utrzyma się zatem na dłużej…​

Warszawa, 10 stycznia;

Rozmowa między premierem Mikołajczykiem a gen. Andersem.

Gen. Anders: (…)część żołnierzy jest rozżalonych waszą akceptacją na odebranie Polsce Wileńszczyzny przez Litwę. Nie wiem czy Pan wie, Panie Premierze, ale nawet oddanie tego terenu Litwinom nie załatwi za jednym zamachem utraty przez nich antypatii do nas. I vice versa.

Mikołajczyk: To nie wiem czy Pan wie, ale mamy także wycofać się z roszczeń do Grodzieńszczyzny. Ponoć, taka mała innowacja odnośnie planu Churchill-Landon. I co Pan o tym powie?

Gen. Anders: Chłopaki na pewno tego nie zaakceptują, a jedynym rozwiązaniem będzie osiedlanie się w tym prezencie w postaci Prus Wschodnich i Ziem Zachodnich. Bo i cóż innego pozostaje? Ludzie nie będą chcieli mieszkać w państwie litewskim, inna mentalność, inny język, inne obyczaje, a oddanie Grodzieńszczyzny uznaje za posunięcie grubo nie w porządku ze strony aliantów. Co z tym referendum Panie Premierze?

Mikołajczyk: Jak można przeprowadzać referendum, skoro wróg w odległości 100-200 km od Wilna? A alianci chcieli nawet 1 stycznia ogłosić niepodległość Litwy, Łotwy i Estonii, ale później się z tego wycofali. Wciąż czekają na cud leningradzki.

Gen. Anders: Nowe posiłki, które sprowadzają pod Kingisepp powinny przesądzić sprawę zdobycia tego ważnego punktu strategicznego.

Mikołajczyk: I co dalej po zdobyciu Leningradu? Pójdą na Smoleńsk, czy od razu na Moskwę? Pan jako wojskowy, może założyć pewne hipotezy, prawda?

Gen. Anders: Myślę, że Brytyjczycy pokierują nowymi dywizjami tak, by stworzyć jeszcze niejeden kocioł przed natarciem na Moskwę, oczywiście gros działań wojskowych rozegrane będzie na wiosnę, gdy będzie największa szansa na trwałe przełamanie całego frontu bądź danego odcinka.

Mikołajczyk: Chciałbym by Pan Generał utrzymał dyscyplinę w podległych sobie oddziałach, nie chcielibyśmy by sprawa powstania Litwy z Wilnem miała aż tak duży wpływ na tworzenie się negatywnych nastrojów wśród żołnierzy (…)

Obecnie siły lądowe Rzeczpospolitej Polskiej wynoszą 5 dywizji piechoty (1. Dywizja Piechoty Legionów im. Marsz. Piłsudskiego – gen. Duch; 2. Dywizja Piechoty Legionów im. Marsz. Rydza-Śmigłego – gen. Skuratowicz; 3. Dywizja Piechoty Legionów – gen. Okulicki; 4. Dywizja Piechoty – gen. Przeździecki, 5. Dywizja Piechoty – gen. Rudnicki), dodać jednak do tego trzeba siły lądowe, które wciąż pozostają na usługach Brytyjczyków (1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego, który składa się z Dywizji Piechoty im. Bohaterów Westerplatte, Dywizji Piechoty Obrońców Gdyni i Dywizji Piechoty Strzelców Karpackich; 2. Korpus Polski gen. Kukiela, składający się z Dywizji Piechoty „Rosario” składającej się z ochotników argentyńskiej Polonii). Małe uzupełnienie odnośnie nieistniejących już Dywizji Piechoty Ziemi Śląskiej i Ziemi Mazowieckiej, które przynależały do 2. Korpusu Polskiego. Żołnierze z tych jednostek zasilają obecnie polskie siły zbrojne we wspomnianych wyżej pierwszych dwóch dywizjach legionowych.

Siły lotnicze Rzeczpospolitej Polski to na chwilę obecną 1. Dywizjon Bombowy Brygady Pościgowej gen. Tuskiewicza, choć powoli zaczynają do kraju wracać jednostki lotnicze będące na Zachodzie. 1 stycznia do kraju powrócili piloci z 1., 2. i 3. Dywizjonu Polskiego (brytyjskie dowództwo gen. Sholto-Douglasa, Broadhursta i Badera), a latający na myśliwcach Hawker Typhoon i Hawker Tempest. Osiem dni później powrócili w glorii bohaterów piloci bombowców Vickers Armstrong Wellington Mk. III czyli Dywizjonu Warszawskiego. Wraz z nimi w odwiedziny do kraju wiernego sojusznika aliantów przybył ich były już dowódca, generał Steele. Dowództwo nad przekazanymi maszynami przejęli już Polacy – 1. Dywizjon Polski (gen. Heller), 2. Dywizjon Polski (gen. Pawlikowski), 3. Dywizjon Polski (gen. Jańca). Dywizjon Warszawski będzie od tej pory pod dowództwem gen. Rayskiego. Obecnie są one na nowo formowane, z racji strat poniesionych nad niebem Kanału La Manche i podczas II kampanii francuskiej.

Na koniec przeglądu sił zbrojnych Rzeczpospolitej trzeba wspomnieć o jednostkach morskich. Jako, że flota obecnie stoi w portach, choć po zdobyciu bazy w Kronsztadzie i Leningradzie trzeba będzie dobić sowiecką Flotę Bałtycką, polskie siły morskie przedstawiają się następująco: 4 nowoczesne niszczyciele: ORP „Wicher” przekazany 1.I.1946 (adm. Świrski), ORP „Piorun” przekazany 1.I.1946 (wiceadm. Unrug), ORP „Orkan” i ORP „Garland” przypłyną do Gdańska między 22 a 23 stycznia. Oprócz niszczycieli, flota Polski posiada również 6 okrętów podwodnych – ORP „Żbik” przekazany 9.I.1946 (wiceadm. Wroński), ORP „Wilk” (wiceadm. Korytowski), ORP „Orzeł” (wiceadm. Kłoczkowski), ORP „Dzik” (wiceadm. Frankowski), ORP „Sokół” i ORP „Ryś”, które przebywają jeszcze w brytyjskich portach na drobnych naprawach. Transportowiec „Wilia” wpłynął 14 stycznia do Gdyni i lada chwila będzie również przekazany pod polskie dowództwo.

Na froncie wschodnim walki przybrały tryb wojny pozycyjnej niż zdecydowanych ofensyw lądowych. Oczywiście wszystko to ma związek z panującą aurą. Są jednak dwa miejsca na froncie, gdzie walka toczy się również w zimie. Kilkumiesięczna już walka o miasto Stryj na Kresach, wciąż nie przynosi rozstrzygnięcia. Atakujący ten teren korpus brytyjski marsz. Casselsa zdobywa wprawdzie to miasto 11 stycznia, ale nie wytrzymuje sowieckiego impetu uderzenia spod Lwowa i musi szybko ewakuować się w stronę Przemyśla i Tarnowa. 1 stycznia pod Kingisepp dociera Korpus Wietnamski gen. de Longraysa, który oczekuje na przybycie irackich dywizji piechoty, dzięki którym będzie możliwy atak na Leningrad. W międzyczasie pod Słonim przybył 1. Korpus Polski oraz towarzyszące mu dwie dywizje brytyjskie gen. Godwina-Austina i marsz. Ironside’a, mogące wzmocnić obronę tego terenu, gdy przyjdzie już wiosna. Flota transportowa adm. Boyle’a wioząca 19 świeżych dywizji alianckich zmienia trochę plany i na miejsce swoje bazy wyznacza estoński Tallinn zamiast łotewskiej Rygi. 9 stycznia dociera do Tallinna, a w nocy z 9/10 stycznia dochodzi do desantu pod Kingisepp. Udanie się zdesantowawszy, rozwijają natarcie w stronę oblężonego Leningradu 11 stycznia o 7 rano. Miasta bronią jedynie 4 wrogie dywizje, w tym jedna zmotoryzowana (gen. Iwanow). Około godziny 15, ich opór powoli staje się już beznadziejny i godzą się na przyjęcie warunków kapitulacyjnych. To pierwszy sukces wojsk irackich pod dowództwem marsz. Es-Saida na froncie wschodnim i wszyscy mają nadzieję, że jeszcze nie ostatni. W stronę Leningradu rusza brytyjska dywizja piechoty pod dowództwem gen. Wilsona, która wejdzie do miasta za osiem dni. Pozostałe jednostki, czyli głównie irackie, kierują się teraz na Ługę, aby osłonic nową zdobycz przed możliwością odbicia.

Końcowy etap operacji transportowej i efekt pod Kingisepp – 10.I.1946.


Likwidacja kotła leningradzkiego – 11.I.1946.


Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek nadbałtycki na dzień 15.I.1946.


Sytuacja na froncie wschodnim (od Łotwy po Besarabię) na dzień 15.I.1946.

Wieści z Wolnej Polski

-1 stycznia: do kraju powraca 1., 2., 3. Dywizjon Polski (myśliwski), a także dwa niszczyciele – ORP „Piorun” i ORP „Wicher”.

-9 stycznia: do kraju powraca Dywizjon Warszawski (bombowce) oraz cztery okręty podwodne – ORP „Dzik”, ORP „Orzeł”, ORP „Wilk” i ORP „Żbik”.

-14 stycznia: do portu w Gdyni wchodzi transportowiec „Wilia” z rodzinami emigrantów, którzy uciekli po kampanii wrześniowej do Francji i Wielkiej Brytanii.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 stycznia 1946

odcinek 199

The situation
(Sytuacja)
​

Koniec stycznia to powolne zbieranie sił dywizji piechoty przez sprzymierzonych na froncie wschodnim i odcinkach najbardziej zagrożonych czyli linii Przemyśl-Użhorod, gdzie wróg za wszelką cenę chcę wejść w słabo bronione pozycje alianckie i w ten sposób przerwać front. Alianci próbują łatać front czym tylko się da, każda dywizja czy to hiszpańska, czechosłowacka, węgierska czy grecka jest w tej sytuacji na wagę złota i znacząco przyśpieszy zrealizowanie wielkiej wiosennej ofensywy na Kresach i Ukrainie. Wielkim sukcesem okazuje się zdobycie Leningradu oraz przejście od kontrataku na kierunku Gdów-Psków, które może zaowocować na wiosnę kompletnym przejęciem inicjatywy strategicznej w stronę Smoleńska i Moskwy. Jednym zdaniem może to ułatwić tworzenie nowych kotłów, jako, że Wielka Brytania podpisała ostatnio umowę wojskową z Cesarstwem Etiopii, na mocy której to drugie państwo użyczy aliantom swoich 14 dywizji górskich. Do tego dojdą jeszcze cztery brytyjskie dywizje piechoty znajdujące się w płn. Mozambiku, które również zostaną niedługo przetransportowane. Etiopczycy mogą przydać się w działaniach na Kaukazie, jeśli do takich walk dojdzie. Generalnie jednak nowe osiemnaście dywizji rozlokowanych na froncie wschodnim jeszcze bardziej spowoduje, że wróg zacznie się gubić, co odbije się na utracie przez niego najlepszych prowincji.

Japończycy zdają się powracać do „wariantu chińskiego”, czyli kolejnej możliwej konfrontacji z Czang Kaj-Szekiem. Wysłanie przez nich agenta do jednej z dywizji pod Tianjin chyba to potwierdza…


Wielka Brytania podnosi swoją wydajność przemysłową wdrażając wyroby z plastiku (24.I.).​

Front wschodni praktycznie zamarł oprócz dwóch wyjątków związanych z ofensywą na Leningrad oraz w kierunku Pskowa oraz zdobycia i utrzymania Stryja. Początkowo francusko-amerykańskim dywizjom udaje się zatrzymać Stryj pod swoją kontrolą, jednakże z racji skąpych sił, szybko stają się one obiektem sowieckiego ataku i wywiązuje się nierówna walka, zakończona odwrotem jednostek sprzymierzonych. Pod Kiszyniów nadchodzą coraz to nowe dywizje alianckie jak np. grecka 3. Dywizja Piechoty gen. Stephanakosa, bułgarska 1. Sofijska Dywizja Piechoty gen. Genczewa. W drodze są kolejne dwie (rumuńska 1. Dywizja Piechoty marsz. Antonescu i bułgarska 2. Tracka Dywizja Piechoty). Dotrą one na miejsce na początku lutego. Z kolei pod Przemyśl dochodzą dwie hiszpańskie dywizje piechoty górskiej pod dowództwem gen. Barro Navarra i Ascaso Abadia. W drodze są kolejne cztery (gen. Copic, Duran Martinez, de Lezama, Doran). Osiągną one Podkarpacie na początku lutego. 18 stycznia Brytyjczycy wchodzą do Leningradu. Od tej chwili Sowieci nie mają już żadnego portu nad Bałtykiem. Zacięte walki o utrzymanie Ługi, kończą się powodzeniem dopiero wtedy, gdy 19 stycznia pod to miasto dochodzi osiemnaście dywizji irackich, z łatwością powstrzymując atak nieprzyjaciela. Znów daje znać o sobie kunszt marszałka Es-Saida. 21 stycznia siły wietnamskie gen. de Longraysa, korzystając z irackiego wsparcia wyruszają w stronę Gdowa z łatwością rozbijając szyki obronne wroga i zmuszając go do odwrotu w kierunku Pskowa. 23 stycznia ma miejsce kolejna rozpaczliwa obrona Stryja przed Sowietami, ale wróg okazuje się tym razem sprytniejszy wprowadzając na ten teren od 14 do 18 dywizji, które śmiałym atakiem pod dowództwem marsz. Casselsa w dniach od 28 do 30 stycznia zostały odrzucone. Niebezpieczeństwo wdarcia się nieprzyjaciela do Siedmiogrodu zostało zażegnane. Korpus gen. Wilsona będący w Leningradzie pojawia się w Łudze 27 stycznia, skąd będzie wspierał marsz Wietnamczyków w stronę Gdowa. Na koniec sprawozdania trzeba wspomnieć o stanie sił węgiersko-czechosłowackich w Użhorodzie i pod Przemyślem. Na Rusi Zakarpackiej stacjonują obecnie 2 dywizje czechosłowackie (gen. Czerny, Blaha) oraz korpus węgierski gen. Bajnoczy’ego. Pod Przemyślem znajdują się dwa węgierskie korpusy piechoty (gen. Kir i Lakatos) oraz czechosłowacka dywizja gen. Kajdosa. W drodze do tego drugiego miasta są jeszcze dwie dywizje czechosłowackie, korpus gen. Kani oraz sławna dywizja Praha/Bratislava operująca wraz z Polakami na froncie zachodnim podczas II wojny światowej.

Powstrzymanie Sowietów pod Ługą.


Front wschodni – odcinek nadbałtycki po zdobyciu Leningradu i Gdowa (31.I.1946).


Front wschodni – od Bałtyku po Morze Czarne (31.I.1946).​

Warszawa, Belweder, 20 stycznia;

Z niezapowiedzianej wizyty min. spr. zagr. Wielkiej Brytanii, Johna Selwyna Lloyda.

Lloyd: (…)chcemy być dobrze rozumiani, nie oczekujemy od was akceptacji poprawy stosunków z Litwą po przekazaniu im Grodna i Wilna, ale chcemy waszej zgody na przekazanie tych miast przyszłemu państwu litewskiemu.

Raczkiewicz: To co Pan mówi od dłuższego czasu brzmi niemalże jak ultimatum. A zawdzięczacie tak wiele polskiemu narodowi. Któż jako pierwszy stoczył walkę z Hitlerem, gdy wy graliście w karty i objadaliście się siedząc na Linii Maginota? Proszę nie zapominać, że Polacy oprócz szlachetnych pobudek do wojny w obronie demokracji mają też swój honor. Trudno, mówimy sobie, tracimy Wileńszczyznę, w zamian przyznacie nam Królewiec, zatem całe byłe Prusy Wschodnie należeć będą do Polski. Ale forma planu Churchill-Landon dotycząca tego w jaki sposób to zrobicie, jest dla nas niejasna i szyta grubymi nićmi, mimo tej sprawiedliwości dziejowej, jakiej oczekujecie. Na pewno będzie okres czasu, kiedy będziemy wylewać gorzkie łzy za utratą polskiego Wilna i polskiego Grodna, dlatego dobrze, że Pan powiedział o tolerowaniu nie akceptacji.

Lloyd: Panie Prezydencie, moja uwaga nie jest ani niegrzeczna, ani tym bardziej chamska. Niesie jednak za sobą pewien słowny ciężar gatunkowy i stanowi obietnicę zrealizowania przez aliantów obietnic wobec tych krajów nadbałtyckich. Proszę pomyśleć o nich, straciły niepodległość wskutek wojny, której nie mogły wygrać.

Raczkiewicz: Kiedy więc będzie ogłoszona ich niepodległość? (…)

Sytuacja międzynarodowa w styczniu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – tutaj nie dzieje się nic. Chińczycy są zbyt zaaferowani narastającym zagrożeniem japońskim, które może wciągnąć aliantów w kolejny długi konflikt zbrojny.

Wieści z Wolnej Polski:

-17 styczeń: Wielka Brytania przekazała następujące jednostki Polskiej Flocie: okręt podwodny ORP „Ryś” (wiceadm. Grudziński), okręt podwodny ORP „Sokół” (wiceadm. Romanowski) i transportowiec „Wilia” (wiceadm. Steyer).

-22 i 24 stycznia: do Gdyni i Gdańska powróciły niszczyciele ORP „Orkan” (wiceadm. Kłopotowski) i ORP „Garland” (adm. Czernicki). Obie jednostki zostały uroczyście przekazane Polsce 25 stycznia.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 lutego 1946

odcinek 200

The leaven
(Zaczyn)​

Początek lutego to dalsze sukcesy aliantów na froncie wschodnim, a konkretnie na odcinku nadbałtyckim, gdzie ofensywa rozpoczęła się już po Nowym Roku a jej największym osiągnięciem stało się zdobycie Leningradu. Teraz natarcia sprzymierzonych postępują w dwóch kierunkach, w stronę Nowogrodu Wielkiego i Pskowa. Oba miasta zostaną wkrótce zdobyte przez siły alianckie, co sprawi, że nieprzyjaciel będzie musiał skierować w kierunku zagrożonego odcinka poważne siły, które mogą pochodzić chociażby z Wołynia lub z nad rzeki Dniestr co może ułatwić przeprowadzenie wielkiej ofensywy sprzymierzonych na wiosnę na całej długości frontu wschodniego. Wciąż przecież nadchodzą posiłki z Hiszpanii, Węgier, Czechosłowacji czy Bułgarii, które mogą przeważyć szalę na korzyść sprzymierzonych, co przy pomyślnym obrocie sprawy może sprawić, iż wojna zakończy się już w tym roku. Alianci czekają też na 18 nowych dywizji sprzymierzonych, które mają nadejść z Afryki Wschodniej.

Raport badań nad bronią atomową: rozbudowa reaktora atomowego do 4. poziomu została zakończona 13 lutego, prace nad zbudowaniem „brudnej” bomby jądrowej powinny być ukończone przed końcem roku. Prowadzone są już też prace nad powiększeniem reaktora atomowego do 5. poziomu i prawdopodobne zakończą się one między lipcem a wrześniem tego roku. ​

Komunikat BBC z 1 lutego:

(…)na czele marszu. On to właśnie przejął władzę w Buenos Aires jako ten który może podźwignąć kraj z kryzysu gospodarczego, w jaki wplątali go nieodpowiedzialni generałowie. Juan Domingo Peron, bo o nim mowa staje się na obecne czasy mężem opatrznościowym Argentyny i choć zapowiedział ograniczony kontakt z ZSRR, to i tak rząd brytyjski w specjalnym oświadczeniu ogłosił zawieszenie stałych kontaktów dyplomatycznych z tym krajem i wzmocnienie garnizonu Falklandów (…)

Peron przejął władzę w Argentynie w wyniku buntu społecznego. ​

Komunikat BBC z 4 lutego:

(…)nie uniknął strzałów i pałac prezydencki w Port-au-Prince. Kolejny wojskowy zamach stanu na Haiti to norma dla tego powstałego w 1804 roku kraju. Tym razem na czele rewolty wojskowej stanęli generałowie Franck Lavaud i Paul Magloire, którzy mają niebawem zastąpić konstytucję Statutem Organicznym. Zapowiedzieli również bezwzględną walkę z korupcją, co raczej zostało rzucone na wiatr, niż stanowi powiew zmian w tym kraju. Stany Zjednoczone zastanawiają się nad uznaniem nowej junty haitańskiej…(…)

Haiti jest krajem wyjątkowo niestabilnym politycznie.​

Londyn, 10 lutego;

Gabinet premiera Churchilla.

Lloyd: (…)Japonia zażądała uznania jej strefy kontroli w północnej Korei za stałą posiadłość po zakończeniu działań na wojnie z Sowietami.

Churchill: Czyli jednak Hirohito pokazuje pazurki. To prawda, bez pomocy ich lotnictwa czy armii na froncie wschodnim bylibyśmy jak w mrokach średniowiecza. Myślę, że stanowisko Stanów Zjednoczonych powinno być decydujące.

Lloyd: Chcieliby też uznania Makau za ich kolonię oraz zwrotu Okinawy od USA.

Churchill: Trzeba będzie zwołać konferencję międzynarodową i dla spraw azjatyckich jak mniemam, skoro wywołują takie namiętności.

Lloyd: Syngman Rhee ubolewa nad japońskimi żądaniami i on z kolei prosi nas o możliwość zjednoczenia Korei po przekazaniu nam po wojnie terytorium Chongyin.

Churchill: Japonia okupowała Koreę od 1910 roku, więc oczywistym staje się fakt, że nie do końca postaraliśmy się wyrzucić z japońskiego rządu, takich dla których militaryzm to druga natura tego kraju!

Lloyd: Landon jest na bieżąco informowany, a Nye chciałby się z nami spotkać, bo musimy przygotować plan działania na wypadek wybuchu wojny japońsko-chińskiej.

Churchill: Jeśli Japonia rozpocznie na własną rękę wojować z Chinami to grozi nam utrata Birmy, Indii i Indochin, bo tam mamy bardzo słabe siły. Czy nie wystarczą im nasze zapewnienia, że postaramy się o odzyskanie przez nich Okinawy?

Lloyd: Może po prostu znowu zaczynają w siebie wierzyć, zważywszy na przełom na froncie wschodnim i to co wyrabiają na Dalekim Wschodzie, są i pod Chabarowskiem i na Sachalinie i wciąż także trzymają Ochock. Chcą się zasłużyć w wojnie, by potem mieć coś z tego (…)

Brytyjscy naukowcy w lutym 1946 roku zakończyli prace nad badaniami technologicznymi dotyczącymi najnowszego wyposażenia piechoty, roboczo określanego wzorem ‘47 oraz stworzeniem nowego niszczyciela typu County.

Na froncie wschodnim w lutym trwa jeszcze w najlepsze zima, ale walki pod Stryjem zupełnie zamarły. Rozwijane są za to działania ofensywne na odcinku nadbałtyckim i stopniowo sprzymierzeni osiągają przewagę, która może jeszcze bardziej znać o sobie na wiosnę. Na razie więc ataki alianckie nie są zbyt rozwinięte, ale stanowią pewien symptom, symbol tego co nadejdzie, gdy poprawi się aura. 1 lutego rozpoczynają się walki o wyparcie wojsk sowieckich z Porchowa. Wojska irackie i wietnamskie z symbolicznym tylko udziałem oddziałów brytyjskich gen. Wilsona radzą sobie znakomicie w trudnym terenie co doprowadza do zdobycia tego miasta pięć dni później. Flota transportowa, która płynie po etiopskie posiłki do Massawy dotrze dopiero tam 15 lutego, przy czym część dywizji górskich będzie oczekiwała na transport w Djibouti, stolicy Francuskiego Terytorium Afarów i Issów, a po cztery brytyjskie dywizje piechoty trzeba będzie popłynąć aż do Mozambiku. Powracając do działań na froncie wschodnim w drodze na pozycje pod Bielcami i Przemyślem są jeszcze czechosłowackie i bułgarskie dywizje, które znacząco powinny zwiększyć impet uderzenia, gdy nadejdzie czas ofensywy. Iracki marszałek Es-Said podejmuje decyzję o ataku na Nowogród Wielki i przełamanie Linii Moskiewskiej, niewielkiego pasu umocnień o nieskomplikowanej budowie. 7 lutego fortyfikacje te nie wytrzymują ataku i Irakijczycy prą do przodu. Również i wojska wietnamskie gen. de Longraysa korzystające ze wsparcia wojsk irackich z Porchowa ruszają w kierunku pozycji nieprzyjaciela pod Pskowem i dzięki szarży oddziałów gen. Wilsona przełamują front i tam. Zdobycie miasta 14 lutego sprawia, że możliwe jest zrealizowanie ataku w stronę Opoczki, na co nalega marsz. Deverell, ale wojska wietnamskie nie są jeszcze przygotowane na starcie z 12 silnymi dywizjami wroga na tym obszarze. 15 lutego wojska irackie wyzwalają Nowogród Wielki. Reszta sił irackich skupiona pod Porchowem próbuje przebijać się pod Noworżewem, ale atak jest jeszcze nie poukładany i kończy się jego zatrzymaniem.

Bitwa pod Porchowem – 1.II.1946.


Walki o Psków – 8.II.1946.


Sytuacja na froncie wschodnim po zdobyciu Pskowa i Nowogrodu Wlk. na dzień 15 lutego.


Sytuacja na froncie wschodnim od obwodu leningradzkiego po rzekę Dniestr.

Wieści z Wolnej Polski:

-6 lutego: zostaje sformowana 6. Dywizja Piechoty, której dowódcą zostaje gen. Kazimierz Sosnkowski. Zostaje ona szybko skierowana na pozycje pod Lublinem i Chełmem.

-luty: w parlamencie trwają prace nad wprowadzeniem Karty Praw i Obowiązków Mieszkańca Somali Polskiego oraz Statutu Obywatela Polskiej Afryki Zachodniej. Ustalono też przyszłą ordynację wyborczą. Somali Polskie i Sokotrę będzie mogło reprezentować dwóch deputowanych, natomiast z Polskiej Afryki Zachodniej będą miejsca dla trzech posłów.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-28 lutego 1946

odcinek 201

The quarrel
(Kłótnia)​

Koniec lutego i prawdopodobnie koniec zimy – tak myślą alianci stłoczeni na różnych odcinkach frontu wschodniego. W istocie, ta wojna trwa już znacząco za długo i mimo nawet pomyślnych informacji z odcinka nadbałtyckiego, z postępów armii irackich i korpusu wietnamskiego, najbardziej aktywnych ostatnim czasem, wszyscy wyczekują nerwowo poprawy pogody, wiosny, która rozwinie natarcia, zmusi przeciwnika do poddania się, przedstawienia propozycji rozejmu. Nikomu nie chce się już wojować z Sowietami, tym bardziej, że Czang Kaj-Szek non stop zwiększa swoje siły na pograniczu z japońską enklawą Tangszan i być może dojdzie do kolejnej odsłony japońsko-chińskiego konfliktu i w końcu tam będą potrzebne brytyjskie dywizje, aby ratować Koreę, Indie, Laos, Wietnam czy Birmę. Przedstawiciele emigracyjnych rządów państw nadbałtyckich domagają się kategorycznych zmian w przypadku rozwoju sytuacji (postępów armii) na froncie wschodnim tj. odzyskania niepodległości w granicach narodowych, co w przypadku Litwy może oznaczać długotrwały kryzys dyplomatyczny z Polską. Churchill i Landon są cały czas przekonani, że Mikołajczyk i Raczkiewicz przekonają społeczeństwo swojego kraju do pewnych wyrzeczeń w imię wyższego dobra…

19 lutego brytyjscy naukowcy informują Churchilla na tajnym spotkaniu, że są już gotowi rozpocząć badania nad stworzeniem okrętu podwodnego o napędzie atomowym.

Na froncie wschodnim alianci wyczekują wiosny jak zbawienia. Z powodu trudnych warunków pogodowych działania wojenne koncentrują się jedynie na odcinku północnym między Nowogrodem a Pskowem oraz na Wołyniu. Wszędzie indziej trwa reorganizacja sił sprzymierzonych bądź ich uzupełnianie (ostatnie dywizje, które pojawiły się w lutym to korpus Praha/Bratislava oraz bułgarska dywizja piechoty pod Bielcami). Flota transportowa, która ma przywieźć na front wschodni 14 etiopskich dywizji górskich, podejmuje 16 lutego w Massawie pięć tychże jednostek i kierując się w stronę portu w Inhambane (Mozambik) po cztery brytyjskie dywizje piechoty. Zaokrętowawszy je w dniu 25 lutego, kieruje się w stronę portu Djibouti, gdzie znajduje się jeszcze dziewięć dywizji górskich. Na załadunek czeka też siedemnaście dywizji jemeńskich i omańskich, których zabranie przewiduje się w dwóch turach (przy czym cztery najwartościowsze dywizje zostaną zabrane razem z etiopskimi i brytyjskimi). 16 lutego wróg traci kolejną dywizję piechoty, rozbitą przez japońskie lotnictwo, a armia iracka kieruje się po krótkich walkach w stronę Starej Russy. Polskie bombowce, w tym Dywizjon Warszawski zaczynają atakować sowieckie dywizje pod Brześciem n/Bugiem i w ogóle na całym Polesiu, m.in. pod Równem. Łącznie na pierwszej linii frontu wschodniego znajduje się 220 dywizji alianckich, w tym pięć korpusów pancernych. 23 lutego rusza ofensywa wietnamsko-iracka na Noworżew, gdzie opór stawiają tylko trzy dywizje wroga. Atak oczywiście kończy się sukcesem. Dzień później uwaga aliantów skierowana jest na południe w stronę Stryja, gdzie wchodzą jednostki Bundeswehry, ale nie utrzymują terenu wobec ciągłych sowieckich ataków. Japończycy próbują ataku pod Demiańskiem (27.II.), ale nie są w stanie wyprzeć wroga, opór powoli gęstnieje. Tego samego dnia pada Stryj, ale rusza coś co można nazwać małą ofensywą sprzymierzonych. 28 lutego 45 dywizji bierze udział w generalnej rozprawie z wojskami sowieckimi na tym terenie. Natarciem dowodzi marsz. Cassels i odnosi on skutek w postaci wyparcia dziesięciu jednostek wroga. 28 lutego oddziały irackie wchodzą do Noworżewa.

Nalot polskich bombowców na pozycje sowieckie k/Brześcia n/Bugiem.


Bój o Starą Russę – 16.II.1946.


Walki pod Noworżewem.


Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek północny /po zdobyciu Noworżewa/.


Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek wołyńsko-naddniestrzański /po rozpoczęciu ofensywy na Stryj/.​

Warszawa, 27 lutego;

Podczas przerwy w obradach Sejmu.

Mikołajczyk: (…)nie są nam znane żadne inne środki oprócz referendów.

Gen. Anders: Panie Premierze, jeżeli alianci stworzą Litwę w granicach narodowych to wie Pan co będzie się działo, nie mówię o konflikcie, ale o serii skrytobójczych zamachów, festiwalu nienawiści i masowych wysiedleń ludności polskiej z tych terenów.

Mikołajczyk: Jest Pan w błędzie. Alianci obiecali nam, że Litwa przyzna ludności polskiej szerokie prawa autonomiczne oraz ustaloną z góry liczbę miejsc w swoim parlamencie, tak jak my dla tubylców z Angoli czy Somali.

Gen. Anders: Może jeszcze będą ich traktować podobnie jak tubylców? Panie Premierze, nie może być tak, że poddajemy się Anglii i Stanom w tak ważnej kwestii. Referenda o których Pan mówił są dobrym rozwiązaniem tego problemu, ale przecież to Wielka Brytania obiecywała nam powrót do nienaruszalnych granic na wschodzie.

Mikołajczyk: Na początku marca spotykam się z Churchillem, aby podpisać dokument oznaczający przyjęcie bez żadnych zastrzeżeń planu wskrzeszenia Republiki Litewskiej. Nasi parlamentarzyści powiedzieli już tyle dosadnych słów, że pora to wszystko zebrać i wyjawić, nawet za cenę pogorszenia stosunków. Ale tak mógłbym powiedzieć, będąc prywatną osobą, a jestem premierem Polski, kraju, który jako pierwszy bił się o wolność, więc nie mogę tej wolności bronić Litwie.

Gen. Anders: Przyjęcie tych warunków oznaczać może kryzys rządowy, skutkujący wotum nieufności, zdaje Pan sobie z tego sprawę?

Mikołajczyk: Jestem gotowy na krytykę Polaków, ale jeśli dzięki temu możemy sobie wreszcie ułożyć stosunki z Litwą to trzeba tak zrobić dla przyszłych pokoleń tych narodów, państwa pozostaną, my wymrzemy, ale wraz z nami wymrze również pamięć o tym, że nie zawsze te stosunki układały się tak jak byśmy tego chcieli (…)

Sytuacja międzynarodowa w lutym 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – wojska chińskie nie są w stanie przejąć ani silnie bronionego Urumczi w Turkiestanie ani tym bardziej położonej w Himalajach – tybetańskiej Lhasy. Wykracza to poza ich możliwości militarne i konflikt będzie się jeszcze toczył bardzo długo. Trwają podobno rozmowy o rozejmie.


-nagła zmiana rządu w Peru (16.II.) podyktowana pokierowaniem tego kraju przez osoby, którym nie obcy jest los tego państwa, zagrożonego przez lewicowe bojówki boliwijskie, które raz po raz naruszają granice. Enrique Garcia i Jose Bustamante y Rivera to politycy, którzy powinni zatrzymać pochód niebezpiecznej ideologii, która od dawna jest już w Boliwii, a ostatnio pojawiła się w Argentynie, upodabniając się do skrajnego populizmu.

Wieści z Wolnej Polski:

-luty: zjadliwy artykuł red. Jonatana Wojcieszka w Dzienniku Demokratycznym pt. „Słaba władza, słabe granice” w którym daje on upust swoim emocjom, oskarżając ekipę Mikołajczyka o minimalizm, a sprawę przyznania kolonii traktując marginalnie, z racji kłopotów, jakie mogą czekać Polskę z ludnością tubylczą. Uważa on, że „rząd RP dał sobie zamknąć usta Angolą i Somali, nie walcząc wcale o los wileńskich czy grodzieńskich Polaków”. „Czyżbyśmy powrócili do obyczajów starożytnych Sarmatów?” – pyta na koniec z przekąsem autor tego artykułu.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 marca 1946

odcinek 202

The near independence...
(Bliska niepodległość...)​

Początek marca 1946 roku wcale nie zapowiada zakończenia zimy na froncie wschodnim. Przeciwnie, wobec sprzymierzonych obraca się aura i ona głównie powoduje zatrzymanie idei wielkiej ofensywy wiosennej, związanej z planem szybkiego wyzwolenia Kresów, dotarcia do Kijowa i Moskwy. Jako że ZSRR ma kształt wydłużonego leja, przeto prowadzenie efektywnych działań ofensywnych w głębi tego kraju potrzebuje wielu nowych dywizji piechoty. Alianci i na to mają sposób. Przywiezione w ekspresowym tempie dwadzieścia dwie nowe dywizje już przedzierają się przez Bułgarię w stronę pozycji nad Dniestrem. Gdy już tam dotrą, powinno być na tyle ciepło, by rozpocząć marsz na Ukrainę. Przewidziana jest jeszcze jedna tura przewiezienia nowych jednostek, a konkretnie 13 dywizji jemeńskich i omańskich, które również zasilą wojska sprzymierzonych w Besarabii. Brytyjscy naukowcy mogą czuć się z siebie dumni, jeszcze bardziej udoskonalając maszynę szyfrującą (zakończenie badań na temat podstawowej teorii informacji). A na świecie spore zmiany, zważywszy na newralgiczny punkt, jakim są Indochiny…

6 marca br. rozpoczęto prace badawcze nad stworzeniem okrętu podwodnego o napędzie atomowym.​

Komunikat Agence France-Presse z 11 marca:

(…)dzisiaj w godzinach przedpołudniowych gabinet marsz. Phibusonghkrama złożył dymisję z wszelkich zajmowanych stanowisk. Należy przypomnieć, że po krótkiej rewolucji pałacowej i przy jawnym poparciu króla Ramy IX, Syjam staje się państwem rządzonym dalej autokratycznie, ale odchodzi od ideologii faszystowskiej, co było warunkiem do przyjęcia tego państwa do tworzonej właśnie nowej organizacji zbiorowego bezpieczeństwa. Nowy premier, Phot Bhahalyodin zapowiedział już poprawienie stosunków z Wielką Brytanią, Francją, a przede wszystkim z sąsiadami: Laosem i Wietnamem. Stany Zjednoczone zażądały rozwiniętej autonomii dla Khmerów, czy nawet namiastki niepodległości, warunkując tym samym przyjęcie tego państwa do Organizacji Paktu Demokratycznego. Syjam czekają zatem jeszcze spore przeobrażenia (…)

Zmiana ideologii rządzenia wyjdzie na dobre Królestwu Syjamu.


Również na Filipinach doszło do czegoś na wzór przewrotu, jako, że pełnię władzy objął jeden z ministrów w rządzie Sergio Osmeny, Manuel Roxas (3.III.).​

Komentarz red. Helmuta Richa w „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z 14 marca.

„Zmiany?“

(…)trzeba zatem zauważyć, że ostatnie wybory w Finlandii, skłaniają postronnego obserwatora do refleksji, jako, że cała Skandynawia obecnie rządzona jest przez partie socjaldemokratyczne. Nowy prezydent Republiki Finlandii, Juho Kusti Paasikivi wraz z premierem Mauno Pekkalą oraz król Szwecji, Gustaw V, doprowadzają do zwołania nadzwyczajnej konferencji poświęconej odzyskaniu niepodległości przez Łotwę i nawiązanie kontaktów z tym krajem, przerwanych w roku 1940. Minister spraw zagranicznych emigracyjnego rządu łotewskiego – Reinhold Zarins, przebywający gościnnie w Sztokholmie udanie lobbuje na rzecz interwencji u aliantów w sprawie przyśpieszenia ogłoszenia niepodległości. A w Rydze pełno już od łotewskich flag, czyżby 15 marca miał się stać pierwszym dniem Odrodzonej Łotwy?(…)

Wybory w Finlandii zwycięskie dla socjaldemokracji (11.III.).​

Front wschodni powoli zaczyna się budzić do życia, choć prowadzone działania wciąż nie należą do tych, do jakich alianci byli przyzwyczajeni latem czy jesienią 1945 roku. Przede wszystkim udaje się w końcu zabezpieczyć odcinek karpacki z racji zdobycia i utrzymania Stryja przez najpierw trzy dywizje Bundeswehry gen. Heckera (9.III.), a następnie siedemnaście kolejnych jednostek sprzymierzonych (10.III.). W znaczącym stopniu spowoduje to na wiosnę, rozwinięcie ofensywy na kierunku Kowel-Lwów, skutkujące zamknięciem kotła pod Brześciem n/Bugiem, do czego chcą alianci doprowadzić po zdobyciu Pińska. Zanim jednak do tego dojdzie, sprzymierzeni mają również nadzieję na wzmocnienie stanu dywizji pod Kiszyniowem do 65 dywizji, co w zdecydowany sposób ułatwi ofensywę na kierunku Odessa-Kijów i Odessa-Sewastopol, gdy już stopnieją śniegi. A szansa jest na to wielka, gdyż po udanym zakończeniu operacji zaokrętowania w Djibouti 22 etiopskich, brytyjskich i jemeńskich dywizji, flota transportowa dopłynęła do portu w Kavali i wyładowała wspomniane siły, które rozpoczęły marsz w stronę pozycji nad Dniestrem. W porcie Maskat i Aden czeka na aliantów jeszcze 13 jemeńsko-omańskich dywizji, które będą przetransportowane do greckiej Tracji na przełomie marca i kwietnia. Na odcinku północnym irackie i wietnamskie dywizje z trudem torują sobie drogę na południe od Pskowa i Nowogrodu, nie myśląc nawet o próbie zdobycia Moskwy z racji skromnych sił. 1 marca udanie bronią Noworżewa, przed sowieckim kontratakiem. Generał de Longrays, decyduje się dwa dni potem na rozwinięcie natarcia w stronę Wielkich Łuków i udaje się odrzucić znajdujące się tam trzy dywizje wroga. 2 marca korpus marsz. Deverella próbuje pójść w ślady de Longraysa, ale silny opór dziewięciu dywizji sowieckich pod Połockiem udaremnia plany stworzenia kotła pod Opoczką. Tego samego dnia Irakijczycy zdobywają i utrzymują Starą Russę wraz z umocnieniami Linii Moskiewskiej. Marszałek Es-Said podejmuje się ofensywy na Demiańsk, która owszem powodzi się, ale musi zostać zatrzymana z racji zablokowania ofensywy wietnamskiej na Wielkie Łuki i niebezpieczeństwa powstania luki między Demiańskiem a Noworżewem. Na odcinku wołyńskim, Cassels próbuje odzyskać Lwów, ale z marnym skutkiem. Wojska sowieckie są tu jeszcze dobrze uposażone i nawet krótkotrwałe zajęcie miasta przez trzy hiszpańskie dywizje, nie jest w stanie zniechęcić ich do próby odebrania miasta, co też dzieje się 13 marca.

Obrona pozycji pod Noworżewem.


Sytuacja na froncie wschodnim – odcinek północny (15.III.1946).


Zima daje się jeszcze sprzymierzonym we znaki – odcinek wołyńsko-naddniestrzański na dzień 15 marca.​

Londyn, 5 marca;

Gabinet premiera Churchilla.

Churchill: (…)nie zdaje sobie Pan sprawy, że narody Panu tego nie zapomną, ja sam osobiście zgłoszę waszą kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla.

Mikołajczyk: Obawiam się, ze na pewno nie zapomną mi tego moi rodacy. Najlepiej, by zrealizowała się ta ponadczasowa myśl o pokojowym współżyciu między naszymi narodami.

Churchill: Obiecuję to Panu, że Litwa nie będzie realizowała takiej samej polityki jak przed wojną w stosunku do ludności polskiej. Rząd litewski będzie musiał respektować pewnych ustaleń dotyczących mniejszości polskiej, rosyjskiej i niemieckiej.

Mikołajczyk: Jeśli będzie inaczej, nasz rząd zgłosi ostry protest dyplomatyczny do OPD (Organizacji Paktu Demokratycznego), choć jak sądzę zręby tej organizacji są dopiero tworzone?

Churchill: Tak. W kwietniu przewidujemy spotkanie organizacyjne przedstawicieli z ministerstw spraw zagranicznych bloku sprzymierzonych, do tego czasu chcielibyśmy mieć już niepodległe wszystkie kraje nadbałtyckie.

Mikołajczyk: Jak rokowania rozejmowe z Sowietami?

Churchill: Są one prowadzone poprzez mediację szwedzką i fińską, ale z racji, że w Finlandii trwa gorączka przedwyborcza, trochę trzeba będzie poczekać z nowymi propozycjami. Grunt, żeby kraje nadbałtyckie były znów wolne.

Mikołajczyk: Przypominam, że nasz rząd stoi na stanowisku przywrócenia nam granic na Kresach na 1.IX.1939, z modyfikacją dotyczącą granicy z Litwą.

Churchill: Wiosenna ofensywa zakłada dojście do Dniepru, zajęcie Kijowa, wzięcie Polesia oraz Smoleńska. Jeśli uda nam się spełnić te cele, z całą pewnością wróg będzie skłonny do przyjęcia naszych roszczeń dotyczących zatrzymania Tracji, części Korei, waszych Kresów i reszty Prus Wschodnich (…)

Wieści z Wolnej Polski:

-9 marzec: odzyskanie Stryja przez wojska sprzymierzonych, traktuje się jako dobry prognostyk na wiosnę, gdy ruszy wielka ofensywa aliancka.

-12-13 marzec: przelotne opanowanie Lwowa przez trzy hiszpańskie dywizje.

-marzec: zakończenie formowania 7. Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Mossora oraz nowego dywizjonu bombowego, dołączonego do skrzydła gen. Rayskiego.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 marca 1946

odcinek 203

Latvija…
(Łotwa…)​

Zima jakoś nie chce ustąpić wiośnie i przy końcu marca tak jak na początku roku jeszcze wiele zasp śnieżnych utrudnia zdecydowane ataki sprzymierzonych na froncie wschodnim. Powoli jednak zaczynają być prowadzone działania zaczepne. Na odcinku północnym pod Demiańskiem i Opoczką, na Kresach pod Lwowem, na południu pod Odessą. Wszędzie tam nadzieja zaczyna ponownie odżywać na to, że wiosenna ofensywa aliantów zakończy się odepchnięciem wroga daleko w głąb kraju. Tak jak przewidywano, łotewscy patrioci nie czekali na alianckie natarcia na froncie wschodnim i doprowadzili do restytucji swojego państwa w nocy z 15/16 marca. Nowym mężem opatrznościowym został Pauls Kalnins, który do czasu ogłoszenia terminu wyborów prezydenckich będzie sprawował obowiązki głowy państwa. Nerwowo również w Tallinnie i w Wilnie. Tam udaremniono przejęcie władzy siłą jak to było na Łotwie. Japońskie władze administrujące Estonią aresztowały tymczasowo wielu członków prawicowej bojówki „Saarema”, którzy chcieli samowolnie dokonać ogłoszenia aktu niepodległości i włączyć w skład państwa nawet Leningrad. Niewątpliwie odwet czyniony na Sowietach zachęca do tworzenia się podobnego rodzaju organizacji, nie tylko w państwach nadbałtyckich, ale również na polskich Kresach, gdzie grupa „Sokół” wybitnie utrudnia życie, niszcząc pociągi z zaopatrzeniem czy uzbrojeniem dla Sowietów w Brześciu n/Bugiem czy Kowlu.

Odrodzona Republika Łotwy nie ma takich samych odzwierciedleń granic jak sprzed aneksji w roku 1940. W jej składzie nie znajduje się miasto Gulbene wraz z dystryktem, który został włączony w skład tzw. Wolnych Miast Pozostających Pod Jurysdykcją Organizacji Paktu Demokratycznego tj. Parnu i Gulbene. Los tych miast będzie taki, że po zakończeniu działań wojennych przeprowadzi się referendum w sprawie ich przynależności do Łotwy bądź Estonii. Dzień 16 marca został ogłoszony świętem niepodległości Łotwy.​

Ryga, 18 marca;

Gabinet p. o. prezydenta Łotwy Paulsa Kalninsa.

Kalnins: (…)trzeba zatem czekać parę miesięcy, ale jestem przekonany, że nasze słuszne żądania terytorialne względem Sowietów i Gulbene będą rozstrzygnięte na naszą korzyść.

Lloyd: Macie słuszność w tym co mówicie, niemniej odnośnie ziem dawnych polskich Kresów radziłbym powściągliwość. Wiem, że macie uzasadnione pretensje dotyczące okręgu święciańskiego, ale naprawdę nie chcę być zmuszony do interwencji dyplomatycznej.

Kalnins: Odbierając nam Gulbene to tak jakby wam zabrać Walię. Nie jest pełna Łotwa bez włączonego Gulbene. Chciałbym by Organizacja Paktu Demokratycznego zajęła się tą sprawą jak najszybciej.

Lloyd: Na 4 kwietnia przewidujemy podpisanie dokumentu warunkującego członkostwo w OPD a sześć dni później otwarcie konferencji założycielskiej w Bostonie.

Kalnins: Czy pozostałe rządy emigracyjne krajów nadbałtyckich otrzymają takie same prawa jak niepodległe państwa zgromadzone w sojuszu alianckim?

Lloyd: Naturalnie, w roli obserwatorów będą państwa neutralne, w kolejce do przyjęcia czeka Syjam.

Kalnins: Rad jestem, że nasz rząd tak szybko dostał międzynarodowe poparcie i dziękuję z tego miejsca za zaproszenie mnie do Londynu na podpisanie dokumentu o członkostwie(…)

Flota transportowa adm. Boyle’a po udanym przewiezieniu 22 dywizji etiopskich, brytyjskich i jemeńskich wyrusza do Adenu i Maskatu po resztę, i to w takim tempie by zdążyły wziąść udział w bitwach na froncie wschodnim już w kwietniu. 19 marca podejmuje w Adenie pięć dywizji jemeńskich, a trzy dni później w Maskacie osiem dywizji omańskich. Do greckiej Tracji, a konkretnie do portu w Kavali docierają 30 marca. Trzy nowe dywizje pojawiają się także w siłach zbrojnych Grecji, Rumunii i Bułgarii i zostają one natychmiast skierowane na pozycje sprzymierzonych pod Bielcami.

Na odcinku północnym pod Pskowem, marsz. Deverell w porozumieniu z korpusem wietnamskim gen. de Longraysa i dywizjami irackimi szykuje atak w stronę Opoczki, której opanowanie pozwoli wyrównać front i stopniowo zacząć odpychać Sowietów również od północnych Kresów. Natarcie z 17 marca, dodatkowo wsparte przez wojska francusko-amerykańskie przynosi odrzucenie wroga do Połocka. Deverell wchodzi do Opoczki 29 marca, ale zmuszony jest się wycofać z powrotem do Dyneburga, niemniej miasto zostaje utrzymane przez nadciągające posiłki francuskie i amerykańskie. Na południu sprzymierzeni wykonują próbny atak na Stanisławów (22.III.), dzięki czemu dowiadują się, że stoi ledwie 10 dywizji piechoty, co przy poprawie pogody powinno skutkować pomyślnym przeprowadzeniem kolejnego ataku. 23 marca iracki marszałek Es-Said śmiałym atakiem wypiera Rosjan z Demiańska, którego opanowanie będzie świadczyło o coraz większym zagrożeniu okręgu moskiewskiego. Dzień później Francuzi (marsz. Juin) rozpoczynają walki o Lwów, gdzie ochoczą wspierają ich inne oddziały sprzymierzonych. Francuzi docierają już w marcu do miasta, gdzie są ofiarą ofensywy sowieckiej, na gros oddziałów sprzymierzonych, zmierzających w tym kierunku trzeba poczekać do kwietnia. Na południu pod Kiszyniowem siły aliantów zostały uzupełnione przez 13 etiopskich dywizji górskich, dzięki czemu marsz. Connor postanowił wyprowadzić atak na Odessę. Broniące go oddziały sowieckie pod dowództwem marsz. Rokossowskiego zostają wyparte po dwóch dniach walk.

Ofensywa Deverella na Opoczkę.


Bitwa pod Odessą – 29-31.III.1946.


Front wschodni: odcinek północny /niepodległa Łotwa, zdobycie Opoczki/.


Front wschodni: od płd. granic Łotwy po Morze Czarne.​

Sytuacja międzynarodowa w marcu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – stan chińskich dywizji nad japońską enklawą Tangszan przekroczył już liczbę dziewięćdziesięciu. Oznacza to, że Czang Kaj-Szeka przestały interesować sprawy jednoczenia Chin, a gros uwagi poświęca japońskiemu zagrożeniu.


-wybory parlamentarne w Kanadzie (17.III.) wygrywa lewica pod przewodnictwem Mackenzie’go Kinga. Ciekawostką jest fakt zmiany na stanowisku gubernatora Dominium Kanady, którym został marsz. Alexander odwołany z frontu dalekowschodniego.

Wieści z Wolnej Polski:

-marzec: oburzenie w Sejmie z powodu propozycji Republiki Łotwy dotyczącej przyszłości okręgu święciańskiego, a należącego przed wojną do województwa wileńskiego. Głosy liderów opozycji nie budzą wątpliwości co się stanie, gdy Mikołajczyk zgodzi się na tworzenie faktów dokonanych przez formujące się już wojska łotewskie.

-29 marzec: wojska francuskie marsz. Juina wchodzą do Lwowa. Czyżby pierwszy symptom przewagi alianckiej w tym rejonie frontu wschodniego?​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 kwietnia 1946

odcinek 204

The conference
(Konferencja)​

Ruszyła wielka ofensywa wiosenna! Te słowa, przykuwały uwagę prasy światowej na całym świecie, ale nie tylko. Parafowanie dokumentów o przystąpieniu do Organizacji Paktu Demokratycznego jak również pierwsze obrady tej organizacji w Bostonie świadczą o tym, że świat zaczyna się zmieniać. Postępy sprzymierzonych na Ukrainie i uroczyste zaprzysiężenie członków nowej światowej organizacji iż będą przestrzegać ładu demokratycznego w swych krajach to kwintesencja progresu zmian, jakich jeszcze będzie wiele. Na froncie wschodnim ofensywa zmierza ku pierwszemu wielkiemu celowi jakim jest zdobycie Kijowa. Mróz ustąpił deszczowi i błocie, a co za tym idzie pojawiła się odwilż, która oznaczać będzie nie tyle zmianę pogody ale i ostateczne pokonanie sowieckiego kolosa.

3 kwietnia przedstawiciele 35 państw sojuszniczych (USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia, Hiszpania, RFN, Grecja, Holandia, Wietnam, Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa, Belgia, Bhutan, Irak, Liberia, Związek Płd. Afryki, Jemen, Korea, Węgry, Czechosłowacja, Oman, Nepal, Bułgaria, Etiopia, Filipiny i Portugalia i Baskonia) oraz przedstawiciele emigracyjnych rządów Litwy, Estonii i Kambodży wraz z dołączonym za pośrednictwem Belgii i Holandii – przedstawicielem z Wielkiego Księstwa Luksemburg parafowali dokument o założeniu Organizacji Paktu Demokratycznego (Organization of Democratic Pact). Litwa, Estonia, Kambodża i Luksemburg staną się pełnoprawnymi członkami organizacji do końca tego roku. Siedem dni później na Konferencji Założycielskiej Organizacji Paktu Demokratycznego w Bostonie zawarto uroczystą przysięgę przedstawicieli 35 państw, iż będą wszelkimi siłami dążyć do wprowadzania idei demokracji u siebie, jak też nie zawahają się pomóc państwom, które mają kłopoty z jej wprowadzeniem tj. nie odmówią wysłania swoich wojsk w różne rejony świata, by ratować ustroje demokratyczne. Na konferencji w Bostonie obecni byli również przedstawiciele państw neutralnych, choć nie wszystkich. Z krajów Ameryki Płn. i Płd. obecny był tylko przedstawiciel Meksyku, natomiast z Europy i Azji – przedstawiciele Szwecji, Norwegii, Danii, Finlandii, Irlandii, Szwajcarii, Albanii, Turcji, Iranu, Libanu, Syrii i Arabii Saudyjskiej. Niewątpliwie świadczy o to próbach pewnego zmarginalizowania całej konferencji przez kraje Ameryki Łacińskiej, które noszą się z zamiarem utworzenia konkurencyjnej i w pełni niezaangażowanej w konflikty światowe. Ustalono sześć głównych organów OPD, z których najważniejsze jest Zgromadzenie Ogólne, grupujące 35 państw, a już niedługo 39 oraz Rada Bezpieczeństwa, która składa się z przedstawicieli 9 państw, przy czym rozróżnia się miejsca stałe i niestałe. Stałymi członkami RB OPD z prawem veta są USA, Wielka Brytania, Francja i Polska. Kadencyjność niestałych miejsc RB OPD ustalono na pół roku od daty rozpoczęcia Konferencji Założycielskiej. Pierwszymi niestałymi członkami RB OPD zostali na okres od 10.IV. do 10.X.1946 roku – RFN, Hiszpania, Grecja, Holandia i Wietnam. W następnych czasookresach przedstawia się to następująco: 10.X.1946-10.IV.1947 (Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia), 10.IV.-10.X.1947 (Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa), 10.X.-10.IV.1948 (Belgia, Bhutan, Irak, Liberia, Związek Płd. Afryki), 10.IV.-10.X.1948 (Jemen, Oman, Czechosłowacja, Węgry, Korea), 10.X.-10.IV.1949 (Nepal, Bułgaria, Etiopia, Filipiny, Portugalia), 10.IV.-10.X.1949 (Baskonia, Litwa, Estonia, Luksemburg, Kambodża). Każdy nowy członek organizacji wywodzący się z państw neutralnych będzie musiał zatem poczekać na objęcie niestałego miejsca w RB OPD co najmniej do późnej jesieni 1949 roku. Sekretarzem generalnym OPD na 5-letnią kadencję został Anthony Eden, były minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii. W uzupełnieniu informacji o organach OPD, trzeba jeszcze wymienić Radę Społeczno-Ekonomiczną oraz Komisję ds. Statusu Kolonii.

Państwa OPD wraz z podziałem na stałych i niestałych członków RB OPD.​

Obrady pierwszej konferencji OPD niosły za sobą wiele rozmaitych spraw, tak bardzo ciągnących się już przez długi okres czasu. Poruszano kwestię niepodległości Kambodży, a co za tym idzie możliwość wstąpienia Syjamu do OPD. Zastanawiano się nad sytuacją faszystowskiej Libii, aktualnymi rozwiązaniami ustrojowymi w krajach Ameryki Łacińskiej, kryzysem w stosunkach Japonii z Chinami, kwestią zjednoczenia Korei, problemem granic między Łotwą a rządem estońskim, między Polską a rządem litewskim. Również tak małe sprawy jak przynależność Okinawy, Makau i Azorów znalazła swoje miejsce na obradach.

Boston – miasto konferencji.


Z raportu badań nad bronią rakietową: brytyjscy naukowcy rozpoczęli badania (14.IV.) nad nowym typem rakiety balistycznej o znacznie większym zasięgu od „Blue Streak”, których aktualna liczba na stanie wynosi cztery z zapowiadanych dziesięciu.​

W nocy z 31 marca na 1 kwietnia do greckiego portu w Kawali dociera flota transportowa adm. Boyle’a, a wraz z nimi 13 dywizji jemeńskich i omańskich z ostatniego rzutu posiłków na front wschodni. Natychmiast wyruszają one na pozycje pod Kiszyniów, a stamtąd ku Odessie.

Na froncie wschodnim wciąż nowe wzmocnienia. Pod Zamość docierają trzy dywizje piechoty armii Czechosłowacji (gen. Neumann), Węgier (gen. Laszlo) i Austrii (gen. Feurstein). 1 kwietnia to początek wielkiej ofensywy wiosennej na południowym odcinku frontu wschodniego. Jej preludium to brytyjski atak marsz. Connora i Fitzpatricka na Odessę i odrzucenie głównie dzięki wsparciu etiopskich dywizji górskich – 5 sowieckich jednostek. Niestety zdobycie miasta nie jest równoznaczne z jego utrzymaniem i Brytyjczycy będą wracać na pozycje wyjściowe, pod Kiszyniów. Jednakże pozostała część alianckich dywizji, wojska etiopskie pod dow. gen. Hapte Mariama jak i armia austriacka gen. Tovarka atakują 2 kwietnia sąsiednią Bałtę, wypierając wroga w kierunku na północ. Całością uderzenia dowodzi marszałek Ion Antonescu, którego koleje losu sprawiły, że po restytucji Królestwa Rumunii stał się z racji swego doświadczenia bardzo przydatny dla sprzymierzonych. Na północy rusza ofensywa pod Wielkimi Łukami (5.IV.) prowadzona przez gen. Wilsona, przy wsparciu korpusu wietnamskiego i dywizji irackich, ale nie kończy się ona powodzeniem z racji ściągnięcia przez wroga większych sił na ten teren. W tym samym dniu Etiopczycy zdobywają i utrzymują Bałtę. Trzy dni później pod Dyneburg dociera korpus marsz. Deverella i zaczynają się przygotowania do ataku na Połock, które powinny rozpocząć się zaraz po stopnieniu śniegów w drugiej połowie miesiąca. 8 kwietnia to także atak sprzymierzonych na Mohylew Podolski, który kończy się zdecydowanym sukcesem i odepchnięciem wroga z zajmowanego obszaru. Dwadzieścia dywizji sprzymierzonych dociera w tym samym czasie do Lwowa (marsz. Gort) i dochodzi do podjęcia decyzji o ruszaniu na Kowel z racji osłabienia pozycji pod Zamościem. Bitwa o Kowel rozpoczęta 9 kwietnia trwa dwie doby, ale jej wynikiem jest wyparcie wojsk sowieckich. 10 kwietnia korpus iracki marsz. Es-Saida zdobywa Demiańsk na północny-wschód od Nowogrodu Wlk. oraz ważne lotnisko. Dwa dni później wojska austriacko-jugosłowiańskie wchodzą do Mohylewa Podolskiego, biorąc również udział w natarciu na Stanisławów, rozpoczętym 14 kwietnia. Dzień wcześniej dziesięć dywizji polsko-brytyjskich (gen. Sosnkowski) wyzwala Kowel. Dywizje irackie wypierają też Sowietów z Tychwina.

Polskie bombowce w akcji.


Walki o Kowel.


Front wschodni (utrzymanie Opoczki, zatrzymanie ofensywy na Wielkie Łuki, marsz na Tychwin, korpus iracki w Demiańsku) – 15.IV.1946.


Front wschodni (ofensywa wiosenna na razie na południu: wyzwolenie Kowla, Lwowa, atak na Stanisławów, zdobycie Mohylewa Podolskiego i Bałty, wycofanie się z Odessy, nadejście nowych posiłków pod Kiszyniów i prognozowane odbicie Odessy).​

Wieści z Wolnej Polski:

-3 kwiecień: premier Mikołajczyk podpisuje w Londynie dokument o przystąpieniu do Organizacji Paktu Demokratycznego.

-8 kwiecień: alianci utrzymują Lwów (atak 14 sowieckich dywizji).

-10 kwiecień: udział delegacji polskiej w Konferencji Założycielskiej Organizacji Paktu Demokratycznego w Bostonie; przemówienie prezydenta Władysława Raczkiewicza.

-12 kwiecień: sformowanie 8. Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Scewoli-Wieczorkiewicza.

-kwiecień: straty w lotnictwie spowodowane utratą dwóch dywizjonów myśliwskich w walkach powietrznych z Sowietami na Kresach.

-13 kwiecień: wyzwolenie Kowla przez oddziały francusko-polskie.

-14 kwiecień: ofensywa sprzymierzonych na Stanisławów.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 kwietnia 1946

odcinek 205

The commissions
(Komisje)​

Ofensywa wiosenna na odcinku południowym frontu wschodniego rozwija się stopniowo, choć wróg zbiera resztki sił, by zatrzymać to co nieuniknione czyli klęskę. Odzyskując Odessę, sprzymierzeni zyskują przewagę strategiczną co może już niedługo przynieść wyzwolenie Półwyspu Krymskiego oraz zdobycie Charkowa. Inne formacje sprzymierzonych mają za zadanie wyzwolić płd. Kresy oraz doprowadzić do opanowania Kijowa. Zdobycie tych terenów to zaledwie pierwszy etap ofensywy wiosennej. Do zadań drugiego etapu należy wyparcie wojsk sowieckich z północnych terenów Kresów oraz stworzenie paru kotłów, których likwidacja znacząco przyśpieszy zdobycie Moskwy, której jak wynika z danych wywiadowczych broni ok. 8-15 dywizji. Prasa światowa rozpisuje się natomiast o przewidywanych propozycjach rozejmowych ze strony aliantów po zdobyciu Kijowa lub Moskwy. Sporo racji mają ci, którzy piszą, że życzeniem sprzymierzonych będzie pozostawienie Kresów Polsce oraz przejęcie Tracji, ziem litewskich, estońskich czy koreańskich. Ale są też takie opinie, w których prezentuje się zgoła odmienny punkt widzenia, optując za utworzeniem niepodległego państwa ukraińskiego.

Na drugiej sesji Organizacji Paktu Demokratycznego w Bostonie, rozpoczętej 24 kwietnia zaprezentowano raport dotyczący sytuacji politycznej w krajach Ameryki Łacińskiej, jak do tej pory niezainteresowanych współpracą z krajami-sygnatariuszami nowej organizacji międzynarodowej. Poruszano problem grecko-bułgarski, dotyczący przyszłości zajętej przez aliantów Grecko-Trackiej ASRR i jej ewentualnego podziału między zainteresowane kraje, przy czym Saloniki przypadłyby Grecji, a Dedeagacz i przez to dostęp do Morza Egejskiego - Bułgarii. Tymi sprawami, jak też kryzysem polsko-litewskim, łotewsko-estońskim i kwestią jedności Korei zajmie się Specjalny Trybunał Arbitrażowy powołany 26 kwietnia. W skład Komisji ds. Tracji wejdą przedstawiciele Portugalii, Kanady i Australii, Komisji ds. Stosunków Polsko-Litewskich przedstawiciele Jugosławii, Laosu i Nowej Zelandii, Komisji ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich przedstawiciele Francji, Baskonii i Wietnamu, Komisji ds. Korei przedstawiciele Stanów Zjednoczonych, Liberii i Etiopii. Do listy Wolnych Miast Pozostających Pod Jurysdykcją OPD dołączono oprócz Parnu, Gulbene, Wilna i Grodna również Królewiec. Osobną komisję utworzono na potrzeby tworzonego właśnie w Odessie rządu ukraińskiego i w składzie tej komisji reprezentującej powstające państwo znajdą się przedstawiciele Polski, Związku Płd. Afryki i Japonii. Wszystkie komisje będą miały charakter czasowy i znajdą swoje rozwiązanie w okresie do 3 miesięcy po podpisaniu rozejmu z ZSRR. Powracając do sprawy zaprezentowanego raportu dotyczącego krajów Ameryki Łacińskiej to wydano dokument stwierdzający zagrożenie dla demokracji w Brazylii (dyktatura Getulio Vargasa), Argentynie (populizm Juana Domingo Perona), Boliwii (quasikomunizm Gualberto Villarroela) i Gwatemali (dyktatura wojskowa Jacobo Arbenz Guzmana). Wezwano te kraje do natychmiastowych reform swojego ustroju, by mogły w przyszłości stac się pełnoprawnymi członkami OPD. Pochwalono Urugwaj i Peru (rządy liberałów Juana de Amezagi i Julio Bustamante y Rivero) za reformy ustrojowe i zaprowadzanie demokratyzacji życia politycznego. Sporo zastrzeżeń jest do Nikaragui (dyktatura legitymizacyjna Anastacio Somozy, a raczej jego rodu), Panamy (tzw. rządy władczej ręki Ricardo de la Guardii), Dominikany i Haiti (wojskowe dyktatury El Benefactora Rafaela Trujillo i Francka Lavaud) oraz Paragwaju (autorytaryzm Higinio Morinigo Martineza), Chile (autorytaryzm Carlosa Ibaneza del Campo) i Ekwadoru (dyktatura Julio Moreno Penaherrery). Prowadzone są rozmowy w sprawie statusu stowarzyszenia z Meksykiem (Manuel Avila Camacho), Salwadorem (Salvador Castaneda Castro), Hondurasem (Tiburcio Carias Andino), Kostaryką (Teodoro Picado Michalski), Kubą (Fulgencio Batista, Federico Laredo Bru), Kolumbią (Alfonso López Pumarejo), Wenezuelą (Isaias Medina Angarita) oraz wspomnianymi wcześniej Peru i Urugwajem. Na drugiej sesji OPD powołano Zespół ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (przedstawiciele Wietnamu, RFN i Włoch), którego zadaniem będzie doprowadzić do zakończenia wojny sinkiańsko-chińskiej i tybetańsko-chińskiej. Ustalono terminarz misji pokojowych do Czungkingu, Urumczi i Lhasy. Przyjęto również rezolucję dotyczącą reguł oswobadzania państw półzależnych i kolonii oraz wezwano Syjam do przyznania szerokiej autonomii bądź niepodległości ludności khmerskiej. W jednej z dyskusji poruszono również problem dyktatury króla Zogu w Albanii i sposobie wyjścia naprzeciw reformom w tym kraju, skutkującym przyjęciem do OPD. Rząd brytyjski mając do wykonania przyjęte rezolucje, jako pierwszy zakończył misję doradczą przy rządach Omanu i Bhutanu (16.IV.) oraz Jemenu, Nepalu i Iraku (22.IV.). Od tej chwili kraje te są w pełni niepodległe. Poruszono również problem skarg rządów Bułgarii i Filipin w kontaktach handlowych z Jugosławią i Japonią.

Na froncie wschodnim wojska alianckie utrzymują Kowel, Lwów, Mohylew Podolski i Bałtę. Trwa marsz oddziałów sprzymierzonych na Stanisławów, głównie dywizji węgiersko-czechosłowackich. Coraz większe sukcesy odnotowują dywizjony bombowe, likwidując aż trzy sowieckie dywizje, w tym dwa korpusy pancerne składające się z czołgów T-34. 19 kwietnia wojska sowieckie marsz. Rokossowskiego docierają do Odessy, ale nie są w stanie utrzymać miasta, gdyż już w nocy rozpoczyna się alianckie natarcie prowadzone przy użyciu jemeńskich, omańskich i brytyjskich dywizji i skutkujące natychmiastowym odparciem wroga. Trzydzieści alianckich jednostek wypiera nieprzyjaciela pod Chersoń. Marszałek Cassels rozpoczyna natomiast ofensywę pod Tarnopolem (22.IV.), ale atak zostaje przerwany po tygodniu z racji nadejścia znacznych posiłków sowieckich (Timoszenko). 22 kwietnia to również dzień wyzwolenia Odessy, a dzień później pada Tychwin na północy, wyzwolony przez wojska irackie. Dzień później do Stanisławowa jako pierwsze wchodzą węgierskie dywizje piechoty. 24 kwietnia Sowieci rozpoczynają operację wypierania wojsk sprzymierzonych z przedpola Moskwy, biorąc za pierwszy cel wyparcie korpusu Es-Saida z Demiańska. Próba ta nie może się powieść, gdyż wtedy będzie zagrożony byt 8 dywizji irackich znajdujących się pod Tychwinem. Dlatego podejmują one decyzję o pomaszerowaniu do Demiańska, co z kolei wykorzystują Sowieci spod Wołchowa próbując wyprzeć Irakijczyków spod Tychowian. Ci jednak bronią się dobrze i nie dają się pokonać. Wykorzystują to inne oddziały sprzymierzonych i wypierają nieprzyjacielskie jednostki z Wołchowa (26.IV.). Na południu alianci wypierają Sowietów z Krzywego Rogu (24.IV.) i atakują pozycje wroga pod Chersoniem (25.IV.). Już niedługo dywizje sprzymierzonych wejdą na Krym…

Nalot lotnictwa czechosłowackiego na sowiecką dywizję pancerną pod Kowlem.


Bitwa o Odessę – wyparcie wojsk Rokossowskiego.


Walki o Chersoń – coraz bliżej Krymu…


Front wschodni – odcinek północny (ofensywa aliancka na Wołchow na wschód od Leningradu, utrzymanie Tychwina, próbowanie utrzymania Demiańska).


Front wschodni – odcinek południowy (zatrzymanie natarcia pod Tarnopolem, zdobycie Odessy, ataki na Chersoń i Krzywy Róg).​

Sytuacja międzynarodowa w kwietniu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – w maju mają się rozpocząć misje mediacyjne z ramienia OPD dotyczące zakończenia tych konfliktów.

Wieści z Wolnej Polski:

-kwiecień: nieudana ofensywa wojsk brytyjsko-polskich w kierunku Tarnopola (marsz. Gort, gen. Sosnkowski).

-23 kwietnia: oddziały węgierskie wyzwalają Stanisławów.

-kwiecień: OPD wyznacza przedstawiciela Polski, Związku Płd. Afryki i Japonii do Komisji ds. Ukrainy.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 maja 1946

odcinek 206

Lietuva…
(Litwa…)​

Początek maja i początek prawdziwych zmian na froncie wschodnim, na odcinku południowym, ale też i na Kresach. Przede wszystkim trzeba tu wspomnieć o koncertowo wręcz wykonanej operacji przejęcia Półwyspu Krymskiego, bez wdawania się w żadne niepotrzebne walki. Trochę komplikacji pojawi się przy wyjściu k/Melitopolu, ale z pomocą wielu jednostek alianckich uda się pokonać i tą przeciwność. I etap wielkiej ofensywy wiosennej jest już prawie zakończony, a na uwagę zasługuje spory talent marsz. Antonescu, który otrzymując niejako nową tożsamość od aliantów, pragnie im się jak najbardziej zasłużyć. To głównie dzięki niemu już w pierwszej połowie maja podjęto bezpośrednią ofensywę na Kijów. Do sukcesów Polaków należy natomiast rozbicie w kotle pod Brześciem n/Bugiem 6 sowieckich dywizji, w tym 2 pancernych i jednej zmotoryzowanej. Ułatwi to znacząco dalszy rozwój sytuacji na Kresach. Aktualnie najgorzej jest na północy, gdzie wróg zbiera potężne siły, aby odbić Leningrad. Również na Wileńszczyźnie i Połocczyźnie daleko od zmian na lepsze, tutaj potrzeba większych sił alianckich.

Kolejna sesja Organizacji Paktu Demokratycznego poświęcona jest m.in. problemowi ludności khmerskiej w Królestwie Syjamu. Jako, że władca tego kraju mimo wprowadzonego modelu ustrojowego nawiązującego do demokracji nie stosuje większości z jego postanowień, przeto wprowadzono ultimatum wobec tego kraju, nakazujące do dnia 1 czerwca nadanie ludności khmerskiej szeroko pojętej autonomii lub niepodległości w przeciwnym razie Syjam zostanie objęty szczegółowym embargiem handlowym. Przedstawiciele RFN, Wietnamu i Włoch przedstawiali sprawozdania dotyczące ich misji w Czungkingu (3-5.V.), Lhasie (6-8.V.) i Urumczi (11-13.V.), a dotyczące szans zakończenia konfliktu w tej części Azji. Misja niemiecka do Czungkingu sprowadzała się również do zapytania związanego z nadmierną koncentracją wojsk chińskich na granicy z japońską enklawą Tangszan i przejęciem spod nominalnej kontroli brytyjskiej wsch. Chin. Misja włoska do Lhasy nie zwiększyła szans pokojowych Tybetu w sporze z Chinami, gdyż dalajlama oświadczył, że kraj jego będzie się bronił do ostatka i nawet wtedy, gdy najeźdźcy dotrą tutaj do klasztoru. Opowiadał o wielokrotnych prośbach o pokój i głuchych jak pień Chińczykach. Sytuacja zatem wygląda na patową, mimo szczerych chęci Tybetu do zawarcia rozejmu czy trwałego pokoju. Misja wietnamska do Urumczi była chyba najtrudniejsza z wszystkich, gdyż premier Sinciangu kategorycznie wykluczył możliwość pokoju z Chińczykami bez uzyskania odpowiednich cesji terytorialnych względem Xibei San Ma. Wobec tych krajów jak i ich sojuszników również będą wyciągnięte konsekwencje włącznie z wprowadzeniem embarga na dostawy broni. Sprawa niepodległości Ukrainy również wywołuje wielkie namiętności, może głównie ze względu na postępy jakie są udziałem aliantów na froncie wschodnim. Lada moment zostanie wyzwolony Kijów, a wraz z tym rząd ukraiński będzie mógł już wynieść się z Odessy. Dużo poświęcenia dla sprawy ukraińskiej jest wśród polskich przedstawicieli Komisji. Naczeka się jeszcze Luksemburg, którego formalny wniosek o przyjęcie do OPD nie został jeszcze rozpatrzony z powodu natłoku spraw. Miała swoje pięć minut i Komisja ds. Stosunków Polsko-Litewskich z racji przenosin rządu litewskiego z Kłajpedy do Wilna i ogłoszenia de facto niepodległości (13.V.). Jugosłowianie opowiedzieli się za pozostawieniem Wilna i Grodna dla Polski, lecz byli w mniejszości wobec stanowiska Laosu i Nowej Zelandii, opowiadających się za Wilnem dla Litwy i Grodnem dla Polski. Głosowanie w Radzie Bezpieczeństwa było burzliwe i jako, że odbywające się niemalże wobec faktów dokonanych, żaden ze stałych członków RB nie zdobył się na użycie prawa veta. Delegat Polski wstrzymał się od głosu. Za przyjęciem rezolucji w sprawie uznania niepodległości Republiki Litewskiej (13.V.) opowiedziały się Francja, USA, Wielka Brytania, a z niestałych członków – Holandia, Grecja, Wietnam i Hiszpania. Przedstawiciel RFN również wstrzymał się od głosu, a ma to związek z prawdopodobnym przejęciem przez Polskę okręgu królewieckiego wobec utraty Wilna, na co i sami Niemcy mieli ochotę. Wilno i Grodno zostały zatem wyjęte już spod jurysdykcji OPD i de facto po odsunięciu frontu będą przeznaczone pod daną kontrolę państwową zgodnie z przyjętymi ustaleniami na sesji. W obu tych miastach mniejszość polska i litewska mają otrzymać szeroką autonomię. Podczas obrad dochodzi miła informacja z Boliwii, gdzie obalono quasikomunistyczną dyktaturę gen. Gualberto Villarroela (12.V.), zaprowadzając w pełni rządy demokratyczne (liberalizm socjalny). Otwiera się zatem przed tym państwem droga do wstąpienia do OPD. Podpisano już umowy stowarzyszeniowe ze Szwecją, Norwegią, Danią i Finlandią, co stanowi wstęp do oficjalnego przyjęcia w poczet członków.

Niepodległość Litwy – 13.V.1946 uznana przez demokratyczne kraje świata.


Obalenie rządów dyktatora Villarroela w Boliwii – władza Nestora Guillena Olnosa i Juliana Montellaro Carrasco.


Brytyjscy naukowcy zakończyli prace nad budową „brudnej” bomby atomowej (7.V.). Równocześnie rozpoczęto badania nad utworzeniem bomby uranowej (U-235).​

Na froncie wschodnim postępuje do przodu ofensywa wiosenna. Najbardziej na kierunku południowym, gdzie po zajęciu Chersonia (1.V.), rozpoczęto operację „Krym”, mająca na celu wyzwolenie całego rejonu tego półwyspu. Na wykonawcę tego zadania wyznaczono omańską kawalerię z racji rozwijanej przez nią szybkości ataku. Krymu nie broniły wówczas żadne jednostki nieprzyjaciela. Na północy irackie dywizje wycofujące się spod Tychwina udanie bronią pozycji pod Demiańskiem, choć już niedługo trzeba będzie pożegnać się z obroną tego terenu wobec coraz większego zbierania sił przez nieprzyjaciela. Omańskiej kawalerii, która ma wyzwolić Krym, przeznaczono do pomocy 7 dywizji piechoty, która ma pomóc tej jednostce przy ewentualnych komplikacjach przy wykonywaniu tego zadania. 1maja wojska rumuńskie marsz. Antonescu zajmują Krzywy Róg i z marszu rozpoczynają atak w stronę Czerkasów. Również brytyjskie wojska pod dowództwem marsz. Connora dokonują zwrotu i atakują pozycje wroga pod Dniepropietrowskiem, niestety bezskutecznie. 3 maja wyzwolono Perekop i przed Omańczykami rozwija się natarcie na Krym. Sowieci pod dowództwem marsz. Goworowa próbują natomiast rozbić szyki obronne polskich i brytyjskich dywizji pod Kowlem, ale na szczęście nie udaje im się tego wykonać (3/4.V.). Wykorzystują to wojska Bundeswehry, które wygrywają starcie pod Pińskiem, jednocześnie tworząc kocioł dla 6 sowieckich dywizji pod Brześciem n/Bugiem. Kolejną próbą przerwania frontu alianckiego jest natarcie nieprzyjaciela na Stanisławów, który nawet chwilowo wpada w jego ręce (5.V.). Wróg próbuje rozwinąć też atak na Stryj, ale zostaje powstrzymany przez koncentryczne natarcie na Stanisławów i w ten sposób alianci są bardzo blisko utworzenia kolejnego kotła, jako, że Antonescu 6 maja rozwija natarcie na Winnicę, co przy takim samym manewrze wojsk sprzymierzonych na Tarnopol, przyniesie skutek w postaci otoczenia wrogich jednostek. 5 maja konnica omańska zdobywa Melitopol i wchodzi na teren Płw. Krym. Sowieci próbują się jak zwykle odgryzac po swojemu. Zmuszają aliantów do wycofania się ze Święcian i Opoczki (4.V.), ale i sprzymierzeni nie pozostają dłużni, szybko neutralizując zagrożenie. Alianci wchodzą 8 maja do Tarnopola, a dzień wcześniej zostaje wyzwolone pierwsze duże miasto na Płw. Krym – Eupatoria. 9 maja pada Sewastopol – główna baza Sowieckiej Floty Czarnomorskiej, a dzień później omańscy kawalerzyści docierają do Kerczu. Sowietom udaje się na pewien moment przejąć Grodno w płn. części Kresów, na szczęście w mig zostają wyparci. 10 maja alianci zajmują Winnicę i przygotowują się do szturmu Kijowa. Austriacki korpus gen. Tovarka próbuje atakować pozycje wroga na Zaporożu, ale bez większych rezultatów. Udaje się jedynie wyprzeć Sowietów z Dniepropietrowska. 12 maja wojska niemiecko-francuskie wyzwalają Pińsk, skazując Sowietów z Brześcia na rychłą kapitulację. Tego samego dnia 2 sowieckie dywizje marsz. Rokossowskiego wykorzystując lukę na froncie odbijają Krzywy Róg, jednakże szybka kontrakcja austriacka likwiduje zagrożenie. 13 maja skapitulowały ostatnie jednostki sowieckie w Brześciu n/Bugiem. Sowieci rozpoczęli też ofensywę na Melitopol, gdzie impetu nie wytrzymują 4 brytyjskie dywizje i z racji tego los pozostałych czterech jednostek sprzymierzonych jest trudny do wyrokowania. Na pewno nie będą stracone, z racji bliskości głównych sił alianckich pod Dniepropietrowskiem. Sowieci ostatecznie zajmują Demiańsk i Tychwin 14 maja, nieco skracając sobie dystans do Leningradu. Na południu zaś trwają już walki o Kijów…

Bitwa o Czerkasy.


Ofensywa marsz. Antonescu na Kijów.


Front wschodni – odcinek północny (niepodległa Litwa, utrata Tychwina i Demiańska, ofensywa aliancka na Wołchow, walki o Połock i Święciany, wypieranie Sowietów z Grodna).


Front wschodni – odcinek południowy (wyzwolenie Krymu, ofensywa na Kijów, obrona na linii rzeki Dniepr, odbicie płd. części Kresów, likwidacja kotła brzeskiego).​

Wieści z Wolnej Polski:

-5 maja: utrata Stanisławowa na rzecz Sowietów i jego odbicie (9.V.).

-8 maja: wyzwolenie Tarnopola przez wojska polsko-brytyjskie.

-9 maja: odbicie Grodna przez wojska sowieckie, ofensywa aliancka w toku.

-12 maja: wyzwolenie Pińska przez wojska francusko-niemieckie.

-13 maja: delegat Polski w Radzie Bezpieczeństwa OPD wstrzymuje się od głosu w sprawie uznania niepodległości Litwy; likwidacja sześciu sowieckich dywizji w kotle w Brześciu n/Bugiem.

-maj: natarcie alianckie na Równe; kontrola polska nad zdobytą Winnicą.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 maja 1946

odcinek 207

The trouble
(Kłopot)​

Ofensywa wiosenna zatacza coraz szersze rozmiary na południowym odcinku frontu wschodniego. Chodzi tu przede wszystkim o wyzwolenie Kijowa i możliwość przeniesienia siedziby rządu ukraińskiego z Odessy, ale również o działania wojenne związane z wypchnięciem Sowietów z Zagłębia Donieckiego. Tacy dowódcy, jak Austriak Tovarek, Rumun Antonescu czy Serb Kosić nadają ton całej operacji wiosennej. Rola jednostek brytyjskich znacząco zmalała, choć na pewno nie obędzie się bez myśli taktycznej marsz. Connora podczas szturmu Doniecka (Stalino). Na północy sytuacja zgoła wygląda odmiennie. Sowieci znacząco odepchnęli aliantów z przedpoli Moskwy i są bliscy odebrania Nowogrodu Wielkiego. Właśnie dlatego tak bardzo zależy sprzymierzonym na jak najszybszym odepchnięciu Sowietów na południu, by sukcesywnie doprowadzić do neutralizacji i północnego odcinka. Dobrym przykładem są tereny Polesia, gdzie wojska nieprzyjacielskie są zmuszane do przejścia do defensywy, a co za tym idzie wypierane na następne ziemie białoruskie. Sporym zagrożeniem dla dopiero co powstałej Litwy i Łotwy, są sowieckie ataki na Jekapils i Wilno, ale stopniowo uda się powstrzymać i to zagrożenie.

Na kolejnej sesji Organizacji Paktu Demokratycznego poruszano kwestię przynależności miast Gulbene i Parnu po zakończeniu działań wojennych. Delegaci zgromadzeni w Komisji ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich (Francja, Baskonia, Wietnam) jednogłośnie opowiedzieli się za pozostawieniem Gulbene po stronie łotewskiej i Parnu po stronie estońskiej. Otwiera to drogę do uzyskania niepodległości przez ostatni kraj nadbałtycki, jednakże wobec nasilonych ataków sowieckich na północnym odcinku frontu wschodniego należy z tym jeszcze poczekać. Głosowanie w RB OPD wypada po myśli Estończyków, ale z zaleceniem dokonania oficjalnego aktu niepodległości dopiero po rozejmie z Sowietami. Praktycznie zostało już niewiele warunków do spełnienia, aby ponownie za pośrednictwem Szwecji bądź Finlandii móc wpłynąć na rząd ZSRR co do przyjęcia rozejmu na korzystnych warunkach podyktowanych przez aliantów. Do grona członków OPD przyjęto 17 maja – Wielkie Księstwo Luksemburg, które również przystąpiło do sojuszu alianckiego i prawdopodobnie jego siły zbrojne zdążą jeszcze wziąśc udział w walkach na froncie wschodnim. W kolejce do przyznania statusu członka OPD aktualnie stoją państwa skandynawskie oraz Turcja. Głosowanie nad ich przyjęciem nastąpi w pierwszej połowie czerwca. Co do Syjamu, władca tego kraju, Rama IX ugiął się przed ultimatum OPD i przyznał szeroką autonomię ludności khmerskiej, czym uniknął sankcji ekonomicznych (27.V.), jako, że 1 czerwca miały one wejść w życie. Przedstawiciele Urugwaju i Peru zostali oficjalnie zaproszeni do udziału w pracach OPD na razie jako obserwatorzy, ale i ich czeka wkrótce akcesja. Podobnie jak demokratyczną Boliwię, która odsunęła od władzy Villarroela.

Londyn, 20 maja;

Gabinet premiera Churchilla.

Churchill: (…)niewiele już brakuje, abyśmy mogli po raz kolejny przedstawić Sowietom nasze warunki pokojowe.

Lloyd: Nie jestem pewny, czy nawet gdy utracą Moskwę to będzie ich coś w stanie przekonać do przerwania działań zbrojnych.

Churchill: A jeśli któreś duże miasto pozostające pod ich wpływami padnie ofiarą dużego nalotu bombowego?

Lloyd: Faktycznie, użycie atomu może radykalnie zmusić przeciwnika do podjęcia rozmów o rozejmie, tudzież pokoju.

Churchill: Musimy uważać na to co robią stali członkowie OPD. Jeżeli spuścimy bombę atomową na któreś z rosyjskich miast, musimy się liczyć z tym, że zablokują nas, gdy będziemy chcieli zrobić to kolejny raz.

Lloyd: Polaków mamy za sobą, gorzej z Francuzami, a i Amerykanom nie w smak nasze sukcesy. Mogą zagrozić bojkotem naszych towarów i państwa neutralne, bo takowe wejdą za chwilę w skład OPD.

Churchill: Użycie bomby atomowej wywoła ponadto duży szok społeczny, no i jeśli będzie spora ilość ofiar to zostaniemy postawieni poza margines, wielka szkoda, że nie zdołaliśmy wyprodukować i spuścić bomby atomowej na Sowietów przed powołaniem OPD.

Lloyd: Co zatem?

Churchill: Zastanawiam się nad ogłoszeniem publicznego faktu posiadania broni atomowej w nadziei na to, że Stalin w obawie o Moskwę czy inne swoje miasto zaprzestanie oporu, który nie ma najmniejszego sensu. Prześlemy im via Szwecja film skutkujący potęgę nowej broni, który może ich otrzeźwi. Być może tak zrobię, ale pokusa by zrobić inaczej, również jest wielka (…)

Front wschodni w tej chwili wygląda dość abstrakcyjnie. Z jednej strony triumfujący alianci na południu i w środkowej strefie, z drugiej strony na północy sprzymierzeni, którzy się cofają. Pod Tarnopolem udaje się powstrzymać groźny kontratak sowiecki (16/17.V.), który groził ponownym wtargnięciem Sowietów na płd. Kresy. Sprzymierzeni podejmują nieudany w sumie atak na Żytomierz, ale przynajmniej dowiadują się o liczebności dywizji wroga na tym terenie. 17 maja udaje się zneutralizować zagrożenie wynikające z otoczenia 4 dywizji alianckich na Krymie, odbicie kontaktu z uwięzionymi dywizjami następuje pod Melitopolem. 16 maja francuski korpus piechoty wyzwala Brześć n/Bugiem i maszeruje w stronę Pińska. Tego samego dnia oddziały czechosłowackie, jemeńskie, austriackie, jugosłowiańskie, węgierskie i rumuńskie pod ogólnym dowództwem marsz. Antonescu wyzwalają historyczną stolicę Ukrainy – Kijów. Równie szybko udaje się on w kierunku Żytomierza, którego sowieccy obrońcy nie wytrzymują impetu natarcia ponad 50 dywizji. Również i austriacki generał Tovarek chce się zasłużyć sprzymierzonym. Jego atak na Połtawę (19.V.), wykonany skromniejszymi siłami również zasługuje na duże uznanie. W tym samym czasie Sowieci rozpoczynają jednoczesną z działaniami aliantów na południu – ofensywę północną i poczynając od ponownego zdobycia Wilna (19.V.), próbują wyprzeć sprzymierzonych z łotewskiego Jekapils oraz Opoczki, która pada 20 maja. Polacy natomiast zajmują Równe na Kresach i przysposabiają się do zdobycia Łunińca. Sowieci próbują za wszelką cenę przedrzeć się przez pozycje obronne aliantów pod Melitopolem, ale zatrzymuje świetna postawa dowódcy tego terenu, greckiego gen. Zegounisa. Deverell nie daje rady w ataku na Święciany (21.V.), dlatego musi zrezygnować i bronić drogi na Rygę. Dzień wcześniej rozpoczyna się atak na Priłuki, teren za Dnieprem, dzięki czemu odsunie się możliwość sowieckiej kontrofensywy na Kijów. Grodno zostaje odzyskane po ciężkich walkach 22 maja. Również tego samego dnia pada Połtawa, zajęta przez wojska austriackie. Alianci na północy muszą przerwać ofensywę na Wołchow, z racji zagrożenia dla spoistości obrony wokół okręgu leningradzkiego. Nieprzyjaciel zbiera wciąż nowe siły. 23 maja rozpoczyna się ofensywa sprzymierzonych na Zaporoże i natarcie gen. Tovarka na Wyszhorod. 24 i 25 maja to daty zdobycia kolejnych miast – Priłuków i Łunińca. Do Priłuków jako pierwszy wchodzi bułgarski korpus piechoty. Przez dwa dni (25-27.V.) Opoczka znajduje się w rękach sowieckich, co grozi przerwaniem frontu i utratą Pskowa, jednak śmiały kontratak wietnamsko-francuski przynosi uwolnienie tego terytorium. 26 maja dochodzi do austriackiego natarcia na Sumy, które przynosi klęskę sowieckiemu ugrupowaniu, dowodząc jak bardzo rozsypał się im front południowy. Tego samego dnia francuski marsz. Juin rozpoczyna natarcie w stronę Baranowiczów, korzystając ze wsparcia 1. Korpusu Polskiego marsz. Sikorskiego oraz dywizji polskich z Łunińca. 27 maja alianci zdobywają Wyszhorod. Wkrótce też dochodzi do ataku wojsk brytyjskich marsz. Casselsa na Korostień, gdzie bronią się niedobitki sowieckiej armii, która jeszcze niedawno była wielkim zagrożeniem dla Małopolski. Zaporoże wpada w ręce sprzymierzonych 28 maja. W tym samym czasie marsz. Connor uderza na pozycje sowieckie pod Donieckiem (Stalino), a jugosłowiański gen. Kosic bez problemu daje sobie radę z wygraniem batalii o Konotop. Wilno zostaje odbite jeszcze tego samego wieczora. Coraz bliżej do zupełnego wyzwolenia wszystkich ziem ukraińskich.

Natarcie wojsk alianckich na Żytomierz.


Ofensywa na Zaporoże.


Front wschodni – odcinek północny (prawdopodobna utrata Nowogrodu Wlk., powstrzymywanie Sowietów przed wtargnięciem do Łotwy i na Litwę).


Front wschodni – odcinek południowy (wyzwolenie 4/5 ziem ukraińskich, ofensywa na środkowych Kresach, wejście na tereny białoruskie, bliska ofensywa na Charków).

Sytuacja międzynarodowa w maju 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – mediacje OPD nie dają żadnego skutku, przeto już niedługo na forum RB zostanie podjęta rezolucja w sprawie nałożenia embarga handlowego dla państw uczestniczących w tym konflikcie.


-Nowym prezydentem Szwajcarii zostaje przedstawiciel ludności języka niemieckiego, Karl Kobelt, który zapowiada podjęcie starań o przyjęcie do Organizacji Paktu Demokratycznego.


-Z powodu niekorzystnej sytuacji na froncie i zagrożenia Moskwy, Stalin zaczyna powoli tracić nerwy. Oficjalnie Michaił Kalinin (przewodniczący Rady Państwa) przeszedł na emeryturę (20.V.), nieoficjalnie jak się dowiedziały przedstawicielstwa krajów neutralnych przebywa w więzieniu na Łubiance. Zastąpił go protegowany Stalina, Nikołaj Szwernik.

Wieści z Wolnej Polski:

-16 maja: wyzwolenie Brześcia n/Bugiem przez francuski korpus piechoty; sformowanie 9. Dywizji Piechoty gen. Zongollowicza (dotrze później do Łunińca).

-20 maja: wyzwolenie Równego przez wojska polskie.

-maj: zacięte walki o Grodno, które przechodzi z rąk do rąk, podobnie zresztą jak Wileńszczyzna.

-21 maja: delegat Polski w RB OPD opowiada się za odzyskaniem niepodległości przez Estonię z miastem Parnu w składzie.

-25 maja: Łuniniec na Polesiu pod kontrolą polskich oddziałów.

-26 maja: bitwa o Baranowicze z udziałem wojsk francuskich i 1. Korpusu Polskiego marsz. Sikorskiego.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 czerwca 1946

odcinek 208

Near…
(Blisko…)​

Aliantom udaje się zneutralizować ataki Sowietów na ziemie łotewskie i litewskie. Pojawia się jednak pewien problem związany wcześniej ze statusem Święcian, które na moment wpadają w ręce łotewskie. Polski przedstawiciel w OPD żąda powołania nowej komisji, tym razem ds. Stosunków Polsko-Łotewskich. Aktualnie Święciany pozostają jeszcze nominalnie pod sowiecką kontrolą, jednakże już niedługo mogą na dłużej pozostać pod opieką łotewską, przeto przyda się jakieś salomonowe rozwiązanie tego problemu. Na pozostałej części frontu wschodniego sukcesy na południu i w środkowej części Kresów. Alianci zdobywają Charków oraz Donieck, prą w stronę Rostowa nad Donem, zatem możliwa jest też ofensywa na Zakaukazie i Stalingrad i to jeszcze w tym roku. Wojska sprzymierzonych stopniowo przechodzą na północ, wyzwalając m.in. takie miasta jak Homel, Korostień, Czernihów, Bobrujsk czy Żłobin. Sowieci są groźni jedynie tam, gdzie odbijają Nowogród Wielki. Ta wielka ofensywa w wykonaniu sprzymierzonych ma szansę zdobyć też Moskwę, Smoleńsk i Witebsk jeszcze tego lata, a co za tym idzie, wypracować wspaniałe warunki rozejmowe.

Na obradach Organizacji Paktu Demokratycznego dokonano uroczystego przyjęcia dziesięciu kolejnych państw, 5 z Europy, jednego z Azji, 3 z Ameryki Południowej i jednego z Ameryki Północnej. 2 czerwca do OPD przystąpiło Królestwo Szwecji, trzy dni później Republika Finlandii, a 6 czerwca Wschodnia Republika Urugwaju. 7 czerwiec był dniem akcesji Republiki Peru, a 10. do OPD przyłączyło się Królestwo Danii. 11 czerwca to włączenie Królestwa Norwegii, a pięc dni później akcesja czterech nowych państw: Republiki Turcji, Republiki Boliwii, Królestwa Tajlandii (Syjamu) oraz Republiki Kuby (której kandydaturę przeforsowały Stany Zjednoczone, korzystając z osobistych wpływów na rząd Fulgencio Batisty). Ustalono zatem kolejne terminy czasowej obecności w RB OPD. I tak w dniach od 10.X.1949 do 10.IV.1950 niestałymi członkami RB będzie Szwecja, Finlandia, Urugwaj, Peru i Dania, zaś w okresie od 10.IV. do 10.X.1950 głos będą miały Norwegia, Turcja, Boliwia, Tajlandia i Kuba. W kolejce przystąpień do OPD figurują jeszcze takie kraje jak Irlandia i Szwajcaria. Zastanawiano się także nad realnością przystąpienia Libanu i Syrii, ale sporo tu zależy od stanowiska Francji w RB. Kategorycznie odmówiono członkostwa Libii i Afganistanowi z racji niedemokratycznych ustrojów. Rozmowy z Iranem i Arabią Saudyjską zostały na razie zawieszone. Podpisano jeszcze umowy o stowarzyszeniu między OPD a Albanią, w której chętnie widziano by zmiany ustrojowe oraz z Meksykiem, Salwadorem, Hondurasem, Kostaryką, Kolumbią i Wenezuelą. OPD negatywnie wypowiedziała się o pozornie wolnych wyborach w Republice Dominikańskiej, gdzie znów wygrał El Benefactor czyli marsz. Rafael Trujillo. Obserwatorzy OPD złożyli raport obciążający władze tego państwa, który unaocznił wszystkim terror władz wobec działaczy opozycyjnych w tym kraju. Sporo emocji na obradach OPD wywołała sprawa pełnego zjednoczenia Korei, która wobec sprzeciwu Japonii co do oddania Korei płn. części półwyspu nabiera dodatkowego znaczenia. RB OPD dała jasno do zrozumienia Japonii, że nie zrealizuje jej postulatu odnośnie oddania Okinawy oraz usankcjonowania statusu Makau, jeżeli nie będzie jej zgody co do oddania tych ziem koreańskich, co jest efektem rozmów przedstawicieli USA, Etiopii i Liberii skupionych w Komisji ds. Zjednoczenia Korei. Do listy Wolnych Miast Pozostających Pod Jurysdykcją OPD dołączono Święciany, a w Komisji ds. Stosunków Polsko-Łotewskich znaleźli się przedstawiciele Belgii, Bułgarii i Korei. Komisja ds. Statusu Kolonii – jeden z głównych organów OPD w składzie którego są przedstawiciele wszystkich państw członkowskich stosunkiem głosów (11.VI. – 42 członków, wynik: 24 za, 5 przeciw, 13 wstrzymujących się) wyraziła swoją dezaprobatę wobec polityki Wielkiej Brytanii odnośnie stosunków panujących w Egipcie oraz Stanów Zjednoczonych, które mają pod swoją kontrolą większość ziem marokańskich.

OPD nie uznaje „wyborów” parlamentarnych w Dominikanie (12.VI.).​

Brazylia i Argentyna, kraje w których dominuje populistyczna lewica, stworzyły Grupę Porozumienia z Mato Grosso (10.VI.), w której znalazło się także miejsce dla autorytarnie rządzonego Paragwaju i Chile. Mają też plany co do przyciągnięcia niektórych państw Ameryki Środkowej. Zabiegają też o poparcie Ekwadoru.

Warszawa, 14 czerwiec;

Gabinet prezydenta Raczkiewicza.

Raczkiewicz: (…)niedługim czasie. Można by się zastanawiać, czy w równym stopniu poprze nas Wielka Brytania, Francja i Stany Zjednoczone.

Mikołajczyk: Jesteśmy gotowi wiele poświęcić dla uzyskania tego terytorium stanowiącego choć szczątkową rekompensatę za Wilno. Kwestia repatriacji powinna również być jak najszybciej rozwiązana i tu liczę na Pana Prezydenta.

Raczkiewicz: Anglosasi i Francuzi będą nas popierać również w sprawie kolonii, choć tu głosowania są zazwyczaj przegrywane i jeśli zamierzamy kiedyś wyzwalać te tereny, to nie róbmy tego, gdy już będziemy do tego zmuszeni.

Mikołajczyk: Karty Praw, które nadaliśmy ludności tych ziem rozwiązują ich sprawę nad wyraz adekwatny do ich sytuacji i myślę, że OPD nie będzie miała nam wiele do zarzucenia.

Raczkiewicz: Odnośnie Egiptu i Maroka wyrażono nawet pogląd by oba te kraje odzyskały niepodległość.

Mikołajczyk: Mają tradycje niepodległościowe, więc z tego to wynika, natomiast nasze terytoria nigdy niepodległymi nie były, więc mamy istotną różnicę. Poprzemy Francję, gdy będzie głosowanie w sprawie przyznania statusu członka OPD – dla Libanu i Syrii, czego ona nie chce, zatem będzie stała po naszej stronie w sprawie Królewca.

Raczkiewicz: Mam umówione spotkanie z marsz. Giraud w sprawie wspólnej polityki podczas obrad RB OPD na przyszły tydzień, więc szczegóły dotyczące Królewca omówimy po moim powrocie z Paryża (…)

Na froncie wschodnim postępuje wielka ofensywa wiosenna. 1 czerwca brytyjskie jednostki marsz. Connora atakują sowieckie pozycje pod Charkowem i mimo umocnień przerywają nieprzyjacielską obronę. Tego samego dnia, inny brytyjski korpus (marsz. Ironside) wyzwala Baranowicze na Kresach. Armia Deverella bierze udział w ataku na Święciany, gdzie wsławiają się szczególnie jednostki francusko-amerykańskie. Lotnictwo sprzymierzonych nie odpoczywa w atakach na wycofujące się dywizje wroga, ich łupem padają często korpusy pancerne i zmotoryzowane, co szczególnie widać na Wileńszczyźnie. Trwają zacięte walki pod Opoczką, która przechodzi z rąk do rąk. Również pod Konotopem, Sowieci próbują stawiać opór. 3 czerwca atakują oni polskie pozycje obronne pod Baranowiczami, ale w sukurs napadniętym przychodzą inne dywizje polskie, które udanie kontratakują pod Bobrujskiem. Tego samego dnia alianci wyzwalają Donieck (Stalino), a Sowieci jeszcze raz próbują zdobyć Wilno. 4 czerwca marsz. Gort wraz z armiami sprzymierzonych atakuje nieprzyjaciela pod Czernihowem, a polskie oddziały wchodzą do Bobrujska. Opoczka dalej w potrzasku między Sowietami a aliantami. Czernihów zostaje wyzwolony przez oddziały jemeńskie dnia 5 czerwca. Przez parę dni natomiast nad Święcianami powiewa łotewska flaga, do czasu, gdy Sowieci ponownie nie zajmują tego miasta (6-13.VI.). 6 czerwca alianci wyzwalają Charków, kolejne ważne miasto ukraińskie i przygotowują się do natarcia na Rostów n/Donem. Korpus austriacki gen. Tovarka maszeruje w stronę Biełgorodu, a Gort wraz z wieloma dywizjami szturmuje pozycje wroga pod Homlem na Białorusi. Równocześnie sprzymierzeni atakują Sowietów pod Klincami, a w Biełgorodzie pojawiają się Austriacy. Sowieci próbują kontratakować pod Sumami, wypierając hiszpański korpus piechoty górskiej. Walki o Wilno mają się ku końcowi, sprzymierzeni uderzając na Lidę, doprowadzają do likwidacji siedmiu sowieckich dywizji. Serbski generał Kosic wypiera Rokossowskiego z Kurska (9.VI.), a alianci wyzwalając Lidę (10.VI.) oraz atakując Sowietów pod Mozyrzem, stopniowo doprowadzają do wyprostowania frontu wschodniego wzdłuż granicy ziem białoruskich. Marsz. Connor przechodzi do natarcia pod Biłowodzkiem. 11 czerwca pada Homel, a 12. – Korostień, gdzie pojawiają się francuskie czołgi. W ten sposób w kotle pod Mozyrzem zostają złapane kolejne cztery dywizje sowieckie. 12 czerwca alianci wchodzą też do Klinc, co wywołuje kolejną ofensywę, tym razem na Żłobin. Dodatkowo korpus gen. Tovarka wyrusza pod Ostrogożsk, a bułgarski korpus piechoty pod Rossosz. Spod Biłowodzka Sowieci wypierają Francuzów, ale z odsieczą śpieszą już im pozostałe jednostki alianckie. 13 czerwca Wilno zostaje odzyskane przez sprzymierzonych i rozpoczyna się ofensywa na Święciany. Dzień później alianci utrzymują obronę pod Biłowodzkiem. W połowie miesiąca, alianci są w natarciu na Rostów n/Donem, Rogaczew, Mińsk i Orzeł. Pod kontrolę sprzymierzonych dostają się Ostrogożsk i Żłobin. Jedyną stratą jest odbicie Nowogrodu Wielkiego przez Sowietów.

Walki o Charków – 1.VI.1946.


Lotnictwo polskie podczas bombardowań sowieckich dywizji w okręgu wileńskim.


Bitwa pod Kurskiem – 9.VI.1946.


Front wschodni – odcinek północny (utrata Nowogrodu Wlk., zagrożenie dla japońskiego władztwa w okręgu leningradzkim, uporczywe walki o Opoczkę, coraz lepsza sytuacja na Litwie).


Front wschodni – odcinek południowy (wyzwolenie środkowych Kresów, zdobycie Charkowa i Doniecka, wyprowadzenie ataku na Orzeł, Rostów i Mińsk metodą na jeszcze większe pogubienie się przeciwnika).​

Wieści z Wolnej Polski:

-czerwiec: zostaje powołana Komisja ds. Stosunków Polsko-Łotewskich w składzie delegatów Belgii, Bułgarii i Korei.

-3 czerwiec: wyzwolenie Baranowiczów przez korpus marsz. Ironside’a.

-4 czerwiec: Polacy przejmują kontrolę nad wyzwolonym Bobrujskiem.

-8 czerwiec: opanowanie Lidy przez wojska 1. Korpusu Polskiego marsz. Sikorskiego.

-12 czerwiec: wyzwolenie Korostienia i przekazanie go pod polską jurysdykcję.

-15 czerwiec: Żłobin w rękach sprzymierzonych (polska kontrola).​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-30 czerwca 1946

odcinek 209

The surroundings
(Otoczenie)​

Alianci są coraz bliżsi osiągnięcia satysfakcjonującego rozstrzygnięcia na froncie wschodnim. Zarówno Stalingrad jak i Moskwa to cele, które są coraz bardziej możliwe do osiągnięcia przez dane dywizje sprzymierzonych jeszcze w tym roku. Po drugie istnieje realna szansa na likwidację wielu dywizji sowieckich w kotle pod Witebskiem, gdyż aż tak bardzo na północ poszła wielka ofensywa wiosenna, która niejako uratowała japońskie władztwo k/Leningradu oraz dwie republiki nadbałtyckie. W rękach sprzymierzonych znajdują się wszystkie ziemie ukraińskie, ale na utworzenie państwa złożonego też z Wołynia ze Lwowem jak tego domaga się rząd ukraiński w Kijowie nie godzi się przedstawiciel Polski w RB OPD, dobrze pamiętając casus Wilna i niebezpieczeństwo utraty Święcian. Coraz bardziej też naciska OPD rząd estoński w Tallinnie domagając się jej zgody na ogłoszenie niepodległości, ale tutaj stanowisko mocarstw jest niezmienne: wolna Estonia dopiero po rozejmie z ZSRR. Sprzymierzeni znowu opanowali rozległe obszary sowieckie – zdobycie Briańska, Orła, podejście pod Stalingrad czy utrzymanie Wielkich Łuków bądź Mińska ma swoją renomę i znacząco przybliża do zakończenia działań wojennych, które krótko mówiąc po zdobyciu Moskwy staną się bezcelowe…

Obrady Organizacji Paktu Demokratycznego trwają przez cały czas z niewielkimi przerwami. Spraw jest aż tyle, że potrzeba powołania nowych komisji. Z tych najważniejszych należy wymienić Komisję ds. Stosunków Baskijsko-Hiszpańskich w skład której wchodzą przedstawiciele Szwecji, Urugwaju i Turcji oraz Komisję ds. Stosunków z Albanią, gdzie znajdują się przedstawiciele Norwegii, Tajlandii (Syjamu) i Luksemburga. Wielką burzę wywołuje sprawa niedoszłej zgody OPD na niepodległość Ukrainy, którą to w głosowaniu wetuje Polska, gdy dochodzi do przedstawienia granic nowego państwa słowiańskiego wysuwanych przez rząd w Kijowie. Zapewne skończy się więc na tym, że w przyszłym rozejmie ziemie ukraińskie znajdą się w strefie demokracji, choć pod bezpośrednia jurysdykcją OPD. Wiele zatem jeszcze wody upłynie zanim Ukraina zdobędzie prawo do samostanowienia. Również niejednoznacznie wygląda ta sprawa na obradach Komisji ds. Ukrainy, gdzie strona polska tak bardzo aktywna dla niepodległości tego kraju wyraża swoje zdumienie a zaraz potem oburzenie żądaniami kijowskiego rządu. Podobne stanowisko reprezentuje Japonia, natomiast za przyznaniem Wołynia Ukrainie opowiada się przedstawiciel Związku Płd. Afryki. Polska natomiast ostatecznie wygrała sprawę statusu Święcian, które to właśnie jej przypadną w przyszłym traktacie z Sowietami. Komisja ds. Stosunków Polsko-Łotewskich stosunkiem głosów 2:1 przyznała ten teren państwu polskiemu (delegat Belgii i Bułgarii za, Korei przeciw). Do OPD przyjęto w drugiej połowie miesiąca – Irlandię (18.VI.), Szwajcarię (22.VI.), Kostarykę (25.VI.), Meksyk (26.VI.) oraz Kolumbię (30.VI.). OPD liczy sobie już zatem 54 członków-państw, a w kolejce do przyjęcia oczekują jeszcze Wenezuela, Honduras, Salwador, Liban, Syria, Iran i Arabia Saudyjska. W dniach od 10.X.1950 do 10.IV.1951 roku niestałymi członkami RB OPD będą przedstawiciele Irlandii, Szwajcarii, Kostaryki, Meksyku i Kolumbii. Komisja ds. Zjednoczenia Korei uzyskała zgodę Wielkiej Brytanii na przekazanie Chongyin – Korei po podpisaniu rozejmu z ZSRR, ale wciąż nie ma takiej zgody od Japonii, przeto negocjacje dotyczące Okinawy i Makau, również stoją w miejscu. Komisja ds. Tracji w skład której weszli przedstawiciele Portugalii, Kanady i Australii jednogłośnie opowiedziała się za przyznaniem całości tego terenu pod kontrolę Grecji, co z kolei do reszty zburzyło marzenia Bułgarii o dostępie do Morza Egejskiego.

Sytuacja na froncie zaczyna się stopniowo klarować. Przede wszystkim chodzi tu o coraz większe otaczanie wrogich jednostek i albo ich likwidowanie bądź zmuszanie do odwrotu. 4 nowe dywizje piechoty bądź kawalerii przysyłają na front wschodni Węgry, Rumunia, Bułgaria i Austria. Polskie bombowce, w tym też sławny Dywizjon Warszawski uczestniczą w operacjach likwidacji wrogich sił na ziemiach litewskich i Polesia. Wróg chce w nocy z 16/17 czerwca przerwać obronę aliantów pod Żłobinem, ale próba kończy się fiaskiem. 17 czerwca rankiem armia gen. Okulickiego rozwija natarcie na Mohylew, chcąc pomóc atakowanym jednostkom w rejonie Żłobina. Atak przynosi otwarcie frontu na wprowadzenie nowych świeżych i co najważniejsze szybkich jednostek, które mogą już za niedługo doprowadzić do stworzenia kotła. Marszałek Deverell kontynuuje marsz na Święciany, z rzadka biorąc udział w bitwach. Na północy trwają zażarte walki o Nowogród Wielki, i tu raz triumfują Sowieci, raz alianci. Irakijczycy już przygotowują się wraz z korpusem wietnamskim do ofensywy w rejonie Wielkich Łuków, która znacząco ograniczy możliwości ofensywne Sowietów w rejonie Opoczki czy Połocka, z racji zamknięcia im drogi wycofania się. 18 czerwca wojska jugosłowiańskie gen. Kosicie atakują nieprzyjacielskie jednostki w rejonie Briańska, zmuszając je do odwrotu w stronę Kaługi i Tuły. Tego samego dnia alianci wyzwalają Rostów n/Donem. Marsz. Connor wyprowadza natychmiast ofensywę na Kamieńsk, a na północy w ręce sprzymierzonych dostaje się Mińsk (19.VI.). Zaczynają się boje o Mołodeczno. Rogaczew wyzwalają polskie oddziały (19.VI.), zatem podlega on czasowej polskiej jurysdykcji. Wojska austriackie (gen. Tovarek) biorą Orzeł pod swoją kontrolę i przygotowują się do uderzenia na Tułę. Korpus brytyjski marsz. Gorta wspomagany przez dziesiątki innych dywizji sprzymierzonych z łatwością pokonuje opór wroga pod Rosławlem (20.VI.). Tego dnia Francuzi wyzwalają Mołodeczno. 21 czerwca bułgarski korpus piechoty wchodzi do miasta Rososz. Alianci w międzyczasie odpierają sowiecki odwet pod Mińskiem. 22 czerwca wyzwolone zostają Mohylew i Kamieńsk, a 23. – sprzymierzeni wchodzą do Rosławla. Rozpoczyna się bitwa o Smoleńsk, której wygranie umożliwi rozpoczęcie natarcia na północy w kierunku na Wielkie Łuki w celu zamknięcia kotła pod Witebskiem. Przeciwnik stawia silny opór, ale ostatecznie musi ulec przewadze alianckiej. 24 czerwca przynosi zdobycie Briańska przez korpus Kosicia, ale także zakończenie wyzwalania polskich Kresów wobec zdobycia Święcian przez Deverella. Jemeńskie i omańskie oddziały tak nie współgrające z naczelnym dowództwem alianckim próbują na własną rękę zdobyć Stalingrad, ale zostają wyparte z Kaszar (24.VI.). Irakijski marszałek Es-Said natomiast pięknym manewrem zmusza Sowietów do wycofania się z Wielkich Łuków, tym samym przybliżając się do chwili w której Sowieci zgromadzeni pod Witebskiem i Połockiem będą mieli odcięta drogę odwrotu. 25 czerwca Gort rozpoczyna natarcie na Kaługę i opanowanie tego miasta nastąpi w pierwszych dniach lipca. Tego dnia sprzymierzeni wchodzą do Smoleńska. Sikorski i Deverell walczą natomiast pod Orszą, chcąc wyprzec Sowietów w stronę Witebska. Na południu w ręce sprzymierzonych dostają się Konstantinowsk i Morozowsk. 29 czerwca oddziały wietnamsko-irakijskie wchodzą do Wielkich Łuków, rozpoczynając operację „Amok”, która ma na celu jak najszybsze opanowanie Toropca i stopniowo likwidację sowieckich sił pod Witebskiem. Atak powodzi się znakomicie i Toropiec dostanie się pod kontrolę sprzymierzonych na początku lipca. Ostatnimi sukcesami w czerwcu jest zajęcie Tichoriecka na południu i Mozyrza na Białorusi.

Ofensywa Okulickiego na Mohylew.


Bitwa o Święciany – 20/21.VI.1946.


Natarcie pod Smoleńskiem – 23.VI.1946.


Bitwa o Toropiec – 29/30.VI.1946 – zamknięcie drogi odwrotu Sowietom.


Front wschodni – odcinek północny (tworzenie kotła pod Witebskiem).


Front wschodni – odcinek południowy (ofensywa na Stalingrad i Zakaukazie w toku).​

Sytuacja międzynarodowa w czerwcu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – OPD dała ultimatum państwom uczestniczącym w konflikcie, że jeżeli w terminie do 15 lipca nie zostanie podpisane wiążące zawieszenie broni, wówczas zostanie wprowadzone embargo handlowe dla wszystkich krajów uczestniczących w wojnie.

Wieści z Wolnej Polski:

-18 czerwiec: delegat Polski w RB OPD blokuje rezolucję poświęconą ogłoszeniu niepodległości Ukrainy, gdy okazuje się, że Polska utraci Wołyń ze Lwowem.

-czerwiec: wojska gen. Okulickiego wsławiają się starciami pod Mohylowem i Smoleńskiem. To one wygrywają starcie pod Toropcem, dzięki któremu uda się zamknąć ponad 20-30 sowieckich dywizji w kotle pod Witebskiem.

-19 czerwiec: Rogaczew wraz z okręgiem włączony pod polską jurysdykcję.

-20 czerwiec: wyzwolenie Mołodeczna przez francuski korpus piechoty.

-24 czerwiec: zdobycie Święcian przez armię marsz. Deverella.

-czerwiec: sformowanie 10. Dywizji Piechoty gen. Brzechwy-Ajdukiewicza. Aktualnie w trakcie marszu na Mińsk.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

1-15 lipca 1946

odcinek 210

The little final
(Mały finał)​

Nagłówki prasowe z tamtych lat mówią same za siebie – „Alianci pod Moskwą”, „Gort u bram stolicy Imperium Zła!”, „Sprzymierzeni nad Wołgą”, „Kres Sowietów”. I rzeczywiście wojska alianckie po otoczeniu 40 dywizji nieprzyjaciela pod Witebskiem uzyskali ogromną przewagę na odcinku północnym co oznacza przełom i na froncie i na wojnie. Organizacja Paktu Demokratycznego będzie niedługo glosować nad decyzją w sprawie podjęcia rokowań rozejmowych z ZSRR. Szturm na Moskwę rozpoczęty przez marszałka Gorta i jej zdobycie w drugiej połowie lipca oznaczać będzie koniec III wojny światowej, którego wszyscy tak pragną. Najpierw jednak trzeba rozstrzygnąć sprawę veta. Czy stali członkowie RB OPD uszanują decyzję większości? Czy przede wszystkim Stalin zgodzi się na niepodległą Ukrainę, czy po prostu będzie walczył dalej i to nawet po upadku Stalingradu, gdzie już od dawna gromadzą się sprzymierzeni, tyle że w znacznie mniejszych zgrupowaniach niźli pod Moskwą. Na te pytania znajdzie się odpowiedź już niebawem po osiągnięciu celów ofensywy wiosennej, która już teraz nazywana jest wielką.

Obrady OPD robią się coraz bardziej burzliwe. Głównie ze strony przedstawiciela Korei, który domaga się reakcji RB dotyczącej przedłużającej się kontroli północnej części półwyspu przez Japonię. Rada Bezpieczeństwa już niedługo wyda odpowiedni dokument zmuszający ten kraj do oddania należnych ziem zjednoczonej Korei. W powojennej Europie i Azji nie będzie mowy o samodzierżawiu za wyjątkiem ziem pozostawionych Sowietom oraz niespokojnym Chinom. Na obrady trafia też sprawa statusu Mandżurii Bryt. wysunięta przez Komisję ds. Statusu Kolonii. Chodzi o określenie tego terytorium w kategoriach terenu mogącego otrzymać autonomię wewnętrzną czy terenu nad którym sprawuje się władzę stricte wojskową. Mandżuria Brytyjska może stać się obszarem mandatowym OPD, gdyż rząd brytyjski nie ma prawa tworzyć tam nowej kolonii. Nowymi członkami OPD w pierwszej połowie lipca stały się Republika Wenezueli (4.VII.) Republika Hondurasu (11.VII.) i Republika Salwadoru (12.VII.). Obecnie trwa „przekonywanie” Francji, by nie blokowała wstąpienia Syrii i Libanowi, które również mają pełne prawo do swobodnego kształtowania swojej polityki zagranicznej. A z tym jest różnie, gdyż marsz. Giraud jak to określił w jednym z wywiadów dla BBC „nie chce stać się grabarzem francuskiego imperium kolonialnego, ani też francuskich wpływów na Bliskim Wschodzie”. Państwami pozostającymi poza OPD jest Cesarstwo Iranu i Królestwo Arabii Saudyjskiej głównie z racji niedemokratycznych ustrojów, ale z tymi państwami podpisano stosowne umowy o stowarzyszeniu z możliwością uczestniczenia w obradach jako obserwatorzy. Po podpisaniu rozejmu z Sowietami OPD ma zamiar zając się Afganistanem i Libią, czyli takimi krajami, w których nie istnieją żadne reguły demokracji, a jest ona notorycznie tłamszona, czy to poprzez prześladowania opozycji czy terror wobec ludności cywilnej.

Wybory parlamentarne w Nowej Zelandii (12.VII.) przyniosły zwycięstwo socjaldemokracji na czele z Peterem Fraserem. Obserwatorzy OPD nie wnieśli żadnych zastrzeżeń do przebiegu głosowania. ​

Sygnatariuszom Porozumienia z Mato Grosso (Brazylia, Argentyna, Chile, Paragwaj) udało się przyciągnąć do swej organizacji lewicową Gwatemalę (i autorytarnie rządzony Ekwador. Już niedługo ma dojść do spotkania prezydenta Brazylii, Vargasa z prezydentami Nikaragui, Panamy, Haiti i Dominikany w Recife, na którym ta konkurencja OPD jeszcze bardziej się rozszerzy…

Na froncie wojny z Sowietami w Europie coraz bliżej do decydujących rozstrzygnięć. Na początku lipca trwa wciąż marsz polskich dywizji piechoty gen. Okulickiego na Toropiec, a tym samym zamknięcie kotła pod Witebskiem, gdzie wg szacunków przebywa na pewno ponad 40 dywizji wroga. Jeszcze w nocy z 30 czerwca na 1 lipca trwają walki pod Orszą, gdzie przebija się m.in. armia Deverella i 1. Korpus Polski marsz. Sikorskiego. 1 lipca kolejno padają na południu – Kaszary, Salsk i Kotielnikowo, a na północy Orsza. Pod Kotielnikowem groźnie nacierają Sowieci ale ich atak zostaje odparty. Równocześnie podejmowane są ofensywy alianckie wśród których można wymienić natarcie marsz. Connora pod Boguczarem oraz brytyjsko-jemeńsko-omańskie pod Krasnodarem. Z tych dwóch ataków, natarcie pod Krasnodarem kończy się niepowodzeniem, tutaj wyraźnie potrzeba nowych sił, by myśleć o zawojowaniu Zakaukazia. Deverell próbuje na północy rozbić opór sowiecki pod Połockiem, ale kończy się to tylko niepotrzebną stratą sił (2.VII.). Tego samego dnia alianci wchodzą do Kaługi i rozpoczyna się szybka analiza w sztabie dowódczym marsz. Gorta, związana z możliwością natychmiastowego natarcia w stronę Moskwy. Werdykt jest następujący, atakować, póki nieprzyjaciel w rozsypce. Po raz kolejny Opoczka k/Pskowa przechodzi z rąk do rąk, ale to już ostatnie możliwości sowieckich armii, które niebawem zostaną całkowicie otoczone. 3 lipca Gort wyrusza do ataku na Tułę, której zdobycie otworzy drogę do Moskwy. W międzyczasie zupełnie niebronioną Wiaźmę zajmuje węgierski korpus kawalerii, a jeszcze tego samego dnia zostaje zajęte Surowikino k/Stalingradu. 4 lipca to dzień utworzenia wielkiego kotła witebskiego, w którym znalazły się doborowe dywizje sowieckie wraz z marszałkami Tołbuchinem i Budionnym. Trwają już walki pod Możajskiem, który zostaje ostatecznie zajęty 8 lipca. Do Boguczaru wchodzą jednostki marsz. Connora tworząc linię obrony na Wołdze. Jedynie Tichorieck zostaje odbity przez Sowietów wskutek wcześniejszej nieudanej ofensywie na Krasnodar. 6 lipca Opoczka zostaje po raz kolejny zajęta przez siły sprzymierzonych, ale Sikorski wraz z Okulickim nieco pośpieszają się z natarciem na Witebsk, gdzie jeszcze dobrze broni się Tołbuchin. Dzień później oddziały Connora zajmują Bokowskaję i są już w bardzo niedużej odległości od Stalingradu. 8 lipca armia marsz. Gorta wchodzi do mocno ufortyfikowanej Tuły i rozpoczyna przygotowanie do obrony, ale również mobilizuje się do wsparcia natarcia na Moskwę, które rozpocznie się z chwilą zdobycia Nogińska, na które to miasto 9 lipca poszło natarcie oddziałów węgiersko-czechosłowacko-rumuńsko-bułgarsko-jugosłowiańskich. Coraz śmielej poczynają sobie wojska francuskie i amerykańskie, które po zamknięciu armii Tołbuchina w potrzasku wyzwalają Newel (11.VII.) oraz atakują go w Połocku. Na południu Jemeńczycy i Omańczycy próbują opanować Kałacz, ale po dotarciu na miejsce (11.VII.), okazuje się, że na pomoc osamotnionej jednej sowieckiej dywizji w Stalingradzie idą dwie kolejne, co okazuje się skutecznym kontratakiem wobec niewielkiej siły sprzymierzonych na tym terenie. 10 lipca gen. Okulicki wspiera natarcie irackiego marsz. Es-Saida prowadzone na Rżew. Jest to ryzykowny manewr, zważywszy, że alianci tracą Nowogród Wielki, ale stawką jest teraz szybkie zdobycie Moskwy. Dopiero 14 lipca udaje się wyprzeć Sowietów z Witebska, co przy udanych atakach na Połock, sprawi, że już niedługo sami złożą broń. Tego samego dnia rano oddziały sprzymierzonych wchodzą do Nogińska i rozpoczyna się szturm Moskwy, w której pozostał tylko jeden korpus piechoty marsz. Szaposznikowa. Nic zatem prostszego, nieprzyjaciel nie panuje już nad frontem i trzeba to wykorzystać. Na południu Sowieci wypierają aliantów z Kotielnikowa, Stalingrad jeszcze poczeka na zdobycie, a mury Kremla widzą już pierwsi żołnierze sprzymierzonych…

Bitwa pod Orszą w nocy z 30.VI./1.VII.1946.


Ofensywa Gorta na Tułę.


Gen. Okulicki zamyka Sowietów pod Witebskiem.


Pierwsze dywizje sprzymierzonych pojawią się w Moskwie 18 lipca…


Front wschodni (widok ogólny) – ofensywa na Moskwę, likwidacja kotła witebskiego, walki o Nowogród Wielki, konstrukcja obrony nad Donem, czasowe zatrzymanie ofensywy na Stalingrad.​

Wieści z Wolnej Polski:

-lipiec: dzień zamknięcia wojsk sowieckich w kotle pod Witebskiem zostaje uznany za Święto Orła Białego (4.VII.) i wchodzi do kanonu Świąt Narodowych Niepodległej Rzeczpospolitej. Generała Okulickiego po powrocie do kraju czeka awans na marszałka i Medal Virtuti Militari.​

 

POLSKA AAR
i
POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE

16-31 lipca 1946

odcinek 211

The great final
(Wielki finał)​

Utrata Moskwy podziałała na Stalina jak zimny prysznic. Zawczasu wycofawszy się do Kujbyszewa, a Mołotowa pozostawiwszy w Gorkach, nie zamierza przeżywać więcej upokorzeń. Tym bardziej, że ostatnim akordem działań wojennych na Wschodzie jest zdobycie Stalingradu przez sprzymierzonych. Dlatego zaraz po zdobyciu Moskwy godzi się przyjąć mediatora, hrabiego Folke Bernadotte ze Szwecji, który przedstawia mu propozycje rozejmowe wysuwane przez aliantów. Stalin godzi się na warunki z ciężkim sercem, ale przedstawia je mieszkańcom ZSRR jako ocalenie kraju przed niebezpieczeństwem kapitalizmu. Ten sprytny socjotechniczny manewr ochrania go przed obaleniem, zresztą nad bezpieczeństwem dyktatora czuwa wszechobecna NKWD, która już niedługo może znaleźć za pozwoleniem Stalina nowy obiekt do prześladowań w postaci skompromitowanych marszałków i generałów, w szczególności tych, którzy dostali się do niewoli alianckiej. Koniec III wojny światowej to także problem dla brytyjskiego programu atomowego, o którym wiedzą wszak nieliczni. Wielka Brytania nie odważyła się zawetować w RB OPD wniosku o rozpoczęcie rokowań rozejmowych ze Stalinem, bojąc się trudnych pytań o zasadność weta, bo i cóż odpowiedzieć wobec takich zarzutów, coś niewygodnego mogłoby wyjść na jaw. Rozbudowa reaktora atomowego opóźnia się, co wskutek podpisania rozejmu z ZSRR może oznaczać odłożenie daty pierwszego próbnego wybuchu jądrowego ad acta.

Stalin w odezwie do narodu oświadcza, że ocalił Związek Radziecki przed agresją bezdusznego i antyhumanitarnego kapitalizmu – przemówienie z lipca.


III wojna światowa przeszła do historii…


Linia frontu wschodniego w chwili zawarcia rozejmu z ZSRR – 31.VII.1946.​

Obrady OPD przy końcu lipca zdominowały dwa sukcesy wojsk sprzymierzonych na froncie wschodnim – zdobycie Moskwy i opanowanie Stalingradu. Te drugie miasto zostało wprawdzie opanowane już po rozpoczęciu negocjacji z ZSRR, niemniej sukces ten został szeroko rozpropagowany i znacząco pomógł w osiągnięciu satysfakcjonujących rozstrzygnięć pokojowych. Sowieci na mocy rozejmu z aliantami oddali tereny estońskie oraz miasto Gulbene i Kaliningrad (Królewiec), Saloniki i Kavalę (dawną Grecko-Tracką ASRR), dawne Kresy Polskie (Wołyń, Polesie, Wileńszczyzna, Podlasie), tereny ukraińskie plus Półwysep Krymski oraz obszary na wschód od Doniecka do linii rzeki Don. Natychmiast po wejściu w życie zawieszenia broni z ZSRR, OPD zalegalizowała niepodległość Ukrainy i Estonii, które stały się pełnoprawnymi członkami tej organizacji. Te pierwsze państwo będzie miało zaszczyt być niestałym członkiem RB OPD w takim samym czasie jak Estonia, gdyż delegat rządu khmerskiego przy organizacji złożył mandat wskutek braku widoków na przyznanie niepodległości Kambodży przez Tajlandię. A zatem Ukraina stanie się tym członkiem w dniach od 10.IV. do 10.X.1949 roku. 16 lipca członkowie OPD przez aklamację przyjęli rezolucję RB w sprawie nałożenia embarga handlowego na Sinciang-Ujgur, Tybet, Chiny, komunistyczny rząd Mao Tse-Tunga oraz Xibei San Ma w związku z przedłużającym się konfliktem w Azji. Nadal nie ma żadnego postępu w sprawie przyjęcia Syrii i Libanu w skład OPD, może zakończony konflikt z ZSRR nareszcie rozwiąże problem akcesji tych państw.

Ostatnie walki na froncie wschodnim przed podpisaniem stosownych ustaleń rozejmowych i przerwaniem wymiany ognia kształtowały się w sposób następujący: przygotowywanie ofensywy na prawy brzeg rzeki Don, plan natarcia w stronę Kazania i Kujbyszewa, eliminacja wrogich dywizji w kotle witebskim, marsz na Moskwę i w kierunku Stalingradu. 16 lipca oddziały jemeńskie, omańskie, etiopskie i brytyjskie pod dowództwem gen. Blachy i przy wsparciu francuskim wyruszyły w stronę Tichoriecka, utraconego parę dni wcześniej, rozbijając po drodze słaby opór przeciwnika. 17 lipca alianci wchodzą do Moskwy, marszałek Gort z murów Kremla wygłasza przemówienie, w którym wiele mówi o bohaterstwie i niezłomności Polaków, którzy wprawdzie do miasta nie doszli, ale bez ich pomocy pod Witebskiem, nie byłaby możliwa teraz defilada wojsk sprzymierzonych w samym sercu wroga. W tym samym czasie marsz. Connor na południu podejmuje decyzję o marszu swych jednostek na Stalingrad, który jest ostatnim ważnym celem strategicznym na terytorium europejskiej części ZSRR. Jeden z bułgarskich korpusów piechoty dociera natomiast do Kercza likwidując zagrożenie sowiecką ekspansją na Krym z terenu Noworosyjska. Wojska nieprzyjaciela po upadku Moskwy, próbują wściekle atakować aliantów w celu ich szybkiego wyparcia z miasta, ale sprzymierzeni nie dają się wrogiej nawale. Rozpoczynają się też decydujące boje o Witebsk, gdzie resztkami sił bronią się oddziały marsz. Tołbuchina. Irakijski marszałek Said oraz Gort współdziałają w zakończeniu ataku na Rżew, który ostatecznie zostaje zdobyty 24 lipca. Nogińsk, gdzie przebywają siły sprzymierzonych jest miejscem wielu kontrataków strony sowieckiej jednakże każdy zostaje odparty. 20 lipca kończy się istnienie kotła pod Witebskiem, który zostaje wyzwolony, podobnie zresztą jak Połock. Kapitulację podpisuje tam Tołbuchin, pod którego komendą było ponad 40 dywizji piechoty. Connor podejmuje działania ofensywne w stronę Kałacza i Stalingradu, pierwsze miasto zostaje zajęte 27 lipca, natomiast w stronę tego drugiego wysyła 100. Dywizję Piechoty pod dowództwem samego głównodowodzącego wojsk brytyjskich, marsz. Massingberda, słusznie podejrzewając, że będzie to piękne zakończenie trudnego konfliktu z ZSRR, tym bardziej, że miasto nie jest zupełnie bronione. 22 lipca Francuzi odbijają Tichorieck, a tego samego dnia w środkowej części frontu austriacki generał Tovarek zamierza przekroczyć Don i wyzwolić Lipieck oraz Woroneż. Równocześnie taką samą akcję podejmują inne oddziały sprzymierzonych chociażby na Swobodę (24.VII.) czy Pawłowsk (27/28.VII.). Na północy wojskom francusko-amerykańskim udaje się wyzwolić Nowogród Wielki (25.VII.), a dalsza ofensywa zostaje już wstrzymana. Dwa dni później alianci rozpoczynają natarcie w stronę Riazania, zakończone odrzuceniem wroga w okolice Gorek. Na południu rozpoczyna się natarcie w stronę Noworosyjska i Kotelnikowa, gdzie nieprzyjaciel ma najmniejsze siły. 30 lipca jest ostatnim dniem trwania III wojny światowej, jako ze od godziny 24.00 wchodzi w życie zawieszenie broni. Massingberdowi udaje się zatknąć flagę Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Francji i Polski na dachu ratusza w prawie niezniszczonym Stalingradzie, jako że wjechał do miasta wraz z żołnierzami już nad ranem. Tego samego dnia wyzwolone zostają Woroneż i Kotelnikowo. 31 lipca od północy przerwano działania zbrojne…

Oddziały sprzymierzonych pod dowództwem marsz. Gorta w Moskwie – 17/18.VII.1946.


Ostatnia z ofensyw alianckich: pod Rżewem.


Wojska brytyjskie marsz. Massingberda w Stalingradzie – 30.VII.1946.

Sytuacja międzynarodowa w lipcu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – Sinciang-Ujgur, Chiny, Tybet, komunistyczny rząd Mao Tse-Tunga, Xibei San Ma zostali objęci embargiem handlowym ogłoszonym przez kraje OPD w rezolucji przyjętej w dniu 16 lipca.

-31 lipca – weszło w życie zawieszenie broni z ZSRR. Oznacza to zakończenie trwania III wojny światowej.

-31 lipca – ogłoszono niepodległość Ukrainy.

-31 lipca – ogłoszono niepodległość Estonii.

Wieści z Wolnej Polski:

-lipiec: wojska gen. Okulickiego wzięły udział w likwidacji ponad 40 dywizji wroga pod Witebskiem, w ręce Polaków dostał się m.in. sam marszałek Tołbuchin.

-lipiec: terytoria Kresów będące pod kontrolą wojsk sprzymierzonych oficjalnie przeszły pod polskie rządy. W gestii OPD nadal pozostaje ustalenie nowego statusu Królewca (Königsberga).​

 

POLSKA AAR

1-15 sierpnia 1946

odcinek 212

Long live peace!
(Niech żyje pokój!)​

Era pokoju światowego będzie miała różne oblicza. Dwie wielkie organizacje międzynarodowe – Organizacja Paktu Demokratycznego i Grupa Porozumienia z Mato Grosso będą teraz rywalizować o wpływy na całym świecie. Zawarty z Sowietami rozejm, który oficjalnie upłynie 30 stycznia 1948 roku oraz fakt zakończenia kolejnej ciężkiej wojny światowej nie powinien już nigdy więcej sprawić, że świat pogrąży się na nowo w chaosie. Nauczka dana Stalinowi i jego poplecznikom dała do zrozumienia komunistom, że nie wolno „uszczęśliwiać” ludzi wg swojego modelu myślenia. Jeżeli stanie się inaczej, będzie to oznaczało koniec ZSRR i wszelkiego komunizmu na świecie. Obiecana niepodległość Estonii i Ukrainie oznacza powstanie zupełnie nowego ładu w Europie, dzięki któremu będzie można wprowadzić na stałe pewien demokratyczny model, także tam gdzie on jeszcze nie dotarł jak w Albanii. Również w Azji, Korea może czuć się bardzo szczęśliwa, gdyż Japonia czując niezadowolenie z jej polityki na obradach OPD postanowiła przekazać tereny północnokoreańskie pod jurysdykcję rządu w Seulu. Dodając do tego okręg Chongyin otrzymany na podstawie warunków rozejmowych z Sowietami, można powiedzieć o zupełnym zjednoczeniu Korei. Koniec III wojny światowej wyprostował wiele spraw, choć przed sprzymierzonymi jeszcze sporo pracy…

Wypada parę zdań powiedzieć o Lidze Narodów, organizacji międzynarodowej, która straciła rację bytu wraz z wybuchem II wojny światowej, a kolejny konflikt światowy, któremu nie potrafiła zapobiec stał się przyczyną jej ostatecznego rozwiązania. Nastąpiło to dokładnie 10 sierpnia 1946 roku w Genewie.

OPD powiększyła się w pierwszej połowie sierpnia o dwa kraje członkowskie. Francja zgodziła się w końcu na uznanie niepodległości Syrii i Libanu i już nie było nic na przeszkodzie, aby te kraje stały się 14 sierpnia pełnoprawnymi członkami OPD. Znacznie wcześniej bo w nocy z 31lipca/1 sierpnia do tego grona przyjęto Republikę Ukrainy i Republikę Estonii. Przegłosowano zgodę członków OPD na termin rozejmu z Sowietami do 30 stycznia 1948 roku z możliwością jego przedłużenia bądź podpisania trwałego układu pokojowego. Komisja ds. Zjednoczenia Korei mogła odnotować sukces w postaci zgody Japonii na przekazanie północnych terenów Płw. Koreańskiego pod kontrolę rządu seulskiego. Główną rolę odgrywał tu nacisk Stanów Zjednoczonych, które niemalże wymusiły takową decyzję na rządzie cesarskim. Delegat japoński w OPD zdołał jednak poruszyć sprawę Okinawy, co sprawiło, że wyspa została włączona w skład Wolnych Terytoriów Pozostających Pod Jurysdykcją OPD, podobnie zresztą jak archipelag Wysp Azorskich na wniosek Portugalii. Ten ostatni kraj zdołał jeszcze przekonać Zgromadzenie Ogólne OPD do nagłośnienia sprawy statusu Makau, które to miasto zostało bezprawnie anektowane przez Japonię, mimo, że oba kraje nie były wtedy w stanie wojny. Raport Zespołu ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (RFN, Włochy, Wietnam) przedstawiony i omówiony na RB OPD, a dotyczący stosunków japońsko-chińskich nie pozostawił też złudzeń, że niemożnością jest utrzymanie przez Japonię – miasta Tangszan i musi ono przejść pod międzynarodową kontrolę dla obniżenia napięcia na Dalekim Wschodzie. Wszystkie te sprawy związane z nowym spornymi terenami będą wyjaśnione już niebawem. Japonia, która ma szansę odzyskać Okinawę, ale jednocześnie stracić Makau i Tangszan, wyraziła swoją dezaprobatę z powodu nieuwzględnienia w żądaniach pokojowych wobec ZSRR jej pretensji terytorialnych dotyczących wyspy Sachalin. Mało tego, wymiana jeńców dotyczy tylko działań wojennych toczących się podczas III wojny światowej, a przecież jeńcy japońscy znajdują się na terenie ZSRR już od 1939 roku. W najbliższym czasie będzie wyjaśniona i ta sprawa.

Terytorium i rząd Republiki Estonii.


Terytorium Republiki Ukrainy.


Rząd Republiki Ukrainy.


Zjednoczenie Korei – 2.VIII.1946.


Europa po III wojnie światowej.


Nowe terytoria sporne.​

ORGANIZATION OF DEMOCRATIC PACT – ORGANIZACJA PAKTU DEMOKRATYCZNEGO


Członkowie (w kolejności przystępowania): 3.IV.- USA, Wielka Brytania, Francja, Polska, Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia, Hiszpania, RFN, Grecja, Holandia, Wietnam, Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa, Belgia, Bhutan, Irak, Liberia, Związek Południowej Afryki, Jemen, Korea, Węgry, Czechosłowacja, Oman, Nepal, Bułgaria, Etiopia, Filipiny, Portugalia, Baskonia, rząd khmerski (zawiesił członkostwo 25.VII.), rząd litewski (potwierdzenie członkostwa po uznaniu niepodległości Litwy 13.V.); 17.V. – Luksemburg, 2.VI. – Szwecja, 5.VI. – Finlandia, 6.VI. – Urugwaj, 7.VI. – Peru, 10.VI. – Dania, 11.VI. – Norwegia, 15.VI. – Turcja, Boliwia, Tajlandia, Kuba, 18.VI. – Irlandia, 22.VI. – Szwajcaria, 25.VI. – Kostaryka, 26.VI. – Meksyk, 30.VI. – Kolumbia, 4.VII. – Wenezuela, 11.VII. – Honduras, 12.VII. – Salwador, 31.VII. – Estonia, Ukraina, 14.VIII. – Liban, Syria.​

Razem: 59 niepodległych państw.

Sekretarz generalny OPD, wybrany na 5-letnią kadencję (3.IV.1946-3.IV.1951): Anthony Eden (Wielka Brytania).

Siedziba: Boston (USA).

Języki urzędowe: angielski, francuski, polski.

Główne Organy OPD:
-Zgromadzenie Ogólne (aktualnie przedstawiciele 59 państw).
-Rada Bezpieczeństwa (4 stałych członków z prawem veta: USA, Wielka Brytania, Francja, Polska; 5 niestałych członków).
-Rada Społeczno-Ekonomiczna (aktualnie przedstawiciele 59 państw)
-Komisja ds. Statusu Kolonii (aktualnie przedstawiciele 59 państw), w orbicie jej zainteresowań znajduje się obecnie sprawa niepodległości Egiptu, określenia statusu Mandżurii Brytyjskiej oraz wyjaśnienia kwestii samostanowienia Maroka.

Lista obrazująca poszczególne terminy objęcia stanowiska niestałego członka w RB OPD:
-10.IV.1946-10.X.1946 (RFN, Grecja, Hiszpania, Holandia, Wietnam)
-10.X.1946-10.IV.1947 (Austria, Jugosławia, Kanada, Włochy, Japonia)
-10.IV.1947-10.X.1947 (Australia, Nowa Zelandia, Rumunia, Laos, Łotwa)
-10.X.1947-10.IV.1948 (Belgia, Bhutan, Irak, Liberia, Związek Południowej Afryki)
-10.IV.1948-10.X.1948 (Jemen, Oman, Czechosłowacja, Węgry, Korea)
-10.X.1948-10.IV.1949 (Nepal, Bułgaria, Etiopia, Portugalia, Filipiny)
-10.IV.1949-10.X.1949 (Baskonia, Litwa, Estonia, Luksemburg, Ukraina)
-10.X.1949-10.IV.1950 (Szwecja, Finlandia, Urugwaj, Peru, Dania)
-10.IV.1950-10.X.1950 (Norwegia, Turcja, Boliwia, Tajlandia, Kuba)
-10.X.1950-10.IV.1951 (Irlandia, Szwajcaria, Kostaryka, Meksyk, Kolumbia)
-10.IV.1951-10.X.1951 (Wenezuela, Honduras, Salwador, Syria, Liban)

26.IV.- Powołanie Specjalnego Trybunału Arbitrażowego, w którego składzie znajdują się następujące komisje:
-Komisja ds. Statusu Tracji (Portugalia, Kanada, Australia),
-Komisja ds. Stosunków Polsko-Litewskich (Jugosławia, Laos, Nowa Zelandia),
-Komisja ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich (Francja, Baskonia, Wietnam),
-Komisja ds. Zjednoczenia Korei (USA, Liberia, Etiopia),
-Komisja ds. Niepodległości Ukrainy (Polska, Japonia, Związek Południowej Afryki),
-Komisja ds. Stosunków Polsko-Łotewskich (Belgia, Bułgaria, Korea),
-Komisja ds. Stosunków Baskijsko-Hiszpańskich (Szwecja, Urugwaj, Turcja),
-Komisja ds. Stosunków z Albanią (Norwegia, Tajlandia, Luksemburg),
-Wolne Miasta Pozostające pod Jurysdykcją OPD (Parnu do 29.VII., Gulbene do 29.VII., Wilno do 13.V., Grodno do 13.V., Królewiec (aktualnie), Makau (aktualnie), Tangszan (aktualnie), Święciany do 19.VI.),
-Wolne Terytoria Pozostające pod Jurysdykcją OPD (Azory, Okinawa).

Osobna kategorię stanowi Zespół ds. Mediacji Wewnątrzchińskiej (RFN, Wietnam, Włochy), który ostatnio próbował misji w Urumczi, Lhasie i Czungkingu, niestety bez powodzenia.

CONJUNTO ACUERDO DE MATO GROSSO –
GRUPA POROZUMIENIA Z MATO GROSSO​

Członkowie (w kolejności przystępowania): 10.VI. – Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Chile, 4.VII. – Gwatemala, Ekwador, 12.VIII. – Nikaragua, Panama, Haiti, Dominikana.​

Razem: 10 niepodległych państw.

Przewodniczący GPMG, wybrany na 4-letnią kadencję (10.VI.1946-10.VI.1950): Alfredo Stroessner (Paragwaj).

Siedziba: Cuiaba (Brazylia).

Języki urzędowe: hiszpański, portugalski.

Główne Organy GPMG:
-Zgromadzenie Ameryki Łacińskiej (aktualnie przedstawiciele 10 państw)
-Stała Rada Rządząca (2 stałych członków bez prawa veta – Brazylia, Argentyna oraz 3 niestałych członków).
-Rada Gospodarcza (aktualnie przedstawiciele 10 państw)
-Komisja ds. Nadzwyczajnych (aktualnie przedstawiciele 10 państw), w orbicie jej zainteresowań znajduje się obecnie kwestia rozwiązania sporu peruwiańsko-ekwadorskiego o Cordillera Central oraz o Wyspy Galapagos, a także poruszenie sprawy Falklandów (Islas Malvinas) lub statusu Gujany Brytyjskiej, Francuskiej i Holenderskiej.

Lista obrazująca poszczególne terminy objęcia stanowiska niestałego członka w SRR:
-10.VI.1946-10.XII.1946 (Gwatemala, Ekwador, Chile)
-10.XII.1946-10.VI.1947 (Paragwaj, Dominikana, Nikaragua)
-10.VI.1947-10.XII.1947 (Haiti, Panama, Gwatemala)
-10.XII.1947-10.VI.1948 (Ekwador, Chile, Paragwaj)
-10.VI.1948-10.XII.1948 (Dominikana, Nikaragua, Haiti)
-10.XII.1948-10.VI.1949 (Panama, Gwatemala, Ekwador)
-10.VI.1949-10.XII.1949 (Chile, Paragwaj, Dominikana)
-10.XII.1949-10.VI.1950 (Nikaragua, Haiti, Panama)
-10.VI.1950-10.XII.1950 (Gwatemala, Ekwador, Chile)
-10.XII.1950-10.VI.1951 (Paragwaj, Dominikana, Nikaragua)
-10.VI.1951-10.XII.1951 (Haiti, Panama, Gwatemala)

Państwa i rządy pozostające poza wymienionymi organizacjami: Albania, Arabia Saudyjska, Libia, Iran, Afganistan, ZSRR, Mongolia, Sinciang-Ujgur, Tybet, Junnan, Xibei San Ma, Chiny, rząd komunistycznych Chin, autonomiczny rząd khmerski w Tajlandii.

Wieści z Wolnej Polski:

-sierpień: wielka radość zapanowała na terenach przyznanych Polsce tj. na Kresach, które wróciły do macierzy. Wilno niestety pozostaje na Litwie, ale jest to związane z trudnym procesem pojednania polsko-litewskiego i społeczeństwo musi powoli to zacząć rozumieć.

-sierpień: ustalono datę powrotu 1. Korpusu Polskiego marsz. Sikorskiego oraz Dywizji Piechoty „Rosario” do Polski na 3-4.IX.br.

-potencjał przemysłowy: 76/53.​

 

POLSKA AAR

16-31 sierpnia 1946

odcinek 213

The Independence of Modern Asia
(Niepodległość Nowoczesnej Azji)​

Pokój niesie ze sobą nowe problemy dla współczesnego świata. Zapewne nikt się nie spodziewał że bosonogi Mahatma Gandhi dopnie swego i uda mu się wywalczyć niepodległość Indii oraz triumf zasady „Quit India”. A tak się właśnie stało. Wielka Brytania osłabiona strajkami oraz groźbą pojawienia się nowych tym razem na subkontynencie indyjskim, ugięła się przed żądaniami Indyjskiego Kongresu Narodowego i przyznała suwerenność hinduistycznym Indiom i muzułmańskiemu Pakistanowi, który jak się później okaże składa się z dwóch części: zachodniej i wschodniej czyli tzw. Bengalu. To nie koniec nowych wiadomości, gdyż ustanowiono na Bliskim Wschodzie Haszymidzkie Królestwo Jordanii z Abdullahem I na tronie. Wszystkie te trzy kraje dołączyły do Organizacji Paktu Demokratycznego, licząc na międzynarodowe uznanie, co też odbyło się bez żadnych zastrzeżeń. Wszyscy wierzą, że pojawienie się Indii i Pakistanu odmieni sytuację w Azji i stworzy naturalną barierę dla chińskiej ekspansji po pokonaniu przez ten kraj Tybetu i Sinkiangu.

16 sierpnia 1946 – niepodległość Indii – tymczasowo rządy namiestnika (gubernatora) sprawuje lord Mountbatten, premierem zostaje Jawaharlal Nehru. Indie nie weszły do sojuszu alianckiego.


Terytorium Indii rozciąga się od Himalajów na północy po Dekan na południu.


16 sierpnia 1946 – niepodległość Pakistanu – gubernatorem Mohammad Ali Jinnah, premierem Liaquat Ali Khan.


Terytorium Pakistanu składa się z dwóch części: Pakistanu Zachodniego (Właściwego) i Pakistanu Wschodniego (Bengalu). Pakistan nie wszedł do sojuszu alianckiego.


16 sierpnia 1946 – niepodległość Jordanii – pierwszym królem zostaje Abdullah z dynastii haszymidzkiej. Jordania nie weszła do sojuszu alianckiego.​

Obrady OPD przypominały w tamtych dniach jakieś metafizyczne zmagania się z czasem, gdyż wszystkie trzy kraje złożyły niemal w tej samej chwili wnioski o przyjęcie do organizacji oraz o międzynarodowe uznanie. Głosowanie przeszły jednomyślnie na tak, choć sporo szumu wywołała informacja o nie przystąpieniu tychże państw do sojuszu z aliantami. Jednakże jest to prawo każdego suwerennego państwa, móc wybierać sobie dany sojusz, więc nikt nie oponował. Dość szybko również pojawił się nowy problem, choć przedtem powrócili do Bostonu obserwatorzy z wyborów parlamentarno-prezydenckich w Kolumbii, odbywających się 18 sierpnia. Zwyciężył w nich Mariano Ospina Perez i jego partia, a wszystko odbyło się zgodnie z regułami demokratycznymi. Powracając do problemu, stała się nim nieoczekiwana zmiana przynależności przyznanego wcześniej Łotwie – terytorium miasta Gulbene przez Estonię, być może zadecydował tu czynnik ludzki, wiadomo granice nie są jeszcze szczelne i na zasadzie spontaniczności postanowiono włączyć ten teren w skład Estonii. Sprawę tą bada już Komisja ds. Stosunków Łotewsko-Estońskich (Francja, Baskonia, Wietnam) i wyda niedługo raport w tej sprawie, być może skończy się na czasowym ograniczeniu praw członka OPD dla Estonii lub wysokim odszkodowaniu. Swoją misję zakończyła za to Komisja ds. Stosunków z Albanią (Norwegia, Tajlandia, Luksemburg), która wydała specjalny raport poświęcony postępie demokratyzacji w tym państwie i postanowiła warunkowo dopuścić ten kraj do wspólnoty międzynarodowej. Albania stała się zatem 63. członkiem OPD (po Indiach, Pakistanie i Jordanii), a głosowanie nad jej kandydaturą odbyło się 23 sierpnia. Cztery dni później do grona OPD dołączyło Cesarstwo Iranu, a ozdobą obrad było pojawienie się samego szacha. Ustalono zatem kolejną piątkę niestałych członków RB OPD za okres 10.X.1951-10.IV.1952 (Indie, Pakistan, Jordania, Albania, Iran).

Wybory w Kolumbii przeprowadzono zgodnie z regułami demokracji.​

Wg stanu z 16 sierpnia 1946 roku siły lądowe Rzeczpospolitej Polskiej wynoszą 12 dywizji piechoty i są obecnie rozlokowywane w różnych częściach kraju. Siły te podzielono na korpusy, z których gros przebywa na wschodnich terenach kraju z racji istnienia tam największego zagrożenia.

Charakterystyka dywizji piechoty:

-Korpus Wołyński
miejsce stacjonowania – Lwów, dow. gen. Bór-Komorowski (11. Karpacka Dywizja Piechoty).
-Korpus Brzeski
miejsce stacjonowania – Brześć nad Bugiem, dow. gen. Kutrzeba (10. Dywizja Piechoty).
-Korpus Poleski
miejsce stacjonowania – Równe, dow. marsz. Okulicki /awansowany z generała 20.VIII./ (9. Dywizja Piechoty).
-Korpus Podlaski
miejsce stacjonowania – Białystok, dow. gen. Chruściel (3. Dywizja Piechoty Legionów im. Orła Białego).
-Korpus Lidzki
miejsce stacjonowania – Lida, dow. marsz. Maczek (4. Dywizja Piechoty).
-Korpus Inflancki
miejsce stacjonowania – Święciany, dow. gen. Duch (1. Dywizja Piechoty Legionów im. marszałka Józefa Piłsudskiego).
-Korpus Grodzieński
miejsce stacjonowania – Grodno, dow. gen. Fieldorf-Nil (5. Dywizja Piechoty).
-Korpus Krakowski
miejsce stacjonowania – Kraków, dow. gen. Sosnkowski (7. Dywizja Piechoty).
-Korpus Poznański
miejsce stacjonowania – Poznań, dow. gen. Mossor (8. Dywizja Piechoty).
-Korpus Gdański
miejsce stacjonowania – Gdańsk, dow. gen. Orlik-Rueckemann (6. Dywizja Piechoty).
-Korpus Warszawski
miejsce stacjonowania – Warszawa, dow. gen. Kukiel (2. Dywizja Piechoty Legionów im. marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego).
-Korpus Wrocławski
miejsce stacjonowania – Wrocław, dow. gen. broni Prich (12. Dywizja Piechoty).

12 Dywizji Piechoty (wszystkie zmodernizowane do wzoru ’45). ​

Zakończyło się już rozlokowanie sił lądowych RP oprócz 12. Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Pricha, która powraca z Besancon w Burgundii poprzez Niemcy na ziemie polskie. We wrześniu do kraju powróci również 1. Korpus Polski w składzie z trzema dywizjami i z marsz. Sikorskim oraz D.P. „Rosario”, złożona z argentyńskich ochotników, gotowych do zamieszkania w Polsce. Aktualnie prowadzona jest rekrutacja do 13. Dywizji Piechoty, która będzie nazywana Korpusem Szczecińskim. Nie jest jeszcze znane nazwisko dowódcy tej formacji.

Wg stanu z 16 sierpnia 1946 roku siły lotnicze Rzeczpospolitej Polskiej wynoszą 5 dywizjonów i odpowiednie są to 4 dywizjony lotnictwa bombowego i jeden lotnictwa myśliwskiego. Stacjonują one na lotniskach pod Gdańskiem i Łodzią.

-Lotnictwo Myśliwskie RP
1. Dywizjon (PZL P-56 Kania), dow. gen. broni Pawlikowski.
-Lotnictwo Bombowe RP
Dywizjon Warszawski, Dywizjon Krakowski, Dywizjon Lwowski, Dywizjon Gdański (PZL P-67 Borsuk), dow. marsz. Rayski /awansowany z generała 20.VIII./

Lotnictwo myśliwskie i bombowe odrodzonej Rzeczpospolitej.​

Dodać też należy osłonę myśliwców eskortowych PZL P-52 Łabędź dla Dywizjonów Krakowskiego, Lwowskiego i Gdańskiego.

Wg stanu z 16 sierpnia 1946 roku flota morska Rzeczpospolitej Polskiej składa się z 4 niszczycieli, 6 okrętów podwodnych i 1transportowca należącego do MW.

-Polska Flota Nawodna
4 niszczyciele: ORP „Wicher”, ORP „Orkan”, ORP „Piorun”, ORP „Garland”, dow. adm. floty Świrski.
-Polska Flota Podwodna
6 okrętów podwodnych: ORP „Sokół”, ORP „Ryś”, ORP „Żbik”, ORP „Wilk”, ORP „Orzeł”, ORP „Dzik”, dow. wiceadm. Unrug.
-Polska Flota Transportowa
1 transportowiec: ORP „Wilia”, dow. wiceadm. Wroński.

11 okrętów Polskiej Marynarki Wojennej, z których najnowocześniejszy jest ORP „Wicher”.​

Sytuacja międzynarodowa w sierpniu 1946 roku – najważniejsze wydarzenia:

-wojna sinkiańsko-chińska i tybetańsko-chińska – niepodległe Indie i Pakistan po sformowaniu własnych sił zbrojnych mogą wesprzeć jedną ze stron w tym konflikcie i wówczas sytuacja w tej części Azji stanie się jeszcze bardziej pogmatwana.

-ogłoszenie niepodległości Indii w Delhi (16.VIII.).

-ogłoszenie niepodległości Pakistanu w Lahore, stolica w Islamabadzie (16.VIII.).

-ogłoszenie niepodległości Haszymidzkiego Królestwa Jordanii ze stolicą w Ammanie (16.VIII.).
​

 

POLSKA AAR

1-15 września 1946

odcinek 214

The representation
(Przedstawicielstwo)​

Świat​

Powstanie nowych państw w Azji takich jak Indie i Pakistan nie oznacza wcale zakończenia sytuacji zagrożenia pokoju w tej części świata. Kraje te szybko weszły ze sobą w stadium nienajlepszych stosunków dyplomatycznych z powodu sporów terytorialnych mających swoje odbicie również na obradach podczas poszczególnych sesji OPD. Rada Bezpieczeństwa, w tym przede wszystkim stali członkowie zagrozili ogromnymi sankcjami handlowymi z wykluczeniem z OPD włącznie, z chwilą gdy te państwa przyłączą się do któregokolwiek z sojuszu państw chińskich, a tym samym wejdą ze sobą w konflikt. Kością niezgody jest tutaj terytorium Jammu (Dżammu) i Kaszmir, które zdaniem Pakistanu należy do niego. Indie z kolei zarzucają Pakistanowi bezprawne zagarnięcie Bengalu z Dhaką i Chittagong, mają też pretensje do Wielkiej Brytanii o Andamany, Nikobary i Lakkadiwy oraz o Cejlon. Również dostało się Portugalii, za brak dobrej woli w rozwiązaniu statusu Goa, Damao (Daman) i Diu, starych faktorii handlowych oraz Francji w tej samej sprawie (Chandernagore, Karikal, Mahe i Pondicherry). Indie zresztą aspirują do osiągnięcia statusu stałego członka RB OPD z prawem veta, gdyż czując się zagrożone przez pakistański separatyzm w Bengalu oraz Kaszmirze, szukają wzmocnienia swojej pozycji w Azji jako przeciwwagi wobec rosnącej potęgi nacjonalistycznych Chin.

64 członków Organizacji Paktu Demokratycznego – stan z 15.IX.1946 (z wyróżnieniem trzech nowych krajów azjatyckich).


Zmiana rządu w Pakistanie na wyraźnie probrytyjski oznacza jednocześnie zaostrzenie kursu wobec Indii. Na zdjęciu pakistańskie żądania terytorialne.


Indie odbijają piłeczkę, żądając oddania Bengalu od Pakistanu, Andamanów, Nikobarów, Lakkadiwów i Cejlonu od Wielkiej Brytanii oraz portugalskich i francuskich faktorii handlowych.


OPD podjęła decyzję w sprawie zagarnięcia terytorium Gulbene przez Estonię w sierpniu br., na wskazanym terytorium będzie przeprowadzony plebiscyt ludności z mocą natychmiastowej wykonalności po obliczeniu wyników głosowania. Łotwa i Estonia zgodziły się na to rozwiązanie. Datę plebiscytu wyznaczono na 29 września.​

Sesja OPD w ostatnim czasie stała się widownią coraz większych oskarżeń Pakistanu i Indii wobec siebie. Czy takie stawianie sprawy może oznaczać rozwiązanie siłowe? Być może. Wielka Brytania ostrzegła rząd Indii przed próbą wywierania nacisku na Nepal bądź Bhutan lub nagłośnieniem sprawy Sikkimu należącego aktualnie do Bhutanu. Z powodu tych oskarżeń, OPD nie jest w stanie prowadzić bieżących spraw, gdyż wciąż powoływane są komisje ds. indyjskich. I tak utworzono Komisję ds. Stosunków Indyjsko-Pakistańskich (Japonia, Meksyk, Irlandia), Komisję ds. Stosunków Indyjsko-Brytyjskich (Szwecja, Wenezuela, Korea), Komisję ds. Stosunków Indyjsko-Francuskich (Turcja, USA, Laos) oraz Komisję ds. Stosunków Indyjsko-Portugalskich (Holandia, Kuba, Jemen). Polskich delegatów będących na obradach OPD najbardziej interesuje, kiedy szacowna organizacja zajmie się ustaleniem nowego statusu Królewca. Istnieje szansa na to, że w drugiej połowie miesiąca po przedstawieniu ostatnich raportów, wreszcie ustali się ostateczne postanowienie w tej sprawie. Na chwilę obecną rozstrzygnięty jest już casus Okinawy, Azorów oraz Tangszan. Na wyjaśnienie czeka jeszcze sprawa Makau i właśnie Królewca. Okinawa przypadnie Japonii, Azory – Portugalii a Tangszan zostanie włączony pod jurysdykcję OPD i jako terytorium mandatowe przyznany Wielkiej Brytanii. Wkrótce na obrady wejdzie sprawa określenia statusu terytorium Mandżurii Brytyjskiej.

Wielki sojusz aliancki powoli odchodzi w przeszłość. Istnieje wprawdzie twarde jądro państw, które tylko dzięki trwaniu w sojuszu mają szanse na przetrwanie u boku najsilniejszych, ale spora część państw wyraziła swój zamiar odejścia z sojuszu (Austria, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Portugalia, Jugosławia, Węgry, Rumunia, Grecja, Bułgaria, Etiopia, Liberia, Jemen czy Oman). Zastanawiają się Hiszpania, Japonia, Wietnam i Laos. W sojuszu na pewno pozostaną USA, Wielka Brytania, Polska, Kanada, Związek Południowej Afryki, Australia, Nowa Zelandia, RFN, Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina, Czechosłowacja, Korea, Baskonia, Bhutan, Nepal i Filipiny. Żadne państwo nie podjęło oczywiście jeszcze decyzji o wyjściu z sojuszu alianckiego, są to na razie pewne przymiarki do prowadzenia nowej polityki zagranicznej po zakończeniu III wojny światowej.

Ściśle tajne: 5 września Wielka Brytania zakupiła od USA technologię budowy bomby atomowej U235.

Kraj​

9 września w okolice Wrocławia przybywa z Francji via RFN 12. Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. broni Pricha, która nazywana obecnie Korpusem Wrocławskim, będzie czuwała nad bezpieczeństwem w rejonie Dolnego Śląska. 6 dni później nowo sformowana 13. Dywizja Piechoty a otrzymująca nazwę Korpusu Szczecińskiego zostaje oddana pod dowództwo marsz. Sikorskiego, który przybył triumfalnie do kraju wraz z żołnierzami 1. Korpusu Polskiego i D.P. „Rosario” już 4 września. Nowe dywizje będą rozlokowane w kraju na początku października. 11 września doszło na fali zbiorowego entuzjazmu wraz z przybyciem wspomnianego ugrupowania armii i przede wszystkim Sikorskiego do zmian w rządzie. Gen. Anders przekazał dowództwo nad WP w ręce marszałka Sikorskiego, a nowym szefem sztabu został gen. Stefan „Grot” Rowecki (dymisja gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego). Aktualnie formowana jest 1. Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej z przeznaczeniem do ochrony okręgu łódzkiego. Proces ten powinien być zakończony w drugiej połowie listopada.

Rozlokowanie jednostek WP, terytorium macierzyste RP wraz z koloniami w Afryce i na Oceanie Indyjskim. Całkowita powierzchnia RP i kolonii powinna wynosic ok. 2 400 000 km kw.


Stary i nowy rząd Rzeczpospolitej Polskiej.​

Warszawa, Rada Gabinetowa, 14 września;

W wielkim skrócie…

Raczkiewicz: (…)jestem przekonany, że misja min. Romera do Bostonu zostanie zakończona sukcesem, nie po to żołnierz polski przelewał kraj, byśmy mieli teraz nawet hipotetyczne zagrożenie ze strony północy, biorąc nawet pod uwagę fakt, że Republika Federalna Niemiec jest w sojuszu z nami.

Sikorski: Panie Prezydencie, w ostatnim czasie spotkałem się z wielką życzliwością ze strony mieszkańców Ziem Zachodnich, którzy są takiego samego zdania jak Pan. Przejeżdżając przez Niemcy, nie zauważyłem jednak znaczących oznak wrogości, miło witany byłem w Berlinie jako jeden z tych dowódców obok Alexandra i Gorta, który wyzwolił Europę z nazizmu i komunizmu. Nie mogę zaprzeczyć, że Niemcom należy się ograniczone zaufanie, ale nie możemy dać się zwariować. Negocjacje tak, awersja nie, takie jest moje zdanie. Nie zrażajmy do siebie sąsiadów.

Romer: Jestem gotowy uczynić wszystko co w swojej mocy, aby dać Polsce okręg królewiecki, który znacząco poszerzy naszą morską granicę, ułatwiając nam eksploatację naszych zamorskich kolonii. Minister Beck (min. ds. kolonii ustanowiony 2.X.1945) prosił mnie o zabranie głosu w sprawie włączenia jego raportu do obrad Rady Gabinetowej. Jako, że notorycznie przebywa w Nowej Warszawie (Luanda), nie jest w stanie przybyć na nasze spotkanie.

Raczkiewicz: Raport z chęcią odczytam, ale już teraz mogę zagwarantować środki w budżecie państwa na wybudowanie lotniska w Port Śmigły-Rydz (Mogadiszu), które ułatwi nam komunikację z tą kolonią. Skłaniam się również do propozycji wybudowania 10 transportowców z opcją przeznaczenia ich do transportu dóbr z Polskiej Afryki Zachodniej (Angola). Powracając do Królewca i kwestii jego nowej przynależności, obawiam się Francji, czy nie zechce nieco storpedować naszych planów. Pamiętają Państwo, sprawę Libanu i Syrii? Wtedy ją zostawiliśmy, co potem nam wyrzucała, że przyczyniliśmy się do wejścia w skład OPD krajów o nienajlepszej reputacji demokratycznej. W najbliższym czasie podejmiemy decyzję w sprawie ponownego ułożenia poprawnych stosunków dyplomatycznych z tym krajem (…)

W uzupełnieniu wypowiedzi prezydenta Raczkiewicza należy dodać, że jeszcze jedno miasto w polskich koloniach otrzymało zmienioną nazwę – Mocamedes na Port Beck. Pozostałe mają wciąż portugalskie bądź włoskie nazwy, ale ich zmiana jest tylko kwestią czasu. Dla przypomnienia prawa ludności tych kolonii opierają się na Karcie Praw i Obowiązków Mieszkańca Somali Polskiego i Wyspy Sokotry (6.II.1946) oraz na Statucie Obywatela Polskiej Afryki Zachodniej (7.II.1946). Wg ordynacji wyborczej przyznano 2 miejsca deputowanym z Somali Pol. i Sokotry oraz 3 miejsca deputowanym z Polskiej Afryki Zachodniej (Angoli) w Sejmie.

Raport badań technologicznych


19 sierpnia naukowcy z Fabryki Broni w Radomiu ukończyli projekt p.n. „Ulepszona stacjonarna artyleria przeciwlotnicza”, a 4 września Królestwo Holandii przekazało nam plany dot. doktryny zniszczenia jednostek bojowych (lotnictwo).


Aktualnie trwają prace nad projektami – „Podstawowe komputery elektroniczne”, co przyczyni się do skrócenia czasu nad danymi badaniami technologicznymi (Państwowe Zakłady Lotnicze). Państwowe Zakłady Inżynieryjne pracują nad opracowaniem projektu „zaawansowanego czołgu średniego”, a zespół marsz. Ludomiła Rayskiego prowadzi prace nad wdrożeniem doktryny rozpoznania walką w lotnictwie.


Stan posiadanych doktryn lądowych oraz typów posiadanych organizacji szpitali. Doktryna działania armii WP opiera się na planie wielkiej bitwy z zastosowaniem koncentracji sił szturmowych.


Stan posiadanych doktryn lotniczych z 1.IX.1946 r. Prowadzone są prace nad doktryną dotyczącą wzmocnienia siły uderzenia myśliwców.


Stan posiadania doktryn morskich z 1.IX.1946 r.


Technologie przemysłowe. Brak technologii dotyczących rozwoju broni rakietowej czy atomowej. Oprócz tego postępy w szyfrowaniu, radarach, rolnictwie oraz sprawach paliwowych.


Technologie rozwoju piechoty, logistyki, zaopatrzenia, kawalerii, piech. zmot. i zmech. z 1.IX.1946 r.


Technologie rozwoju lotnictwa myśliwskiego, szturmowego, bombowego i strategicznego z 1.IX.1946 r.


Technologie rozwoju floty morskiej z 1.IX.1946 r.


Technologie rozwoju wojsk pancernych, artylerii, baterii pplot, broni ppanc z 1.IX.1946 r.


Przegląd posiadanych technologii i innowacji z 15.IX.1946 r.​

Wywiad​

Polski wywiad musi być tworzony od nowa. III wojna światowa okazała się niełaskawa dla działalności polskich szpiegów na Wschodzie i większość z nich została zdemaskowana, a część zawiesiła działalność. Dlatego też, trzeba odrestaurować całą siatkę szpiegowską na tych terenach. Szef wywiadu, Feliks Konieczny przewiduje umieszczenie w najbliższym czasie od trzech do czterech agentów w ZSRR, od jednego do trzech w Chinach, od jednego do dwóch w Brazylii oraz Argentynie i po jednym w Libii i Afganistanie. Na przełomie września i października przewidziane jest spotkanie w tej sprawie z prezydentem Raczkiewiczem. Poza tym wciąż na polskim terytorium przebywają obce siły zbrojne w postaci Czechosłowackich Sił Lotniczych na lotnisku we Wrocławiu oraz 6. i 9. Grupy Lotniczej (Francja) na lotniskach w Brześciu n/Bugiem i w Lidzie.

Umowy handlowe​

Rzeczpospolita utrzymuje kontakty handlowe oparte na specjalnych umowach dwustronnych z 11 państwami świata. Przedmiotem wymiany jest najczęściej ruda żelaza i energia elektryczna. Polska importuje głównie żywność, ropę naftową oraz materiały rzadkie. Wg stanu z 15 września 1946 roku są to umowy z Węgrami, Austrią, Francją, Stanami Zjednoczonymi, Czechosłowacją, Włochami, Holandią, Turcją, Wietnamem, Szwecją i Ukrainą.

Umowy dyplomatyczne​

Pierwsza połowa miesiąca była bardzo wzmożona pod względem zawierania umów dyplomatycznych. Przedmiotem zawierania tychże porozumień było w istocie wymiana posiadanych projektów badań technologicznych lub ich sprzedaż za dobra surowcowe. 1 września Polska sprzedała Estonii 5 projektów (3 doktryny lotnicze, jedna dot. piechoty i dyw. panc.) w zamian za energię elektryczną i stal. 4 września sprzedano Ukrainie technologie dot. gospodarki paliwowej, budowy zaaw. niszczyciela, kryptografii, rolnictwa oraz wojsk pancernych w zamian za rudę żelaza i materiały rzadkie. Poza tym Ukraina zobowiązała się w ramach umów handlowych dostarczać RP określoną liczbę ton stali. Dwa dni później zawarto umowę z Australią na mocy której uzyskano od niej plany budowy powojennego lekkiego krążownika w zamian za przekazanie zasobów energii elektrycznej i stali. 8 września zawarto umowę z Bhutanem, gdzie przekazano temu państwu zagrożonemu przez nagłe pojawienie się Indii – doktrynę koncentracji sił szturmowych oraz plany dot. podstawowej dyw. górskiej. W zamian otrzymano mat. rzadkie, zasoby energii elektrycznej i stal. Dzień później podpisano w Sofii umowę z Bułgarami, gdzie przekazano im pięć projektów technologicznych dot. broni ppanc, doktryn lotniczych oraz planów budowy ciężkiego krążownika i krążownika liniowego. Otrzymano zasoby ropy naftowej i żywność. Tego samego dnia podpisano również umowę z Republiką Filipin, na mocy której uzyskano plany doktryny ofens. myśliwców, sprzedając zasoby energii elektr. i rud żelaza. 11 września sprzedano Cesarstwu Etiopii plany trzech doktryn lotniczych oraz projekt dot. formowania podstawowej dywizji górskiej za odpowiednią ilość mat. rzadkich. 13 września od Francji zostały zakupione plany dot. budowy powojennego ciężkiego krążownika w zamian za energię elektryczną i mat. rzadkie. Dzień później podpisano kolejną umowę dyplomatyczną, tym razem z Grecją na mocy której uzyskano od niej doktrynę nocnych bombardowań oraz plany dot. budowy ulepszonego lekkiego lotniskowca przekazując w zamian 2 doktryny lotnicze i plany podstawowej dyw. górskiej. 15 września podpisano z Kanadą umowę o przekazaniu nam planów formowania ulepszonej dywizji zmotoryzowanej za dostawy energii elektrycznej i materiałów rzadkich.

 

POLSKA AAR

16-30 września 1946

odcinek 215

The endurance of Mr Prime Minister
(Wytrzymałość premiera)​

Świat​

Druga połowa września 1946 roku przynosi pewne uspokojenie nastrojów międzynarodowych z racji wielu rozwiązanych sporów terytorialnych przez Organizację Paktu Demokratycznego, jednakże nierzadko decyzje jakie podejmuje ta organizacja wywołują pewien ogólny niesmak. Rozwiązano 5 najbardziej palących spraw, czyli kwestię przynależności Makau, Tangszanu, Azorów, Okinawy i Królewca (Königsberga). Niemały sprzeciw Japonii wywołała ostateczna decyzja RB OPD w sprawie Tangszanu, który postanowiono włączyć do brytyjskich posiadłości w płd. Mandżurii, sam ten teren czyniąc terytorium mandatowym, które w ciągu 10 lat ma odzyskać niepodległość. Co do tej drugiej decyzji Wielka Brytania postanowiła wstrzymać się od głosu, aby nie blokować wprowadzenia tego postanowienia, choć nie brakowało głosów i w Londynie, mówiących o zatrzymaniu płd. Mandżurii jako częściowej rekompensacie za utracony subkontynent indyjski. Ostatecznie jednak Brytyjczycy zgodzili się na uczynienie z płd. Mandżurii terytorium mandatowego. Wracając do Tangszanu to Japończycy znaleźli tylko sojusznika w RFN, który wyraził swój sprzeciw wobec oddania tego miasta pod brytyjską kontrolę. Delegat niemiecki uczynił tak po wcześniejszym głosowaniu w sprawie Königsberga, który nieoczekiwanie stał się miastem leżącym już teraz w Polsce przy wstrzymaniu się od głosu Francji, Holandii i Grecji, poparciu Polski, USA, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii oraz sprzeciwie Wietnamu i RFN. Animozje zaczęły zatem znowu odżywać. I Japonia odniosła całkiem niespodziewany sukces wygrywając głosowanie w sprawie przynależności Makau, mimo, że ewidentnie został zabrany bezprawnie i samowolnie. Oznaczało to wszakże złożenie oficjalnego protestu Republiki Portugalii, która zapowiedziała nawet czasowe zawieszenie swojego członkostwa w OPD, jeśli także w sprawie Azorów poniesie porażkę. Jednakże w tej kwestii wszyscy stali i niestali członkowie RB OPD byli zgodni. Archipelag Wysp Azorskich przypadnie Portugalii. Ostatni problem do rozwikłania to oczywiście Okinawa, ale i tu alianci doszli do porozumienia i Japonia odzyskała tą wyspę.

Rozwiązane sprawy nowej przynależności terytorialnej: Okinawa – Japonia, Makau – Japonia, Tangszan – do Teryt. Mandat. Mandżuria Bryt., Królewiec – Polska, Azory – Portugalia.


Terytorium Mandatowe Organizacji Paktu Demokratycznego – p.n. Mandżuria Brytyjska z ośrodkiem administracyjnym w Mukdenie.​

Sporo uwagi poświęcono również sprawom bieżącym, z których na pierwszy plan wysuwa się kwestia dotycząca przyznania szerszej autonomii ludności Maroka przez Stany Zjednoczone, autonomii bądź niepodległości dla Egiptu oraz autonomii dla ludności arabskiej i żydowskiej na terytorium Palestyny. Poruszano również protest Grecji wobec przedłużającej się okupacji Cypru przez wojska brytyjskie z żądaniem pozwolenia na tzw. enosis, czyli zjednoczenie Grecji i Cypru. RB OPD odrzuciła z miejsca te żądania, bardziej przychylając się do stopniowego przyznawania niepodległości Cyprowi bez możliwości zjednoczenia z Grecją wskutek wcześniejszego ostrego sprzeciwu delegata tureckiego na obradach Zgromadzenia Ogólnego, jakkolwiek podczas głosowania w RB swój sprzeciw wyraziła oprócz Grecji również Hiszpania i Holandia. Dla rozwikłania tych kolejnych spraw powołano dwie kolejne komisje czuwające nad pokojowym procesem wprowadzania zasad demokracji na tych terytoriach – Komisję ds. Statusu Maroka (Liberia, Urugwaj, Grecja) oraz Komisję Bliskowschodnią (RFN, Kostaryka, Indie). Ważna sprawa na koniec: zakazano Indiom wprowadzania swych wojsk w obręb portugalskich i francuskich faktorii handlowych na subkontynencie. De facto oznacza to odrzucenie indyjskich roszczeń terytorialnych do tych obszarów. 29 września plebiscyt w sprawie przynależności Gulbene kończy się zdecydowanym zwycięstwem ludności języka estońskiego (74%) i natychmiastową akceptacją wyników przez Zgromadzenie Ogólne OPD. Pod koniec miesiąca pewną rewelację prasową odnaleziono w portugalskim dzienniku „Lisboa Diario”, jakoby istniał jakaś szansa na przekazanie Portugalii – archipelagu wysp Zielonego Przylądka, Wyspy Świętego Tomasza, Wyspy Książęcej oraz Gwinei Port. w zamian za wyzbycie się wszelkich pretensji terytorialnych w stosunku do Makau.

Ściśle tajne: 17 września Wielka Brytania zakończyła prace nad budową bomby atomowej U 235.

Maroko i Bliski Wschód – kolejne nierozwiązane sprawy. ​

Wojny i zagrożenia pokoju – wrzesień 1946:​

-wojna sinkiańsko-chińska: wskutek wprowadzenia sankcji handlowych na dostawy broni, żywności i lekarstw konflikt ten stał się praktycznym patem, destabilizującym sytuację polityczną w całej Azji Środkowej.

-wojna tybetańsko-chińska: niemożność zakupu broni i zaopatrzenia za granicą zmuszają te kraje do jeszcze większego ograniczenia potrzeb konsumpcyjnych swoim obywatelom. Tybet coraz bardziej liczy na pomoc militarną ze strony Indii. Jak postąpi rząd w Delhi?

-incydent graniczny w puszczy amazońskiej między Peru a Ekwadorem, brak szerszych informacji na ten temat.

Kraj​

W drugiej połowie września zaakceptowano wszystkie nowe nazwy ważniejszych miast w polskich koloniach w Afryce i na Oceanie Indyjskim. W Polskiej Afryce Zachodniej (Angoli) Benguelę nazwano Nowym Gdańskiem, Novą Lisboę – Nowym Poznaniem, Villa Pereira d’Eca – Nowym Wrocławiem, a Villa Henrique de Carvalho – Nowym Krakowem. W Somali Polskim Kismayo otrzymało nazwę Nowego Lublina, Bardera – Nowego Lwowa, a Obbia – Nowego Torunia. Największy port Sokotry otrzymał zaś nazwę Nowego Szczecina.

Warszawa, 20 września;

Belweder.

Raczkiewicz: (…)najśmielsze oczekiwania. Niemniej gratuluję z całego serca, gdyż dzięki Panu, Rzeczpospolita Polska ma szanse na coraz lepszy rozwój i gospodarczy i polityczny.

Romer: Jestem szczęśliwy, że mogłem uczynić coś więcej dla Rzeczpospolitej niż ktokolwiek inny, chociaż nikt nie przebije ministra Becka, który i teraz daje nam wspaniałe okazje do świętowania, wspaniale zarządzając naszymi koloniami. Poddanie Królewca pod naszą kontrolę oznacza nie tyle powiększenie naszej linii brzegowej, ale stopniowe przekształcenie naszego kraju w wielką potęgę morską, do czego Pan Prezydent zdaje się przychyli.

Raczkiewicz: Rozmawiałem już z admirałem Świrskim i myślę, że w nowym roku znajdziemy środki na zbudowanie czegoś większego od niszczyciela. Osobiście marzę o dużych okrętach, ale to oczywiście tylko marzenia, nie zawsze się sprawdzają. Minister Chajn jest zdania, że polska flota powinna opierać się bardziej na krążownikach, zwrotnych, szybkich i nowoczesnych. Poczekam na analizę ekspertów.

Romer: Pojutrze wylatuje do Nowej Warszawy, aby spotkać się z Beckiem w sprawach przewidzianych umów ze Związkiem Południowej Afryki i Kongiem Belgijskim.

Raczkiewicz: Proszę pozdrowić naszego wielkiego orędownika sprawy polskiej i zapewnić go o naszym wsparciu dla jego działań (…)

Przy końcu września zawarto umowę handlową z Wielkim Księstwem Luksemburg, który zaoferował nam dostawy rudy żelaza. 17 września zerwała z nami umowę Republika Ukrainy, pogrążona nieco w kryzysie gospodarczym po chaosie politycznym w rządzie.

Komentarz prasowy red. Wilhelma Tiedta we „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z 21.IX.

„Żegnaj, nadziejo!“

(…)dlaczego tak się stało? Nie zdołano zatrzymać wspaniałej szansy na utrzymanie resztek Niemieckiego Wschodu. Kanclerz jednak tonuje nastroje, na Prusach wciąż mieszka spora ilość ludności języka niemieckiego, która musi otrzymać solidną autonomię od rządu polskiego. I na to liczymy. Na to, że nasz dawny mały Heimat nie zniknie między Polską a Litwą, a świadczyć będą o nim – Ci, którzy przeżyli obydwie straszliwe wojny. Już niedługo do Polski wybiera się sam kanclerz, by osobiście rozmawiać z Mikołajczykiem w kwestii ludności niemieckiej na obszarze dawnego Ostpreussen(…)

Okręg królewiecki został przekazany Polsce 18 września, a trzy dni później na jego terytorium pojawił się tymczasowo Korpus Warszawski gen. Kukiela, który będzie czuwał nad bezpieczeństwem i porządkiem na tych terenach, do czasu sformowania odpowiedniego ugrupowania mającego za główne zadanie opiekować się tym nowym regionem Polski. Królewiec od 18 września stał się bazą polskich okrętów podwodnych pod dow. wiceadm. Unruga.

Końcówka września była pełna od rozmaitych nowych umów dyplomatycznych. 18 września przekazano Bułgarii plany dotyczące budowy lotniskowca w zamian za określoną liczbę ton rzadkich minerałów. Cztery dni później podpisano umowę z Francją na mocy której sprzedano jej węgiel i stal za plany ulepszonego krążownika liniowego. 24 września otrzymano od Grecji projekt ulepszonego samolotu transportowego, a sprzedano energię elektryczną i rudy żelaza. Dzień później kupiono od Baskonii plany formowania podstawowej dywizji piechoty morskiej przekazując w zamian określoną liczbę ton węgla kamiennego, brunatnego oraz stal. Ukraina otrzymała od nas 4 doktryny lotnicze i jedną morską za dostawy materiałów rzadkich i rudy żelaza, a w drugiej umowie z 30. września przekazaliśmy jej cztery plany technologii morskiej otrzymując dostawy zaopatrzenia. Również przy końcu września pozyskano od Stanów Zjednoczonych plany zaawansowanego bombowca strategicznego i zaawansowanego niszczyciela czołgów płacąc dostawami węgla i rud żelaza.

Warszawa, 29 września;

Gabinet premiera.

Mikołajczyk: (…)nie rozumiem, Panie Ministrze, czego wam brakuje? Macie od nas zapewnione wszystko i Pan twierdzi, że nic się więcej nie dało zrobić? A może potrzebuje Pan urlopu?

Konieczny: Panie Premierze, nasi ludzie, przyznaje, powpadali jak myszy w pułapce, ale trzeba wziąść poprawkę na to, od czego zaczynamy. Ja mogę się podać do dymisji, ale czy mój następca okaże się lepszy, tego nie wiem. Mamy też i sukcesy, wykrycie szpiega z Finlandii, czy umieszczenie agenta w Libii. To wprawdzie mało, ale to na początek.

Mikołajczyk: Trzymam Pana za słowo, chociaż fiaska poczynione na granicy z Sowietami czy kompletny blamaż w krajach Ameryki Płd. czy Chinach dyskredytuje posunięcia naszego rządu. Dobrze, że przyznano nam Królewiec, bo niewątpliwie ulica znalazła by sobie kozła ofiarnego w postaci Pana i zapewne mnie.

Konieczny: Mogę obiecać Panu Premierowi, że od tej pory skupimy się bardziej na neutralizacji obcych agentur z naszego kraju. Wiemy, że po naszym kraju kręci się od 8 do 10 szpiegów innych państw, którzy korzystają z mniejszej lub większej pomocy naszych obywateli. Moim zadaniem będzie nie tyle wyłapanie tych agentów co rozprawienie się z tymi w naszym kraju, co do rozwoju tego procederu się przyczyniają (…)

Nieudana akcja przemycenia szpiega do ZSRR wywołała kryzys dyplomatyczny (25.IX.). Podobne fiaska odnotowano przy próbach umieszczenia agentów przy rządzie Czang Kaj-Szeka, Mao Tse-Tunga, w Brazylii, Argentynie i Afganistanie.


Jedynym sukcesem okazało się umieszczenie szpiega w faszystowskiej Libii (27.IX.), a także złapanie agenta wywiadu Finlandii w Polsce.​

 

POLSKA AAR

1-15 października 1946

odcinek 216

Tempora mutantur et nos mutamur in illis
(Czasy się zmieniają i my zmieniamy się z nimi)​

Świat​

Nastąpił wreszcie wewnętrzny rozłam wśród państw sojuszu alianckiego. Niektóre usatysfakcjonowane zdobytą chwałą lub zdobyczami terytorialnymi czy znaczącymi odszkodowaniami, postanowiły raz na zawsze opuścić sprzymierzonych i od tej pory wieść życie wybitnie neutralnego kraju. W dniach od 2 do 15 października wielki sojusz aliancki opuściło ogółem 14 państw, przy czym wciąż zastanawiają się nad zrobieniem takiego samego kroku – Belgia, Hiszpania, Laos, Wietnam, Japonia czy Portugalia. Secesji z sojuszu dokonała Holandia i Luksemburg (2.X.), Austria i Węgry (7.X.), Rumunia, Bułgaria, Jugosławia i Grecja (9.X.), Włochy (11.X.), Irak (12.X.), Etiopia i Liberia (14.X.), Oman z Jemenem (15.X.). Dokonała się swoista dekompozycja wielkiego układu militarnego. Po tym fakcie sojusz aliancki liczy sobie 21 państw. Stanowisko Laosu i Wietnamu jest chwiejne, gdyż oba te państwa za bardzo obawiają się Chin i Tajlandii, by mogły z czystym sumieniem wyjść z sojuszu. Również Hiszpania liczy ciągle na amerykańską pomoc gospodarczą, Portugalia z kolei postanowiła odzyskać swoje dawne wyspy na Oceanie Atlantyckim z pomocą OPD, Belgia ma problemy w Kongu i potrzebuje międzynarodowej interwencji, a Japonia po pozbyciu się Tangszanu naciska na Wielką Brytanię w sprawie powołania kontrrządu dla władzy Czang Kaj-Szeka w płd. Chinach w prowincji Guangxi.

Ściśle tajne: Wielka Brytania jest już blisko powiększenia reaktora atomowego do 5. poziomu, zaczęły się też prace nad produkcją jeszcze potężniejszej bomby jądrowej.

Na obradach OPD dominuje uczucie ulgi po załatwieniu sprawy Makau, Królewca, Tangszan, Okinawy czy Azorów. Zauważono, że wojska chińskie opuściły graniczny rejon blisko Tangszanu co może symbolizować odprężenie w stosunkach z aliantami. Mimo, tego delegat Japonii wykorzystując obecność swojej administracji w Makau, wystosował apel do Wielkiej Brytanii o utworzenie niepodległego rządu południowochińskiego w prowincji Guangxi, jako kolejną sankcję wobec rządu Czang Kaj-Szeka, który nadal nie zawiera pokoju z Sinkiangiem i Tybetem. Niewątpliwie ten fakt może spowodować nawet wojnę, dlatego głosowanie w sprawie nowego chińskiego rządu przełożono na drugą połowę października. Prawie pewnym jest to, że OPD po raz kolejny da ultimatum Chinom w sprawie zawarcia pokoju, przykładowo do końca roku i po upływie terminu utworzy niezależny rząd chiński na południu. Na sesji Zgromadzenia Ogólnego powołano dwie kolejne komisje, głównie wskutek wystąpienia delegatów Portugalii oraz Hiszpanii, którzy oskarżyli USA i Wielką Brytanię o nieliczenie się z nastrojami ludności w przejętych terytoriach i przez to doprowadzanie do destabilizacji (Wyspy Zielonego Przylądka, Sahara Zachodnia, Sidi Ifni, Wyspa Świętego Tomasza, Wyspa Książęca, Gwinea Amer. (Port.)). OPD ułagadza pretensje poprzez utworzenie Komisji ds. Statusu Sahary Zachodniej (Bhutan, Austria, Laos) i Komisji ds. Statusu Wysp Zielonego Przylądka, Wysp Zatoki Gwinejskiej i Gwinei Amer. (Liberia, Polska, Kanada). Portugalia z Hiszpanią domagają się wręcz zmiany przynależności terytorialnej, tak też obie komisje czeka jeszcze sporo pracy.

7 października dociera do delegatów OPD smutna informacja o zgonie premiera Królestwa Szwecji, Pehra Albina Hanssona (1932-1936, 1936-1946). Był on jednym z twórców układu z Kristianstad, formującego nowy porządek polityczny po II wojnie światowej. Do jego zasług należy również mediacja podczas trwania III wojny światowej, to on wysłał hr. Folke Bernadotte do Stalina, która to misja zakończyła się wielkim powodzeniem. Stanowisko premiera objął po nim Axel Pehrsson Bramstrop (na zdjęciu), który uprzednio dwa razy obejmował fotel Prezesa Rady Ministrów (1932, 1936). ​

Kraj​

Z powodów osobistych, minister spraw zagranicznych, Romer wybrał się w daleką podróż lotniczą do Angoli dopiero w drugim tygodniu października.

Nowa Warszawa (Luanda), 10 października;

Z rozmowy min. spr. zagr. Romera z min. ds. kolonii, Beckiem.

Romer: (…)też mając własne problemy, chociażby litewskie animozje, czechosłowackie pretensje czy nie do końca załatwiony kłopot z ukraińskimi nacjonalistami. Ale myślę, że tu w Polskiej Afryce Zachodniej, głównie chodzi o słabą infrastrukturę?

Beck: To fakt, Portugalczycy sporo dobra zabierali ze sobą, albo wręcz niszczyli wszystko co ważne, by nie dostało się to w ręce aliantów. Trochę zostało odbudowane, gdy byli tu Belgowie i Brytyjczycy, dlatego dzięki nim nie zaczynamy od zera.

Romer: Rząd obiecuje daleko idącą pomoc włącznie z tworzeniem nowych zakładów produkcyjnych popartych rozbudową infrastruktury. Premier Mikołajczyk jest szczególnie zainteresowany tym terytorium, uważa, że trzeba się przygotować na rewanż Sowietów, a zatem też i możliwość szybkiego przeniesienia wszelkich instytucji rządowych na teren Polskiej Afryki Zachodniej.

Beck: Jeśli tak uważa, to nie widzę przeszkód, abym mógł wysunąć swoje uwagi również w kwestii rozbudowy infrastruktury w Somali Polskim i na Sokotrze.

Romer: Proszę mówić, ja wszelkie uwagi przekażę Panu Premierowi.

Beck najpierw przedstawił swój raport dotyczący terytorium Polskiej Afryki Zachodniej i wszelkich bolączek z tym związanych. Na pierwszy plan wysunęła się sprawa poprawy infrastruktury, rozbudowy czy wręcz zbudowania lotnisk, portów, a nawet ośrodka broni rakietowej.


Następnie przeszedł do omawiania sytuacji w Somali i na wyspie Sokotra, zwracając uwagę na strategiczne znaczenie tej wyspy. ​

Romer: Po tym co usłyszałem, jestem przekonany, że gros środków z budżetu pójdzie właśnie na zniwelowanie różnic w poziomie życia między metropolią a koloniami. Chyba, że Premier postanowi bardziej zunifikować Kresy Wschodnie bądź dawne Prusy Wschodnie z Rzeczpospolitą.

Beck: Myślę, że ten raport który przedstawiłem, może być wiążący dla niejednego rządu RP, któremu nie obca jest przyszłość kraju (…)

5 października w Warszawie rozpoczęto nabór do tworzonego 1. Korpusu Polskiego, nad którym pieczę przejął generał Burhardt-Bukacki. Nazwy dywizji pozostawiono bez zmian, jako wyraz szacunku dla dokonań tych formacji wojskowych. Wszystkie podlegają również modernizacji wyposażenia do wz. 1945. 6 października przebywający pod Królewcem Korpus Warszawski gen. Kukiela zmienił nazwę na Korpus Królewiecki, natomiast siedzibą 1. Korpusu Polskiego będą okolice Warszawy. ​

Jeśli chodzi o umowy dwustronne, to w pierwszej połowie października zawarto je z Ukrainą. W pierwszej z 3 października, Ukraina zobowiązała się do przesyłania nam określonych ilości stali, natomiast w drugiej (12.X.) przekazaliśmy jej plany formowania powojennej dywizji piechoty w zamian za dostawy żywności. Potencjał przemysłowy wg stanu z 15.X.1946 - wynosi 78/54.

11 października Państwowe Zakłady Inżynieryjne zakończyły prace nad projektem zaawansowanego czołgu średniego (49TP) i rozpoczęły badania nad pakietem dot. zaawansowanego stanowiska artylerii przeciwlotniczej.


Zakończenie badań nad nowym pakietem dotyczącym obrony pplot. wzmocni możliwości obronne kraju. ​

Z danych wywiadowczych: min. Konieczny wziął sobie uwagi premiera do serca i mimo, że ponownie próbował umieścić agentów w „niepewnych” krajach, tym razem zrobił to z większym powodzeniem. 10 października umieszczono agenta w Afganistanie, a dwa dni później w ZSRR. Dzięki temu poznano nieco planów technologicznych wschodniego sąsiada. Wykryto też duńską siatkę szpiegowską, a 6 października udaremniono próbę przekroczenia granicy RP przez sowieckiego agenta. Do porażek można zaliczyć daremne wysiłki umieszczenia szpiegów w Argentynie, Brazylii i w Chinach.

Pomyślna operacja polskich służb wywiadowczych.


Agent „Mors” już działa w Kabulu…


Agent „Bizmut” ma znacznie trudniejsze zadanie…​

 

POLSKA AAR

16-31 października 1946

odcinek 217

Tertius gaudens
(Gdzie dwóch się kłóci, tam trzeci korzysta)​

Świat​

Wbrew temu czego ostatnio żądały Portugalia z Hiszpanią, państwa te nie ośmieliły się jeszcze opuścić sojuszu alianckiego, z racji oczekiwanego rozstrzygnięcia wielu spornych kwestii terytorialnych na swoją korzyść. Minie jeszcze wiele czasu nim sprawy te zostaną rozpatrzone, na razie uwagę wszystkich przykuwa nierozwiązywalna chciałoby się rzec sprawa chińska. Ta sama uwaga jak mówiona wyżej o państwach Płw. Iberyjskiego dotyczy również Japonii, która zresztą 10 października wraz z nową grupą państw (Jugosławia, Austria, Kanada, Włochy) objęła stanowisko niestałego członka RB OPD (kadencja od 10.X.1946 do 10.IV.1947) i w związku liczy na zrealizowanie jeszcze wielu jej pomysłów związanych z Chinami. Japonia po udanym przejęciu Makau przejmuje jakby dowodzenie grupą niestałych członków Rady Bezpieczeństwa i sonduje możliwość utworzenia kontrrządu dla władzy Czang Kaj-Szeka w Czungkingu. Stali członkowie RB również są za wprowadzeniem bardziej realniejszych sankcji dla rządu nacjonalistów chińskich, przeto wystosowano rezolucję wzywającą Chiny do zawarcia pokoju z Sinciangiem-Ujgur i Tybetem do 1 stycznia 1947 roku. Po upływie tej daty, OPD będzie miało prawo do utworzenia demokratycznego rządu Chin Południowych z ośrodkiem administracyjnym w Guangzhou lub innym mieście tego regionu. Delegat Japonii mógł triumfować, bo jeśli Czang Kaj-Szek nie zaakceptuje powstania nowego państwa w Chinach to skończy się na interwencji zbrojnej skierowanej przeciw nacjonalistom z oczywistym udziałem wojsk cesarskich.

Rada Bezpieczeństwa OPD II kadencji (10.X.1946-10.IV.1947).


Nowe sankcje OPD mogą znacząco osłabić pozycję Czang Kaj-Szeka w Chinach. Wszystko zależy od jego dobrej woli…​

Jednak nie tylko sprawą Chin i ich lidera żyją przedstawiciele państw skupionych w OPD. Spore poruszenie panuje podczas wizyty przewodniczącego (sekr. gen.) Grupy Porozumienia z Mato Grosso, Paragwajczyka Alfredo Stroessnera (20.X.), który przybywając na zaproszenie Anthony’ego Edena, wygłasza na forum Zgromadzenia Ogólnego OPD w Bostonie płomienne przemówienie o pokoju, ale też o jego zagrożeniach, wskazując chociażby na nierozwiązany problem o Falklandy/Malwiny między Argentyną a Wielką Brytanią, o sankcje ekonomiczne wobec członków GPMG – tj. Haiti, Dominikany, Gwatemali czy Nikaragui stosowane po cichu przez Meksyk i Kostarykę, a także możliwość wybuchu wojny między Ekwadorem a Peru o sporne terytorium Cordillera Central. Po tym przemówieniu Stroessner udaje się do Rio de Janeiro w Brazylii, gdzie urządza konferencję prasową dla dziennikarzy z największych dzienników prasowych Ameryki Łacińskiej (25.X.), informując ich o anachronicznej formie sprawowania władzy w OPD i oskarżając tą organizację o stwarzanie nowych konfliktów, a nie ich rozwiązywanie. W odpowiedzi prezydent Landon wygłasza podobnie brzmiące przemówienie (27.X.) podczas obrad połączonych Izb Kongresu, mówiąc o postępującym zagrożeniu komunistycznym ze strony Argentyny, Brazylii i Gwatemali dla państw regionu Karaibów i Ameryki Południowej. Krytycy prasowi są zgodni, że te swoiste zwycięstwo w mowach leży po stronie Stroessnera. Społeczeństwo świata nie chcę przeżywać następnej wojny.

Ściśle tajne: zakończenie rozbudowy reaktora atomowego do V. poziomu pod Birmingham w Wielkiej Brytanii.

Przemówienie Landona skierowane było również pod adresem Sowietów, jednak nie przyniosło to wymiernych skutków w postaci wymierzenia sankcji ekonomicznych temu krajowi. ​

Wojny i zagrożenia pokoju – październik 1946:​

-wojna sinkiańsko-chińska: jeśli Pakistan lub Indie przyłączą się do sojuszu sinkiańsko-tybetańskiego wojna zmieni swoje oblicze radykalnie. Póki co wciąż trwają negocjacje między dyplomatami zainteresowanych krajów.

-wojna tybetańsko-chińska: ostrzeżenie OPD wymierzone przeciw Czangowi, może podziałać na Chiny mobilizująco, jeśli chodzi o działania wojenne. Co będzie jeżeli do końca roku nacjonaliści zdołają wchłonąć Sinkiang i Tybet? A co z planowanym nowym rządem Chin na południu w ramach sankcji politycznych? Ostatnie miesiące 1946 roku będą w tej sprawie decydujące.

Kraj​

Wobec niepowodzeń w akcjach wywiadowczych w dniu 21 października doszło do małego przesilenia rządowego. Nie panującego nad sytuacją min. Koniecznego zastąpił młody i zdolny Mieczysław Sokołowski, który bardziej się będzie skupiał na wyplenieniu rozmaitych siatek szpiegowskich w kraju. Los Koniecznego przypieczętowało kolejne fiasko wywiadowcze w Argentynie, Brazylii, Chinach oraz Indiach i nie pomogło już za wiele umieszczenie agenta w Pakistanie. Premier Mikołajczyk stracił do niego cierpliwość. Nowy minister Sokołowski zapowiedział już swoją wizytę w Stanach Zjednoczonych by dowiedzieć się nieco więcej jak ma funkcjonować fachowy wywiad szpiegowski i co najważniejsze poznać prawidłowości świadczące o skuteczności przeprowadzanych akcji.

Rząd po kosmetycznej zmianie z 21.X.1946.


Jedyny sukces: umieszczenie agenta w Pakistanie (18.X.).​

Warszawa, 22 października;

Rada Ministrów.

Mikołajczyk: (…)jak przebiega aklimatyzacja Panie Ministrze?, no i najważniejsze, dokument pn. Raportu Becka zrobił na mnie duże wrażenie, jestem pewien, że Sejm zaakceptuje jeśli nie wszystko to na pewno gros z tego co tam było napisane.

Romer: Klimat tam jest rzeczywiście gorący, co daje się odczuć szczególnie na Okęciu, potworny kontrast, u nas późna jesień, zimne wiatry, tam zupełnie inna atmosfera, ciepło jak w lecie. Ale wracając do sprawy, to rad jestem, że Pan Premier jest dobrze nastawiony do uwag min. Becka. Ufam, że posłowie i senatorowie będą w stanie zaakceptować przewidywany plan rozbudowy czy też podniesienia stopy życiowej w polskich koloniach.

Mikołajczyk: Pierwszą dobrą informację już mam. Dzisiaj uruchomiliśmy rejsy handlowe na trasie Nowa Warszawa (Luanda)-Szczecin, z racji zakończonej budowy 10 transportowców. Aby konwoje przynosiły wymierne efekty, do tego grona dołączymy jeszcze 13 takich statków. A to dopiero początek, komunikacja z Somali i Sokotrą jest tak samo ważna. Głównie będziemy zwozić do kraju węgiel kamienny i rzadkie minerały a jest ich tam bez liku.

Romer: Szczerze dziękuję też w imieniu Becka za akceptację planu budowy lotniska w Nowej Warszawie.

Mikołajczyk: Z tym doprawdy nie było problemu, planujemy zbudować też lotnisko na Sokotrze.

Romer: A jak wygląda sprawa budowy ośrodka broni rakietowej?

Mikołajczyk: Widzę, że robi Pan za adwokata Pana Becka, ale w tej sprawie możliwe jest, że jeszcze długo nie będzie podjęta decyzja. Sam też wybieram się do Polskiej Afryki Zachodniej, ale to już nastąpi w przyszłym roku (…)

Początek konwojów dóbr kolonialnych.


24 października Republika Ukrainy zawarła z nami dwie umowy handlowe, na mocy których będzie nam dostarczało określone ilości rud żelaza oraz stali. Dwa dni później zespół badawczy Ludomiła Rayskiego zakończył prace nad projektem dotyczącym doktryny rozpoznania walką, przydającą się myśliwcom, myśliwcom przechwytującym oraz samolotom bezpośredniego wsparcia.


Rozpoczęto badania nad pakietem dotyczącym wybudowania powojennego lekkiego krążownika, z racji mającego uzyskać akceptację parlamentu programu rozbudowy floty wojennej RP. Dojdzie do tego na dniach. ​

W listopadzie ma odwiedzić Polskę sekretarz stanu USA, Gerald Nye. Miłym akcentem była także wizyta włoskiego min. spr. zagranicznych Piero Federico Martinettiego (23-24.X.), podczas której doszło do podpisania dokumentu, w którym Królestwo Włoch zagwarantowało granice Rzeczpospolitej Polsce. Włochy korzystając ze statusu niestałego członka RB OPD starają się rozwijać własną dyplomację do maksimum. Podobne gwarancje otrzymały już wcześniej Portugalia i Austria.

Gwarancje włoskie z 24. października. ​

 

POLSKA AAR

1-15 listopada 1946

odcinek 218

Naturalia non sunt turpia
(To co naturalne, nie przynosi wstydu)​

Świat​

Prasa miała znowu o czym pisać w listopadzie 1946 roku. Powodem zainteresowania stała się sprawa egipska, a raczej jej rozstrzygnięcie w brytyjskiej Izbie Gmin, która ostatecznie zadecydowała w sposób następujący: przyznanie z dniem 1. listopada niepodległości Królestwu Egiptu w ramach Commonwealthu. Ten fakt nie oznacza na szczęście pozbycia się Kanału Sueskiego, nad którym Brytyjczycy przejęli kontrolę, aby w pełni kontrolować żeglugę na akwenie Morza Śródziemnego i Czerwonego. Król Faruk uczynił stolicę kraju w Al-Kahira (Kair) i zrazu rozpoczął mediację wśród innych państw arabskich w postaci stworzenia wielkiej panarabskiej organizacji gospodarczo-politycznej. Ukuto już nawet próbną nazwę tego przedsięwzięcia – Pakt Arabski. Kraje, które wyraziły swoje zainteresowanie tym układem leżą głównie na Bliskim Wschodzie (Egipt, Jordania, Syria, Liban, Irak, Arabia Saudyjska, Jemen, Oman, Pakistan).

Wielka Brytania ma coraz większe kłopoty – wymuszona niepodległość Egiptu (1.XI.1946).


Rząd Królestwa Egiptu.


Terytorium Królestwa Egiptu. Kanał Sueski pod kontrolą Brytyjczyków.​

Na sesji Organizacji Paktu Demokratycznego dokańczane są różne sprawy związane z dawnym hiszpańsko-portugalskim dziedzictwem kolonialnym w Afryce. Ulega rozstrzygnięciu szereg spraw dotyczących Portugalii, z wybijającym się sukcesem w postaci przekazania Gwinei Amer. (Port.) pod jurysdykcję lizbońskiego rządu z zastrzeżeniem przeprowadzenia w ciągu 10 lat referendum niepodległościowego w Bissau i archipelagu wysp Bijagos. Uczyniono terytoriami mandatowymi również terytoria archipelagu wysp Zielonego Przylądka (pod kontrolą USA) i Sao Tome e Principe (Wyspa Świętego Tomasza i Książęca znajdującą się pod kontrolą Wielkiej Brytanii) z podobnymi uwagami i zagwarantowaniem baz wojskowych dla USA i Wielkiej Brytanii na tychże terenach przez okres 50 lat. Co do hiszpańskich pretensji terytorialnych, przekazano temu krajowi okręg Sidi Ifni jako terytorium mandatowe (w ciągu 2 lat plebiscyt ludności) oraz ustalono w końcu status Rio Muni czyli tzw. Gwinei Równikowej będącej pod jurysdykcją Francji. Tu również zastosowano cezurę czasową w postaci 10 lat. Po upływie tego czasu władze będą zobowiązane do przeprowadzenia referendum w sprawie niepodległości tego obszaru. Zgromadzenie Ogólne OPD większością głosów zdecydowało też o pozostawieniu dawnego Timoru Port. (Wsch.) w granicach Holenderskich Indii Wschodnich, czyli usankcjonowano zaistniały stan rzeczy po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu portugalskiej kolonii w tej części Azji. Kolejnymi sprawami czekającymi w kolejce do rozpatrzenia będzie coraz bardziej nagląca kwestia niepodległości Maroka oraz statusu Rio de Oro (Sahary Zachodniej). Egipt stał się 65. członkiem OPD 9 listopada, a ciągle trwają trudne negocjacje w sprawie przyjęcia w poczet organizacji – Królestwa Arabii Saudyjskiej.

Rozwiązane sprawy w listopadzie (Wyspy Zielonego Przyl., Gwinea Port., Wyspa Świętego Tomasza, Wyspa Książęca, Rio Muni, Sidi Ifni uznane za terytoria mandatowe OPD).​

Kraj​

Warszawa, 11 listopada, 28 rocznica Odzyskania Niepodległości przez Polskę;

Plac Zamkowy.

Z przemówień prezydenta Raczkiewicza oraz specjalnie przybyłego na tą uroczystość sekretarza stanu USA, Geralda Nye.

Raczkiewicz: (…) nasz naród jest wreszcie wolny i w pełni niepodległy. Zasługą jest to zarówno naszych wielkich sojuszników jak Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, ale również i przede wszystkim daniny krwi jaką złożyli polscy bohaterowie kampanii II i III wojny światowej na frontach kampanii wrześniowej, wojny w Etiopii, kampanii francuskiej, apenińskiej, działaniach na froncie zachodnim, kampanii iberyjskiej i walkom na Dalekim Wschodzie w Chinach i Korei, wojnie z Sowietami na froncie wschodnim i wielu innych potyczkach na morzu i w powietrzu. Gromkie brawa dla tych, którzy doczekali niepodległej Ojczyzny! Wieczna chwała poległym Polakom i ich sojusznikom za Wolność Naszą i Waszą! Nie zapomnimy nigdy o naszych bohaterach, bo i granice odrodzonej Rzeczpospolitej są wykładnią ceny żołnierskiej krwi. Spójrzcie na granice przedwojennej Polski i porównajcie je z obecnymi. Dziś naród polski zjednoczony we wspólnym froncie demokracji ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Republiką Francuską może być pewien, że nigdy więcej nie powtórzy się złowroga hitlerowska noc ani stalinowski bat! (…)

Nye: (…)Narodzie Polski! Zwracam się do Ciebie, aby podziękować Ci za trud uczestniczenia przy naszym boku o wyzwolenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Dziękuję Ci za wiele, za walki podczas wojny z Niemcami i Japonią, za hart ducha i nie poddawanie się podczas trudnych bojów z Sowietami, za Twe rady i Twych wielkich patriotów. Dzięki Twemu poświęceniu nasza walka trwała krócej. Mój przyjaciel, gen. Douglas MacArthur podczas kampanii w Korei w 1944 roku wyraził takie słowa: „gdybym miał możliwość kierowania dowolną armią żołnierzy, wybrałbym Polaków”. Te słowa są najlepszą nagrodą dla was, z ręką na sercu i ja mówię je teraz, gdyż swoją odwagą pokazaliście całemu światu jak Polska miłuje niepodległość i demokrację. Gdy stoję i mówię tu teraz, nie mogę zapomnieć o tym, który jako pierwszy dał wam nadzieję w XX wieku. Wasz wielki marszałek, Józef Piłsudski, powiedział kiedyś – „zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska, być zwyciężonym i nie ulec – to zwycięstwo”. Wy nigdy się nie poddaliście, a swym hartem ducha dawaliście otuchę tym krajom które potraciły wiele ze swej odwagi w 1940 roku. Jesteście najmężniejszym narodem świata i pozwólcie mi wyrazić swój podziw dla was mówiąc słowa – niech żyje Polska! (…)

Wizyta sekr. stanu USA, Geralda Nye w Warszawie (11-14.XI.).​

Warszawa, 13 listopada;

Belweder.

Nye: (…)na pewno znajdziemy rozwiązanie i tego problemu. Portugalia nie może wyciągać ręki po już nie swoje ziemie. Wasz status posiadania terytorium Angoli nie może być podważany w żadnym stopniu, odmiennie co do luźnych wysp, wy zdaje się macie jedną, ale została wam przekazana przez Wielką Brytanię, nieprawdaż?

Raczkiewicz: Nie chodzi o zagrożony status Sokotry, a bardziej o spodziewane portugalskie pretensje względem Polskiej Afryki Zachodniej. Panie Sekretarzu, mamy nierozwiązany problem Kabindy, enklawy znajdującej się poza właściwym terytorium naszej kolonii. Jeśli Portugalia poruszy ten problem na forum OPD my w znaczący sposób postawimy veto dawnemu sojusznikowi Hitlera.

Nye: Doskonale rozumiem waszą sytuację i w sytuacji, gdy jesteśmy obaj stałymi członkami RB nie widzę problemu by blokować te ewidentnie chore inicjatywy portugalskie, zmierzające do restytucji porządku kolonialnego wg ich myśli. OPD ustąpiła im tylko w kwestii Azorów oraz Gwinei, a przecież widzicie, że nawet Makau wolano pozostawić Japonii, niż ponownie zapraszać Portugalczyków do Azji. Tym bardziej, że oni oraz Francuzi mają coraz większe problemy z utrzymaniem posiadłości w Indiach.

Raczkiewicz: Rad jestem z osiągnięcia zbieżnego stanowiska w kwestii nienaruszalności polskich granic kolonialnych w Afryce.

Nye: Tutaj macie poparcie Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. My raczej myślimy o utrzymaniu bazy morskiej w Mozambiku, która wobec przewidywanych pretensji terytorialnych Portugalii za pewien okres czasu stanie na forum Zgromadzenia Ogólnego.

Raczkiewicz: Jakie jest pańskie zdanie odnośnie sytuacji na Bliskim Wschodzie?

Nye: Jeśli chodzi o kraje Bliskiego Wschodu i przewidywany panarabski sojusz, to trzeba przyznać, że krajom tym chodzi o wyraźne izolowanie wpływów Indii, Turcji, Iranu oraz Wielkiej Brytanii w tym regionie świata. Jeśli dojdzie między nimi do podpisania sojuszu militarnego, wówczas będą mogli decydować o kształtowaniu dowolnego modelu geopolityki na tych terenach. Jeżeli Egipt, uzbrojony w taki sojusz, zażąda w formie ultymatywnej przekazania Suezu, wówczas mamy gotowy kryzys międzynarodowy (…)

W pierwszej połowie listopada zawarto szereg umów dyplomatycznych z krajami znajdującymi się w sojuszu alianckim. Przedmiotem sprzedaży były plany dot. doktryny rozpoznania walką dla myśliwców, którą to zaoferowano Czechosłowacji (3.XI.), Estonii (4.XI.), Baskonii (7.XI.), Laosowi (8.XI.), Litwie (9.XI.), Portugalii (10.XI.) i Łotwie (13.XI.). Kraje te płaciły dostawami węgla kamiennego, ropy naftowej, rzadkimi minerałami bądź przelewami pieniężnymi. 6 listopada podpisano umowę z Republiką Filipin, na mocy której uzyskano plany doktryny myśliwców obronnych, przekazując odpowiednie ilości rzadkich minerałów i rud żelaza. Ukraina natomiast zobowiązała się po raz wtóry na dostawy węgla kamiennego do naszego kraju po preferencyjnych cenach (4.XI.).

Umowa polsko-estońska podpisana w Warszawie – 4.XI.1946.


Dziennik modernizacji: nowe wyposażenia i mundury otrzymała Dywizja Piechoty im. Bohaterów Westerplatte (7.XI.), która później wzięła udział w defiladzie z okazji Rocznicy Niepodległości. ​

Sejm przyjął program rozbudowy polskiej floty opracowany przez min. Leona Chajna, w którym można było m.in. doczytać „powiększenia stanu okrętów Polskiej Marynarki Wojennej o lotniskowiec, pancernik, krążownik ciężki, 3 krążowniki lekkie, 6 niszczycieli, 14 okrętów podwodnych i 9 transportowców oraz budowę bazy morskiej na Sokotrze i w Szczecinie oraz rozbudowie posiadanych”. Czy to zbyt ambitne zadanie, okaże się niebawem, ale bez żadnego pośpiechu, data zakończenia programu przewidywana jest na rok 1954 bądź 1956. Chyba, że postęp techniczny przyśpieszy realizację tego ambitnego przedsięwzięcia.

Z życia wywiadu: nowy min. wywiadu, Sokołowski skupił swoje wysiłki na rozpracowaniu obcych agentur w naszym kraju, z lekka skupiając się na wysyłaniu szpiegów za granicę. Jedynym sukcesem jest umieszczenie agenta o pseudonimie „Mak” w Brazylii.

Agent „Mak” rozpoczął już pracę w Sao Paulo, jednym z największych miast Brazylii…​

 

POLSKA AAR

16-30 listopada 1946

odcinek 219

Cuneus cuneum trudit
(Klin klinem)​

Świat​

Kolejny kraj afrykański uzyskuje niepodległość. Marokańczykom nie wystarczyło uroczyste zapewnienie amerykańskiej dyplomacji o przestrzeganiu czy respektowaniu ich praw do tworzenia własnych instytucji samorządowych. W demonstracjach z Fezu czy Rabatu i przede wszystkim w strajku generalnym z Marrakeszu (10.XI.) dali wyraz swym emocjom i Organizacja Paktu Demokratycznego postanowiła powrócić do sprawy niepodległości tego kraju i zwrócić się z prośbą do Stanów Zjednoczonych o zgodę na możliwość wyzwolenia jeszcze jednego narodu Afryki Płn. walczącego tak jak Egipt o pełną niezależność. Z tego też powodu zajęto się też sprawą Rio de Oro (Sahary Zachodniej), którą ostatecznie nie przyznano niepodległemu Maroku jak sobie tego życzył sułtan Mohammad V, a uczyniono je terytorium mandatowym przynależnym do Stanów Zjednoczonych, które po upływie 30 lat mają prawo do zadecydowania o przynależności tego obszaru albo do Maroka, albo zorganizowanie referendum niepodległościowego, które ostatecznie zadecyduje o przyszłości tego obszaru.

Niepodległe Maroko ze stolicą w Ad-Dar al-Bajda (Casablanca) – 16.XI.1946. Terytorium tego kraju dalekie jest od doskonałości wg opinii samych Marokańczyków. Sułtan Mohammad V domaga się od Hiszpanii rejonu miasta Sidi Ifni, a od Francji oazy Bouarfa. Hiszpania z kolei żąda od OPD wypowiedzenia się w sprawie bezprawnego anektowania przez Maroko enklaw: Ceuty i Melilli oraz wysp Penon de Velez i Alhucemas. Grozi zerwaniem stosunków dyplomatycznych z Maroko, jeżeli te państwo nie zaprzestanie wysuwać coraz to nowych pretensji terytorialnych. Jak miał się wyrazić hiszpański min. spr. zagr. „do zestawu żądań brakuje im tylko Islas Canarias! (Wysp Kanaryjskich)”.


Rio de Oro – 30-letnie terytorium mandatowe Stanów Zjednoczonych.​

OPD zajęła się też sprawa nierozstrzygniętego statusu Kabindy, dawnej portugalskiej enklawy terytorium Angoli, do którego prawa nabyła Polska, a samo miasto znajdowało się pod nieokreślonym do tej pory zwierzchnictwem francuskim. Zgromadzenie Ogólne zaakceptowało scedowanie praw nabytych przez stronę polską na stronę francuską, tak, że w tej chwili Kabinda należy do kolonii Kongo Francuskie. Równie drażliwą kwestią szczególnie dla delegata Portugalii stała się sprawa statusu Mozambiku, który po II wojnie światowej w 3/4 przypadał Wielkiej Brytanii, natomiast port w Lourenco Marques podlegał pod kontrolę Związku Płd. Afryki, a okręg Inhambane należał do Stanów Zjednoczonych. OPD postanowiła rozstrzygnąć sprawę mozambicką w następujący sposób: Stany Zjednoczone zachowują prawo do korzystania z bazy morskiej w Inhambane, ale terytorium wokół tego miasta przekazują pod kontrolę Wielkiej Brytanii. Okręg Lourenco Marques traktowany jest jako terytorium mandatowe ZPA z możliwością wypowiedzenia się ludności tego obszaru co do przyszłych losów tych ziem dopiero za 10 lat. Taka sama uwaga dotyczy terenów podlegających brytyjskiemu zwierzchnictwu. Tym samym fiaskiem zakończyły się starania Portugalii dotyczące odzyskania Kabindy, czy choćby części Mozambiku.

Uregulowanie kwestii statusu Mozambiku.


Polska ostatecznie przekazała Francji – Kabindę wraz z przyległościami (19.XI.).​

Odnośnie innych spraw OPD to przez aklamację przyjęto Sułtanat Maroka jako 66. członka tej organizacji, a sporym echem odbiła się sprawa skarg Indii na jak to określono „knowania Pakistanu i innych krajów arabskich dotyczące ułożenia antyindyjskiego sojuszu militarnego”. Zgromadzenie Ogólne zażądało wyjaśnień delegata Pakistanu w tej sprawie. Na razie zawieszono też dalsze rokowania z Arabią Saudyjską w sprawie akcesji tego kraju do OPD. Pojawiły się też pierwsze skargi Egiptu na brytyjską kontrolę Kanału Sueskiego.

Wojny i zagrożenia pokoju – listopad 1946​

-wojna sinkiańsko-chińska – Czang Kaj-Szek w ostrych słowach potępił kraje arabskie za gotowość do utworzenia antyindyjskiego sojuszu i oficjalnie zaprosił Indie do układu militarnego z Chinami. Perspektywa włączenia Indii w wojnę domową w Chinach z całą pewnością zachwieje względną równowagą tego regionu.

-wojna tybetańsko-chińska – dalajlama Tybetu liczy z kolei na pomoc Indii w walce z Chinami, dlatego też wybór należący do Nehru jest aż tak decydujący dla przyszłości tego państwa.

Aktualny stan frontu w wojnie Sinciangu-Ujgur i Tybetu z Chinami Czang Kaj-Szeka i ich sojusznikami. ​

Kraj​

Szczecin, 20 listopada;

Z wizyty premiera Mikołajczyka u prezydenta Szczecina, Alfreda Jeżnakowskiego.

Jeżnakowski: (…)Panie Premierze, jestem rad, że znalazł Pan czas na odwiedziny w naszym pięknym mieście.

Mikołajczyk: Ja również się cieszę, że mogłem znaleźć czas na odwiedzenie jednego z najstarszych polskich miast, i mam nadzieję, na to, że jeszcze niejedno odwiedzę, mamy ich teraz tak dużo, a są jeszcze kolonie.

Jeżnakowski: W liście który pisałem do Pana zwróciłem uwagi na grasujące jeszcze na terenie Pomorza Zachodniego bandy niemieckich nacjonalistów, którzy najwyraźniej są bardzo trudni do wykrycia i zlikwidowania.

Mikołajczyk: Rząd RFN jest wyraźnie zbulwersowany waszą sprawą tak samo jak powtarzającymi się ekscesami w dawnych Prusach Wschodnich. Ci partyzanci swoje źródło zaopatrywania muszą mieć gdzie indziej, być może nawet Sowieci maczają w tym palce poprzez swoją siatkę agentów w naszym kraju. Minister Sokołowski i jego sztab pracują nad ich rozpracowaniem.

Jeżnakowski: Ze swej strony pragnę podkreślić nawet gotowość do pertraktacji z głównymi przywódcami tych partyzantów, gdyby tylko był do nich jakiś kontakt.

Mikołajczyk: Myślę, że nie warto się z nimi układać, bo oni nie respektują żadnych porozumień, chyba, że w pełni zaakceptują uchwały konferencji kristiansztadzkiej o przyznaniu Polsce terenów Ziem Zachodnich.

Jeżnakowski: Liczę w tej sprawie na pomoc Pana Premiera i skierowaniu do okręgu szczecińskiego dodatkowych oddziałów prewencji.

Mikołajczyk: Jestem zgodny co do takiej prośby (…)

Pojawienie się niepodległego Maroka związanego sojuszem z aliantami to doskonała okazja na zacieśnienie kontaktów handlowych z tym państwem. W dwóch umowach dyplomatycznych przekazano temu krajowi 10 pakietów dotyczących rozmaitych planów technologicznych w zamian za dostawy materiałów rzadkich. W umowie z 18 listopada przekazano plany formowania podstawowej dywizji górskiej, podstawowej dywizji kawalerii, zaawansowanej dywizji piechoty, budowy myśliwca wielozadaniowego i ulepszonego pojazdu pancernego. Dziesięć dni później podpisano umowę o przekazaniu planów dotyczących dwóch doktryn lotniczych, budowy okrętu podwodnego dalekiego zasięgu oraz podstawowej stacji artylerii pplot. i wczesnej artylerii samobieżnej.

Jedna z umów podpisanych z Sułtanatem Maroka.


Republika Federalna Niemiec przekazała nam 28 listopada plany dot. wdrożenia nowej polityki rolnej. ​

22 listopada zakończono formowanie pierwszej polskiej dywizji zmotoryzowanej, która otrzymała imię Tadeusza Kościuszki, bohatera Insurekcji 1794 roku. Kierownictwo tej nowej dywizji nazywanej Korpusem Łódzkim z racji rozlokowania objął generał Michał Karaszewicz-Tokarzewski, były szef sztabu WP. Aktualnie rozpoczęto formowanie 14. Dywizji Piechoty oraz budowę lekkiego krążownika ORP „Dragon”. Marynarka Wojenna zastanawia się nad wydzieleniem specjalnego zespołu okrętów podwodnych patrolujących akwen Morza Czerwonego, ale to dopiero po wybudowaniu jeszcze kilku nowych jednostek.

Pierwsza Dywizja Zmotoryzowana w pełnej krasie.


Aktualna produkcja.​

Z życia wywiadu: minister Sokołowski robi co może, ale powoli jego praca zaczyna przypominać nieudolną politykę poprzednika Koniecznego. Nieudane akcje w Argentynie, Chinach czy Egipcie rekompensuje sobie rozbudową wewnętrznej siatki wywiadowczej w nadziei na wyplenienie wszelkich obcych agentur z naszego kraju. Premier do końca roku czeka na konkretne działania Sokołowskiego.

 

POLSKA AAR

1-15 grudnia 1946

odcinek 220

Ex oriente lux…
(Światło ze Wschodu…)​

Świat​

Coraz większe napięcie międzynarodowe na Bliskim Wschodzie. Odczuwa się je również na obradach OPD gdzie z trudem utrzymuje się stabilizację stosunków dyplomatycznych między Wielką Brytanią a Egiptem czy między Indiami a Pakistanem. Wzajemne oskarżenia tych ostatnich dwóch państw grożą wyraźnym osłabieniem rangi poszczególnych sesji Zgromadzenia Ogólnego. Hiszpania wysunęła sprawę statusu Tangeru (Tandży), nalegając na umiędzynarodowienie tak jak to miało miejsce w okresie od 1912 do 1940, na co oczywiście żywiołowo zareagowało Maroko, protestując wobec ingerencji Hiszpanii w swoje wewnętrzne sprawy. 5 grudnia kraje arabskie (Egipt, Irak, Jordania, Liban, Syria, Arabia Saudyjska, Jemen, Oman, Pakistan) podpisują w Bagdadzie Umowę Wszech Arabską, dokument który tworzy wspólnotę gospodarczą krajów Bliskiego Wschodu. Postronni obserwatorzy zdają sobie sprawę z tego, że stanowić to może wstęp do podpisania sojuszu militarnego między tymi państwami, a wymierzonego zarówno w interesy Indii, Turcji, Iranu jak i Wielkiej Brytanii w tym regionie. Zaniepokojona Turcja próbuje się porozumieć z Iranem, Indiami i Afganistanem, co z kolei nie podoba się OPD, która ten ostatni kraj uznaje za wciąż nie w pełni demokratyczny. Rozmowy, które toczą się w Stambule dotyczą również współpracy gospodarczej, ale tak samo jak w przypadku Umowy Wszech Arabskiej może chodzić o coś więcej. Premier Turcji, Celal Bayar rozmawia też z Marokiem a nawet próbuje kontaktować się z rządem Libii, by móc szachować Egipt od strony zachodniej. Te pozakulisowe działania Turcji, szczególnie w kontaktach z Afganistanem i rasistowską Libią wywołują wielkie wrażenie na świecie. OPD wyraźnie zastrzegła, że zawiesi bądź wykluczy dany kraj z organizacji w przypadku sprowokowania konfliktu.

Bliski Wschód staje się coraz niebezpieczniejszym regionem świata…​

W przemówieniu z 7 grudnia na obradach Zgromadzenia Ogólnego OPD delegat Indii, dr Ramachandra Kasai Derchatirayan ostrzegł Chiny przed dokonaniem aneksji Tybetu i wystosował apel o przyjęcie w poczet członków OPD tego właśnie państwa oraz Sinciangu-Ujgur zagrożonych utratą niepodległości. Rada Bezpieczeństwa odrzuciła vetem Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych tą propozycję. Ze stałych członków RB od głosu wstrzymała się Francja i Polska. Indie zapowiedziały, że udzielą schronienia rządowi Sinciangu i dalajlamie Tybetu jeśli dojdzie do anektowania terytoriów tych państw przez chińskich nacjonalistów. Uchwałą OPD postanowiono powołać Komisję ds. Stosunków Egipsko-Brytyjskich w skład której wchodzą przedstawiciele Salwadoru, Danii i Szwecji. Do ich zadań będzie należała mediacja w najtrudniejszej sprawie, a dotyczącej sprawnego funkcjonowania Kanału Sueskiego. Indie w wystąpieniu z 11 grudnia poprosiły OPD o przyznanie jej statusu stałego członka RB z racji bycia najludniejszą demokracją świata i największym demokratycznym krajem Azji, ale ta uwaga przeszła bez większego echa. OPD ma znacznie większe problemy związane z lewicowym zamachem stanu gen. Romulo Betancourta w Wenezueli (1.XII.), który obalił rządy prezydenta Angarity. Zgromadzenie Ogólne OPD nie uznało większością głosów zmian zachodzących w tym kraju (za głosowały tylko Meksyk, Kolumbia, Peru, Urugwaj i Honduras). RB zapowiedziała, że w przypadku nie respektowania praw opozycji Wenezuelę czeka zawieszenie w prawach członka OPD. Sporo poszlak związanych z przeprowadzeniem zamachu stanu łączyć się może z osobą brazylijskiego szefa wywiadu, Raulinho Volty Redondo, ale brakuje jednoznacznych dowodów na jego udział w przygotowywanym zamachu stanu w Wenezueli. Z kolei wybory prezydenckie w Meksyku (12.XII.) kończą się zwycięstwem urzędującego prezydenta Camacho, a zatem reelekcją. Obserwatorzy OPD nie wnieśli żadnych znaczących skarg dotyczących uchybień w trakcie przebiegu głosowania w tym kraju, ale zdziwiła ich dość wysoka frekwencja wyborcza.

Lewicowy zamach stanu w Caracas, stolicy Wenezueli oddala ten kraj od wprowadzenia trwałych instytucji demokratycznych. Prześladowania opozycji mogą spowodować czasowe zawieszenie tego kraju w prawach członka OPD.


Reelekcja Manuela Avili Camacho w Meksyku – 12.XII.1946.​

Kraj​

W grudniu kontynuowano zapoczątkowane w listopadzie kontakty dyplomatyczne z Sułtanatem Maroka. 15 grudnia podpisano umowę handlową na mocy której przekazano temu państwu pięć projektów technologii (podstawowa artyleria rakietowa, podstawowe decymetrowe radarowe stacje ostrzegania, podstawowy czołg średni, podstawowy samolot transportowy, wczesny niszczyciel czołgów) w zamian za odpowiednie ilości rud żelaza i węgla kamiennego. Z zagrożonym ekspansją indyjską Bhutanem podpisano dzień wcześniej porozumienie które objęło przekazanie technologii dot. doświadczalnej linii montażowej w zamian za rzadkie minerały. Podpisano również umowę dyplomatyczną ze Stanami Zjednoczonymi, uzyskując od nich plany skonstruowania ulepszonego komputera elektronicznego przekazując im dostawy węgla kamiennego.

7 grudnia zakończono budowę lotniska w Port Śmigły-Rydz (Mogadiszu), na otwarciu nowego portu lotniczego obecny był min. ds. kolonii Józef Beck. Lotnisko otrzymało imię Bohaterów Assab, żołnierzy polskich poległych na przełomie 1939/1940 w walkach o zdobycie i utrzymanie tego miasta w Erytrei podczas kampanii etiopskiej. Pięc dni później oddano do użytku nowych 10 transportowców z przeznaczeniem do konwoju Nowa Warszawa (Luanda)-Szczecin. Do pełnej wydajności transportu dóbr z Polskiej Afryki Zachodniej brakuje jeszcze 3 transportowców, są one aktualnie budowane. Min. Beck przygotowuje też konwoje z Somali Pol. i Sokotry.

Założenie lotniska w Somali Polskim ułatwi komunikację z tą kolonią.


Do uruchomienia konwoju z Nowej Warszawy (Luandy) potrzeba jeszcze 3 transportowców.​

Z życia wywiadu: minister Sokołowski wziął sobie do serca uwagi Mikołajczyka i rozpoczął rozprawę z wewnętrznymi sieciami agentów w naszym kraju. 10 grudnia aresztowano szpiegów wywiadu norweskiego i fińskiego i wg kontrwywiadu w Polsce działa jeszcze siedmiu agentów obcych służb wywiadowczych. Próby umieszczenia własnych szpiegów w Argentynie, Chinach, Egipcie, Indiach czy Wenezueli kończą się fiaskiem.

Akcja polskiego kontrwywiadu.


Dziennik modernizacji: 15 grudnia do wzoru ’45 zmodernizowano Dywizję Piechoty im. Strzelców Karpackich należącą do 1. Korpusu Polskiego stacjonującego w Warszawie.​

W Sejmie podjęto decyzje o wprowadzeniu 5-letniego planu rozwoju Kresów Północno-Wschodnich autorstwa wicemin. Kwiatkowskiego opartego przede wszystkim na poprawieniu sieci dróg kołowych i połączeń kolejowych (okręg kowelski i stanisławowski). Prace powinny zakończyć się na jesieni następnego roku. 15 grudnia Państwowe Zakłady Lotnicze zakończyły prace nad projektem „podstawowych komputerów elektronicznych”, co pozwoli nad przyśpieszeniem tempa badań technologicznych. Obecnie trwają prace nad opracowaniem projektu podstawowego samolotu bezpośredniego wsparcia.

Pakiet dot. samolotów szturmowych w opracowaniu.


Dzięki wybudowaniu pierwszego polskiego komputera elektronicznego „WME/46” będzie możliwe szybsze zakończenie prac nad poszczególnymi projektami badawczymi. ​

Lwów, 12 grudnia;

Z wizyty premiera Republiki Ukraińskiej, Stiepana Lenkawskiego.

Mikołajczyk: (…)wprowadzając pięcioletni plan rozbudowy infrastruktury na naszych wschodnich ziemiach bylibyśmy wdzięczni za pomoc w uśmierzeniu działalności OUN szczególnie w okolicach styku naszych granic.

Lenkawski: OUN to Ukraińcy, którzy nie mają poparcia w żadnej z liczących się partii w naszym parlamencie. Są oni dość nieokrzesani, co nie znaczy, że nie było z naszej strony prób nawiązania rozmowy z tym ugrupowaniem. Kierownictwo tego ruchu, którym dowodzi płk Wołodymyr Baczkowy znajduje się w okolicach Kijowa, niemniej nasz rząd może co tylko interweniować na terytorium Ukrainy, nie jesteśmy w stanie zapobiegać akcjom OUN na Wołyniu.

Mikołajczyk: Rozumiem, jednak pewną innowacją byłyby połączone patrole polsko-ukraińskie w naszych strefach nadgranicznych, być może zapobiegłoby dalszemu przedostawaniu się członków OUN przez polską granicę.

Lenkawski: Pomysł wymaga akceptacji naszego parlamentu, niemniej to interesująca propozycja.

Mikołajczyk: Czy u was na Ukrainie prowadzone są prace zmierzające do rozbudowy infrastruktury?

Lenkawski: Mając tak długą granicę z Sowietami musimy zająć się formowaniem nowych dywizji piechoty, rozbudowę sieci dróg odłożyliśmy na razie ad acta.

Mikołajczyk: Całe szczęście że nad Donem w dalszym ciągu stacjonują brytyjskie korpusy ekspedycyjne.

Lenkawski: Jesteśmy wdzięczni Brytyjczykom za wszelką pomoc w ochronie naszego pogranicza, bo tak jak wy macie problem z OUN tak my z komunistycznymi bandami.

Mikołajczyk: Zatem możecie lepiej zrozumieć nasz problem niż jakikolwiek inny naród.

Lenkawski: Tak. Powtarzam: OUN to margines i nie odzwierciedla w żadnym stopniu poglądów mieszkańców nowopowstałego państwa ukraińskiego wobec waszego kraju (…)

Rozmowom na szczycie towarzyszyły również kontakty handlowe, czego efektem było podpisanie specjalnej umowy wspomagającej RP w zamian za przekazywane wcześniej Ukrainie projekty badawcze za symboliczną cenę.​

 

POLSKA AAR

16-31 grudnia 1946

odcinek 221

If we can’t as we would, we must do as we can
(Jeśli nie możemy czynić tak, jakbyśmy chcieli, musimy czynić tak, jak możemy)​

Świat​

Koniec grudnia i nowe kłopoty Organizacji Paktu Demokratycznego. Wszyscy spodziewali się, że po układzie gospodarczym państw arabskich nastąpi sojusz militarny. I rzeczywiście 19 grudnia w Bagdadzie zawarto układ nazwany później Paktem Islamskim w skład którego weszło 9 państw (Irak, Syria, Liban, Jordania, Egipt, Arabia Saudyjska, Jemen, Oman i Pakistan). Państwa te zadecydowały, że udzielą wsparcia Arabii Saudyjskiej w jej staraniach o przyjęcie w skład OPD. Głosowanie nad tą kwestią odbędzie się na początku stycznia 1947 roku. Nie koniec to rewelacji, gdyż siłą rzeczy sojusz, który powstał wymierzony jest przede wszystkim w Turcję, Iran i Indie, a państwa te starały się również ze sobą porozumieć, jednakże dyplomacja Nehru okazała się nieco silniejsza od starań premiera Turcji, Bayara, co spowodowało izolację tego drugiego kraju na arenie międzynarodowej. 29 grudnia założono Ligę Azji Centralnej – sojusz militarny między Cesarstwem Iranu, Republiką Indii, oraz co wszystkich zaszokowało z udziałem Królestwa Afganistanu. RB OPD z wielką rezerwą odniosła się do powstania obu groźnych sojuszów militarnych zastrzegając, by wszelkie spory terytorialne były rozstrzygane wyłącznie drogą dyplomatyczną, w przeciwnym razie istnieje zagrożenie poważnymi sankcjami.

Pakt Islamski (Islamic Pact), siedziba w Bagdadzie.
Punkty zapalne: Kanał Sueski, Palestyna, Kuwejt, Hadramaut, Aden, Kurdystan Turecki, Sokotra, pogranicze afgańsko-pakistańskie (głównie góry Hindukusz), Sudan Anglo-Egipski.


Liga Azji Centralnej (League of Central Asia), siedziba w Delhi.
Punkty zapalne: Kurdystan Irański, Jammu i Kaszmir, Pakistan Wschodni (Bengal), Bhutan i Nepal, Cejlon, posiadłości portugalskie i francuskie w Indiach, Kaukaz.​

Już 21 grudnia Sułtanat Jemenu wystosował dzięki poparciu pozostałych krajów Paktu Islamskiego protest wobec przetrzymywaniu portu Aden i terytorium Hadramautu przez Wielką Brytanię. Dostało się też Polsce, za „okupację” wyspy Sokotry, która jakoby od wieków należała do Jemenu. Zgromadzenie Ogólne dużą większością głosów odrzuciło te wszelkie żądania, sugerując przedstawianie swoich dalszych pretensji Komisji Bliskowschodniej (RFN, Kostaryka, Indie), która powstała wiele miesięcy temu. Delegat Iraku zapytał jak to możliwe, że przedstawiciel Indii jest w Komisji skoro wiadomo, że stosunki między jednym z sygnatariuszy Paktu Islamskiego, Pakistanem a Indiami wciąż się pogarszają, i czy nie będzie to miało wpływu na przebieg prac Komisji. Wszystko oczywiście działo się przed powołaniem Ligi Azji Centralnej więc ta uwaga przeszła bez większego echa. Powtórzona 30 grudnia czyli dzień po podpisaniu tego sojuszu nabiera niebezpiecznego charakteru, który może grozić paraliżem prac Komisji, a tym samym coraz większego antagonizowania członków obydwu sojuszów militarnych. RB OPD zapytała Indie dlaczego w jej sojuszu znalazł się niedemokratyczny Afganistan, wobec którego przygotowywane są sankcje. Delegat Indii oznajmił, że granice tego kraju są wielokrotnie przekraczane przez pakistańskich żołnierzy w związku z tym władze tego kraju zgłosiły się o pomoc do rządu w Delhi. Jeszcze przed wiadomością o nowym sojuszu w Azji sesja OPD była areną pytań do delegata Wielkiej Brytanii w związku z ziemiami palestyńskimi. Kraje Paktu Islamskiego zażądały wręcz podania daty niepodległości Palestyny, poświęcając jej sprawie parę dni. Brytyjczycy zażądali interwencji Komisji Bliskowschodniej, która może przecież w imieniu OPD zacząć sprawować mandat nad tym terytorium, wystarczy tylko przegłosować wniosek. Sprawa Palestyny znajdzie zatem swój finał już niebawem. Egipt ostrzegł również Wielką Brytanię przed próbą wywołania niepokoju na Bliskim Wschodzie w związku z możliwą na tym terenie restytucją państwa niearabskiego.

Jemen wysuwa roszczenia do Adenu i Hadramaut. Nie podoba mu się też Sokotra pod polską kontrolą.​

Wojny i zagrożenia pokoju – grudzień 1946 ​

-wojna sinkiańsko-chińska – pojawienie się u granic Sinkiangu dwóch antagonistycznie nastawionych bloków militarnych właściwie przesądza sprawę o nieingerencji państw skupionych w tych sojuszach w kwestię wewnątrzchińską.

-wojna tybetańsko-chińska – Indie stając się członkiem Ligi Azji Centralnej zapowiedziały jednak daleką idącą pomoc gospodarczą Tybetowi i rządowi w Urumczi, zatem Czang Kaj-Szek nie może jeszcze liczyć na pełne zwycięstwo.

-wielkim zagrożeniem dla bezpieczeństwa Bliskiego Wschodu i Azji Centralnej jest utworzenie dwóch wielkich sojuszów militarnych, izolowana Turcja jest tu najbardziej zagrożona, niewiadome stanowisko ZSRR może okazać się za to decydujące.

Kraj​

Warszawa, nadzwyczajne spotkanie premiera Mikołajczyka z min. bezpieczeństwa Marianem Rudzińskim, szefem wywiadu Mirosławem Sokołowskim i dowódcą sił lądowych marsz. Sikorskim.

30 grudnia, po godzinie 23.

Mikołajczyk: (…)Ostatnie meldunki wywiadowcze nie są w stanie zaprzeczyć zwiększonej koncentracji sił sowieckich nad naszymi wschodnimi granicami, jak Panowie sądzą chodzi o zwykłą demonstrację siły, czy może o sprowokowanie jakiegoś większego incydentu dyplomatycznego?

Marsz. Sikorski: Sądzę, że dają znać o sobie chore urojenia Stalina, który przez to chce okazać swoją nienawiść do nas. Ale my powinniśmy traktować te kroki jako wyłącznie demonstrację sił, wszak mamy układ o rozejmie do 30 stycznia 1948 roku.

Sokołowski: Nie obronimy państw nadbałtyckich jeśli tu są skupione wszystkie sowieckie siły, kraje te powtórnie stracą niepodległość bez naszej pomocy i pomocy aliantów. Dlaczego Wielka Brytania skupia swe wysiłki tylko na Ukrainie? Przecież utrata Litwy, Łotwy i Estonii to olbrzymi błąd. Moim zdaniem powinniśmy część sił skierować właśnie w tamte rejony.

Marsz. Sikorski: Panie Ministrze, nie podzielam Pańskiego punktu widzenia, Stalin chce po raz kolejny wykorzystać sytuację chaosu politycznego do jakiego doprowadziły informacje z Bliskiego Wschodu. To chęć odwrócenia uwagi od problemów wewnętrznych.

Rudziński: Wiemy, że na naszym terenie działa co najmniej 3-4 sowieckich agentów, prowadzone są częste obławy, ale chyba więcej na ten temat będzie miał do powiedzenia Pan Sokołowski.

Sokołowski: Istotnie, wykryto kolejnego szpiega pochodzącego ze Skandynawii, a konkretnie z Finlandii. Wciąż jednak czekamy na złapanie Sowietów od których dowiemy się znacznie więcej niż tylko z danych wywiadowczych. Nasz agent w Moskwie musi bardzo uważać a i my nie chcemy by się narażał.

Mikołajczyk: Panowie, sytuacja na Bliskim Wschodzie przy pierwszym lepszym incydencie wywoła lawinę zdarzeń, myślę że ZSRR nie zachowa się obojętnie, co wtedy?

Marsz. Sikorski: Myślę, że Stalin z całą pewnością będzie chciał zagarnąć Iran i Afganistan, pytanie tylko, co na to RB OPD?

Mikołajczyk: Eden wczoraj przez radio tonował nastroje co nie znaczy, że OPD nie liczy się z wybuchem konfliktu na Bliskim Wschodzie, choć udział ZSRR wyklucza.

Marsz. Sikorski: Ja bym nie wykluczał udziału Sowietów, mają wciąż licząca się armię no i pałają żądzą rewanżu, a obojętnie gdzie się mogą wyżyć. Perspektywa sowietyzacji terenów Azji Centralnej to krok od zainteresowania się Pakistanem i Indiami, a także wpłynięciem na politykę Iraku (...)

Z życia wywiadu: 28 grudnia wykryto kolejnego szpiega z Republiki Finlandii. W kraju przebywa aktualnie ok. 5-6 agentów obcych służb wywiadowczych.


Koncentracja sił sowieckich może okazać się bluffem, jeśli Stalin planuje ekspansję na Bliskim Wschodzie bądź w Azji Centralnej. ​

W drugiej połowie grudnia zawarto jeszcze dwie umowy dyplomatyczne z Sułtanatem Maroka, które jak zapowiedział Mohammad V wobec napiętej sytuacji na Bliskim Wschodzie pozostaje ściśle związane z sojuszem alianckim i na razie nie będzie korzystało z dobrodziejstw statusu neutralności. 21 grudnia przekazano temu państwu doktrynę systemu eskorty, plany technologiczne dotyczące budowy podstawowego komputera elektronicznego, bombowca strategicznego, bombowca okrętowego oraz formowania wczesnej dywizji piechoty morskiej. W zamian uzyskano zasoby ropy naftowej. W drugiej umowie z 28 grudnia postanowiono przekazać plany budowy lotniskowców oraz ideę formowania wczesnej dywizji powietrznodesantowej za otrzymanie odpowiednich ilości rzadkich minerałów. Poza tym podpisano umowę z Estonią (18.XII.) na mocy której przekazano jej plany dot. budowy podstawowego komputera elektronicznego, które wymieniono na dostawy węgla. Trwają też starania o uzyskanie od Wielkiej Brytanii technologii umożliwiającej podniesienie wydajności przemysłowej (projekt zaawansowanych nauk ścisłych). 23 grudnia Ukraina przedłużyła z nami umowę gospodarczą, oferując zakup rud żelaza i węgla po niskich cenach.

Stan sił lądowych Wojska Polskiego na 31 grudnia 1946 roku:

Łączna liczba dywizji: 18
-piechoty: 17
-zmotoryzowanych: 1

Z tego w tym roku sformowano 11 nowych dywizji wz. 1945 oraz dywizję zmotoryzowaną wz. 1940. Zmodernizowano 2 dywizje do wz. 1945 (pozostały jeszcze dwie). Łączny stan dywizji piechoty wzoru 1945 to 15 jednostek.

Aktualnie formowana jest kolejna dyw. piechoty.

Stan jednostek morskich Polskiej Marynarki Wojennej na 31 grudnia 1946 roku:

Łączna ilość okrętów: 11
-niszczyciele: 4 (w tym jeden nowoczesny)
-okręty podwodne: 6
-transportowiec: 1 (20 transportowców oddanych na użytek Polskiej Floty Handlowej w związku z uruchomieniem konwojów z Polskiej Afryki Zachodniej do Szczecina).

W budowie nowoczesny krążownik lekki ORP „Dragon” oraz 10 transportowców przeznaczonych do misji konwojowych.

Stan jednostek lotniczych Polskiego Lotnictwa Wojskowego na 31 grudnia 1946 roku:

Łączna ilość dywizjonów: 5
-bombowce: 4 (wszystkie nowoczesne)
-myśliwce: 1

W nieokreślonej perspektywie rozbudowa sił myśliwskich i znacznie bardziej prawdopodobna budowa bombowców szturmowych.

Położenie sił lądowych WP na terytorium Rzeczpospolitej wg stanu z 31. XII.1946.​

 

POLSKA AAR

1-15 stycznia 1947

odcinek 222

Humana ferre
(Znosić cierpliwie przypadłości ludzkie)​

Świat​

Na początku stycznia odbywa się zapowiadane jeszcze u schyłku 1946 roku głosowanie w sprawie przyjęcia Królestwa Arabii Saudyjskiej w skład Organizacji Paktu Demokratycznego. Zgromadzenie Ogólne przy sprzeciwie Iranu i Indii, a więc dwóch państw Ligi Azji Centralnej, ostatecznie przyjęło w skład organizacji to państwo. Arabia Saudyjska została zatem 68. członkiem OPD (10.I.). Sekretarz generalny OPD, Anthony Eden wyszedł z założenia, że lepiej mieć pod kontrolę posunięcia Arabii Saudyjskiej, aby móc reagować ze zdwojoną mocą niż tylko poprzez pośredników-sasiądów tego państwa, w przypadku kryzysu dyplomatycznego. Dlatego też zaapelował o zgodę dotychczasowych państw członkowskich, mimo, że ustrój Arabii Saudyjskiej daleki jest od doskonałości. Po ugłaskaniu żądań państw Paktu Islamskiego przyszła pora na rozwiązanie statusu Palestyny, która podobnie jak Rio de Oro czy Mandżuria Brytyjska stała się terytorium mandatowym OPD pod kontrolą wojsk brytyjskich. Jednakże czas takiego statusu terenu jest ściśle ograniczony i przewidziany tylko do końca maja 1947 roku. Kraje arabskie zapowiedziały, że nie zaakceptują utworzenia państwa izraelskiego i apelują o niepodległą Republikę Palestyńską, w której będą zapewnione prawa dla ludności niearabskiej.

Palestyna – nowe terytorium mandatowe OPD (1.I.-31.V.1947).​

Jednak nie sprawa Palestyny wywołała największe poruszenie podczas sesji styczniowej. Nawet kwestia zawieszenia Republiki Wenezuelskiej (9.I.) wskutek prześladowań działaczy opozycyjnych przez reżim gen. Betancourta nie odniosła takiego sukcesu prasowego jak powstanie rządu Demokratycznej Republiki Chińskiej ze stolicą w Guangzhou (1.I.) wobec przekazania jej większości terytoriów Chin nominalnie administrowanych przez Wielką Brytanię. Dzienniki prasowe oszalały: „Co Pan robi, Mr Eden?”, „Nowa wojna chińska?”, „Nie budźcie Chin” – to tylko niektóre tytuły z gazet tamtych dni. Jakkolwiek wszystkim się podoba, że Chiny mają w końcu rząd uznawany przez większość narodów świata, to chyba wszyscy obawiają się reakcji Czang Kaj-Szeka. Wszak stąd jest już krok do przekazania rządowi Chin Dem. – terytorium mandatowego Mandżurii Brytyjskiej, co nacjonaliści mogą sobie jednoznacznie poczytać jako próbę sprowokowania. Nic jednak nie dzieje się bez przyczyny, skoro sankcje handlowe okazały się niewystarczające, a Chiny nie zakończyły wojny domowej to OPD musi sięgnąć do sankcji stricto politycznych i Czang Kaj-Szek musi sobie z tego zdawać sprawę. Demokratyczne Chiny zostały automatyczni przyjęte w skład OPD jako 67. członek organizacji i weszły w skład sojuszu alianckiego jako zabezpieczenie przed agresją nacjonalistów.

Terytorium Demokratycznej Republiki Chin.


Rząd i ustrój DRCh.


Prowincje chińskie będące pod nominalną kontrolą brytyjską i symboliczną ochroną militarną.


Sprawa granicy między Irakiem a Iranem również była przedmiotem sporu na sesji OPD. Komisja Bliskowschodnia ustaliła strefę zdemilitaryzowaną na rzece Szatt el-Arab i odrzuciła pretensje Iraku do Abadanu (15.I.).​

Kraj​

Warszawa, 13 stycznia;

Gabinet premiera.

Mikołajczyk: (…)OPD tworząc demokratyczny rząd w Chinach, chce sprawić, aby militarystę Czang Kaj-Szeka opuścili wszyscy ci, którzy wierzą w zaprowadzenie demokracji w tym kraju. Niewykluczone więc, że dojdzie w tym kraju jeszcze do wielu rewolt.

Romer: Jeśli Czang Kaj-Szek wypowie wojnę nowemu państwu chińskiemu to będzie to idealna okazja na to, by stworzyć demokrację w tym kraju, zanim minie rozejm z Sowietami.

Mikołajczyk: Też tak uważam. To świetne posunięcie OPD, które da do myślenia nacjonalistom, ale też stworzy dla nich prawdziwe kłopoty jeśli zdecydują się na siłowe rozwiązanie tego problemu.

Romer: Są przecieki od naszych rezydentów na Bliskim Wschodzie, że w przeciągu roku może dojść w którymś z państw arabskich do przewrotu wojskowego, który z kolei może doprowadzić do lokalnej wojny.

Mikołajczyk: Prognozowane konflikty, jak ten w Chinach czy na Bliskim Wschodzie, mogą prowadzić do pewnej psychozy, w której jedno wydarzenie wywoła lawinę pozostałych i cała Azja stanie w ogniu

Romer: Dlatego mamy w gronie OPD Arabię Saudyjską, a być może już niedługo i Afganistan, aby zapobiec wojnie w tamtym regionie (…)

Od 1 stycznia 1947 roku wszedł w życie nowy podział administracyjny, który ostatecznie dzieli kraj na 15 województw (zachodniopomorskie – Szczecin, pomorskie – Gdańsk, wielkopolskie – Poznań, lubuskie – Zielona Góra, dolnośląskie – Wrocław, górnośląskie – Katowice, małopolskie – Kraków, podkarpackie – Rzeszów, mazowieckie – Warszawa, warmińsko-mazurskie – Olsztyn, pruskie – Królewiec, podlaskie – Białystok, poleskie – Brześć n/Bugiem, wołyńskie – Lwów, białoruskie – Lida) oraz 2 terytoria wydzielone: Polska Afryka Zachodnia, Somali Polskie i Sokotra.

Struktura narodowościowa w województwach przedstawia się następująco: zachodniopomorskie – 75% Polacy, 13% Niemcy, 10% Żydzi, pomorskie – 89% Polacy, 8% Niemcy, wielkopolskie – 98% Polacy, lubuskie – 75% Polacy, 14% Niemcy, 7% Żydzi, dolnośląskie – 80% Polacy, 13% Niemcy, 5% Żydzi, górnośląskie – 90% Polacy, 4% Niemcy, 3% Żydzi, małopolskie – 96% Polacy, podkarpackie – 97% Polacy, 2% Ukraińcy, mazowieckie – 98% Polacy, warmińsko-mazurskie – 70% Polacy, 20% Niemcy, 7% Żydzi, pruskie – 40% Niemcy, 30% Rosjanie, 10% Litwini, 10% Polacy, 6% Żydzi, podlaskie – 79% Polacy, 10% Białorusini, 7% Litwini, poleskie – 57% Polacy, 30% Białorusini, 8% Ukraińcy, wołyńskie – 60% Polacy, 35% Ukraińcy, 4% Żydzi, białoruskie – 64% Polacy, 20% Białorusini, 11% Litwini, 3% Żydzi. Mniejszości nie ujęte w powyższym wykazie to Łotysze, Czesi, Słowacy, Cyganie, Tatarzy, Mołdawianie, Rumuni, Węgrzy.

W polskich koloniach proporcje te wyglądają następująco: Polska Afryka Zachodnia – 80% Murzyni Bantu, 15% Portugalczycy, 3% Polacy, Somali Polskie – 65% Arabowie, 10% Włosi, 10% Niemcy, 7% Etiopczycy, 3% Polacy, Sokotra – 89% Arabowie, 8% Hindusi.

Akcja kontrwywiadu polskiego przynosi coraz większe efekty. W pierwszych dwóch tygodniach stycznia wykryto kolejno trzy rozbudowane siatki szpiegowskie. Wyłapanie agenta sowieckiego wywiadu poprawiło notowania min. Sokołowskiego w oczach Mikołajczyka.

Trzej kolejni agenci zostali złapani i uwięzieni.​

Rząd polski zadecydował o udzieleniu szerokiej pomocy dyplomatycznej nowo powstałej Demokratycznej Republice Chin. Między 2 a 10 stycznia podpisano dwie umowy, dzięki którym przekazano m.in. 5 doktryn lotniczych, plany technologiczne podstawowego komputera elektronicznego, plany formowania podstawowej dywizji górskiej i zaawansowanej dywizji piechoty, projekty budowy powojennej artylerii pplot., pakiet dot. ulepszonego systemu szpitali. W zamian otrzymano dostawy rudy żelaza i materiałów rzadkich. Sfinalizowano również umowę z Wielką Brytanią, od której otrzymano plany techn. dot. zaawansowanych nauk ścisłych (5.I.) przekazując ze swej strony surowce energetyczne i rzadkie minerały. Nie wolno też zapomnieć o kolejnych dwóch umowach handlowych podpisanych z Ukrainą (6, 13.I.), na mocy których Rzeczpospolita otrzyma rudy żelaza oraz węgiel kamienny po niewygórowanych cenach.

Jedna z umów z rządem chińskim. ​

13 stycznia Państwowe Zakłady Inżynieryjne zakończyły prace nad projektem zaawansowanej stacji artylerii plot., która umożliwi podniesienie możliwości obronnych kraju. Rozpoczęto pierwsze opracowywanie pakietu dot. poprawienia osiągów myśliwca wielozadaniowego (zespół PWS).

Artyleria plot. jest w ten sposób bardziej przygotowany do obrony.


Rozwój lotnictwa myśliwskiego to clou do poprawy warunków prowadzenia nowego konfliktu. ​