Prathet Thai - Ayutthaya AAR

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1444

Sukces w Kioto​

Ayutthaya, 4 września;

Król Boromaradża w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem w pałacu królewskim. Rozmowa dotyczy przygotowania syna króla do trudnej sztuki rządzenia krajem.

Mal Wan: (…)przejawia zainteresowanie sztuką militarną, no i żałuje, że Ayutthaya nie prowadzi wojen podczas których z pewnością chciałby się wykazać.

Boromaradża II: Mój syn wojował będzie z pewnością, jeśli dojdzie do naruszenia stref wpływów państw leżących w tamtym regionie. Z drugiej strony należy się cieszyć, że nie izoluje się od spraw militarnych.

Mal Wan: Lubi też zajmować się pisarstwem, choć nie będzie przeznaczony do kronikarstwa.

Boromaradża II: O nie. Musi być lepszy ode mnie, i on z pewnością zobaczy chwałę nowej Ayutthayi, która stanie mocarstwem z którym nawet Chiny będą musiały się liczyć.

Mal Wan: Władca, który odzyska wszelkie tereny, które odpadły od nas niedawno.

Boromaradża II: Sam mam do siebie za złe, że uczyniłem tak niewiele i nie odzyskałem choć piędzi ziemi jak mój ojciec, Intaradża. Ale stawiałem na rozwój gospodarczy i poprawę funkcjonowania państwa, aby być lepiej przygotowanym do odebrania naszych ziem.

Mal Wan: Nikt o to nie ma pretensji, Panie. Bez rozwoju gospodarczego Ayutthaya byłaby biedna i zacofana. Ty uczyniłeś ją perspektywiczną.

Boromaradża II: Nie bałem się zmian, bo wiedziałem, że są one konieczne, aby w przyszłości dzięki nim czerpać wiele owoców z racji pomyślnej kolonizacji i rozwoju handlu.

Mal Wan: Wracając do tematu, Twój syn, Panie będzie zdolnym władcą, a ja przekażę mu to wszystko czego uczył mnie mój szlachetny poprzednik. Dlatego wiem, że będzie umiał podjąć rozważne decyzje, kiedy sam już będzie panował.

Boromaradża II: Jestem przekonany, że tak właśnie będzie, a i mieszkańcy będą czuć dumę, że żyją w granicach Ayutthayi (…)

W lutym wysłano kolejną grupę kupców na Flores z zadaniem rozszerzenia wpływów handlowych tj. powiększenia punktu handlowego na tej wyspie. W marcu do Ayutthayi dotarła wiadomość, że misja kupców się powiodła. Coraz bliżej do pierwszej próby właściwej kolonizacji tego terenu.

Punkt handlowy 4. poziomu na wyspie Flores.​

Kanclerz Ayutthayi, Mal Wan próbował spełnić jedno z ostatnich marzeń króla o dowiedzeniu się czegoś więcej o krajach leżących na Półwyspie Indyjskim, szczególnie w jego środkowej i południowej części. W tym celu w drugiej połowie kwietnia wysłał posłańca na dwór księcia Orissy, Kapileśwary Gadżapati z zapytaniem o wyrażenie zgody na przemarsz wojsk Ayutthayi. Orissa jednak odpowiedziała odmownie, a informacja ta dotarła na dwór Boromaradży z początkiem czerwca.

Nieudana misja dyplomatyczna do Orissy – 4 czerwca.​

W marcu ruszyła „ofensywa” handlowa Ayutthayi. Do Kioto i do Malakki (po śmierci sułtana Sri Maharadży Muhammada Szaha) wysłano po dwóch kupców. W Kioto mieliśmy już trzech kupców, więc kolejnych dwóch oznaczało coraz wyższe dochody i prestiż państwa, natomiast w Malakce handel się dopiero rozwijał. Dwóch kupców skierowanych do Kioto z wielką łatwością osiągnęło swój cel, co obecnie przynosi państwu dochód w wysokości 6,7 tys. jenów. Na pewno nie jest to suma oszałamiająca, niemniej dla Ayutthayi prowadzącej żywiołową akcję kolonizacyjną, każda kwota jest ważna. Gorzej nieco poszło w Malakce, tam zanotowano sukces połowiczny. Z powodu kontrakcji władz malakkańskich jeden z naszych kupców musiał opuścić te centrum handlowe. Drugiemu natomiast udało się pozostać i prowadzić interesy. Zysk w tym miejscu aktualnie wynosi 4,4 tys. złotych rupii indochińskich. W lipcu próbowano założyć nasze kontakty handlowe w Szanghaju, jednak akcja zakończyła się niepowodzeniem.

Wielki sukces w Kioto – mamy tam aż pięciu kupców!


Rozpoczęcie prowadzenia interesów handlowych w Malakce.

Ayutthaya na koniec roku 1444:

1 kupiec, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1444 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-w roku 1444 zmarł niechętny Ayutthayi sułtan Malakki, Sri Maharadża Muhammad Szah, a zastąpił go bardziej neutralny, ale może też i sprytniejszy Abu Szahid Ibrahim Szah.


-rok 1444 był również rokiem śmierci króla Kambodży, Sedaiyi. Na tronie po nim zasiadł Dharmaradżadhiradża, który znacznie lepiej odnajduje się w sprawach gospodarczych niż jego poprzednik.


-ajuttańscy kartografowie uważają, że na północ od punktów handlowych na wyspie Flores i Sumbawa powstało nowe centrum handlowe, które należy do dwóch nieznanych jeszcze przez nas wyspiarskich organizmów państwowych. Handel ów ma się koncentrować na nieoznaczonej jeszcze na naszych mapach wyspie Seram.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1445

Porażka bez konsekwencji​

Ayutthaya, 13 sierpnia;

Król Boromaradża w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem i synem Ramesuenem.

Ramesuen: (…)Ojcze, pozwól mi wyruszyć na pierwszą wyprawę kolonizacyjną na te odległe wyspy.

Boromaradża II: Nie mogę, kraj nie może zostać bez władcy, bo różne rzeczy mogą się zdarzyć.

Ramesuen: Wiem, że jestem szykowany na następcę po Tobie, ale przecież możesz mnie wysłać z misją kolonizacyjną do Zatoki Kuczing na Borneo. Tam jest bliżej.

Boromaradża II: Nie możesz opuszczać pałacu, wkrótce przyjedzie do Ciebie kambodżańska księżniczka i Twoim pierwszym zadaniem będzie rozszerzenie rodu, nie wątpliwe eskapady. Witam, kanclerzu.

Mal Wan: I ja was witam, najdostojnieszy i miłościwy Panie.

Boromaradża II: Co sprowadza w moje królewskie progi?

Mal Wan: Czampa śle ponownie do nas dziwne listy, w których wyraża zdziwienie, że nie przedłużyliśmy z nimi królewskiego mariażu. Do tego jeszcze przyblokowali nam kupca w Pegu.

Boromaradża II: Oburzające postępowanie, ale to tylko świadczy o tym, jak nasza pozycja wzrosła po rozpoczęciu kolonizacji. Mówię oczywiście o handlu. Wyślij im list, że będą mieć mariaż, ale w przyszłym roku, teraz nie jesteśmy w stanie tego uczynić. Uspokój ich jakoś, może jakimś niewielkim podarkiem, mają sojusz z nami, więc nie wiem, czemu są tacy złośliwi.

Mal Wan: Może ten ich nowy władca ma inną wizję od poprzednika?

Boromaradża II: Bez naszego wsparcia, Dai Viet rozgniótłby ich jak pchłę. Niech czekają cierpliwie (…)

W kwietniu postanowiono wysłać delegację do Phnom Penh, na dwór króla Kambodży, Dharmaradżadhiradży z propozycją odnowienia królewskiego mariażu między oboma krajami. Po obustronnej zgodzie postanowiono, że książę-następca tronu ajuttańskiego Ramesuen poślubi kambodżańską księżniczkę Naramathipasao. Delegacja króla Boromaradży II pozostała dłużej w stolicy Kambodży i tam zastała ją wieść o wygaśnięciu królewskiego mariażu z Czampą. Odnowienie tego z kolei mariażu będzie zadaniem na nowy rok.

16 stycznia wygasł królewski mariaż z Królestwem Kambodży.


Nowy królewski mariaż z Kambodżą – kwiecień.


5 maja wygasł królewski mariaż z Królestwem Czampy.​

Maj to również miesiąc kolejnego przywileju dla ajuttańskich kupców, rozszerzających punkty handlowe na Flores i Sumbawie. 10 kupców wysłanych na Flores nie dotarło tam jednak nigdy. Co mogło się stać? Być może piraci z dwóch nieznanych nam krajów na wyspach pojmali ich dla okupu, albo silne wiatry zadecydowały o losie tych ludzi. Może też weszli w konflikt z tubylcami, a ci ich wymordowali. Jednym słowem: dobrze, że nie ucierpiał w żadnym stopniu nasz punkt handlowy na tej wyspie.

Nieudana misja powiększenia punktu handlowego na Flores – 30 lipca.​

W lutym na dwór królewski do Ayutthayi dotarła informacja o utracie pewnych wpływów w centrum handlowym w Pegu. Jeden z naszych kupców został doszczętnie okradziony (podejrzewamy, że przez konkurenta z Czampy) i musiał powrócić do kraju. Ponowna próba umieszczenia tam kupca nie powiodła się jednak, chociaż Chiengmai wskutek naszych starań straciło swojego. W maju wysłano więc następnego i tym razem pozycja w Pegu została odzyskana. Dochody oscylują w granicach 16-17 tys. złotych rupii indochińskich. We wrześniu oddelegowano z misją handlową naszego kolejnego kupca na targ do Malakki, jednak nie udało się zwiększyć naszych dochodów. Kupiec wszedł w konflikt z kupcem pochodzącym z nieokreślonego jeszcze przez nas na mapie Państwa Ternate.

Ayutthaya na koniec roku 1445:

0 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1445 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1445 umiera król Korei, Sejong, który zasłynął bohaterstwem podczas wojny z Japonią. Jego następcą został Madżong, który jest świetnym dyplomatą.


-17 stycznia: Bundelchand wygrał wojnę z jednym z państw środkowoindyjskich, a konkretnie z Księstwem Gondwany. Prawdopodobnie zabrał temu państwu jedną lub kilka prowincji oraz uczynił go swoim lennem.

-4 lutego: Sułtanat Delhi opuścił sojusz z Imperium Timura i Księstwem Kaszmir z nieznanych nam przyczyn (jak się okaże później kością niezgody jest wojna z Tybetem).


-marzec/czerwiec: powstanie ludowe w Delhi kończy się zdobyciem pięknej stolicy sułtanatu przez chłopów.

-4 kwietnia: Sułtanat Delhi postanowił jednak wesprzeć Imperium Timura i Księstwo Kaszmirem w wojnie z Tybetem.


-23 sierpnia: wieści z Japonii napawają optymizmem, szogun korzysta z cennych rad dotyczących podatków i lepszej polityki celnej geniusza finansowego Hyogokity.

-29 sierpnia: Królestwo Szan i Królestwo Lan Czang zawarły królewski mariaż.


-3 grudnia: zmarł Muhammad Szah II, sułtan Delhi. Nowym władcą został Ala ad-Din Alam Szah. Rządy dynastii Sajjidów w tym państwie definitywnie chylą się ku upadkowi, państwo nie radzi sobie z raptownym wzrostem terytorialnym jak i tendencjami odśrodkowymi poszczególnych ziem.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1446

Licząc na nowe panowanie…​

Ayutthaya, 29 września;

Następca tronu Ayutthayi, królewicz Ramesuen w rozmowie z kanclerzem królewskim, Mal Wanem.

Mal Wan: (…)Twój ojciec jest coraz słabszy i nie wiadomo jak długo jeszcze będzie rządził, dlatego musisz być przygotowany do objęcia rządów w każdej chwili.

Ramesuen: Rozumiem, wielki kanclerzu. Czy stając się królem będę mógł wybierać sprawy które będą wymagały priorytetowych działań?

Mal Wan: Oczywiście. Jednakże pozwól że powiem coś o sprawach najważniejszych. Przede wszystkim musisz czuwać nad poprawnymi stosunkami z Kambodżą i Czampą. Z tymi państwami łączy nas sojusz obronny, a także królewskie mariaże. Musisz konieczną uwagę poświęcić na analizę działań Chiengmai, Pegu, Malakki i Lan Czang, naszych głównych wrogów. Z Lan Czang łączy nas jeszcze królewski mariaż, ale gdy wygaśnie nie będziemy go przedłużali. Podobne mariaże mamy jeszcze z Szan, Myanmar i Brunei i są to bardzo ważne sprawy, musimy starać się o ich przedłużenie. Kolonizując Borneo, liczymy na przejęcie w przyszłości Brunei, po wchłonięciu przez nas Pegu i Chiengmai spotkamy się z Myanmarem i Szan i potrzebne nam będą wzorcowe stosunki. To co powiedziałem należy do najgłębszych tajemnic państwowych i wie o tym tylko Twój ojciec i ja, a teraz Ty.

Ramesuen: Kanclerzu, a co z kolonizacją na Wyspach Sundajskich?

Mal Wan: Istotną rzeczą jest, abyśmy dokończyli kolonizację Flores i Sumbawy, a także spróbowali odkryć jakie to państwa istnieją na północy. Muszą one swoją potęgę opierać na handlu i gospodarce, niekoniecznie na armii, co daje nadzieję na ich podbój w przyszłości. To również jest tajemnicą, Ramesuenie.

Ramesuen: Chciałbym uczynić Ayutthayę jeszcze większą niż za panowania mojego ojca, ale potrzebna jest do tego znacznie większa armia.

Mal Wan: Musisz koniecznie rozbić Pegu lub Malakkę, oni mają bogate i żyzne ziemie. Ja gdybym był władcą, zaatakowałbym Pegu, ale oczywiście gdyby nie było w sojuszu z Malakką. Niemniej czas pokaże jak Twoje panowanie będzie przebiegało, póki co, ucz się sztuki bycia dobrym dyplomatą (…)

W styczniu wysłano kupca do zrewoltowanego Delhi, licząc na wzmocnienie ajuttańskich interesów handlowych, jednakże na przeszkodzie do tego celu stanęła frakcja kupców bundelchandzkich, która skutecznie wyprowadziła naszego kupca na manowce. W maju król Boromaradża II zatwierdził przywileje handlowe dla Thrieu Czanga, kupca udającego się do Szanghaju, tam gdzie jeszcze nie mamy żadnego przedstawiciela. Niestety w czerwcu dotarła do nas wiadomość, że nie udało się rozszerzyć handlu, a na dodatek nasz kupiec wpadł w spór handlowy z kupcem z Korei. W sierpniu doszło do kolejnej próby umieszczenia kupca w Szanghaju, tym razem udanej. Dochody z racji działalności handlowej są jednak niewielkie i nie przekraczają kwoty 2,5 tys. cesarskich liangów.

Nieudana misja handlowa do Delhi (obstrukcja kupców bundelchandzkich).


Nowe kontakty handlowe w Szanghaju.​

Boromaradża II wycofał z czampańskiego portu Oc Eo w delcie rzeki Mekong oddział 1000 żołnierzy z gwardii królewskiej i skierował ich z powrotem na ziemie Ayutthayi, a konkretnie do Ligor. Tutaj będą oczekiwać dalszych rozkazów władcy.

2 maja uroczyście odnowiono królewski mariaż z Czampą, wydając księżniczkę ajuttańską Jayanthikę Susati Ram za jednego z książat tego kraju, Maha Li Wanga. W październiku pomyślne wieści dotarły także z dalekiego Flores. Udało się tam rozszerzyć punkt handlowy do 5. poziomu.

Odnowienie więzi ajuttańsko-czampańskich.


W sierpniu wysłano kupców, 18 października zakończono rozbudowę punktu handlowego na Flores.

Ayutthaya na koniec roku 1446:

1 kupiec, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1446 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1446 na tron Królestwa Czampa wstępuje Maha Kui Lai. Kraj ten nie ma ostatnio szczęścia do dobrych rządów. Nowy władca nie zajmuje się praktycznie sprawami wewnętrznymi kraju.


-rok 1446 to również początek panowania nowego władcy w Królestwie Pegu. Po śmierci króla Binnya Rana, który wyprowadził Pegu na szczyt potęgi gospodarczej w regionie, dochodzi do intronizacji Binnya Waru, który zamierza kontynuować politykę poprzednika, stawiając na rozwój gospodarczy.


-Sułtanat Malakki ma również nowego władcę. Po krótkotrwałym panowaniu Abu Szahida Ibrahima Szaha na tron wstępuje Muzaffar Szah, wyśmienity polityk, dyplomata oraz wódz. Ayutthaya musi się mieć na baczności.

-1 stycznia: Cesarz Chin, Czengtong tak srodze upokorzony pokojem z Mongołami (wysoka kontrybucja dla wielkiego chana) postanowił ponownie wyrównać rachunki z wrogiem i wypowiedział im wojnę. Wojska chińskie będą jednak walczyły same, albowiem ani Cesarstwo Japonii, ani Cesarstwo Dai Viet nie zdecydowało się na udział w tej kolejnej awanturze wojennej i opuściło sojusz.

-6 stycznia: Japonia zgodziła się na sojusz z Chinami, ale pod warunkiem nie uczestniczenia w wojnie z Mongołami. I tak jest w istocie.

-24 marca: Sułtanat Delhi, Księstwo Kaszmir i Imperium Timura rozpoczynają kolejną wojnę wewnątrzindyjską. Tym razem za przeciwników mają Księstwa Jodhpur, Jaisalmer i Jaipur.

-kwiecień: w Japonii rozpoczęto rozbudowę fortyfikacji Kioto, stolicy cesarskiej.

-26 kwietnia: Delhi porozumiało się jednak z Bengalem i oba państwa islamskie zawierają królewski mariaż. Do sojuszu brakuje niewiele, a dla wyznawców hinduizmu w Indiach mogą przyjść trudne chwile.

-listopad: trwające prawie cały rok (od stycznia) oblężenie opanowanego przez powstańców chłopskich Delhi zakończyło się odbiciem tego miasta przez wojska sułtana Alama.


-listopad: moda na ” chińszczyznę” w Korei. Król Madżong gorączkowo szuka poparcia w Chinach, licząc na objęcie kraju protektoratem potężnego cesarstwa, aby ocalić Koreę od agresywnych posunięć Japonii do tej pory trzymającej w ręku północ i częśc południowych ziem tego kraju.

-9 listopada: pokój między Sułtanatem Delhi a Księstwem Jaipur. Delhi przegrało tą wojnę i zmuszone jest zapłacić 15 tys. złotych rupii indyjskich.

-wojna chińsko-mongolska: wojska chińskie zdobyły miasto Chahar w Mandżurii, ofensywa zmierza w kierunku północnym.

-23 grudnia: zakończenie wojny wewnątrzindyjskiej pokojem Sułtanatu Delhi z Księstwem Jodhpur. Delhi zobowiązało się do wypłacenia odszkodowania w wysokości 9 tys. złotych rupii indyjskich. Prestiż tego sułtanatu upada coraz bardziej.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1447

Ostatnie zadanie królewskie​

Ayutthaya, 5 luty;

Król Boromaradża II w rozmowie z kanclerzem królewskim, Mal Wanem.

Boromaradża II: (…)Moim ostatnim marzeniem jest wybudowanie wspaniałego okrętu wojennego ku czci mojego ojca, Intaradży.

Mal Wan: Przesadzacie, miłościwy Panie, żyć jeszcze będziecie długie lata.

Boromaradża II: Chciałbym by było inaczej, ale co tu ukrywać, jestem coraz słabszy, a nie chcę by młody Ramesuen tak długo czekał.

Mal Wan: Zamierzacie abdykować?

Boromaradża II: Na tę chwilę nie, ale na pewno kiedy mój stan zdrowia będzie na tyle poważny, że będzie uniemożliwiał mi wykonywanie obowiązków państwowych. Wracając do okrętu wojennego, to chciałbym aby został dołączony do 5 małych jednostek stacjonujących w porcie w Ligor. Będą przed nim jeszcze długie dni chwały, tak jak przed Ayutthayą i Ramesuenem.

Mal Wan: Królewicz jest coraz zdolniejszy jeśli chodzi o sprawy gospodarcze i finansowe, niestety w sprawach dyplomacji będzie musiał polegać na moich radach.

Boromaradża II: Prowadź go jak umiesz najlepiej, tak jak Ciebie uczył wielki Sri Boromangara. Jego posługi pamiętam do dzisiaj, a wielkim dziełem było uzyskanie porozumienia handlowego z Sułtanatem Delhi.

Mal Wan: Rynek w Delhi jest bardzo zasobny i można sporo się obłowić, dlatego ja też chylę czoła przed dokonaniami mojego mistrza sztuki dyplomacji.

Boromaradża II: Wbij Ramesuenowi do głowy, że najpierw kolonizacja potem podboje, chyba, że będzie okazja do tego. Niech nie zgubi Ayutthayi, bo to niewybaczalny błąd.

Mal Wan: Myślę, że jest doświadczonym młodzieńcem, a jego panowanie będzie długie i spokojne, przekazałem mu wszelkie tajemnice państwowe, zarys strategii i taktyki politycznej, również tej długofalowej. Kiedy już będzie koronowany, wyślę poselstwo do Phnom Penh i Pandurangi z bogatymi podarkami dla władców Kambodży i Czampy.

Boromaradża II: Słusznie, kanclerzu, umiejętność wykorzystywania dyplomacji to jedno, a skuteczność w jej prowadzeniu to drugie. Ramesuen jest przygotowany do długiego rządzenia i wielkich sukcesów (…)

W lutym w stołecznym porcie rozpoczęto budowę pierwszego dużego okrętu wojennego. Koszt budowy wyniósł ok. 57 tys. złotych rupii indochińskich, czyli ponad połowę budżetu na bieżący rok. 15 listopada uroczyście nadano mu nazwę „Intaradża” na cześć ojca panującego króla, zaś pół miesiąca póżniej dołączył do ugrupowania pięciu małych okrętów wojennych w porcie Ligor.

Budowa w toku.​

W styczniu wysłano kolejnego kupca do centrum handlowego w Pekinie, licząc na ułatwienia w handlu z racji trwającej wojny chińsko-mongolskiej. Rozszerzenie wpływów handlowych powiodło się z tej racji dochody ajuttańskich kupców zwiększyły się do kwoty 8 tys. cesarskich liangów. 20 czerwca misja dyplomatyczna kanclerza Mal Wana na dwór cesarza Czengtonga do Pekinu zakończyła się niestety niepowodzeniem. Cesarz nie wyraził zgody na podpisanie porozumienia handlowego z naszym krajem, motywując to prowadzoną wojną z Mongołami. Dwa miesiące wcześniej, w kwietniu rozpoczęto wysyłać kupców do dalekiego Delhi, ale pierwsza próba poniosła porażkę. Kupiec został wyrzucony z targu wskutek intrygi vijayanagarskiej. W sierpniu próbowano ponownie, ale równie bezskutecznie. Dopiero w listopadzie spróbowano po raz trzeci w tym roku, lecz tym razem nasz kupiec został wyrugowany z handlu wskutek knowań Nepalu. Również w tym samym miesiącu wysłano kolejnych kupców z zadaniem rozszerzenia punktu handlowego na Flores.

Rozszerzenie handlu w Pekinie.


Brak sukcesów w Delhi.


Kolejna chińska odmowa odnośnie podpisania porozumienia handlowego.​

Król Boromaradża II poważnie zaniemógł w grudniu i aktualnie przebywa pod opieką najznamienitszych medyków kraju. Królewicz Ramesuen jest już przygotowywany do objęcia pełni władzy…

Ayutthaya na koniec roku 1447:

0 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1447 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1447 umiera władca Majapahitu, Suhita. Nowym cesarzem tego państwa zostaje Kerawidżaja, niezły dyplomata, ale średnio znający się na sprawach gospodarczych i wojskowych. Cesarstwo Majapahitu stoi nad krawędzią kryzysu wewnętrznego.

-wojna chińsko-mongolska: chińska armia obległa i zdobyła Setsen w zach. Mandżurii, natomiast wojska mongolskie odbiły poprzednio zdobyty przez Chińczyków – Chahar.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1448

Intronizacja Ramesuena​

Król Boromaradża II odszedł do wieczności w styczniu br. Podczas ceremonii pogrzebowych władcy kanclerz królewski Arjay Mal Wan Thassari wygłosił mowę pożegnalną, w której podsumował panowanie zmarłego władcy.

B O R O M A R A D Ż A II
lata panowania: 1424-1448​

(…) Miłościwy Pan, Nasz Władca, Król Ayutthayi i Patron Indochin, Pierwszy Prowincji Ratburi, Ayutthayi, Kedah, Ligor, Phuket i Leu, Zdobywca i Kolonizator Flores i Sumbawy, Wielki Boromaradża Suphannaphum odszedł w chwale ku wiecznemu życiu. Jego panowanie upłynęło w erze pokoju, za jego rządów mieszkańcy naszego kraju nie musieli uczestniczyć w żadnej z agresywnych wojnach i pasywnych konfliktach. Zawdzięczamy to wrodzonej dobroci króla, który korzystając ze wsparcia kanclerza Sri Boromangary, prowadził naród Ayutthayi ku wewnętrznej perfekcji. Wyrazem reform gospodarczych było wprowadzenie we wszystkich prowincjach kraju nowych urzędników podatkowych, zwanych rządcami, dzięki czemu znacznie wzrosła wydolność finansowa kraju. Jeszcze w trakcie tej reformy król obdarzał przywilejami handlowymi wiele rodzin kupieckich, których synowie potem rozszerzali handel w Delhi, Pegu, Malakce, na wyspie Hajnan, w Szanghaju, Pekinie i Kioto jednocześnie dbając o dochody skarbu państwa. Tym sposobem gospodarka Ayutthayi znacząco wydźwignęła się podczas panowania Boromaradży II. Symbolem nowych czasów dla osiągnięcia potęgi przez państwo są nasze dwie kolonie – Sumbawa i Flores, których rozszerzenie i właściwa kolonizacja były wielkim marzeniem króla. Oby dziedzic i syn zmarłego władcy umiał doprowadzić do końca stare zamierzenia i podjąć nowe (…)

Nowy władca Ayutthayi, Ramesuen po koronacji przyjął imię Boromo Trailokanat. Władca przejawia najwięcej zdolności w sprawach dotyczących gospodarki.​

Ayutthaya, pałac królewski, luty.

Król Boromo Trailokanat (Ramesuen) w krótkiej rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…)Królu, teraz po zakończeniu wysyłania kupców na Flores można zająć się kolonizacją na serio, dlatego proponuje nie kolonizować na razie Sumbawy, ale właśnie zacząć kontynuować kolonizację na tej pierwszej wyspie.

Boromo Trailokanat: Mądrze rozumujesz, kanclerzu. Przeto trzeba swoje wysiłki skoncentrować na utworzeniu pierwszego miasta ajuttańskiego na odległych wyspach. A co z kolonizacją Zatoki Kuczing na Borneo czy chociażby założeniu punktu handlowego?

Mal Wan: Myślę, Panie, że możemy na razie to zarzucić, najważniejsze są sprawy utworzenia pierwszego stałego portu na Flores i miasta. Oczywiście, jeżeli będą problemy z tubylcami natychmiast wysyłamy tam oddział żołnierzy.

Boromo Trailokanat: Zgadzam się, było to marzeniem mojego ojca (…)

Król Boromaradża II nie doczekał już wieści o ostatnim rozszerzeniu punktu handlowego na wyspie Flores, a stało się to w styczniu, w niedługo potem po jego odejściu. Punkt handlowy 6. stopnia na Flores oznacza, że teraz można spróbować wysłać już 100 kolonistów. W kraju trwa już odpowiednia akcja propagandowa, a król Boromo Trailokanat obiecał zwolnienie takich śmiałków z płacenia podatków przez 5 lat.

Punkt handlowy 6. stopnia na Flores (styczeń).​

Pierwszym samodzielnym krokiem dyplomatycznym nowego króla stała się sprawa odnowienia królewskiego mariażu z Sułtanatem Brunei, który wygasł 28 marca. W kwietniu wysłano misję dyplomatyczną na czele z Mal Wanem, która 12 maja powróciła do Ayutthayi z dokumentem potwierdzającym odnowienie mariażu. Brunejska księżniczka Sultana Arijavajadeva poślubi ajuttańskiego szlachcica, Mahn Mahna.

Odnowienie królewskiego mariażu z Brunei – pierwszym sukcesem Boromo Trailokanata.​

Podjęto również wysiłki na rzecz poprawy pozycji handlu ajuttańskich kupców w różnych centrach handlowych. I tak w marcu wysłano kupca do Pegu, skąd miesiąc wcześniej przyszła wiadomość o utracie wpływów wskutek intrygi lanczańskiej. Udało się załagodzić całą sytuację. W lipcu spróbowano rozszerzyć wpływy na bardzo bogatym targu w Delhi, co również przyniosło sukces w postaci zwiększenia dochodów do 16 tys. złotych rupii indyjskich. W listopadzie wysłano tam kolejnego kupca, lecz tym razem obstrukcja nepalska nie przyniosła spodziewanych efekstów w postaci zwiększenia dochodu.

Intryga Lan Czangu i związana z tym utrata przez Ayutthayę części wpływów handlowych w Pegu została szybko udaremniona przez działania króla.

Ayutthaya na koniec roku 1448:

0 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1448 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-3 stycznia: Królestwo Czampy zawiera królewski mariaż z Królestwem Lan Czang. Czampa najwidoczniej chce wzbraniać się przed możliwą pomocą w przypadku interwencji Ayutthayi w Lan Czang w przyszłości.

-6 stycznia: Sułtanat Bantem i Cesarstwo Majaphit podpisują kolejny sojusz militarny łącząc się wobec zagrożenia ze strony Brunei.

-Japonia fortyfikuje Kagoshimę, miasto leżące na wyspie Kiusiu i mogące być w zasięgu piratów Morza Wschodniochińskiego.

-wojna chińsko-mongolska: Mongołowie rozpoczynają oblężenie Setsen (zach. Mandżuria), wojska chińskie nie zdołały przedrzeć się przez obronę strzegącą Chahar.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1449

Nowa era​

Ayutthaya, 18 czerwca;

Kanclerz Mal Wan zdaje relację monarsze.

Mal Wan: (…)Miłościwy Panie, nasi koloniści założyli port i zalążek miasta na wyspie Flores.

Boromo Trailokanat: Chwała niech będzie im! Poświęciłem im swój medalion, który otrzymałem od ojca i widać nie myliłem się. Teraz możemy z radością planować kolejne kolonizacje.

Mal Wan: Daleka jest jeszcze droga przed nami, Panie. Okręt i gwardziści stoją u brzegu wyspy, ubezpieczając kolonistów.

Boromo Trailokanat: Myślę, że w ślad za rozwojem tej kolonii, przyjdzie czas na następną. Sumbawa, zatoka Kuczing – to miejsca, które musimy skolonizować przed Majapahitem.

Mal Wan: Racja, Panie. Tym bardziej, że Kerawidżaja postępuje zupełnie inaczej niż Suhita. Dąży do wchłonięcia Bantemu, a co będzie dalej, trudno powiedzieć.

Boromo Trailokanat: Powinniśmy zacieśnić naszą współpracę z Sułtanatem Brunei, a to zrobimy tylko poprzez kolonizację i utworzenie wspólnej granicy z tym krajem.

Mal Wan: Owszem, ale to posunięcia długofalowe.

Boromo Trailokanat: Rozsądne planowanie co będzie w przyszłości, może nam się jeszcze przydać (…)

Król Boromo Trailokanat w połowie stycznia przeznaczył więcej środków budżetowych na rozwój wolnego handlu i powtórnie obiecał zwolnienie z podatków przez 5 lat każdemu kto osiedli się na Flores. Zmiany te oznaczają, że co roku znajdzie się co najmniej stu kolonistów chętnych do osiedlenia się w posiadłościach Ayutthayi na Wyspach Sundajskich. Powiększa się również cech kupców. W styczniu zakończyły się też prace nad wykonaniem szkiców pod budowę w przyszłości akademii sztuk pięknych tudzież pierwszego uniwersytetu na ziemiach ajuttajskich. Koszt budowy tej instytucji jest jednak przeogromny i wynosi ponad 700 tys. złotych rupii indochińskich. Rozpoczęto też prace nad lepszym wyszkoleniem armii, co umożliwi również możliwość wybudowania nowego typu fortec okalających miasta Ayutthayi.

Zmiana na korzyść wolnego handlu.


Postęp w infrastrukturze, w ślad za ulepszeniem dróg możliwość wybudowania pierwszego uniwersytetu.


Większe dotacje rządowe dla rozwoju armii lądowej.​

W lutym uroczyście pożegnano pierwszą grupę 100 kolonistów z rodu Shwe Taha Ming, którzy udali się aby założyć kolonię ajuttańską na wyspie Flores. Król oczywiście patronował całemu przedsięwzięciu i przekazał medalion swojego ojca, Boromaradży II dla głowy rodu kolonistów, aby przyniósł im szczęście. Zabezpieczenie jednak jest też ważne i dlatego w ślad za kolonistami posłał nasz jedyny wielki okręt wojenny „Intaradża”, na którego pokładzie znajduje się ok. 1000 gwardzistów mogących pomóc kolonistom, gdyby zaistniały jakieś kłopoty. Koloniści mimo tego zabezpieczenia poradzili sobie z założeniem pierwszej kolonii. 18 czerwca to kolejny wielki dzień dla chwały Ayutthayi. Na Flores powstaje kolonia i port. „Intaradża” zacumował przy brzegu wyspy, a gwardziści mają zakaz opuszczania okrętu aby nie powodować zadrażnień z rdzennymi mieszkańcami tego terenu.

Założenie kolonii na Flores to wielki sukces Ayutthayi.​

Intryga Szan pozbawiła nas w lutym jednego kupca w centrum w Pegu. Król wysłał kolejnego kupca, jednakże kiedy przyszły wieści w marcu, dowiedziano się jedynie tyle, że wszedł w spór z Bengalem i ostatecznie nie doprowadził do zwiększenia wpływów. Dopiero w lipcu kolejny kupiec naprawia utracony czas i wpływy. Kanclerz Mal Wan przebywał w maju w Japonii, gdzie usilnie nalegał na podpisanie porozumienia handlowego. Jednakże szogun odmówił, a dodatkowo królewski mariaż uległ wygaśnięciu (3.VI.).

Odrzucenie porozumienia handlowego przez Japonię – 14 maja.

​

Bilans trzydziestolecia​

Mija trzydzieści lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie:

-dochód narodowy rocznie: 12,1 tys. złotych rupii indochińskich (w 1439 – 7,4 tys.)
-6 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć)
-sojusz z Kambodżą, Czampą.
-mariaże z Kambodżą, Czampą, Lan Czang, Brunei, Myanmarem i Szan.
-5 kupców w Pegu – dochód: 16,9 tys. złotych rupii indochińskich (w 1439: czterech kupców).
-5 kupców w Kioto – dochód: 7,8 tys. jenów (w 1439: dwóch kupców).
-2 kupców w Pekinie – dochód: 8 tys. liangów (w 1439: jeden kupiec).
-2 kupców w Delhi – dochód: 16,3 tys. złotych rupii indyjskich (w 1439: brak kupca)
-1 kupiec w Malakce – dochód: 4,3 tys. złotych rupii indochińskich (w 1439: brak kupca)
-1 kupiec na Hajnan – dochód: 3,3 tys. liangów (w 1439: brak kupca)
-1 kupiec w Szanghaju – dochód: 2,1 tys. liangów (w 1439: brak kupca)
-inflacja – 3,8% (w 1439: 2,8%).
-porozumienie handlowe z Delhi (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Brunei i Czampę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 1. stopnia na wyspie Sumbawa.
-kolonia 1. stopnia na wyspie Flores.
-rozwój floty wojennej: wybudowanie jednego dużego okrętu wojennego – „Intaradża”, oprócz tego w składzie floty znajduje się też pięć mniejszych jednostek.

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze

-fiasko rozmów z Chinami (raz) i Japonią (raz) w sprawie podpisania porozumienia handlowego.
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (sześciokrotnie), Pekinie (raz), Pegu (trzykrotnie), Malakce (trzykrotnie) i Szanghaju (dwukrotnie)..
-odmowa Kambodży i Orissy na propozycję przemarszu wojsk ajuttańskich przez ich kraj.

Porównanie światowe​

Militaria – 1439
1.Imperium Osmańskie – 166 pkt, 2.Królestwo Kastylii – 113, 3.Państwo Moskiewskie – 98, 4.Królestwo Aragonii – 97, 5.Królestwo Anglii – 91, 6.Państwo Chimu – 81, 7.Emirat Ak-Kojunłu – 80… …Królestwo Ayutthayi – 9.
Militaria – 1449
1.Imperium Osmańskie – 242 pkt, 2.Królestwo Anglii – 153, 3.Królestwo Kastylii – 110, 4.Państwo Moskiewskie – 104, 5.Królestwo Aragonii – 103, 6.Wielki Chanat Mongolski -100, 7.Królestwo Węgier – 90… …Królestwo Ayutthayi – 9.

Ekonomia – 1439
1.Cesarstwo Chin – 97 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 85, 3.Plemię Huron – 61, 4.Imperium Vijayanagaru – 56, 5.Sułtanat Bengalu – 49, 6.Republika Wenecji – 48, 6.Republika Genui – 48… …Królestwo Ayutthayi – 10.
Ekonomia – 1449
1.Cesarstwo Chin – 149 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 119, 3.Imperium Vijayanagaru – 73, 3.Republika Wenecji – 73, 3.Republika Genui – 73, 6.Sułtanat Bengalu – 68, 7.Plemię Huron – 66… …Królestwo Ayutthayi – 18.

Dyplomacja – 1439
1.Królestwo Anglii – 83 pkt, 2.Imperium Osmańskie – 75, 3.Królestwo Francji – 74, 4.Królestwo Ayutthayi – 67, 5.Księstwo Würzburg – 64, 6.Imperium Timura – 53, 7.Księstwo Hesji – 52.
Dyplomacja – 1449
1.Księstwo Würzburg – 179 pkt, 2.Królestwo Anglii – 101, 3.Królestwo Francji – 96, 4.Królestwo Ayutthayi – 94, 5.Imperium Osmańskie – 71, 6.Cesarstwo Majapahit – 69, 6.Imperium Timura – 69.

Klasyfikacja łączna – 1439
1.Imperium Osmańskie – 260 pkt, 2.Królestwo Anglii – 208, 3.Królestwo Kastylii – 132, 4.Królestwo Aragonii – 127, 5.Państwo Moskiewskie – 126, 6.Królestwo Francji – 119, 7. Królestwo Burgundii – 118… …20.Królestwo Ayutthayi – 86.
Klasyfikacja łączna – 1449
1.Imperium Osmańskie – 321 pkt, 2.Królestwo Anglii – 316, 3.Księstwo Würzburg – 240, 4.Chanat Złotej Ordy – 227, 5.Królestwo Francji – 222, 6.Królestwo Aragonii – 174, 7.Imperium Timura – 163… …18.Królestwo Ayutthayi – 121.

Ayutthaya na koniec roku 1449:

1 kupiec, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1449 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1449 na tron Królestwa Czampy wstępuje Maha Kui Yu, kolejny „gnuśny” władca tego państwa. Zadaniem Czampy na obecne dziesięciolecia to przede wszystkim wytrwać grę nerwów ze strony Dai Viet.


-5 stycznia: Cesarstwo Majapahit po raz kolejny wasalizuje Sułtanat Bantem. Cesarz Kerawidżaja zapragnął przez to powiększyć w przyszłości stan posiadania na Jawie.

-14 czerwca: Sułtanat Delhi zawiera pokój z Emiratem Beludżystanu. Beludżystan płaci kontrybucję wojenną w wysokości 29 tys. srebrnych dirhamów.

-20 sierpnia: zawarcie pokoju między Cesarstwem Chin a Wielkim Chanatem Mongolskim w Urdze. Cesarz Chin, Czengtong powtórnie upokorzony i zmuszony do zapłaty gigantycznej kontrybucji 259 tys. liangów. To kompletna porażka Chin w walce z tymi koczownikami. W wyniku przegrania dwóch wojen z Mongolią musiały one zapłacić łącznie 379 tys. liangów.


-23 listopada: Wściekły Czengtong wyprawił się na pozostające w granicach Wielkiego Chanatu Mongolskiego miasto Chahar. Licząc na rewanż i odzyskanie części wypłaconej kontrybucji nie zorientował się, że jego armia znacząco się zredukowała, a gwardia przyboczna skurczyła. Tymczasem wojska mongolskie w mieście zaczęły rosnąć w siłę i gdy doszło do grabieży dóbr przez wojska chińskie, zaalarmowani mieszkańcy Chahar poinformowali również czekających za miastem duży oddział ich pobratymców. Czengtong został schwytany, a prestiż Chin upadł w jednej chwili. Nowy władca tego kraju, Jingtai też nie błyszczy intelektem. ​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1450

Przemiana​

Ayutthaya, 19 lipca;

Król Boromo Trailokanat w poufnej rozmowie z kanclerzem królewskim Mal Wanem.

Mal Wan: (…)kupcy chwalą sobie okolice zatoki Kuczing, w liście jeden z nich pisze, że są bardzo zadowoleni z umiejscowienia, gdyż istnieją przesłanki do rozszerzenia władztwa Ayutthayi na tej wyspie.

Boromo Trailokanat: Jestem pewien, że już niedługo i w zatoce Kuczing oraz na naszych dwóch dalekich wyspach powstaną prężne miasta, a kraj się znacząco wzbogaci.

Mal Wan: Wasza decyzja o nie przedłużaniu mariażu z Lan Czang jest ostateczna?

Boromo Trailokanat: Naturalnie. Kraj ten zajmuje jedną z naszych prowincji i w żadnym razie nie może być mowy o przyjaźni. Dlatego czekamy do wygaśnięcia i nie odnawiamy. Wtedy była inna konieczność polityczna, kraj był słaby wewnętrznie, potrzebował spokoju.

Mal Wan: Niech więc tak będzie, nie mam żadnych zastrzeżeń. Jak kolonizować Borneo?

Boromo Trailokanat: musimy utworzyć granicę z Brunei, dlatego w kierunku północnym, ale zanim wykształcimy miasta w naszych dotychczasowych zamorskich włościach minie jeszcze trochę czasu. Może się wiele zmienić. Tak po prawdzie, to liczę na wojnę Chiengmai, Lan Czang i Szan z Malakką i Pegu. Moglibyśmy wtedy uzyskać wiele utraconych prowincji.

Mal Wan: Intryga nie wchodzi tu w grę, za dużo mamy do stracenia, ale może musimy zacząc uzbrajać armię?

Boromo Trailokanat: Na razie nie. Czekam na rozwój sytuacji, zauważ, że Cesarstwo Dai Viet jest obecnie w izolacji. Czampa może to wykorzystać, a ja nie chciałbym być postawiony w takiej samej sytuacji jak kiedyś nasz kraj w walce z Lan Czang.

Mal Wan: Może je przyciągnąć do sojuszu z nami?

Boromo Trailokanat: Dobry pomysł, ale obecnie pierwszorzędnym zadaniem jest odnowienie sojuszu z Kambodżą i Czampą, jeśli to się uda, próbuj rozmów w Hanoi (…)

W marcu zaryzykowano i po raz kolejny wysłano 10 kupców do Zatoki Kuczing, aby ponownie spróbować założyć punkt handlowy na Borneo. Tym razem misja się powiodła i 17 maja uroczyście ogłoszono przejęcie wybrzeża Zatoki Kuczing w wieczyste posiadanie Ayutthayi. Wcześniej jednak, bo już w styczniu król specjalnym edyktem pozwolił oddziałowi gwardii na wejście do portu we Flores i bezpośrednią opiekę nad mieszkańcami kolonii z poszanowaniem praw ludności tubylczej. Wszelkie odstępstwa od tej reguły ze strony gwardzistów mają być karane śmiercią.

„Intaradża” zmierza do portu na Flores, koloniści czują się bardziej bezpieczni.


Nowy punkt handlowy.​

W lutym nadeszła smutna informacja z targu w Delhi, gdzie ajuttański kupiec wobec knowań Emiratu Sindu wypadł z rynku. Podjęto działania zaradcze, a król wydał przywileje handlowe dwóm kupcom. W marcu odzyskano dotychczasową pozycję w handlu, przy czym jeden z kupców zdefraudował powierzone mu zaufanie królewskie i nie spowodował zwiększenia dochodów kraju. Aktualnie wobec wzmożonej kolonizacji, Ayutthaya wysyła mniej kupców niż zwykle, jednak reaguje natychmiast na każdą próbę zniwelowania jej pozycji w danym centrum handlowym.

Intryga sindzka nie powiodła się.​

5 maja powróciła do kraju misja dyplomatyczna wicekanclerza Thrieu Chatrakat, który przywózł pomyślne wieści o zgodzie Cesarstwa Japonii na zawarcie królewskiego mariażu. Japońska księżniczka Ichiko Mayiwasa zostanie wydana za ajuttańskiego wielmożę Awa Sahitamawanana.

Odnowienie królewskiego mariażu z Japonią.​

Kanclerz królewski, Mal Wan przedstawił królowi Boromo Trailokanatowi szczegółowy raport dotyczący zawartych królewskich mariaży i wynika z niego jednoznacznie, że polityka nowego władcy Ayutthayi zmierza do nie odnowienia tego dokumentu z Królestwem Lan Czang. Planowo ten obecny mariaż wygaśnie za 3 lata i taki będzie koniec dobrych kontaktów z tym państwem. Król uważa, że należy zrównać Lan Czang na pozycji z Pegu, Chiengmai i Malakką, a więc z krajami, które zawsze były wrogie wobec Ayutthayi. Z pozostałymi krajami królewskie mariaże obowiązują: za rok wygasa z Myanmarem, za 9 lat z Szan, za 20 lat z Kambodżą, za 21 lat z Czampą, za 23 lata z Brunei i za 25 lat z Japonią. Dyplomacja królewska będzie jednak opierała się teraz na odnowieniu sojuszu z Kambodżą i Czampą, który wygasa już za 2 lata i temu będą podporządkowane wszelkie starania.

Dobre wieści nadeszły z miasta Tai Panom w prowincji Leu na wschodzie kraju. Miasto te osiągnęło liczbę ponad 5000 mieszkańców, przeto wzrosły dochody ze sprzedaży miedzi, które jest głównym dobrem tego terytorium (13 tys. złotych rupii indochińskich). Z obecnych miast Ayutthayi jeszcze tylko Ligor nie osiągnął 5000 mieszkańców, ale powinno się to zmienić w przeciągu 5-10 lat.

Ayutthaya na koniec roku 1450:

3 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1450 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1450 umiera król Pegu, geniusz gospodarczy Binnya Waru. Kraj ten jednak nie może narzekać na brak talentów w tej dziedzinie, kolejny władca Binnya Kyan również nie jest ułomny w polityce finansowej.

-30 czerwca: Królestwo Kambodży, podobnie jak parę lat wcześniej Czampa również pragnie poprawy stosunków z sąsiadem z północy, czego wyrazem jest królewski mariaż z Lan Czang. Mimo tego wydarzenia, stanowisko Ayutthayi nie będzie analogiczne jak posunięcia naszych sojuszników.


-30 września: sułtan Malakki, Muzaffar Szah sfinalizował porozumienie o sojuszu militarnym z Królestwem Pegu, co znowu oznacza, że Ayutthaya jest otoczona z dwóch stron.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1451

„Ofensywa” kupiecka ​

Ayutthaya, 30 sierpnia;

Król Boromo Trailokanat rozmawia z kanclerzem Mal Wanem o bieżącej polityce międzynarodowej w pałacu królewskim.

Mal Wan: (…)Panie, Chiengmai znalazło sobie możnego protektora w postaci Myanmaru, a to nie jest za bardzo po naszej myśli.

Boromo Trailokanat: Wygaśnięty mariaż królewski nie będzie na razie odnawiany, nie będziemy ryzykować utraty prestiżu w przypadku nadejścia wojny.

Mal Wan: Zamierzasz Panie zaatakować Chiengmai?

Boromo Trailokanat: Obecnie wszelkie sumy ze skarbu idą na rozwój i szkolenie armii, ale nie wiem kiedy nastąpi wyrównanie rachunków z Chiengmai.

Mal Wan: Lan Czang z Szan, a z drugiej strony Myanmar i Chiengmai. Sojusze stają się coraz bardziej klarowniejsze.

Boromo Trailokanat: Za rok wygasa nasz układ militarny z Kambodżą i Czampą, musimy już teraz pomyśleć nad szybkim odnowieniem aliansu.

Mal Wan: Obiecuję, królu, że na pewno dojdzie do jego odnowienia, nasi dyplomaci będą gotowi na czas. Do Pandurangi, na dwór Królestwa Czampy wyslę wicekanclerza Thrieu Chatrakata, a sam udam się do Phnom Penh.

Boromo Trailokanat: Zabezpieczenie militarne jest bardzo konieczne, gdy gros czasu poświęcamy handlowi i koloniom.

Mal Wan: Prosiłbym Cię Panie o wysłanie misji dyplomatycznej do Sułtanatu Jaunpur ze sprawą wymiany map. Gdyby się udało, ułatwiłoby to nam infiltrację rynku handlowego w Delhi.

Boromo Trailokanat: Najwcześniej za dwa, trzy lata można rozpocząć takowe rozmowy, nie jestem przeciw (…)

Niewielki budżet Ayutthayi nie pozwolił w tym roku na wysłanie 100 kolonistów na Flores, dlatego zadowolono się wysłaniem 10 kupców na wyspę Sumbawę z zadaniem rozszerzenia punktu handlowego. Dokonano tego w lutym, zaś w maju przyszła informacja o powiększeniu punktu handlowego na tej wyspie.

Postęp na Sumbawie.​

Postanowiono zatem zwiększyć dochody kraju poprzez rozszerzanie handlu na rynkach chińskich czy w Delhi. W lutym wysłano aż czterech kupców z zadaniem zwiększenia wpływów w centrum handlu w Pekinie. Jeden zaginął bez wieści po drodze, natomiast dwócj kolejnych istotnie dotarło do Pekinu, ale twarda walka o wpływy z kupcami z Chin i z Korei spowodowała, że ostatecznie nie udało im się zwiększyć dochodów. Dokonał tego ostatni z kupców, dzięki czemu zyski wynoszą obecnie 12 tys. cesarskich liangów. W lipcu próbowano zadziałać w kwestii poszerzenia wpływów w Delhi, ale misja kupca zakończyła się fiaskiem. Być może nowa dynastia w Sułtanacie Delhijskim nie jest za bardzo wyrozumiała dla dalekich przybyszów.

Poczwórny „atak” kupców ajuttańskich i jego skutki.​

3 czerwca wygasł królewski mariaż z Myanmarem, który jest obecnie w sojuszu z Chiengmai. Król, który miał w planach odnowienie umowy małżeńskiej z Myanmarem, zaczyna się teraz wahać. Prawdą jest, że kraj ten nie miał za wielkiego wyboru, jeśli chodzi o dobór sojuszników, niemniej decyzja o wejściu w sojusz z Chiengmai jest co najmniej dziwna. Dlatego też Boromo Trailokanat nie zdecydował jeszcze czy odnowi mariaż z Myanmarem.

Ayutthaya na koniec roku 1451:

2 kupców,0 kolonistów,1 dyplomata, 6 misjonarzy.

1451 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1451 zmarł nagle cesarz Majapahitu, Kerawidżaja. Na tron został wyniesiony nowy władca Radżasawardana, który nie odznacza się szczególnymi cechami, mogącymi mu przynieść poważanie u poddanych.


-20 kwietnia: wyśmienity wódz i polityk delhijski, Bahlul Lodi dokonuje detronizacji sułtana Alama Szaha. Oznacza to koniec dynastii Sajjidów w Sułtanacie Delhi, a przez to przejęcie władzy przez dynastię Lodi. Nie odbywa się to jednak bezkrwawo, powstanie w Allahabadzie, które wybuchło zaraz po detronizacji ostatniego z Sajjidów zostało stłumione z całą bezwzględnością.


-17 kwietnia: Królestwo Myanmar sprzymierzyło się z Królestwem Chiengmai, wrogiem Ayutthayi.


-3 maja: Królestwo Szan weszło w sojusz militarny z Królestwem Lan Czang, oznacza to nowe rozdanie ról politycznych w Indochinach.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1452

Kolonizacja przede wszystkim​

Ayutthaya, 10 października;

Król Boromo Trailokanat rozmawia z kanclerzem Mal Wanem i wicekanclerzem Thrieu Chatrakatem po ich powrocie z Pandurangi i Phnom Penh.

Boromo Trailokanat: (…)muszę was obydwu pochwalić, wykonaliście przepięknie powierzone wam zadanie, dzięki waszym staraniom kraj może żyć w pokoju przez kolejne dziesięć lat.

Mal Wan: Kambodża i Czampa tak naprawdę są skazane na sojusz z nami, gdyż wszelkie próby zbliżania się do Lan Czangu, mogą oznaczać utratę niezależności jak w przypadku Szan.

Thrieu Chatrakat: Szefowie klanów szańskich uznali bowiem, że jedynie godnie i sprawiedliwie będzie ich reprezentował Lan Czang.

Boromo Trailokanat: Istotnie, wasalizacja Szan przez Lan Czang spowodowała, że zatrwożyłem się niezmiernie. Co będzie, gdy Lan Czang się powiększy, wówczas może runąć na nas ze zdwojoną siłą.

Mal Wan: Myślę, że do tego czasu i my będziemy zdolni do przeciwstawienia się lanczańskiej agresji.

Boromo Trailokanat: Lan Czang jest przebiegły i mściwy, chowa głęboko urazę w sercu, ale my musimy na razie znosić te przykre zniewagi, gdyż naszym celem jest kolonizacja, przez to możemy dojść do potęgi.

Thrieu Chatrakat: Koloniści z Flores przysłali pismo, w którym zapytują was, Miłościwy Panie o przewidywany termin powiększenia tej kolonii.

Boromo Trailokanat: Myślę, że 3-4 lata jak dobrze pójdzie rozpoczniemy szerszą akcje kolonizacyjną. Podpisałem wiele przywilejów handlowych dla Zatoki Kuczing i Sumbawy. Flores jest najważniejsza i z pewnościa, gdy spotka nas niepowodzenie w naszych dwóch punktach handlowych, znacznie szybciej zajmiemy się Flores.

Król zarzucił planowaną zanim jeszcze został monarchą wielką reformę wojskową na rzecz zwiększenia udogodnień w stosunku do kolonistów i kupców, chcących zakładać i rozszerzać punkty handlowe za morzem.

Zmiany w polityce wewnętrznej na rzecz obskurantyzmu, przeciwieństwa innowacyjności (zwiększenie możliwości kolonizacyjnych).​

6 września misja dyplomatyczna kanclerza Mal Wana do Phnom Penh na dwór królewski Kambodży i wicekanclerza Thrieu Chatrakata do stolicy Czampy – Pandurangi zakończyła się wielkim sukcesem. Oto oba kraje po raz kolejny podpisały sojusz z Królestwem Ayutthayi, jednocząc się jeszcze bardziej w słusznej sprawie stawienia czoła niebezpiecznemu Lan Czang oraz przebiegłemu Dai Viet. Nasz kraj cieszy się niezmiernie, gdyż odnowienie sojuszu wzmacnia poczucie bezpieczeństwa, które jest bardzo potrzebne zważywszy na groźny sojusz Pegu i Malakki oraz Chiengmai i Myanmar.

Dyplomacja ajuttańska święci triumfy!​

W wyniku przyznania szerokich przywilejów handlowych dla kupców podejmujących wyprawę na Borneo lub na Wyspy Sundajskie w kraju pojawiło się wielu chętnych do podjęcia trudu kolonizacyjnego. W lutym wysłano 10 kupców na Sumbawę, zaś dwa miesiące później (20.IV.) dotarła wieść o powiększeniu punktu handlowego do 3. poziomu. W sierpniu kolejnych 10 kupców wyruszyło do Zatoki Kuczing, a w październiku przysłano pomyślne wieści o rozszerzeniu władztwa Ayutthayi (punkt handlowy 2. poziomu).

Rozwój handlu na Sumbawie.


Analogia w Zatoce Kuczing.​

Aby zwiększyć dochody państwa z handlu, postanowiono wysłać w lutym dwóch kupców na targ w Delhi, który jest największy jaki zna do tej pory Ayutthaya. W marcu z kolei spróbowano rozszerzyć dochody w Malakce. Jednemu z kupców wysłanych do Delhi udało się zwiększyć zyski do 24 tys. rupii indyjskich, jednakże kolejny kupiec uwikłał się w walkę handlową z innym kupcem z Gondwany i ostatecznie przepadł. W Malakce nie udało się rozszerzyć handlu, kupiec z Makassaru wybitnie w tym przeszkadzał Ayutthayi. Czerwiec to próby rozwoju dochodów w Pekinie i nadzieje wiązane z wysłaniem kupca. Niestety doprowadził on jedynie do scysji z jednym ze swoich chińskich odpowiedników. W listopadzie dochodzi smutna wiadomość z Delhi o zasztyletowaniu jednego z naszych kupców i utracie wielkich sum (intryga Jaisalmeru). Wysłano więc ponownie kupca w to miejsce, ale jego rola ograniczyła się jedynie do wejścia w zatarg z kupcem z Gudżaratu.

Sukces w Delhi trwał krótko…​

Dobre wieści nadeszły ze stolicy, gdzie ostatnio zrobiono spis powszechny. Wynika z niego jednoznacznie, że miasto Ayutthaya przekroczyła liczbę 10 000 mieszkańców i może w równym rzędzie stać z innymi miastami Indochin. Największym miastem regionu jest Hanoi, stolica Cesarstwa Dai Viet , licząca 37 tys. mieszkańców, drugim co do liczebności grodem jest Malakka (22,4 tys.). Kolejne miejsca zajmują Vientiane (Lan Czang) – 18,8 tys., Pegu – 14,9 tys., Angkor (Kambodża) – 12,6 tys., Suvarnagrama (Lan Czang) – 12,4 tys., Phnom Penh (Kambodża) – 12,6 tys., Tarakan (Myanmar) – 12,1 tys., Lan Czang – 12,1 tys., Kuantan (Malakka) – 11,6 tys. i Tanh Noah (Dai Viet) – 11 tys.

Ayutthaya na koniec roku 1452:

0 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1452 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-3 stycznia: Królestwo Lan Czang wasalizuje Królestwo Szan. Ten niezwykle groźny krok w dyplomacji względem losów Ayutthayi i całego Półwyspu Indochińskiego zachwiał równowagą w regionie i jeśli Lan Czang wchłonie Szan, będzie to oznaczało powstanie wielkiego mocarstwa na północy mogącego sprowokować interwencję Chin bądź Bengalu, a wraz z tym jeszcze większe kłopoty narodów Indochin.


-styczeń: Chiny postanowiły odbudować swoją monumentalną budowlę – Wielki Mur. Dwukrotnie przegrane wojny z Mongołami(1431-1440, 1446-1449) stworzyły sytuację w której Chińczycy najzwyczajniej w świecie zaczynają się bać groźnych koczowników z północy i próbują za wszelką cenę obronić się przed nimi. Cesarz Jingtai postanawia zatem powstrzymać grożące Chinom zagrożenie. Nic do tej pory też nie wiadomo o pojmanym byłym cesarzu Czengtongu, a wielki chan nie chwalił się jak do tej pory, że został on stracony.

-1 lutego: Emirat Beludżystanu zgadza się na przemarsz wojsk Sułtanatu Delhi przez swoje terytorium. Czyżby nowy władca Delhi, Bahlul Lodi szykował kolejną wojnę na Płw. Indyjskim?

-przez cały rok w Japonii trwa fortyfikowanie Maebashi, ważnego miasta na Honsiu, będącego głównym ośrodkiem pobliskich kopalń złota.


-12 czerwca: umiera król Korei, Madżong. Na tron wstępuje umiejętny dyplomata i niezły finansista, Tandżong. Od jego postawy będzie zależało, czy Korea przetrwa następne pół wieku.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1453

Wielki niepokój​

Tai Panom, grudzień;

Król Boromo Trailokanat na czele 6-tys. armii przed przekroczeniem granicy z Królestwem Lan Czang.

Boromo Trailokanat: (…)Ufam, że przywiozę w darze nową prowincję i nasze prastare miasto.

Mal Wan: Będę próbował polepszyć kontakty z Malakką, Pegu i Chiengmai, tak aby nie doszło do wzięcia nas w kleszcze.

Boromo Trailokanat: Jeśli wybuchnie i tu wojna, to prawdę powiedziawszy będzie to koniec Ayutthayi. Nie damy rady kolejnym trzem napastnikom, najlepiej sprawić, by zaczęły walczyć ze sobą.

Mal Wan: Bardzo bym chciał, Miłościwy Panie, ale to będzie trudne, jeśli nie niemożliwe.

Boromo Trailokanat: Muzaffar Szah z Malakki tylko czeka na taką okazję, ale nie miałem wyboru, izolacja międzynarodowa wskutek nie poparcia Dai Viet byłaby samobójstwem.

Mal Wan: Co z Czampą?

Boromo Trailokanat: Do rozbioru między Kambodżę i Dai Viet, jeżeli powstanie wspólna granica daivietańsko-kambodżańska sojusz będzie miał szansę odnowienia w przyszłości. Oczywiście opcja z rozbiorem to ostateczność. Natychmiast po zdobyciu Suvarnagramy apeluję do Lan Czang o pokój.

Mal Wan: Nie zależy nam na rozbiciu Lan Czang?

Boromo Trailokanat: W żadnym wypadku, naruszylibyśmy równowagę w Indochinach, postępuj tak jak mówię, obym wrócił z tarczą (…)

W styczniu wysłano kupca do Delhi, jako, że w tym samym miesiącu doszła do Ayutthayi informacja o utracie wpływów handlowych w tym mieście (działania Vijayanagaru). Misja zakończyła się sukcesem i przywrócono należną pozycję handlu ajuttańskiemu. Trzy miesiące później wysłano kupca do Pekinu, bo i tam Ayutthaya ma wielką szansę na osiągnięcie takiej pozycji jak w Pegu i Kioto (5 kupców). Chińska misja skończyła się również powodzeniem i nasze dochody z tego centra handlu wzrosły do 16 tys. cesarskich liangów. We wrześniu utraciliśmy za sprawą intrygi Jaisalmeru jednego kupca w Delhi, a wskutek wybuchu wojny w Indochinach i braku funduszy nie wysyłamy następnych.

Styczniowy sukces na targu delhijskim.​

W marcu król postanowił wysłać kolejną grupę kupców w stronę wyspy Sumbawa, zaś 13 maja do kraju dotarła wiadomość o powiększeniu punktu handlowego na tej wyspie do 4. poziomu. Obecnie nie wiadomo, kiedy władca postanowi o wysłaniu kolejnych kupców z racji wybuchu wojny.

Powiększenie stanu posiadania na Sumbawie.​

4 maja upłynęła ważność królewskiego mariażu z Lan Czang i Boromo Trailokanat tak jak mówił, nie odnowił tego dokumentu z racji tego, iż to królestwo wciąż przetrzymuje ziemię należącą do Ayutthayi. Wicekanclerz Thrieu Chatrakat został wysłany do Hanoi z misją zaproszenia Cesarstwa Dai Viet w skład sojuszu obronnego. Cesarz Le NhanTong wyraził o dziwo zgodę. 29 maja podpisano zatem alians Ayutthayi, Kambodży, Czampy i Dai Viet. Wydawać by się mogło, że ten ogromny sukces dyplomatyczny spowoduje trwały pokój na Płw. Indochińskim. Nic bardziej błędnego, a króla wina w zerwaniu pokoju żadna. 19 lipca wczesnym rankiem armia Dai Viet narusza granicę Lan Czang i rozpoczyna się wojna. Czampa nie uznaje tej agresji i wypowiada sojusz, Ayutthaya i Kambodża popierają Dai Viet. Król długo się wahał czy poprzeć Dai Viet w agresji na Lan Czang, ale uznał, że oto może nadchodzi okazja, aby odzyskać utracone miasto Suvarnagrama na północy. Zdziwienie wywołało kolejne wydarzenie: Czampa zachęcona przez Lan Czang bądź Szan 27 lipca wypowiedziała wojnę Kambodży, Dai Viet i Ayutthayi. Kanclerz Mal Wan nie zdążył jej przekonać na czas, aby powróciła do sojuszu z nami i skutki są teraz takie, że mamy dwie wojny. Królewski mariaż z Szan został zerwany, Czampa również zerwała z nami ten dokument. 6 sierpnia Czampa weszła do sojuszu z Lan Czang i Szan, tak oto tworzy się wielki sojusz Północy z Południem, który jeżeli nie zostanie zlikwidowany, spowoduje nie tylko kłopoty dla Dai Viet, ale przede wszystkim olbrzymie zagrożenie dla niepodległości Ayutthayi.

Koniec królewskiego mariażu z Lan Czang – 4 maja.


Cesarstwo Dai Viet naszym sojusznikiem – 29 maja.


Wojna w Indochinach – krucjata antylanczańska i zdrada Czampy.​

Król natychmiast wydał rozkaz formowania 3 tys. gwardii, która w połączeniu z jego gwardią przyboczną uda się w stronę Tai Panom, a potem Suvarnagramy, aby zdobyć i przyłączyć to miasto do naszego kraju. Flota ajuttańska blokuje deltę rzeki Mekong, należącej do Czampy. We wrześniu armia Dai Viet ponosi klęskę w I bitwie pod Lan Czang z przeważającymi oddziałami szańsko-lanczańskimi. W międzyczasie armia kambodżańska przystępuje do oblężenia Savannakhet na południu Lan Czang. Niewielkie siły Czampy oblegają kambodżańską Indrapurę na wschodzie tego kraju. W listopadzie podczas II bitwy pod Lan Czang zwyciężają wojska Dai Viet, ale są zbyt słabe by móc rozpocząć oblężenie stolicy wroga. Jednocześnie pod Tongking (północ Dai Viet) toczą się krwawe walki, zakończone zwycięstwem Szan. Kambodżanie wygrali starcie z Lan Czangiem pod Savannakhet. A 6-tys. armia ajuttańska rusza właśnie w stronę Suvarnagramy…

Sytuacja na froncie wojny z Lan Czang, Szan i Czampą.

Ayutthaya na koniec roku 1453:

2 kupców, 1 kolonista, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1453 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera cesarz Majapahitu, Radżasawardana. W kraju anarchia i chaos, monarcha nie zostawił prawowitego dziedzica, co mogą wykorzystać najbliżsi sąsiedzi, szczególnie Brunei, które łapczywym okiem spogląda na posiadłości madżapahickie na Borneo.


-w roku 1453 Królestwo Pegu ma nowego władcę w postaci Mawdawa, geniusza dyplomacji i mistrza gospodarki. Swoją drogą to państwo ma zawsze wyśmienitych dyplomatów i ekonomistów.

-6 kwietnia: Sułtanat Jaunpuru wypowiada wojnę Królestwu Nepal. Jaunpur wspiera w tej wojnie Mewar.


-kwiecień: na wyspie Hajnan, będącej pod chińskim panowaniem wybucha powstanie ludowe. O tyle jest to ważne dla Ayutthayi, gdyż w stolicy tego chińskiego okręgu, Haikou znajduje się jej kupiec, a buntownicy zaczęli właśnie oblegać to miasto.

-Chiny fortyfikują Kunming w Junnanie. Może to być związane z przygotowaną agresją na kraje Półwyspu Indochińskiego i chęcia lepszego zabezpieczenia tyłów.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1454

Zadanie wykonane​

Okolice Ayutthayi, listopad;

Król Boromo Trailokanat na czele armii powraca do Ayutthayi i przynosi wieść o zwycięstwie. Na jego powitanie wyszli kanclerz Mal Wan i wicekanclerz Thrieu Chatrakat.

Thrieu Chatrakat: (…)Wielki władco, monarcho Ayutthayi i patronie całych Indochin, oto my mieszkańcy stołecznego grodu z wdzięcznością oznajmiamy iż chwała Twoja zdobyta i utrwalona w walce z wrogiem nigdy nie przeminie a imię Twoje będzie zawsze pisane złotymi zgłoskami!

Mal Wan: Królu Ayutthayi! Jesteśmy szczęśliwi mogąc widzieć Ciebie całego i zdrowego i że niebiosa były z nami i pozwoliły nam na powrót do macierzy kolejnej ziemi i miasta.

Boromo Trailokanat: Oto przywożę wam dokument poświadczający nasze zyski w wojnie z Królestwem Lan Czang. Jako przywódca sojuszu z Dai Viet i Kambodżą podyktowałem takie warunki jakie uznałem za najsposobniejsze, kierując się zachowaniem równowagi w regionie, nie zaś jej zachwianiem, mimo, że Lan Czang groziła zagłada. Mój ojciec, wielki Boromaradża nauczył mnie nie szukania zemsty na wrogu, a jedynie odbieraniu tych włości, które prawnie do nas należą. Odebrałem przeto miasto Suvarnagramę i prowincję Lava, która przed laty dostała się w ręce Lan Czangu. Wykonałem zadanie odebrania tej ziemi.

Mal Wan: Suvarnagrama jest miastem większym od naszej stolicy, składamy za to wielkie dzięki Twemu kunsztowi wojennemu i taktyce dyplomacji (…)

Po głównych uroczystościach.

Mal Wan: (…)Król moim zdaniem popełnił błąd pozostawiając Lan Czang niemalże w całości, ale z drugiej strony przedłużająca wojna mogłaby sprowokować innych naszych wrogów.

Thrieu Chatrakat: Nie zapominaj, że mamy wciąż wojnę ze zdradziecką Czampą, a tutaj król stoi na stanowisku cesji terytorialnych na rzecz Dai Viet.

Mal Wan: Chodzi o Widżaję?

Thrieu Chatrakat: Tak, a też i nic nie będzie miał przeciw sukcesom kambodzańskim. Czeka teraz na doniesienia z frontu (…)

W styczniu król Boromo Trailokanat wyruszył na czele 6-tysięcznej armii w stronę Suvarnagramy, licząc na to, że zdąży dotrzeć pod mury miasta, zanim wróg zmobilizuje oddziały w prowincji. 27 stycznia dociera w okolice grodu i zostaje zaatakowany przez pospolite ruszenie. Walka nie była zacięta, a wróg do końca nie zorientowany w arkanach sztuki wojennej, dlatego bitwa zakończyła się sukcesem Ayutthayi. 6 lutego rozpoczęło się zatem oblężenie Suvarnagramy.

Bitwa pod Suvarnagramą (27.I.-6.II.).


Oblężenie Suvarnagramy.​

Wojska cesarza Dai Viet zebrane w 16-tysięczną armię ruszają w lutym na miasto stołeczne Lan Czang. Kambodżanie zbierają siły na rozprawę z Lan Czang i Czampą. Wojska czampańskie od dłuższego czasu oblegają wsch. Kambodżę z najważniejszym miastem – Indrapurą. W rozegranej w kwietniu III bitwie pod Lan Czang zwyciężają wojska daivietańskie, które przystępują do oblężenia stolicy wroga. 22-tysięczna armia lanczańska musi się wycofać do Vientiane. W maju cesarz Dai Viet, Le Nhan Tong wysyła kolejne posiłki do oblegania stolicy Lan Czang (5-tysięczny korpus piechoty). Lipiec przynosi wiadomość o zdobyciu Savannakhet przez oddziały kambodżańskie, sytuacja Lan Czang zaczyna przypominać klasyczny rozbiór. Sojusznik Lan Czang, Królestwo Szan aż do września zachowuje dziwną pasywność, czym skazuje to państwo na zagładę. Kambodża po zdobyciu Savannakhet, kieruje gros swoich sił (27-tys. armia) w stronę Suvarnagramy, aby pomóc Ayutthayi. 12 sierpnia król wysyła posłów do Pandurangi, stolicy Czampy z propozycją białego pokoju, kraj ten jednak odrzuca tą propozycję. Wojska szańskie docierają pod Lan Czang, aby odrzucić armię daivietańską od oblężenia. IV bitwa o Lan Czang (wrzesień) kończy się zwycięstwem Dai Viet, co oznacza kontynuowanie oblężenia stolicy. 27 września wojska ajuttańskie zdobywają Suvarnagramę, a posiłki kambodżańskie przychodzą już post factum. Król Boromo Trailokanat widząc, że Lan Czang grozi rozczłonkowanie, nie godzi się na zachwianie równowagi i wysyła jako przywódca sojuszu oficjalną propozycję do króla Lan Czangu, stacjonującego w Vientiane, w której znajduje się żądanie przekazanie historycznej prowincji ajuttańskiej – Lava z miastem Suvarnagrama. Lan Czang wyraża zgodę i walki ustają. Pozostała teraz rozprawa z Czampą, której wojska wciąż oblegają kambodżańską Indrapurę. Wojska daivietańskie wyruszają na Widżaję, miasto na północy Czampy i docierają tam w grudniu. Kambodża natomiast wysyła swój 8-tysięczny korpus na Oc Eo, port w delcie rzeki Mekong z zadaniem jego zdobycia.

Warunki pokoju z Lan Czang – odzyskanie Suvarnagramy.


Odzyskana prowincja jest biedna i zniszczona, potrzebny jest jej teraz długi okres pokoju i reform gospodarczych. Największym jej dobrem jest drewno uzyskiwane z wielkich obszarów dżungli.​

Król zmienił jednak zdanie co do formowania kolejnych sił wojskowych i ruszając na czele 6-tys. armii na Suvarnagramę, rozkazał kanclerzowi Mal Wanowi kontynuowanie mimo wszystko kolonizacji. Nie pomylił się co do słuszności tej decyzji. W styczniu i kwietniu wysłano 20 kupców na Sumbawę z zadaniem rozbudowy punktu handlowego. Oba zadania powiodły się w pełni i na wyspie znajduje się teraz punkt handlowy 6. stopnia. Pora teraz na właściwą kolonizację wyspy, ale jeszcze być może przedtem monarcha rozszerzy handel w Zatoce Kuczing, zważywszy, że dochody w skarbcu są niewielkie.

Zakończenie akcji wysyłania kupców na Sumbawę (2.VI.), pora na kolonistów.​

Z wieści handlowych dociera w marcu smutna informacja z targu w Pegu, gdzie jeden z naszych kupców zginął zabity przez konkurencję lanczańską. Kanclerz Mal Wan w zastępstwie króla wysyła tam trzech kolejnych, z których tylko jednemu uda się przywrócić pozycję handlu ajuttańskiego w tym regionie.

Krótkotrwała utrata handlowa w Pegu.

Ayutthaya na koniec roku 1454:

2 kupców, 1 kolonista, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1454 – przegląd sytuacji międzynarodowej

- Japończycy przez cały rok fortyfikowali Matsuyamę na wyspie Sikoku. Ma to zapewne związek z powtarzającymi się napadami piratów.


-5 maja: walki w łonie japońskiego rodu Hatakeyama sprawiły, że zwaśnione strony poprosiły o interwencję szoguna, licząc na wygraną danej frakcji, ale rząd cesarski postanowił nie zajmować się tym konfliktem.

-20 września: cesarz Chin, Jingtai wypowiedział wojnę Mongołom, a jest to trzecia wojna z tym narodem w odstępie 25 lat. Zapewne zależy jemu na zmazanie hańby dwóch przegranych wojen i pojmania byłego cesarza Czengtonga, które dopełniło narodową traumę Chin. Japonia wycofała się z sojuszu z Chinami na wieść o wojnie.

-3 października: wysłannicy Jingtai musieli sporo naobiecywać szogunowi i cesarzowi Japonii, że powróciła ona nie tylko do sojuszu z Chinami, ale i wypowiedziała wojnę Mongołom.

-wojska chińskie w międzyczasie stłumiły powstanie chłopskie na wyspie Hajnan.


-28 grudnia: początek kolejnej odsłony serii wojen domowych w Japonii, tym razem okres wojny Kyotoku. Wszystko to rzecz jasna powoduje zagrożenie rewoltą w całym kraju i nawet w Kioto, a cesarz dla uspokojenia nastrojów każe popełnić samobójstwo Ashikadze Shigeuji (harakiri).​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1455

Radość i gorycz​

Ayutthaya, 5 września;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem na tematy bieżącej polityki zagranicznej.

Boromo Trailokanat: (…)Kanclerzu, Czampa wyraźnie idzie na zupełną konfrontację z krajami naszego bloku militarnego, a przecież jeżeli Kambodża i Dai Viet pohulają za bardzo, interwencja Chin może stać się więcej niż pewna.

Mal Wan: Miłościwy Panie, na całe szczęście to my jesteśmy głową tego sojuszu i możemy dowolnie kształtować przyszły układ pokojowy, oby zawarty był on jak najszybciej z racji naszych niespokojnych granic. Twoja koncepcja o obdarowaniu Widżają Dai Viet, a Oc Eo Kambodży jest rozsądna i pohamuje ona na długo ekspansjonistyczne zapędy Czampy.

Boromo Trailokanat: Możliwe, tylko jeżeli za parę lat Dai Viet wywoła wojnę z Czampą to na co będzie można im pozwolić?

Mal Wan: Spróbuję odseparować Czampę od sojuszu z Lan Czang i przyłączyć ją z powrotem do nas, ale to pewnie nastąpi dopiero po śmierci Maha Kui Yu.

Boromo Trailokanat: Istotnie, Dai Viet i Kambodża mogą czuć się pokrzywdzeni, nie otrzymują nic z lanczańskiego tortu dlatego zaoferowałem im rekompensatę kosztem ziem Czampy, ale nic ponadto. Szczególnie Dai Viet musi zrozumieć, że likwidacja Czampy naruszy równowagę w Indochinach!

Mal Wan: Szczególnie że Chiny ponownie są w sojuszu z Japonią.

Boromo Trailokanat: Jakie to szczęście, zawsze sobie powtarzam, że Chińczycy i Mongołowie tak się nie lubią, inaczej dominował by u nich południowy kierunek agresji.

Mal Wan: Nawet zjednoczone siły państw naszego bloku nie zdołały by zatrzymać rozjuszonych Chin, dlatego uczynię wszystko, aby nie dopuścić do likwidacji Czampy.

Boromo Trailokanat: I utrzymać za każdą cenę Dai Viet w sojuszu z nami! (...)

Mimo dobrych intencji króla, Księstwo Orissa odrzuca propozycję królewskiego mariażu i tym samym nawiązanie stosunków dyplomatycznych (13.VIII.).​

Na początku stycznia król podjął kroki o przyznaniu przywileju handlowego dla kolejnej grupy kupców udających się do Chin. Kupiec An Tong wysłany jeszcze na samym początku roku do Pekinu nie zdołał rozszerzyć wpływów Ayutthayi z racji zatargów z kupcem z Manczu. W marcu wysłano zatem kolejnego, który tym razem zdołał powiększyć uzyskiwane dochody z tego centrum handlowego, które wynoszą teraz 20,4 tys. cesarskich liangów. 19 kwietnia dochodzi informacja o utracie tak wysokiej pozycji w handlu w Pekinie, jednakże natychmiastowa reakcja przywraca stan pierwotny i Ayutthaya może cieszyć się umieszczeniem 5 kupców w tym mieście, podobnie jak w Kioto czy w Pegu. Nie można niestety tego powiedzieć o Delhi, gdzie nasi kupcy raz po raz wchodzą w zatargi z kupcami z księstw indyjskich, szczególnie Jaisalmerem. Koniec końców, nasi kupcy zostają w ogóle wyrzuceni z Delhi wskutek kontrakcji tego właśnie państwa (2.X.). We wrześniu przychodzi również smutna informacja o utracie wpływów w Pegu, wysłano tam jednego z kupców ale jego misja zakończyła się fiaskiem i nasze dochody zmalały do sumy 13 tys. złotych rupii indochińskich.

Pekiński sukces.​

Pierwsze miesiące 1455 roku zdają się potwierdzać nieprzejednane działania Czampy na wojnie z Kambodżą i Dai Viet. Ayutthaya zachowuje się w tym konflikcie pasywnie nie widząc żadnych interesów w tym regionie. Król Boromo Trailokanat oświadczył nawet, że nie będzie interweniował zbrojnie, a jedynie dyplomatycznie. Ayutthaya próbuje zakończyć konflikt oferując status quo, jednakże król Czampy, Maha Kui Yu odrzuca tą propozycję (10.II.). W lutym również pod Oc Eo dochodzi do bitwy wojsk Kambodży z Czampą, zakończoną zwycięstwem tej pierwszej. Wojska czampańskie ostatecznie zdobyły kambodżańską Indrapurę w marcu i powróciły do stolicy w Pandurandze, szykując się do odsieczy dla Widżaji. Czampa zbiera 10-tysięczną armię i rusza na Widżaję, natomiast król Kambodży, Dharmaradżadhiradża formuje 22-tysięczną armię i kieruje się w stronę portu Oc Eo.W maju wojska daivietańskie wygrywają bitwę z Czampą pod Widżają, kontynuując oblężenie tego miasta. W tym samym miesiącu ok. 30-tys. połączona armia kambodżańska oblega Oc Eo. We wrześniu Czampa próbuje po raz kolejny zatrzymać Dai Viet od zdobycia Widżaji, jednakże kolejne starcie przynosi jej również klęskę.

Odrzucenie pokoju przez Czampę.


I bitwa pod Widżają.​

Król w tym roku nie podejmował żadnych decyzji odnośnie kolonizacji, koncentrując się wyłącznie na rozszerzaniu handlu.

Ayutthaya na koniec roku 1455:

1 kupiec, 3 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1455 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-2 stycznia: Księstwo Bundelchandu dołącza do Sułtanatu Jaunpur i Księstwa Mewar w walce z Królestwem Nepalu.

-5 czerwca: Arjun Dev, maharadża Bundelchandu otrzymał zgodę Księstwa Bastar na przemarsz swoich wojsk.


-wojna chińsko-mongolska: Mongołowie próbują oblegać Mukden w Mandżurii, a wojska chińskie po uporczywych walkach pod Chahar ostatecznie zdobywają to miasto.

-30 sierpnia: Emirat Buchary dołączył do sojuszu z Chinami i Japonią i dołączył do wojny z Mongołami. Cesarz Jingtai zamierza w sposób zdecydowany odpłacić się Mongołom i tworzy wielką koalicję.


-Pokonane i niemalże upokorzone Królestwo Lan Czang zaprowadza wielką reformę gospodarczo-podatkową. Król Sai Tiakap’at jest zagorzałym promotorem zmian w polityce wewnętrznej po przegranej wojnie z Ayutthayą, Dai Viet i Kambodżą (1453-1454) zw. zmaganiami Północy i Południa.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1456

Trudna rozprawa​

Ayutthaya, 14 listopada;

Król Boromo Trailokanat rozmawia z wicekanclerzem Thrieu Chatrakatem.

Boromo Trailokanat: (…)Czampa zachowuje się prowokacyjnie i nieprzejednanie. Wciąż odrzucając nasze propozycje pokojowe skazuje się na pozycję państwa przegranego dyplomatycznie.

Thrieu Chatrakat: Kanclerz Mal Wan dwukrotnie prosił władcę Czampy o zawarcie zawieszenia broni, wszak boimy się interwencji Pegu, Malakki lub Chiengmai, jednakże obie misje zakończyły się bezskutecznie. Wyprawy do Pandurangi stają się też już niebezpieczne.

Boromo Trailokanat: Już nawet ograniczam się do propozycji status quo, ale na pewno nie będę zamierzał płacić kontrybucję wojenną za Kambodżę i Dai Viet! Nasze dochody są i tak niskie.

Thrieu Chatrakat: Będziemy kontynuować misje dyplomatyczne do Czampy, Kambodżanie mając opanowany port Oc Eo i Dai Viet, gdy przejmą Widżaję, skutecznie wpłyną na postawę władcy Czampy o przyjęcie rozsądnych warunków zawieszenia broni.

Boromo Trailokanat: Cieszą mnie jedynie nasze sukcesy kolonizacyjne, jednak z zakładaniem kolonii i tworzeniem miast na wyspach z racji ograniczeń budżetowych będziemy musieli jeszcze poczekać. Jedną z opcji jaką chciałbym zrealizować to poznanie reszty krajów Półwyspu Indyjskiego, nasi kupcy mają do czynienia z Vijayanagarem, Jaisalmerem, Bastarem a nasi kartografowie bezsilnie rozkładają ręce nie wiedząc gdzie co leży.

Thrieu Chatrakat: Miłościwy królu, czy po zakończeniu rozszerzania punktu handlowego w Zatoce Kuczing założymy przyczółek dla kupców w Indiach?

Boromo Trailokanat: Po wyrzuceniu naszych kupców z Delhi nie pozostaje nam nic innego. Ale jedna uwaga, ja wydaje przywilej, ale niech nasi kupcy za nic nie wchodzą w zatargi z sąsiadami jakimi przyjdzie nam mieć, ziemie są żyzne i bogate, a to sprawia, że w przypadku naszego sukcesu na tych terenach czyli założenia miasta stalibyśmy się wręcz rozchwytywaną darmową zdobyczą, a do tego nie wolno nam dopuścić. Póki, co jedno miasto w Indiach jest jak najbardziej w naszym zasięgu, oczywiście po zakończenie wspomnianego rozszerzania punktu handlowego w Zatoce Kuczing na Borneo(…)

Król wysłał w styczniu kolejną grupę kupców w stronę Zatoki Kuczing, aby rozszerzyli punkt handlowy na tych terenach. 3 marca dociera informacja o powodzeniu zadania, przeto monarcha wysyła kolejnych dziesięciu kupców w to samo miejsce. 18 maja punkt handlowy w Zatoce Kuczing rozrósł się już do rozmiarów 4. poziomu.

Rozszerzenie punktu handlowego w Zat. Kuczing.​

Na początku stycznia wysłano kupca w stronę Pegu, aby odzyskać utraconą niedawną pozycję handlową na tym terytorium. W lutym dochodzi informacja o utracie wpływów handlowych w Pekinie wskutek knowań Manczu, a wysłany kupiec do Pegu wyrugował jedynie kupca z Czampy, sam nie rozszerzając handlu. W marcu wskutek intrygi chińskich handlowców Ayutthaya traci kolejnego kupca w Pekinie. Nowy kupiec, wysłany tam niemalże zaraz po otrzymaniu tej wieści, nieco odzyskuje pozycję handlu ajuttańskiego na tych terenach. W listopadzie wysłano kolejnych dwóch kupców do Pegu i Pekinu. W Pegu zdołano obniżyć pozycję handlu myanmarskiego, w Pekinie odzyskano pierwotną pozycję i nadal jest tam 5 kupców.

Wojna handlowa ajuttańsko-czampańska.​

W marcu wojska kambodżańskie ostatecznie zdobywają port Oc Eo w delcie rzeki Mekong i wycofują się na miejsce koncentracji pod Angkor Wat. Czampa wciąż okupuje kambodżańską Indrapurę. W kwietniu armia czampańska rusza na obleganą przez Dai Viet – Widżaję i pokonuje agresorów, zmuszając ich do wycofania się na północ pod Hue. 20 maja misja dyplomatyczna Ayutthayi z prośbą o zawieszenie broni zostaje odrzucona przez Czampę. W czerwcu 8-tysięczna armia Czampy rusza do Indrapurę, jakby przygotowując się na wyprawę kambodżańską z Angkor Wat. 24-tysięczna armia daivietańska ponownie przystępuje do oblegania Widżaji, a Czampa po raz kolejny odrzuca (7.X.) propozycję pokojową Ayutthayi.

Ayutthaya na koniec roku 1456:

0 kupców, 2 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1456 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-rok 1456 był pierwszym rokiem panowania nowego cesarza Majapahitu, Hyanga Purvavisesy, który objął tron po kilkuletnim okresie zamętu i chaosu wewnętrznego.


-w roku 1456 królem Korei zostaje Sejo, który już wcześniej jako następca tronu wykazywał spore talenty organizacyjne i gospodarcze.

-wojna chińsko-mongolska: Chińczycy zlikwidowali mongolskie zagrożenie wygrywając starcie pod Mukdenem a sami oblegli i zdobyli Setsen w Mandżurii (IX.).


-Sułtanat Atjeh i Sułtanat Malakki na nowo rozpoczęli akcję reislamizacji terenów zamieszkałych przez ludność wyznania buddyjskiego w prowincjach Deli i Padang.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1457

Smutne doświadczenia​

Ayutthaya, październik;

Król Boromo Trailokanat porusza w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem sprawy dotyczące prowadzenia wojny z Czampą.

Boromo Trailokanat: (…)zastanawiam się nad użyciem naszych sił morskich i dokonania desantu w Pandurandze, może to spowoduje, że Czampa zacznie w końcu myśleć racjonalnie i zgodzi się na warunki pokojowe.

Mal Wan: To będzie bardzo trudne Panie, nie możesz ryzykować swoim życiem i zdrowiem, gdy interes państwa wymaga Twojej ciągłej obecności w Ayutthayi. Zakończyliśmy rozwijanie punktów handlowych w Zatoce Kuczing i na Sumbawie. Na Flores czeka nas praca nad utworzeniem miasta. Czekamy na wieści od naszych kupców wysłanych na Celebes i do Indii. Czampa nie jest warta zainteresowania.

Boromo Trailokanat: Jak więc zmusić Czampę do podpisania pokoju. Kontrybucją?

Mal Wan: Le Nhan Tong, cesarz Dai Viet odznacza się równą ambicją w byciu agresorem, co Czampa w kwestii obrony. Postąpisz Panie jak zechcesz, ja jednak myślę, że powinniśmy bardziej ufać Dai Viet, w końcu Czampa to ich śmiertelny wróg i na pewno nie podpiszą z nimi separatystycznego pokoju. Płacenie odszkodowań wojennych za kogoś to jednak okazywanie słabości i nie polecałbym tego kroku.

Boromo Trailokanat: Jeżeli ten konflikt będzie trwał jeszcze parę lat, to chłopi zaczną nam się buntować, nie mogę też za bardzo obdarować przywilejem podatkowym żadnego rodu z Suvarnagramy, naszego nowego nabytku. W skarbcu mało, a sporo wydatków.

Mal Wan: Może z racji założenia punktu handlowego w Zatoce Madras zdołamy powiększyć swoje dochody, no i koniecznie ponownie wejść do sfery handlu w Delhi.

Boromo Trailokanat: Kupcy mają dobrą pozycję w Kioto i Pekinie. W Pegu mamy trochę kłopotów, a największy rynek w Delhi jest od jakiegoś czasu nie do sforsowania. Dobrze rozumujesz kanclerzu, założenie punktu handlowego w Indiach pomogło by nam w odzyskaniu pozycji i prestiżu.

Mal Wan: Być może powinniśmy zwiększyć dochody bezpośrednio do skarbca, ale kosztem rozwoju udoskonaleń naszej armii. Chociaż przez ten najbliższy rok lub parę miesięcy przyszłego roku.

Boromo Trailokanat: Pomyślę nad tym (…)

W styczniu zjednoczona armia kambodżańska powróciła do Phnom Penh i wkrótce udała się, aby obronić zdobyczy wojennej – portu Oc Eo w delcie rzeki Mekong. Tymczasem wojska Czampy po raz kolejny wyruszają w stronę Widżaji, aby w dwóch bitwach w marcu i kwietniu zmusić oddziały daivietańskie do wycofania się z tych północnych ziem. 24 kwietnia Czampa po raz kolejny odrzuca propozycję Ayutthayi dotyczącą zawieszenia broni. Król Boromo Trailokanat proponuje aby Oc Eo stał się portem Kambodży, jako, że nie ma ona do tej pory portu z prawdziwego zdarzenia w Zatoce Syjamskiej. Czampa jednak nie godzi się na taki arbitraż. Wojska czampańskie po udanym zatrzymaniu Dai Viet pod Widżają docierają do Indrapury i rozpoczynają marsz na Angkor Wat (maj/czerwiec). W lipcu rozpoczyna się oblężenie miasta. Ayutthaya rozważa przerwanie swojej pasywności i czynne włączenie się do konfliktu po stronie Kambodży i Dai Viet, ale w tym samym miesiącu 22-tysięczna armia daivietańska po raz kolejny oblega Widżaję, co powoduje wycofanie się Czampy z oblężenia Angkor Wat (po drodze niszczą jeden z oddziałów piechoty kambodżańskiej), natomiast główne siły kambodżańskie powracają do Phnom Penh. 14 sierpnia Czampa odrzuca zawieszenie broni na warunkach status quo. W październiku wojska daivietańskie wygrywają starcie pod murami Widżaji z armią Czampy. Być może zdobycie Widżaji przez Dai Viet przyniesie w końcu przełom w wojnie. Oblężenie miasta trwa.

Król postanowił w tym roku dokończyć akcję rozszerzania punktu handlowego w Zatoce Kuczing. Już w styczniu wysłano kolejnych 10 kupców, którzy 22 marca zakończyli rozbudowę ośrodka handlu rybami na tym terenie. W maju została kolejna, ostatnia już grupa kupców w stronę Zatoki Kuczing. 5 lipca to dzień w którym kończy się rozbudowa punktu handlowego (6. stopnia) należącego do Ayutthayi na Borneo. Jako, że monarcha nie jest w stanie wysłać grupy kolonistów (za duży koszt), przeto radzi się kartografów, gdzie wysłać kolejne dwie grupy kupców mające już glejt królewski na rozwój handlu. Postanawia więc wysłać jedną grupę na Celebes (ziemia Bulon) i do Indii (Zatoka Madras). We wrześniu odpływają statki z kupcami, jednak wieści jakie otrzymuje władca w grudniu nie są optymistyczne. Na Celebes kupcy zostali prawdopodobnie zabici przez tubylców, natomiast ci, którzy obrali kierunek do Indii zagubili się gdzieś w Zatoce Bengalskiej.

Punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing.


Nie udało się założyć punktów handlowych na Celebes i w Indiach.​

Na początku roku ponownie wysłano kupca do Pegu, licząc na utrzymanie naszej pozycji handlowej na tym targu. W lutym dochodzi informacja o utracie dominującej roli w Kioto, gdzie intrygi Korei sprawiły, że wpływy utracił jeden z naszych kupców. Nowy kupiec w Pegu zdołał tylko ograniczyć działalność szańskich handlowców, a działalność Czampy doprowadziła do utraty kolejnego kupca w tym mieście. Z racji akcji kolonizacyjno-handlowych w tym roku wysłano tylko jeszcze jednego kupca, a jego celem było Kioto. 15 maja udało się odzyskać pozycję dominującą w tym centrum handlowym.

Krótkotrwała utrata dominującej pozycji handlu ajuttańskiego w Kioto.

Ayutthaya na koniec roku 1457:

2 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1457 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-prawdopodobnie w toku działań wojennych w Nepalu zginął sułtan Jaunpuru, Mahmud Szah. Jego następcą zostaje Muhammad Szah.

-5 stycznia: Królestwo Chiengmai polepsza swoje stosunki dyplomatycznyczne z Myanmarem zawierając królewski mariaż z tym państwem.


-23 lutego: wojska chińskie buszujące po terytorium mongolskim odnajdują i uwalniają byłego cesarza Czengtonga, który z dnia na dzień staje się nowym władcą tego kraju, ale już pod innym imieniem – Tianszun. Dotychczasowy cesarz Jingtai zostaje zamordowany przez zbuntowanych wojskowych.


-na wieść o powrocie Czengtonga (Tianszuna) do kraju wybuchają powstania chłopskie na Półwyspie Szantung (Weihaiwei) i w Hofei (centralne Chiny). Chłopi obawiają się wzrostu podatków wskutek przedłużającej się wojny. Rewolta ogarnia też chińską kolonię w Orocz blisko granicy z japońskimi posiadłościami na Półwyspie Koreańskim. Buntownicy przekraczają rzekę Jalu i oblegają Hamhung w Korei. Oddziały chłopskie w Weihaiwei i Hofei ponoszą klęski z armią cesarską odpowiednio w październiku i na przełomie listopada i grudnia.


-17 czerwca: niespokojnie również w samej Japonii. Szogun zaakceptował żądania chłopstwa i tym samym zneutralizował wybuch kolejnej rewolty (Koshamain). Japonia wciąż pozostaje w stanie wojny z Mongołami i tu trzeba szukać przyczyny łagodności polityki.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1458

Upór popłaca​

Ayutthaya, letni pałac królewski, 10 września;

Wicekanclerz Thrieu Chatrakat w rozmowach kuluarowych z kanclerzem Mal Wanem przed audiencją u króla.

Thrieu Chatrakat: (…)król ogłosił okres pokoju narodowego specjalnym obwieszczeniem ogłaszanym we wszystkich prowincjach kraju.

Mal Wan: Teraz na dobre ruszy kolonizacja terenów zamorskich, zważywszy na to, że dokonał już podpisania przywileju podatkowego dla rodu z Suvarnagramy.

Thrieu Chatrakat: Oby tylko udało się założyć punkt handlowy w Zatoce Madras, to jedno z marzeń króla.

Mal Wan: W istocie mamy ambitnego władcę w tym względzie. Może i powoli ale za to jak skutecznie podnosi prestiż naszego kraju!

Thrieu Chatrakat: Ludność prowincji Lava jest mu bardzo wdzięczna za wyzwolenie ich z wieloletniej lanczańskiej niewoli.

Mal Wan: Słyszałem, że układają o nim wielkie pieśni. To bardzo cementuje naszą kulturę i jedność Ayutthayi. Osoba władcy jakim jest dobry król Boromo Trailokanat powoduje, że nawet mając słabe siły militarne można osiągnąć sukces.

Thrieu Chatrakat: Również Dai Viet nam w tym wydatnie pomógł.

Mal Wan: Przyciągnęliśmy Dai Viet do naszego sojuszu po to tylko, by nie był z Chinami w aliansie, bo groziło to wasalizacją i eliminacją tego kraju w przyszłości. Zdaje sobie z tego sprawę, że to kraj bardzo wojowniczy i agresywny, ale nie było wyboru.

Thrieu Chatrakat: Myślę, że król nas niedługo poprosi do siebie

An Wang /gwardzista królewski/: Kanclerz Królestwa Ayutthayi, Arjay Mal Wan Thassari i wicekanclerz Tanh Thrieu Chatrakat Chatrakaya proszeni na audiencję!

W lutym doszła do Ayutthayi informacja o utracie wpływów w centrum handlowym w Pekinie z powodu zamordowania jednego z naszych kupców. Czym prędzej wysłano kolejnego, który doprowadził do utrzymania naszej wysokiej pozycji na tym terenie. W kwietniu przydarzyła się podobna sytuacja, tym razem jednak intryga chińska sprawiła, że utraciliśmy wpływy. Czengtong (Tianszun) nie może zapewne przeboleć, że ajuttańscy kupcy nadają ton obrotom w Pekinie. W maju nasz nowy kupiec przywrócił należną nam pozycję w Chinach. Również w tym samym miesiącu wznowiono wysyłanie kupców do Delhi i odniesiono sukces. Nasze dochody z tego centrum handlowego wynoszą zatem 8 tys. złotych rupii indyjskich.

Po zakończeniu wojny z Czampą i nastaniu okresu pokoju, Ayutthaya odnowiła przyjazne stosunki z Myanmarem i co rzecz ważniejsza, Bengalem, który jak przewiduje król może stać się w końcu bardzo ważny w kontaktach międzynarodowych z racji wymiany map. Owocem tych przyjaznych stosunków stało się zawarcie królewskich mariaży. Do Awa, stolicy Myanmaru wysłano księżniczkę Hara Kayę Mahni, która wyjdzie za mąż za myanmarskiego wielmożę Dahnanyathi. Do Bengalu wysłano zaś Susanthikę Rajję, a jej wybranym jest książę Nadir.

12 września – królewski mariaż z Sułtanatem Bengal.


11 października – królewski mariaż z Myanmarem.​

16-tysięczna armia kambodżańska dotarła na przełomie stycznia i lutego ponownie do Oc Eo z zamiarem umocnienia się w tej zdobytej prowincji. Czampa natomiast zebrała 10-tysięczną armię w Pandurandze i jest w procesie przygotowywania swych wojsk do marszu na Widżaję, dokąd rusza w marcu. Bitwa przynosi jednak sukces wojskom daivietańskim, które utrzymują oblężenie miasta. Nowy król Czampy, Maha Pan-lo-yue wyczuwa zagrożenie dla niepodległości kraju i wysyła parlamentariuszy do Ayutthayi, głowy sojuszu z prośbą o zawieszenie broni oferując 4 tys. złotych rupii indochińskich. Król Boromo Trailokanat wymiguje się jeszcze od odpowiedzi licząc na zdobycie Widżaji przez Dai Viet i wytargowanie lepszych warunków pokojowych. W lipcu wojska daivietańskie wygrywają kolejną bitwę z Czampą u wrót tego miasta, ale w stronę wysłana jest ponownie 10-tysięczna armia czampańska, co grozi odepchnięciem Dai Viet od oblężenia i zerwaniem rokowań. Czampa wysyła przed bitwą kolejnego posłańca z propozycją zapłaty 6 tys. złotych rupii indochińskich. Król Ayutthayi nie czeka na wynik kolejnego starcia pod Widżają i godzi się przyjąć propozycję Czampy. 20 sierpnia zostaje podpisane zawieszenie broni.

Czampa płaci Ayutthayi 6 tys. złotych rupii indochińskich. Płw. Indochiński odzyskuje spokój.​

Król podpisuje przywilej podatkowy dla rodu Thran Nanh Changhrani na objęcie tytułu rządcy w mieście Suvarnagrama i dla prowincji Lava. Awansowanie rządcy sprawi, że znacząco wzrośnie ściągalność podatków na tych terenach. Dzieje się to 21 lipca. Dużo wcześniej, bo w marcu 10 kupców wyrusza z misją założenia punktu handlowego w Zatoce Madras, nie udaje im się to jednak z powodu sztormu i zatonięcia większości ich statków po drodze. W październiku król wysyła kolejną grupę kupców i tym razem dociera ona do celu i po krótkim okresie przygotowania miejsca pod budowę punktu handlowego udaje się ów zbudować. Informacja do Ayutthayi dociera 21 grudnia.

Awansowanie rządcy w Suvarnagramie.


Ayutthaya posiada punkt handlowy w Indiach!

Ayutthaya na koniec roku 1458:

3 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1458 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-1458 jest pierwszym rokiem panowania nowego władcy w Królestwie Czampy. Miejsce nieprzejednanego Maha Kui Yu zajmuje Maha Pan-lo-yue, który również nie grzeszy inteligencją, ale znacząco bardziej od poprzednika jest ugodowy i rozsądny.


-sułtan Jaunpuru Muhammad Szah miał w roku 1458 nieszczęśliwy wypadek (upadek z konia), który zakończył się śmiercią władcy. Zastąpił go Husajn, który jest totalnie nieprzygotowany do objęcia rządów w państwie, a co jest ważne tym bardziej, że wciąż Jaunpur jest w stanie wojny z Nepalem.

-5 stycznia: Sułtanat Bengalu dołączył do wojny księstw indyjskich: Jodhpuru, Jaipuru i Jaisalmeru z Emiratem Sindu. Jednakże udział wojsk bengalskich jest wątpliwy z powodu niemożności dotarcia na front działań wojennych (brak możliwości przejścia przez terytorium Nepalu, Delhi, Bundelchandu bądź Orissy).

-reforma gospodarczo-podatkowa w Królestwie Kambodży (awansowanie rządców) autorstwa króla Dharmaradżadhiradży.

-wojna chińsko-mongolska: wojska chińskie utrzymują kontrolę nad Chahar i Setsen, brak wieści o dalszych zdobyczach. Uwolniono Orocz spod władzy buntowników. Hamhung w płn. części Korei dalej oblężony przez powstańców chłopskich przybyłych z tej chińskiej kolonii w Mandżurii.

-14 grudnia: Królestwo Lan Czang godzi się z Kambodżą i oba państwa zawierają królewski mariaż.

-26 grudnia: Cesarz Chin, Czengtong (Tianszun) odnawia królewski mariaż z Cesarstwem Dai Viet.

-28 grudnia: potężne Imperium Timura zawiera królewski mariaż z Sułtanatem Delhi. Zwiastować to może kolejną erę pokoju w Azji Centralnej, choć sam Płw. Indyjski daleki jest od tego.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1459

Rozkwit​

Ayutthaya, pałac królewski, czerwiec;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)ogłoś po zakończeniu akcji umieszczania kupców w Zatoce Madras, że tego kto dokona założenia kolonii w tamtym miejscu czeka tytuł książęcy nadany przeze mnie.

Mal Wan: Trochę obawiam się reakcji Vijayanagaru, o którego wprawdzie nie ma na naszych mapach, niemniej z relacji kupców wiemy, że jest to całkiem solidne państwo, a przede wszystkim bogate.

Boromo Trailokanat: Jeśli jest solidne i bogate, znaczy dobrze zarządzane, to musi swoją politykę opierać na handlu, nie zaś na podbojach. A jakim my możemy być zagrożeniem dla nich?

Mal Wan: Wdzieramy się do Indii, a to może powodować pewną żądzę chciwości z ich strony, o ile miasto jakie stworzymy będzie bogate.

Boromo Trailokanat: Postaraj się o przemarsz naszych wojsk przez Bengal, będzie to doskonały przystanek na drodze do Zatoki Madras.

Mal Wan: Oczywiście, Miłościwy Panie, ufam, że Vijayanagar jak mówisz nie zrezygnuje z drogi handlu i pozwoli egzystować naszemu przyczółkowi w Indiach.

Boromo Trailokanat: Na pewno jest coś co nie pozwala temu krajowi rozwijać się militarnie, powierzchniowo, może jakaś koalicja państw indyjskich zastawia mu drogę na północ, do Delhi.

Mal Wan: Byłbym zapomniał, kartografowie uważają, że Vijayanagar posiada odrębne centrum handlu, zupełnie niezależne od delhijskiego. Nie wiedzą tylko gdzie to miejsce się znajduje.

Boromo Trailokanat: To tym bardziej zajmuje go handel aniżeli podboje, rozwijajmy zatem nasz punkt handlowy w Zatoce Madras (…)

Król edyktem z 18 stycznia przeznaczył więcej funduszy na rozwój wolnego handlu i ponowił zwolnienie z podatków na 5 lat dla każdego kto osiedli się na Flores, Sumbawie, w Zatoce Kuczing czy Madras. Spotkało się to z wielkim odzewem i każdego roku, będzie mogło z tego zwolnienia skorzystać aż 200 chętnych kolonistów. Wśród kupców również niemałe poruszenie, cechy będą w stanie wysłać do centrów handlu czterech kupców w ciągu roku.

Zmiany w polityce wewnętrznej na korzyść wolnego handlu.​

Na początku roku wysłano dwóch kupców do Pegu z racji utraty w zeszłym roku wpływów w tym centrum handlowym. Jeden z kupców pogrążył się w walkach z handlowcami z Bengalu, drugi natomiast był skuteczniejszy i rozszerzył nasze dochody. W marcu wysłano następnego w te rejony i tym razem nie udało się doprowadzić do powiększenia pozycji handlowej w Pegu, na domiar złego nasz kupiec wpadł w zatargi z cechem kupieckiem z Chiengmai. Dopiero w kwietniu udało się przywrócić Ayutthayi należną jej pozycję w Pegu i ponownie nasz kraj ma tam pięciu kupców. W lipcu nadeszła zła wieść z Pekinu o utracie jednego z kupców na tym terenie wskutek chińskiej intrygi, jednakże błyskawicznie wysłany kupiec zrekompensował nam stratę handlową. Król podpisał też przywileje dla kupców udających się do Zatoki Madras. 12 czerwca nadeszła informacja o udanym powiększeniu punktu handlowego w Indiach, a kolejnych 10 kupców wysłanych w październiku również doprowadza do rozbudowania siedziby handlowej (grudzień).

W dziedzinie dyplomacji król chciał bardziej związać z sojuszem Cesarstwo Dai Viet i wysyła pismo do Le Nhan Tonga z propozycją zawarcia królewskiego mariażu (25.VIII.). Cesarz jednak odrzuca prośbę Ayutthayi, co sprawia, że Boromo Trailokanat raczej nie będzie znowu próbował wysyłać dyplomatę do Hanoi mimo zmiany władcy w Dai Viet od końca października.

Nieudane zawarcie królewskiego mariażu z Dai Viet.​

W lipcu zakończono rozbudowę budynków rządcy podatkowego w mieście Suvarnagrama w prowincji Lava dla rodu Thran Nanh Changhrani. Dochody jednakże nie powiększyły się w zadowalającym stopniu, co może sugerować zjawisko korupcji w tej prowincji.

Dochody po awansowaniu rządcy w Suvarnagramie.



Bilans czterdziestolecia​

Mija czterdzieści lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie:

-dochód narodowy rocznie: 13,8 tys. złotych rupii indochińskich (w 1449 – 12,1 tys.)
-7 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć)
-sojusz z Kambodżą i Dai Viet.
-mariaże z Kambodżą, Brunei, Myanmarem, Bengalem i Japonią.
-5 kupców w Pegu – dochód: 17,3 tys. złotych rupii indochińskich (w 1449: pięciu kupców).
-5 kupców w Kioto – dochód: 8 tys. jenów (w 1449: pięciu kupców).
-5 kupców w Pekinie – dochód: 20,4 tys. liangów (w 1449: dwóch kupców).
-1 kupiec w Delhi – dochód: 8,2 tys. złotych rupii indyjskich (w 1449: dwóch kupców)
-1 kupiec w Malakce – dochód: 5 tys. złotych rupii indochińskich (w 1449: jeden kupiec)
-1 kupiec na Hajnan – dochód: 3,3 tys. liangów (w 1449: jeden kupiec)
-1 kupiec w Szanghaju – dochód: 2,1 tys. liangów (w 1449: jeden kupiec)
-inflacja – 4,6% (w 1439: 3,8%).
-porozumienie handlowe z Delhi (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Brunei i Czampę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 3. stopnia w Zatoce Madras.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-kolonia 1. stopnia na wyspie Flores.
-rozwój miast (Suvarnagrama – 12 920 mieszkańców, Ayutthaya – 10 608, Kedah – 9 282, Phuket – 7 956, Ratburi – 6 630, Tai Panom – 5 329, Ligor – 4 880 ).

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze

-zerwanie królewskich mariaży z Szan i Czampą.
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (czterokrotnie), Pekinie (pięciokrotnie), Pegu (ośmiokrotnie) i Malakce (raz).
-odrzucenie propozycji królewskiego mariażu przez Dai Viet i Orissę.

Porównanie światowe​

Militaria – 1449
1.Imperium Osmańskie – 242 pkt, 2.Królestwo Anglii – 153, 3.Królestwo Kastylii – 110, 4.Państwo Moskiewskie – 104, 5.Królestwo Aragonii – 103, 6.Wielki Chanat Mongolski -100, 7.Królestwo Węgier – 90… …Królestwo Ayutthayi – 9.
Militaria – 1459
1.Imperium Osmańskie – 359 pkt, 2.Królestwo Anglii – 176, 3.Wielki Chanat Mongolski – 159, 4.Królestwo Kastylii – 145, 5.Królestwo Aragonii – 142, 6.Państwo Moskiewskie – 122, 7.Królestwo Węgier – 120… …Królestwo Ayutthayi – 18.

Ekonomia – 1449
1.Cesarstwo Chin – 149 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 119, 3.Imperium Vijayanagaru – 73, 3.Republika Wenecji – 73, 3.Republika Genui – 73, 6.Sułtanat Bengalu – 68, 7.Plemię Huron – 66… …Królestwo Ayutthayi – 18.
Ekonomia – 1459
1.Cesarstwo Chin – 192 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 144, 3.Republika Genui – 92, 4.Republika Wenecji – 91, 5.Imperium Vijayanagaru – 89, 5.Królestwo Anglii – 89, 7.Sułtanat Bengalu – 87……Królestwo Ayutthayi – 27.

Dyplomacja – 1449
1.Księstwo Würzburg – 179 pkt, 2.Królestwo Anglii – 101, 3.Królestwo Francji – 96, 4.Królestwo Ayutthayi – 94, 5.Imperium Osmańskie – 71, 6.Cesarstwo Majapahit – 69, 6.Imperium Timura – 69.
Dyplomacja – 1459
1.Księstwo Würzburg – 226 pkt., 2.Królestwo Francji – 125, 3.Królestwo Ayutthayi – 110, 4.Królestwo Anglii – 106, 4.Księstwo Mediolanu – 106, 6.Królestwo Burgundii – 101, 7.Imperium Osmańskie – 87.

Klasyfikacja łączna – 1449
1.Imperium Osmańskie – 321 pkt, 2.Królestwo Anglii – 316, 3.Księstwo Würzburg – 240, 4.Chanat Złotej Ordy – 227, 5.Królestwo Francji – 222, 6.Królestwo Aragonii – 174, 7.Imperium Timura – 163… …18.Królestwo Ayutthayi – 121.
Klasyfikacja łączna – 1459
1.Imperium Osmańskie – 480 pkt, 2.Królestwo Anglii – 372, 3. Księstwo Würzburg – 329, 4.Królestwo Burgundii – 236, 5.Królestwo Aragonii – 225, 6.Królestwo Francji – 220, 7.Księstwo Jodhpur – 209… …16.Królestwo Ayutthayi – 157.

Ayutthaya na koniec roku 1459:

1 kupiec, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1459 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1459 zmarł sułtan Malakki, Muzaffar Szach. Jego miejsce zajmuje Mansur Szach, władca, który przejawia talenty dyplomatyczne i wojskowe. Ayutthaya musi zatem znowu mieć się na baczności.


-Rok 1459 jest również pierwszym rokiem panowania nowego sułtana Bengalu, Rukna ad-Din Barbaka. Młody władca zaraz na początku swoich rządów wplątuje się w konflikt z Sułtanatem Delhi.


-25 marca: Sułtanat Delhi wypowiada wojnę jednemu z państw indyjskich, Jaisalmerowi. Po stronie napadniętego Jaisalmeru opowiada się Jodhpur oraz potężny Sułtanat Bengalu. Sojusznikami Delhi w tej walce jest Imperium Timura i Kaszmir. Bengal zrywa królewski mariaż z Delhi.


-rozwój powstania narodowego na okupowanych przez Japonię ziemiach koreańskich. Powstańcy w lipcu zdobywają Hamhung, natomiast od lutego mieli zdobyte Gwangju i wygrane jedno starcie z wojskami szoguna. Japończycy odetchnęli z ulgą, gdy powstańcy przekroczyli granicę Korei, niemniej jednak musieli przetransportować na Płw. Koreański aż 45 tys. piechoty, aby odbić zbuntowane Gwangju w październiku. Powstańcy po zdobyciu Hamhungu, skierowali się w stronę Pyongyangu (Phenianu), który zdobyli w grudniu. Tym samym cała północna część Korei wymknęła się spod kontroli Japonii.


-powodzie i głód w wielu rejonach Cesarstwa Japonii dopełniają obraz chaosu i niepewności polityczno-gospodarczej kraju.

-3 sierpnia: Sułtanat Bantem i Cesarstwo Majapahit zawiązują sojusz militarny.

-wojny w Indiach: wojska bengalskie rozpoczęły obleganie Allahabadu, stolica Sułtanatu, Delhi również przez pewien czas była oblegana przez nieznane nam armie, jednak szybko wyeliminowano to zagrożenie. Tuż obok, stolica Jaunpuru – Lakhnau była w końcowych miesiącach roku oblegana przez wojska nepalskie.


-29 września: miejsce zmarłego cesarza Dai Viet, Le Nhan Tonga, zajmuje Le Nghi Dan, który jest dość przeciętnym władcą jak na kraj z ambicjami terytorialnymi.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1460

Coraz bliżej​

Ayutthaya, pałac królewski, 13 maj;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie ze skarbnikiem królewskim, Chekh Le Chandrą.

Boromo Trailokanat: (…)Drogi skarbniku, Twój raport nie pozostawia suchej nitki na dochodach Królestwa, jakie zatem proponujesz kroki ku jego poprawieniu?

Chekh Le Chandra: Panie, najrozsądniej by było abyś zaczął realizować politykę podbojów, zniszczenie Chiengmai, zabór centrum handlowego w Pegu byłoby idealnym rozwiązaniem na wzrost dochodów, ale zdaje sobie sprawę z tego, że jesteśmy Narodem Pokoju.

Boromo Trailokanat: Ja usilnie staram się o rozwój kolonii, gdyż tylko one mogą przynieść nam wyśnione profity. Jakie jest Twoje zdanie na temat placówki w Indiach?

Chekh Le Chandra: Dobry pomysł, Panie, ale niezmiernie niebezpieczny, nie znamy sąsiadów na południu Indii, jeśli to dranie i zbóje, nic nie pozostanie z naszego punktu handlowego.

Boromo Trailokanat: Rozbudowa murów jest bardzo potrzebna i tu masz rację, skarbniku. Niemniej suma jaką wymieniasz w raporcie oscyluje w granicach 2 milionów rupii i na pewno nie obędzie się bez wielkiej wojny w Indochinach. Ja pragnę jej zawsze unikać, gdyż leżymy w takim miejscu, które nie sposób ominąć i przez to musimy zachować pokój.

Chekh Le Chandra: Panie, a czy planujesz po rozwoju kolonii interwencje poza Indochinami?

Boromo Trailokanat: Tutaj wyrażam zgodę, jeśli tylko nasze kolonie rozwiną się do poziomu miast i będą przynosić stały dochód, wówczas z pewnością rozszerzymy swoje panowanie, ale nie wiem czy będzie to za moich rządów.

Chekh Le Chandra: Wierzę, że to co wybierzesz, miłościwy królu, będzie najlepsze i nasz kraj już nigdy nie będzie trwale zagrożony.

Boromo Trailokanat: Masz moje królewskie słowo honoru, że jeśli tylko wzmocnimy się w koloniach ruszamy tam z ekspansją militarną(…)

Król próbował uzyskać zgodę Sułtanatu Bengal na przemarsz wojsk ajuttańskich w drodze do spodziewanej kolonii w Zatoce Madras, jednakże otrzymał odmowę. Trzeba będzie nieco dłużej popracować nad wzajemnymi relacjami, gdyż nawet królewski mariaż nie gwarantuje uzyskania akceptacji takiego przemarszu.

Bengal zdecydowanie odmawia naszej prośbie – 19.VII.​

W lutym zakończono prace nad rozwojem ajuttańskiej armii. Owocem skończonego dzieła jest możliwość wybudowania murów nowego typu, mogących lepiej zabezpieczać miasta przed wrogim wojskiem. Jak wynika z raportu skarbnika Królestwa Ayutthayi, Chekh Le Chandry, koszt wybudowania nowych murów w danym mieście kraju wynosi aż 261 tysięcy złotych rupii indochińskich. Koszt rozbudowy murów w siedmiu największych miastach Ayutthayi wyniesie zatem milion 827 tysięcy złotych rupii indochińskich. Król Boromo Trailokanat nie ma co liczyć na takie wpływy do skarbca w okresie najbliższych kilku lat, zatem na rozbudowę murów trzeba będzie jeszcze długo poczekać. Nie należy też zapominać o rosnącej inflacji, która może sprawić, że za parę lat koszty budowli obronnych jeszcze bardziej wzrosną. Obecnie prowadzone są prace nad rozwojem floty.

Nowe technologie w opracowaniu.​

Rozumując coraz bardziej naglącą potrzebę zwiększenia dochodów państwa, król intensyfikuje proces kolonizacyjny. Do Zatoki Madras w Indiach zostają wysłani dwaj kupcy, jeden w kwietniu, drugi w w październiku. Obaj odnoszą sukces i obecnie Ayutthaya posiada tam punkt handlowy 5. stopnia.

Zatoka Madras, grudzień: punkt handlowy 5. stopnia w posiadaniu Ayutthayi.​

Król Boromo Trailokanat kontynuował w tym roku opcję wysyłania kupców do dalekiego Delhi, przeżywającego kłopoty polityczne, ale i zawsze otwartego na handel. W kwietniu wysłano do tego miasta trzech ajuttańskich kupców z zadaniem rozszerzenia wpływów i zysków. Udało się tylko jednemu i nasze zyski wynoszą aktualnie 16 tys. rupii indyjskich rocznie. Dwaj pozostali, zostali wplątani w intrygi polityczne i mimo, że wyeliminowali wpływy kupców z Mewaru i Haihayi, nie zdołali sami rozszerzyć dochodów Ayutthayi.

Ostra walka handlowa w Delhi.

Ayutthaya na koniec roku 1460:

2 kupców, 0 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1460 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w roku 1460 umiera król Czampy, Maha Pan-lo-yue. Na tron wstępuje niezupełnie przygotowany do objęcia rządów Pan-lo Tutsuan, który najbardziej odnajduje się w dyplomacji.


-1 stycznia: Sułtanat Bantem zrywa stosunek wasalny z Cesarstwem Majapahit. Zapewne Majapahit po raz kolejny próbował wcielić Bantem do swoich włości, nie zważając na wrodzone poczucie odrębności Bantemu.


-7 stycznia: Sułtanat Delhi walczący z księstwami indyjskimi i Bengalem ogarniają zamieszki i grożba wybuchu wielkiej wojny domowej. Rewolta multańska grozi załamaniem się spoistości tego wielkiego państwa.

-6 marca: Cesarstwo Majapahit ponownie weszło w mariaż z Sułtanatem Bantem, licząc na przejęcie tego kraju w przyszłości.

-kwiecień/grudzień: wojska bengalskie pustoszą Sułtanat Delhi. Po zadobyciu Allahabadu (IV.) ich kolejnym łupem zostaje prawdopodobnie Gwalior. Zagony sojusznika Delhi, Imperium Timura docierają natomiast aż pod Allahabad i granicę z Bengalem.


-29 czerwca: niespodziewanie umiera cesarz Dai Viet, Le Nghi Dan. Istnieją pogłoski o otruciu władcy. Na tron w Hanoi wstępuje Le Thanh Tong, cesarz uzdolniony dyplomatycznie i wręcz geniusz gospodarczy. Dai Viet czeka zatem rozwój w tej dziedzinie.

-Sułtanat Jaunpuru i jego sojusznicy zakończyli już wojnę z Nepalem, jednak brak jakichkolwiek wieści o warunkach zawarcia zawieszenia broni.


-Mansur Szach, sułtan Malakki zmusił buddystów z Kuantan w prowincji Padang do przyjęcia wiary mahometańskiej. Ta informacja zmartwiła Ayutthayę, gdyż stanowi zaprzeczenie idei tolerancji religijnej. Buddyści zamieszkują też prowincję i miasto Johor (Johore Baharu).​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1461

Odmowa​

Ayutthaya, letni pałac królewski, lipiec.

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)W Zatoce Madras kupcy chętnie by widzieli już naszych kolonistów z racji lepszego bezpieczeństwa, ale wstrzymuję się z wysłaniem w ten rejon naszych mieszkańców. Jednak te blisko 9 tysięcy tubylców, mimo, że pokojowo nastawionych może spowodować kłopoty, gdy nagle na ich ziemię przywieziemy stu i więcej kolonistów.

Mal Wan: Miłościwy Panie, jestem za rozbudową kolonii na Flores, tam posiadamy pewną ilość żołnierzy, więc nawet jeśli tubylcy rozbiją naszych kolonistów, wojsko będzie umiało przywrócić porządek.

Boromo Trailokanat: Słuszna myśl, kanclerzu, na tej właśnie wyspie musimy przystąpić do wznowienia akcji kolonizacyjnej, nie można przecież ciągle wysyłać handlowców.

Mal Wan: Założenie miast na Flores i Sumbawie zwiększy nasze dochody i być może w końcu odkryjemy te dwa organizmy państwowe na Celebes i wyspach Północy (Molukach).

Boromo Trailokanat: Szczególnie zależy mi na przejęciu tego niewielkiego centrum handlowego na którejś z wysp na północ od Flores.

Mal Wan: Kartografowie mniej więcej wiedzą, gdzie ona może być, potrzeba nam tylko śmiałka, który to odkryje.

Boromo Trailokanat: Może ogłoszenie specjalnego edyktu sprawi, że taki odważny żeglarz nam się pojawi niedługo na dworze.

Mal Wan: Być może, można w nim zaoferować parę tysięcy rupii, tytuł książęcy albo inne nadania, podobnie jak w przypadku opcji założenia kolonii w Zatoce Madras.

Boromo Trailokanat: Thrieu Chatrakat jest już od wielu tygodni w Brunei. Jakie wieści przesyła przez Twoje ręce?

Mal Wan: Marne. Sułtan Brunei wymiguje się jak tylko może od udzielenia odpowiedzi na nasze pytanie o dołączenie do aliansu. Liczy zapewne na monopol handlowy na wyspach oraz ewentualne rozbicie bantemsko-majapahickiego duetu, ale to będzie za trudne moim zdaniem.

Boromo Trailokanat: Chciałbym doczekać dnia kiedy to właśnie my będziemy panami sytuacji na Borneo i w ogóle w tym rejonie (…)

W kwietniu król nadał przywileje handlowe dla czterech kupców udających się do Delhi. W maju doszły wieści do Ayutthayi z których wynikało, że dwóch istotnie rozszerzyło wpływy, natomiast jeden zaginął, a kolejny wdał się w bezsensowną walkę z kupcem z Bastaru i ostatecznie zmusił oponenta do wycofania się z rynku, ale sam nie zdołał już rozwinąć handlu. Zyski handlowe z racji naszego uczestnictwa w Delhi wzrosły do kwoty 33 tysięcy rupii indyjskich.

Wzrost dochodów w Delhi.​

Pomyślne wieści nadeszły z Ligor na południu Ayutthayi. Miasto te przekroczyło liczbę pięciu tysięcy mieszkańców i co za tym idzie, powiększyły się dochody z podatków mieszkańców. Ma to rzecz jasna przełożenie na budżet państwowy.

Kwiecień był również miesiącem wysłania ostatniej grupy dziesięciu kupców do Zatoki Madras. Wieści, które doszły po dwóch miesiącach były pomyślne. Kupcy rozszerzyli punkt handlowy na tyle, że teraz jest już możliwe założenie stałej kolonii. Jednakże ok. 9 tysięcy tubylców może w tym przeszkodzić.

Punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras (6.VI.).​

Misja wicekanclerza, Thrieu Chatrakata do Bandar Seri Begawan w sprawie przyłączenia się Sułtanatu Brunei do sojuszu z Ayutthayą, Kambodżą i Dai Viet okazała się fiaskiem. Sułtan Sulejman nie wyraża na to zgody, motywując to brakiem wspólnoty interesów w Indochinach i na Borneo.

Brunei odmawia dołączenia do aliansu militarnego – 19.IX.

Ayutthaya na koniec roku 1461:

2 kupców, 1 kolonista, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1461 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-styczeń: nowy cesarz Dai Viet, Le Thanh Tong wprowadza reformy w polityce wewnętrznej kraju. Są one jednak autorstwa zmarłego w 1460 roku innego cesarza, Le Nghi Dana, który nie zdążył ich wprowadzić w życie.

-7 lutego: Królestwo Pegu i Sułtanat Malakka odnowiły sojusz militarny na mocy porozumienia w Mulmejn.

-płn. Korea: miasta Hamhung i Pyongyang (Phenian) cały czas w posiadaniu buntowników. Zadziwia brak interwencji Japonii.

-kraje Indii: Sułtanat Delhi zakończył wojnę z państwami indyjskimi, w tym z Bengalem. Brak jednak wieści o warunkach pokojowych zakończonego konfliktu.


-6 czerwca: Sułtanat Delhi prawdopodobnie udanie zakończywszy wojnę z państwami indyjskimi zwasalizował swojego sojusznika, Księstwo Kaszmir.


-Kolejna udana akcja islamizacyjna na południu od Ayutthayi.Tym razem w wykonaniu Sułtanatu Atjeh, który wyrugował wpływy buddystów w prowincji Deli na Sumatrze.

-7 września: Królestwo Myanmar i Królestwo Chiengmai odnowiły sojusz militarny na podstawie umowy w Awa.

-wojna chińsko-mongolska: wojska chińskie muszą być chyba w głębi terytorium mongolskiego, gdyż w dalszym ciągu utrzymują przygraniczne miasta Setsen i Chahar. ​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1462

Okazja do rewanżu​

Ayutthaya, pałac królewski, 4 września;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)w przeciągu kilku lat rozwiniemy tak kontakty z Bundelchandem, że dzięki temu poznamy wiele ziem Półwyspu Indyjskiego.

Mal Wan: Miłościwy Panie, sądzę, że powinniśmy mimo wszystko uważać na postępowanie władcy tego kraju, Arjun Deva. Obawiam się, że jest nieobliczalny.

Boromo Trailokanat: Na szczęście nie graniczymy z tym państwem, nie ma obawy. Jakie wieści z frontu na północy?

Mal Wan: Ludność w Sukhotai ma dosyć panowania chiengmajskiego i czekają na naszą interwencję. Niedługo padnie stolica Chiengmai.

Boromo Trailokanat: Czy naprawdę mamy wypowiedzieć wojnę Chiengmai? Przecież to doskonały pretekst dla Pegu i Malakki.

Mal Wan: Istotnie może się zdarzyć, że te oba państwa napadną nas wtedy, ale Chiengmai jest bezbronne. Prawie. Mają armię w Sukhotai, ale po upadku stolicy ruszy ona na północ. Nasz w tym interes aby przyłączyć się wtedy, kiedy oddadzą nam tę ziemię.

Boromo Trailokanat: Zastanowię się czy jest to możliwe w zaistniałej sytuacji. Owszem moglibyśmy bez trudu zagarnąć Sukhotai, ale wyjdziemy na agresora, kanclerzu.

Mal Wan: Ayutthaya jest Narodem Pokoju, ale jeśli nasze ziemie przejmie Lan Czang albo Szan to dla ludności Sukhotai będzie to niezrozumiałe, czemu nie interweniujemy.

Boromo Trailokanat: Poczekamy na rozwój zdarzeń (…)

Dochody w Ligor, mieście na południu Ayutthayi wzrosły do 11 tysięcy złotych rupii indochińskich w wyniku wzrostu liczby mieszkańców i dochodów z racji powiększenia zbytu na wyroby z miedzi.

Walka handlowa w pełni. W styczniu utracono kupca w Pekinie wskutek chińskiej intrygi handlowej, dlatego natychmiast wysłano kolejnego. Zanim dotarł on do stolicy cesarstwa i rozszerzył handel, doszła wiadomość o utracie następnego kupca. Tym razem zadziałała koreańska inwencja do tworzenia intryg. Dopiero w sierpniu wysłano zatem kupca do Pekinu. W lutym także wobec kaszmirskich oszustw z rynku w Delhi wyleciał nasz kolejny kupiec. Mamy tam obecnie 3 kupców. Wrzesień to ostra walka handlowa między Ayutthayą a Chinami, zakończona naszym zwycięstwem, ale nie rozszerzeniem handlu. Kolejny kupiec w październiku ostatecznie przywraca nam poprzednią pozycję w Pekinie. Smutna informacja na koniec z Delhi: Bastar wyrzucił nam następnego kupca z rynku.

Postępuje kolonizacja wyspy Flores. W lutym wysłano w stronę tej wyspy stu kolonistów, którzy rozszerzyli liczbę mieszkańców na wyspie do 282 osób.

19 kwietnia – udana kolonizacja Flores.​

Król Boromo Trailokanat zawarł królewski mariaż z Księstwem Bundelchand, któremu włada Arjun Dev. Obaj władcy doszli do porozumienia w listach o konieczności rozszerzenia horyzontów polityki międzynarodowej co zaowocować może wymianą map, która jest niezmiernie potrzebna. Ajuttańscy kartografowie wykryli bowiem, że punkt handlowy w Zatoce Madras jest w zasięgu nieznanego dotąd rynku handlowego o nazwie Kalikat. Prawdopodobnie znajduje się on na południu Indii i jest w posiadaniu Imperium Vijayanagaru. Obroty handlowe oblicza się na ok. 190 tys. rupii indyjskich. Powracając do sprawy mariażu z Bundelchandem, jeden z książąt ajuttańskich Mahn Wang pojął za żonę księżniczkę bundelchandzką, Ai Rai Ma.

Królewski mariaż z Bundelchand na mocy postanowień w Khadżuraho – 28 sierpnia.


Nieokreślone jeszcze położenie dużego centrum handlu w Kalikacie.

Ayutthaya na koniec roku 1462:

3 kupców, 2 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1462 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-3 stycznia: Królestwo Chiengmai zaatakowało Królestwo Szan, a jako, że te ostatnie było w sojuszu z Lan Czang i Czampą, więc siłą rzeczy przyłączyły się one po stronie zaatakowanego. Chiengmai ma natomiast tylko jednego sojusznika w postaci Królesttwa Myanmar. Początek roku przynosi zatem kolejną wielką wojnę indochińską. Ayutthaya, Dai Viet i Kambodża zachowują neutralność. Zaraz na początku wojny wojska szańskie zaczęły oblegać stolicę Chiengmai o tej samej nazwie, a wojska myanmarskie stolicę Szan – Unmargasilę.

-2 kwietnia: Chiengmai godzi się na przemarsz przez swoje terytorium wojsk Myanmaru, licząc na pomoc sojusznika w zdjęciu oblężenia stolicy przez Szan.

-czerwiec: niewielka armia szańska maszeruje przez terytorium Myanmaru, mijając Czin, chce wyraźnie dotrzeć do Tarakanu, ale zostaje zatrzymana przez wojska myanmarskie.

-czerwiec/lipiec: do oblegających stolicę Chiengmai dołączają wojska lanczańskie i czampańskie. Chiengmai koncentruje swoją armię pod Sukhotaj i w ciągu roku kilka razy ją dozbraja.


-grudzień: aktualna sytuacja na froncie przedstawia się następująco: wojska myanmarskie zdobyły Unmargasilę, stolicę Szan, natomiast wojska szańskie weszły do miasta Chiengmai, stolicy kraju o tej samej nazwie. Czyżby Chiengmai groził rozbiór?​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1463

Oddanie się przemocy​

Obóz wojskowy pod Sukhothai w Chiengmai, listopad;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z wicekanclerzem Thrieu Chatrakatem.

Boromo Trailokanat: (…)jeżeli zdobędziemy Sukhothai zanim Chiengmai z Myanmarem odbiją stolicę z rąk szańskich będziemy mogli wystąpić o bardzo korzystne warunki pokojowe.

Thrieu Chatrakat: Jesteśmy gotowi wysłać posłańców do króla Chiengmai. Kanclerz Mal Wan raportuje z Ayutthayi o spokoju nad granicą z Pegu i Malakką. Mamy niepowtarzalną szansę na przejęcie kolejnej naszej utraconej prowincji.

Boromo Trailokanat: Jeśli Chiengmai się nie zgodzi, będziemy naszą propozycję powtarzać do skutku.

Thrieu Chatrakat: Co gdy skończy się konflikt między Chiengmai a Szan? W momencie zdobycia przez nas Sukhothai i jednoczesnym trzymaniu przez Szan stolicy Chiengmai temu krajowi grozi rozbiór.

Boromo Trailokanat: Spróbujemy przyciągnąć Myanmar do sojuszu i przeciwstawić się szańskiej ekspansji w Indochinach.

Thrieu Chatrakat: Miłościwy Panie, lud prowincji Sukhothai już jest Ci wdzięczny za okazaną pomoc w tym trudnym dla nich okresie.

Boromo Trailokanat: Nie spocznę dopóki nie wyzwolę pozostałych ziem Ayutthayi. Zostało wszak jeszcze mnóstwo ziem do odebrania. Jesteśmy Narodem Pokoju, niemniej nie odmawiamy pomocy, gdy nasi obywatele żyjący pod chiengmajską okupacją proszą nas o to.

Thrieu Chatrakat: Mieszkańcy tych ziem nazywają Ciebie przydomkiem Dobry.

Boromo Trailokanat: Bycie dobrym władcą nie oznacza jedynie udzielania pomocy, wtedy kiedy Ciebie potrzebują, ale bycie wrażliwym na potrzeby innych w każdym czasie (…)

3 lipca Królestwo Ayutthayi odpowiadając na apel udręczonych nadmiernymi dragonadami mieszkańców prowincji Sukhotai wypowiedziało wojnę Królestwu Chiengmai. 10-tysięczna armia ajuttańska (dodatkowe 5 tysięcy sformowane już w styczniu) pod dowództwem króla Boromo Trailokanata przekroczyła granicę na północy i znalazła się już 21 lipca pod murami miasta Sukhothai. Rozbito przy tym niewielki oddział wojsk Chiengmai, który formował się pod tym miastem. Ayutthayę nie zawiodły w wojnie Kambodża i Dai Viet, które również wypowiedziały wojnę Chiengmai i Myanmarowi, który wsparł ten kraj. Myanmar zerwał też królewski mariaż z Ayutthayą. Flota ajuttańska złożona z pięciu małych okrętów wypłynęła na wody Zatoki Syjamskiej w oczekiwaniu na desant wojsk myanmarskich. Przy końcu roku Chiengmai przysłało ofertę pokojową, żądając 9 tysięcy złotych rupii indochińskich w zamian za podpisanie rozejmu. Taka propozycja została z miejsca odrzucona przez króla Ayutthayi.

Kolejna wojna Ayutthayi. Tym razem pierwsza agresywna.


Bitwa pod murami Sukhothai (VII.) i oblężenie miasta.


Sytuacja na froncie wojny w Indochinach w grudniu.​

W styczniu stracono kontakt z jednym z kupców pekińskiego targu. Wysłano natychmiast kolejnego handlowca, który odnowił nasze wpływy, jednakże w lutym dochodzi informacja o ponownej utracie następnego kupca w Pekinie wskutek intrygi mandżurskiej. Dwukrotnie wysyłani kupcy w marcu i kwietniu obniżają wpływy mandżurskie i chińskie, jednak nie są w stanie sami rozszerzyć handlu. W lutym także wysłano dwóch kupców do Delhi, ale jeden z nich zginął po drodze, a drugi odniósł sukces, lecz w sierpniu i on został zamordowany przez jednego z kupców z Jodhpuru.

Ayutthaya na koniec roku 1463:

2 kupców, 4 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1463 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-styczeń/marzec: wojska lanczańskie i szańskie wycofały się na swoje terytoria. Szan będzie próbował odzyskać utraconą stolicę Unmargasilę, Lan Czang skupi się na większej koncentracji swoich sił wojskowych.


-Sułtanat Bengalu rozpoczął prawdopodobnie szeroko zakrojoną akcję islamizacyjną północy Półwyspu Indyjskiego. Na początku prowincja Bihar wraz ze stolicą w Kocz.

-kwiecień: koncentracja sił myanmarskich w okolicach stolicy pod Awa (18 tysięcy piechoty) oraz wojsk lanczańskich w prowincji stołecznej Lan Czang.

-maj: 15-tysięczna armia Chiengmai sformowana pod Sukhotai maszeruje w stronę granicy z Lan Czang, 18-tysięczna armia myanmarska przystępuje do odbijania stolicy Chiengmai. Wojska szańskie zaczynają oblężenie Czin, jednego z miast Myanmaru.


-lipiec: miasto Hamhung wraz z prowincją, opanowane wcześniej przez powstańców zostało włączone do Królestwa Korei. Rewolta dalej obejmuje miasto Pyongyang (Phenian) nominalnie wciąż będący pod japońską kontrolą.

-lipiec: wojska szańskie przystąpiły do oblężenia swojej stolicy, Unmargasili, zdobytej przez Myanmar jeszcze w 1462 roku. Równocześnie pod Lan Czang rozgrywa się bitwa między wojskami lanczańskimi a Chiengmai. Siły obrońców okazują się silniejsze. Wojska Chiengmai wycofują się z powrotem na swoje ziemie i wspólnie z oddziałami myanmarskimi oblegają utraconą stolicę. Armia Lan Czang rusza natomiast pomóc Szan w odbiciu Unmargasili, dociera tam w październiku.


-odseparowane od głównego teatru działań wojennych Cesarstwo Dai Viet przygotowuje swoje okręty do przeprowadzenia akcji desantowej na wybrzeże Myanmaru. Flota Dai Viet (adm. Pham) złożona z 1 okrętu wojennego i 2 transportowców zmierza w kierunku obranego celu.

-8 listopada: Cesarstwo Chin zawarło królewski mariaż z Królestwem Korei.

-listopad: wojska szańskie zdobyły myanmarskie miasto Czin.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1464

Ku rozstrzygnięciom?​

Obóz wojskowy pod Suvarnagramą, październik;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)Kambodżanie i Czampańczycy powinni zdobyć Chiengmai w pierwszej połowie przyszłego roku, zatem mam pytanie mości kanclerzu, jakie warunki pokojowe podyktować naszym wrogom?

Mal Wan: Miłościwy Panie, aby wzmocnić nasz prestiż i autorytet, musi zażądać wiele, nie mówię tu o całkowitej aneksji, ale na pewno włączenie Sukhotai do naszego kraju i trwałe związanie Chiengmai z Ayutthayą.

Boromo Trailokanat: Mówisz o wasalizacji?

Mal Wan: W istocie jest to jedyny sposób, aby nasi dwaj sąsiedzi, Malakka i Pegu nie próbowali prowokować nas do interwencji zbrojnej.

Boromo Trailokanat: Nie szykuję się ani na Malakkę, ani na Pegu, a zaniedbałem kolonizację. Jakie wieści z wyspy Flores?

Mal Wan: Świetne, wciąż utrzymujemy kontrolę nad wyspą jak i nad pozostałymi punktami handlowymi. Ale nasze dochody państwowe są skromne i wasalizacja Chiengmai może je trochę podnieść, dlatego apeluję o takie właśnie warunki pokojowe. Wymuszone na nich, ale konieczne dla nas i dla naszego narodu.

Boromo Trailokanat: Ayutthaya już teraz jest największym państwem Indochin, co będzie jeśli ten krok zostanie źle odebrany przez Chiny?

Mal Wan: Chiny nie mają z nami wspólnej granicy, a nasz sojusznik, Cesarstwo Dai Viet umie sobie z nimi radzić. Bądźmy dobrej myśli.

Boromo Trailokanat: Zakończyli już wojnę z Mongołami?

Mal Wan: Na całe szczęście nie i tu tkwi nasza szansa, my zawrzemy szybciej pokój z Chiengmai (…)

W lutym dochodzi na dwór Ayutthayi informacja o utracie wpływów handlowych w Delhi i Pekinie. Natychmiast wysłano aż trzech kupców w te rejony z myślą jak najszybszego odzyskania utraconych profitów. W marcu przyszły wieści o zaginięciu jednego kupca w drodze do Pekinu, a drugiemu nie udało się rozszerzyć handlu, gdyż wpadł w spory z kupcem z Korei. Równe kłótnie spotkały naszego kupca z Delhi, który miał podobne komplikacje handlowe z kupcem z Gondwany. Ten rok był wyjątkowo nieudany jeśli chodzi o działania na rynkach i król nie podpisywał więcej zgód na opuszczanie kraju i kierowanie się na te wspomniane wcześniej tereny rywalizacji.

30 kwietnia pada miasto Sukhothai, które zdobywają ajuttańskie oddziały pod wodzą króla Boromo Trailokanata i posiłki kambodżańskie. Natychmiast wysłana propozycja pokojowa do króla Tilokaraczy spotyka się ze zdecydowaną odmową. Chiengmai nie chce oddać należnej nam prowincji. Król Boromo Trailokanat wyrusza w czerwcu na miasto Chiengmai, licząc na rozbicie głównych sił wroga i rozpoczęcie oblężenia. Do starcia dochodzi w lipcu pod murami stolicy wroga. Oddziały ajuttańskie liczące ok. 5-6 tysięcy piechoty przegrywają walkę z liczniejszymi siłami Chiengmai i król nakazuje odwrót pod Suvarnagramę, gdzie nakazuje sformowanie dodatkowych 2 tysięcy piechoty. Chiengmai przysyła w sierpniu parlamentariusza, żądając kontrybucji w wysokości 33 tys. złotych rupii indochińskich. Jest to oczywisty policzek dla władcy Ayutthayi, mimo tego wzburzony władca powstrzymuje się od wymierzenia sprawiedliwości posłańcom chiengmajskim. Między listopadem a grudniem, jeszcze dwa razy dochodzi do rozmów o rozejmie między Chiengmai a Ayutthayą, jednakże Chiengmai odrzuca propozycję ajuttańską o oddaniu Sukhothai, a Boromo Trailokanat na pewno nie zapłaci aż 50 tys. złotych rupii indochińskich, bo taką ofertę złożyło Chiengmai w grudniu. Impas w negocjacjach trwa. Przełom powinno przynieść zdobycie stolicy Chiengmai przez wojska kambodżańskie.

Zdobycie Sukhothai nie oznaczało zakończenia wojny.


Sytuacja na froncie na koniec roku.

Ayutthaya na koniec roku 1464:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1464 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-styczeń: okręg Pyongyang (Phenian) będący pod kontrolą powstańców chłopskich został włączony do Królestwa Korei. Tym samym Korea odzyskała swoje północne prowincje bez wchodzenia w konflikt z Japonią.

-2 stycznia: Sułtanat Delhi zerwał sojusz z Imperium Timura, być może gdzieś w Azji Centralnej wybuchła wojna o której nic nie wiemy.

-3 stycznia: Księstwo Bundelchand wypowiedziało wojnę jednemu ze środkowych państw Półwyspu Indyjskiego, Malwie. Po stronie Bundelchandu opowiedział się Jaunpur i Mewar.

-styczeń: wojska Chiengmai wycofują się spod obleganej swojej stolicy, pozostawiając zadanie oswobodzenia tego miasta wojskom myanmarskim. Same udają się w stronę stolicy Myanmaru, Awa.35-tysięczna armia kambodżańska wyrusza z pomocą dla Ayutthayi pod Sukhotaj.

-5 lutego: Delhi tworzy nowy sojusz i zaprasza do niego Księstwo Kaszmir.

-luty/marzec: stolica Chiengmai wyzwolona przez oddziały myanmarskie. Sukhothaj dalej oblegany przez armię Ayutthayi i Kambodży.

-18 lutego: Imperium Timura dołącza do sojuszu delhijsko-kaszmirskiego. Status quo dotyczący dyplomacji na tym obszarze zachowany.


-24 marca: cesarz Chin, Czengtong ginie na wciąż trwającej wojnie z Mongołami. Jego następcą zostaje Czenghua, który podobnie jak poprzednik nie przejawia żadnych talentów natury organizacyjnej czy militarnej.

-czerwiec: armia szańska odbija swoją stolicę – Unmargasilę.

-lipiec/sierpień: wojska Lan Czang i Czampy zbierają swoje siły do uderzenia na oswobodzoną przez Myanmar, stolicę Chiengmai.


-20 lipca: intronizacja nowego cesarza Japonii, który przyjmuje imię Go-Tsuchimikado. Sytuacja wewnętrzna tego kraju pogarsza się w wyniku dalszego wspierania Chin w wojnie z Mongołami. Japonii grozi wybuch kolejnego wielkiego powstania chłopskiego.

-sierpień/grudzień: kolejna bitwa pod Chiengmai z udziałem wojsk szańskich kończy się ich klęską. We wrześniu Chiengmai zwycięża w bitwach z wojskami czampańskimi i kambodżańskimi, a w październiku Lan Czang uznaje się za pokonane na polach pod stolicą tego kraju. Dopiero kolejny korpus kambodżański zwycięża wojska Chiengmai i przystępuje do kolejnego oblegania stolic, w listopadzie pod miasto dochodzą siły Szan, nadciągają posiłki lanczańskie i czampańskie. Na zachodzie wojska myanmarskie przystępują do odbicia Czin, które zostało zdobyte przez Szan. Flota Dai Viet, która miało desantować oddziały na wybrzeżu myanmarskim ostatecznie nie przeprowadziła tej operacji, a dokonała ponownej reorganizacji w Zatoce Syjamskiej, tworząc ugrupowanie okrętów składające się z pięciu dużych statków wojennych i 2 transportowców.

-20 września: Królestwo Korei przyłączyło się do sojuszu z Chinami i tym samym dołączyło do wielkiej wojny z Mongołami. Oprócz Chin i Korei w sojuszu są też Japonia i Emirat Buchary.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1465

Impas​

Obóz wojskowy pod Suvarnagramą, grudzień;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)Mości kanclerzu, Chiengmai ma więcej szczęścia niż rozumu, przysyłają nam parlamenatariuszy z worem pieniędzy, a w niej jak nas zapewniono 48 tysięcy złotych rupii, tylko czy ja mogę kupczyć uczuciami mieszkańców Sukhothai? Czy ja po tym jak wyzwoliłem ich spod władzy Chiengmai, mogę ich teraz zdradzić, sprzedać?

Mal Wan: Los Chiengmai zależy teraz od Myanmaru, a bardziej od ich udziału na froncie na tych terenach. Lada chwila Dai Viet może rozpocząc oblężenie Tarakan na południu kraju, odcinając ich od morza. Dlatego mamy tak rozsądnych parlamentariuszy.

Boromo Trailokanat: Nie mogłem zdradzić naszych pobratymców z Sukhotaj i odesłałem posłów z kwitkiem, ale co będzie jak przyjdą z większą sumą?

Mal Wan: Źle się stało, że miasto Chiengmai wpadło w ręce strony współwojującej czyli Szan. Gdyby miasto zdążyli zająć Kambodżanie, byłoby już po wojnie.

Boromo Trailokanat: Mimo tego nie wyobrażam sobie, aby Sukhothai nie miało powrócić do Ojczyzny. Nie może być inaczej. Zrezygnujemy ze zwasalizowania, ale Chiengmai ma się skurczyć, aby więcej nie wszczynało wojen!

Mal Wan: Miłościwy Panie, wiesz o tym, że nasz wicekanclerz Thrieu Chatrakat został wczoraj znaleziony martwy w jednym z pomieszczeń blisko kwater żołnierskich. Podejrzewamy otrucie i taka właśnie może być odpowiedź Chiengmai na nasze żądania względem Sukhothai.

Boromo Trailokanat: Nie zatrzymają śmiercią jednego człowieka naszego wielkiego zwycięstwa. Nie godzę się na tak niewielkie i marne warunki zawieszenia broni. Kogo wyznaczasz na swojego następcę?

Mal Wan: Trinith Supabong Pasalai to mój najlepszy uczeń i doskonały obserwator sceny politycznej. Polecam Ci go Panie do wykonywania jak natrudniejszych zadań. Również przekonania Chiengmai do oddania Sukhothai.

Boromo Trailokanat: Natychmiast zwołaj Radę Starszych jak powrócimy do Ayutthayi i ogłoś swojego ucznia za wicekanclerza. Ja wydam specjalny dokument, poświadczający nadanie tej godności (…)

Król Ayutthayi wiedział, że stolica Chiengmai padnie na przełomie lipca i sierpnia, jednakże pod zakończeniem zdobywania tego miasta, wystosował prośbę (20.VII.) o oddanie Sukhothai w zamian za pokój. Niestety monarcha Tilokaracza odrzuca tę propozycję. Podobnie dzieje się w sierpniu, gdy stolica Chiengmai jest już zdobyta przez wojska szańskie. W grudniu to z kolei Chiengmai przysyła parlamentariuszy z ofertą zapłacenia kontrybucji w wysokości 48 tys. złotych rupii indochińskiej. Armia ajuttańska skupiona pod Suvarnagramą na wyraźne życzenie króla nie uczestniczy w wyprawach wojennych na Myanmar, tam władca nie widzi żadnegi interesu politycznego.

Sytuacja na froncie w grudniu: Chiengmai pod okupacją szańsko-ajuttańską,trudna sytuacja Myanmaru – Dai Viet szykuje siły lądowe do oblegania Tarakanu.​

W lutym wznowiono wysyłanie kupców do centrów handlowych. Dwóch wyruszyło w drogę do Pekinu, a jeden do niespokojnego Delhi. Jeden z kupców, który dotarł do Pekinu zdołał rozszerzyć wpływy Ayutthayi, drugi wdał się w spory handlowe z jednym z kupców z Manczu. Kupiec, który miał poprawić nasze notowania w Delhi skupił się jedynie na rywalizacji z handlowcem z Gudżaratu. Kolejny kupiec wysłany w marcu do Pekinu nie odniósł sukcesu, a spory z Manczu się powtórzyły. Władca z obawy o los i tak niewielkiego skarba królewskiego zaniechał przyznawania funduszy i wydawania glejtów na opuszczanie kraju w tym roku.

Wojna handlowa ajuttańsko-gudżaracka w centrum handlowym w Delhi.

Ayutthaya na koniec roku 1465:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1465 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-styczeń: Sułtanat Delhi wypowiada wojnę Księstwu Bundelchand. Za Bundelchandem opowiada się Sułtanat Jaunpur oraz Księstwo Mewar. Delhi otrzymuje poparcie od Kaszmiru i Imperium Timura. Tym samym północ Półwyspu Indyjskiego ponownie w ogniu wielkiego konfliktu.

-styczeń: armia kambodżańska i szańska odniosły sukces w bitwie z niewielkimi oddziałami Chiengmai pod murami ich stolicy. Główny trzon armii Chiengmai maszeruje w stronę stolicy Szan, Unmargasili.

-marzec: Szan obronił Unmargasilę przed wojskami chiengmajskimi, ale stracił zdobyty wcześniej Czin na rzecz Myanmaru.


-maj/czerwiec: kolejne wojsko, tym razem 15-tysięczna armia myanmarska rusza w kierunku stolicy Szan. Kilka tysięcy piechoty Dai Viet desantuje się na południowych wybrzeżach Kambodży i kieruje się w stronę Chiengmai i Myanmaru.

-czerwiec/lipiec: wojska myanmarskie przegrały bitwę pod Unmargasilą z Szan. Również kolejny 14-tysięczny korpus piechoty myanmarskiej musiał ulec sprytowi szańskich obrońców.


-lipiec/sierpień: oddziały Dai Viet nie biorą udziału w obleganiu Chiengmai przez wojska kambodżańsko-szańskie, a kierują się w stronę wybrzeża Myanmaru i miasta Tarakan. Szan zdobywa Chiengmai w 2. połowie sierpnia. Daleko jednak do końca wojny.

-8 sierpnia: Księstwo Haihaya i Księstwo Orissa wstępują w sojusz militarny.

-sierpień/grudzień: wojska myanmarskie zmuszają do odwrotu oddziały szańskie, chcące ponownie zdobyć Czin. Myanmar podejmuje się trzeciego ataku na szańską stolicę, Unmargasilę, lecz i tym razem ponosi porażkę.

-22 grudnia: jedno z księstw indyjskich, Gondwana, daje zgodę na przemarsz wojsk dla Księstwa Bundelchand.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1466

Wyprawa na Myanmar​

Obóz wojskowy pod Taungu, wrzesień;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)zdobycie dwóch miast myanmarskich, przez nas i przez Dai Viet powinno skrócić wojnę, nieprawdaż kanclerzu?

Mal Wan: Myślę, że jest to przednia myśl, aczkolwiek jeżeli armia kambodżańska nie utrzyma Chiengmai grozi nam powrót do stagnacji na wojnie.

Boromo Trailokanat: My i Dai Viet szybciej zdobędziemy miasta Myanmaru, a i nie zapominaj co wyrabia Szan i jego sojusznicy pod Czin.

Mal Wan: Już niedługo możemy się spodziewać parlamentariuszy z Myanmaru, grozi im ewidentny rozbiór. Przynajmniej tak oni myślą.

Boromo Trailokanat: Wiesz dlaczego podjąłem się wyprawy na Myanmar, mimo, że są mi zupełnie neutralni i mogą stać się w przyszłości sojusznikami? Wiadomo, że Chiengmai nie zgodzi się na oddanie Sukhothai, ale jeśli Myanmar będzie upadał, wówczas nie będzie już żadnej szansy na odwrócenie losów wojny przez Chiengmai i chcąc nie chcąc oddadzą nam to miasto.

Mal Wan: Sprytne posunięcie, miłościwy Panie, a co jeśli Szan zaanektuje Chiengmai?

Boromo Trailokanat: Przybędzie nam nowy wróg i to bitny, zarozumiały i niestety też mający dobre oparcie w sojusznikach. Na szczęście i my mamy równie mocnych i twardych żołnierzy Dai Viet, a jestem przekonany, że większa część z nich z chęcią wyruszyłaby na wojnę przeciw Czampie niż Myanmarowi. Zauważ że powoli krystalizuje się podział Indochin na strefy wpływów, Lan Czang, Szan i Czampa przecinają nasz półwysep na dwie części, my z Kambodżą i Dai Viet będziemy się starać rozbić ten groźny sojusz. Ale doczekajmy najpierw końca tej wojny, po niej chciałbym mieć długo pokój, aby wzmocnić kraj. Po zakończonej naszym zwycięstwem wojnie z Chiengmai zajmę się w końcu moimi ulubionymi sprawami kolonizacyjnymi i gospodarczymi.

Mal Wan: Wicekanclerz Trinith Supabong jest gotowy do wyruszenia z misją pokojową do władcy Chiengmai, czekamy zatem na przełom w wojnie (…)

Miłe wieści nadeszły z naszej kolonii na wyspie Flores, która wg ostatniego spisu ludności liczy sobie aż 300 mieszkańców (styczeń/luty). Ayutthaya zaniechawszy kolonizacji tego terenu wskutek wojny będzie mogła zatem trochę łatwiej powiększyć tę kolonię po zakończeniu działań wojennych.

Kolonia z 300 mieszkańcami na Flores.​

W styczniu król Boromo Trailokanat podejmuje decyzję o wkroczeniu wojsk ajuttańskich na terytorium Myanmaru i zdobyciu miasta Taungu, gdyż taka zdobycz w jego mniemaniu może zmusić Chiengmai do porzucenia nadziei na wyzwolenie przez Myanmar i przyjęcie warunków pokojowych. Jednocześnie rozpoczęto formowanie 3-tys. armii, która będzie pełniła funkcje porządkowe pod Suvarnagramą i pójdzie na ratunek armii kambodżańskiej strzegącej zdobyte przez Szan Chiengmai przed jego odbiciem przez Myanmar, jeżeli będzie taka potrzeba. 23 lutego rozpoczyna się oblężenie myanmarskiego Taungu przez wojska ajuttańskie. 3 kwietnia król Boromo Trailokanat na czele wojsk Ayutthayi rozbija 2-tysięczny oddział myanmarski, który chciał zapobiec kontynuowania oblężenia tego miasta. Monarcha nie wysyła w tym roku żadnych dyplomatów do Chiengmai, chcąc najpierw zdobyć Taungu i dopiero potem spróbować negocjacji pokojowych. Chiengmai dwukrotnie próbuje skłonić Ayutthayę do przyjęcia rozejmu, w lipcu oferuje 66 tysięcy złotych rupii indochińskich, a w grudniu 60 tys. Myanmar natomiast żąda od nas odszkodowania za zniszczenia wojenne w wysokości 30 tys. rupii. Wszystkie te żądania i prośby zostają odrzucone. W czerwcu zaobserwowano krążącą w pobliżu naszego portu Kedah flotę myanmarską, złożoną z okrętu wojennego i 2 transportowców. Zagrożenie desantem obcych wojsk sprawia, że do tego akwenu morskiego skierowano flotę ajuttańską (5 małych dżonek), która dotychczas stacjonowała na wodach Zatoki Syjamskiej. Flota dociera do Kedah we wrześniu, jednak po wrogu ani śladu i wówczas otrzymuje meldunek z Phuket o trwających manewrach flot morskich Dai Viet i Myanmar w archipelagu wysp Mergui. Dociera na miejsce w październiku i przyczynia się do zatopienia jedynego pełnowartościowego okrętu floty Myanmaru – „Ava Maung”, przy czym zatopienie okrętu przypisuje się okrętowi floty Dai Viet „Le Loi”. 2 transportowce wroga uciekają w popłochu na południe, a okręty ajuttańskie ruszają za nimi w pościg, jednakże ślad się urywa i prawdopodobnie zmierzają one teraz na północ w stronę swojego portu Tarakan, który jest oblegany przez armię Dai Viet.

Początek oblężenia Taungu przez armię ajuttańską.


Bitwa morska w archipelagu wysp Mergui.​

Na przełomie stycznia i lutego wysłano czterech kupców do Delhi, z których dwóch rozszerzyło handel i pozycję naszego kraju, a dwóch następnych wdało się w spory z kupcami z Jaunpuru i Vijayanagaru. Dochody z racji obecności kupców w Delhi wzrosiły do 24 tys. złotych rupii indyjskich.

Ayutthaya na koniec roku 1466:

4 kupców, 6 kolonistów, 2 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1466 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-rok 1466 jest pierwszym rokiem panowania nowego cesarza Majapahitu, Bhre Pandana Solara. Władca ów nie przejawia za wiele talentów organizacyjnych i wojskowych, przeto krajem będą częściej rządzili jego doradcy aniżeli on sam.


-w roku 1466 nastąpiła również zmiana władcy w dalekim Księstwie Orissa. Maharadża Purushottama zamierza nieco aktywniej zadziałać na polu dyplomatycznym i zdobyć autorytet wśród hinduistycznych państw Półwyspu Indyjskiego. Ma zresztą do tego odpowiednie predyspozycje.


-Sułtanat Jaunpuru, mimo, że bierze udział w wojnie z Delhi to nie przeszkadza mu to w prowadzeniu szeroko zakrojonej akcji islamizacyjnej w okręgu Tirhut i mieście Benares(Varanasi). Kilkanaście miesięcy wcześniej podobną islamizację rozpoczął Bengal. Czy północ Półwyspu Indyjskiego stanie się wkrótce islamska?

-3 stycznia: Księstwo Haihaya wchodzi w dyplomatyczny mariaż z Księstwem Orissa.

-3 stycznia: Królestwo Kambodży godzi się trwale na przemarsz wojsk Cesarstwa Dai Viet przez swoje terytorium (poprzednie zgody były wydawane na mocy trwania w sojuszu militarnym).

-styczeń: armia bundelchandzka rozpoczęła obleganie miasta Allahabad, przynależnego do Sułtanatu Delhi.

-styczeń/marzec: wojska Lan Czang, Szan i Czampy koncentrują się pod Unmargasilą z zamiarem zaatakowania po raz kolejny myanmarskiego Czin.


-kwiecień/czerwiec: połączona armia lanczańsko-szańsko-czampańska przystępuje do oblegania Czin, natomiast siły Myanmaru (21 tys. armia) wyrusza w kierunku Chiengmai, którego broni jedynie 4-tysięczna armia kambodżańska. Myanmar jednak nie potrafi pokonać tak słabych sił przeciwnika i wycofuje się w czerwcu ponownie pod Awa. Również w tym samym miesiącu Dai Viet rozpoczyna obleganie portu i miasta Tarakan. Myanmar znajduje się w potrzasku.


-wrzesień: jedna z nielicznych bitew morskich to ta z udziałem floty Dai Viet pod dow. adm. Nguyen-Dinha (2 okręty wojenne, 1 transportowiec) i floty Myanmaru pod dow. adm. Maung-Gyla (1 okręt wojenny, 2 transportowce). Rozpoczyna się ona blisko wysp archipelagu Mergui, a o jej wyniku przesądzi pojawienie się floty Ayutthayi.

-listopad: Czin zostało zdobyte przez armię koalicji antymyanmarskiej, a zaszczyt wejścia do miasta przypadł w udziale wojskom Czampy, która przejęła całkowitą kontrolę nad tym terenem.

-grudzień: Allahabad wzięty przez wojska bundelchandzkie. Niestety nie wiadomo nic więcej o tej wojnie z racji zbyt słabych map, jedno jest pewne: Delhi ma ogromne problemy z utrzymaniem jedności i ze stabilizacją, co może grozić buntami społecznymi.

-grudzień: w dalszym ciągu trwa wojna chińsko-mongolska, która ciągnie się nieprzerwanie od 1454 roku, a zatem już przez 12 lat. Jak wynika z naszych niepełnych map, Chiny powinny mieć w niej przewagę, gdyż utrzymują kontrolę nad podbitym Setsen i Chahar, ale tylko prawdopodobnie, ponieważ niewiadomo jak kształtuje się stosunek starć między tymi państwami.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1467

Koniec Chiengmai​

Orszak królewski w drodze z Phuket do Ayutthayi, wrzesień;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…)lud Sukhothai śpiewa o Tobie pieśni, miłościwy Panie, a wszyscy mieszkańcy Ayutthayi dziękują Ci serdecznie za kolejne wielkie zwycięstwo.

Boromo Trailokanat: I ja jestem uradowany, że nie zmusiłem się do przyjęcia jakichkolwiek pieniędzy ze strony Chiengmai ani Myanmaru, że pozostałem wierny swym postanowieniom i dzięki temu nasi obywatele będą mieli szansę żyć w Państwie, którego największą ideą jest rozwój i pokój.

Mal Wan: Panie, Szan staje się niezmiernie agresywny, co zrobimy, jeśli podbiją bądź upokorzą Myanmar?

Boromo Trailokanat: Myanmar odmówił nam wstąpienia w sojusz militarny kiedy jeszcze byłem między Taungu a Tarakan, a przecież moglibyśmy być ich rekojmią obrony, bo sąsiadów mają niezaciekawych, z jednej strony Szan, z drugiej nieobliczalny i wielki Bengal, a na południu handlowe Pegu.

Mal Wan: Może poślijmy do nich jedną z naszych księżniczek?

Boromo Trailokanat: Dobry pomysł, nic tak nie zbliża jak mariaż. Niech wiedzą, że nie są naszymi wrogami, a mogą stać się przyjaciółmi.

Mal Wan: I tak należy dziękować niebiosom żeśmy wyszli z tak trudnej wojny obronną i zwycięską ręką.

Boromo Trailokanat: Jak to dobrze kanclerzu mieć po swojej stronie silne i bitne Dai Viet, sam widziałeś, zdobyli Tarakan szybciej niż my Taungu, mimo, że to my zaczęliśmy wcześniej. I nawet wtedy, gdy dołączyła do nas armia lanczańska.

Mal Wan: Dai Viet szachuje poczynania Lan Czang i Czampy, co daje nam pewne bezpieczeństwo jeśli kiedyś będziemy w stanie wojny z Pegu i Malakką.

Boromo Trailokanat: Tak. Niemniej teraz przed krajem lata pokoju i kolonizacji, odkrywania nowych terenów, nie chciałbym ani interweniować ani być zmuszanym do konfliktu, chyba, że naprawdę będzie to konieczne (…)

W styczniu kolejny raz przyjęto parlamentariusza z Myanmaru, który tym razem zażądał 25 tys. złotych rupii indochińskich jako ekwiwalentu za zniszczenia wojenne. Flota ajuttańska po nieudanym przechwyceniu dwóch myanmarskich transportowców powróciła do portu w Phuket. Między marcem a majem ponownie przyjęto dwóch posłańców z Myanmaru, z których wcześniejszy ponownie zażądał 50 tys. rupii jako zapłaty, a drugi, późniejszy zaoferował 46 tys. rupii jako kontrybucji za odstąpienie od zdobycia Taungu. I te oferty zostały odrzucone. 21 maja wojska Dai Viet zdobyły Tarakan i król Boromo Trailokanat nie czekając już na zdobycie Taungu wysłał wicekanclerza Trinitha Supabonga z misją do Awa do tymczasowej siedziby króla Chiengmai. Misja zakończyła się pełnym powodzeniem i Chiengmai zostało zmuszone do oddania prowincji i miasta Sukhothai. Tym samym Ayuthaya po raz kolejny zakończyła zwycięsko wojnę i jest coraz bliższa odzyskania ostatnich utraconych ziem. Wskutek aneksji Chiengmai przez Szan przybył Ayutthayi nowy wróg, a poza granicami naszego kraju są jeszcze jej dwie narodowe prowincje w Pegu i Malakce. Ale i do tych ziem przyjdzie jeszcze kiedyś sprawiedliwość. W lipcu armia królewska nie mogąca przedostać się przez Chiengmai do Ayutthayi przemaszerowała do Tarakan skąd została podjęta przez flotę i we wrześniu dotarła ona do Phuket, skąd aż do stolicy była entuzjastycznie witana.

Pokój z Chiengmai – odzyskanie Sukhothai (22.V.).​

Miasto Sukhothai liczy sobie obecnie ponad 9 tys. mieszkańców, a głównym dobrem prowincji o tej samej nazwie są liczne pola uprawy zbóż, co polepszy naszą sytuację żywnościową. Król w najbliższym czasie będzie musiał wydać dokument o nadaniu przywileju dla rządcy podatkowego w tej prowincji.

Nowy nabytek Ayutthayi.


Sytuacja w Indochinach po eliminacji Chiengmai. Niezwykle groźny sojusz Szan-Lan Czang-Czampa wzmocniony obecnością Czampy w zach. Indochinach (aneksja Czin) ma godnego przeciwnika w postaci aliansu Ayutthaya-Kambodża-Dai Viet. Niewiadomo jak zakończy się wojna myanmarsko-szańska, która wciąż trwa.​

Boromo Trailokanat zdaje sobie sprawę z tego, że warto by przyciągnąć Myanmar do sojuszu i tym samym jeszcze bardziej zneutralizować wpływy Szan, Lan Czang i Czampy w Indochinach. W liście dyplomatycznym do władcy tego kraju, Narapati obiecuje mu odzyskanie Czin i zagarnięcie całego terytorium Szan, jeżeli zgodzi się przystąpić do sojuszu z Ayutthayą. Narapati godzi się jednak tylko na odnowienie królewskiego mariażu (16.X.), rezygnując na razie z rozmów o sojuszu (29.VII.). Ayutthaya pamięta także o pielęgnowaniu kontaktów z Księstwem Bundelchand w Indiach, aby uzyskać zgodę na wymianę map. Niestety długo to jeszcze potrwa, a Bundelchand wciąż walczy z Delhi, więc ma poważniejsze problemy. Z racji skromnego skarbu wysłano zatem tylko list polecający.

Myanmar nie jest na razie zainteresowany wstąpieniem w sojusz militarny.​

Na początku roku wysłano dwóch kupców do Delhi, z których jeden rozszerzył nasze dochody, a drugi wdał się niestety w niepotrzebne spory z jednym z handlowców z Sindhu. Aktualnie nasi kupcy mogą uzyskać w tym centrum handlowym do 33 tysięcy złotych rupii indyjskich.

Ayutthaya na koniec roku 1467:

5 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1467 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-styczeń/luty: armia myanmarska ponownie wyrusza na Kambodżan pod Chiengmai, chcąc wyswobodzić to miasto spod kontroli szańskiej. W tym samym czasie armia lanczańska (16 tys.) wyrusza na oblegane przez Ayutthayę miasto Taungu. Kambodżanie ścierają się z Myanmarem w lutym pod Chiengmai i odnoszą po raz kolejny zwycięstwo. Upokorzona armia myanmarska powraca pod Awa.

-kwiecień: do obleganego przez wojska Ayutthayi, Taungu dociera armia lanczańska. Król Boromo Trailokanat nie jest za bardzo zadowolony z pojawienia się sił strony współwalczącej.


-kwiecień: Sułtanat Delhi próbuje odzyskać utracony Allahabad na rzecz Bundelchandu, kierując pod mury miasta 15-tysięczną armię.

-21 maja: wojska Dai Viet zdobyły jedyny port Myanmaru – Tarakan. Ten fakt przyczyni się do zakończenia wojny z Myanmar i Chiengmai.


-5 czerwca: Cesarstwo Japonii będące nominalnie w stanie wojny z Mongołami otrzymuje kolejny cios, tym razem mogący poważnie zachwiać strukturami państwa. Wybuch wojny domowej zwaną wojną Onin i opowiedzenie się dworu cesarskiego za Yoshimim oznacza rozpętanie potężnej rewolty ludowej i niemalże stałej destabilizacji w kraju. Bunty w Edo i Sendai na Honsiu oraz w Matsuyamie na Sikoku zostały co prawda szybko stłumione, ale niezadowolenie wśród chłopów oraz bunty samurajów stają się trwałym „elementem” sytuacji wewnętrznej tego kraju.

-27 maja: Królestwo Szan doprowadza do likwidacji niepodległego Chiengmai, włączając stolicę tego kraju o takiej samej nazwie do swoich włości. Król Chiengmai, Tilokaracza ucieka z resztą armii do Pegu i otrzymuje tam azyl polityczny.

-28 maja: Królestwo Myanmar zawiera upokarzający i separatystyczny pokój z Lan Czang i Czampą, której udaje się zmusić Myanmar do oddania miasta i prowincji Czin wraz z 28 tysiącami złotych rupii indochińskiej jako kontrybucji. Czampa uzyskuje zatem enklawę w głębi zachodnich Indochin, którą będzie jej bardzo ciężko utrzymać.

-październik: Myanmar jest dalej w konflikcie z Szan, który trochę obraził się na zabiegi lanczańsko-czampańskie i mimo wszystko dąży do podporządkowania sobie po Chiengmai również Myanmaru. Wojska szańskie rozpoczynają właśnie oblężenie stolicy tego kraju, Awa.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1468

Cenny sojusznik​

Ayutthaya, pałac królewski, koniec października;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z wicekanclerzem Trinithem Supabongiem

Boromo Trailokanat: (…)zanim wypowiem swoje zdanie, chętnie usłyszę coś więcej na temat nastawienia Myanmaru, proszę zreferować wicekanclerzu.

Trinith Supabong: Władca Myanmaru, król Narapati oraz jego mieszkańcy pałają chęcią rewanżu za doznane upokorzenia ze strony Szan i Czampy. Dlatego też przyłączyli się do naszego sojuszu, a my obiecując im wyrównanie rachunków z tymi dwoma krajami oraz Pegu, sami możemy odzyskać kolejne prowincje.

Boromo Trailokanat: I stanie się tak, choć nieprędko. Smucę się ostatnimi wydarzeniami z kolonii na Flores, gdzie rozszalali tubylcy wycięli w pień ponad stu kolonistów i rozpędzili nasze wojsko kolonialne.

Trinith Supabong: Jakie kroki zamierzasz zrobić w tej sprawie, miłościwy Panie?

Boromo Trailokanat: W pierwszej chwili ogarnęła mnie szalona złość i chciałem wysłać tam ponad 5 tysięcy żołnierzy, aby pozabijać wszystkich tubylców na tej wyspie. Ale jako, że Ayutthaya jest Narodem Pokoju, dam im ostatnią szansę, wyślę wspomnianą armię i jeżeli jeszcze raz poważą się utrudniać naszym mieszkańcom akcję kolonizacyjną to wtedy sami będą sobie winni.

Trinith Supabong: Flota stacjonuje w porcie Phuket nad Zatoką Bengalską.

Boromo Trailokanat: To stanie się dopiero w roku przyszłym, dlatego mamy jeszcze trochę czasu. Drugą sprawą jest założenie punktu handlowego na Jawie, a nasi kartografowie odnaleźli wolne miejsce do osiedlania się. Są tam wprawdzie dwa państwa, Bantem i wielki Majapahit, do tego złamiemy umowę z Majapahitem o nieosiedlaniu się na Jawie, ale podpisane przez nas porozumienie pochodzi jeszcze z czasów kiedy cesarzem był Suhita, a to było już dawno. Jeśli chcemy stać się wielkim państwem nie możemy cofać się nawet przed łamaniem umów, zresztą można powiedzieć, że nawet sojusze i mariaże tracą swą ważność, a my w umowie z Majapahitem przetrwaliśmy aż 36 lat (…)

Monarcha zastanawia się jakiemu rodowi przyznać przywilej rządcy podatkowego w prowincji i mieście Sukhotai. Sprawy kolonizacyjne pochłaniają obecnie gros działań króla, a wybudowanie budynku rządcy pochłonie niezłe sumy z budżetu, dlatego na razie jest to odłożone ad acta.

W styczniu wysłano kolejnych 100 kolonistów na wyspę Flores. Jakże wielkie było zdziwienie i smutek króla, gdy doniesiono mu o fiasku kolonizacji (9.V.), wybiciu kolonistów przez rzekomo spokojnych tubylców, porażce korpusu kolonialnego i stratach wśród ludności już tam osiadłej, ocenianych na ok. 40 istnień. Korpus kolonialny, gdyby nie fakt trwałego pobytu okrętu wojennego „Intaradża” na redzie Flores pewnie podzieliłby los stu kolonistów. „Intaradża” ostrzelał nieco wioski tubylcze w północnej części wyspy, rewanżując się za mord na kolonistach. W lipcu korpus kolonialny powrócił na ląd i wygrał starcie z tubylcami, przywracając władzę Ayutthayi nad tym obszarem. Konieczne kroki muszą być jednak podjęte i albo wzmocni się armię kolonialną albo dojdzie do eksterminacji tubylców na tej wyspie za zgodą władcy.

Pierwsza porażka kolonizacyjna.​

3 września kolejna misja ajuttańska na dwór króla Myanmaru, Narapati do stolicy w Awa kończy się powodzeniem. Wicekanclerz przywozi zgodę tamtejszego władcy na dołączenie Myanmaru do sojuszu militarnego. Tym samym powstaje wielki sojusz indochiński mogący zneutralizować wpływy Szan, Lan Czang, Czampy, ale również Pegu i Malakki.

Powstanie wielkiego sojuszu w Indochinach.​

Wg raportu wicekanclerza Trinitha Supabonga dla króla, sojusz Ayutthayi, Kambodży, Dai Viet i Myanmar jest przedłużony do maja 1477 roku, o ile nie dojdzie do wojny przeciw tercetowi Szan-Lan Czang-Czampa. Sześć królewskich mariaży jakie utrzymuje Ayutthaya jest istotnym symbolem potęgi dyplomacji naszego kraju. Mariaż z Kambodżą wygaśnie za 2 lata, z Brunei za 5 lat, a z Japonią za 7 lat. Mariaż z Bengalem potrwa do 1483 r., z Bundelchandem do 1487 r., a z Myanmarem do 1492 r.

Nie był to najlepszy rok pod względem handlowym. Na przełomie stycznia i lutego dochodzą trzy smutne informacje o utracie wpływów w centrach w Pekinie, Delhi i Pegu. Intrygi mandżurskie, vijayanagarskie oraz Dai Viet powodują, że naszym kupcom coraz trudniej jest utrzymać pozycję w handlu w tych miastach. W Pegu udało się w marcu przywrócić status quo, jednakże misja pekińska zakończyła się niepowodzeniem i sporem z jednym z kupców z Chin.

Kłopoty handlowe Ayutthayi.

Ayutthaya na koniec roku 1468:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1468 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w walce z wojskami delhijskimi zginął maharadża Bundelchandu, Arjun Dev. Jego następcą został Malchan Singh, który podobnie jak zmarły władca nie przedstawia sobą jakichś nadmiernych talentów w danych dziedzinach.

-styczeń: Sułtanat Delhi zdjął zawczasu oblężenie Allahabadu, być może z powodu nadciągających licznych sił bundelchandzko-jaunpurskich.

-luty: wojska myanmarskie próbują przenosić działania wojenne do Szan, a konkretnie pod Chiengmai. Wciąż trwa także koncentracja i formowanie armii pod Taungu.

-27 czerwca: podpisano pokój szańsko-myanmarski na przedmieściach Awa. Na jego mocy Myanmar zobowiązany jest zapłacić 15 tys. złotych rupii indochińskich tytułem kontrybucji.

-lipiec: powtórne oblężenie Allahabadu przez Delhi przynosi sukces i odbicie tego ważnego miasta.


-rok 1468 był także pierwszym rokiem panowania nowego króla Korei, Ye-jonga, którego największym zadaniem staje się odzyskanie ostatniego japońskiego punktu oparcia na Półwyspie Koreańskim, Gwangju.


- wojna domowa w Japonii: powstanie chłopskie w Shimonoseki zostało rozgromione przez siły szogunatu, ale buntownicy przejęli jedno z większych miast tego kraju – Kobe. Aktualnie trwa oblężenie tego grodu.​