Prathet Thai - Ayutthaya AAR

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1469

Nowy kierunek​

Ayutthaya, Pałac Suphannaphum, 3 października;

Kanclerz królewski Mal Wan w rozmowie z wicekanclerzem Trinithem Supabongiem.

Mal Wan: (…)kierunek ekspansji jaki uczynił król może mieć dalekosiężne skutki dla naszego kraju. Oto otwiera się przed nami możliwość przejęcia Bantemu bądź Majapahitu. Oczywiście nie stanie się to od razu, ale 20-30 lat to termin w którym można przejąć wszelkie posiadłości tychże państw w sposób pokojowy.

Trinith Supabong: Czy władca myśli o wciągnięciu tych państw w sojusz?

Mal Wan: Na razie nie, ważniejsze jest zapewnienie Ayutthayi spokoju w Indochinach i dlatego musimy pielęgnować nasz sojusz z Myanmarem, Dai Viet i Kambodżą. Jeśli sytuacja się unormuje na tyle, abyśmy mogli zawrzeć sojusz z Bantemem i Majapahitem i pójść dalej w stronę zwasalizowania, byłoby świetnie, ale jak mówię te marzenia mogą być zrealizowane za niewiadomo ile lat.

Trinith Supabong: Nasz punkt handlowy w Zatoce Taruma jest narażony na atak Bantemu, jak wtedy reagować?

Mal Wan: Król będzie stał na stanowisku interwencji i podjęcia rękawicy, ale zastanawia się nad skutkami zwycięstwa, bardziej wolałby dużą kontrybucję aniżeli nabytki terytorialne, choć tutaj jeszcze się waha. Bantem jest jednak dobrze uzbrojony i jakakolwiek wojna z tym państwem pochłonie spore sumy w budżecie, dlatego zawarto z nimi królewski mariaż.

Trinith Supabong: Jaka sytuacja panuje na Flores?

Mal Wan: Koloniści wyraźnie obawiają się nowego napadu tubylców, ale już niedługo nasi będą mieli wsparcie w postaci kilkutysięcznego korpusu kolonialnego i to znacząco wzmocni i odnowi ich morale. Wznowienie kolonizacji zależne od dochodów i od decyzji króla (…)

W styczniu na mocy rozkazu królewskiego flota ajuttańska, licząca 5 małych dżonek wypływa z portu Phuket i kieruje się w stronę stołecznej Ayutthayi, aby podjąć 3500 zbrojnych, którzy popłyną później na wyspę Flores, aby uspokoić nastroje wśród tubylców. Przy końcu kwietnia flota dopływa do portu w Ayutthayi, podejmuje na swoje pokłady żołnierzy i w maju wyrusza w długą drogę do punktu docelowego. 10 października 3500 żołnierzy z armii królewskiej zasila korpus kolonialny na wyspie, który liczy teraz ponad 4 tysiące wojowników mogących przy najmniejszej próbie buntu ze strony tubylców rozprawić się z nimi w sposób ostateczny. Już niedługo będzie wzmożona akcja kolonizacyjna na tej wyspie. Aktualnie blisko Flores przebywa cała flota Ayutthayi (1 duża dżonka i 5 małych).

Na początku roku król Boromo Trailokanat wypowiedział układ o rozgraniczeniu stref wpływów dotyczących Jawy, Sumatry i Borneo podpisany 37 lat temu z Majapahitem i wysłał 10 kupców do Zatoki Tarumy na Jawie. W kwietniu dochodzi do dworu w Ayutthayi wieść o fiasku przedsięwzięcia handlowego z racji zabójstwa kupców przez tubylców. Król wysyła zatem kolejną grupę kupiecką (czerwiec) i tym razem dochodzą lepsze informacje. 25 sierpnia udaje się założyć punkt handlowy w Zatoce Taruma, a cała prowincja słynie z trzciny cukrowej, która osiąga na targach zawrotne ceny. Warto zatem kolonizować ten teren. Aby zniwelować zagrożenie ze strony Bantemu, który graniczy z ajuttańską posiadłością, monarcha zawiera z tym państwem królewski mariaż.

Założenie punktu handlowego w Zatoce Taruma.


Zawarcie królewskiego mariażu z Bantemem.​

Ajuttańscy uczeni zakończyli prace nad rozwojem i udoskonalaniem floty morskiej, teraz zajmą się poprawą infrastruktury w Królestwie i znalezieniem nowych rozwiązań to ułatwiających.

Nasza flota się rozwija.​

Kolejne kłopoty w utrzymaniu wpływów handlowych w najważniejszych centrach Ayutthaya chce wyeliminować poprzez wprowadzenie nowej polityki wewnętrznej, ułatwiającej rozwój wolnego handlu. Pojawi się więcej kupców i kolonistów. Na początku roku w Delhi w wyniku intrygi sindzkiej utracono kolejnego handlowca. Wysłano tam godną reprezentację kupiecką, liczącą aż 5 kupców, ale tylko jeden z nich rozszerzył handel. Dwóch zaginęło po drodze, a dwóch kolejnych zatrzymały spory kupieckie z Jodhpurem i Vijayanagarem. Porażką zakończyła się także kwietniowa misja do Pekinu. W czerwcu wysłano podobną misję, ale zakończyła się tylko wejściem w konflikt z pekińskim cechem kupców. Król rozmyśla nad rozszerzeniem wpływów handlowych w Malakce, na wyspie Hajnan czy w Szanghaju, ale koszty wysłania jednego kupca są zbliżone do ok. 20 tys. złotych rupii indochińskich.

Zmiany w polityce wewnętrznej.

​

Bilans półwiecza​

Mija pięćdziesiąt lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie:

-dochód narodowy rocznie: 15 tys. złotych rupii indochińskich (w 1459 – 13,8 tys.)
-8 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć)
-sojusz z Kambodżą, Dai Viet i Myanmarem.
-mariaże z Kambodżą, Brunei, Myanmarem, Bengalem, Japonią, Bundelchandem i Bantemem.
-możliwość rozbudowania fortec w ośmiu głównych miastach Ayutthayi (całkowity koszt przekracza 2 miliony złotych rupii indochińskich).
-możliwość wybudowania budynku rządcy podatkowego w mieście Sukhotai (koszt obliczany na 52-53 tys. złotych rupii indochińskich).
-wojska lądowe (2 stopień rozwoju).
-flota morska (2 stopień rozwoju).
-5 kupców w Pegu – dochód: 16,2 tys. złotych rupii indochińskich (w 1459: pięciu kupców).
-5 kupców w Kioto – dochód: 6,8 tys. jenów (w 1459: pięciu kupców).
-3 kupców w Pekinie – dochód: 11,9 tys. liangów (w 1459: pięciu kupców).
-2 kupców w Delhi – dochód: 16,7 tys. złotych rupii indyjskich (w 1459: jeden kupiec)
-1 kupiec w Malakce – dochód: 4,8 tys. złotych rupii indochińskich (w 1459: jeden kupiec)
-1 kupiec na Hajnan – dochód: 4,2 tys. liangów (w 1459: jeden kupiec)
-1 kupiec w Szanghaju – dochód: 2,4 tys. liangów (w 1459: jeden kupiec)
-inflacja – 5,8% (w 1459: 4,6%).
-porozumienie handlowe z Delhi (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Brunei i Czampę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing na Borneo.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-punkt handlowy 1. stopnia w Zatoce Taruma na Jawie.
-kolonia 2. stopnia na wyspie Flores.

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze

-odmowa przyłączenia się Brunei do sojuszu militarnego.
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (trzynastokrotnie), Pekinie (dziesięciokrotnie).
-odrzucenie propozycji przemarszu wojsk ajuttańskich przez Bengal.

Porównanie światowe​

Militaria – 1459
1.Imperium Osmańskie – 359 pkt, 2.Królestwo Anglii – 176, 3.Wielki Chanat Mongolski– 159, 4.Królestwo Kastylii – 145, 5.Królestwo Aragonii – 142, 6.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 122, 7.Królestwo Węgier – 120… …Królestwo Ayutthayi – 18.
Militaria – 1469
1.Imperium Osmańskie – 413 pkt, 2.Królestwo Anglii – 188, 3.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 181, 4.Wielki Chanat Mongolski – 170, 5.Królestwo Kastylii – 162, 6.Królestwo Węgier – 141, 7.Królestwo Aragonii – 137… …Królestwo Ayutthayi – 33.

Ekonomia – 1459
1.Cesarstwo Chin – 192 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 144, 3.Republika Genui – 92, 4.Republika Wenecji – 91, 5.Imperium Vijayanagaru – 89, 5.Królestwo Anglii – 89, 7.Sułtanat Bengalu – 87……Królestwo Ayutthayi – 27.
Ekonomia – 1469
1.Cesarstwo Chin – 253 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 161, 3.Republika Genui – 115, 4.Królestwo Anglii – 106, 5.Imperium Vijayanagaru – 105, 6.Sułtanat Bengalu – 102, 7.Republika Wenecji – 96… …Królestwo Ayutthayi – 34.

Dyplomacja – 1459
1.Księstwo Würzburg – 226 pkt., 2.Królestwo Francji – 125, 3.Królestwo Ayutthayi – 110, 4.Królestwo Anglii – 106, 4.Księstwo Mediolanu – 106, 6.Królestwo Burgundii – 101, 7.Imperium Osmańskie – 87.
Dyplomacja – 1469
1.Księstwo Würzburg – 276 pkt, 2.Królestwo Francji – 130, 3.Królestwo Ayutthayi – 125, 4.Księstwo Mediolanu – 119, 5.Państwo Wagadugu – 117, 6.Sułtanat Zanj – 113, 7.Królestwo Anglii – 107.

Klasyfikacja łączna – 1459
1.Imperium Osmańskie – 480 pkt, 2.Królestwo Anglii – 372, 3.Księstwo Würzburg – 329, 4.Królestwo Burgundii – 236, 5.Królestwo Aragonii – 225, 6.Królestwo Francji – 220, 7.Emirat Jodhpur – 209… …16.Królestwo Ayutthayi – 157.
Klasyfikacja łączna – 1469
1.Imperium Osmańskie – 555 pkt, 2.Królestwo Anglii – 403, 3.Księstwo Würzburg – 371, 4.Królestwo Burgundii – 276, 5.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 274, 6.Emirat Jodhpur – 262, 7.Królestwo Węgier – 254… …14.Królestwo Ayutthayi – 193.

Ayutthaya na koniec roku 1469:

2 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1469 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera król Myanmaru, Narapati. Nowym monarchą tego kraju zostaje Thithathura, który ma predyspozycje ku temu, by zostać świetnym dyplomatą i doskonałym organizatorem polityki gospodarczej.


-2 stycznia: szefowie klanów Szan anulują stosunek lenny z Królestwem Lan Czang. Tym samym Szan zapewne myśli o kolejnych celach ekspansji w Indochinach.


-zagadkowa śmierć króla Korei Ye-jonga spowodowała trochę wewnętrznego zamętu w tym kraju. Nowym władcą zostaje Song-jong, który ma takie same zadania jak przedwcześnie zmarły jego poprzednik: odzyskanie Gwangju od Japończyków bądź wywołanie tam powstania narodowego.

-9 kwietnia: Sułtanat Delhi zawiera pokój z Księstwem Mewar na mocy którego Mewar płaci kontrybucję w wysokości 64 tys. złotych rupii indyjskich.


-wojna domowa w Japonii: wybucha powstanie ludowe na Sikoku w mieście Matsuyama, wciąż także trwa oblężenie opanowanego przez zbuntowanych samurajów miasta Kobe. Zagrożona zwycięstwem rewolty jest również stolica kraju – Kioto.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1470

Katastrofa planów​

Ayutthaya, Pałac Boromaradży, 20 grudnia;

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem królewskim Mal Wanem.

Mal Wan: (…)Panie, najprościej jest reagować gniewem czy krzykiem, jednakże w tym przypadku i ja Cię popieram bez zastrzeżeń. Jeżeli przychodzimy z dobrą ideą, jeśli jedynym naszym przykazaniem jest rozwijanie handlu z tubylcami, a oni odpłacają się mordami i rabunkami to nie pozostaje nic innego jak odpłacić im tą samą monetą.

Boromo Trailokanat: Miesiąc temu wysłaliśmy kolejną grupę naszych kupców do tej zatoki, ale oni nic nie wiedzą o tej rzezi. Jaki będzie ich szok, kiedy zobaczą zgliszcza czegoś co nazywano kiedyś ośrodkiem handlu.

Mal Wan: Miłościwy Panie, Twój pomysł dotyczący rozbudowy floty może rozwiązać problem niszczenia naszych placówek handlowych przez tubylców.

Boromo Trailokanat: Tak, zdaje sobie z tego sprawę, ale nasz budżet jest znacząco przeciążony i nie wiem czy wytrzyma aż takie obciążenie, niemniej trzeba wybudować parę małych dżonek aby czuć się bezpieczniej. Myślę o wybudowaniu dziesięciu, tak aby armia która na nie wsiądzie mogła być szybko przewieziona i co najważniejsze czuć się bezpiecznie.

Mal Wan: Nasz wicekanclerz raportuje nam o możliwości zwasalizowania Kambodży.

Boromo Trailokanat: I ja zauważyłem, że jeżeli Ayutthaya stać się ma prawdziwą potęgą kolonialną, to potrzebuje nie tyle dużego skarbca ale i doskonałej propagandy, a tym by była wasalizacja Kambodży.

Mal Wan: Będzie to możliwe prawdopodobnie w przeciągu dwóch lat jak wynika z pisma Trinith Supabonga.

Boromo Trailokanat: Podejmę stosowną decyzję w odpowiednim czasie, ten krok musi być odpowiednio przemyślany (…)

Z początkiem nowego roku król Boromo Trailokanat nadał przywilej dla rodu Lao Thanh Mahn Ram na sprawowanie urzędu rządcy podatkowego w prowincji i mieście Sukhothai. Gdy już rządca rozpocznie swoje urzędowanie skarb królewski liczy na powiększenie dochodów z tej prowincji, a Sukhothai słynie z wielu pól uprawnych. Wg spisu miast z tego roku wykonanym na polecenie monarchy, największym miastem kraju jest Suvarnagrama (13 869 mieszk.), dalsze miejsca zajmują Ayutthaya (11 388 mieszk.), Kedah (9964 mieszk.), Sukhothai (9641 mieszk.), Phuket (8541 mieszk.), Ratburi (7117 mieszk.), Tai Panom (5721 mieszk.) oraz Ligor (5294 mieszk.). 15 lipca Suvarnagrama została oficjalnie uznana za letnią stolicę kraju, tam też w najcieplejszych miesiącach przebywa dwór królewski. Poza granicami Ayutthayi pozostają jeszcze dwa miasta, do których rości sobie ona uzasadnione pretensje: Kelantan na terenie Malakki (3689 mieszk.) i Mulmejn na terenie Pegu (9507 mieszk.).

Powołanie urzędu rządcy podatkowego w Sukhothai.​

W marcu próbowano trzykrotnie rozszerzyć wpływy handlowe na targu w Delhi. Wysiłki Ayutthayi w tym kierunku zakończyły się jedynie połowicznym sukcesem. Towary z Beludżystanu (wełna) i Vijayanagaru (przyprawy korzenne) okazały się znacząco lepsze od naszych. Mimo tego nasi kupcy wciąż prosperują w Zatoce Madras i liczą na zainteresowanie ze strony króla w sprawie utworzenia stałego portu. Zyski w Delhi wzrosły aktualnie do sumy 25 tys.rupii indyjskich.

Działania handlowe w Delhi.​

Kolonizacja w tym roku skupiała się na rozszerzeniu punktu handlowego w Zatoce Taruma na Jawie. Już w lutym wysłano kolejnych dziesięciu kupców ten region, a 16 kwietnia do Ayutthayi dotarła wiadomość o powodzeniu ich misji. Kolejna próba rozszerzenia kończy się jednak fiaskiem, gdyż statek z kupcami tonie blisko archipelagu wysp Bangka (22.VII.). Misja z września rozszerza nasz przyczółek na Jawie, a kolejna przyczynia się do tragedii. 1 grudnia grupa tubylców morduje 40 kupców ajuttańskich w Zatoce Taruma, tym samym likwidując naszą posiadłość na tej wyspie. Król jest wyraźnie zaniepokojony bezradnością kupców i na przyszłość wyraża przekonanie o konieczności uczestniczenia w podobnych akcjach kolonizacyjnych kilku tysięcy wojska. Do tego potrzeba jednak większej liczby małych i dużych dżonek, przeto już niedługo monarcha powinien wyrazić zgodę na rozbudowę floty wojennej.

Klęska kolonizacyjna w Zatoce Taruma.​

4 września odnowiono królewski mariaż z Kambodżą, wydając za kambodżańskiego królewicza An Napatai ajuttańską księżniczkę z rodu Shwe Gyanthi, Marayani Pasathipasa.

Odnowienie mariażu z Kambodżą.

Ayutthaya na koniec roku 1470:

4 kupców, 2 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1470 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-3 stycznia: Sułtanat Delhi wypowiedział wojnę Emiratowi Sindh.

-6 stycznia: Szan, wyzwoliwszy się z więzów zależności lennej od Lan Czang odnawia z tym państwem królewski mariaż.


-wojna domowa w Japonii: wojska szoguna rozbijają w lutym buntowników pod Kioto, wkrótce także dochodzi do odbicia Kobe i przerwania oblężenia Matsuyamy na Sikoku przez powstańców chłopskich. Wszystko to wykorzystują wojska rządowe, zaprowadzając porządek na Honsiu. Pojawiają się jednak nowe ogniska konfliktu. W maju wybucha powstanie na wyspie Hokkaido, a konkretnie w okręgu Hakodate. Siły chłopskie, liczące około 2 tysięcy są jednak zbyt słabe aby móc zdobyć stolicę wyspy. We wrześniu wybucha bunt w ostatniej prowincji koreańskiej zarządzanej przez Japończyków, buntownicy oblegają Gwangju. W tym samym czasie Matsuyama zostaje opanowana przez rebeliantów. Obecnie trwa jej odbijanie przez wojska szoguna.

-14 lutego: Czampa zawiera królewski mariaż z Szan. Kolejny dokument tego typu dowodzi wzrostowi więzi między tercetem Szan-Lan Czang-Czampa, co może doprowadzić do stałych perturbacji międzynarodowych w tym regionie.


-16 lutego: Sułtanat Bantem i Cesarstwo Majapahit odnawiają sojusz militarny, wskutek czego wzrasta zagrożenie dla ajuttańskich posiadłości na Flores, Sumbawie, w Zatoce Kuczing i Taruma.

-5 maja: Królestwo Korei zawiera separatystyczny pokój z Wielkim Chanatem Mongolskim, z którym wojnę prowadzą wciąż Chiny. Korea płaci Mongołom 38 tys. liangów. Król Korei, Song-jong już wkrótce będzie się cieszył z udanej dywersji w okupowanym przez Japonię mieście Gwangju, co może doprowadzić do odzyskania ostatniego skrawka Półwyspu Koreańskiego.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1471

Kolejny konflikt​

Ayutthaya, Pałac Królewski, 13 kwietnia;

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: Teraz kiedy jesteśmy w stanie odzyskać kolejne miasto na północy – Chiengmai nie sposób wykorzystać takiej okazji.

Mal Wan: Miłościwy Panie, Dai Viet liczy na zyski terytorialne względem Lan Czang i przede wszystkim Czampy, Myanmar liczy na odzyskanie Czin i neutralizację Szan. Jakie będą nasze zapatrywania jeśli chodzi o tę wojnę?

Boromo Trailokanat: Chciałbym aby takie państwa jak Lan Czang, Szan i Czampa przestały być zagrożeniem regionu. Do cesarza Dai Viet możesz wysłać zgodę na zabór całości Lan Czang, bądż też zwasalizowanie tego kraju, a także na aneksję Czampy. Myanmar również może liczyć na odzyskanie Czin i zajęcie Szan.

Mal Wan: Taka wojna musi potrwać z parę lat.

Boromo Trailokanat: Ale jeśli na zawsze pozbędziemy się niebezpiecznego nawisu w postaci trzech państw, rozciągających się od wysokich gór po morze, to historia kraju zapisze nas w annałach złotymi zgłoskami. Dzięki temu również i nasz sojusz będzie trwalszy.

Mal Wan: Zgadzam się z tym, Miłościwy Panie, rozbijając te kraje, zyskujemy prestiż, sławę i możliwość dokończenia budowy punktów handlowych i kolonii.

Boromo Trailokanat: Wówczas to będziemy mogli bardziej przeciwstawić się Pegu i Malakce oraz „podziękować” tubylcom za ich opiekę nad naszymi osadnikami na Jawie (…)

Styczeń okazał się miesiącem wojny z racji rozpoczęcia działań wojskowych Cesarstwa Dai Viet przeciwko Królestwu Czampa. Spory są dosyć zaawansowane czasowo, więc nietrudno było oczekiwać, że te dwa państwa wezmą się za łby. Po stronie Dai Viet opowiedział się pałający żadżą rewanżu za utracone Czin – Królestwo Myanmar, a także Kambodża. Ayutthaya po dłuższym namyśle wyraziła zgodę na angaż do wojny, licząc na odzyskanie okręgu i miasta Chiengmai z ludnością tajską. Po stronie Czampy opowiedziało się Królestwo Lan Czang, które jednocześnie zerwało mariaż z Kambodżą. Czampa ma też jeszcze jednego sojusznika w postaci Szan, które zapewne zajmie się operacjami militarnymi w Myanmarze. Już przez pierwsze miesiące widać jak bezradny jest Lan Czang i Szan, których żołnierze nie są w stanie przełamać obrony kwartetu Dai Viet-Ayutthaya-Myanmar-Kambodża. W marcu dochodzi do bitwy pod stolicą Myamaru, Awą, którą tą wygrywają obrońcy. Wojska cesarskie Dai Viet próbują zdobyć Lan Czang, rozpoczynając od zdobycia stolicy. Z kolei siły lanczańskie oblegają Tongking na północy Dai Viet. W kwietniu ofensywa myanmarska rozbija siły szańskie pod Unmargasilą, ale nie przystępuje do oblężenia stolicy wroga z powodu skąpości własnych sił. Czampa rozpoczyna obleganie Indrapury we wsch. Kambodży, a również w kwietniu wojska Dai Viet wygrywają kolejne starcie z Lan Czang pod Tanh Noah, tak samo jak w maju pod Hanoi. Myanmar próbuje przede wszystkim odzyskać utracone Czin, który znajduje się nominalnie pod kontrolą odległej Czampy. Dopełnieniem przewagi kwartetu jest blokada wybrzeża czampańskiego przez flotę Dai Viet.

Sytuacja w płn. części Indochin na koniec roku.​

Wojna zaskoczyła króla i kanclerza. Wskutek podpisania zgody na udział w tym konflkcie należało znowu odłożyć ad acta sprawy kolonizacyjne i zająć się sprawą odzyskania Chiengmai, jednej z trzech prowincji narodowych poza granicami kraju. Między styczniem a lutym zakończono formowanie niewielkiej 7-tysięcznej armii, która pod wodzą marszałka Thibuchasanana. Wyruszyła ona w marcu, a pod mury Chiengmai dotarła w okolicach lipca. Od razu zaczęto oblegać tę fortecę.

Początek oblężenia Chiengmai.


Na początku roku zakończono budowę budynku rządcy dla rodu Lao Thanh Mahn Ram w Sukhothai, dzięki czemu wzrosną dochody z uprawy zbóż w tej prowincji.​

29 stycznia doszła kolejna smutna informacja do króla o niepowodzeniu w założeniu punktu handlowego w Zatoce Taruma na Jawie. Monarcha był zdenerwowany, ale aktualnie nie mysli o wyrównaniu rachnków a jawajskimi tubylcami, ale jest bardzo blisko prez odzyskanie Chiengmai. W dziedzinie dyplomacji nie związanej w żaden sposób z wojną, zawarto dwa królewskie mariaże: z Królestwem Korei (12.VIII.) i Królestwem Orissy (26.XI.), dzięki czemu w przyszłości będzie można starać się o wymianę map.

Rozwój kontaktów dyplomatycznych z Koreą i Orissą.​

Sytuacja ajuttańskich kupców staje się coraz słabsza, a z racji toczonej wojny nie mają wsparcia ze strony skarbu. We wrześniu konkurencja z Beludżystanu zmusza jednego z naszych kupców do opuszczenia Delhi, a w listopadzie chińska intryga doprowadza do utraty części naszych wpływów handlowych w dalekim Kioto.

Ayutthaya na koniec roku 1471:

6 kupców, 5 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1471 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-1 lutego: Sułtanat Bengalu dołączył do sojuszu z Sułtanatem Delhi, Kaszmirem i Imperium Timura i jednocześnie angażując się w wojnę przeciwko Sindh na zachodzie Indii.

-wojna domowa w Japonii: w styczniu-lutym dwa duże miasta tego kraju zajęte przez buntowników: Matsuyama na Sikoku i Edo na Honsiu. W Korei w okręgu Gwangju zarządzanym przez Japończyków trwa obecnie powstanie chłopskie, które kończy się opanowaniem tego terenu parę miesięcy później w lipcu. W okresie między lutym a lipcem na Honsiu wybuchają trzy nowe ogniska walk powstańczych, w okręgu Nagasaki i pod Kioto oraz koło Nagoi. Oba pierwsze zostają szybko stłumione, natomiast silne wojska powstańcze zmusiły siły szoguna do wycofania się z Nagoi i rozpoczęły oblężenie tego miasta. We wrześniu Gwangju w Korei wpadło w ręce powstańców, ale armia wyekspediowana drogą morską rozpoczęła jeszcze w tym miesiącu próbę odzyskania tego terenu Miesiąc później nowa armia powstańcza chciała przejąć kontrolę nad Kioto, lecz była to próba daremna.

-1 marca: Sułtanat Delhi zaanektował Sindh, co może mieć negatywne konotacje dla pozostałych małych państw regionu. Być może poruszeni losem Sindhu, zorganizują koalicję antydelhijską.

-24 marca: Królestwo Pegu i Sułtanat Malakki odnowiły antyajuttański sojusz militarny, a z racji kolejnej wojny w Indochinach Ayutthaya musi się poważnie zastanowić czy jej udział w konflikcie może być opłacalny, zważywszy na bezbronne miasta koło granicy z Pegu i Malakką.

-Sułtanat Jaunpur poniósł porażkę misyjną, próbując nawrócić na islam mieszkańców prowincji Tirhut w płn. Indiach.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1472

Sukces​

Chiengmai, dawny Pałac Królewski, 16 maja;

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)doskonała robota, kanclerzu, teraz wojska myanmarskie nie mogą być bierne i uderzą na Lan Czang bądź na Czampę i nareszcie rozbijemy to trwałe niebezpieczeństwo dla ziem Ayutthayi!

Mal Wan: Miłościwy Panie, musimy uważać na reakcję wielkich Chin, mimo, że wciąż prowadzą wojnę z Mongołami, to ich pojawienie się nad granicą z Dai Viet musi determinować nasze działania do jak najszybszego zakończenia konfliktu z Lan Czang.

Boromo Trailokanat: Ayutthaya jest Narodem Pokoju, ale aż korci mnie zaatakowanie i przejęcie Pegu, nowy władca nie opanował chyba jeszcze zamętu i chaosu po starym?

Mal Wan: Niestety muszę tą informację zanegować, Panie. Pegu jest prężnym państwem, mimo, że jest małe. To doskonały przykład potęgi gospodarczej stworzonej przez niewielki kraik.

Boromo Trailokanat: Wiem, domyślam się tego, jakie kroki proponujesz w stosunku do Lan Czang?

Mal Wan: Czampa musi oddać Czin Myanmarowi i musimy zrobić wszystko aby Savannakhet stało się terytorium łączącym nas z Dai Viet, nie możemy utracić kontaktu z tym krajem.

Boromo Trailokanat: A może Lan Czang stanie się naszym wasalem?

Mal Wan: Najlepiej byłoby zatrzymać Savannakhet jako zdobycz wojenną, albo doprowadzić wręcz do upadku Lan Czang. Wówczas Czampa będzie osamotniona, a Szan w takiej samej sytuacji. Nasz kwartet będzie zdolny do przeciwstawienia się nawet Chinom.

Boromo Trailokanat: Mimo wszystko w okresie pokoju zajmę się sprawami kolonizacji, może mój następca będzie bardziej wojowniczy. Łatwo jest marzyć o wasalizacji czy o postawieniu się Chinom, ale Ayutthaya już i tak osiągnęła wiele.

Mal Wan: Dzięki Twojemu kunsztowi, Panie.

Boromo Trailokanat: Już niedługo przyjdzie nam obdzielić kolejny ród godnością rządcy podatkowego, tym razem w prowincji Chiengmai (…)

Na początku roku sytuacja na frontach przedstawia się następująco: wojska czampańskie wciąż oblegają kambodżańską Indrapurę, pod szańskim Chiengmai stacjonuje natomiast armia Ayutthayi, która wraz z posiłkami myanmarsko-kambodżańskimi próbuje zdobyć to miasto. Lan Czang jest oblegane przez połączone siły Dai Viet i Kambodży, a wojska lanczańskie stoją pod Tongking na północy Dai Viet. Czin, czampańską enklawę na zachodzie Indochin oblegają wojska myanmarskie. W styczniu oddziałom lanczańskim udaje się opanować Tongking, po czym ewakuują się one z terytorium Dai Viet i koncentrują swoje siły pod Luang Prabang na swoim terytorium, nie podejmując próby odsieczy dla oblężonej stolicy Lan Czang. Wojska Dai Viet rozbijają za to w lutym niewielką armię lanczańską pod Tanh Noah. To zapewne jeden z bocznych oddziałów, zbytnio zapóźniony w manewrach armii. 28 lutego oddziały ajuttańskie i sojusznicze doprowadzają do przerwania obrony Chiengmai i wdarcia się do miasta. Szan proponuje kontrybucję wojenną w wysokości 12 tys. rupii, jednak król Boromo Trailokanat odrzuca takie warunki.

Zdobycie Chiengmai – 28 luty 1472.​

Zaraz potem Lan Czang oferuje nową kontrybucję, tym razem w wysokości 18 tys. rupii. Spotyka się to z dezaprobatą króla Ayutthayi. Marzec przynosi również zdobycie Lan Czang czyli olbrzymi sukces kwartetu Myanmar-Ayutthaya-Dai Viet-Kambodża i możliwość szybkiego zakończenia działań wojennych. Nie dzieje się to jednak zbyt szybko, wobec utraty Indrapury przez Kambodżę na rzecz Czampy. Wojska Dai Viet po utracie Tongkingu i zdobyciu Lan Czang podejmują odwrót w stronę tego pierwszego miasta i rozbijają czysto symboliczne siły lanczańskie (900 żołnierzy), przystępując do odbicia tego grodu. Maj przynosi przełom w kontaktach dyplomatycznych. Udaje się dyplomacji ajuttańskiej podpisać pokój z Królestwem Szan, zatem Lan Czang i Czampa zdane są tylko na siebie. Szan przyjmuje warunki pokojowe Ayutthayi i oddaje prowincję Chiengmai, co stanowi o wielkim sukcesie Boromo Trailokanata.

Podpisanie pokoju ajuttańsko-szańskiego – 4 maj 1472. Warunki: wycofanie się Szan z wojny i oddanie Chiengmai – Ayutthayi. ​

Armia ajuttańska wycofała się do stolicy, aby została wzmocniona nowo sformowanymi oddziałami w ilości 4 tysięcy żołnierzy. Mają one ulec połączeniu i ruszą na Savannakhet, jeśli Lan Czang nie przyjmie propozycji pokojowej Boromo Trailokanata o oddaniu Czin Myanmarowi. Armia Czampy po zdobyciu Indrapury wycofała się nad granicę z Dai Viet, zapewne by bronić dostępu do swoich północnych prowincji, a 16-tysięczna armia kambodżańska rozpoczyna zatem próbę odzyskania tego miasta z rąk czampańskich. W lipcu armia myanmarska (21 tysięcy żołnierzy) kończy zdobywanie Czin i po paru miesiącach koncentracji (sierpień-listopad) w stolicy Awa rusza w kierunku granic Lan Czang. Parlamentarzyści wysłani do Czampy i Lan Czang wracają z odrzuceniem propozycji króla Ayutthayi o oddaniu Czin Myanmarowi. W wyniku tego armia ajuttańska rusza na Savannakhet i rozpoczyna obleganie tego miasta 5 listopada. Czyżby Lan Czang miało spaść do roli państwa wasalnego? Okaże się to wkrótce.

Nowa prowincja Ayutthayi – miasto (7335 mieszkańców) i prowincja Chiengmai. Plantacje tytoniu są głównym dobrem eksportowym tej prowincji, co dobrze wróży rozwojowi interesów handlowych Ayutthayi. W tym roku król Boromo Trailokanat zaniechał kolonizacji i wysyłania kupców za granicę z racji trwania wojny.

Ayutthaya na koniec roku 1472:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1472 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-rok 1472 jest pierwszym rokiem panowania nowego władcy Pegu, króla Shin Sawbu. Jego panowanie może upłynąć pod znakiem dużego ożywienia dyplomatycznego oraz jak zwykle poprawienia stopy życiowej mieszkańców. Pegu ma wielkie szczęście do monarchów mających talent do pomnażania bogactw.


-wojna domowa w Japonii: na początku roku wciąż trwa oblężenie Kobe, Kioto na Kiusiu i Hakodate na Hokkaido przez wojska buntowników, w ręku powstańców chłopskich znajdują się już Matsuyama na Sikoku i Edo, stara stolica Nipponu. Nagoja zajęta przez buntowników jest oblegana przez siły szogunatu (41 tysięcy), zaś w płd. Korei część wojsk szoguna próbuje wyswobodzić zrewoltowane Gwangju. W czerwcu pojawia się kolejne ognisko buntu w Shimonoseki, które kończy się zajęciem tego miasta przez wojska chłopskie. Buntownicy, którzy opanowali kilkanaście miesięcy koreańskie Gwangju zostają pokonani w sierpniu, a samo miasto odzyskane. W grudniu wojska szoguna rozbijają siły chłopskie pod Kioto i Kobe, ale w ręku powstańców są jeszcze 4 duże miasta.


-luty: sułtan Bengalu, Rukn ad-Din Barbak może święcić kolejny triumf. Sukcesem zakończyła się akcja islamizacyjna w prowincji i mieście Kocz Bihar. Czyżby cały północno-wschodni region Indii miał się stać islamski?​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1473

Status quo​

Ayutthaya, Pałac Królewski, 20 grudnia;

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) nasze wojska były zbyt słabe, aby zająć Savannakhet i zmusić Lan Czang do przyjęcia sroższych warunków pokojowych. Radź kanclerzu, aby taka sytuacja się nie powtarzała, powiedz jaki masz pomysł?

Mal Wan: Musielibyśmy gros naszych wydatków przeznaczać na formowanie nowych zastępów zbrojnych, a miłościwy Panie przypominam, że Ayutthaya jest Narodem Pokoju i marzy o osiągnięciach na innym polu.

Boromo Trailokanat: Moim zamiarem istotnie jest podbicie szeregu krain za wodą, ale nie uczynię tego bez możliwości osiągnięcia lepszych dochodów niż te które mam teraz. Może od naszych możnowładców można by więcej wyciągnąć rupii niż zazwyczaj? Nie myślę już o wojnie.

Mal Wan: Czuję, że raczej przyjdzie nam zacisnąć pasa i oszczędzać przez parę lat aniżeli doczekamy się takowej pomocy albo profitów.

Boromo Trailokanat: Powinni wiedzieć, że dwór królewski i tak wykłada duże sumy na przyjęcia, a także na przywileje, które z każdym rokiem są horrendalnie wysokie.

Mal Wan: Panie, to skutek psucia pieniądza.

Boromo Trailokanat: Karzę fałszerzy gardłem, a i spekulantów i złodziei polecam wieszać na każdej gałęzi.

Mal Wan: Do tego dochodzą nasze kontakty z innymi państwami w centrach handlowych. Mamy zdaje się najbardziej popsutą monetę.

Boromo Trailokanat: Zalecam zatem oszczędzanie drogi kanclerzu, a jeśli któryś z bogaczy zechce uzupełnić nasz skarb odpowiednim datkiem, nagrodzę go posiadłością ziemską pochodzącą z moich prywatnych dóbr w kraju (…)

Monarcha postanowił na przełomie stycznia i lutego obdarować przywilejem zbierania podatków w jego imieniu ród An Nanh Trachong zamieszkujący prowincję Chiengmai. Koszt postawienia budynku rządcy w mieście wyniósł aż 53 tys. rupii indochińskich, co stanowi ponad 3/4 rocznego budżetu kraju. Po awansowaniu rządcy powinny zatem wzrosnąć dochody z miasta i prowincji Chiengmai, której głównym dobrem są rozległe plantacje tytoniu.

Przywilej dla rodu An Nanh Trachong w Chiengmai.​

Początek roku przynosi niewesołą nowinę o utracie wpływów wskutek intryg koreańskich w dalekim Yamashiro, centrum handlowym w pogrążonej w chaosie Japonii. Król nie decyduje się jednak na rozszerzenie kontaktów handlowych z powodu braków w skarbcu. Pielęgnuje jednak kontakty dyplomatyczne i na wieść o śmierci księżniczki sułtana Brunei, która wywodziła się z narodu ajuttańskiego postanawia wysłać tam kolejną kandydaturę na żonę tamtejszego władcy w postaci księżniczki Rai Chaokraya, młodszej siostry monarchy. 20 maja dochodzi zatem do zawarcia królewskiego mariażu z Sułtanatem Brunei i dzięki temu kupcy ajuttańscy mogą bez przeszkód i zagrożeń korzystać z punktu handlowego w Zatoce Kuczing na Borneo.

Odnowienie królewskiego mariażu z Brunei.​

W styczniu 20-tysięczna armia Dai Viet oblega Tongking w płn. części Tonkinu, 6-tysięczna armia ajuttańska Savannakhet na południu Lan Czang, a 14-tysięczna armia kambodżańska usiłuje odzyskać zagarniętą przez Czampę Indrapurę. Dai Viet postanawia przerwać obleganie Tongkingu i wyrusza w styczniu naprzeciw 28-tysięcznej armii lanczańskiej, która chce zdobyć Tanh Noah. Oblężenie Tongkingu przejmuje zatem armia myanmarska, która po zdobyciu Czin na zachodzie przywędrowała na ziemie Dai Viet w nadziei na przydanie się w dalszych operacjach wojskowych. Armia Dai Viet wygrywa dwa starcia z oddziałami lanczańskimi pod Tanh Noah w lutym i marcu. Kwiecień przynosi wieści od kolejnej armii myanmarskiej (8-tysięczny korpus), które udaje się pod Savannakhet, aby pomóc Ayutthayi w zdobyciu tego miasta.Tymczasem pobite przez Dai Viet wojska Lan Czang wycofują się pod Vientiane. W maju armia czampańska stoi już pod granicami Dai Viet i rusza na pierwsze duże miasto na południu tego kraju – Hue. Armia Dai Viet przeszkodzi jednak Czampie w zdobyciu tego grodu i napastnicy muszą ponownie wycofać się do Widżaji. W lipcu przybywają pod Savannakhet posiłki myanmarskie, ale z powodu chorób i dezercji z armii siły oblegających tak słabną, że dalsze oblężenie miasta jest niemożliwe, a w skarbcu nie ma wystarczających funduszy na formowanie następnych oddziałów. W międzyczasie wojska lanczańskie przypuszczają kolejny atak na Tanh Noah, a armia Dai Viet pomaga Myanmarczykom w odbiciu Tongkingu na północy. Koniec lipca przynosi wieść o odzyskaniu Indrapury przez Kambodżańczyków, a parę dni później, już w sierpniu spod Savannakhet odchodzą resztki armii myanmarskiej. Ajuttańskie wojsko nie jest w stanie kontynuować dalej oblężenia tego miasta, a co gorsza wojska czampańskie chcą pomóc Lan Czang w odbiciu stolicy o tej samej nazwie. Wobec pogarszającej się koniunktury na froncie król Boromo Trailokanat wysuwa propozycję pokojową do Lan Czang o zapłatę przez nich 12 tys. rupii indochińskich jako formy odszkodowań wojennych z zachowaniem status quo. Warunki pokojowe zostają przyjęte przez wrogi sojusz, wskutek czego od 14 listopada istnieje już stan pokoju między kwartetem Myanmar-Ayutthaya-Dai Viet-Kambodża a tercetem Szan-Lan Czang-Czampa.

2 stycznia – rozbicie niewielkiego oddziału lanczańskiego przez wojska Ayutthayi pod Savannakhet.


14 listopada – zakończenie konfliktu z Lan Czang na podstawie wypłaty odszkodowania wojennego przez te państwo w wysokości 12 tys. rupii indochińskich.

Ayutthaya na koniec roku 1473:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1473 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-wojna domowa w Japonii: na początku roku Shimonoseki, Nagoja, Edo i Matsuyama są wciąż w ręku buntowników. Trwa oblężenie Shimonoseki i Nagoi przez siły szogunatu. Wobec schwycenia głównych prowodyrów buntu wobec cesarza, wojna zwana Onin zaczyna zamierać. Pod Kobe i Takayamą dochodzi wprawdzie jeszcze do wystąpień chłopskich w sile dwóch i dziewięciu tysięcy zbrojnych, ale wojska rządowe są silniejsze. Odzyskują Nagoję, a we wrześniu i grudniu rozbijają nowe ogniska buntu właśnie pod tymi wcześniej podanymi dwoma miastami. Przy końcu roku rozpoczyna się oblężenie Edo, wciąż trwa też obleganie Shimonoseki.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1474

Kolejna próba​

Ayutthaya, Pałac Królewski, 5 sierpnia;

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem i wicekanclerzem Trinithem Supabongiem.

Boromo Trailokanat: (…)mości kanclerzu, doszły do moich uszu wspaniałe nowiny o założeniu przez naszych kupców nowego punktu do handlu z tubylcami i krajami Półwyspu Indyjskiego, czy wiesz gdzie jest owo miejsce?

Mal Wan: Miłościwy Panie, osada zwana Yanam mieści się na północny-wschód od naszego dotychczasowego punktu handlowego w Indiach w Zatoce Madras.

Boromo Trailokanat: Myślałem o wysłaniu oddziałów wojskowych do Zatoki Madras, aby wzmocnić ochronę naszych włości, ale nasz skarb z trudnością wytrzymuje wszelkie dodatkowe obciążenia, czuję że to nie za mojego panowania się stanie, nie jestem taki jak dawniej a i lata wciąż lecą.

Mal Wan: Jeżeli uda nam się wywołać wojnę z Pegu bądź z Malakką i zakończyć ją naszym zwycięstwem to ufam, że dochody z dóbr wzrosną.

Trinith Supabong: Panie, to może być jedna z naszych wielkich szans, potrzeba nam Twej zgody na sformowanie nowej armii.

Boromo Trailokanat: Może za parę lat, aż gospodarka nasza zacznie przynosić owoce chwały i potęgi, liczmy także na fakt, że Dai Viet i Myanmar nie pogodziły się z pozorną dominacją tercetu Lan Czang-Szan-Czampa na północy Indochin i pewnie jeszcze nieraz będziemy wciągnięci w tamten konflikt.

Mal Wan: Kolonizacja jest bardzo kosztowna, chyba, że skupimy się głównie na tworzeniu punktów do wymiany handlowej.

Boromo Trailokanat: I ja tak myślę, chociaż dobrze by było założyć choć jedno miasto poza Indochinami i to jest możliwe na wyspie Flores.

Mal Wan: Tak, są tam największe szanse do stworzenia dużego ośrodka handlowego.

Boromo Trailokanat: Następne lata jakie przyjdą przed nami chciałbym by były poświęcone tworzeniu tam właśnie zrębów pod zamorski ośrodek handlowy na tej wyspie (…)

5 lipca założono nowy punkt handlowy w Indiach, a konkretnie osadę Yanam na Wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim. ​

Na przełomie stycznia i lutego zakończono budowę budynku rządcy w Chiengmai, który to stanie się własnością rodu An Nanh Trachong. Dochody z produkcji i eksportu tytoniu mają wynieść rocznie blisko 9 tys. rupii indochińskich.Tymczasem ajuttańscy kupcy przeżywają spore tarapaty związane z utratą rynków zbytu w centrum handlowym w Pekinie i Kioto. Nie trudno zgadnąć, że niepewna sytuacja polityczna w obu krajach, trwające wojny: zewnętrzna i domowa zmusza do większej operatywności kupców, czego wielu nie wytrzymuje. Kupcy koreańscy i pochodzący z Manczu są bardziej elastyczni i to oni wypierają powoli dobrą pozycję handlu ajuttańskiego w tym regionie. Zaległości udaje się szybko odbudować i w marcu pozycja handlu uzyskuje stan sprzed załamania, choć w sierpniu znowu przychodzi do kraju wieść o kryzysie na rynku handlowym w Pekinie.

Nowe dochody z prowincji i miasta Chiengmai.


Odzyskanie stabilizacji na rynku handlowym w Kioto.​

Boromo Trailokanat próbował poprawić stosunki z Cesarstwem Majapahit, ale misja wicekanclerza Trinith Supabonga, którą ów odbył między listopadem a grudniem kończy się niepowodzeniem. Majapahit nie chce słyszeć o możliwości zawarcia królewskiego mariażu, ani o poprawie stosunków. Należy się zatem liczyć z tym, że kolonia Ayutthayi na Borneo, Sumbawie i Flores mogą stać się szybko zagrożone przez ekspansję tego państwa.

Cesarz Majapahitu, Bhre Pandan Solar odmówił Ayutthayi.​

Ayutthaya na koniec roku 1474:​

6 kupców, 5 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1474 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-rok 1474 jest pierwszym rokiem panowania nowego sułtana Bengalu, Shamsa ad-Din Fatha, który zastąpił zmarłego Rukna ad-Din Barbaka. Przed Bengalem oprócz prowadzonych akcji reislamizacyjnych zadanie utrzymanie roli hegemona we wschodniej części Półwyspu Indyjskiego.

-wojna domowa w Japonii: W styczniu i lutym nadal trwa oblężenie Edo i Shimonoseki przez wojska szoguna, buntownicza Matsuyama w dalszym ciągu jest nie niepokojona. Po udanym wyzwoleniu Shimonoseki i zaprzestaniu oblegania Edo oddziały cesarskie koncentrują się pod Kobe i na przełomie listopada i grudnia ruszają w stronę Matsuyamy. Wojska powstańców chłopskich oblegają również Hakodate na wyspie Hokkaido.


-sułtan delhijski Bahlul Lodi zamierza wyrugować wyznawców hinduizmu w stołecznej prowincji. Z tego też względu sprowadził wielu uczonych teologów religii islamskiej ale również próbuje nierzadko siłą nawracać ludność Delhi. Szanse na wyrugowanie hinduizmu z tego regionu są jednak niewielkie i prędzej spodziewać się można buntu ludności przywiązanej do rodzimej religii.

-1 stycznia: Lan Czang odnowiło królewski mariaż z Czampą; sytuacja tych dwóch państw po przegranej wojnie z kwartetem Ayutthaya-Myanmar-Kambodża-Dai Viet nie jest jeszcze na tyle zła, aby mówić o nieodwracalnych zmianach politycznych. Sporo zależy od następnego dwudziestolecia.

-10 kwietnia: Kambodża szuka porozumienia na własną reką z Lan Czang, zawierając ponownie z tym państwem królewski mariaż. Być może obawia się ciągle o los Indrapury, która to dwukrotnie w przeciągu 10 lat padała ofiarą napaści wojsk Czampy, sojusznika Lan Czang.

-wojna chińsko-mongolska: trwająca od 1454 roku, a zatem już 20 lat wojna zdaje się nie mieć końca, wojska chińskie w dalszym ciągu kontrolują dwie przygraniczne prowincje mongolskie z miastami Chachar i Setsen. O dalszych zdobyczach Chin do tej pory nic nie wiadomo.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1475

Kłopoty kupców​

Pekin, pałac cesarski, 30 kwietnia;

Z rozmowy między kanclerzem Mal Wanem a cesarskim kanclerzem Chin, Chen Li Wangiem.

Mal Wan: (...) przybywam tu z misją od mojego władcy, króla Ayutthayi, Boromo Trailokanata i proszę o posłuchanie z najdostojniejszym cesarzem Chin.

Chen Li Wang: Monarcha przebywa w Mongolii i uczestniczy w bitwach przeciw tym barbarzyńcom, już niedługo chwała Chin dosięgnie szczytu, gdyż ci podli ludzie zapłacą nam za wszelkie nieprawości jakie czynili na naszych ziemiach. Wiem z jaką misją przybyliście, domyślam się, że chodzi wam o poszkodowanych kupców, ale musicie zrozumieć, że Chiny nie są w stanie zagwarantować wszelkim kupcom taki sam zestaw praw i przywilejów.

Mal Wan: W przeszłości próbowaliśmy podpisać z wami porozumienie handlowe, które umożliwiłoby bezkonfliktowe współżycie naszych nacji w waszych centrach targowych.

Chen Li Wang: A kimże wy jesteście, że możemy uznawać was za równych sobie?

Mal Wan: Wielki Sułtanat Delhijski uznał inaczej, skoro podpisano z nam traktat handlowy.

Chen Li Wang: Zapamiętajcie sobie jedno, Chiny nie są jeszcze jednym kolejnym krajem na mapie świata, ale Chiny są po prostu cywilizacją, są jednym ze światów. Waszą strefą wpływów z tego co się orientuje jest Półwysep Indochiński, ale doszły mnie słuchy, że próbujecie zakładać kolonie i punkty handlowe bez naszej zgody!

Mal Wan: Ayutthaya jest niepodległym królestwem i nie potrzebuje zgody Chin na dowolne kształtowanie polityki międzynarodowej i handlowej.

Chen Li Wang: Dai Viet co prawda wyzwoliło się spod naszej dominacji, ale baczmy się przyjrzymy i wam i im, gdy już zakończymy konflikt z Mongołami. Moje ostatnie słowo w tej kwestii pozostaje niezmienne, nie podpiszemy z wami żadnych umów handlowych o równym traktowaniu (…)

W styczniu wysłano po raz pierwszy od kilku lat grupę stu kolonistów na daleką wyspę Flores z zamiarem powiększenia naszej osady, bronionej przez kilka tysięcy piechoty przybyłej z Ayutthayi. Uwagę króla przykuwają teraz dwa miejsca: Ziemia Tarumańska na Jawie i Zatoka Bandżarmasin na Borneo, monarcha twierdzi, że należy założyć tam punkty handlowe co w połączeniu z podbiciem w przyszłości Malakki da Ayutthayi upragnione zdobycie potęgi militarno-gospodarczej w tym regionie i przyczyni się do polepszenia sytuacji budżetowej kraju.

Marzenia królewskie: kolonizacja Ziemi Tarumańskiej i Zat. Bandżarmasin.​

Wzrosły w tym roku koszty wysyłania kupców, przy czym największy wzrost odnotowano w Szanghaju i na Hajnanie gdzie wynosi on 18 tys. cesarskich liangów. Nieco mniej jest w Malakce (17 tys. rupii). Najmniejsze koszta są nadal w Delhi, Pegu i Kioto i wynoszą odpowiednio 8 tys. rupii ind., indochiń. bądź jenów. W tym roku z racji wysłania kolonistów nie podejmowano wysiłków w celu poprawienia jakości i wydajności naszego handlu, co odbiło się na pozycji naszych kupców w Pekinie i Delhi, gdzie w wyniku lepszej konkurencyjności towarów chińskich i jaunpurskich dwóch naszych handlowców pożegnało się z koncesjami na prowadzeniu handlu na tym terenie. 15 kwietnia dochodzi do Ayutthayi informacja o udanym zasiedleniu Flores przez kolonistów.

Udana kolonizacja wyspy.​

6 maja do Kioto wybrał się wicekanclerz Trinith Supabong, aby rozmawiać z szogunem na temat podpisania nowego mariażu między naszymi państwami. Rozmowa dotyczyła też wzajemnego przekazania map, co nastąpi być może za 2-3 lata z racji utrzymywania bardzo dobrych stosunków między naszymi krajami. Szoguna zaniepokoiła potęga chińska, która może zagrażać nie tylko utrzymaniu spoistości Korei, ale również posiadłości japońskiej na Płw. Koreańskim. 8 listopada uroczyste zaręczyny młodszej siostry króla Boromo Trailokanata, Tanilaraty z trzecim synem cesarza Go-Tsuchimikado, Renzei zapoczątkowały nowy okres wzajemnych stosunków ajuttańsko-japońskich.

Nowy mariaż królewski z Japonią.

Ayutthaya na koniec roku 1475:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1475 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-rok 1475 to pierwszy rok rządów maharadży Bantemu, Dewa Niskali, który jednak nie przedstawia sobą żadnych talentów gospodarczych i wojskowych i w dużej mierze musi opierać się na radach kamaryli dworskiej. Dla Ayutthayi to w miarę dobra informacja, zważywszy na chęć kolonizacji pobliskiej Tarumy.

-3 stycznia: Sułtanat Delhi wypowiedział wojnę Księstwu Jodhpur i dąży do jego wcielenia. W ślad za Delhi podobne zbrojne wystąpienia zapowiedziały Bengal, Kaszmir i odległe Imperium Timura. Sułtan Bahlul Lodi zamierza chyba zjednoczyć cały subkontynent indyjski siłą oręża.


-wojna domowa w Japonii: w marcu rozbito próbę wzniecenia powstania chłopskiego w Kobe k/Kioto i rozpoczęło się przerwane w 1474 r. oblężenie Edo na Honsiu. W sierpniu oddziały szoguna przystąpiły też do oblegania Matsuyamy na Sikoku. Wojska cesarskie wyzwoliły Edo w październiku, jedynym większym miastem pozostającym pod władzą buntowników jest Matsuyama.


-listopad/grudzień: wskutek przedłużającej się wojny chińsko-mongolskiej w Chinach wzrasta niezadowolenie chłopskie, czego skutkiem jest powstanie ludowe w Tianjinie i okolicach.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1476

Chińskie zagrożenie​

Ayutthaya, pałac królewski, 4 lutego;

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (...)Panie, Chiny zakańczając konflikt z Mongołami obracają głowę w stronę Korei, jej wasalizacja żle wróży Japonii oraz nam.

Boromo Trailokanat: Myślę, że musimy spotkać się lub zaprosić przedstawiciela Cesarstwa Dai Viet, oni jako jedyni wiedzą, jak skutecznie walczyć z Chińczykami, choć to oczywiście ostateczność.

Mal Wan: Można spróbować namówić Mongołów na ponowne podjęcie walki z Chińczykami, ich konflikt służył naszej sprawie i w głównej mierze dzięki nie mieszaniu się Chin do spraw Indochin udało nam się zdobyć tyle ziem.

Boromo Trailokanat: Chiny w okresie pokoju mogą doprowadzić do rozłamu w naszym sojuszu, odczuwam niepewność co do pozycji Myanmaru. Utracili prowincję na rzecz Czampy, skoro nie odzyskali jej po naszej wojnie mogą spróbować wejść w sojusz z Chinami, oni mogą im wiele naobiecywać.

Mal Wan: Panie, nie możemy dopuścić Chin do zajęcia choćby jednej prowincji na Półwyspie Indochińskim, wówczas nasza wojna z nimi to będzie twarda rzeczywistość.

Boromo Trailokanat: Dlatego wyślij gońca do Kambodży, Dai Viet i Myanmar, musimy na nowo ustalić strategię działania względem pokojowych Chin i ich zamiarów co do Indochin.

Mal Wan: Oczywiście, wykonam to niezwłocznie.

Boromo Trailokanat: W sytuacji, gdy mamy sojusz bengalsko-delhijski, porozumienie Pegu i Malakki, a na dodatek wasalizację Korei przez Chiny musimy się ze wszystkim liczyć (…)

Styczeń był już tradycyjnie miesiącem próby odzyskania naszych utraconych wpływów handlowych w Pekinie i Delhi, później także wysłano handlowca do Kioto. Dwaj kupcy wysłani do Chin ponieśli kompletną porażkę, być może jest to odpowiedź cesarska na nasze kontakty z Koreą i Japonią, państwami uważanymi za strefę wpływów potężnych Chin. Dwaj kolejni kupcy wysłani do Indii również powrócili z niczym, jednemu z nich udało się wprawdzie okazać się konkurencyjniejszym aniżeli prezentacja kupca z Jaunpuru, ale w niczym to nie zmieniło faktu, że w Pekinie i Delhi handel ajuttański wykonał krok wstecz. Konkurencja na tych dwóch rynkach handlowych staje się coraz bardziej większa. Kupiec wysłany do Kioto dokonał jedynie tego, ze tamtejszy rynek opuścił koreański handlowiec.

Problemy handlowe zatem narastają…​

W maju wysłano 10 kupców na tereny południowej części wyspy Celebes, gdzie miano założyć punkt handlowy, jak również poszukać śladów istnienia dużego państwa na tej wyspie. Do zadań kupców należało także sporządzenie mapy Celebes. Jednakże los chciał inaczej. 21 sierpnia doszła do uszu monarchy niepomyślna informacja o fiasku założenia punktu handlowego na wyspie Celebes w Zatoce Salabanka. Na porażkę złożyła się przede wszystkim wroga postawa tubylców, którzy wycięli w pień biednych ajuttańskich kupców.

Fiasko kolonizacji Celebes.

Ayutthaya na koniec roku 1476:

2 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1476 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-1 stycznia: pokój między Cesarstwem Chin a Wielkim Chanatem Mongolskim w Pekinie, Mongołowie zapłacą 36 tys. liangów odszkodowania wojennego. Wielka wojna dobiegła w końcu kresu.


-styczeń: wkrótce po podpisaniu pokoju chińsko-mongolskiego doszło do przyjęcia przez Królestwo Korei stosunku lennego wysuniętego przez Cesarstwo Chin. Tym samym Korea zerwała królewski mariaż z Ayutthayą.


-wojna domowa w Japonii: cesarz Go-Tsuchimikado rozkazał wybudowanie większych murów w Takayamie i Nagoi celem lepszej obrony przed podobnymi buntami chłopów; nadal na Hokkaido istnieją dość duże armie chłopskie, które jednak nie są w stanie zdobyć Hakodate; wojska cesarskie i szoguna oblegały Matsuyamę na wyspie Sikoku i udało im się uwolnić miasto spod kontroli buntowników.

-11 sierpnia: Sułtanat Delhi podpisuje pokój z Imperium Vijayanagaru, położonym według
Wiedzy naszych kartografów na południu Płw. Indyjskiego. Vijayanagar płaci Delhi 128 tys. rupii, a więc sumę ogromną. Stanowi to o sile perswazji i triumfie militarnym sułtana Bahlula Lodi.

-24 października: Kaszmir zawiera królewski mariaż z Delhi. Bahlul Lodi wystarczająco dalece wzmocnił swoją pozycję, aby być jedną z głównych postaci Płw. Indyjskiego.

-16 grudnia: Istotnie, Sułtanat Delhi rozpoczyna jednoczenie Indii za pomocą przemocy: wypowiedzenie wojny Emiratowi Sindh to pierwszy krok ku temu, po stronie Delhi udział biorą Imperium Timura, Kaszmir oraz Sułtanat Bengalu, który jak na razie stoi w cieniu zwycięstw Delhi.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1477

Cesarskie veto​

Ayutthaya, 19 styczeń, pałac królewski.

Z rozmowy między kanclerzem Mal Wanem, królem Boromo Trailokanatem a wysłannikiem na dwór cesarza Chin, Yang Di’amal Maungiem.

Boromo Trailokanat: (…)z czym do nas przybywacie, szlachetny Maungu?

Maung: Przybywam miłościwy Panie z wieściami z dalekiego Pekinu, gdzie zostałem wysłany już jakiś czas temu. Są to niestety smutne informacje.

Boromo Trailokanat: Cesarz odmawia nam swobody handlowej?

Maung: Wielki chiński władca czuje się bardzo mocny po wygranej z Mongołami i wasalizacji Korei dlatego odmawia naszemu krajowi i co więcej intryguje przeciw naszym kupcom.

Boromo Trailokanat: Kto z sąsiadów może się przeciwstawić chińskiej potędze?

Maung: Zjednoczone Indochiny, ale to wasze marzenie. Na chwilę obecną nawet sprytni Mongołowie, którzy walczyli kilka dziesiątek lat z Chińczykami nie są w stanie zagrozić im na tyle, aby Chiny przestały się liczyć na arenie międzynarodowej.

Mal Wan: Maung mówi prawdę, Panie. Cesarz Czenghua codziennie w każdym chińskim mieście rozkazuje wycinać w pień tych, którzy mogliby stać się mu niewygodni w przyszłości, czyli wszystkich tych do których ma podejrzenia o brak lojalności. Dba zatem o to, aby nie wybuchła mu wojna domowa, a co za tym idzie wzmacnia wewnętrznie państwo.

Boromo Trailokanat: Wierny Maungu wspominałeś o zjednoczonych Indochinach jako odtrutce na potęgę Chin. Tak to istotnie moje marzenie, ale moi spadkobiercy będą oglądać je na żywo. Utrzymanie pokoju przez kilka dekad jest obecnie najkorzystniejsze dla Ayutthayi.

Maung: Panie, musimy koniecznie pozbyć się Pegu i Malakki.

Boromo Trailokanat: Nie mogę się zdecydować, czy zbierać armię i uderzać na ich włości, czy raczej czekać aż Myanmar to uczyni. Oddziały malakkańskie będą niszczyły nasze miasta i ziemie, a mi zależy na szybkim ciosie powalającym na tyle ten kraj, aby stał się naszym lennem. Teraz muszę wam odmówić, jesteśmy słabi militarnie, a i w skarbie niewiele rupii (…)

19 stycznia cesarz Chin, Czenghua odrzucił propozycję podpisania porozumienia handlowego z Ayutthayą.​

Wobec zagrożenia wpływów ajuttańskich wysłano w lutym w Pekinie i Delhi aż trzech kupców w tamte rejony. Miesiąc później przyszła wieść do Ayutthayi o częściowym powodzeniu wyprawy kupieckiej. Kupcy w Pekinie rozszerzyli swoje wpływy, dodatkowo eliminując pozycję cechu kupieckiego z Manczu. Ajuttańscy kupcy w Delhi postarali się jedynie o utrącenie wpływów hajdarabadzkich handlarzy.

Na wyspie Flores zamieszkuje już blisko 400 mieszkańców, co niedługo ma sprawić, że na te terytorium będą sprowadzani kolejni koloniści mocą edyktu królewskiego.

W czerwcu wysłano 10 handlarzy królewskich z misją założenia punktu handlowego na północno-wschodnim cyplu Celebes, a konkretnie na półwyspie Bulon, słynącego z pozyskania wielu rzadkich przypraw korzennych. We wrześniu, gdy dotarli do wyspy i próbowali założyć placówką handlową napadli ich tubylcy i wycięli do ostatniego człowieka. Król Boromo Trailokanat gdy się o tym dowiedział, przykazał osadnikom Flores nigdy bez jego rozkazu próbować osiedlać się na tej wyspie.

Kolejna strata na Celebes.

Ayutthaya na koniec roku 1477:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1477 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-1 maja: władca Kaszmiru uznał się lennikiem potężnego sułtana Delhi, Bahlula Lodi, co sprawia, że kraj ten z powodzeniem utrzymuje pozycję hegemona na Płw. Indyjskim.


-wojna domowa w Japonii: w styczniu zakończono fortyfikowanie Takayamy, a w kwietniu 21-tysięczna armia szoguna próbowała rozbić ostatnie wojska powstańcze na wyspie Hokkaido. 2 tysiące pochowanych w lasach chłopów wybiło niemalże do nogi znacznie liczniejsze oddziały szoguna co z kolei oznaczało dla niego seppuku. Cesarz Go-Tsuchimikado za namową wielu doradców ogłosił permanentny stan wojenny na Hokkaido, tymczasem obrońcy miasta Hakodate wciąż czekają na odsiecz. 17 lipca rozbito ostatnie siły powstańcze na Honsiu, a wojna domowa zwana Onin znalazła swój kres poza wyspą Hokkaido.

-5 lipca: Sułtan Delhi, Bahlul Lodi udziela wsparcia militarnego dalekiemu Imperium Timura przeciw Kaganatowi Uzbeckiemu. Bengal dotychczas związany aliansem z Delhi zdecydowanie odmawia.


-2 października: nowym sułtanem Malakki po śmierci Mansura Szacha zostaje Rijat Szach, który odznacza się dużym talentem wojskowym, co akurat może nie wyjść na dobre Ayutthayi.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1478

Krótka wojna a wielkie skutki​

Ayutthaya, 20 grudnia, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)Dostojny kanclerzu, czy nasi kartografowie wytypowali spośród siebie kogoś do wypełnienia tej trudnej misji?

Mal Wan: Oczywiście, miłościwy królu. W wyprawie liczącej blisko 1000 żołnierzy będzie brało udział dwóch kartografów, Tanh La’an i Nguyen Ramanh, wypróbowani i oddani interesom naszego kraju. Mają już marszrutę dotarcia do ziem Bengalu, aby później wyruszyć na południe.

Boromo Trailokanat: Zaopatrz ich w dokumenty królewskie dotyczące prośby o udzielenie im schronienia na dworach wielu państw, chciałbym by ich osiągnięcia pomogły nam w skompletowaniu mapy Płw. Indyjskiego.

Mal Wan: Część kartografów zastanawiała się, czy nie lepiej poprosić sułtana Bengalu o wymianę map skoro jesteśmy już w tym samym sojuszu?

Boromo Trailokanat: Bengal jest zbyt ekspansywnym państwem, abym dopuścił go do wielu tajemnic, jakie są naszym udziałem. Nie chciałbym poszerzenia wpływów islamu, gdzie powinien istnieć tylko buddyzm. Zresztą na Sumatrze jest islamski Atjeh, a na Malajach Malakka, wystarcza nam to, nie musimy wpraszać Bengalu.

Mal Wan: Jeżeli kartografowie odkryją nam cały Płw. Indyjski to wówczas będziemy mogli poszerzyć swój stan posiadania w tym regionie.

Boromo Trailokanat: Mnie ciekawi co znajduje się za Imperium Timura, ale zgody na przekroczenie granicy tego kraju raczej nie otrzymamy.

Mal Wan: Imperium Timura jest dzikim i niebezpiecznym krajem, więc dalej może być tylko gorzej, Wielki Monarcho. Może żyją tam ludzie-potwory i tylko timurscy jeźdźcy dają sobie z nimi radę, powstrzymując ich od ataku na Indie?

Boromo Trailokanat: Na razie ich zadaniem będzie odkrycie większej ilości krajów indyjskich, szczególnie tych, które graniczą z naszymi posiadłościami w tym regionie. Nie możemy sobie pozwolić na ich utratę (…)

5 stycznia nieostrożny król Myanmaru, Thithathura korzystając z okazji, że znowu ludność szańska zaczęła się osiedlać na północy jego kraju, wypowiedział im wojnę w nadziei na ich pokonanie jak i odzyskanie Czin, będącego pod okupacją Czampy. Za Myanmarem opowiedziało się Cesarstwo Dai Viet i Królestwo Kambodży. Przyszła też kolej na Ayutthayę. Król Boromo Trailokanat na początku był wściekły, ale później ratując istnienie sojuszu, podpisał zgodę na udział Ayutthayi w walkach po stronie Myanmaru.

W styczniu sformowano dodatkowe 4 tys. piechoty królewskiej, której pierwotnym zadaniem miało być zdobycie Pandurangi, stolicy Czampy i zmuszenie jej w ten sposób do oddania Czin – Myanmarowi. Siły Dai Viet rozpoczęły obleganie lanczańskiego Savannakhet w styczniu, ale zrezygnowano z tego kilkanaście dni potem. Zamiast tego flota Dai Viet rozpoczęła blokadę wybrzeża Czampy. Wojska kambodżańskie wygrały bitwę pod Indrapurą z siłami czampańskimi w marcu czym zyskały przewagę na froncie. Czampa odbiła sobie to odparciem ataku myanmarskiego na Czin w tym samym miesiącu. Wojska Lan Czang odparły również pierwszy atak sił Dai Viet na ich stolicę. Drugi atak wojsk myanmarskich powiódł się i rozpoczęło się obleganie Czin. W kwietniu armia szańska dotarła pod ajuttańskie Chiengmai i rozpoczęła jego oblężenie. Wojska ajuttańskie maszerujące na czampańską Pandurangę musiały zawrócić i przystąpić do próby przyjścia Chiengmai z odsieczą.

Marsz wojsk ajuttańskich na otoczone Chiengmai.​

Kwiecień był miesiącem kolejnej bitwy pod Lan Czang, gdzie siły Dai Viet i Kambodży pokonały obrońców tego miasta. Przystąpiono do oblężenia stolicy tego kraju. Dopiero w czerwcu armia ajuttańska dotarła pod mury Chiengmai z zadaniem rozbicia wojsk szańskich znajdujących się pod miastem. Rozpoczęła się bitwa…

Bitwa pod Chiengmai – czerwiec 1478.​

Siły ajuttańskie wyczerpane długotrwałym marszem przegrały starcie z Szanami, więc wycofały się na południe. W międzyczasie wojska naszych sprzymierzeńców zwyciężyły siły Czampy pod Indrapurą i Thanh Noah. Do kłopotów militarnych Ayutthayi doszły kłopoty handlowe, bo 2 sierpnia wskutek intryg Nepalu nasz jedyny kupiec w Delhi stracił wszelkie towary.

Wypadnięcie ajuttańskich kupców z rynku w Delhi.​

Kolejna bitwa o Lan Czang rozpoczęta we wrześniu zakończyła się klęską połączonych sił Dai Viet i Kambodży, ale inne oddziały kambodżańskie, które dotarły pod Lan Czang w październiku zdołały na nowo rozpocząć obleganie tej stolicy. Ajuttańska armia w tym samym czasie poniosła kolejną porażkę z siłami szańskimi pod Chiengmai, w stolicy zaczęto formować kolejne 3 tys. piechoty. Kanclerz Mal Wan widząc nieporadność dowódców i usiłując ograniczyć możliwość wybuchu buntu antykrólewskiego rozpoczął negocjacje z Lan Czang, skutkujące podpisaniem zawieszenia broni 14 października na warunkach status quo ante. Pozycja króla Boromo Trailokanata uległa wzmocnieniu w listopadzie, kiedy to grono sojuszników Ayutthayi powiększył Sułtanat Bengalu.

Ayutthaya na koniec roku 1478:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1478 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera cesarz Majapahitu, Bhre Pandan Solar. Na swojego następcę zawczasu ustanowił księcia Radena Pataha Senapati, który odznacza się talentem wojskowym, co w konsekwencji może spowodować zagrożenie dla kolonii ajuttańskich na Wyspach Sundajskich.

-5 stycznia: Królestwo Myanmaru atakując siły szańskie rozpętuje kolejną wojnę w Indochinach. Po stronie Myanmaru opowiada się Ayutthaya, Dai Viet i Kambodża, a po stronie Szan – Lan Czang i Czampa.

-2 lutego: Kaszmir przyłączył się do sojuszu z Sułtanatem Delhi i Imperium Timura.

-14 października: zakończenie działań wojennych na Płw. Indochińskim w wyniku misji ajuttańskich dyplomatów na dwór królewski w Lan Czang (utrzymanie status quo).


-listopad/grudzień: zakończenie fortyfikowania Osaki w Japonii. Cesarz Go-Tsuchimikado fortyfikuje kolejne miasta portowe z obawy o ataki piratów.


-17 listopada: wielki sukces ajuttańskiej dyplomacji; po szybkim zakończeniu bezsensownego konfliktu na Płw. Indochińskim do grona sojuszników Ayutthayi, Myanmaru, Dai Viet i Kambodży dołączył dostojny i potężny Sułtanat Bengalu. Stosowny dokument o aliansie podpisał sułtan tego kraju, Shams ad-Din Fath. Przed ajuttańskimi kartografami otwiera się droga do poznania pozostałych krajów Płw. Indyjskiego, jak również wzmocnienie dwóch punktów handlowych w tym regionie: w Zat. Madras i osady Yanam na Wybrzeżu Koromandelskim.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1479

Daremny pośpiech​

Ayutthaya, 29 listopada, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…)jak donoszą nam posłańcy z Bengalu, sułtan tego kraju,dostojny Shams ad-Din Fath nadal odmawia naszej misji kartograficznej do Płw. Indyjskiego.

Boromo Trailokanat: Przecież wojna Bundelchandu z Malwą nie jest aż tak istotnym wydarzeniem, aby nie można było zmienić maszruty wyprawy.

Mal Wan: Do wojny włączyło się teraz Delhi, a sułtan Bengalu mający wspólną granicę z tym krajem nie chce ruchami naszej wyprawy prowokować Delhi do konfliktu.

Boromo Trailokanat: Gdzie stoją obecnie nasi kartografowie?

Mal Wan: Przenieśli się z myanmarskiego Tarakanu nad granicę z Bengalem do czampańskiego Czin. Nie jest to może najlepsze miejsce, zważywszy na to jakie panują stosunki między Myanmarem a Czampą, ale w Czin mogą łatwiej znaleźć pożywienie.

Boromo Trailokanat: Wyślij poselstwo z darami do sułtana, może kolejny dar zmiękczy jego stanowisko i da nam zgodę.

Mal Wan: Postaram się, aby dar był wielce okazały, choć będzie kosztował fortunę.

Boromo Trailokanat: Nieważne ile będzie kosztował, perspektywa nowych odkryć brzmi bardzo kusząco. Jak tam nasza druga wyprawa?

Mal Wan: Niedługo pojawią się w Phnom Penh, na dworze króla Kambodży, aby stamtąd przez Indrapurę i Widżaję spróbować odkryć południe Dai Viet.

Boromo Trailokanat: Cesarstwo Dai Viet również okazuje się zbyt dumne i nie daje nam zgody na przemarsz wojsk. Co za czasy!

Mal Wan: Dowodzący wyprawę Krashan Mingh obiecał, że postara się odkryć co mu wyznaczyłeś, Panie.

Boromo Trailokanat: Niech dobre duchy mają go w swojej opiece, bardziej obawiam się o naszą wyprawę do Bengalu. Oni będą musieli bardzo uważać jak już znajdą się w Indiach (…)

Kanclerz Mal Wan postarał się w tym roku o zgodę na przemarsz wojsk przez terytorium Królestwa Kambodży i Królestwa Myanmaru, dlatego mogło dojść do rozpoczęcia dwóch wypraw kartograficznych: pierwszej prowadzonej przez Tanh La’an i Nguyen Ramanha po marszrucieAyutthaya-Sukhothaj-Chiengmai-Taungu-Tarakan aż do osiągnięcia terytorium Bengalu i drugiej prowadzonej przez Krashana Mingha po marszrucie Ayutthaya-Phnom Penh-Indrapura-Widżaja do odkrycia południa Dai Viet. Pierwsza wyprawa wyruszyła już w styczniu zaraz po uzyskaniu zgody na przemarsz wojsk od Myanmaru. Początkowo wszystko szło dobrze i w kwietniu wyprawa dotarła do portu Tarakan nad Zatoką Bengalską. Przy przekraczaniu granicy bengalskiej doszło do problemów. Nasi kartografowie nie mieli specjalnego glejtu sułtańskiego uprawniającego ich do wejścia do Bengalu. Jako, że w Tarakanie stacjonował 8-tysięczny oddział myanmarskich wojowników i byłyby kłopoty z uzyskaniem pożywienia w mieście, postanowiono skorzystać z dawno już udzielonej zgody na przemarsz przez Czampę i wejść na jej terytorium (enklawa Czin), a dokładnie do miasta Czin, aby przeczekać okres bezruchu na wyprawie. Wyprawa aktualnie czeka od maja na jakiekolwiek wieści z Ayutthayi o podpisaniu porozumienia z Bengalem. Druga wyprawa wyruszyła natomiast przy końcu roku, w listopadzie i aktualnie znajduje się na terytorium Kambodży, aby stamtąd przedostać się do czampańskiej Widżaji i próbować odkryć południe Dai Viet. Wróci w przyszłym roku, aby zdać relację królowi.

Wyprawa Krashana Mingha na południe Dai Viet.​

Kanclerz Mal Wan przez cały rok próbował uzyskać zgodę na przekroczenie granicy Bengalu przez wyprawę ajuttańskich kartografów. Niestety bezskutecznie. W połowie roku wysyła obfity dar o wartości 35 tys. złotych rupii indochińskich dla sułtana Shamsa, ale nie pomaga to zdobyć upragnionego glejtu. W przyszłym roku zamierza więc wysłać kolejny dar przyjaźni dla Bengalu i być może wtedy uda się uzyskać zgodę sułtana.

Sułtan Shams ad-Din Fath chce widocznie dodatkowo zarobić na wyprawie ajuttańskich kartografów, domagając się cennych podarków, a tymczasem kartografowie wciąż czekają pod Czin…


Król Boromo Trailokanat przeprowadził w styczniu b.r. reformę administracyjną wzmacniającą jego władzę (krok w stronę centralizacji).​

W lutym wysłano kupców do Pekinu i Delhi z misją rozszerzenia handlu i dochodów Ayutthayi, a trzeba przypomnieć, że ostatnio w Delhi nasi kupcy potracili wszystkie towary. Za miesiąc przyszła informacja o udanym powrocie naszych kupców na targ w Delhi, gdzie znowu znalazło się miejsce dla ajuttańskich dóbr, złe wieści przyszły natomiast z Pekinu. Wskutek toczącej się walki o wpływy z kupcem pochodzącym z Manczu nie udało się rozszerzyć naszych dochodów w tym miejscu.

Powrót ajuttańskich kupców do Delhi.​

W grudniu do uszu królewskich doszła informacja o powstaniu tubylczym na Flores, gdzie podobno wyrżnięto kilkudziesięciu mieszkańców naszej osady, a broniący ich oddział żołnierzy musiał wycofać się na okręty stojące na redzie. Monarcha zapowiedział fizyczną eliminację wszelkiej ludności tubylczej, jeżeli powracający żołnierze zostaną znowu zaatakowani.

Porażka wojsk ajuttańskich na Flores.



Bilans sześćdziesięciolecia

Mija sześćdziesiąt lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie: ​

-dochód narodowy rocznie: 15,3 tys. złotych rupii indochińskich (w 1469 – 15 tys.)
-9 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć)
-sojusz z Kambodżą, Dai Viet, Myanmarem i Bengalem.
-mariaże z Bengalem, Bundelchandem, Myanmarem, Bantemem, Kambodżą, Orissą, Brunei i Japonią.
-możliwość rozbudowania fortec w dziewięciu głównych miastach Ayutthayi (całkowity koszt przekracza 2 miliony złotych rupii indochińskich).
-miasto Suvarnagrama letnią stolicą kraju (od 1470 r.).
-wojska lądowe (2 stopień rozwoju).
-flota morska (2 stopień rozwoju).
- 5 kupców w Pegu – dochód: 20 tys. złotych rupii indochińskich (w 1469: pięciu kupców).
- 4 kupców w Kioto – dochód: 5,4 tys. jenów (w 1469: pięciu kupców).
- 2 kupców w Pekinie – dochód: 7,8 tys. liangów (w 1469: trzech kupców).
- 1 kupiec w Delhi – dochód: 7,4 tys. złotych rupii indyjskich (w 1469: dwóch kupców)
- 1 kupiec w Malakce – dochód: 4,6 tys. złotych rupii indochińskich (w 1469: jeden kupiec)
- 1 kupiec na Hajnan – dochód: 4 tys. liangów (w 1469: jeden kupiec)
-brak kupców w Szanghaju (w 1469: jeden kupiec)
-inflacja – 6,6% (w 1469: 5,8%).
-porozumienie handlowe z Delhi (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Brunei, Czampę, Myanmar i Kambodżę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing na Borneo.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-punkt handlowy 1. stopnia w Yanam na wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim na Płw. Indyjskim.
-kolonia 3. stopnia na wyspie Flores.

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze​

-odmowa podpisania przez Chiny porozumienia handlowego.
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (czterokrotnie), Pekinie (czterokrotnie) i Kioto (raz).
-utrata wpływów handlowych w Szanghaju.
-zniszczenie przez tubylców punktów handlowych w Zat. Tarumy (dwukrotnie) oraz na Celebes w Zat. Salamanki (raz) i na Płw. Bulon (raz).
-uszkodzenie kolonii na Flores przez tubylców (dwa razy).
-fiasko uzyskania zgody na przemarsz wojsk przez terytorium Bengalu i Dai Viet.

Porównanie światowe​

Militaria – 1469
1.Imperium Osmańskie – 413 pkt, 2.Królestwo Anglii – 188, 3.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 181, 4.Wielki Chanat Mongolski – 170, 5.Królestwo Kastylii – 162, 6.Królestwo Węgier – 141, 7.Królestwo Aragonii – 137… …Królestwo Ayutthayi – 33.
Militaria – 1479
1.Imperium Osmańskie – 479 pkt, 2.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 199, 3.Królestwo Aragonii – 189, 4.Królestwo Anglii – 184, 5.Wielki Chanat Mongolski – 181, 6.Królestwo Hiszpanii – 170, 7.Królestwo Węgier – 150… …Królestwo Ayutthayi – 43.

Ekonomia – 1469
1.Cesarstwo Chin – 253 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 161, 3.Republika Genui – 115, 4.Królestwo Anglii – 106, 5.Imperium Vijayanagaru – 105, 6.Sułtanat Bengalu – 102, 7.Republika Wenecji – 96… …Królestwo Ayutthayi – 34.
Ekonomia – 1479
1.Cesarstwo Chin – 311 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 198, 3.Republika Genui – 138, 4.Królestwo Anglii – 122, 5.Imperium Vijayanagaru – 120, 6.Sułtanat Bengalu – 118, 7.Republika Wenecji – 108… …Królestwo Ayutthayi – 40.

Dyplomacja – 1469
1.Księstwo Würzburg – 276 pkt, 2.Królestwo Francji – 130, 3.Królestwo Ayutthayi – 125, 4.Księstwo Mediolanu – 119, 5.Państwo Wagadugu – 117, 6.Sułtanat Zanj – 113, 7.Królestwo Anglii – 107.
Dyplomacja – 1479
1.Księstwo Würzburg – 281 pkt, 2.Księstwo Hesji – 155, 3.Sułtanat Zanj – 154, 4.Królestwo Ayutthayi – 147, 5.Państwo Wagadugu – 136, 6.Królestwo Francji – 130, 7.Księstwo Mediolanu – 124.

Klasyfikacja łączna – 1469
1.Imperium Osmańskie – 555 pkt, 2.Królestwo Anglii – 403, 3.Księstwo Würzburg – 371, 4.Księstwo Burgundii – 276, 5.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 274, 6.Emirat Jodhpur – 262, 7.Królestwo Węgier – 254… …14.Królestwo Ayutthayi – 193.
Klasyfikacja łączna – 1479
1.Imperium Osmańskie – 630 pkt, 2.Królestwo Anglii – 420, 3.Księstwo Würzburg – 403, 4.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 293, 5.Królestwo Aragonii – 282, 6.Cesarstwo Chin – 277, 7.Królestwo Węgier – 272… …13.Królestwo Ayutthayi – 230.

Ayutthaya na koniec roku 1479:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1479 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera król Lan Czangu, Sai Tiakap’at. Nowym królem tego kraju zostaje jego syn, T’ene Kham. Nie odznacza się żadnymi wybitnymi umiejętnościami, zatem granice Ayutthayi powinny pozostać bezpieczne.

-4 stycznia: władca Bundelchandu, maharadża Malchan Singh wypowiedział wojnę jednemu z krajów Płw. Indyjskiego, Malwie, a w sukurs mu przyszli władcy Jaunpuru, Bastaru i Mewaru. Hajdarabad opowiedział się natomiast za Malwą.

-21 lipca: odległy i daleki Chanat Czagataja został zmuszony do podpisania pokoju z Sułtanatem Delhi. Na mocy porozumienia Mongołowie wypłacają Bahlulowi Lodi, sułtanowi Delhi aż 168 tysięcy złotych rupii indyjskich i dodatkowo przekazują Kaszmirowi, sojusznikowi Delhi – kraj Chotan.


-10 listopada: po zwycięskiej wojnie z Chanatem Czagataja, sułtan Delhi – Bahlul Lodi rozpoczyna kolejną wojnę na Płw. Indyjskim. To kolejny krok w stronę zaprowadzenia absolutnej dominacji Delhi w tym regionie. Korzystając z toczącej się już wojny księstw indyjskich, wypowiada wojnę Jaunpurowi, a wraz z nim Bundelchandowi, Bastarowi i Mewarowi. Delhi korzysta z pomocy oddziałów kaszmirskich i jeźdżców timurskich.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1480

Udana wyprawa​

Ayutthaya, 15 lipca, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…) miłościwy Panie, Krashan Mingh spisał się na medal, odkrywając od dawna czekające na odkrycie południowe włości Dai Viet.

Boromo Trailokanat: Nie było z tym problemu, ale mamy kłopoty z uzyskaniem zgody od Bengalu.

Mal Wan: Poślę tam mojego ucznia, wicekanclerza Trinitha Supabonga, niech się wyrabia w trudnej sztuce dyplomacji. Myślę, że powinniśmy posłać sułtanowi drogi dar, aby zmienił zdanie.

Boromo Trailokanat: Dobry pomysł, kanclerzu, bo chciałbym w końcu doczekać, jakie to kraje istnieją na Płw. Indyjskim.

Mal Wan: Gwarantuję, że misja Supabonga zakończy się sukcesem i kartografowie bez problemu uzyskają glejt na przekroczenie granicy.

Boromo Trailokanat: Martwi mnie niestabilna sytuacja w tym regionie, musimy dbać o bezpieczeństwo naszych kartografów.

Mal Wan: Są doświadczonymi uczonymi i wiedzą, jakie czyhają na nich niebezpieczeństwa. Powinni kierować się na południe, bo tam jest wiele ziem do odkrycia. Nic nie wiemy o sąsiadach naszych dwóch punktów handlowych w Indiach.

Boromo Trailokanat: Jakie wieści z Czin?

Mal Wan: Oni nie mogą się już doczekać jak sułtan udzieli im zgody. A przy tym dziękują, że tak się o nich troszczysz Panie, przysyłając im fundusze na wyprawę. Najgorszym uczuciem jest dla nich bezczynność, dlatego tacy są niecierpliwi.

Boromo Trailokanat: Zważywszy, że Tybet może być jednym z sąsiadów Bengalu powinni wzmocnić jeszcze bardziej czujność, jak już wyruszą (…)

Wyprawa Krashana Mingha osiągnęła w styczniu Indrapurę i zaraz później Widżaję już na terytorium Czampy, rozpoczynając później właściwą marszrutę w kierunku południowych terenów Cesarstwa Dai Viet. Ajuttańska wyprawa po mozolnym przedarciu się przez nieprzebraną dżunglę dotarła w maju do dużego miasta po stronie Dai Viet. Nazywa się ono Hue i liczy ponad 22 tysiące mieszkańców, zatem więcej niż stolica Ayutthayi. Odkrycie Hue nastąpiło dokładnie 28 maja i zaraz potem w czerwcu, Krashan Mingh rozpoczął drogę powrotną w stronę ojczystych ziem. 4 sierpnia dotarł do Ayutthayi i niemal natychmiast zdał relację królowi o tym co widział i zobaczył.

Odkrycie Hue – 28.V.1480.​

Monarchę martwiła bardzo nieciekawa sytuacja ajuttańskich osadników na wyspie Flores. Aby temu zaradzić, nakazał 4-tysięcznemu oddziałowi żołnierzy powrót z okrętów na wyspę by w końcu zapewnić bezpieczeństwo Ajuttańczykom. Okazało się po raz kolejny, że 24 stycznia tubylcy ponownie rozbili oddział królewski, a kolejnych kilkudziesięciu mieszkańców ajuttańskiej osady na wyspie zginęło. Rozgniewany król nakazał przygotowanie się do kolejnej, ostatecznej wyprawy i w kwietniu ruszyła ona z nową mocą na nienawistnych tubylców. 19 kwietnia przywrócono ajuttańską kontrolę nad wyspą, jednakże król nakazał wytępienie tubylców co też się dokonało 20 maja. Od tej pory mieszkańcy Flores mogą czuć się już bezpiecznie i nie grozi im żaden tubylczy atak. Kolonizacja tego terytorium może zatem przebiegać bez problemu.W czerwcu sześć okrętów marynarki wojennej Ayutthayi wpłynęło do portu na Flores, kończąc misję dozoru wybrzeża tej wyspy.

Likwidacja ludności tubylczej na Flores.​

Aby swoją misję mogła rozpocząc wyprawa kolejnych dwóch ajuttańskich kartografów -Tanh La’an i Nguyen Ramanha, potrzebna była zgoda sułtana Bengalu, Shamsa ad-Din Fatha. Dopiero w grudniu zdołano wysłać zręcznego wicekanclerza Ayutthayi, Trinitha Supabonga, który za pomocą sporych wielkości daru państwowego o wartości 35 tys. złotych rupii indochińskich zdołał zmiękczyć serce bengalskiego sułtana. Sułtan Shams obiecał, że w przyszłym roku na pewno udzieli zgody dla ajuttańskiej wyprawy na teren Płw. Indyjskiego.

Król nie wysyłał w tym roku żadnych kupców za granicę, oszczędzając fundusze na misję wicekanclerza do Bengalu. I jak widać jesteśmy już ich wielkimi przyjaciółmi.​

W drugiej połowie grudnia nasi tajni wysłannicy mieszkający w Królestwie Lan Czang zaobserwowali jak przez ziemie tego kraju maszerują niezliczone oddziały armii chińskiej, z których ilość liczy sobie od 20 do 34 tysięcy żołnierzy. Nie ma obaw do niepokojów, gdyż po udzielonej Chinom zgody przez Bengal na przemarsz ich wojsk przez terytorium tego kraju, armia chińska po przejściu Lan Czang i dotarciu na ziemie Czampy zamierza być zaokrętowana i wysłana na terytorium Płw. Indyjskiego, aby móc zaatakować Tybet od południa. Jeśli nasi kartografowie pojawią się na terytorium Bengalu również w tym samym czasie co chińscy żołnierze, będą musieli się trzymać na baczności. Dlatego też pierwszym krokiem wyprawy dwóch kartografów będzie południowo-zachodni sąsiad Bengalu.

Ayutthaya na koniec roku 1480:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1480 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-4 stycznia: Cesarz Chin, Czenghua, czując się mocnym po niedawnym upokorzeniu Mongołów wypowiedział wojnę Tybetowi licząc na łatwy łup. Chiny poparł Emirat Buchary, natomiast kategorycznie odmówiła Korea, będąca chińskim lennem i Japonia, która po niedawnej wojnie domowej przechodzi wewnętrzne reformy.

-17 stycznia: to co nie udawało się ajuttańskim dyplomatom bez trudu udaje się chińskim. Sułtanat Bengalu poproszony o przemarsz wojsk chińskich nie odważył się odmówić.

-29 stycznia: Chiny zdołały zmusić swojego lennika, Koreę do uczestnictwa w wojnie przeciw Tybetowi.


-20 lutego: dyplomaci japońscy zapewne przeoczyli fakt, że Korea jest ponownie w sojuszu z Chinami albo ich służby działają zbyt wolno by wszystko wyłapać. Cesarstwo Japonii wypowiadając wojnę Królestwu Korei znajduje się także w stanie wojny z Cesarstwem Chin. Japończycy są w trakcie rozbudowy fortyfikacji w Sendai (płn. Honsiu), a jedynymi miastami będącymi słabo ufortyfikowanymi są Hakodate na Hokkaido, Shimonoseki i Kobe na Honsiu oraz Naha na Okinawie.

-14 marca: Cesarstwo Majapahitu odnowiło sojusz militarny z Księstwem Bantem.

-2 kwietnia: Emirat Buchary, który prawdopodobnie po ostrej kłótni odmówił wspierania Chin i Korei w ich wojnie z Japonią znalazł sobie nowy sojusz w postaci Sułtanatu Delhi, Imperium Timura i Kaszmiru.


-10 maja: cesarz Majapahitu, Raden Patah Senapati podobnie jak jego poprzednicy wasalizuje Bantem, a tym samym ten ostatni pogarsza kontakty z Ayutthayą odsyłając jedną z naszych księżniczek do kraju, zrywając tym samym mariaż.


-wojna Japonii z Chinami i Koreą: wojska koreańsko-chińskie od początku wybuchu konfliktu zaczynają oblegać Gwangju, japońską enklawę w Korei, a japońskie okręty wojenne rozpoczynają blokadę chińskiego wybrzeża morskiego w tym portu w Szanghaju. Odpowiedzią chińskiej marynarki wojennej było przeprowadzenie desantu na Okinawę i wysadzenie 9-tysięcznego oddziału piechoty, który zaczął oblegać miasto Naha. 10 października wojska koreańsko-chińskie przejęły kontrolę nad Gwangju.


-19 października: kolejny kraj w Centralnej Azji ulega żądaniom chińskich dyplomatów odnośnie przemarszu wojsk. Jest nim Orda Kazachska.

-wojna w Indiach: trwa zażarta walka między Jaunpurem, Bundelchandem a Delhi z drugiej strony. Sukcesem Jaunpuru jest zdobycie kontroli nad Allahabadem, ale stolica tego kraju, Lakhnau jest oblegana przez wojska delhijskie.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1481

Nieoczekiwany obrót zdarzeń​

Czittagong – stolica Sułtanatu Bengalu, 9 stycznia, pałac sułtański.

Z rozmowy między sułtanem Sikandarem II a wicekanclerzem Ayutthayi, Trinithem Supabongiem.

Trinith Supabong: (…) miłościwy sułtanie, ubolewam z powodu śmierci waszego ojca, wielkiego Shamsa ad-Din Fatha i proszę o wyrażenie zgody na przemarsz przez wasze terytorium wyprawy dwóch ajuttańskich kartografów. Zgodę tą miał przekazać mojemu władcy wasz ojciec, jednak los nie dał mu tego spełnić. Liczę więc na wasze stanowisko w tej sprawie.

Sikandar II: Jak wiecie na Płw. Indochińskim wybuchła wojna, Ayutthaya dołączyła się do wojny z Malakką i Pegu, znamy tą informację od kupców myanmarskich.

Trinith Supabong: Nic o tym nie wiedziałem, przez ostatni miesiąc przebywałem w enklawie Czin na terytorium Czampy.

Sikandar II: Bengal nie jest zainteresowany nawiązaniem współpracy z krajem, który atakuje bliską memu sercu islamską Malakkę, dlatego wszelkie paktowanie z Ayutthayą zostało zerwane. Radzę opuścić terytorium Bengalu w ciągu dwóch dni, chyba, że chcesz Ajuttańczyku, abym zrobił z Ciebie zakładnika malakkańskiej sprawy (…)

Trinith Supabong miał prawdziwego pecha. 3 stycznia zmarł przyjaciel sprawy ajuttańskiej, sułtan Bengalu, Shams ad-Din Fath, a na tron wstąpił jego syn – Sikandar II, który miał odmienne zdanie w sprawie paktowania z krajami nieislamskimi. Na domiar złego, dwa dni później tj. 5 stycznia Cesarstwo Dai Viet wypowiada wojnę Sułtanatowi Malakka z powodu utraty wpływów handlowych w stolicy tego islamskiego kraju. Wciąga tym samym do wojny Myanmar, Ayutthayę i Kambodżę, Bengal natomiast zdecydowanie odmawia. Trinith Supabong dociera do stolicy Bengalu, Czittagongu wieczorem 8 stycznia i dowiaduje się tylko o zmianie władcy na tronie sułtańskim. Stąd wynika jego zaskoczenie podczas rozmowy z sułtanem Bengalu. Udaje mu się ujść z życiem, tylko dzięki temu, że Sikandar II dołącza po tygodniu prowadzenia ożywionych rozmów do dawnego sojuszu z Delhi i Imperium Timura i natychmiast wyrusza na wojnę przeciw Jaunpurowi i Bundelchandowi. Zdrada Bengalu oznacza zawieszenie rozmów o przejściu wyprawy kartograficznej na czas nieokreślony.

Ayutthaya, 26 września, pałac królewski.

Król Boromo Trailokanat w rozmowie z kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) powrócili już posłańcy do Trinitha Supabonga?

Mal Wan: Znajdują się na terenie enklawy czińskiej, miłościwy Panie i czekają na powrót wicekanclerza do Ayutthayi.

Boromo Trailokanat: Ta wojna krzyżuje nam szyki po odejściu Bengalu, mam nadzieję, że nasz wysłannik do Bengalu nie stracił głowy wskutek wycofania się tego państwa z sojuszu z nami.

Mal Wan: Przed chwilą posłaniec przyniósł informację od Trinitha Supabonga znajdującego się w Czin. Pozwól Panie, że ją odczytam – „Z misji miłościwego króla Ayutthayi, Boromo Trailokanata wykonywałem zadanie przekonania sułtana Bengalu, Shamsa ad-Din Fatha o udzieleniu zgody na przemarsz wojsk dla naszej wyprawy kartograficznej osłanianej przez wojowników. Na miejscu dowiedziałem się o śmierci sułtana Shamsa i objęciu rządów przez jego syna, Sikandara. Stał się on jednak przeciwnikiem naszej sprawy, zerwał sojusz i przyłączył się do innego. Nie mogłem zatem wypełnić waszej misji, miłościwy Panie. Proszę o wybaczenie, że nie byłem na tyle szybki, aby zastać jeszcze sułtana Shamsa przy życiu”.

Boromo Trailokanat: Niech wicekanclerz pozostanie jeszcze w Czin, bo przejść przez terytorium Myanmaru teraz nie sposób, mamy wojnę z Malakką i Pegu. Nie winię go za zaistniałą sytuację, po prostu los nam nie sprzyja. Zajmijmy się zatem rozbiciem Pegu i Malakki, proszę Cię kanclerzu o ostatnie wieści z walk (…)

To co wydarzyło się 5 stycznia wstrząsa całym Płw. Indochińskim. Cesarz Dai Viet, Le Thanh Tong wypowiada wojnę Sułtanatowi Malakka i sprzymierzonemu z nim Królestwu Pegu w odwecie za zabójstwo kupców pochodzących z Dai Viet na targu w Malakce. Na jego wezwanie do wojny pozytywnie odpowiedziała jedynie Ayutthaya i Myanmar. Kambodża i Bengal wycofały się z dalszego uczestnictwa w sojuszu. Ajuttańska dyplomacja skłania jednak Kambodżę do wyrażenia zgody na udział w wojnie przeciw Malakce i Pegu. Król Boromo Trailokanat musiał tak uczynić, inaczej jego misterny sojusz oparty na kwartecie porozumienia definitywnie uległ by rozpadowi.

Wojna z Malakką i Pegu – styczeń 1481.

Już w styczniu gros sił Pegu rusza na płn. Ayutthayę, aby zdobyć kontrolę nad miastem Chiengmai. Armia ajuttańska kieruje się jednak na południe by powstrzymać siły malakkańskie, chcące połączyć się z wojskami Pegu. W lutym pod Chiengmai podchodzą wojska Pegu i rozpoczynają oblężenie miasta. Armia myanmarska Minhkaunga II usiłuje zaatakować stolicę Pegu, ale zostaje odrzucona od murów miasta. Siły ajuttańskie zdecydowane są przyjąć bitwę pod Phuket, dlatego zatrzymują dalszy marsz na południe kraju. Bitwa rozpoczyna się 25 marca i zrazu wielką przewagę zyskują Malakkańczycy, ale z upływem czasu tracą coraz bardziej siły, wskutek czego przegrywają starcie. Armia ajuttańska rusza w pościg za wrogiem pod Ratburi w środkowej części kraju, ale wojska malakkańskie mylą ścigających i ruszają pod Mulmejn na terytorium Pegu, aby zregenerować siły. W maju ruszają tam Ajuttańczycy.


Zwycięstwo pod Phuket – 25 marca 1481.​

Maj to także miesiąc pomocy Dai Viet, które desantuje część sił w Zat. Syjamskiej, które podobnie jak wojska Ayutthayi ruszają w stronę Mulmejn. W czerwcu kolejny raz ruszają Myanmarczycy, a ich celem jest stolica Pegu. Malakka zaczyna oblegać Ligor na płd. Ayutthayi, ale nie ma dostatecznych sił do znaczącego zagrożenia przejęciem tego miasta. Wojska ajuttańskie rozbijają niewielki oddział Pegu w Mulmejn i rozpoczynają oblężenie grodu. Nasi szpiedzy w Malakce informują króla o pojawieniu się armii sułtana Malakki, Rijata Szacha pod Kelantan przy granicy z Ayutthayą. Dzieje się to w lipcu, a w sierpniu armia myanmarska po raz wtóry wycofuje się spod Pegu. We wrześniu na pomoc Ayutthayi wyrusza cała armia kambodżańska licząca w dwóch grupach 15 tys. zbrojnych, w tym samym miesiącu sformowany zostaje 2-tysięczny oddział kawalerii ajuttańskiej z zadaniem przeszkodzenia oblężenia Chiengmai przez armię Pegu. Bitwa kończy się jednak przegraną Ayutthayi (październik), mimo to wróg zwija oblężenie Chiengmai, bo Myanmarczykom udaje się w końcu rozpocząć obleganie stolicy Pegu. Armia Rijata Szacha wchodzi głęboko w terytorium Ayutthayi, ale zostaje zaskoczona przez Kambodżańczyków pod Ratburi. Mimo tego wojska malakkańskie rozbijają dwie grupy kambodżańskich zbrojnych po czym wracają na ziemie Malakki. Na przełomie listopada i grudnia miasto Taungu zostaje oblężone przez wielką armię Pegu, a na wieść o tym Myanmarczycy przerywają oblężenie stolicy Pegu. Mulmejn jest natomiast dalej oblegany przez armię ajuttańsko-daivietską.

Sułtan Malakki, Rijat Szach wygrał dwie bitwy z armią kambodżańską na terytorium Ayutthayi pod Ratburi.

Ayutthaya na koniec roku 1481:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1481 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-nowym sułtanem Bengalu po śmierci Shamsa ad-Din Fatha zostaje Sikandar II. Nie jest on uzdolnionym dyplomatą ani wodzem, niemniej chce zabłysnąć w historii Bengalu uczestnictwem w wielu wojnach.


-umiera król Myanmaru, Thithathura, a przed śmiercią na następcę namaszcza swojego pierworodnego, Minhkaunga. Minhkaung II jest utalentowany w zakresie wiedzy o finansach i dyplomacji.

-5 stycznia: wypowiedzenie wojny Sułtanatowi Malakka i Królestwu Pegu przez Cesarstwo Dai Viet – rozwój nowego konfliktu na Płw. Indochińskim. Za Dai Viet opowiada się Królestwo Ayutthayi i Królestwo Myanmaru. Odmawiają uczestnictwa Królestwo Kambodży i Sułtanat Bengalu.

-6 stycznia: Pegu prosi Królestwo Szan, północnego sąsiada Myanmaru o możliwość przejścia wojsk i otrzymuje taką zgodę. W tym samym dniu ajuttańska dyplomacja skłania Kambodżę do wypowiedzenia wojny Malakce i Pegu.


-15 stycznia: Sułtanat Bengalu dołączył do wielkiego sojuszu indyjskiego i wraz z Sułtanatem Delhi, Imperium Timura, Emiratem Kaszmir i Emiratem Buchary atakuje pięć państw na Płw. Indyjskim: Mewar, Jaunpur, Bundelchand, Bastar i Gudżarat.


-wojna Japonii z Chinami i Koreą: nadal trwa oblężenie Naha na Okinawie przez wojska chińskie, innowacją jest desant wojsk japońskich na wyspie Hajnan i próba zakłócenia handlu na tej wyspie. Wojska chińskie zbierają armię na południu, która liczy już ponad 50 tys. zbrojnych. Na terytorium Dai Viet widać gorączkową mobilizację sił przed wysadzeniem oddziałów wojskowych na ziemiach ajuttańskich.

-wojna w Indiach: Delhi dzięki pomocy Bengalu odzyskuje kontrolę nad Allahabadem i przejmuje stolicę Jaunpuru – Lakhnau. Czyżby wkrótce północ Płw. Indyjskiego była podzielona tylko między dwa kraje?​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1482

Nowe odkrycia​

Czittagong, 1 lutego, pałac sułtański.

Z rozmowy między sułtanem Bengalu, Dżalalem ad-Din Fath a wicekanclerzem Ayutthayi, Trinithem Supabongiem.

Trinith Supabong: (…) przybywam zgodnie z waszymi rozkazami i ubolewam nad śmiercią waszego brata, wielkiego Sikandara, który poległ na wojnie z Bundelchandem.

Dżalal ad-Din Fath: Wielki to był wojownik, ale nie wezwałem was tu po to, abyście uczestniczyli w uroczystościach pogrzebowych, bo zdaje mi się, że mój ojciec, Shams miał ubić z wami interes.

Trinith Supabong: Zgadza się, miłościwy sułtanie. Wasz nieodżałowany władca, dostojny Shams ad-Din Fath zamierzał udzielić zgody na przemarsz naszej wyprawy kartograficznej.

Dżalal ad-Din Fath: Jako, że na terytorium Bengalu można napotkać armie Jaunpuru lub Bundelchandu ja takiej zgody również nie wydaje, ale możemy wymienić mapy i w ten sposób wasza wyprawa kartograficzna będzie miała pełne ręce roboty, ale i powód do chwały.

Trinith Supabong: Ile to będzie kosztować?

Dżalal ad-Din Fath: 35 tysięcy złotych rupii indyjskich, myślę, że to niewygórowana cena za uzyskanie mapy prawie całego Płw. Indyjskiego i dużej części Azji Centralnej.

Trinith Supabong: W imieniu władcy Ayutthayi, Boromo Trailokanata zgadzam się wypłacić odpowiednią sumę waszemu skarbnikowi i przekazuje mapę odkryć naszego kraju.

Dżalal ad-Din Fath: Zobowiązuje się zatem do przekazania wam mapy odkryć Sułtanatu Bengal. Proszę, oto ona (…)

Misja Trinitha Supabonga nareszcie zakończyła się sukcesem. Nie mogąc uzyskać zgody na przemarsz przez terytorium Bengalu uzyskano zapewnienie o wymianie map, co nastąpiło 1 lutego 1482 r. To wielki dzień chwały dla Ayutthayi, poznano położenie szeregu państw na Płw. Indyjskim, wiele krain Azji Centralnej jak i drogę morską na Płw. Arabski i do Zat. Perskiej. Teraz nasi kartografowie muszą przeanalizować tą mapę i w formie raportu zanieść ją do króla.

Z raportu ajuttańskich kartografów, Tanh La’an i Nguyen Ramanha, obecnych dla bezpieczeństwa w enklawie Czin należącej do Królestwa Czampy z dn. 30 marca b.r., a przekazanego królowi Boromo Trailokanatowi:

Viyajanagar – kolor pomarańczowy, państwo na Cejlonie – kolor ciemnozielony, Hajderabad – kolor jasnoszary, Bastar – kolor brązowy, Malwa – kolor jasnobrązowy, Gudżarat – kolor zielony, Mewar – kolor biały, Dżajpur – kolor jasnozielony, Jodhpur – kolor ciemnożółty, Kaszmir – kolor niebieski, Nepal – kolor pomarańczowy, Delhi – kolor czerwony, Tybet – kolor biały, Orissa – kolor jasnozielony, Bengal – kolor ciemnozielony, Imperium Timura – kolor ciemnoszary, Oman – kolor niebieski, Kara Kojunłu – kolor brązowy, Orda Kazachska – kolor ciemnozielony, Kaganat Uzbecki – kolor pomarańczowy, Beludżystan – kolor brązowy, Bundelchand – kolor ciemnoczerwony, Jaunpur – kolor zielony.​

(…) Z posiadanych przez nas informacji o Płw. Indyjskim musimy donieść o odkryciu wielu państw w tym regionie. Przede wszystkim rzecz najbardziej nas interesująca to znajomość tożsamości sąsiada ajuttańskiej placówki handlowej w Zat. Madras. Jest to Imperium Vijayanagaru, władane przez cesarza Wirupakszę II. Państwo te zajmuje prawie całe południe Płw. Indyjskiego, a stolicę posiada w mieście Vijayanagar. Tuż nad nim znajduje się Sułtanat Hajderabadu, mający obecnie trudności wewnętrzne, coś na kształt wojny domowej. Krajem tym włada sułtan Mohammad Szah II ze stolicy w Bidarze. To również wielkie państwo zajmujące bardziej centralną część Płw. Indyjskiego. Na wielkiej wyspie obok subkontynentu indyjskiego znajduje się nieznane państwo, wiemy tylko, że ludność jest tego samego wyznania co Ayutthaya. Blisko Hajderabadu w kierunku płn-wsch. znajduje się Królestwo Bastar, rządzone przez Kakatiyę Deva VI, a stolicę posiada w Jagdalpurze. W północnej części półwyspu mamy szereg mniejszych krajów: Emirat Malwy, którego władcą jest Ghijat Szach, a stolicę mają w mieście Udżdżain, Królestwo Gudżaratu z Mahmudem Szachem I na czele ze stolicą w Rajkocie, Królestwo Mewar z królem Radżmalem, a stolicę mają w Chittor, Królestwo Dżajpur z władcą o imieniu Czandrasena i stolicy w Amberze i Królestwo Jodhpur, którego królem jest Jodha, a stolica nazywa się tak samo jak ten kraj. Nad Sułtanatem Delhi znajduje się natomiast Emirat Kaszmiru, którym włada Hasan Szach ze stolicy w Srinagarze. W wysokich Himalajach istnieją dwa kraje: Królestwo Nepalu ze stolicą w Kathmandu rządzone przez ród Patna i Państwo Tybetu, władane przez panczenlamę Donyo Dorje z miasta Lhasa. Azja Centralna podzielona jest między dwa kraje: Imperium Timura, którego chanem jest Ahmad, a stolicę mają w Farah oraz Sułtanat Kara Kojunłu (Czarny Baran), państwo jeszcze bardziej zdziczałe od poprzednio podanego. Włada nim sułtan Hasan Ali, a główny gród mają w Tabriz, na końcu świata. Za morzem istnieje natomiast szyicki Sułtanat Omanu, którego władcą jest Omar z miasta Maskat. W Azji Centralnej są też mniejsze kraje jak Kaganat Uzbecki, którym rządzi kagan Hadar Sultan z miasta Turkmeni oraz Orda Kazachska rządzona przez chana Burunduka z Karagandy. Lennem Imperium Timura jest Emirat Beludżystanu, którego władcą jest Hadż Chan, a głównym miastem Turbat (…)

(…) Odkryto trzy nowe centra handlowe. Na południu potężne miasto Kalikat należące do Imperium Vijayanagaru, a roczny obrót na tym targu wynosi ok. ćwierć miliona złotych rupii indyjskich. W Azji Centralnej odkryto położenie targu w Samarkandzie, należącej do Imperium Timura. Tam łączne obroty wynoszą 181 tys. dirhamów. Najmniejszym odkrytym targem jest omański Maskat, gdzie roczne obroty handlowe wynoszą ok. 40 tys. dinarów. Dla ajuttańskiego handlu otworzyły się zatem rynki nowych trzech targów. Jest jeszcze czwarty targ w mieście Bagdad, a należący do dzikiego Kara Kojunłu, ale nie wiemy, gdzie on się znajduje (…)


(…) znamy także religię panującą w odkrytych państwach Płw. Indyjskiego i Azji Centralnej. Jest 9 nowych państw islamskich: Imperium Timura, Oman, Kara Kojunłu, Hajderabad, Malwa, Kaszmir, Kaganat Uzbecki, Orda Kazachska i Beludżystan, przy czym jedno z nich, Oman jest szyicki, pozostałe są sunnickie. Jest 7 państw hinduistycznych: Vijayanagar, Bastar, Gudżarat, Mewar, Dżajpur, Jodhpur i Nepal. Nie posiadamy jeszcze wiedzy o istnieniu 2-3 krajów w środkowej części Płw. Indyjskiego, zatem raport jest niepełny. Są też dwa kraje buddyjskie, jednym z nich jest Tybet, a drugie istnieje na wyspie blisko Vijayanagaru (…)​

W styczniu flota ajuttańska stacjonująca w porcie na wyspie Flores otrzymała rozkaz wypłynięcia w stronę Zat. Kuczing, aby chronić ten punkt handlowy przed zniszczeniem ze strony Malakki. Wyruszyła zatem cała flota – okręt flagowy „Intaradża” i 5 mniejszych statków: „Prayasani”, „Nuntharajjani”, „Inthasanon”, „Manggani” , „Gyanja”. W tym samym miesiącu armia myanmarska przeprowadza mobilizację pod stolicą Awą, a wciąż oblegane jest Taungu przez wojska Pegu, Mulmejn przez siły ajuttańsko-daivietskie i Ligor przez oddziały malakkańskie. W lutym szpiedzy z Malakki donoszą o kolejnej mobilizacji wojsk sułtana Rijata Szacha, na Mulmejn pośpiesza 14 tys. armia kambodżańska, a Myanmarczycy atakują pod Taungu wojska Pegu. Armia myanmarska ostatecznie przegrywa bitwę pod Taungu w marcu. Kambodżańczycy docierają natomiast pod oblegane Mulmejn i pomagają wojskom ajuttańsko-daivietskim w zdobyciu tego grodu. Armia malakkańska Rijata Szacha dociera natomiast pod Phuket. Tymczasem flota ajuttańska dociera w pobliże wybrzeży Zat. Kuczing. Spostrzeżono z daleka dziwne okręty, nie były to jednak okręty malakkańskie.

(…) było ich z siedem lub osiem, szły równym tempem za sobą, a znaki jakie miały ze sobą nie przypominały żadnego ze znanych nam krajów. Czerwony kwadrat, na nim jakieś żółte wieże, niebieskie tarcze na białym tle formujące coś w rodzaju krzyża. Jeden z marynarzy zobaczył, że cera tych przybyszów znacząco różni się od cer mieszkańców Indochin, Chin czy Indii. Skąd przybyły te okręty? Do tego te ich stroje, były tak dziwaczne, że nasi marynarze ciągle im się przyglądali. Na środku każdego z okrętów stała czarna postać ubrana w płaszcz, która miała ze sobą ciemną książkę i coś wszystkim tłumaczyła. Przeraziło to naszych marynarzy, którzy sądzili, że dziwni przybysze będą puszczać na nas czary, dlatego też pośpiesznie uciekliśmy z tego akwenu, kierując się do portu w Brunei (…)​

W maju armia Rijat Szacha rozbija niewielki oddział kambodżański pod Ratburi i powraca pod Ligor aby pomóc swoim rodakom w opanowaniu tego ajuttańskiego miasta. Wystraszona flota z Brunei powraca do Ayutthayi, gdzie dowódcy okrętów zdają relację królowi z tego co widzieli koło Zat. Kuczing. Wojska Pegu nie są w stanie zdobyć Taungu, co staje się szansą na odblokowanie tego miasta przez Myanmar. Czerwiec przynosi wygraną dla wojsk myanmarskich w Taungu. Flota ajuttańska po odbyciu rekonesansu wydostała się na Zat. Syjamską i tam spostrzeżono pojedynczy okręt malakkański na którym rozpoznano postać admirała Hang Tuaha. Postanowiono zniszczyć wrogą jednostkę morską.

Bitwa morska w Zat. Syjamskiej – 14 sierpnia 1482.​

Wrogi okręt szybko stanął w płomieniach i poszedł na dno, a wraz z nim słynny admirał Hang Tuah. Flota ajuttańska otrzymawszy rozkaz przewiezienia armii Flores na kontynent ruszyła do portu w Brunei, aby stamtąd dostać się na wspomnianą wyspę. Podczas rejsu, napotkano burzę w pobliżu wysp Spratly, gdzie utracono okręt „Gyanja”, który rozbił się podczas tej nawałnicy o skały. W październiku dotarto do portu w Brunei, a na Flores flota powinna się zjawić w styczniu następnego roku. Tymczasem armia Pegu ponownie rusza na ajuttańskie Chiengmai i dalej trwa także obleganie Ligor przez wojska Malakki sułtana Rijata Szacha. Wojska ajuttańsko-daivietsko-kambodżańskie są coraz zbliżej zdobycia Mulmejn.

Ayutthaya na koniec roku 1482:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1482 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-intronizacja nowego władcy Bantemu, a zarazem lennika Majapahitu. Zostaje nim Sri Baduga Maharadża, uzdolniony dyplomata i finansista.


-Sikandar II, nieprzyjazny nam sułtan Bengalu zginął w bitwie pod Allahabadem. Tron przejął jego brat, Dżalal ad-Din Fath i niech rządzi bardzo długo, ma talent do pomnażania pieniędzy jak i zdolności do kierowania armią.

-24 stycznia: Orda Kazachska weszła w sojusz militarny z Chinami i Koreą. Czyżby cesarz Czenghua po spodziewanym rozbiciu Japonii ukierunkował się w stronę podbojów w Azji Centralnej?


- wojna Japonii z Chinami i Koreą: oddziały japońskie nadal próbują utrudniać handel na wyspie Hajnan. Ekspedycja chińskiej armii na tą wyspę poniosła klęskę na przełomie stycznia i lutego, a na południu Chin nadal zbierane są olbrzymie siły. W sierpniu Chińczycy zdobyli miasto Naha, a wraz z nim przejęli kontrolę nad wyspą Okinawą. Japończycy próbują odzyskać Gwangju w płd. Korei, ale siły jakie wysłali okazują się zbyt słabe. Nadal trwa też częściowa blokada chińskiego wybrzeża.


-11 marca: najmniejsze państewko indyjskie, Królestwo Dżajpur wchodzi do sojuszu militarnego z Mewarem, Jaunpurem, Bundelchandem, Bastarem i Gudżaratem. Tym samym angażuje się w konflikt jakie mają te kraje, a są one w stanie wojny z Malwą, Hajdarabadem, Delhi, Imperium Timura, Kaszmirem, Jodhpurem, Bengalem i Emiratem Buchary, który leży zapewne gdzieś w Azji Centralnej. W ciągu tego roku Jaunpur odzyskuje kontrolę nad Lakhnau i zaczyna oblegać bengalskie miasto Kocz Bihar, a nowy sojusznik – Dżajpur, zakończy swoje istnienie wskutek likwidacji przez Jodhpur (1.XII.).


-27 marca: umiera sułtan Hajdarabadu, Mohammad Szah II, a tron obejmuje nieudolny Mahmud Szah II. Intronizacja odbywa się w okresie wielkiego zamętu w tym państwie, grożącym rozpadem tego kraju.


-2 maja: Mahmud Szah II, sułtan Hajderabadu rezygnuje z możliwości wzmocnienia swojej władzy i zupełnie ignoruje fakt, że na prowincji dochodzi coraz częściej do buntów chłopskich i powstań armii. Północ tego kraju – z miastami Nasik i Ganil dostaje się pod kontrolę buntowników, Pune i Bidżapur są oblegane przez powstańców.

-1 lipca: zawieszenie broni między Kazaniem a Adenem, Kara Kojunłu i Kaganatem Uzbeckim. Nie znamy położenia tych dwóch pierwszych państw, ale wnioskujemy że są one na samym krańcu świata.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1483

Niepewność​

Ayutthaya, 29 marca, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…)mości kanclerzu, wieści jakie dochodzą z frontu nie napawają optymizmem. Sułtan Malakki, Rijat Szach nadal oblega miasto Ligor na południu.

Mal Wan: Niedługo powinny tam się zdesantować nasze oddziały z Flores, to 4 tysiące dzielnych wojowników, którzy poradzili sobie z tubylcami, ale wiadomo, że Rijat Szach to już wyższa półka. Mimo tego trzeba spróbować, bo inne armie albo się dopiero formują, albo biorą udział w obleganiu Mulmejn.

Boromo Trailokanat: Na razie zadowolony mogę być jedynie z postawy Trinitha Supabonga, naszego wicekanclerza i z pracy kartografów. Ich raport jest wykonany rzetelnie i solidnie, jestem pod dużym wrażeniem. Jakie wieści z Vijayanagaru?

Mal Wan: Dostojny cesarz tego kraju, Wirupaksza II odda jedną ze swych córek dla naszego następcy tronu, a waszego syna. Dzięki temu interesy handlowe Królestwa Ayutthayi w Zat. Madras będą zachowane.

Boromo Trailokanat: Musimy poprawić stosunki, a właściwie nawiązać kontakty z drugim sąsiadem naszych włości w Indiach, a mianowicie Królestwem Bastar. Lepiej żeby wiedzieli z kim mają do czynienia i że my nie mamy żadnych złych zamiarów wobec nich.

Mal Wan: Zdolności dyplomatyczne kraju są nieco ograniczone ze względu na toczącą się wojnę, ale postaram się dokonać tego otwarcia w kontaktach z Bastarem. Pegu nie podpisze pokoju z nami dopóki nie utraci stolicy, a Malakkę trzeba najzwyczajniej w świecie ostro okroić.

Boromo Trailokanat: Za parę miesięcy kończy się rozejm z Lan Czang, Czampą i Szan. Jeżeli wypowiedzą nam wojnę to cały wysiłek wojenny spadnie na Dai Viet. To będzie trudna sytuacja dla naszego sojuszu.

Mal Wan: Żaden z naszych sojuszników nie powinien wypowiedzieć im wojny, chociaż najbardziej niepewny jest jak zwykle cesarz Dai Viet.

Boromo Trailokanat: Trzymaj rękę na pulsie i informuj mnie o wydarzeniach w stolicy tego kraju. Z sojuszu ich się nie pozbędziemy bo wpadną w ramiona Chin albo tercetu Lan Czang-Szan-Czampa, a na to nie możemy pozwolić (…)

4 stycznia zawarto królewski mariaż z Imperium Vijayanagaru, który oznacza przybycie do Ayutthayi córki Wirupakszy II, Lelliyavathi, która wyjdzie za mąż za ajuttańskiego następcę tronu, księcia Aijana, starszego syna Boromo Trailokanata. 13 września zmarła ajuttańska księżniczka Susanthika Rajja, małżonka bengalskiego księcia Nadira, zatem nasz królewski mariaż z tym krajem został wygaszony.​

Styczeń przynosi również wieści o trwającym oblężeniu Chiengmai przez wojska Pegu oraz o obleganiu Mulmejn w Pegu przez wojska ajuttańsko-kambodżańsko-daivietskie. 5 stycznia flota ajuttańska dociera do portu na Flores i w kilka dni na okręty ładują się cztery tysiące zaprawionych w bojach wojowników, których zadaniem będzie odsiecz Ligor wobec oblężenia ze strony armii sułtana Malakki, Rijata Szacha. Jednocześnie pod Phuket formowany jest 5-tysięczny oddział ajuttańskich zbrojnych. W lutym silna armia myanmarska rusza na Pegu, a znajdująca się pod Czin wyprawa kartografów rusza z powrotem na ziemie Ayutthayi. Król spodziewa się wznowienia walk z Czampą po wygaśnięciu rozejmu, dlatego muszą opuścić jej ziemie jak najprędzej. Pegu na wieść o marszu Myanmarczyków na stolicę przerywa oblężenie Chiengmai. Armia Pegu zastępuje drogę oddziałom myanmarskim pod Taungu i zmusza ich do wycofania się pod Awę. Ajuttańscy kartografowie wraz z oddziałem żołnierzy uchodzą z pola bitwy na którym nieopatrznie się znaleźli i ruszają do Chiengmai.Wszystko to dzieje się już w kwietniu.

Bitwa pod Taungu – 6 kwietnia 1483.​

W maju kartografowie ruszają do Ayutthayi, aby tam bezpiecznie przesiedzieć okres wojny i zdać nową relację władcy, a ich obstawa kieruje się pod Phuket, gdzie zbierane i formowane są siły do wystąpienia przeciw Rijatowi Szachowi wciąż oblegającemu Ligor. Flota ajuttańska desantuje oddział 4 tys. zbrojnych i pod Ligorem rozgorzała bitwa, która zostaje niestety przegrana. Na wieść o tym inna armia ajuttańska znajdująca się pod Phuket rusza na Ligor, ale również ponosi klęskę z świetnie wyszkoloną armią sułtana Malakki.

Oddziały ajuttańskie desantowane pod Ligor – maj/czerwiec 1483.​

W lipcu przychodzi pomyślna informacja o zdobyciu Mulmejn przez oddziały ajuttańsko-kambodżańsko-daivietskie, wszyscy ajuttańscy zbrojni kierowani są zatem pod Phuket, aby dokonać reorganizacji armii. Formowany jest nowy oddział 2 tys. zbrojnych, a kanclerz Mal Wan wysyła do sułtana Malakki propozycję zawieszenia broni na warunkach status quo. Zostaje jednak ona odrzucona. 2 tys. zbrojnych wyrusza na Ligor by ponownie dostać łupnia od sułtana, ale kolejna fala ajuttańskich wojowników z Phuket przerywa 28 sierpnia pasmo zwycięstw malakkańskich i Ligor zostaje oswobodzony. We wrześniu 29-tys. armia myanmarska ponownie rusza na stolicę Pegu, wygrywa starcie z nieprzyjacielem i w październiku rozpoczyna oblężenie miasta. W tym samym miesiącu wojska kambodżańskie idą na południe Płw. Malajskiego, chcąc pomóc Ayutthayi w odpieraniu ataków malakkańskich na Ligor. I rzeczywiście w listopadzie dochodzi do wielkiej bitwy pod tym miastem z udziałem 11 tys. wojowników Malakki i 17 tys. zbrojnych ajuttańsko-kambodżańskich. Kunszt Rijata Szacha znowu bierze górę i rozpoczyna się powtórne oblężenie tego grodu.

14 listopada upływa termin rozejmu z Lan Czang, Czampą i Szan. Ayutthayi może zatem grozić wojna o znacznie większym zasięgu niż dotychczas. Póki co panuje cisza, ale może być ona bardzo złudna…

Ayutthaya na koniec roku 1483:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1483 – przegląd sytuacji międzynarodowej

-1 stycznia: zawieszenie broni między Państwem Tybet a Kaganatem Uzbeckim. Tybet wciąż znajduje się w stanie wojny z Chinami, Koreą i Ordą Kazachską.

-1 sierpnia: kończy się wojna Królestwa Mewar ze zrewoltowanym Sułtanatem Hajdarabadu. Mahmud Szach II, sułtan tego kraju płaci Mewarowi 73 tys. złotych rupii indyjskich.


-24 września: cesarz Japonii, Go-Tsuchimikado mimo nie zakończonej wojny z Chinami i Koreą podejmuje decyzję o wybudowaniu świątyni Ginkakuji, która według jego mniemania ma zapewnić łaskę niebios i w konsekwencji zwycięstwo w konflikcie z tymi państwami. Decyzja władcy ma zatem praktyczne znaczenie. Na froncie wojny w Korei niewielkie siły japońskie rozbite pod Gwangju przez Chińczyków, trwa gorączkowe formowanie armii obronnej na Honsiu.


-wojna w Indiach: wojska delhijsko-bengalskie w dalszym ciągu oblegają stolicę Jaunpuru – Lakhnau oraz drugie co do wielkości miasto tego kraju – Benares (Varanasi). Armie mewarskie, przeciwników sojuszu Delhi zdobyły Gwalior na południu tego sułtanatu oraz stolicę jednego z sojuszników delhijskiego sułtana Bahlula Lodi, a mianowicie największe miasto Emiratu Malwy – Udżdżain.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1484

Konieczny pokój​

Ayutthaya, 29 sierpnia, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) po podpisaniu pokoju z Pegu możemy skoncentrować nasze działania wojskowe na największym wrogu czyli Sułtanacie Malakka.

Mal Wan: Panie, nadeszły złe wieści z Czittagong, Bengal stał się lennikiem Delhi.

Boromo Trailokanat: Coś podobnego! Bahlul Lodi (sułtan Delhi) planuje ekspansję w stronę Indochin, musimy jak najszybciej zakończyć wojnę z Malakką, aby być przygotowanymi na odparcie napastników.

Mal Wan: Musimy spojrzeć bardziej łaskawie w stronę Vijayanagaru.

Boromo Trailokanat: Proponujesz sojusz militarny?

Mal Wan: Coś w tym stylu, chociaż nie możemy się pozbywać naszego aliansu z Kambodżą, Myanmarem i Dai Viet, gdyby można było dokonać pewnego przewrotu w myśleniu politycznym…

Boromo Trailokanat: Nie czas na filozofowanie, kanclerzu, przywołuję was do porządku, mówcie o co wam chodzi?

Mal Wan: Musimy zwasalizować Myanmar i Kambodżę, aby osiągnąć pozycję i prestiż równą Imperium Vijayanagaru. Wówczas to uzyskawszy możliwość przemarszu przez ten kraj doprowadzimy do rozwoju naszych faktorii handlowych na Płw. Indyjskim, a być może i odkryjemy nowe. W dalekiej przyszłości możemy nawet przejąć kontrolę nad południem Indii.

Boromo Trailokanat: Brzmi nieźle, ale jest to zapewne kosztowne.

Mal Wan: Dokładnie, ale rozbicie Malakki warte jest każdej ceny. Jej okrojenie i uczynienie lennem zapewni nam bogactwo o jakim nawet nie śniliśmy.

Boromo Trailokanat: Wyślij rozkazy o rozpoczęciu przygotowań marszu na stolicę Malakki. Niech Rijat Szach poczuje czym jest strach i niepewność… (…)

Król Ayutthayi już od kilku lat nie wysyła żadnego z kupców za granicę z powodu kroków dyplomatycznych i prowadzenia wojny co zaczęło przynosić niestety już negatywne skutki. Po podpisaniu zawieszeniu broni z Pegu w tamtejszym ośrodku handlowym doszło do mordu na naszym kupcu, wskutek czego dochody uzyskiwane w tym miejscu raptownie spadły.

Styczeń 1484 roku to ciągle trwające walki pod Ligor między wojskami malakkańskimi i kambodżańskimi. To również oblężenie miasta Pegu przez myanmarskie oddziały. Ayutthaya formuje w tym czasie nowe 5 tys. zbrojnych pod Phuket. Wojska ajuttańskie, które dotarły po klęsce kambodżańskiej pod Ligor ścierają się z 2 tysiącami malakkańskiej kawalerii i niestety ponoszą porażkę. W lutym wojska Pegu podejmują próbę oswobodzenia swojej stolicy i maszerują ku wojskom myanmarskim. 8 lutego wicekanclerz Trinith Supabong powraca do Ayutthayi z odmową Pegu w sprawie zawieszenia broni.

Odrzucenie pokoju przez Pegu.​

Marzec przynosi podwójne zwycięstwo wojsk myanmarskich nad Pegu pod ich stolicą. W międzyczasie pod Phnom Penh dochodzi do koncentracji wojsk kambodżańskich, które wkrótce mają wyruszyć na południe. Pegu domaga się od Ayutthayi zapłaty 75 tys. złotych rupii indochińskich co oczywiście zostaje odrzucone przez króla. W kwietniu flota Dai Viet wysadza pod Pegu posiłki dla Myanmarczyków oblegających to miasto. Miesiąc później 9-tys. armia ajuttańska rozpoczyna marsz w stronę Ligor. 9 maja ponownie odrzucono ofertę Pegu, mówiącą o zapłacie przez to państwo kontrybucji w wysokości 23 tys. złotych rupii indochińskich. 19 maja dochodzi wreszcie do wielkiej bitwy pod Ligor z wojskami Rijat Szacha.

Bitwa pod Ligor – 19.V.1484.​

Kończy się ona wielkim zwycięstwem ajuttańskich zbrojnych, a wrogie oddziały wycofują się z granic naszego kraju. W czerwcu armia Pegu będąca pod Bassein rusza na oddziały myanmarsko-daivietskie oblegające stolicę tego kraju. W połowie lipca król Boromo Trailokanat otrzymuje kolejną propozycję od Pegu w sprawie zawarcia pokoju, ale monarcha czeka na wynik kolejnej bitwy pod Pegu. Gdy przychodzi wieść o przegranej Myanmaru i Dai Viet decyduje się podpisać pokój z Pegu na mocy którego kraj ten wypłaci Ayutthayi sumę 29 tys. złotych rupii indochińskich. Dzieje się to 15 czerwca. Kolejny atak Malakki na Ligor przynosi klęskę Ajuttańczykom, dlatego formowany jest pod Phuket dodatkowy oddział 2 tys. zbrojnych. 8 sierpnia sułtan Rijat Szach odrzuca zawieszenie broni zaproponowane przez Ayutthayę.W tym samym miesiącu 20-tys. armia kambodżańska rusza na południe Płw. Indochińskiego aby wspomóc wojska ajuttańskie. Posiłki myanmarskie i korpus daivietski również ruszają w tym samym kierunku. Październik przynosi klęskę Kambodżańczykom pod Ligor, ale kolejna bitwa z udziałem Ayutthayi przynosi jej zwycięstwo. Flota myanmarska i daivietska blokują porty Malakki i wysadzają zbrojnych pod Kuala Lumpur. Armia Ayutthayi rusza w listopadzie z Ligor na stolicę Malakki…

Sytuacja militarna pod koniec roku.

Ayutthaya na koniec roku 1484:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1484 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-wojna chińsko-tybetańska: Sichuan i Chamdo, dwa miasta na północy i wschodzie Tybetu znajdują się pod okupacją wojsk chińskich. Aktualnie trwa oblężenie klasztoru w Lhasie przez cesarską armię. Tybet prawdopodobnie utraci w tej wojnie połowę swojego terytorium.


-30 kwietnia: władca Jaunpuru, nieudolny sułtan Husajn utracił stolicę Lakhnau i Benares (Varanasi) a wraz z nimi nadzieję na bundelchandzką czy mewarską pomoc militarną. Utrata tych dwóch miast oznaczała podpisanie upokarzającego pokoju dla Jaunpuru. Stracił on Benares na rzecz Bengalu i 25 tys. złotych rupii indyjskich na rzecz Sułtanatu Delhi. Poza tym Husajn musiał publicznie ukorzyć się przed sułtanem Delhi, Bahlulem Lodi i przyjąć jego zwierzchnictwo. Jaunpur staje się wasalem Delhi. Mewar, Bundelchand, Bastar i Gudżarat zmuszone są dalej walczyć bez wsparcia jaunpurskiego sułtana pechowca.

-1 maja: Kaganat Uzbecki zawiera mariaż z państwem o nazwie Złota Orda, które powinno leżeć gdzieś w Azji Centralnej.

-3 maja: Husajn, sułtan Jaunpuru dał potajemną zgodę na przemarsz dla wojsk Królestwa Gudżarat, niedawnego sojusznika.

-9 maja: ponowna zgoda Jaunpuru na przemarsz wojsk, tym razem całkiem jawna bo chodzi o Emirat Kaszmiru, wasala Delhi.

-23 czerwca: koniec wielkiej wojny w Indiach: Mewar - jako że okupował delhijski Gwalior zyskał kwotę w wysokości 35 tys. złotych rupii indyjskich i tym samym sułtan Delhi, Bahlul Lodi stracił trochę ze swojego prestiżu. W dalszym trwa wojna Mewaru, Bundelchandu i Bastard przeciwko Malwie, ale jest to konflikt o znaczeniu regionalnym.


-1 lipca: Dżalal ad-Din Fath, sułtan Bengalu zostaje niewątpliwie przymuszony do złożenia przysięgi lennej na wierność Sułtanatowi Delhi, które zaczyna coraz mocniej dominować na Płw. Indyjskim. Wieść o wasalizacji Bengalu przez Delhi stanowi olbrzymią sensację i wszyscy doszukują się w niej jakiejś intrygi pałacowej w Czittagong, stolicy Bengalu, którą tą decyzję spowodowała.

-3 października: zakończenie wojny chińsko-japońskiej na mocy pokoju w Pekinie. Czenghua, cesarz Chin mając na głowie wojnę z Tybetem godzi się wypłacić Japonii sumę 33 tys. jenów. Do podpisania pokoju działania wojenne toczyły się w Korei, gdzie Japończycy znowu wysadzili desant blisko Gwangju oraz na wyspie Hajnan, skąd ich wyparto. Wybudowana w Kobe świątynia Ginkakuji pomogła zatem Japończykom w odniesieniu zwycięstwa i łaska niebios była z nimi. Pozycja cesarza Go-Tsuchimikado uległa ponownemu wzmocnieniu.


-wojna domowa w Hajdarabadzie: potężny niegdyś sułtanat chyli się ku rozpadowi i upadkowi. Niekończące się bunty ludności hinduskiej wobec prawa islamskiego i wszechobecnej nietolerancji powodują coraz większe zamieszanie. 4 wielkie zrewoltowane miasta: Ganil, Ahmadnagar, Daulatabad i Rajchur jednoczą siły i prowadzą walkę partyzancką z oddziałami sułtańskimi pod Pune, Nasik, Gulbargą i stolicą kraju w Bidarze.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1485

Poważne kłopoty​

Ayutthaya, 4 września, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) wojska Rijat Szacha sieja spustoszenie wśród armii naszych sojuszników. Z wyprawy myanmarskiej pozostały resztki, z wyprawy kambodżańskiej to samo. Co się dzieje, mości kanclerzu? Wyjaśnij mi dlaczego nie możemy zmusić Malakki do uległości?

Mal Wan: Powodem naszych przegranych jest słabość militarna. Malakka zawczasu wyzbyła się floty, choć pozostał jej jeden okręt, który my zatopiliśmy na początku wojny. Można powiedzieć, że mimo iż na dno poszedł wtedy jeden z wielkich dowódców malakkańskich, admirał Hang Utah, to jego talent dziwnym trafem zasilił postać Rijata Szacha.

Boromo Trailokanat: Sugerujesz, że Rijat Szach rzucił czary na nasze wojska?

Mal Wan: Widać to wyraźnie, że kiedy jesteśmy blisko zwycięstwa, albo wygrywamy starcia jemu zawsze udaje się uciec. A przecież jego śmierć podkopała by morale Malakkańczyków, a nam pomogła zwyciężyć.

Boromo Trailokanat: Nieszczęściem jest fakt, że musimy walczyć w takim kiepskim położeniu, w skarbcu mało pieniędzy, a zapożyczać się ani myślę.

Mal Wan: Może powinniśmy wysunąć propozycję kontrybucji wojennej dla Malakki, niezadowolenie w kraju coraz bardziej narasta, ryzyka buntu wprawdzie jeszcze nie ma, ale kto wie co może być za parę lat.

Boromo Trailokanat: Wyślij wicekanclerza do Malakki z darami o wartości 50 tys. złotych rupii indyjskich, może uda się wytargować zawieszenie broni z sułtanem.

Mal Wan: Jeśli zaś chcemy dalej walczyć z Rijat Szachem formujmy niewielkie oddziały aniżeli pokaźne armie, przy czym będzie to tylko wojna obronna.

Boromo Trailokanat: Słusznie prawisz, ryzykowny marsz na Malakkę nie warty był poniesionych nakładów. Smutek przechodzi w rozgoryczenie, a już czułem się zwycięzcą.

Mal Wan: Musimy być cierpliwi i rozwijać armię, to jedyna droga do zwycięstwa w kolejnej wojnie z tym krajem (…)

Król decyduje się w końcu odbudować nieco wpływy handlowe na wielu rynkach azjatyckich, aby móc podreperować finanse tak potrzebne krajowi na prowadzenie dalszej wojny z Malakką. W styczniu daje glejty trzem kupcom na poszerzenie wpływów w Pegu, Pekinie i Kioto. Miesiąc później do Ayutthayi dociera informacja o udanej misji tylko jednego kupca, a mianowicie w Pegu. W Pekinie i Kioto udało się wprawdzie zmusić Chińczyków i Mandżurów do obniżenia swojej pozycji w handlu kosztem ajuttańskich kupców, ale trwało to krótko. W marcu ponownie w Pegu utracono jednego z kupców, dlatego monarcha postanowił wydać jeszcze jeden glejt, ale ostatecznie w wyniku wojny handlowej ajuttańsko-chińskiej nie udało się powiększyć dochodów w tym miejscu.

Trudne momenty dla kupców.​

21 lutego wicekanclerz Trinith Supabong powrócił z dobrą wieścią z dalekiego Królestwa Bastar, graniczącego z naszym punktem handlowym w Indiach (Yanam). Udało się podpisać dokument o mariażu między Bastarem a Ayutthayą. Dwa bogate rody możnowładcze, Than Lan Kheng z Ayutthayi i Virupakhati z Bastaru postanowiły się zgodzić na małżeństwo między swoimi przedstawicielami. Ugoda ajuttańsko-bastarska pozwoli na lepsze zabezpieczenie naszych interesów handlowych w Yanam.

Królewski mariaż z Bastar.​

W styczniu nadal wojska ajuttańskie oblegają stolicę Malakki, ale jednocześnie trwa koncentracja armii kambodżańskiej pod Angkor. Równocześnie także armia Rijata Szacha rusza na nasze oddziały pod Malakką i dochodzi do bitwy, w której zwycięstwo odnoszą Ajuttańczycy. Radzą sobie oni również z 2-tys. oddziałem malakkańskiej kawalerii atakując bezpośrednio po klęsce Rijat Szacha. Nasi sojusznicy zastopowali tymczasem oblężenie innego miasta wroga – Kuala Lumpur. Pod Kedah w Ayutthayi formuje się oddział 2 tys. zbrojnych.

I bitwa pod Malakką – zwycięstwo nad Rijat Szachem, który uciekł z garstką wojowników (luty).​

W kwietniu 31 tys. wielka armia kambodżańska rusza na południe Płw. Malajskiego, a w miesiąc później ruszają nasze oddziały spod Kedah. Zostaje wznowione oblężenie Kuala Lumpur a pod Malakkę dochodzi nowy ajuttański oddział 2 tys. zbrojnych. Dzieje się to w lipcu. W tym samym czasie atakuje również Rijat Szach, który tym razem zmusza wojsko ajuttańskie do wycofania się. Klęska ta powoduje, że kanclerz Mal Wan wysyła propozycję zawarcia rozejmu z Malakką bez warunków wstępnych, ale oferta zostaje odrzucona (4.VIII.). 11 tys. armia Rijata Szacha rusza teraz na Kuala Lumpur, a 9 tys. oddział myanmarskich wojowników uderza na Kelantan, miasto w płn-wsch. części Malakki. W międzyczasie armia Dai Viet próbuje odzyskać możność oblegania Malakki, ale zostaje pokonana przez wroga. Bitwy pod Kuala Lumpur i Kelantan toczą się jednocześnie i obie kończą się zwycięstwami nieprzyjaciela. Klęska sojuszników jest zupełna, a armia ajuttańska wycofała się aż do Kedah.

Przegrane naszych sojuszników w bojach o Kuala Lumpur i Kelantan.​

W listopadzie król podejmuje decyzję o sformowaniu kolejnych 2 tys. zbrojnych pod Kedah i przygotowaniem kraju do obrony przed armią malakkańską. Rijat Szach tymczasem ponownie zmusza Dai Viet do wycofania się, tym razem spod Johore Baharu. Wojska malakkańskie wygrywają też starcie z oddziałami myanmarskimi pod Perak miesiąc później, a 29 grudnia Kambodża postanawia wycofać się z wojny, która jest nie do wygrania.

Ayutthaya na koniec roku 1485:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1485 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera król Brunei, Sulejman. Na tronie zaprzyjaźnionego z nami państwa staje Bulkiah, syn Sulejmana. Jest to młodzieniec dobrze czujący się zarówno w sprawach dyplomacji jak i wojskowości.


-marzec: wojska szoguna rozprawiły się z ostatnimi oddziałami buntowników na wyspie Hokkaido i zlikwidowały zagrożenie dla miasta Hakodate. Tym samym nastąpił faktyczny koniec wojny domowej w Japonii.

-13 kwietnia: Emirat Malwy wszedł w mariaż z Sułtanatem Hajdarabadu. To jeden z niewielu sukcesów krajów mających ostatnio olbrzymie kłopoty natury politycznej. Malwa przegrywa wojnę z Mewarem, który wciąż okupuje jej stolicę, a w Hajdarabadzie wciąż trwa wojna domowa.


-1 maja: secesja Emiratu Berar z terytorium Sułtanatu Hajdarabadu otwiera nowy rozdział wojny domowej w tym kraju. Emir zbuntowanej prowincji, Fathullah’Imad Szach ustanawia stolicę w Ganil i wypowiada wojnę Hajdarabadowi i Malwie.


-1 czerwca: cesarz Vijayanagaru, Wirupaksza II nie żyje. Jego następcą zostaje Praudha Dewa Radża, osoba pozbawiona talentu politycznego co zwiastuje temu państwu wiele kłopotów.


-1 października: rozpad Sułtanatu Hajdarabadu staje się faktem, tworzą się kolejne niezależne organizmy państwowe. Na północnym-zachodzie powstaje Emirat Ahmadnagar z emirem Ahmadem Nizamem Szachem na czele, niezłym dyplomatą i mającym talenty wojskowe.


-1 października: tego samego dnia co Ahmadnagar niezależność swoją ogłasza Emirat Bidżapur. Emir Jusuf Adil Szach wypowiada posłuszeństwo sułtanowi Hajdarabadu i tworzy niepodległy kraj na południowym-zachodzie ze stolicą w Gulbardze.

-29 października: zaprzyjaźnione z nami Królestwo Orissy zawiera królewski mariaż z jednym z krajów indyjskich, Haihayą, o którym wiemy tylko tyle, że leży na terenach nie do końca odkrytych w całości.

-29 grudnia: Królestwo Kambodży podpisało w Angkor Wat separatystyczny pokój z Sułtanatem Malakki płacąc 7 tys. złotych rupii indyjskich. Od tej pory cały wysiłek militarny przeciw Malakce ponoszą Ayutthaya i Myanmar oraz sporadycznie Dai Viet.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1486

Zawiłości dyplomacji​

Ayutthaya, 14 listopada, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) gdy uda nam się zakończyć wojnę z Malakką bez poważniejszych strat, będziemy musieli wznieść dziękczynną świątynię Buddzie. Rijat Szach nie godzi się na żadne warunki, co sprawia, że nawet przy użyciu wojsk sojuszniczych jest to trudne zadanie.

Mal Wan: Obecny stan sytuacji da się jeszcze odwrócić, ale musimy zdobyć więcej miast malakkańskich i wtedy użyć ich jako karty przetargowej.

Boromo Trailokanat: Myśl co robić, jak skończymy wojnę z Malakką, a Dai Viet wypowie wojnę Lan Czang.

Mal Wan: Cel mamy jeden: utrzymać Dai Viet przy sojuszu z nami z racji powstrzymywania Chin, nie możemy inaczej postąpić jak zgodzić się na udział w tej wojnie.

Boromo Trailokanat: Kambodża nie godzi się być naszym lennem, ale mam nadzieję, że kolejna misja Trinitha Supabonga zakończy się wreszcie sukcesem.

Mal Wan: Nowy władca tego kraju wykazuje daleką idącą niezależność co może być trudnym zadaniem zmuszenie go do uległości.

Boromo Trailokanat: Ludność islamska w naszej południowej prowincji – Kedah wyraźnie opowiada się za przyłączeniem do Malakki. Sądzę, że mimo iż prowadzimy politykę tolerancji to jednak wysłanie tam kapłanów pomoże w pozbyciu się tego problemu.

Mal Wan: Decyzja jest słuszna ale i trudna, bo załóżmy, że nawracanie okaże się niemożliwe do wykonania. Mamy gotowe powstanie islamskie na południu.

Boromo Trailokanat: Być może powinniśmy dać im pewne prawa, które pozwolą im nie buntować się. Niczego tak się nie obawiam jak wojny domowej.

Mal Wan: W tej chwili zdobycie malakkańskiego miasta powinno nam pomóc w osiągnięciu satysfakcjonującego pokoju. Musimy prosić Malakkę o pokój jedynie z pozycji siły, gdyż Rijat Szach tylko taki język rozumie (…)

Po śmierci króla Kambodży, Dharmaradżadhiradży w styczniu tego roku, dyplomacja ajuttańska próbuje wzmocnić prestiż monarchy Boromo Trailokanata, który podupadł wskutek przegranych z Malakką i wysuwa wobec nowego władcy Kambodży, Srey Sukonthora propozycję przysięgi lennej na wierność Ayutthayi. Srey Sukonthor odprawia jednak z kwitkiem ajuttańskich wysłanników, co jednak nie przesądza jeszcze zawieszenia kolejnych prób skłonienia króla Kambodży do stania się lennikiem naszego kraju.

Fiasko misji uczynienia lenna z Kambodży – 8.I.​

Na froncie wojny z Malakką wojska ajuttańskie przez pierwsze kilka miesięcy stoją pod Ligor oczekując natarcia wroga. W tym czasie siły naszych sojuszników, Myanmarczyków walczą pod Kuala Lumpur, gdzie odnoszą zwycięstwo. W marcu rusza z Awy ich kolejna wielka armia w stronę południa Płw. Malajskiego, a miesiąc później król Ayutthayi wyraża zgodę na wysłanie 6-tys. armii ajuttańskiej na Kelantan, miasto leżące na płn-wsch. od Malakki. Armia Rijata Szacha święci tymczasem aż cztery triumfy pod Kuala Lumpur, w tym trzy wygrane boje z armią myanmarską i jeden z daivietską. Dzieje się to między majem a lipcem. Przegrane naszych sojuszników skłaniają nas do rozpoczęcia negocjacji pokojowych, ale sułtan Malakki jest nieubłagany i wojna musi toczyć się dalej. 16 sierpnia udaje się Ajuttańczykom rozbić niewielki oddział malakkańskiej kawalerii pod Kelantanem.

Odrzucenie propozycji rozejmu status quo przez Malakkę (3.VIII.).​

Po odrzuceniu rozejmu armia sułtana Rijata Szacha rusza na ajuttańskie oddziały i 16 października dochodzi do wielkiej bitwy pod Kelantanem. Naprzeciw 6 tysiącom Ajuttańczyków stoi aż 10 tys. malakkańskich zbrojnych i kawalerii z sułtanem na czele. Starcie kończy się jednak odrzuceniem wrogich wojsk, jednak straty ajuttańskie są na tyle poważne, że trzeba zawiesić kontynuowanie oblegania Kelantanu. Dlatego trzeba przystąpić do sformowania 3 tys. zbrojnych pod Ligor, które uzupełnią siły oblegających Kelantan. W międzyczasie armia myanmarska wygrywa starcie z malakkańskimi zbrojnymi pod Kuala Lumpur, ale wycofuje się z powodu szczupłości sił z prób oblegania tego miasta. Zamiast niej pod miastem desantują się oddziały z Dai Viet. W grudniu nowo sformowane oddziały ajuttańskie ruszają już pod Kelantan.

Ayutthaya na koniec roku 1486:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1486 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-w Cesarstwie Vijayanagar obalono rządy nieudolnego Praudhy Dewa Radży już po niespełna roku, a nowym władcą został Narasimha, będący uzdolniony dyplomatycznie i ekonomicznie, co będzie sprzyjać rozwojowi tego ogromnego kraju.


-umiera T’ene Kham, król Lan Czangu przekazując tron swojemu synowi La Sene T’ai, który na szczęście nie jest wiernym odbiciem swojego ojca i zapowiada się raczej na spokojnego władcę, co dobrze wróży naszym stosunkom z tym krajem.


-odchodzi także dotychczasowy król Kambodży, Dharmaradżadhiradża. Następca, Srey Sukonthor w pierwszych dniach swojego panowania umie zachować niezależność od nacisków Ayutthayi względem przysięgi lennej, czym zyskuje szacunek i poważanie u poddanych.

-2 stycznia: sułtan delhijski, Bahlul Lodi zachowuje się niczym bóg wojny. Wypowiada wojnę pogrążonemu w anarchii Emiratowi Malwy, licząc na zdobycze militarne. Malwa znajduje się od lat w konflikcie z Mewarem, więc celem Delhi będzie likwidacja Malwy. Do konfliktu po stronie Delhi przyłączają się Imperium Timura, Emirat Buchary i dwaj wasale Emirat Kaszmiru i Sułtanat Bengalu. Po stronie Malwy stoi Sułtanat Hajdarabadu, ale jego pomoc militarna z racji utraty wielu ziem na rzecz Beraru, Ahmadnagaru i Bidżapuru jest o wiele mniejsza niż przed rozpadem.

-2 lutego: Emirat Buchary godzi się na przemarsz wojsk Imperium Timura przez swoje terytorium.

-23 lutego: jedno z nowych państw powstałych po rozbiciu Hajdarabadu, a mianowicie Sułtanat Bidżapuru wchodzi w sojusz militarny z państwami hinduistycznymi: Vijayanagarem i Jodhpurem.


-3 maja: Oddziały mewarskie zdobywają ostatnią twierdzę niepodległego Emiratu Malwy – Burhanpur. Upokorzony emir Malwy, Ghijat Szach podpisuje w końcu pokój z Mewarem na mocy którego odda Burhanpur i zapłaci 92 tys. złotych rupii indyjskich oraz uzna się za lennika Mewaru. Królestwo Mewaru staje się powoli potęgą militarną w środkowych Indiach.

-1 czerwca: Emirat Beraru, kolejne państwo powstałe z ziem Hajdarabadu postanawia przyłączyć się do sojuszu z Mewarem, Bundelchandem, Bastarem i Gudżaratem. Ma to zapewnić bezpieczeństwo Beraru przed spodziewanym gniewem Hajdarabadu.

-23 września: Malchan Singh, maharadża Bundelchandu pozazdrościł sukcesów swojemu sojusznikowi Mewarowi, więc rozpoczął wojnę z Haihayą, po której stronie wystąpiła także Orissa. Bundelchand za swoich sojuszników ma Mewar i Bastar. Król Gudżaratu wystąpił z sojuszu z Bundelchandem, to samo zrobił także emir Beraru.

-12 listopada: Mongołowie wypowiedzieli zgodę na przemarsz wojsk przez ich terytorium Kaganatowi Uzbeckiemu. Czyżby mieli znowu zawładnąć Azją Centralną?

-grudzień: maharadża Bastaru, Kakatiya Dev VI kończy fortyfikowanie swojej stolicy w Jagdalpurze.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1487

Przełom w wojnie?​

Ayutthaya, 4 listopada, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Boromo Trailokanatem a kanclerzem Mal Wanem.

Boromo Trailokanat: (…) śmierć zawziętego wroga Ayutthayi, ułatwi nam podbicie tego kraju.

Mal Wan: Szkoda tylko, że nasi sojusznicy wysyłają olbrzymie armie, które potem ulegają coraz silniejszym skutkom dezercji i chorób. Ale postać sułtana Rijat Szacha była nieprzeciętną i jego brak powinien zmusić Malakkę do przyjęcia pokoju na naszych warunkach. Musimy im więcej zaproponować, jeżeli nie chcemy buntów w Kedah.

Boromo Trailokanat: Jakie wieści z tej prowincji i miasta?

Mal Wan: Na razie panuje spokój, ale jeżeli dalej będziemy kontynuować wojnę z Malakką to musimy liczyć się z powstaniem islamskim w tym regionie. Jeżeli konflikt będzie trwał jeszcze kilka lat, ludność może powstać przeciw nam i to w całym kraju.

Boromo Trailokanat: Może bym stanął na czele wojsk i doprowadził do końca…

Król Boromo Trailokanat nagle osunął się z tronu.

Mal Wan: Medyka! Prędko!

Ghayat (nadworny medyk królewski): Wasza Królewska Mość musi ograniczyć spożywanie niektórych pokarmów, aby nie spowodowało to utraty świadomości.

Boromo Trailokanat: Jednak nie będę w stanie bić się w Malakce. Wyślę tam swojego syna, księcia Ramana, który całkiem nieźle włada bronią. Proszę Cię kanclerzu o umożliwienie tego. Jak widzisz mój stan jest co tu dużo mówić nienajlepszy, ale wciąż jeszcze mam dobrą pamięć.

Mal Wan: Książę Raman tak rwie się do boju w Malakce, że musiałem go powstrzymywać, ale teraz na wieść o waszej zgodzie, uda się niezwłocznie pod Ligor, gdzie będziemy formować nową armię.

Boromo Trailokanat: Niech tak będzie, daj mu najlepszych gwardzistów Ayutthayi i przekaż w sekrecie zwierzchnictwo nad wszelkimi siłami zbrojnymi naszego kraju. Trzeba wykorzystać chaos w Malakce po śmierci Rijat Szacha (…)

W styczniu wojska daivietskie ponownie rozpoczynają obleganie Kuala Lumpur, a pod mury innego miasta Malakki, Kelantanu docierają posiłki ajuttańskie, które doprowadzają do zdobycia tego miasta 3 lutego. Flota ajuttańska wypływa na Zat. Syjamską, aby dokonać desantu wojsk na Johore Baharu, miasto położone na płd. Płw. Malajskiego. Misja wicekanclerza Trinitha Supabonga do sułtana Malakki, Rijata Szacha ponownie kończy się fiaskiem.

Zdobycie Kelantan.​

Armia Rijata Szacha ściera się z wojskami daivietskimi pod Kuala Lumpur i zmusza je do wycofania się. Stopniowo na teren Malakki wchodzą także nowe oddziały myanmarskie, a w kwietniu dochodzi do desantu wojsk ajuttańskich na Johore Baharu. Malakkańczycy ponownie zwycięscy w boju o Kuala Lumpur z oddziałami myanmarskimi. Ajuttańczycy rozbijają natomiast w maju niewielki oddział wroga pod Johore.

Desant na Johore Baharu.​

W czerwcu król Boromo Trailokanat postanawia sformować oddział 3 tys. zbrojnych pod Ligor, który ma dołączyć do sił oblegających Johore na południu Malakki. W międzyczasie 15-tysięczna armia myanmarska maszeruje na Kuala Lumpur, a sułtan Rijat Szach chce odzyskać Kelantan. W pewnym momencie siły myanmarskie i ajuttańskie oblegają trzy miasta: Kuala Lumpur, Johore Baharu i Malakkę, ale nie trwa to długo. Dodatkowo sułtan Malakki nie chce się zgodzić na kontrybucję w wysokości 50 tys. złotych rupii indochińskich wysuniętą przez monarchę Ayutthayi, który zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństwa przeciągającej się wojny. 12 sierpnia dochodzi do bitwy pod Malakką, która kończy się przegrana wojsk ajuttańskich, wycofanych pod Johore.

Przegrana oddziałów ajuttańskich pod Malakką.​

We wrześniu potężna armia malakkańska rusza na Johore, ale oddziały ajuttańskie wycofują się spod tego miasta pod Kuantan. Rijat Szach w międzyczasie rusza z resztą wojsk na Kuala Lumpur, gdzie w pierwszej bitwie rozgramia oddziały daivietsko-myanmarskie, a w drugiej nieoczekiwanie traci życie, osaczony przez kolejnych zbrojnych z Dai Viet. Wieść o śmierci Rijat Szacha lotem błyskawicy dociera na dwory Ayutthayi, Dai Viet i Myanmaru wywołując radość i ulgę, że oto najgorszy z wrogów już nigdy nie zagrozi granicom tych trzech państw. W grudniu 9-tysięczna armia ajuttańska rusza na Kuantan, położony w środkowej części Malakki, ale przegrana w bitwie oznacza ich wycofanie się z powrotem pod Kelantan. Inna z armii malakkańskich rusza ponownie na Kuala Lumpur, aby wyprzeć stamtąd oddziały Dai Viet, świętujące wciąż klęskę Rijat Szacha.

Z wydarzeń niezwiązanych z wojną w dniu 29 sierpnia dochodzi wieść do Ayutthayi o wygaśnięciu królewskiego mariażu z jednym z państw indyjskich, Bundelchandem wskutek śmierci bundelchandzkiej księżniczki Ai Rai Ma, będącej małżonką jednego z książąt ajuttańskich, Mahn Wanga.

Ayutthaya na koniec roku 1487:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1487 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-sułtan Bengalu, Dżalal ad-Din Fath ginie w bitwie z wojskami Malwy pod Udżdżain, następcą wielkiego władcy zostaje nie dorównujący mu talentem Sultan Szach-Zada Barbak II, który jest zapewne kandydatem Delhi na to stanowisko. Dzięki temu Sułtanat Delhijski wytrwale dąży do osłabienia pozycji Bengalu na północy Płw. Indyjskiego. Być może utalentowany Dżalal „musiał” zginąć, aby nie blokować uzależnienia Bengalu od Delhi…


-10 września: umiera cesarz Chin, Czenghua. Kolejnym władcą Chin zostaje mistrz nauk dyplomatycznych i świetny dowódca, Hongczi. Losy państw sąsiadujących z Chinami mogą w takim razie zostać znacząco pogmatwane.


-15 września: zdobycie stolicy Malwy – Udżdżain przez wojska bengalskie wieńczy koniec tego państwa wcielonego do posiadłości bengalskich, a zarazem zależnych od Delhi, które w ten sposób zrzuca na swojego lennika obowiązek utrzymania spokoju w tej prowincji.

-wojna chińsko-tybetańska: wojska chińskie zdobyły stolicę Tybetu, Lhasę, w dalszym ciągu także trzymają pod kontrolą północ tego kraju. Los Tybetu wydaje się być przesądzony.

-październik: sułtan Malakki, Rijat Szach zginął w bitwie pod Kuala Lumpur z wojskami Dai Viet.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1488

Śmierć Boromo Trailokanata​

Okolice Kuala Lumpur, 20 czerwca.

Z rozmowy między księciem Ramanem a kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…) Wielki książę i następco tronu!

Raman: Ty tutaj, mości kanclerzu, przybywasz do mnie z wieściami z Ayutthayi?

Mal Wan: Wasz ojciec, Boromo Trailokanat zszedł z tego świata przed kilkoma dniami, dlatego przybyłem wam oznajmić tą smutną wiadomość oraz to, że od tej pory wy jesteście królem naszego kraju. Mam też wam do przekazania dokument od waszego ojca, który prosi was w imię dobra obywateli o jak najrychlejsze zakończenie konfliktu z Malakką i pójście w stronę handlu i kolonizacji, tak jak on by zrobił.

Raman: Wielka to tragedia dla naszego Narodu! Godzę się z każdą wolą mojego ojca, więc jeśli chciał pokoju z Malakką, niezwłocznie wyślę waszą osobę bądź waszego ucznia.

Mal Wan: Trinith Supabong i moja osoba jest do waszej dyspozycji, możecie nami rozporządzać w imię Ayutthayi.

Raman: Kiedy odbędzie się moja intronizacja?

Mal Wan: Jak najszybciej, zważywszy na szybko rosnące niezadowolenie na prowincji, obawiamy się rewolty ludowej po śmierci króla.

Raman: Dlatego wyruszam z wami do Ayutthayi a armię przekazuję innym dowódcom (…)

Książę Raman jak powiedział, tak zrobił i już przy końcu lipca był w stolicy, gdzie został ukoronowany królewską koroną i przyjął imię Boromaradża III.

Nowy władca Ayutthayi – Boromaradża III, zręczny dyplomata, ale mało skuteczny wojskowy.​

Okoliczności wręczenia królewskiego dokumentu są jednak inne. Kanclerz Mal Wan nie miał wyboru, musiał sfałszować podpis króla na dokumencie do jego syna, księcia Ramana, aby ten jak najszybciej zakończył konflikt z Malakką w przypadku jego zgonu. W Ayutthayi odczytano uroczystą mowę podczas której kanclerz powiedział te słowa:

B O R O M O
T R A I L O K A N A T
(lata panowania: 1448-1488)

(…) Miłościwy Pan, Nasz Władca, Król Ayutthayi i Patron Indochin, Pierwszy Prowincji Ratburi, Ayutthayi, Kedah, Ligor, Phuket, Leu, Lava, Sukhothaj i Chiengmai, Zdobywca i Kolonizator Flores, Sumbawy, Zatoki Kuczing, Zatoki Madras, Wybrzeża Yanam, Wielki Boromo Trailokanat Suphannaphum odszedł w chwale ku wiecznemu życiu. Jego panowanie było okresem światłego pokoju, a konflikty jakie były wówczas toczone niosły za sobą jedno przesłanie – zjednoczenie reszty ziem indochińskich. Udało się jemu przyłączyć z powrotem do Królestwa – trzy prowincje: Lavę, Sukhothaj i Chiengmai kosztem ziem lanczańskich i Państwa Chiengmai. Rozwijał handel i sprzyjał kartografom, których największym osiągnięciem dzięki jego pomocy było odkrycie wielu krajów Płw. Indyjskiego oraz Azji Centralnej. Starał się utrzymywać poprawne stosunki z sąsiadami, pielęgnując mariaże i nie odmawiał nigdy naszym sojusznikom pomocy w konfliktach, jakie toczyli. Jego zasługą jest również fakt założenia punktów handlowych na Płw. Indyjskim, które oby przydadzą się w przyszłości do kupieckiej eksploracji tego regionu. Oby przyszły władca pomnażał bogactwo kraju, tak jak robił to Boromo Trailokanat, któremu nadaje przydomek Wielki (…)​

Siedmioletnia wojna z Malakką (1481-1488) odbiła się w znacznym stopniu na bezpieczeństwie obywateli i możliwych wybuchach rewolt ludowych, mogących zniszczyć do reszty spokój i ład w Królestwie. Przypomnieć należy jeszcze główne wydarzenia z ostatniego roku tego konfliktu.

W styczniu oddziały daivietskie pokonują siły Malakki pod Kuala Lumpur, gdzie zmierza oddział księcia Ramana, po sformowaniu go pod Ligor. Inna armia ajuttańska, która maszerowała na Kuantan dochodzi w końcu pod mury tego malakkańskiego miasta i rozpoczyna jego oblężenie. Malakkańczycy rozpoczynają kolejną walkę z oddziałami Dai Viet, a nowy sułtan tego kraju, Mahmud Szach odrzuca propozycję pokojową Ayutthayi dotyczącą zawieszenia broni na warunkach status quo. W marcu udaje się rozbić niewielki oddział malakkański pod Kuantanem i zachować siły mogące dalej oblegać to miasto.

Zwycięstwo pod Kuantan.​

W kwietniu książę Raman dociera z oddziałem 3 tys. zbrojnych pod Kuala Lumpur i pomaga Dai Viet odeprzeć kolejny najazd malakkański. W międzyczasie Ajuttańczycy walczący pod Kuantan zmagają się z wielką armią sułtana Mahmuda Szacha i zwyciężają w niezwykle krwawej bitwie. Wróg jednak dalej zbiera siły i jego oddziały liczą od 10 do 15 tysięcy zbrojnych, a na dodatek 4 maja ubywa sojusznik – Dai Viet, który podpisuje z Malakką separatystyczny pokój. W ostatnim miesiącu wojny tj. w czerwcu pod Kuantan docierają posiłki myanmarskie i rozpoczyna się obleganie Kuala Lumpur wskutek nadejścia kolejnej 10-tysięcznej armii myanmarskiej. 1 lipca misja wicekanclerza przynosi skutek: Malakka godzi się na pokój pod warunkiem zapłaty przez Ayutthayę 50 tys. złotych rupii indochińskich jako odszkodowania za zniszczenie Kelantanu i spustoszenie wielu połaci kraju.

Pokój z Malakką – 1.VII.1488.​

Flota ajuttańska udała się na postój do Ligor, a armia ajuttańska dociera do zagrożonego powstaniem miasta Kedah, gdzie przebywa do czasu, aż ognisko buntu zaniknie zupełnie. Po intronizacji Boromaradży III w kraju znowu by można rzec zapanowało bezpieczeństwo. Nie na długo jednak, wojownicze zapędy syna Boromo Trailokanata dały znać szybko o sobie.

Kedah pod stałym nadzorem wojsk Ayutthayi.​

Wszystko za sprawą króla Myanmaru, Minhkaunga II, który korzystając z wygaśnięcia umowy sojuszniczej tercetu Lan Czang-Czampa-Szan, atakuje to ostatnie państwo licząc na łatwy łup. 11 października do kancelarii królewskiej wpływa dokument o prośbie wsparcia Myanmaru w tej wojnie. Chęć taką wyraziły już Dai Viet i Kambodża. Boromaradża III z radością przystał na propozycję uczestniczenia w walce licząc na uczynienie z Szanu lenna, a także aby pomóc najwierniejszemu sojusznikowi, walczącemu z Ayutthayą do końca na terenach Malakki.

Nasz sojusznik Myanmar prosi o pomoc - Ayutthaya ponownie w stanie wojny.​

Armia myanmarska w listopadzie rusza na Unmargasilę, stolicę Szan, ale ponosi klęskę pod tym miastem i wycofuje się pod Awę, oddziały ajuttańskie pod dowództwem Boromaradży III mają ruszyć na wojnę w przyszłym roku.

Ayutthaya na koniec roku 1488:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1488 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-opróżniony tron sułtański po Rijat Szachu w Malakce przejmuje jeden z wybitnych dowódców tego kraju, Mahmud Szach, który może być kolejnym utrapieniem dla pokojowo żyjącego ludu Ayutthayi. Nowy sułtan po intronizacji rusza z wojskami od razu na wojnę.


-w Czittagong ginie zasztyletowany sułtan Bengalu, Sultan Szach-Zada Barbak II, będący tak w istocie tylko marionetką Delhi. O zbrodnię podejrzewany jest mimo wszystko sułtan delhijski, dlatego, że bengalski władca przewidywał zrzucenie lenna i przez to sprowadził na siebie zamachowców z tego kraju. Nowym potulnym barankiem delhijskim zostaje Saif ad-Din Firuz II, który otacza się większą ilością „doradców” delhijskich.


-intronizacja nowego maharadży w Jodhpur – Satala. Jest to władca głęboko i starannie wykształcony co pozwoli mu pomnażać bogactwa swojego kraju, nie dać się dominacji Delhi i trwać sumiennie w sojuszu z Vijayanagarem, jedyną realną przeciwwagą dla wpływów delhijskich w Indiach.


-Nowym kaganem Uzbeków zostaje Mohammad Szajbani, wybitny wódz i zręczny polityk, który być może zjednoczy Azję Centralną pod swoim przewodnictwem, choć tak naprawdę poradzić sobie z na wpółdzikim Imperium Timura i zupełnie dzikim Kara Kojunłu będzie bardzo trudno.

-14 stycznia: maharadża Gudżaratu ponownie przystąpił do sojuszu z Bundelchandem, Mewarem i Bastarem, a do wojny przeciwko Orissie i Haihayi. Motywem tej decyzji jest oczywiście obawa przed delhijskim zagrożeniem i wojną stojącą prawie u wrót Gudżaratu (Delhi oraz m.in. Kaszmir i Imperium Timura prowadzą działania wojenne w enklawach hajdarabadzkich sąsiadujących z Gudżaratem).

-22 kwietnia: Sułtanat Omanu dołączył do wojny prowadzonej przez Kalifat Mameluków, leżący bodajże blisko jego granic. Oba kraje są szyickie, natomiast za przeciwników mają prawdopodobnie sunnitów, nazwy tych państw budzą grozę: Imperium Osmańskie, Emirat Kazański, Emirat Astrachański. Prawdą jest jednak, że im dalej na zachód tym coraz dziksze tereny. Całe szczęście, że Ayutthaya leży daleko od tego piekła.

-4 maja: cesarz Dai Viet, Le Than Tong podpisuje separatystyczny pokój z Sułtanatem Malakki, płacąc jej 68 tys. złotych rupii indochińskich. Oczywista zdrada Dai Viet jeszcze bardziej ubodła obywateli Ayutthayi aniżeli pokój zawarty kilka lat temu przez małą Kambodżę.

-15 maja: zbliżenie chińsko-daivietskie: podpisanie mariażu między oboma krajami ma zapewnić Dai Viet spokój na północnej granicy.

-wojna hajdarabadzka: osamotniony Hajdarabad walczący z Delhi, Imperium Timura, Kaszmirem i Bucharą jest skazany na zagładę lub znaczne okrojenie. Jego pozbawione ochrony enklawy takie jak Ahmadabad czy Goa zostają zajęte przez kaszmirskie i timurskie hordy, trwa oblężenie kolejnego miasta…


-2 września: Haihaya zawiera pokój z Mewarem w środkowych Indiach na mocy którego wypłaca mu kontrybucję w wysokości 65 tys. złotych rupii indyjskich, a dodatkowo musi oddać miasto Dhanbad – Królestwu Bundelchand. Mewar, Bundelchand, Bastar i Gudżarat prowadzą w dalszym ciągu walkę przeciw Orissie.

-wojna chińsko-tybetańska: oddziały Tybetańczyków odzyskują Chamdo na północy, wróg jednak dalej ma przewagę.

-21 listopada: odnowiony sojusz militarny między Lan Czang a Czampą, osamotnione Szan prowadzi wojnę z kwartetem Ayutthaya-Myanmar-Dai Viet-Kambodża.

-18 grudnia: szefowie klanów szańskich podpisują akces do sojuszu z Lan Czang i Czampą, jednakże wojna, którą prowadzą toczy się bez udziału tych dwóch sojuszników.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1489

Kryzys polityczny?​

Ayutthaya, Pałac Suphannuphum, 20 sierpnia;

Z rozmowy między wicekanclerzem Trinithem Supabongiem a kanclerzem Mal Wanem.

Mal Wan: (…) Wicekanclerzu i mój zastępco, na czas choroby króla musimy sprostać zadaniu opieki nad krajem, bo brat Boromaradży III jest trochę nerwowym człowiekiem i w przypadku objęcia przez niego tronu moglibyśmy doświadczyć trudnego do opisania w skutkach kryzysu politycznego.

Trinith Supabong: Zanim król udał się na wojnę do Szan podpisał mi glejt o jego zgodzie na mój wyjazd do Farah, stolicy Imperium Timura.

Mal Wan: Negować rozkazów królewskich nie mam zamiaru, ale w wyniku powstania nowej szkoły uczącej przyszłych dyplomatów w Ayutthayi, wyślę najzdolniejszego ucznia z misją do Kioto, aby skłonił cesarza tego kraju do podpisania z nami ugody handlowej. Pozycja handlu niesamowicie osłabła wskutek ciągłego prowadzenia wojen.

Trinith Supabong: Szczególnie malakkańska wojna spowodowała zubożenie naszego Narodu i upadek prestiżu, gdyby zakończyła się sukcesem, wtedy moglibyśmy łatwo usidlić Kambodżę i Myanmar.

Mal Wan: Podczas choroby króla rządy sprawuje ja i mogę dać Ci słowo, że kierowanie krajem będzie na ten czas sprawowane bez popadania w trudne do opisania konsekwencje danych decyzji. Chyba, że nasi sojusznicy znowu zapragną wojny, a żeby ich nie stracić trzeba będzie podjąć wysiłek wojskowy.

Trinith Supabong: Kim są młodzi adepci zobowiązani do nauki w szkole dyplomatów?

Mal Wan: Aphri Rama, Wang Mhrej i Shatta Dament – najlepsi synowie ajuttańskich możnych i nasi następcy, zatem trzeba im przekazać całą wiedzę.

Trinith Supabong: Z tej trójki kojarzę tylko Shattę Damenta, który towarzyszył mi w podróży do Czittagong.

Mal Wan: A propo Indii, musisz bacznie obserwować jak będziesz zawijał do portów w Indiach, jakie zdania mówi się o nowym sułtanie Delhi. To istotne ze względu na los Bengalu, ale na nasze interesy również.

Trinith Supabong: W porcie Goa należącym do Imperium Timura zamierzam spędzić parę dni, więc myślę, że dowiem się sporo o nowym sułtanie delhijskim, a po powrocie do Ayutthayi zdam wam relację (…)

Misja Trinitha Supabonga na dwór sułtana timurskiego, Ahmada w Farah zakończyła się niestety fiaskiem. Ahmad nie zamierza podpisać z Ayutthayą umowy handlowej na mocy której uzyska one specjalne przywileje handlowe w Samarkandzie. Wysłana przy końcu roku misja jednego z adeptów szkoły dyplomatycznej, Aphri Ramy na dwór cesarski w Kioto kończy się niestety takim samym rezultatem.

Imperium Timura i Japonia odmawiają podpisania porozumień handlowych z Ayutthayą (12.X. i 9.XII.).​

Król Boromaradża III zanim wyruszył na wojnę w marcu, w pierwszych miesiącach roku podpisał glejty dla kupców, którzy czekali bardzo długi okres czasu na spełnienie ich próśb. Z powodu sporej utraty wpływów handlowych w Pekinie wysłano tam aż trzech kupców, do Delhi natomiast jednego. W lutym przyszły wieści do Ayutthayi o kompletnym fiasku wszystkich wypraw kupieckich. W Pekinie nie udało się rozszerzyć handlu z powodu obstrukcji mandżursko-chińskiej a w Delhi z powodu zaginięcia kupca. W tym samym miesiącu Ayutthaya straciła wpływy handlowe w Malakce, a kupiec wysłany do Pegu został okradziony przez handlowca z Szan. Kiedy król już ruszał na wojnę, doszła informacja o utracie profitów handlowych w Delhi wskutek intryg Jodhpuru.

Boromaradża III wzmocnił rolę arystokracji, dzięki czemu założona została szkoła dla dyplomatów w Ayutthayi (styczeń 1489).​

Na froncie wojny z Szan do kwietnia walczyły tylko wojska myanmarskie. Wielką bitwę pod Chiengmai na terytorium ajuttańskim wygrali Myanmarczycy, którzy skierowali później swoją 9-tys. armię na Unmargasilę, stolicę Szan. Zwycięstwo jakie odnieśli pod tym miastem oznaczało rozpoczęcie oblężenie tego grodu. W kwietniu 6-tys. armia Boromaradży III ruszyła z Chiengmai w stronę Myitkyiny, aby rozstrzygnąć los Państwa Szanów. W maju armia królewska dociera do Unmargasili i tam dochodzi do wielkiej bitwy z wojskami szańskimi podczas której udaje się zmusić przeciwnika do odwrotu. Pełen nadziei król Ayutthayi postanawia wyruszyć pod Myitkyinę, aby zapobiec odrodzeniu się armii wroga i nadziewa się 9 lipca na niewielki oddział wojsk szańskich. Podczas bitwy jedna ze strzał trafia go w lewy bok, a że wytworzyło to dużą ranę, pośpiesznie wycofano się spod Myitkyiny, a kanclerz Mal Wan rozpoczął negocjacje pokojowe z Królestwem Szan zakończone podpisaniem rozejmu w dniu 16 sierpnia na warunkach status quo. Boromaradża III przebywa obecnie w mieście Sukhothaj gdzie odbywa kurację po niefortunnym udziale w bitwie o Myitkyinę.

Wielkie zwycięstwo ajuttańsko-myanmarskie pod Unmargasilą (maj).



Bilans siedemdziesięciolecia​

Mija siedemdziesiąt lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie:

-dochód narodowy rocznie: 15 tys. złotych rupii indochińskich (w 1479 – 15,3 tys.).
-9 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć).
-sojusz z Kambodżą, Dai Viet i Myanmarem.
-mariaże z, Myanmarem, Kambodżą, Orissą, Brunei, Japonią, Bastarem i Vijayanagarem.
-możliwość rozbudowania fortec w dziewięciu głównych miastach Ayutthayi (całkowity koszt przekracza 2 miliony złotych rupii indochińskich).
-miasto Suvarnagrama letnią stolicą kraju (od 1470 r.).
-odkrycia kartografów na Płw. Indyjskim i w Azji Centralnej oraz w Indochinach.
-wojska lądowe (2 stopień rozwoju).
-flota morska (2 stopień rozwoju).
- 4 kupców w Pegu – dochód: 15,8 tys. złotych rupii indochińskich (w 1479: pięciu kupców).
- 4 kupców w Kioto – dochód: 5,4 tys. jenów (w 1479: czterech kupców).
- 2 kupców w Pekinie – dochód: 8,4 tys. liangów (w 1479: dwóch kupców).
- 1 kupiec na Hajnan – dochód: 4 tys. liangów (w 1479: jeden kupiec).
-brak kupców w Malakce (w 1479: jeden kupiec).
-brak kupców w Delhi (w 1479: jeden kupiec).
-inflacja – 7,8% (w 1479: 6,6%).
-porozumienie handlowe z Delhi (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Brunei, Czampę, Myanmar i Kambodżę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing na Borneo.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-punkt handlowy 1. stopnia w Yanam na wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim na Płw. Indyjskim.
-kolonia 3. stopnia na wyspie Flores (od 1480 r. bez ludności rdzennej).

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze​

-odmowa podpisania przez Imperium Timura i Japonię porozumienia handlowego.
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (raz), Pekinie (trzykrotnie) i Pegu (raz).
-utrata wpływów handlowych w Delhi i Malakce.
-przegrana wojna z Malakką (1481-1488) zakończona wypłaceniem kontrybucji w wysokości 50 tys. złotych rupii indochińskich.
-odmowa Kambodży na przyjęcie przysięgi lennej na wierność Ayutthayi.

Porównanie światowe​

Militaria – 1479
1.Imperium Osmańskie – 479 pkt, 2.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 199, 3.Królestwo Aragonii – 189, 4.Królestwo Anglii – 184, 5.Wielki Chanat Mongolski – 181, 6.Królestwo Hiszpanii – 170, 7.Królestwo Węgier – 150… …Królestwo Ayutthayi – 43.
Militaria – 1489
1.Imperium Osmańskie – 491 pkt, 2.Królestwo Aragonii – 210, 3.Królestwo Węgier – 189, 4.Wielki Chanat Mongolski – 183, 5.Królestwo Anglii – 181, 5.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 181, 5.Królestwo Hiszpanii – 181… …Królestwo Ayutthayi – 43.

Ekonomia – 1479
1.Cesarstwo Chin – 311 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 198, 3.Republika Genui – 138, 4.Królestwo Anglii – 122, 5.Imperium Vijayanagaru – 120, 6.Sułtanat Bengalu – 118, 7.Republika Wenecji – 108… …Królestwo Ayutthayi – 40.
Ekonomia – 1489
1.Cesarstwo Chin – 368 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 263, 3.Republika Genui – 162, 4.Królestwo Anglii – 134, 4.Imperium Vijayanagaru – 134, 6.Sułtanat Bengalu – 133,
7.Republika Wenecji – 123… …Królestwo Ayutthayi – 45.

Dyplomacja – 1479
1.Księstwo Würzburg – 281 pkt, 2.Księstwo Hesji – 155, 3.Sułtanat Zanj – 154, 4.Królestwo Ayutthayi – 147, 5.Państwo Wagadugu – 136, 6.Królestwo Francji – 130, 7.Księstwo Mediolanu – 124.
Dyplomacja – 1489
1.Sułtanat Zanj – 185 pkt, 2.Księstwo Hesji – 174, 3.Państwo Wagadugu– 161, 4.Królestwo Ayutthayi – 158 pkt, 5.Księstwo Mediolanu –149, 6.Cesarstwo Majapahit – 143, 7.Sułtanat Delhi – 132.

Klasyfikacja łączna – 1479
1.Imperium Osmańskie – 630 pkt, 2.Królestwo Anglii – 420, 3.Księstwo Würzburg – 403, 4.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 293, 5.Królestwo Aragonii – 282, 6.Cesarstwo Chin – 277, 7.Królestwo Węgier – 272… …13.Królestwo Ayutthayi – 230.
Klasyfikacja łączna – 1489
1.Imperium Osmańskie – 648 pkt, 2.Królestwo Anglii – 427, 3.Cesarstwo Chin – 332, 4.Królestwo Aragonii – 315, 5.Królestwo Węgier – 313, 6.Królestwo Portugalii – 300, 7.Sułtanat Delhi – 291… …17.Królestwo Ayutthayi – 246.

Ayutthaya na koniec roku 1489:

5 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1489 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-okres walk o władzę w Emiracie Kaszmir skutkuje częstymi zmianami na tronie. Emir Mohammad Szah i jego nieudolna polityka powodują powstanie ludowe, które kończy się zwycięstwem frakcji kierowanej przez Fath Szacha. Zostaje on nowym emirem tego kraju, ale w niczym nie zmienia to faktu, że Kaszmir nadal jest wiernym lennikiem Delhi.


-intronizacja nowego sułtana Omanu, Mahometa oznacza dla tego kraju rozkwit dyplomatyczny i wojskowy, jako, że nowy władca posiada rozliczne talenty do wzrostu rozwoju politycznego swojego kraju.


-styczeń: cesarz Japonii Go-Tsuchimikado podpisuje edykt o ochronie japońskich interesów handlowych unikając dzięki temu groźby wybuchu kolejnego powstania ludowego (Kaga Ikko-ikki). Przed nim również trudne zadanie ponownej kolonizacji miasta Kobe, które ucierpiało podczas ostatnich rozruchów społecznych i liczba mieszkańców zmalała do zaledwie 1,4 tysiąca.


-wojna hajdarabadzka: Sułtanat Hajdarabadu podpisuje w maju tego roku separatystyczny pokój z Imperium Timura, na mocy którego przekazuje temu państwu w posiadanie zatokę Goa nad Oceanem Indyjskim. Inne ważne miasta hajdarabadzkie takie jak Ahmadabad czy Nasik znajdują się nadal pod okupacją kaszmirską bądź delhijską.

-cesarz Dai Viet, Le Than Tong korzystając z niemożności uczestniczenia na froncie wojny z Szan z powodu braku wspólnej granicy z Ayutthayą bądź Kambodżą fortyfikuje stolicę Hanoi.


-3 lipca: umiera sułtan Delhi, Bahlul Lodi. Ceremonia pogrzebowa tego władcy przyciągnęła nawet samego wielkiego sułtana timurskiego, Ahmada oraz przede wszystkim władców lenn Delhi. Nowym sułtanem obwołano Sikandara Szacha, który ma zamiłowania do sztuki wojskowej i zapowiada się na dobrego władcę dla tego kraju. Delhi będzie zatem dalej podążać ścieżką wojskową jeśli chodzi o zjednoczenie Indii.

-13 listopada: Cesarstwo Japonii postanawia wypowiedzieć wojnę Królestwu Korei. Chiny i Orda Kazachska pozostające wciąż w stanie wojny z Tybetem postanawiają wspomóc koreańskiego sojusznika.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1490

Pełnia chaosu władzy​

Ayutthaya, Pałac Suphannuphum, 6 czerwca;

Z rozmowy między wicekanclerzem Trinithem Supabongiem a kanclerzem Mal Wanem.

Trinith Supabong: (…) król od paru miesięcy nie jest w stanie rządzić krajem. Mości kanclerzu, musimy albo utrzymać regencję bądź dopuścić do władzy brata Boromaradży III.

Mal Wan: Nawiasem mówiąc, brat królewski, Maung nie przedstawia sobą żadnych większych talentów, ale nie możemy wiecznie utrzymywać regencji w związku z niemożnością powrotu Boromaradży III do sprawnego rządzenia krajem.

Trinith Supabong: Medycy mówią, że jeżeli stan się nie pogorszy będzie to oznaka poprawy, ale to proste spostrzeżenie. Chcą utrzymać go przy życiu, ale z drugiej strony kraj wygląda na sparaliżowany.

Mal Wan: Twoja misja do Phnom Penh, na dwór króla Kambodży, Srej Sukonthora spełniła swoje zadanie, ale przed Tobą trudniejsza sprawa, skłonić monarchę tego kraju do przyjęcia przysięgi na wierność Ayutthayi.

Trinith Supabong: I pomyśleć, że realizujemy wciąż pomysł naszego nieodżałowanego Boromo Trailokanata, który za swojego życia chciał uczynić Kambodżę lennem.

Mal Wan: Nasz aktualny władca leży wciąż w chorobie po nieudanej wyprawie szańskiej i zamiast narzekać powinniśmy zrozumieć, że cele jakie sobie stawiał były słuszne i dalekosiężne, a na wykonanie już nie miał wpływu.

Trinith Supabong: Na naszych granicach istotnie się uspokoiło, ale opóźnienia w handlu są olbrzymie, do tego szalenie wzrosły koszty, na wysłanie kupca do Szanghaju trzeba wydać aż 20 tys. rupii!

Mal Wan: Będziemy musieli nakierunkować nowego władcę, o ile nie uda się utrzymać przy życiu Boromaradży III na większe zainteresowanie handlem i kolonizacją. Nie pamiętam już kiedy wyszedł z portu statek z kolonistami na Flores.

Trinith Supabong: Uczynienie tam miasta musi być filarem polityki gospodarczej Ayutthayi i zgadzam się z wami kanclerzu, choć wyżej od kolonizacji stawiam rozwój handlowy, dzięki temu bez wojen wzrosną dochody kraju (…)

Wobec przedłużającej się choroby króla Boromaradży III, który ze względu na stan zdrowia nadal przebywa w pałacu w Sukhothaj ster rządzenia krajem przejęła w istocie Rada Kanclerska z kanclerzem Mal Wanem i wicekanclerzem Trinith Supabongiem na czele. Król w momentach odzyskiwania świadomości nakazywał wykonywanie różnych jego poleceń, jednym z tych rozkazów było uczynienie Kambodży lennem, co było także marzeniem jego ojca, Boromo Trailokanata. Trinith Supabong udał się zatem na dwór kambodżański w Phnom Penh z darem w wysokości 35 tys. złotych rupii indochińskich i został bardzo życzliwie przyjęty przez tamtejszego władcę, Sreja Sukonthora.

Kambodża najwierniejszym przyjacielem Ayutthayi – 3.V.​

Trinith Supabong rozmawiał z monarchą Kambodży o propozycji złożenia przez niego przysięgi na wierność Ayutthayi i obiecał mu, że wróci za parę miesięcy po jego odpowiedź. 2 listopada podczas kolejnej audiencji u Sreja Sukonthora, wicekanclerz dowiedział się, że Kambodża pozostanie dalej niepodległym krajem, a Ayutthaya ma wciąż za dużo wrogów dookoła, by mogła ich powstrzymać przed zaborem swoich ziem. Tym samym misja kambodżańska kończy się zupełnym fiaskiem.

Odmowa Kambodży.​

Na początku roku podejmowane są działania handlowe, wysyła się czterech kupców, przy czym dwóch do Delhi, a po jednym do Pegu i Pekinu, aby odzyskać nadwątlone wpływy kupieckie w tych centrach handlowych. W lutym dochodzi informacja o konflikcie z jednym z kupców myanmarskich na targu w Pegu i wynikłym z tego skandalu. Później z kolei z Pekinu przychodzi wieść o kłótniach naszych kupców z Mandżurami i w wyniku tego obniżeniu dochodów. Jedynie z Delhi przychodzi pozytywna wiadomość o odzyskaniu części wpływów i zażartych walkach handlowych z kupcami z Haihayi.

Odzyskanie wpływów handlowych w Delhi do kwoty 7,4 tys. złotych rupii indyjskich.

Ayutthaya na koniec roku 1490:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1490 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-sułtan Bengalu, Saif ad-Din Firuz II zostaje zabity w pałacu w Czittagong. Ten kolejny zamach na bengalskiego władcę to sprawka nowego sułtana delhijskiego, Sikandara Szacha, który nie godzi się z kolejną próbą uniezależnienia Bengalu od Delhi. Wprowadza na tron kolejnego figuranta, Nasira ad-Din Mahmuda II, który okazuje się niekompetentnym władcą.

-4 stycznia: Emirat Beraru dołącza do aliansu z Mewarem, Bundelchandem, Bastarem i Gudżaratem oraz do wojny przeciwko Orissie. Władca Beraru obawia się izolacji na Płw. Indyjskim w obliczu dominacji delhijskiej.

-6 stycznia: królewski mariaż między Imperium Timura a Emiratem Bidżapuru, krajem powstałym po rozpadzie Sułtanatu Hajdarabadu. Emir Bidżapuru będący w sojuszu z Imperium Vijayanagaru dba o poprawne stosunki z głównym koalicjantem Delhi.

-3 lutego: Sułtanat Hajdarabadu podpisuje rozejm z Sułtanatem Delhi na mocy którego zmuszony jest do wypłacenia 125 tysięcy złotych rupii indyjskich. Dla Hajdarabadu wypłata tak dużej kwoty oznacza ruinę gospodarczą i niewątpliwie nawrót chaosu społecznego w tym kraju.

-wojna Japonii z Chinami i Koreą: w lutym oddziały chińskie przystępują do oblężenia Gwangju, japońskiej enklawy na terytorium koreańskim, którą zdobywają we wrześniu. W listopadzie Chińczycy desantują się na Wyspach Riukiu i przystępują do oblężenia najważniejszego miasta tego regionu – Naha.

-14 kwietnia: Królestwo Bantem wstępuje w sojusz militarny z Imperium Majapahitu. Jest to kolejne przedłużenie aliansu wojskowego tych wyspiarskich państw.


-maj: wojska bundelchandzko-mewarskie przystępują do oblężenia stolicy Orissy, Berhampuru.


-11 lipca: Sikandar Szach, sułtan Delhi zdając sobie sprawę z podniesienia prestiżu Bundelchandu, Bastaru, Beraru, Gudżaratu i Mewaru po zniszczeniu przez nich Orissy postanawia wypowiedzieć wojnę temu sojuszowi. Po stronie Delhi stoi Imperium Timura, Kaszmir, Buchara i Bengal. Pierwsze miesiące wojny przynoszą oblężenie Chittor – stolicy Mewaru przez wojska delhijskie i Udżdżain, bengalskiej enklawy przez wojska mewarsko-bundelchandzkie.


-15 października: niespodziewanie umiera cesarz Vijayanagaru, Narasimha. Jego następca, Timma w żadnym stopniu nie ma talentów organizacyjnych zmarłego władcy, zatem przed Vijayanagarem okres stagnacji gospodarczo-handlowej.

-kraje indyjskie: w Królestwie Jodhpur trwa powstanie ludowe, buntownicy opanowali już Dżajsalmer, trwa obleganie Amber; w Sułtanacie Hajdarabadu bunt społeczności Ahmadabadu.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1491

Zmienność polityki​

Ayutthaya, Pałac Królewski, 15 marca;

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Mal Wanem.

Rama Thibodi III: (…) kanclerzu, zastanawiam się dlaczego tak mało wciąż kontaktujemy się z krajami, które zostały niedawno odkryte. Przecież w interesie Ayutthayi powinno być utrzymywanie szerokich kontaktów dyplomatycznych jak i handlowych. Są tam trzy centra handlu, na których nie mamy żadnych profitów.

Mal Wan: Miłościwy Panie, życzeniem waszego zmarłego ojca i brata było kontynuowanie polityki zmierzającej do uzależnienia Kambodży oraz praca w celu odzyskania utraconych wpływów handlowych w Delhi, Pekinie i Pegu.

Rama Thibodi III: Ufam, że taka będzie i moja, niemniej muszę zawiesić działanie waszej szkoły dyplomatów, bo w skarbcu nie ma za wiele pieniędzy, a są one potrzebne jak sam mówisz kanclerzu na handel i kolonizację.

Mal Wan: Nie oponuję waszej decyzji, ale pamiętajcie, że uczynienie wasala z Kambodży podniesie nasz prestiż na całym półwyspie i być może w końcu Chiny dostrzegą nas jako partnera do podpisania porozumienia handlowego.

Rama Thibodi III: Zanim do tego dojdzie, wyślij wicekanclerza z misją do południowych Indii, a konkretnie na dwór cesarza Vijayanagaru. Mamy tam blisko dwie kolonie i zanim przystąpimy do ich właściwej kolonizacji musimy mieć podpisane porozumienie handlowe z tym krajem. Targ w Kalikacie to istna żyła złota, tak jak handel w Delhi.

Mal Wan: Trinith Supabong jest do waszej dyspozycji, Panie i ufam, że przyniesie wam dobre wiadomości z Vijayanagaru (…)

Kanclerz Mal Wan otrzymuje w dniu 10 lutego wiadomość z Sukhothaj o śmierci młodego króla Ayutthayi, Boromaradży III. Rana jaką odniósł podczas ostatniej wojny z Szan okazała się jednak śmiertelna. W Ayutthayi postanowiono, że tron królewski obejmie jego młodszy brat, Maung, który podczas intronizacji w dniu 1 marca przybrał imię Rama Thibodi III. Zanim jednak to nastąpiło, ciało Boromaradży III zostało pochowane w Ayutthayi (14 lutego), a kanclerz wygłosił mowę pożegnalną.

B O R O M A R A D Ż A III
(lata panowania: 1488-1491)​

(…) Miłościwy Pan, Nasz Władca, Król Ayutthayi i Patron Indochin, Pierwszy Prowincji Ratburi, Ayutthayi, Kedah, Ligor, Phuket, Leu, Lava, Sukhothaj i Chiengmai, Zdobywca i Kolonizator Flores, Sumbawy, Zatoki Kuczing, Zatoki Madras, Wybrzeża Yanam, Boromaradża III Suphannaphum odszedł w chwale ku wiecznemu życiu. Jego krótkie panowanie było okresem i walki i pokoju, do jakiego był zmuszony po odniesieniu rany w bitwie z Szanami pod Myitkyiną. Próbował uczynić Kambodżę lennem jak i przyczynić się do odbudowy naszych kontaktów handlowych w Delhi i Pekinie. Jego ostatnią wolą podpisaną przez niego samego była zgoda na wysłanie na wyspę Flores kolejnej tury osadników. W naszej pamięci pozostanie jako niespełniony władca, porywczy ale i sprawiedliwy (…)

Nowym królem Ayutthayi zostaje Rama Thibodi III, brat zmarłego Boromaradży III.​

W ostatnim okresie świadomości Boromaradży III podjął on decyzję z pałacu w Sukhothaj o wysłaniu kupca do Samarkandy, wielkiego centrum handlowego Imperium Timura po otrzymaniu przez niego raportu handlu z którego wynikało, że najniższe koszty z nowo poznanych targów są właśnie w Samarkandzie. Kupiec niestety przepadł po drodze, gdzieś pewnie w pogrążonych wojną Indiach. Monarcha wysłał także 100 kolonistów na wyspę Flores, chcąc spełnić odwieczne marzenie Ayutthayi o mieście za morzami.

Nieudana misja kupiecka do Samarkandy – styczeń/luty.​

Nowy władca, Rama Thibodi III zaraz po koronacji wydał pierwsze rozkazy o odbudowaniu wpływów handlowych w pobliskim Pegu, co niezwłocznie uczyniono. Kupiec Anh wywiązał się znakomicie ze swojego zadania doprowadzając do wzrostu dochodów Ayutthayi w Pegu, które wynoszą teraz 19,7 tys. złotych rupii indochińskich. 5 maja dochodzi do pałacu królewskiego wieść o pomyślnym zakończeniu wyprawy osadników na Flores, które to miejsce coraz bardziej zaczyna przypominać jedną z ajuttańskich prowincji. 6 września misja wicekanclerza Trinitha Supabonga związana z audiencją u cesarza Vijayanagaru, Immadi Narusimhy zostaje zakończona sukcesem. Władca ogromnego kraju płd. Indii i jednocześnie opiekun targu w Kalikacie zgadza się zawrzeć porozumienie handlowe z Ayutthayą. Koszt wyprawy kupieckiej jest wprawdzie wysoki, bo wynosi aż 20 tys. złotych rupii indyjskich, niemniej podpisane porozumienie powinno przynieść spore dochody dla Ayutthayi z tego centrum handlu.

Rozszerzenie kolonii na Flores (maj).


Porozumienie handlowe z Vijayanagarem – pierwszy sukces Rama Thibodi III.

Ayutthaya na koniec roku 1491:

3 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1491 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-na wojnie z Mewarem ginie sułtan Bengalu, Nasir ad-Din Mahmud II. Jego następca, Shams ad-Din Abu Nasr Muzaffar jest kolejną marionetką sułtana Delhi, Sikandara Szacha na tronie w Czittagong.


-w niewyjaśnionych okolicznościach umiera nagle cesarz Vijayanagaru, Timma, który zostaje zastąpiony przez Immadi Narusimhę, władcę pozbawionego większych talentów. Czyżby kryzys w tym kraju zaostrzał się?


-intronizacja nowego maharadży Jodhpuru, Suji, który odznacza się talentem wojskowym, który wkrótce przyda się do rozbicia dwóch wielkich ognisk powstańczych w tym kraju.


-14 marca: wielki szogun Ashikaga Masatomo zostaje zamordowany przez własnego syna! To wydarzenie może na nowo rozpalić wojnę domową w Japonii, a zważywszy, że wciąż trwa stan wojny z Chinami i Koreą, to może ona wybuchnąć ze zdwojoną siłą.

-wojna Japonii z Chinami i Koreą: w marcu wojska chińskie przejmują Nahę na wyspie Okinawa pod swoją kontrolę; oddziały japońskie próbują odbić Gwangju w południowej części Korei, ale ich ekspedycja kończy się fiaskiem (grudzień); flota chińska zaczyna blokadę japońskiego wybrzeża Honsiu.

-wielka wojna indyjska: wojska mewarskie próbują w lipcu przystąpić do oblegania Agry, ale wiadomość o oblężeniu ich stolicy, Chittoru przez wojska delhijskie ściąga ich z powrotem do kraju. Oddziały mewarskie i bundelchandzkie oblegają też wciąż bengalską enklawę w Udżdżain. 13 sierpnia zostaje podpisany separatystyczny pokój środkowych krajów indyjskich z Bengalem, który za zwrot enklawy Udżdżain płaci 36 tys. rupii. Październik przynosi wieść o oblężeniu głównych miast Gudżaratu, Rajkotu i Suratu przez wojska delhijsko-timurskie, Mewar próbuje kontratakować Delhi pod Gwaliorem na południu tego kraju. Przy końcu roku wojska delhijskie ponownie wchodzą do Mewaru, rozpoczynając oblężenie Barody.

-lipiec: wojska Jodhpuru tłumią powstanie ludowe w Dżajsalmerze, a miesiąc później rozpoczynają oblężenie drugiego ogniska buntu w Amber na wschodzie kraju.

-październik-grudzień: wybuch kolejnego powstania ludowego w Ahmadabadzie i Nasik, enklawach hajdarabadzkich w zach. części Indii.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1492

Twarda władza​

Ayutthaya, 4 maja, pałac kanclerski.

Z rozmowy między kanclerzem Mal Wanem a wicekanclerzem Trinithem Supabongiem.

Trinith Supabong: (…)nasz nowy władca ma wielkie oczekiwania i plany względem Indochin.

Mal Wan: To prawda, ale zawieszając szkołę dyplomatów, nie można liczyć na więcej aniżeli utrzymanie status quo.

Trinith Supabong: Może jednak zmieni zdanie i plany wasalizacji Myanmaru i Kambodży nie okażą się płonne?

Mal Wan: Na razie umysł władcy pochłania sprawa kolonii i rozwoju gospodarczego kraju, bardzo słusznie moim zdaniem bo bez tego nie możemy mówić o wzroście potęgi Ayutthayi w regionie.

Trinith Supabong: Czy widziałeś kanclerzu ostatni raport naszych kartografów? Mowa w nim o prawdopodobnym odkryciu wielkiego państwa za ostatnim nam znanym w zach. Azji.

Mal Wan: Być może jakieś księstewko oddzielone od Kara Kojunłu.

Trinith Supabong: Podobno dorównuje ono potędze timurskiej, a wszyscy sąsiedzi pierzchają na widok tej armii.

Mal Wan: Niepojęte, zatem ich wojownicy muszą pochodzić z piekła rodem, mam nadzieję, że król nie wyśle tam nigdy ekspedycji kartograficznej, bo zginęła by w oka mgnieniu.

Trinith Supabong: Powiedz kanclerzu, dlaczego król już od dwóch miesięcy przebywa pod Kedah?

Mal Wan: Przekazał mi wieść, że chce być gotowy na uderzenie Malakki, co można zrozumieć, ale chciałbym też wysunąć pomysł o ekspedycji handlowej do Kalikatu, jednak nie otrzymuję na tą prośbę odpowiedzi.

Trinith Supabong: Ja z kolei mam do spełnienia ważną misję w Chiengmai a dotyczy ona dwóch zaprzyjaźnionych rodów: myanmarskiego i ajuttańskiego (…)

W marcu król Rama Thibodi III dotarł na czele orszaku do granicznego miasta Kedah i przejął osobiście dowództwo nad 4-tys. armią wojowników ajuttańskich, oczekując ataku Malakki, gdyż już za rok minie rozejm podpisany z tym krajem. Król oczywiście nie będzie go wywoływał pochopnie, ale twierdzi, że jest przygotowany na odparcie ewentualnej agresji wroga.

Osobiste dowodzenie Rama Thibodi III.​

Monarcha kontynuuje powzięte decyzje w sprawie kolonizacji wyspy Flores, wysyłając na początku roku kolejnych stu kolonistów, którzy bez przeszkód docierają na miejsce i powiększają teren kolonii, co dzieje się 30 kwietnia. Na Flores żyje już ponad 500 Ajuttańczyków, a liczba ta stale rośnie.

Rozszerzenie kolonii na Flores.​

Inaczej sprawa wygląda z handlem. Budżet Ayutthayi mimo, że wciąż się powiększa to jednak nie na tyle, by można było wysyłać kupców w najdalsze regiony Azji. Po podpisaniu porozumienia handlowego z Vijayanagarem w 1491 r. i możliwości uzyskania profitów w centrum handlu w Kalikacie koszt podróży kupieckiej jest ciągle bardzo wysoki i wynosi 20 tys. złotych rupii indyjskich, czyli 1/4 budżetu kraju. Oznacza to, że podróże do Kalikatu zaczną się dopiero po założeniu miasta na Flores, gdyż to jest teraz najważniejsze. W lutym do Ayutthayi doszła informacja o utracie wpływów handlowych w Pegu. Mimo wysłania dwóch kupców do tego niedalekiego miasta nie udało się odzyskać profitów, na dodatek w listopadzie doszła informacja o wypadnięciu kupców ajuttańskich z Delhi. Ze względu na szalejącą wojnę w tym regionie odbudowanie pozycji handlowej Ayutthayi będzie tam niezwykle ciężkie.

W październiku odnowiono królewski mariaż z Myanarem, łącząc rody możnych Shwe Tahung i Pagot Tham, które od dawna miały się ku sobie w granicznej prowincji Chiengmai.

Podpisanie królewskiego mariażu z Myanmarem – misja Trinitha Supabonga.

Ayutthaya na koniec roku 1492:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1492 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-umiera król Pegu, Shin Sawbu. Kraj ten jednak ma szczęście do mądrych i zdolnych władców i nowy król Dimmazedi prezentuje sobą wysoką wiedzę z zakresu ekonomii oraz dyplomacji.


-sułtan Omanu, Mahomet nieoczekiwanie zmarł w Maskacie. Jego następcą został Ahmad, który bardziej od wojowania ceni sobie trudną sztukę dyplomacji.


-wojna Japonii z Chinami i Koreą: wojska japońskie próbują desantem morskim opanować stolicę Korei – Hanseong na przełomie kwietnia i maja, ale opór wojsk koreańsko-chińskich udaremnia te plany. W lipcu 15 tys. armia chińska desantowała się na terytorium Japonii i to od razu pod stolicę Kioto, gdzie rozpoczęto oblężenie. Japończycy wyparli wroga na przełomie sierpnia i września, jednakże on przeniósł się szybko pod Osakę, gdzie również zaczął oblegać miasto. W grudniu na Osakę rusza 33-tys. japońska armia…


-kwiecień-lipiec: powstanie ludowe w Rajkocie, stolicy Gudżaratu kończy się opanowaniem miasta przez powstańców, którzy przeszli do Gudżaratu po opanowaniu hajdarabadzkiej enklawy Ahmadabad. Wojska maharadży rozpoczęły odbijanie miasta zaraz po jego zdobyciu przez buntowników.

-wielka wojna indyjska: na przełomie marca i kwietnia oddziały bundelchandzkie rozpoczynają szturm delhijskiego Gwalioru, którego opanowanie może przynieść przełom w wojnie. Gwalior ostatecznie pada przy końcu roku, ale Bundelchand do tego czasu traci na rzecz Orissy kontrolę nad miastem Dhanbad (wrzesień) i nie wykluczone, że czeka go jeszcze obrona stolicy przed Orissyjczykami. Baroda, jedno z miast Mewaru staje się obiektem ataku wojsk delhijskich i timurskich w lipcu, ale daleka droga do załamania się obrony Mewaru.

-wojna bengalsko-hajdarabadzka: Bengal zdobył właśnie hajdarabadzką enklawę w środkowych Indiach – miasto Nasik. Stało się to w listopadzie.

-4 grudnia: kraje na końcu świata: Kaganat Uzbecki i Kara Kojunłu podpisały między sobą sojusz militarny. Zapewne ich głównym oponentem jest Imperium Timura i kraj sąsiadujący z Kara Kojunłu od zachodu, o którym wiemy tylko tyle, że jest podobnych rozmiarów co władztwo Timurydów.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1493

Dymisja kanclerza​

Ayutthaya, 10 października, pałac królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Mal Wanem.

Rama Thibodi III: (…)nie tego spodziewałem się po kimś, kto ma tak wieloletnie doświadczenie. A sprawa Atjehu jest nagląca, przecież tu chodzi o bezpieczeństwo Ayutthayi!

Mal Wan: Miłościwy Panie, ja i mój zastępca, Trinith Supabong robiliśmy wszystko co w naszej mocy, aby przyciągnąć Atjeh do sojuszu z naszym krajem, mamy jeszcze opcję przyciągnięcia Japonii, a reprezentuje ona poważną siłę militarną.

Rama Thibodi III: Do licha z tym wszystkim! Jeżeli przyciągniecie Japonię do sojuszu z nami to tak jakbyśmy mieli permanentnie konflikt z Chinami. Po drugie szogunat ma swoje włości w Korei, która przypominam wam jest lennikiem Chin. Nie myślcie zatem, że Japończycy będą starali się omijać ścieżki wojenne z Chinami, gdy będą w sojuszu z nami.

Mal Wan: Nasi sojusznicy, oprócz niepewnego Dai Viet nie reprezentują sobą nic nadzwyczajnego, musimy zatem mieć jeszcze silny kraj, najlepiej zamorski.

Rama Thibodi III: Udzielam wam dymisji drogi kanclerzu jak również waszemu zastępcy. Nie chce być pamiętany jako władca, który pogrążył Ayutthayę.

Mal Wan: Przyjmuje ten wyrok z pokorą, ale pozwólcie się kształcić młodemu Trinithowi Supabong.

Rama Thibodi III: Zdania już nie zmieniam. Bezpieczeństwo kraju wymaga takich polityków, którzy będą umieli z tego sojuszu wyciągnąć jak najwięcej korzyści.

Mal Wan: Proszę zatem o możliwość oddalenia się z pałacu królewskiego.

Rama Thibodi III: Pozwalam. Wyrażam zadowolenie z wiernej służby, niemniej wasze pomysły przyprawiają o lęk i lepiej będzie jak odpoczniecie wraz ze swoim uczniem (…)

Król Ayutthayi na miejsce kanclerza i wicekanclerza mianował dotychczas szkolonych młodych dyplomatów pozbawionych jednak doświadczenia i umiejętności przewidywania zdarzeń politycznych. Kanclerzem został Shatta Dament, a posadę wicekanclerską objęli wspólnie Aphri Rama i Wang Mhrej, reprezentanci bogatych rodów ajuttańskich możnowładców.

Kłótnia między Mal Wanem a monarchą wynikała natomiast z fiaska misji dyplomatycznej do Sułtanatu Atjeh na wyspie Sumatrze podjętej w drugiej połowie września. 1 sierpnia tegoż roku wygasł bowiem rozejm z Malakką i monarcha stojący na czele 4-tys. armii na granicy pod Kedah spodziewając się rychłego wznowienia walk postanowił przysposobić sobie nowego sojusznika w postaci Atjehu, którego udział w wojnie przeciw Malakce ograniczał by się do roli przynęty. Na nic jednak apele Mal Wana i wicekanclerza Trinith Supabonga skierowane do rządzącego Atjehem rodu Ahmad. Państwo to zdecydowanie odmówiło skierowania swojej agresji w stronę Malakki, mimo, że ma casus belli przeciw temu narodowi.

Fiasko misji ajuttańskich dyplomatów w Atjeh – 24.IX.​

W lutym poprawiły się nieznacznie notowania handlowe Ayutthayi. Z trzech misji kupieckich skierowanych do Pegu, Delhi i po raz pierwszy do Kalikatu udało się w pełni zrealizować dwie tj, do Kalikatu i Pegu. W tym drugim mieście przebywa obecnie aż pięciu ajuttańskich kupców a ich dochody wynoszą aktualnie ponad 17 tys. złotych rupii indochińskich. W Kalikacie zaś zyski naszego jedynego kupca wynoszą nieco ponad 3 tys. złotych rupii indyjskich.

Sukcesy ajuttańskich kupców w Kalikacie i Pegu.​

W tym roku monarcha z racji skąpych środków finansowych nie posłał kolonistów na Flores, powinien uczynić to w roku następnym.

Ayutthaya na koniec roku 1493:

6 kupców, 6 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1493 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-na wojnie z Hajdarabadem ginie kolejny władca Bengalu, Shams ad-Din Abu Nasr Muzaffar. Jego następcą zostaje świetny wódz i ekonomista, Ala ad-Din Husajn. Być może zatem Bengal pokusi się o wyjście ze stosunku lennego z Delhi.

-10 marca: jedno z nieodkrytych przez nas państw w środkowych Indiach o nazwie Haihaya przepuszcza przez swoje terytorium wojska Królestwa Orissy, zmierzające do rozbicia Bundelchandu.

-wojna chińsko-tybetańska: ten konflikt trwa już od 1480 roku, a zatem przeszło 13 lat. Nadal nie jest jasne, która ze stron odniesie zdecydowane zwycięstwo. Chińczycy nie mogą zdobyć górzystej Lhasy, ale wojska tybetańskie za to odzyskują kontrolę nad wsch. częścią kraju w tym i nad miastem Sichuan (kwiecień). W grudniu siły chińskie próbują zdobyć Thimphu leżące w Bhutanie oraz ponownie Lhasę, ale sroga zima himalajska jest sojusznikiem Tybetu. W rękach chińskich pozostaje zatem tylko północna część tego kraju z miastem Chamdo.

-marzec: wybucha powstanie chłopskie w chińskiej prowincji Guangxi, powstańcy przystępują do oblegania najważniejszego miasta tego regionu – Nanning.

-wielka wojna indyjska: wojska bundelchandzkie utrzymują przez pół roku kontrolę nad delhijskim Gwaliorem i wracają do swoich włości, aby bronić się przed atakami ze strony Orissy. Sytuację wykorzystują zatem wojska delhijskie, które od maja do grudnia oblegają Gwalior i odzyskują ten gród. Tymczasem na południu wielka armia chłopska zdobywa stolicę Gudżaratu, Rajkot, jednego z sojuszników Bundelchandu i Mewaru, również walczącego z Delhi. We wrześniu powstańcy dochodzą pod mury Barody, jednego z miast na południu Mewaru. Delhi zatem może przy pomocy powstańców wziąść w dwa ognie Mewar i Gudżarat, a przy pomocy współwalczącej Orissy – ziemie Bundelchandu.


-23-25 kwietnia: morderca wielkiego szoguna Ashikagi Masamoto zostaje zabity przez Isę Shinkuro, co uspokaja sytuację wewnętrzną w Japonii. Dwa dni później jeden z możnowładców, Hosokawa Masamoto pozbywa się jednego ze świetnych dowódców, Ashikagę Yoshitane, co powoduje niemały zamęt w którego konsekwencji zostaje obalony cesarz Go-Tsuchimikado. Jako, że kraj jeszcze jest w stanie wojny z Chinami i Koreą na tronie zasiada szogun Ashikaga Yoshizumi. Jego głównym celem jest wyparcie wojsk chińskich z kraju. Te kwietniowe dni przejdą później do historii Japonii jako trzy dni zamętu.

-wojna Japonii z Chinami i Koreą: między lutym a marcem trwa kolejne nieudane oblężenie Kioto przez 6-tys. armię chińską. W maju odsiecz wojsk szoguna dla cesarskiej stolicy kończy się przegnaniem Chińczyków aż pod Nagoję. 14 grudnia obie zainteresowane strony tj. Chiny i Japonia podpisują rozejm pod tym miastem na mocy którego Japończycy zapłacą 37 tys. jenów, a wojska chińskie będą mogły się spokojnie ewakuować z wyspy Honsiu i nie będą płaciły odszkodowań za zrobione zniszczenia w pasie między Kioto a Nagoją. Tak oto kończy się drugi w ciągu 20 lat konflikt chińsko-japoński.


-16 lipca: kolejny lokalny konflikt w Indiach zakończony: Sułtanat Hajdarabadu oddaje Bengalowi miasto Nasik wraz z regionem Thalner w środkowych Indiach i płaci kontrybucję w wysokości 25 tys. złotych rupii indyjskich. Niegdyś wielki i potężny Hajdarabad traci kompletnie autorytet i pozycję w Indiach.​