Prathet Thai - Ayutthaya AAR

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1519

Nowy rozdział w historii​

Suvarnagrama, 13 sierpnia, Pałac Letni.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Shatta Damentem.

Rama Thibodi III: (…) wieści z Indii nie są zachęcające. Ewidentnie ktoś z otoczenia Mogołów działa na naszą niekorzyść, uniemożliwiając nam założenie punktu handlowego w Zat. Goa.

Shatta Dament: Nasi szpiedzy w Imperium Vijayanagaru informują nas, że istotnie może być w waszym rozumowaniu wiele racji, gdyż przemożni Mogołowie gorzko przeżyli utratę portu w Indiach i teraz starają się przeszkodzić wszelkim próbom odebrania tej ziemi. A sama wojna wydaje się być przegrana przez Vijayanagar, który nie radzi sobie z liczniejszymi wojskami bidżapurskimi i mogolskimi.

Rama Thibodi III: Jakie wieści z frontu w Makassarze na Celebes?

Shatta Dament: Stolica Bone powinna paść za kilka miesięcy, a wtedy w nasze ręce wpadnie skarb królewski, mapy oraz wszelcy dostojnicy makassarscy, dzięki czemu wygranie tej wojny stanie się prostsze i dokona się jego inkorporacja, a Ty miłościwy Panie, zdobędziesz nieśmiertelną sławę jako wielki król.

Rama Thibodi III: Musimy wybadać stanowisko Majapahitu, który objąwszy jakiś czas temu kontrolę nad Brunei będzie chciał zapewne roztoczyć opiekę nad całym Borneo. Mamy tam dobrze zaopatrzony punkt handlowy i szkoda by była wielka, gdyby padł ofiarą agresji tego wielkiego cesarstwa.

Shatta Dament: Majapahit nie ma żadnych posiadłości na Celebes, więc teoretycznie nie powinna to być jego strefa kontroli, jednakże należy założyć, że jest to kraj położony na wyspach, więc wszelkie wyspy leżące bliżej i dalej od Jawy mogą stać się w przyszłości ziemiami Majapahitu.

Rama Thibodi III: Po aneksji Makassaru musisz zorganizować koronację w Bone, abym mógł połączyć trony obydwu państw, tylko w ten sposób nabierzemy praw do trwałej okupacji tych ziem. Inaczej Majapahit na pewno wystąpi z pretensjami terytorialnymi. Wysyłaj też szpiegów do Ternate, to państwo może okazać się równie słabe jak Makassar, a zatem być idealne na szybką inkorporację i rozszerzenie naszych wpływów w tym regionie.

Shatta Dament: W Ternate znajduje się już spora ilość naszych szpiegów, nasi dowódcy wiedzą też o nowym celu ataku po zakończeniu walk na Celebes (…)

2 stycznia Królestwo Ayutthayi wypowiada pierwszą w swojej historii wojnę kolonialną, korzystając z posiadania kontroli nad wyspą Flores i bliskiego sąsiedztwa zaatakowanego kraju – Państwa Makassar na wyspie Celebes. Początkowo w działaniach wojennych uczestniczy 6 tys. zbrojnych, jednak w miarę rozwoju sytuacji na lądzie liczba ta jest systematycznie powiększana i docelowo będzie oscylowała w granicach 10 tys. zbrojnych. Plan ataku na Makassar zakłada oblężenie dwóch głównych miast tego kraju – Bone i Sulawesi i zapobieżenie mobilizacji sił przeciwnika w okolicach tych dwóch grodów. Wyspa Flores służy natomiast jako punkt mobilizacji i formowania sił ajuttańskich wysyłanych do wspomożenia oblężenia głównych miast Makassaru.

Agresja Ayutthayi na Makassar – styczeń 1519.


Sytuacja pod koniec roku na froncie ajuttańsko-makassarskim.​

Król Rama Thibodi III podejmuje w tym roku również ważne decyzje strategiczne dotyczące pozycji handlu w kraju. W lutym doprowadza do wydania edyktu o jego przyzwoleniu na wolność handlu, co ma przynieść jeszcze większe zyski niż dotychczas rodzimym kupcom, a także skłonić ich do tworzenia nowych miejsc targowych. 14 lutego odbywa się ceremonia połączenia ajuttańskiego rodu Ratantrika i myanmarskiego Te Shweung błogosławiona przez króla Ramę Thibodiego III i Shwenankyawshina. Wzmocni to wzajemne relacje między tymi krajami i przyczyni się do wzmocnienia wielkiego sojuszu indochińskiego.

Ayutthaya stawia na wolny handel co w obliczu rychłej aneksji Makassaru może mieć niebagatelne oblicze dla gospodarki.


Odnowienie królewskiego mariażu z Myanmarem.​

Działania kupców ajuttańskich zmierzają do założenia punktu handlowego w Zat. Goa, gdzie poprzednio port posiadali Mogołowie. Mając wszelkie glejty i pozwolenia od króla, który jest wielkim orędownikiem rozszerzania się włości Ayutthayi kupcy próbują założyć punkt handlowy na tym terenie. Niestety trzy próby kończą się fiaskiem i wymordowaniem ok.30 kupców przez tubylców (styczeń, maj, październik).

Nieudana kolonizacja w Zat. Goa.

​

Bilans stulecia​

Mija sto lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie: ​

-dochód narodowy rocznie: 13,3 tys. złotych rupii indochińskich (w 1509 – 11,9 tys.).
-10 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć).
-sojusz z Kambodżą, Dai Viet, Myanmarem i Lan Czang.
-uzależnienie Lan Czang pod postacią kraju lennego (od 1507 r.).
-mariaże z Kambodżą, Dai Viet, Japonią, Majapahitem, Myanmarem i Vijayanagarem.
-możliwość rozbudowania fortec w dziesięciu głównych miastach Ayutthayi (całkowity koszt przekracza 2,5 miliona złotych rupii indochińskich).
-miasto Suvarnagrama letnią stolicą kraju (od 1470 r.).
-gwarancja niepodległości Ayutthayi ze strony Chin.
-odkrycia kartografów na Płw. Indyjskim i w Azji Centralnej oraz w Indochinach i na wyspach indonezyjskich.
-przekształcenie kolonii na wyspie Flores w miasto kolonialne (od 1497 r.).
-wojska lądowe (2 stopień rozwoju)
-królewska reforma armii (1515).
-flota morska (2 stopień rozwoju)
-budowa trzech małych okrętów wojennych tzw. Floty Flores; łącznie flota Ayutthayi liczy 9 okrętów (1 duży i 8 mniejszych).
-rozszerzenie sojuszu militarnego o udział Lan Czang (1514).
-wynegocjowanie zawieszenia broni z Czampą (1510) ratującego państwowość Kambodży.
-wojna z Czampą (1517-1518) zakończona jej upokorzeniem i uzyskaniem dzięki roli dyplomacji ajuttańskiej delty Mekongu wraz z portem Oc Eo dla Kambodży.
-zapoczątkowanie budowy floty na Flores dla ochrony interesów Ayutthayi w tym regionie.
-5 kupców w Pegu – dochód: 17 tys. złotych rupii indochińskich (w 1509: pięciu kupców).
-5 kupców w Kioto – dochód: 9,4 tys. jenów (w 1509: pięciu kupców).
-1 kupiec w Pekinie – dochód: 3,9 tys. liangów (w 1509: jeden kupiec).
-1 kupiec na Hajnan – dochód: 3,2 tys. liangów (w 1509: jeden kupiec).
-inflacja – 10,1 % (w 1509: 10,1%).
-zahamowanie inflacji w kraju.
-porozumienie handlowe z Delhi i Vijayanagarem (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Czampę, Myanmar i Kambodżę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing na Borneo.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-punkt handlowy 1. stopnia w Yanam na wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 1. stopnia na płw. Bulon (płn-wsch. Celebes).
-punkt handlowy 1. stopnia na płw. Salabanka (płd-wsch. Celebes).
-punkt handlowy 1. stopnia w Zatoce Carnatic na Płw. Indyjskim.

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze​

-rozpoczęcie wojny z Makassarem (od 1519 r.) dowodem na zarzucenie pokojowej polityki Ayutthayi w regionie Azji Płd-Wsch. i rozpoczęcie nieposkromionej ekspansywności grożącej destabilizacją polityczną na zewnątrz i w wewnątrz kraju.
-fiasko rozpoczęcia kolonizacji w Zatoce Goa w płd. Indiach (trzy nieudane próby).
-nieudana wojna z Malakką i Pegu (1513-1517) zakończona rozejmem wskutek braku możliwości osiągnięcia zdecydowanej przewagi przez jedną ze stron.
-brak inicjatywy dyplomatycznej w sprawie statusu zagarniętego przez Chiny miasta Widżaja z okolicą (enklawa chińska na ziemach Czampy).
-nieudane próby umieszczenia kupców w Delhi (czterokrotnie) i Pekinie (dwukrotnie).
-nieodzyskanie wpływów handlowych w Delhi, Malakce, Kalikacie i Szanghaju.
-brak starań o uzyskanie profitów handlowych w Maskacie, Malakce, Samarkandzie, Szanghaju i Kalikacie.

Porównanie światowe​

Militaria – 1509
1.Imperium Osmańskie – 590 pkt, 2.Królestwo Aragonii – 226, 3.Królestwo Anglii – 225, 4.Królestwo Hiszpanii – 204, 5.Państwo Wielkiego Mogoła – 184, 6.Wielki Chanat Mongolski – 172, 7.Elektorat Bawarii – 170… …Królestwo Ayutthayi – 62.

Militaria – 1519
1.Imperium Osmańskie – 645 pkt, 2.Królestwo Anglii – 229, 3.Królestwo Hiszpanii – 200, 4.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 195, 5.Państwo Wielkiego Mogoła – 192, 6.Elektorat Saksonii – 170, 7.Wielki Chanat Mongolski – 165… …Królestwo Ayutthayi – 66.

Ekonomia – 1509
1.Cesarstwo Chin – 490 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 376, 3.Republika Genui – 210, 4.Imperium Vijayanagaru – 162, 5.Królestwo Hiszpanii – 161, 6.Królestwo Anglii – 161, 7.Królestwo Holandii – 160… …Królestwo Ayutthayi – 56.

Ekonomia – 1519
1.Cesarstwo Chin – 551 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 390, 3.Republika Genui – 229, 4.Królestwo Holandii – 190, 5.Królestwo Hiszpanii – 187, 6.Republika Wenecji – 182, 7.Sułtanat Kanem-Bornu – 179… …Królestwo Ayutthayi – 61.

Dyplomacja – 1509
1.Elektorat Hesji – 235 pkt, 2.Elektorat Münster – 208, 3.Sułtanat Zanj – 207, 4.Królestwo Ayutthayi – 200, 5.Państwo Wagadugu – 188, 6.Cesarstwo Majapahit – 163, 7.Cesarstwo Mali – 153.

Dyplomacja – 1519
1.Elektorat Hesji – 240 pkt, 2.Państwo Wagadugu – 217, 3.Elektorat Munster – 213, 4.Sułtanat Zanj – 212, 5.Królestwo Ayutthayi – 211, 6.Cesarstwo Majapahit – 194, 7.Sułtanat Kara Kojunłu – 168.

Klasyfikacja łączna – 1509
1.Imperium Osmańskie – 768 pkt, 2.Cesarstwo Chin – 564, 3.Królestwo Anglii – 510, 4.Królestwo Portugalii – 465, 5.Królestwo Hiszpanii – 425, 6.Elektorat Hesji – 371, 7.Królestwo Aragonii – 363… …12.Królestwo Ayutthayi – 319.

Klasyfikacja łączna – 1519
1.Imperium Osmańskie – 892 pkt, 2.Cesarstwo Chin – 583, 3.Królestwo Anglii – 541, 4.Królestwo Portugalii – 494, 5.Królestwo Hiszpanii – 484, 6.Elektorat Hesji – 409, 7.Republika Genui – 405… …11.Królestwo Ayutthayi – 339.

Ayutthaya na koniec roku 1519:

6 kupców, 5 kolonistów, 0 dyplomatów, 6 misjonarzy.

1519 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-śmierć sułtana Bengalu, Ala ad-Dina Husajna otwiera nowy rozdział w historii tego kraju, zachęcając poszczególne frakcje do wytworzenia napięcia wewnętrznego grożącego wybuchem wojny domowej. Póki co jednak następcą Ala ad-Dina zostaje Nasir ad-Din Nasrat, człowiek pozbawiony większych talentów politycznych.


-18 marca: lennik Ayutthayi, Królestwo Lan Czang udziela zgody na przemarsz wojsk Kaszmirowi, krajowi lennemu Delhi. Władca Lan Czangu, Visoun udzielił tej zgody nie pytając o stanowisko króla Ayutthayi…

-6 maja: Orissa i Nepal podpisują zawieszenie broni z Tybetem kładąc kres wojnie nepalskiej, która trwała ponad 13 lat (1506-1519). Na mocy tego układu Tybet wypłacił Orissie 30 tys. złotych rupii indyjskich tytułem odszkodowania za działania wojenne na terytorium Nepalu.

-wojna południowoindyjska: w marcu wojska bidżapurskie odzyskują na powrót swoją stolicę w Gulbardze po pomyślnej odsieczy dla tego grodu; w czerwcu wojska mogolskie rozpoczynają atak na Kalikat, wielkie centrum handlu płd. Indii, zdobycie tego miasta oznaczałoby przełom w toczącej się wojnie; miesiąc później Mogołowie oblegają też Mangalore oraz Bidżapur, który zostaje odzyskany w sierpniu. We wrześniu rozpoczyna się odsiecz dla będącego pod vijayanagarską kontrolą – Rajczuru.

-22 października: Imperium Vijayanagaru godzi się na podpisanie upokarzającego pokoju z Bidżapurem i Państwem Wielkiego Mogoła, płacąc 81 tys. złotych rupii indyjskich.


-2 listopada: Baber, wódz mogolski rozpoczyna atak na pogrążone w wewnętrznym chaosie Delhi, któremu pomagają dwaj lennicy będący z tym krajem w bezpośrednim sojuszu – Kaszmir i Bengal. Ta wojna może przesądzić o sytuacji politycznej w płn. Indiach.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1520

Przyznane terytoria​

Ayutthaya, 20 listopada, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a wicekanclerzem Wang Mhrejem oraz delegacją ajuttańskich kartografów.

Rama Thibodi III: (…) chętnie przyjmę kartografów, jeśli uważają, że są w stanie zainteresować mnie swoimi pomysłami. A może już podzielili się z wami, drogi zastępco wielkiego Shatty Damenta?

Wang Mhrej: Myślę, że to co najistotniejsze zachowali dla waszej królewskiej mości i z całym szacunkiem i oddaniem wkrótce przekażą wam najnowsze wieści bądź interesujące hipotezy.

Rama Thibodi III: Wprowadź ich zatem do mego pałacu.

Drzwi uchylają się, a za nimi stoi delegacja trzech ajuttańskich kartografów z których najwybitniejszym wydaje się naczelny geograf Królestwa, Ajanggani.

Ajanggani: Miłościwy Panie, wasze dokonania są epokowe i ufamy, że po zakończeniu wojny z Bengalem wasza łaska spłynie na nasze plany i pozwoli nam dokonać pewnych istotnych odkryć mogących się przyczynić do rozwoju Ayutthayi.

Rama Thibodi III: Zamierzam też przyjąć tytuł króla i protektora wyspiarskiego Ternate, a Makassarczycy na pewno skorzystają na przejęciu ich terytoriów przez Ayutthayę, Pod naszym protektoratem obronią się przed niebezpiecznym Majapahitem.

Ajanggani: Panie, mam prośbę, abyś wysłał nas z misją do dalekiego Omanu, istnieją pewne przesłanki, że to państwo ma kontakty z wielkim imperium za Kara Kojunłu, które być może swoją wielkością przewyższa Chiny i Mogołów Babera.

Rama Thibodi III: Jakie można mieć gwarancje, że istotnie tak jest?

Ajanggani: Oman w obecnej chwili walczy z tym imperium, więc jego odkrycie dałoby nam szansę na nawiązanie kontaktów handlowych co przyniosłoby spory dochód Ayutthayi.

Rama Thibodi III: Myślę, że może to być prawda co mówicie, zważcie jednak, że skarb królewski ma swoje granice i jeśli wasze starania nie będą przynosiły efektów zawieszę swoją pomoc dla was. Kraj jest otoczony przez wrogów i musicie o tym pamiętać. Pegu, Malakka i jeszcze Czampa są wciąż groźne, nie możemy poświęcać wszystkiego dla pewnej idei.

Ajanggani: Słusznie, jednakże jestem pewny, że tam istnieje ten kraj, nie będziesz zawiedziony miłościwy Panie (…)

Na początku roku dochodzi do Ayutthayi niewesoła wieść o kompletnej utracie wpływów handlowych w cesarskim Pekinie z racji prześladowań naszych kupców przez chińskich dostojników mających pełne poparcie cesarza. Ayutthaya będzie zatem zmuszona poszukać nowych rozwiązań handlowych, być może uda się odnowić kontakty w vijayanagarskim Kalikacie. Król wprawdzie wysłał z glejtem kolejnego kupca, ale ślad po nim zaginął. Świetne wieści napłynęły jednak z Indii, gdzie 25 lipca założono w końcu punkt handlowy w Zat. Goa, a więc na jej zachodnim wybrzeżu. Przed Ayutthayą coraz bardziej otwierać się będzie rynek indyjski.

Utrata wpływów handlowych w Pekinie.


Założenie punktu handlowego w Zat. Goa.​

10 stycznia rozpoczyna się oblężenie Sulawesi, drugiego co do ważności miasta Makassaru przez wojska ajuttańskie. Ogółem Bone i Sulawesi oblega ok. 10 tys. zbrojnych. Wszelkie prośby Makassaru o zawieszenie broni są odrzucane z racji olbrzymiej przewagi Ayutthayi, której siły zbrojne doprowadzają 30 czerwca do opanowania stolicy Bone, a 10 września do zdobycia Sulawesi, co oznacza, że wróg utracił kontrolę nad najważniejszymi punktami oporu. Tym samym dwa dni później wódz rządzący Makassarem, Tun Palonga podpisał zgodę na zabór własnego kraju przez Ayutthayę. On sam i jego ród pozostaną jednak na wyspie, będąc symbolem dawnej świetności Makassaru i dla uspokojenia ludności rodzimej. Opanowanie Makassaru przez Ayutthayę może być początkiem do przejęcia kontroli nad całością Celebes. Król Rama Thibodi III ukoronował się 30 października w Ayutthayi na króla Makassaru i protektora Celebes.

12.IX. – aneksja Makassaru przez Ayutthayę.​

5 stycznia Cesarstwo Dai Viet bez porozumienia z Ayutthayą rozpoczęło wojnę z Sułtanatem Bengalu. Ten krok wielce zadziwił króla Ayutthayi, który wszelkimi sposobami starał się zakończyć ten bezsensowny konflikt. W marcu 15-tysięczna armia myanmarska wyruszyła na stolicę Bengalu, Czittagong, by dotrzeć pod mury tego miasta za miesiąc i by rozbić w pierwszej bitwie oddziały bengalskie. Rama Thibodi III usiłuje zakończyć ten konflikt mogący mieć fatalne następstwa, ale Bengal odrzuca ofertę pokojową. W sierpniu dochodzi do drugiej bitwy o Czittagong, ale i tym razem zwycięskie okazują się oddziały myanmarskie. Siły daivietskie desantują się pod Czandarnagar blisko granicy bengalsko-orissyjskiej. Ostatecznie po przegraniu trzeciej bitwy pod Czittagong to sam Bengal prosi Ayutthayę o pokój i po zapłaceniu niewielkiej kontrybucji (25 tys. złotych rupii indyjskich) przez ten kraj sojusz indochiński przestaje walczyć we wsch. Indiach.

Pokój ajuttańsko-bengalski.​

1520 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-otrucie króla Lan Czangu, Visouna powoduje zamieszanie na dworze tego kraju lennego Ayutthayi. Do władzy ostatecznie dochodzi P’ot'israt, kuzyn zmarłego króla. Jest to władca o zmyśle praktycznym, pobierał liczne nauki w rodzinnym Luang Prabang jak również w Hanoi, więc poddani powinni mieć satysfakcję z objęcia rządów przez tą osobę.


-Kakatiya Dev VII nowym maharadżą Bastaru, kraju w centralnych Indiach, który ostatnio zaczyna „grać pierwsze skrzypce” w koncercie niewielkich państewek we wspomnianym regionie. Bastar ma ambicję, aby stać się jednak czymś więcej aniżeli jeszcze jednym wewnętrznie skonfliktowanym krajem w Indiach.

-5 stycznia: Cesarstwo Dai Viet wypowiedziało wojnę lennikowi Delhi, Sułtanatowi Bengalu i chyba zrobiło to za zgodą Myanmaru, który zaraz poparł stanowisko Dai Viet. Również po stronie Dai Viet opowiedziała się Kambodża i co najważniejsze Ayutthaya, aby ratować spoistość sojuszu. Lan Czang z racji kłopotów wewnętrznych początkowo się wycofał, ale Ayutthaya przymusiła go do ponownego dołączenia do sojuszu. Delhi i Kaszmir wycofały się z sojuszu z Bengalem na wieść o jego wojnie z sojuszem indochińskim.

-2 lutego: Bengal usiłuje odbudować więzy z Sułtanatem Delhi, oferując sojusz, co też się tego dnia dzieje.

-7 marca: na krańcu świata szyicki Sułtanat Omanu wchodzi do sojuszu z nieznanymi nam Mamelukami i razem występują przeciwko tajemniczemu Imperium Osmańskiemu, którego terytorium ma być zaraz za ostatnim krajem jaki znamy, Sułtanatem Kara Kojunłu.

-10 marca: Kaszmir dołącza do sojuszu delhijsko-bengalskiego. Tym samym dokonała się reaktywacja tego północnoindyjskiego aliansu wojskowego.

-III kampania Babera: na początku roku flota mogolska przystępuje do blokady kaszmirskiej wyspy Kucz i grodu Kandla, wojska delhijskie przystępują do oblężenia Bahawalpuru, brak doniesień o działaniach armii Babera, zapewne przygotowuje się ona do bezpośredniego ataku na Delhi lub Srinagar, stolicę Kaszmiru. W październiku okazuje się, że armia Babera wyruszyła jednak na Srinagar, a być może druga armia kieruje się w stronę stolicy wielkiego sułtanatu. Miesiąc później osłabione Delhi uzyskuje pewien atut – zdobywa Bahawalpur.


-28 maja: Bundelchand wypowiada wojnę Bengalowi i Delhi, Kaszmir postanawia definitywnie zerwać sojusze z tymi dwoma państwami. Za Bundelchandem opowiada się natomiast Mewar, Gudżarat i Berar. Bengal znajduje się w stanie wojny z niemalże wszystkimi sąsiadami.


-9 sierpnia: Jaunpur, lennik Delhi, ale nie będący z tym państwem w sojuszu udziela zgody na przemarsz wojsk jednemu z zaciekłych wrogów Delhi, Mewarowi.

-15 listopada: Orissa i Nepal będące ze sobą w sojuszu wypowiadają wojnę Bengalowi i Delhi. Dla Bengalu oznacza to prawdziwą katastrofę dyplomatyczną.


-12 grudnia: Orissa daje zgodę na przemarsz wojsk Mewaru przez swoje terytorium na drodze do stolicy Bengalu w Czittagong.

-21 grudnia: Bengal zaproponował Ayutthayi kontrybucję w wysokości 25 tys. złotych rupii indyjskich. Ayutthaya przyjęła ofertę pokojową z racji wcześniejszego nie uzgodnienia przez Dai Viet akcji przeciw Bengalowi i możliwych własnych kłopotów wewnętrznych z powodu aneksji terytorium Makassaru.


-29 grudnia: intronizacja nowego sułtana podupadłego Hajdarabadu, Ala ad-din Szacha. Władca ów nie daje jednak żadnych gwarancji na odzyskanie choć części dawnego blasku tego wspaniałego niegdyś państwa. Poprzednik, Ahmad Szach III miał przykry wypadek na polowaniu, choć chodzą pogłoski, że został zamordowany przez jednego z dworskich eunuchów.

-wyprawa przeciw Delhi i Bengalowi: wojska mewarskie, berarskie czy bundelchandzkie przystępują do likwidacji bengalskiej enklawy w środkowych Indiach z takimi miastami jak Udżdżain i Nasik. Siły bundelchandzkie oblegają delhijski Gwalior, a wojska sułtanatu próbują zdobyć stolicę Mewaru, Chittor. Zarysowuje się jednak duża przewaga oponentów Delhi i Bengalu.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1521

Rozpoznanie​

Ayutthaya, 7 grudnia, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Shatta Damentem.

Rama Thibodi III: (…) kanclerzu, raporty wojskowe nie pozostawiają złudzeń. Islamski Ternate na Molukach jest po prostu bezbronny, Ayutthayi sprzyja koniunktura, Chiny wciąż zajęte wojną z Mongolią, w Indiach wojna na całego, a i w Majapahicie zmienił się władca. Czego chcieć więcej?

Shatta Dament: Obawiam się miłościwy Panie, że następna aneksja może spowodować niezadowolenie w Djanggali i cesarz Majapahitu zauważy tym razem lepiej, do czego zmierzamy.

Rama Thibodi III: Potrzebujemy kilku lat wewnętrznego spokoju, aby nabrać sił na nową wojnę, która będzie tym różniła się od wojny z Makassarem, że będzie prowadzona w nieznanym nam terenie, nie ma tam blisko naszych posiadłości, jedynie punkt handlowy na Płw. Bulon, ale to zbyt mało.

Shatta Dament: Dobry pomysł z odczekaniem kilku lat, w tym czasie mogą nastąpić radykalne zmiany chociażby w Indiach. Wódz mogolski, Baber zyskuje coraz większą sławę i zapewne zdławi opór sułtanatu i tak jak niegdyś upadł Hajdarabad, tak i teraz upadnie Delhi.

Rama Thibodi III: Destabilizacja w Indiach nie wróży nic dobrego naszym posiadłościom na tym półwyspie, może się zaraz okazać, że łapy po nasze ziemie wyciąga Bastar bądź nawet Vijayanagar, z którym mamy dobre stosunki.

Shatta Dament: Panie, nasi kartografowie zaczynają się niecierpliwić, są pewni, że za Kara Kojunłu znajduje się potężne państwo, z którym można nawiązać stosunki gospodarcze, a nowe profity z handlu przydałyby się Ayutthayi.

Rama Thibodi III: Drogi kanclerzu, skupmy się na kolonizacji tego czego mamy, a potężni sąsiedzi sąsiadów sami będą zabiegać o naszą znajomość. Chciałbym abyś wyruszył przyszłego lata do Kambodży i może tym razem władca tego kraju przyjmie przysięgę lenną na wierność Ayutthayi. To jest teraz najważniejsze, aniżeli nowe odkrycia, z których pożytek żaden, bo kraje odległe.

Shatta Dament: Tak jak powiedziałeś Panie tak ja to przyjmuje, może przydarzy się inna okazja, aby nasi kartografowie byli usatysfakcjonowani (…)

Niestety była to ostatnia audiencja u króla dla kanclerza Damenta, 13 grudnia podczas polowania na dziką zwierzynę w dżungli pod Ayutthayą spada z konia i skręca sobie kark. Jego następcą zostaje dotychczasowy wicekanclerz, Wang Mhrej.

W lutym 5 tys. zbrojnych opuszcza już spokojne Sulawesi, gdzie znikło wszelkie ryzyko buntu z racji zakończenia stanu wojny między Ayutthayą a Bengalem. Zostali oni skierowani na okręty, które popłynęły na Flores, gdzie zbrojni przejęli rolę zabezpieczyciela tego miasta. Jeden z okrętów floty floreskiej pod dowództwem kapitana Khunpraweeta dostał misję popłynięcia do Zat. Bulon, a stamtąd po zaopatrzeniu naszego punktu kupieckiego miał spenetrować wybrzeża Sułtanatu Ternate. Z misji wynika, że Ternate nie utrzymuje zbyt silnych wojsk lądowych, ale na nieszczęście posiada flotę i może to być nawet kilka okrętów. Postawi to pod znakiem zapytania interwencję ajuttańską w Ternate, jednakże król na pewno nie przestraszy się tej wieści.

Transport 5 tys. zbrojnych na Flores.


Misja kapitana Khunpraweeta na Ternate.​

Statystycy ajuttańscy dokonali przeglądu miast kraju i z ich raportu przedstawionego królowi wynikało, że największym grodem jest Suvarnagrama, będąca od 1470 r. letnią stolicą kraju, a która liczy 18 749 mieszkańców. Drugim co do wielkości miastem jest stołeczna Ayutthaya, licząca 16 104 mieszkańców. Kolejne miejsca zajmują: Kedah (14 179), Bone (13 870), Sukhothaj (13 554), Phuket (11 615), Chiengmai (10 161), Ratburi (10 000), Sulawesi (8 700), Tai Panom (7 980), Ligor (7 000) i Flores (1 357).

Nowe dwa miasta ajuttańskie – Bone i Sulawesi.​

Król Rama Thibodi III postanowił odważyć się wysłać w końcu kupców do dalekiej Samarkandy, wielkiego ośrodka handlowego należącego do Mogołów. Trzej ajuttańscy kupcy, Maung Shaneek, Krashan Narayanyan i Dhipok Ri wyruszyli drogą morską docierając najpierw do portu w Karaczi, a później drogą lądową do Samarkandy. Zaznaczyć obecność Ayutthayi udało się jednak tylko Krashanowi Narayanyanowi, dwaj pozostali kupcy wdali się w spory z adeńskim handlowcem i ich towary przepadły. 5 grudnia dochodzi natomiast do zawarcia kolejnego mieszanego małżeństwa ajuttańsko-kambodżańskiego. Rody Kranjjani i Indrapura Mehang postanowiły się połączyć, co jeszcze bardziej zbliży do siebie Ayutthayę i Kambodżę.

Kupcy w Samarkandzie.


Mariaż ajuttańsko-kambodżański.

1521 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-1 stycznia: ogłoszono niepodległość Korei w Pyongyang (Phenian) i mimo, że interwencja chińska wisi nad tym krajem koronowano jednego z pozostałych przy życiu książąt koreańskich na króla. Został nim Czung-jong, wybitny dyplomata, którego podstawowym celem stanie się teraz skłonienie Chin do zatrzymania interwencji. Sporo się mówi o tym, że Koreańczycy liczą na Mongołów, którzy są blisko zdobycia ważnego grodu Jilin w płd. Mandżurii i mogą przyjść z pomocą obleganym Koreańczykom.


-zagadkowa śmierć cesarza Pengerana Sabranga Lar w Djanggali, stolicy Majapahitu otwiera drogę do władzy jego bratu, który przybiera imię Pengeran Sutan Tranggana. Dla interesów Ayutthayi związanych z koloniami na Celebes i innych wyspach to dobra wiadomość. Majapahit pogrążony w chaosie na pewno nie upomni się o ajuttańskie nabytki. Pengeran Sutan Tranggana to także wyśmienity znawca handlu, więc wojna nie będzie pierwszoplanowa.

-26 stycznia: Kaszmir, lennik Delhi przyłącza się ponownie do sojuszu ze swoim protektorem i Bengalem, choć oba państwa są w fatalnej sytuacji politycznej. Są oni bowiem nadal w stanie wojny z Państwem Wielkiego Mogoła, Mewarem, Bundelchandem, Gudżaratem, Berarem, Orissą i Nepalem.


-21 kwietnia: intronizacja nowego cesarza Chin, Jiajinga, jego poprzednik Czengde zginął na bitwie pod Jilin z Mongołami. Wojna chińsko-mongolska trwa już bardzo długo i nie zanosi się, aby to Chiny były zwycięzcami w tym konflikcie. Może kunszt dyplomatyczny Jiajinga sprawi, że zakończy się wreszcie ta wojna.

-12 maja: pokój między Mewarem, Bundelchandem, Berarem, Gudżaratem a Delhi i jego sojusznikami. Delhi zobowiązało się wypłacić Mewarowi 81 tys. złotych rupii indyjskich tytułem odszkodowań wojennych.


-12 sierpnia: stolica odnowionej Korei, Pyongyang pada wskutek chińskiego szturmu na to miasto, król Czung-jong zostaje pojmany i uwięziony przez Chińczyków. To pierwszy sukces militarny nowego cesarza Jiajinga.


-III kampania Babera: wojska mogolskie przystępują do oblężenia grodu Kandla na kaszmirskiej wyspie Kucz, jednocześnie w marcu nadchodzi informacja o upadku stolicy Kaszmiru, Srinagaru. Oblegane jest także miasto Lahore, Pattala oraz Bahawalpur, który w październiku zostaje odzyskany przez Babera. Kres Sułtanatu Delhijskiego wydaje się być bliski…

-kampania orissyjsko-nepalska: siły Orissy i Nepalu jak tylko mogą osłabiają sojuszników Delhi, wojska orissyjskie zdobyły już jedno z bengalskich miast – ważny port Czandarnagar, a siły nepalskie oblegają kaszmirski Tashilumpo w Himalajach. Trwa również oblężenie Gwalioru i Allahabadu przez Orissę.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1522

Ku rozstrzygnięciom​

Ayutthaya, 5 października, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Wang Mhrejem.

Rama Thibodi III: (…) kanclerzu, ta wojna musi dać nam odpowiedź na to, czy kiedykolwiek w Indochinach zapanuje spokój i bezpieczeństwo. Mam dość szaleństw Le Cung Hoanga, bo to już drugi przypadek, kiedy władca Dai Viet naraża na szwank prestiż całego sojuszu. Pora więc skończyć z Pegu, Malakką i Czampą razem wziętymi, inaczej w życiu nie pozbędziemy się tego wnerwiającego balastu, który jak kula u nogi nie pozwala nam zająć się kolonizacją czy handlem!

Wang Mhrej: Miłościwy Panie, musiałem wstrzymać misję wicekanclerską do Phnom Penh na dwór króla Kambodży, właśnie z powodu wojny, ale to tylko moja dygresja odnośnie dziwacznego postępowania Dai Viet. Wicekanclerz Pratap Singh niedługo powróci z Lan Czang w sprawie opuszczenia naszego sojuszu przez ten kraj.

Rama Thibodi III: Oby Budda był dla niego łaskawy i zmusił Lan Czang do przestrzegania umów międzynarodowych, inaczej nasza misterna gra wkrótce zacznie się rozpadać.

Wang Mhrej: Głównym celem ataku pegańsko-malakkańskiego staje się znowu nasza ziemia z racji największego obszaru, formowana właśnie armia wyruszy pod Chiengmai najszybciej jak się tylko da.

Rama Thibodi III: Ufam, że zatrzymają oni Pegańczyków i Malakkańczyków, a co z naszą flotą, drogi kanclerzu?

Wang Mhrej: Flota wciąż płynie do Ayutthayi i powinna za parę miesięcy dotrzeć do wód Zatoki Syjamskiej.

Rama Thibodi III: Myślę, że na przyszłość nie będę stosował polityki wysyłania całości sił morskich do kolonii, to zbyt niebezpieczne. Na Ternate starczy i flota Flores.

Wang Mhrej: Przed chwilą przybył umyślny od wicekanclerza, który zjawi się za kilka dni.

Rama Thibodi III: Wpuścić go, niech wejdzie (…)

Z początkiem roku król wziął sobie do serca uwagi nowego kanclerza Wang Mhreja i rozpoczął wydawanie glejtów dla licznych ajuttańskich kupców, którzy chcieli rozszerzyć wpływy w Pegu, gdzie doszło w lutym do zabójstwa jednego z naszych handlowców. Nowy kupiec posłany tam w marcu, napotkał jednak opór ze strony władz Pegu, niechętnych rozszerzaniu ajuttańskich wpływów handlowych, dopiero w maju udało się powrócić do pozycji hegemona na rynku w stolicy tego kraju. Nadeszła też smutna informacja z Samarkandy, gdzie ajuttańscy kupcy zostali ograbieni z wszystkich towarów i szykują się na powrót do domu.

Utrata wpływów handlowych w Samarkandzie.​

Wszyscy spodziewali się, że po upływie rozejmu z Pegu i Malakką (4.VIII.) wzrośnie zagrożenie wojną, ale nikt zapewne nie przypuszczał, że inicjatywa wywołania nowego konfliktu z tymi krajami wyjdzie z ust Le Cung Hoanga, na wpół obłąkanego cesarza Dai Viet. Ayutthaya by ratować sojusz indochiński, opowiada się 7 sierpnia za dołączeniem do wojny przeciw Pegu, Malakce i Czampie. Od walki wymawia się lennik Ayutthayi, Lan Czang, ale przymuszony groźbami kanclerza Wang Mhreja włącza się do wojny we wrześniu. W stołecznej Ayutthayi rozpoczyna się formowanie 3 tys. zbrojnych i 1 tys. oddziału kawalerii, gros sił ajuttańskich znajduje się w koloniach (po 5 tys. zbrojnych w Bone na Celebes i na Flores) i ściągnięcie ich byłoby ryzykowne z uwagi na prężnie działającą flotę malakkańską. Dlatego do Ayutthayi płynie flota bez armii (1 okręt główny i 4 mniejsze). Na straży Flores pozostaje flota kolonialna (4 mniejsze okręty).

Oddziały malakkańskie uderzają w pierwszych miesiącach wojny na Ligor i Phuket, z rzadka zapuszczając się w okolice Ayutthayi pod Ratburi. Na szczęście nie mogą się zdecydować którą fortecę oblegać, stąd też strona ajuttańska zyskuje na czasie. Groźniejsze są ataki wojsk pegańskich, które za cel wyprawy na Ayutthayę obierają twierdzę Chiengmai. Siły czampańskie tradycyjnie atakują kambodżańską Indrapurę. Wszystkich zaskakuje niespodziewany desant wojsk pegańskich pod Tanh Noah w Dai Viet (IX.), jednak siły daivietskie rozbijają wrogi atak. We wrześniu Pegu rozpoczyna obleganie ajuttańskiego miasta Chiengmai na północy. Dobrze dzieje się na wschodzie, gdzie połączone siły kambodżańsko-daivietskie po rozbiciu wroga przystępują do oblężenia stolicy Czampy, Pandurangi. Siły kambodżańskie usiłują przedostać się w listopadzie pod pegański Mulmejn, ale na drodze pod Ratburi stoi im 9 tys. oddział malakkańskich zbrojnych, starcie kończy się przegraną Kambodżańczyków. Również w listopadzie zostaje zakończone formowanie 3 tys. zbrojnych i oddziału kawalerii, który łącząc się z gwardią królewską (3 tys. zbrojnych) wyruszy w kierunku atakowanegoChiengmai.

Nowa wojna w Indochinach.


Sytuacja wojenna u schyłku roku.

1522 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-Ngawang Namgje zostaje nowym władcą Tybetu, choć jego panowanie nie będzie pewnie niosło dla tego kraju zdecydowanych reform i progresu. Ayutthaya ma w planach wciągnięcie Tybetu do sojuszu, ale jedynie wtedy gdy uda się na tyle zneutralizować wrogów w Indochinach oraz w Chinach wybuchnie wojna domowa. Tybet mógłby się przydać jako sojusznik przeciw właśnie Chinom oraz Bengalowi.


-20 stycznia: intronizacja Le Cung Hoanga, który przejął tron Cesarstwa Dai Viet po śmierci równie miernego Le Tuong Duca. Le Cung Hoang jest całkowicie ubezwłasnowolniony i polega jedynie na radach licznych doradców, może to zapowiadać kłopoty dla całego sojuszu indochińskiego, któremu przewodzi Ayutthaya.


-III kampania Babera: wojska mogolskie uzyskały w lipcu kontrolę nad Multanem, a w sierpniu zdobyły Lahore. Te dwa fakty zmusiły w końcu Sułtanat Delhijski do negocjacji pokojowych (2.VIII.) na mocy których upokorzony Ibrahim Szach oddaje Baberowi prawo do Dedżaratu, Lahore i Patiali. Multan zostaje enklawą delhijską w Państwie Mogołów.

-4 sierpnia: wygasa rozejm sojuszu indochińskiego (Ayutthaya, Myanmar, Lan Czang, Dai Viet i Kambodża) z Pegu, Malakką i Czampą.

-7 sierpnia: Le Cung Hoang, nieudolny cesarz Dai Viet w przypływie szału wypowiada wojnę Pegu, czym wciąga do wojny przeciw temu państwu i jego sojusznikom niemalże cały sojusz indochiński. Lan Czang początkowo odmawia, jednakże później indagowany przez Ayutthayę przystępuje do wojny przeciw Pegu, Malakce i Czampie.


-17 września: nowy etap w historii Japonii: daimyo (książę-samuraj) wyspy Kiusiu na podstawie prerogatyw cesarskich rozpoczyna proces reunifikacji czyli faktycznego położenia nacisku na decentralizację poszczególnych regionów wyspy co powinno uspokoić sytuację w całym kraju. Zagrożenie wojną domową trwa jednak dalej.


-4 października: wasal Ayutthayi, Lan Czang udziela zgody na przemarsz wojsk dla Myanmaru, sojusznika w układzie militarnym z Ayutthayą, Kambodżą i Dai Viet.


-kampania orissyjsko-nepalska: wojska orissyjskie przejęły przy końcu roku kontrolę nad dwoma delhijskimi miastami, Gwaliorem i Allahabadem. Wszystko wskazuje na to, że już wkrótce Sułtanat Delhijski zostanie uszczuplony o kolejne terytoria. Orissa okupuje także port Czandarnagar, wcześniej należący do Bengalu. ​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1523

Bliski przełom​

Ayutthaya, 30 listopada, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Wang Mhrejem.

Rama Thibodi III: (…) wieści z frontu są bardzo obiecująco, obiecałem sobie, że Czampa zostanie kambodżańskim protektoratem, a my wkrótce zmusimy i Kambodżę do przyjęcia nas jako seniorów. Myślę, że jest w tym planie wiele z realizmu, prawda Kanclerzu?

Wang Mhrej: Kambodżańczycy to dumny naród, jednakże i my nie jesteśmy od parady. Po tej, zwycięskiej wojnie z pewnością dojdzie do pewnych rozstrzygnięć, które uradują nasz kraj.

Rama Thibodi III: Oby ta radość miała na imię kolejne lenno Ayutthayi, tego sobie co noc życzę.

Wang Mhrej: Posłowie Myanmaru chcieliby uzyskać naszą zgodę na zabór właściwego Pegu, czyli wraz z targiem, to może być bolesne dla naszego handlu i kupcy mogą zacząć się nam buntować, co zatem uczynić?

Rama Thibodi III: Myanmar może mieć pewne prawa do tego terenu, a nasz sojusz musi rozwijać się równomiernie jeśli chcemy przetrwać nawet chińską interwencję. Ayutthaya składa pretensje terytorialne do Pegu jedynie o okręg Mulmejn. Okręg Bassein i stołeczne Pegu do rozdysponowania dla Myanmaru, silny Myanmar to bezpieczna granica zachodnia naszego kraju i musimy o tym pamiętać.

Wang Mhrej: To wspaniałomyślne z Twojej strony, Panie, rozumiem jednak, że ziemie malakkańskie to już nasza domena?

Rama Thibodi III: Oczywiście, to naturalne przedłużenie Ayutthayi, a osiągnięcie całości ziem malakkańskich będzie stanowiło o potędze naszego kraju na długie lata.

Wang Mhrej: Kupcy chcieliby w końcu ponownie odwiedzić Delhi, choć po ostatnich wydarzeniach zapowiada się tam na wielkie zmiany. Sułtan delhijski zwyczajnie okazał się nieudolnym władcą, za to wyrasta tam kolejna groźna potęga. Może powinniśmy nawiązać bliższe kontakty z Mogołami i ich wielkim wodzem, Baberem?

Rama Thibodi III: Wszystko w swoim czasie, musimy być pod tym względem cierpliwi, aby się nie ośmieszyć, gdy okaże się, że Mogołowie niczym nie zasłynęli w Indiach (…)

W styczniu dochodzi do nierozstrzygniętego starcia pod Mulmejn między wojskami kambodżańskimi i malakkańskimi. Nie zmienia to sytuacji Ayutthayi, której nadal grożą armie trzech krajów: Myanmaru, Czampy i Malakki. W lutym siły Pegu rozpoczynają oblężenie myanmarskiego Mulmejn, a armia Ayutthayi rusza z Sukhothaj w stronę Chiengmai, gdzie gnieżdżą się wrogowie. Ostatecznie udaje się wyprzeć nieprzyjaciela spod tego miasta. Marzec przynosi wieści o oblężeniu czampańskiego Sajgonu przez Kambodżan, a także o lanczańskiej wyprawie w stronę już obleganego Mulmejnu. Pegańczycy przegrywają starcie o stolicę z Myanmarczykami, grożba otoczenia Ayutthayi zdecydowanie się oddala. Król Rama Thibodi III usiłuje zakończyć wojnę, proponując w kwietniu usankcjonowanie zajęcia Mulmejn przez sojuszników Ayutthayi, ale Pegu odrzuca tą propozycję.

Bitwa o Chiengmai.​

Król Ayutthayi wysyła w maju oddziały zbrojnych nad granicę z Malakką, aby strzegły bezpieczeństwa granic kraju. W międzyczasie główna flota ajuttańska dociera do stołecznego portu. W lipcu rozpoczyna się oblężenie Bassein przez wojska myanmarskie, a Pegu oferuje w zamian za zawieszenie broni 15 tys. złotych rupii indochińskich jednak zostaje to odrzucone. Późnym latem Pegu odbija Bassein od Myanmaru, a główne siły ajuttańskie docierają do Ligor na granicę z Malakką, wytrwale czekając dalszych rozkazów. Na jesieni Pegu proponuje już 18 tysięcy rupii, a później także 27 i 36 tys., jednak wszystkie te oferty są odrzucane przez Ayutthayę. Blisko jest do ostatecznego zwycięstwa nad sojuszem pegańsko-malakkańsko-czampańskim, by teraz przyjąć warunki wroga. W październiku oddziały kambodżańskie zdobywają Sajgon, wojna jest już prawie wygrana, utrata Czampy jako sojusznika z pewnością podziała deprymująco na pozostałe Pegu i Malakkę…

Sytuacja militarna przy końcu roku: oblężenie Pegu przez wojska myanmarskie, Mulmejn przez siły kambodżańsko-lanczańsko-daivietskie, Pandurangi przez oddziały Dai Viet.​

1523 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-Tagir zostaje nowym chanem Ordy Kazachskiej i jego panowanie może nieść za sobą nowy powiew wzmocnień władzy centralnej w tym kraju, choć żadne siły nie zmienią faktu że Kazachowie nadal są lennikami Kaganatu Uzbeków i Turkmenów.


-umiera sułtan hajdarabadzki, Ala ad-Din Szah. Następcą zostaje Wali Allah Szah, który nie przedstawia swoją osobą żadnych wymiernych korzyści płynących z dobrodziejstw jego panowania. Hajdarabadowi pod jego rządami może grozić utrata niepodległości, ale nikt jeszcze nie wie, jak nieudolnym może być ów władca.


-4 stycznia: upokorzony przez Mogołów Sułtanat Delhi godzi się na kolejną propozycję pokojową, tym razem ze strony Orissy, która po zagarnięciu Allahabadu, Gwalioru i bengalskiego Czandarnagaru istotnie urosła w potęgę militarną środkowych Indii. Ostatecznie Delhi płacą Orissie 78 tys. złotych rupii indyjskich i przekazują Allahabad wraz z przyległościami.


-27 kwietnia: cesarz Chin, Jiajing rozpoczyna walkę z japońskimi piratami coraz bardziej zagrażającym wybrzeżom Szanghaju czy wyspie Hajnan. Japonia dla przypomnienia jest w sojuszu z Wielkim Chanatem Mongolskim, co może sprawiać wrażenie okrążania Chin, jednakże utrata wpływów z handlu musiałaby być dla Chin wielkim ciosem przeto cesarz powziął decyzję o permanentnej wojnie z wszelkimi piratami.


-Imperium Vijayanagaru umacnia północną granicę kraju, a w szczególności miasto Kurnool przed możliwością kolejnych ataków ze strony Bidżapuru czy Bastaru.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1524

Krach triumwiratu​

Ayutthaya, 6 października, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Wang Mhrejem.

Rama Thibodi III: (…) mogę jedynie wyrazić swoje zadowolenie, że nasz wierny sojusznik, Cesarstwo Dai Viet przejmie pod swoją kontrolę ziemie do których mamy pełnię praw. Mulmejn i całe terytorium Tenasserim. Mimo wszystko zadowolenie, oby nie obróciło się to wszystko w proces wychodzenia Dai Viet z naszego sojuszu.

Wang Mhrej: Ziemie Czampy, obecnego lennika Kambodży z przymusu również prawdopodobnie będą przejęte przez Dai Viet.

Rama Thibodi III: Gdybyśmy zdążyli przez nimi i zajęli Pandurangę, moglibyśmy się wymienić na te terytoria, a tak pozostaje jedynie nadzieja.

Wang Mhrej: Nasi szpiedzy mogą wywołać antydaivietskie powstanie w Mulmejn, które zakończy się włączeniem tego terytorium w skład naszych ziem.

Rama Thibodi III: Rób co uważasz za stosowne, myślę, że jest to dobry pomysł na to, abyśmy odzyskali tą ziemię bez popadania w konflikt z Dai Viet.

Wang Mhrej: Zapewniam Cię Panie, że jeśli tylko nasi sojusznicy nie poradzą sobie ze stłumieniem buntu w Mulmejn, a nie poproszą nas o pomoc, będziemy radować się z odzyskania naszej dawnej prowincji.

Rama Thibodi III: A jeśli nas o pomoc poproszą, to jak w tej materii odpowiedzieć?

Wang Mhrej: Najpewniej wojną z Czampą, a jeśli zakończy się przed wybuchem powstania to trudnościami wewnętrznymi (…)

Na froncie wojny Ayutthayi, Myanmaru, Dai Viet, Lan Czang i Kambodży z Pegu, Malakką i Czampą wydarzyło się w tym przełomowym roku bardzo wiele. Czampa w wyniku zajęcia Sajgonu przez Kambodżę nie ustawała w wysiłkach na rzecz zmiany rezultatu wojny, podejmując kilkakrotnie misje pokojowe do Ayutthayi. W styczniu oferowała 10 tys. rupii, w marcu już 14 tys., a w maju 21 tysięcy wraz z uznaniem Sajgonu dla Kambodży. Ostatecznie jednak to Kambodża wymusiła na Czampie przyjęcie takich warunków pokojowych, które by ją usatysfakcjonowały. 20 lipca 1524 r. Czampa po poddaniu stolicy Pandurangi staje się wasalem Kambodży i oddaje jej Sajgon wraz z zapłaceniem 35 tys. złotych rupii indochińskich. Nie wolno jeszcze zapomnieć o istotnym wkładzie Ayutthayi w rozbicie Czampy, czego dowodem jest wygrana bitwa morska w delcie rzeki Mekong (styczeń). Oczywiście nie oznacza to zakończenia walk z Czampą, Kambodża zawarła oddzielny pokój. Armia ajuttańska rusza ponownie na Pandurangę przez ziemie kambodżańskie, choć już w grudniu docierają tam siły Dai Viet…

Zwycięska bitwa morska u ujścia rzeki Mekong.


Czampa wasalem Kambodży (20.VII.) wg separatystycznego pokoju.​

Na południu udaje się utrzymać w ryzach tereny pogranicza ajuttańsko-malakkańskiego. Do czasu podpisania pokoju z Malakką wojskom ajuttańskim udaje się dwa razy powstrzymać wroga w bitwach pod Ligor (luty, czerwiec). Później armia ajuttańska powraca do stolicy, a stamtąd rusza na Pandurangę, stolicę Czampy.

Powstrzymanie Malakki pod Ligor.​

Najtrudniejszym przeciwnikiem do rozbicia było oczywiście Pegu, choć i ono po porażkach z Myanmarem i utracie na jego rzecz – stolicy (VII.) oraz Mulmejn (VI.), za wiele nie mogło zdziałać na rzecz odciążenia Czampy czy Malakki. I mimo, że w sierpniu bije na głowę wojska myanmarskie pod Bassein, broniąc ostatniego wolnego skrawka ziemi Pegu to przyjmuje twarde warunki pokojowe z dnia 4 października, mówiące o oddaniu terytorium Tenasserim i miasta Mulmejn pod władzę Dai Viet. Poprzednie propozycje Pegu z lutego (24 tys. rupii) i kwietnia (21 tys. rupii) zostały odrzucone. Ayutthaya przyjęła wieść o utworzeniu daivietskiej enklawy na zachód od jej włości z umiarkowanym zadowoleniem.

Warunki pokojowe na korzyść Dai Viet, sojusznika Ayutthayi.​

1524 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-lipiec-sierpień: powstanie ludowe w Savannakhet przeciwko władzy Dai Viet zostaje szybko stłumione.


-27 lipca: Lan Czang, wasal Ayutthayi wyraża zgodę na przemarsz wojsk kambodżańskich przez swoje terytorium.

-2 września: pokój między Sułtanatem Omanu a nieznanym nam z położenia Imperium Osmańskim przynosi zysk temu drugiemu, Oman jest zmuszony do zapłaty 39 tys. dirhamów.

-18 grudnia: Królestwo Bundelchandu wchodzi w mariaż dyplomatyczny z Królestwem Orissy.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1525

Upadek Czampy​

Ayutthaya, 4 października, Pałac Królewski.

Z rozmowy między królem Rama Thibodi III a kanclerzem Wang Mhrejem.

Rama Thibodi III: (…) teraz, gdy Daivietczycy przełamali opór Czampy i zlikwidowali jej istnienie, możemy skupić się na pozostałych dwóch wrogach, choć Dai Viet myśli jeszcze o trzecim, ale to po prostu niewykonalne dla naszego sojuszu.

Wang Mhrej: Uważam, że prędzej czy później Dai Viet odważy się zaatakować Chiny i co wtedy możemy uczynić? Poparcie tego kroku skonfliktuje nas na całe lata z tym ogromnym państwem, więc w naszym interesie jest bardziej osłabianie Dai Viet.

Rama Thibodi III: Brzmi to nieźle, ale może przyczynić się do rozkładu naszego sojuszu, pielęgnowanego od wielu lat.

Wang Mhrej: Ayutthaya jest na tyle mocna i poważana w Indochinach, aby od nowa stworzyć wielki sojusz oparty na jej przewodnictwie i zasadach. Ale decyzja o rozbracie z Dai Viet musi wyjść od was, miłościwy Panie.

Rama Thibodi III: Myślę, że trzeba będzie jeszcze poczekać na przebieg wydarzeń związanych z wojną domową w tym kraju. Kto wie, może zaistniałe fakty czymś nas jeszcze zaskoczą.

Wang Mhrej: Obyście mieli rację, zmieniając temat, muszę donieść, że w Indiach jeszcze nigdy nie było tak słabej pozycji Sułtanatu Delhijskiego, co może przynieść interwencję państw sąsiednich, szczególnie Mogołów Babera.

Rama Thibodi III: Jakie skutki miałaby ewentualna duża wojna delhijsko-mogolska dla naszych interesów handlowych w Indiach?

Wang Mhrej: Myślę, że mogłaby ograniczyć naszym kupcom dostęp do Delhi w znaczącym stopniu, co nie pozostałoby bez wpływu na rozwój punktów handlowych.

Rama Thibodi III: Delhi powinno moim zdaniem zatrzymać żądnych władzy Mogołów, mają przecież po swojej stronie Kaszmir i Bengal, oba lenne kraje.

Wang Mhrej: Delhi ma już tylu wrogów w Indiach, że przewiduje jego upadek w ciągu 50 lat, choć istotnie może mieć dużo szczęścia i przetrwać ku pomyślności i naszych interesów, skoro mamy z tym państwem podpisane porozumienie handlowe (…)

Marsz armii ajuttańskiej z okolic stolicy przez terytorium Kambodży aż pod obleganą stolicę Czampy w Pandurandze trwał zbyt długo, by można było mówić o kolejnym samodzielnym zwycięstwie Ayutthayi. Znacznie wcześniej bowiem pod Pandurangę przybyła armia daivietska, która o wiele lepiej wyposażona przystąpiła do szturmu tego miasta. Gdy 28 marca dotarli tam ajuttańscy zbrojni, wówczas na dobre trwała walka w poszczególnych rejonach miasta. Ostatecznie Czampowie bronili się jeszcze przez około pół roku w Górnym Zamku, skąd obroną dowodził sędziwy już król Panlo Tutsuan. 30 września Daivietczycy i Ajuttańczycy wkroczyli i do tego ostatniego bastionu obrony Czampy. Króla zrazu pochwycili Ajuttańczycy, chcąc zabrać go jako jeńca do Rama Thibodiego III, ale Daivietczycy zażądali przekazania im tego człowieka z racji większego wkładu w zwycięstwo nad Czampą. Panlo Tutsuan został zamordowany w trakcie podróży na dwór cesarski, prawdopodobnie w okolicach Savannakhet.

Droga armii ajuttańskiej na Czampę.​

Aneksja Czampy przez Dai Viet oznacza kolejne rozszerzenie granic tego kraju. Solą w oku stanie się teraz chińska enklawa miasta Widżaja, które zagradza drogę między daivietską Pandurangą a resztą kraju. Również enklawa Tenasserim nad Zat. Bengalską wydaje się na dłuższą metę nie do utrzymania, co powinno przynieść korzyści Ayutthayi.

1525– przegląd sytuacji międzynarodowej


-Kalim Allah Szah nowym sułtanem Hajdarabadu po śmierci Wali Allah Szaha. Jego panowanie mimo pewnych talentów władcy nie będzie jednak należało do wybitnie pomyślnych dla tego kraju z racji powoli postępującego upadku. Hajdarabad z roli podmiotu polityki międzynarodowej stał się niemalże krajem zależnym od Vijayanagaru czy Bidżapuru.


-marzec: początek kolejnego antychińskiego powstania w prowincji Kaczin.

-wojna chińsko-mongolska: oddziały chińskie wciąż przetrzymują graniczny gród Setsen, nie ma więcej danych na temat tego konfliktu.


-1 marca: wybucha wojna domowa w Cesarstwie Dai Viet między rodami Mac i Trinh. Le Cung Hoang, aktualny władca tego kraju zbiera owoce swojej niekonsekwencji w przydzielaniu zaszczytów. Konflikt może zniszczyć wszelkie ostatnie korzyści Dai Viet, jeśli chodzi o zabór Tenasserim czy Czampy. Chiński garnizon w pobliskiej Widżaji nadal wynosi 42 tys. zbrojnych co de facto dyskwalifikuje możliwość szybkiego odebrania tej enklawy przez Dai Viet.

-na froncie wojny Bidżapuru i Bastaru przeciw Delhi, Kaszmirowi i Bengalowi nadal trwa bezruch. Przeszkodą jest oczywisty brak wspólnych granic obydwu bloków militarnych.


-1 października: Armia cesarska Dai Viet zdobywa pałac królewski w Pandurandze, stolicy Czampy. Król Panlo Tutsuan zostaje zamordowany, a wszelkie ziemie Czampy przejęte przez Dai Viet. Tak oto kończy swój żywot kolejne państwo indochińskie.

-październik: wybuch powstania antydaivietskiego w Savannakhet jest pierwszym akordem wojny domowej w tym kraju. Powstańcy rozbili w tym miesiącu pierwsze oddziały cesarskie.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1526

Mogołowie kontra Delhi​

6 stycznia do stołecznej Ayutthayi powróciła armia królewska z nieudanej w istocie wyprawy na Czampę, która nie przyniosła krajowi żadnych profitów terytorialnych i finansowych. Całość Czampy zaanektowanej przez Dai Viet obróciło się jednak przeciw temu krajowi wywołując wojnę domową. Przed Ayutthayą natomiast zapewne kilka lat spokoju, która poświęci dla poprawy swojej sytuacji gospodarczej.

Podczas wojny domowej w Dai Viet ginie w Savannakhet daivietsko-ajuttańskie małżeństwo Ly-Ma Hong co likwiduje mariaż między oboma krajami (grudzień). Aktualnie Ayutthaya nie będzie zainteresowana odnowieniem mariażu z Cesarstwem Dai Viet.

W lutym br. król Rama Thibodi III wydał glejt dla trzech kupców ajuttańskich udających się do centrum handlowego w Pekinie. Po drodze zginął jeden z nich, dwóch z nich dotarło do stolicy cesarskich Chin. Jeden z tej dwójki poświęcił się walce z konkurentem z Mandżurii i stracił wszelkie towary, rynek ajuttański z powodzeniem rozszerzył w Pekinie ostatni kupiec.​

1526 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-wybucha kolejna wojna mogolsko-delhijska. Początkowo przeważają oddziały delhijskie, którym udaje się opanować w ciągu kilku miesięcy gród Pattala (I-VI.), jednakże Mogołowie zdobywają Multan w październiku i ruszają w kierunku Pattali. Baber próbuje ponownie upokorzyć Delhi.


-w Hajdarabadzie ponowna zmiana władcy. Po skrytobójczej śmierci Kalima Allaha Szaha nowym sułtanem hajdarabadzkim zostaje Kuli Kutb Szah, posiadający pewne talenty organizacyjne, a przede wszystkim będący świetnym wodzem. Hajdarabad potrzebuje jednak obecnie silnego protektora, który zapobiegł by likwidacji jego niepodległości przez kraje sąsiednie.


-umiera król Pegu, Dimmazedi, za panowania którego kraj ten z potęgi handlowej chciał stać się jednocześnie potęgą lądową. Skutkiem takich marzeń była utrata Tenasserim wraz z miastem Mulmejn i postępująca degrengolada warstw możnowładczych. Pegu otoczone obecnie przez Myanmar, Ayutthayę i Dai Viet czeka albo wasalizacja albo zaanektowanie w przeciągu 50 lat. Nowym królem Pegu zostaje Takajutpi, który nie posiada większych talentów do kierowania państwem.


-Mohammad Szah, emir Kaszmiru zmarł 25 kwietnia br. Walkę o następstwo tronu po zmarłym emirze wygrał Ibrahim Szah. Kaszmir, będący nadal lennikiem Delhi w obliczu kolejnego konfliktu mogolsko-delhijskiego stoi przed obliczem zagłady wobec licznych zastępów Babera nad granicami.


-Muzaffar Szah, maharadża Gudżaratu nie żyje. Dla tego indyjskiego państwa panowanie nowego władcy, Bahadura Szaha może okazać jednym z najszczęśliwszym jeśli chodzi o podboje. Nowy maharadża jest bowiem urodzonym przywódcą wojskowym. Gudżarat może natomiast zyskać bardzo wiele na spodziewanym upadku Delhi.


-kończy się władza szoguna Ashikagi Yoshitane w Japonii, gdzie tron cesarski przejmuje Go Nara, który także przejmuje kontrolę nad poczynaniami poszczególnych szogunów. Dla kraju może oznaczać to jednak kolejny etap wojen domowych.

-wojna domowa w Dai Viet: w czerwcu oddziały cesarskie stłumiły rewoltę w Savannakhet, wkrótce jednak buntownicy opanowali miasto i prowincję Haifong. Walki z zagrożeniem rozpadu państwa trwa dalej.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1527

Kres Hajdarabadu​

Król Rama Thibodi III zdając sobie sprawę ze skutków popierania przeciwników chińskiej dominacji w Azji Dalekowschodniej zawiera królewski mariaż z Tybetem i liczy w związku z tym na skuteczną koalicję antychińską w obliczu agresji wojsk cesarskich na region Indochin, która może niebawem nadejść wraz z zakończeniem wojny chińsko-mongolskiej. 12 kwietnia odbywają się zaślubiny jednego z synów możnowładców ajuttańskich, Pratapa Thyonkawshin z tybetańską księżniczką Namgyal Namgje, córką władcy Ngawanga. Nieformalny sojusz tybetańsko-ajuttański ma zatem zatrzymać chińską agresję na Indochiny samym swoim trwaniem.

12.IV. – królewski mariaż z Tybetem.​

Monarcha ajuttański wzbrania się od podjęcia decyzji w sprawie wysłania kupców do Delhi mimo istniejącego nadal porozumienia handlowego z tym krajem, a to za sprawą trwającej tam wojny i niebezpieczeństwa utraty towarów i życia przez danych kupców. Wydaje zatem glejt na podróż dwóch kupców do południowoindyjskiego targu handlowego w vijayanagarskim Kalikacie. Niestety słuch po kupcach zaginął odkąd wyruszyli drogą morską z Ayutthayi, być może szalejące sztormy albo malakkańscy bądź bastarscy piraci przesądzili o losie wyprawy kupieckiej.

Nieudana wyprawa kupców do Kalikatu.


1527 – przegląd sytuacji międzynarodowej


-Nazuk Szah zostaje kolejnym władcą Kaszmiru po przewrocie znoszącym władzę Ibrahima Szaha. Kaszmir zajmuje do tej pory pozycję neutralną wobec przedłużającego się konfliktu delhijsko-mogolskiego.


-Sangram Singh, maharadża Mewaru ginie na wojnie z Delhi, a szybka intronizacja nowego władcy, Ratana Singha II jeszcze bardziej konsoliduje naród do stawienia oporu wojskom delhijskim podchodzącym pod stolicę kraju, Chittor.

-styczeń: rozpoczyna się kolejna kampania przeciw Hajdarabadowi z udziałem Bastaru i Bidżapuru i nie ulegą wątpliwości, że przyniesie ona trwały sukces w postaci likwidacji ostatniego śladu po dawnym Cesarstwie Bahmanidów.


-Thohanbwa nowym królem Myanmaru po śmierci Shwenankyawshina, który znacząco podniósł prestiż tego kraju po udanych kampaniach przeciw Pegu. Myanmar ma jednak dość długą granicę z Chinami i niepewnym Bengalem co może spowodować wciągnięcie Ayutthayi w konflikty z tymi potęgami.

-luty: wybuch wojny sojuszu Bundelchandu, Gudżaratu, Mewaru i Beraru z Delhi, Bengalem i Kaszmirem. Działania wojenne koncentrują się na pograniczu delhijsko-mewarskim, gdzie oddziały delhijskie usiłują zdobyć Chittor, Mewarczycy szturmują delhijski Gwalior.

-8 maja: walczący Hajdarabad podpisuje sojusz militarny z Królestwem Majsuru, położonym w południowej części Indii i otoczonym włościami Vijayanagaru.


-1 lipca: ostatni sułtan hajdarabadzki, Kuli Kutb Szah popełnia samobójstwo po utracie stolicy. Wojska bastarsko-bidżapurskie dowodzone przez Kakatiyę Deva VII i Ismaila wchodzą do głównego miasta Hajdarabadu, likwidując to niezależne państwo. Bastar przejmuje włości hajdarabadzkie, wcielając je do swoich ziem.


-13 lipca: wojna domowa w Dai Viet dobiegła kresu wraz z wejściem na tron Mac Dang Dunga, nowego cesarza, który obalił nieudolnego Le Cung Hoanga. Tak oto ród Mac zdobył władzę w tym państwie, co ma zapowiadać duże zmiany. Czy jednak na tyle duże, by wyrwać z rąk chińskich sporną Widżaję, przekonamy się w ciągu kilku lat.

-wrzesień: początek oblężenia Chittoru przez wojska delhijsko-bengalskie.

-listopad: wybucha powstanie w prowincji Hajdarabad, krwawo tłumione przez siły Bastaru

-listopad: nieudany desant sił malakkańskich na wybrzeża Kambodży, konflikt między tymi krajami trwa już kilka lat.

-2 grudnia: Pattala zostaje zdobyta przez oddziały mogolskie, które jeszcze w tym miesiącu przystąpiły do oblężenia Delhi (19.XII.). Opór delhijski prawie nie istnieje. IV kampania Babera przeciwko Delhi powinna zatem przesądzić o losie tego niegdyś wielkiego państwa.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1528

Świt nowej epoki​

Na początku roku król Rama Thibodi III wydaje edykt regulujący powstawanie manufaktur zajmujących się przechowywaniem i sprzedażą trzciny cukrowej oraz przypraw korzennych. Jego ogłoszenie powinno przyczynić się do polepszenia sytuacji gospodarczej w kraju i generalnie rozpocząć proces rozwoju infrastruktury. Do historii Ayutthayi przechodzi on pod nazwą edyktu gospodarczego.

Poprawa infrastruktury.​

Korzystając z czasów pokoju, król Ayutthayi wysyła w misji handlowej do stolicy cesarskich Chin, Pekinu aż pięciu kupców licząc na odzyskanie dawnej pozycji na targu w tym mieście. Okazuje się jednak, że walka handlowa jest bardzo trudnym przedsięwzięciem, czego dowodem jest utrata towarów w wyniku rywalizacji z kupcami z Państwa Wlk. Mogoła, Mandżurii i Cesarstwa Majapahit. Tylko dwóm z pięciu kupców udaje się polepszyć notowania Ayutthayi w Pekinie.

Osiągnięcia w Pekinie.​

Rama Thibodi III jest poważnie zaniepokojony sytuacją w Delhi, gdzie permanentny kryzys polityczny zwiastuje upadek tego wielkiego państwa, a wraz z tym zaprzepaszczenie porozumienia handlowego ajuttańsko-delhijskiego. Próbuje wysłać z misją dyplomatyczną do Delhi kanclerza Wang Mhreja (5.V.), ale jego orszak zostaje zatrzymany na granicy myanmarsko-bengalskiej przez Bengal, który zamknął granice wskutek stanu wojny z Orissą i Nepalem. Na dodatek kanclerz Wang Mhrej pada ofiarą skrytobójczego zamachu podczas powrotu do Ayutthayi, dzieje się to 4 czerwca koło Awy, stolicy Myanmaru. O mord podejrzewa się pegańskich spiskowców. Nowym kanclerzem Ayutthayi zostaje Fa Nangsi, mający pewne korzenie chińskie.

1528 – przegląd sytuacji międzynarodowej



-Mahmud Szah, sułtan Malakki nie żyje. Intronizacja nowego władcy tego wielce wrogiego kraju dla Ayutthayi odbyła się 13 lutego. Rijat Szah II ogłasza się mścicielem Czampy i kontynuuje prowadzenie wojny z Kambodżą w mowie tronowej.


-Salah ad-Din Ibrahim nowym sułtanem Atjeh. Państwo te aktualnie znajdujące się między strefą wpływów Malakki i Cesarstwa Majapahit byłoby idealnym sojusznikiem dla Ayutthayi, ale Atjeh konsekwetnie odmawia.

-styczeń: bunt w delhijskim Gwaliorze przyczynia się do destabilizacji południa tego sułtanatu.

-luty: stłumienie powstania hajdarabadzkiego w Bidarze przez wojska bastarskie.


-8 marca: Orissa i Nepal wypowiadają wojnę Delhi licząc na rychły upadek tego państwa. Po stronie Delhi opowiadają się Bengal i Kaszmir, lennicy Delhi.


-27 marca: początek rewolty maharadży Vira Narasimhy w Cesarstwie Vijayanagaru. Kraj ten może równie łatwo się rozpaść jak poprzednio Cesarstwo Bahmanidów (Hajdarabadu), istniejące w środkowych Indiach. Cesarz Kryszna Deva Radża rozpoczął walkę ze zbuntowanym maharadżą.

-kwiecień: kolejne powstanie antydaivietskie w Savannakhet.

-maj: początek oblężenia orissyjskiego Allahabadu przez siły bengalskie, jednocześnie w delhijskim Miracie wybucha bunt poddanych wobec władzy sułtana, a Chittor, stolica Mewaru pada w wyniku długotrwałego oblężenia wojsk bengalskich.


-wrzesień: desant 4-tys. malakkańskich zbrojnych na południe Kambodży zostaje odparty po miesiącu.


-listopad: Agra, ważne miasto Sułtanatu Delhijskiego zostaje zdobyte przez Mogołów; Mirat na północy opanowany przez buntowników.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1529

Koniec Delhi​

Na początku roku król Ayutthayi, Rama Thibodi III przeprowadził jak się później okazało ostatnią w swoim długim panowaniu reformę państwową. Wierząc w odnowienie handlu i wynikającej z tego pozycji dla kraju postanowił wydać kolejny edykt polepszający sytuację kupców. Dzięki tym zmianom znacząco poprawi się status kupców, co w przyszłości oznaczać będzie wzrost dochodów z handlu. Póki co w lutym nadeszły smutne wieści z Pekinu, gdzie kupiec z Mandżurii ograniczył profity handlowe Ayutthayi.

Reforma handlowa w Ayutthayi.​

Ostatnimi próbami poprawienia sytuacji kupców ajuttańskich w Chinach i Japonii były misje wicekanclerza Radrita Teghara na dwory cesarskie w Pekinie i Kioto (18.V. i 30.VI.), ale stanowcze sprzeciwy władców tych dwóch państw spowodowały fiasko i jednej i drugiej misji handlowej.

Fiasko misji handlowych do Chin i Japonii.​

W lecie poważnie zaniemógł Rama Thibodi III i mimo szybkiej pomocy nadwornego medyka, Grah Tanaga nie udało się uratować monarchy. Król zakończył życie 10 lipca, na siedem dni przed upadkiem Sułtanatu Delhijskiego. Wieści z wojny w Indiach do końca interesowały króla, który wierzył, że uda się ostatecznie odeprzeć inwazję Babera. Piękną mowę pogrzebową wygłosił kanclerz Fa Nangsi.

R A M A T H I B O D I III
(lata panowania: 1491-1529)​

(…) Miłościwy Pan, Nasz Władca, Król Ayutthayi, Makassar i Patron Indochin, Protektor Celebes, Pierwszy Prowincji Ratburi, Ayutthayi, Kedah, Ligor, Phuket, Leu, Lava, Sukhothaj, Chiengmai, Luwu i Bone, Zdobywca i Kolonizator Flores, Sumbawy, Zatoki Kuczing, Zatoki Madras, Wybrzeża Yanam, Bulon, Salabanki, Zatoki Carnatic i Zatoki Goa, Rama Thibodi III Suphannaphum odszedł w chwale ku wiecznemu życiu. Jego panowanie było pasmem zwycięstw Ayutthayi, które odznaczało się zlikwidowaniem zagrożenia ze strony Lan Czang, przekształconego w kraj lenny, a także kasacją innego wroga, Czampy, której ziemie weszły w skład terytorium naszych sojuszników, Cesarstwa Dai Viet i Królestwa Kambodży. Zapoczątkował budowę floty na Flores po wybudowaniu tam pierwszego miasta kolonialnego, utrzymał sojusz z Dai Viet, Myanmarem, Kambodżą, wciągając w niego lenny Lan Czang. Uzyskał gwarancję niepodległości kraju ze strony cesarskich Chin. Był autorem wielkich reform administracyjnych, wojskowych i handlowych, a w naszej pamięci pozostanie jako władca dobry i sprawiedliwy. Lud ajuttański nadał zmarłemu królowi przydomek – Dobry (…)

Nowym władcą Ayutthayi zostaje królewicz Pratap, który przybrał imię Boromaradża.

Boromaradża IV – nowy król Ayutthayi.


​

Bilans studziesięciolecia​

Mija sto dziesięć lat od opisywania dziejów Ayutthayi. Warto przypomnieć jej najważniejsze osiągnięcia w skrócie:

-dochód narodowy rocznie: 16,7 tys. złotych rupii indochińskich (w 1519 – 13,3 tys.).
-12 prowincji pod kontrolą (w 1419: pięć).
-sojusz z Kambodżą, Dai Viet, Myanmarem i Lan Czang.
-uzależnienie Lan Czang pod postacią kraju lennego (od 1507 r.).
-mariaże z Kambodżą, Japonią, Majapahitem, Myanmarem, Vijayanagarem i Tybetem.
-możliwość rozbudowania fortec w dziesięciu głównych miastach Ayutthayi (całkowity koszt przekracza 2,5 miliona złotych rupii indochińskich).
-miasto Suvarnagrama letnią stolicą kraju (od 1470 r.).
-gwarancja niepodległości Ayutthayi ze strony Chin.
-odkrycia kartografów na Płw. Indyjskim i w Azji Centralnej oraz w Indochinach i na wyspach indonezyjskich.
-przekształcenie kolonii na wyspie Flores w miasto kolonialne (od 1497 r.).
-królewska reforma infrastruktury i gospodarki (1528), mogąca poskutkować budową pierwszych manufaktur handlowych.
-zwycięska wojna z Makassar (1519-1520) zakończona podbojem tego państwa przez Ayutthayę i uzyskaniem dwóch miast: Luwu i Bone; przyjęcie przez króla Ayutthayi tytułu króla Makassaru i protektora Celebes.
-założenie kolejnego punktu handlowego w Indiach (zat. Goa – 25.VII.1520).
-wojna z Bengalem, Delhi i Kaszmirem (1520) zakończona polubownym rozwiązaniem.
-wojna z Pegu, Malakką i Czampą (1522-1525) zakończona likwidacją Czampy jako niepodległego państwa przez Dai Viet, uzyskaniem części ziem Czampy przez Kambodżę i części ziem Pegu przez Dai Viet.
-udział w rewolcie w Mulmejn (1529), enklawie Dai Viet na zach. Indochin mogącej przyłączyć to miasto wraz z regionem Tenasserim do Ayutthayi.
-wojska lądowe (2 stopień rozwoju).
-flota morska (2 stopień rozwoju).
-handel (2 stopień rozwoju).
-infrastruktura (3 stopień rozwoju).
-5 kupców w Pegu – dochód: 16 tys. złotych rupii indochińskich (w 1519: pięciu kupców).
-5 kupców w Kioto – dochód: 10 tys. jenów (w 1519: pięciu kupców).
-2 kupców w Pekinie – dochód: 9 tys. liangów (w 1519: jeden kupiec).
-1 kupiec na Hajnan – dochód: 3 tys. liangów (w 1519: jeden kupiec).
-inflacja – 10,1 % (w 1519: 10,1%).
-zahamowanie inflacji w kraju.
-porozumienie handlowe z Vijayanagarem (utrzymane w mocy).
-przemarsz wojsk przez Myanmar i Kambodżę (utrzymane w mocy).
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Madras na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 6. stopnia w Zatoce Kuczing na Borneo.
-punkt handlowy 6. stopnia na wyspie Sumbawa.
-punkt handlowy 1. stopnia w Yanam na wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 1. stopnia na płw. Bulon (płn-wsch. Celebes).
-punkt handlowy 1. stopnia na płw. Salabanka (płd-wsch. Celebes).
-punkt handlowy 1. stopnia w Zatoce Carnatic na Płw. Indyjskim.
-punkt handlowy 1. stopnia w Zat. Goa na Płw. Indyjskim.

Porażki dyplomatyczno-gospodarcze​

-wplątanie się w wojnę z Bengalem, Delhi i Kaszmirem (1520) wskutek agresywności Dai Viet.
-żle zakończona mediacja dyplomatyczna podczas konfliktu z Pegu, Malakką i Czampą (1522-1525) sankcjonująca utrzymanie terytorium Tenasserim wraz z miastem Mulmejn przy Dai Viet jako enklawy.
-fiasko misji dyplomatycznych do Japonii i Chin w sprawie podpisania porozumienia handlowego.
-nie powstrzymanie Dai Viet przed zaborem całości ziem Czampy, po wcześniejszym uczynieniu z niej wasala Kambodży (1524-1525).
-brak zaangażowania dyplomatycznego podczas wojny domowej w Dai Viet (1525-1527) skutkującej przekazanie Mulmejn – Ayutthayi.
-brak reakcji Ayutthayi na upadek jej pozycji handlowej w Delhi wskutek aneksji Sułtanatu Delhijskiego przez Państwo Wielkiego Mogoła (1529); Mogołowie anulowali wszelkie porozumienia handlowe zawierane przez Delhi.
-brak inicjatywy dyplomatycznej w sprawie statusu zagarniętego przez Chiny miasta Widżaja z okolicą (enklawa chińska na ziemach Czampy).
-nieudane próby umieszczenia kupców w Pekinie (pięciokrotnie), Kalikacie (trzykrotnie), Samarkandzie (dwukrotnie) i Pegu (raz).
-nieodzyskanie wpływów handlowych w Delhi, Malakce, Kalikacie i Szanghaju.
-brak starań o uzyskanie profitów handlowych w Maskacie, Malakce i Szanghaju.

Porównanie światowe​

Militaria – 1519
1.Imperium Osmańskie – 645 pkt, 2.Królestwo Anglii – 229, 3.Królestwo Hiszpanii – 200, 4.Wielkie Księstwo Moskiewskie – 195, 5.Państwo Wielkiego Mogoła – 192, 6.Elektorat Saksonii – 170, 7.Wielki Chanat Mongolski – 165… …Królestwo Ayutthayi – 66.
Militaria – 1529
1.Imperium Osmańskie – 691 pkt, 2.Państwo Wielkiego Mogoła – 265, 3.Carstwo Rosyjskie – 221, 4.Wielki Chanat Mongolski – 209, 5.Królestwo Hiszpanii – 203, 6.Królestwo Anglii – 201, 7.Elektorat Saksonii – 174… …Królestwo Ayutthayi – 95.

Ekonomia – 1519
1.Cesarstwo Chin – 551 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 390, 3.Republika Genui – 229, 4.Królestwo Holandii – 190, 5.Królestwo Hiszpanii – 187, 6.Republika Wenecji – 182, 7.Sułtanat Kanem-Bornu – 179… …Królestwo Ayutthayi – 61.
Ekonomia – 1529
1.Cesarstwo Chin – 608 pkt, 2.Królestwo Portugalii – 391, 3.Republika Genui – 252, 4.Królestwo Hiszpanii – 238, 5.Królestwo Holandii – 221, 6.Królestwo Anglii – 204, 7.Królestwo Francji – 203… …Królestwo Ayutthayi – 75.

Dyplomacja – 1519
1.Elektorat Hesji – 240 pkt, 2.Państwo Wagadugu – 217, 3.Elektorat Münster – 213, 4.Sułtanat Zanj – 212, 5.Królestwo Ayutthayi – 211, 6.Cesarstwo Majapahit – 194, 7.Sułtanat Kara Kojunłu – 168.
Dyplomacja – 1529
1.Elektorat Hesji – 266 pkt, 2.Państwo Wagadugu – 241, 3.Królestwo Ayutthayi – 231, 4.Cesarstwo Majapahit – 205, 5.Sułtanat Zanj – 191, 6.Sułtanat Kara Kojunłu – 179, 7.Księstwo Jodhpur – 166.

Klasyfikacja łączna – 1519
1.Imperium Osmańskie – 892 pkt, 2.Cesarstwo Chin – 583, 3.Królestwo Anglii – 541, 4.Królestwo Portugalii – 494, 5.Królestwo Hiszpanii – 484, 6.Elektorat Hesji – 409, 7.Republika Genui – 405… …11.Królestwo Ayutthayi – 339.
Klasyfikacja łączna – 1529
1.Imperium Osmańskie – 960 pkt, 2.Carstwo Rosyjskie – 614, 3.Cesarstwo Chin – 606, 4.Królestwo Hiszpanii – 575, 5.Królestwo Anglii – 552, 6.Królestwo Portugalii – 499, 7.Elektorat Hesji – 450… …11.Królestwo Ayutthayi – 392.

1529 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-intronizacja nowego sułtana Beraru, Daryi. Berar w środkowych Indiach ostatnio przestał angażować się w spory terytorialne, co wychodzi tylko na dobre temu krajowi.


-okazało się, że Mohammad Szah, poprzedni emir Kaszmiru tylko upozorował swoją śmierć, aby w chwili największej próby jeszcze raz sięgnąć po tron tego kraju. Obalając władzę Ibrahima Szaha przejmuje władzę po raz czwarty.


-luty: tron w Cesarstwie Dai Viet obejmuje Mac Dang Doanh po śmierci Mac Dang Dunga, który nie porządził zbyt długo tym coraz bardziej rozleglejszym krajem. Mimo zakończonej wojny domowej pojawiają się wciąż bunty w okolicach Savannakhet, a ostatnio też w enklawie Tenasserim.


-marzec: wybuch powstania antydaivietskiego w enklawie Tenasserim w zachodniej części Indochin, powstańcy oblegają największe miasto tej prowincji – Mulmejn. Równolegle rozbito opór buntowników pod Savannakhet. Ostatecznie Mulmejn zostanie wzięty przez buntowników, którzy wyruszą później w stronę stolicy Pegu.

-kwiecień: delhijski Gwalior opanowany przez wojska bundelchandzkie, które przejęły także delhijską enklawę w środkowych Indiach.

-29 kwietnia: Kaganat Uzbecki wypowiedział wojnę Mongołom, walczącym wciąż z Chińczykami. Japonia, sojusznik Mongolii wypowiedziała układ sojuszniczy, co postawiło ją ponownie w stan izolacji międzynarodowej.


-17 lipca: siły Babera uczestniczące w IV kampanii przeciwko Delhi zdobywają w końcu stolicę tego kraju, co staje się przyczynkiem do podpisania bezwarunkowej kapitulacji przez Sułtanat. Całkowita aneksja Sułtanatu Delhijskiego przez Państwo Wielkiego Mogoła stanowi punkt zwrotny w dziejach Indii. Bengal, Jaunpur i Kaszmir, dawni lennicy Delhi stają się niepodległymi krajami. Gwalior i środkowoindyjska enklawa Delhi zostaje wcielone do Bundelchandu. Niemal natychmiast wybuchają też powstania antymogolskie w Miracie i Sindzie oraz antybundelchandzkie w Gwaliorze.


-3 września: Baber, padyszach Indii przenosi stolicę Mogołów z Kabulu do Delhi, aby podkreślić rozmiary swojego zwycięstwa nad Sułtanatem i rozpocząć proces powiększania wpływów w całych Indiach.

-wrzesień: koalicja państw środkowoindyjskich wciąż walczy z Bengalem i Kaszmirem po upadku Delhi, walki toczą się pod Czandarnagar i Nasik (enklawa bengalska blisko Mewaru). Bengal wciąż posiada kontrolę nad stolicą Mewaru, Chittor.

-1 listopada: Baber rozpoczyna wojnę przeciwko Księstwu Jodhpur na południowy-zachód od Delhi. Państwo Wlk. Mogoła rozpoczyna jednoczenie Indii za pomocą przemocy.


-1 grudnia: intronizacja nowego cesarza Vijayanagaru, Aćjuty, którego najważniejszym zadaniem jest zapobiec narastającemu zagrożeniu dla stabilizacji państwa w związku z rozwojem powstania pod wodzą maharadży Viry Narasimhy.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1530

Odejście Babera​

Wydarzeniem tego roku niewątpliwie było odejście Babera, niezrównanego wodza Mogołów do krainy wieczności. Brak jego osoby będzie próbował zastąpić Humajun, który został padyszachem Indii w grudniu br. W Ayutthayi to także pierwsze kroki nowego władcy, Boromaradży IV, który ma zamiar zreformować gospodarkę kraju poczynając od handlu.

Sukcesem kończy się wysłanie dwóch kupców do Delhi, z których jeden odzyskuje dawne wpływy Ayutthayi, choć targ w nieformalnej stolicy Indii należy już teraz do Mogołów. Król Boromaradża IV wydając edykt handlowy (3.III.) doprowadza do stabilizacji wewnętrznej kraju i kładzie kres bandytyzmowi na traktach.


Wicekanclerz Radrit Teghar wysłany w misji specjalnej do Maskatu na dwór sułtana Omanu podpisuje z nim porozumienie handlowe na mocy którego towary ajuttańskie będą traktowane priorytetowo (10.X.), co niezmiernie cieszy władcę i może sprawić, że wkrótce kupcy ajuttańscy osiągną wysoką pozycję w handlu nie tylko na Płw. Arabskim, ale także w całej Azji Centralnej.​

Dużo wcześniej, bo 5 czerwca Boromaradża IV decyduje się zawrzeć królewski mariaż z Cesarstwem Dai Viet wg którego daivietska księżniczka Li Biao wyjdzie za ajuttańskiego królewicza Thieu Vanga, następcę tronu. Pomoże to odzyskać wpływy ajuttańskie w Dai Viet nadwerężone w wyniku ostatnich wojskowych wydarzeń.


W tym samym czasie co Radrit Teghar, na dwór cesarza Japonii w Kioto udaje się kanclerz Fa Nangsi z taką samą misją jak ta do Maskatu. Ale niestety podobnie jak niegdyś kończy się ona zupełnym fiaskiem. Nippon nie wyraził zgody na zawarcie porozumienia handlowego z Ayutthayą, dalsze próby nie będą podejmowane (21.X.).​

1530 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-Tugum zostaje nowym chanem Kazachów, którzy w dalszym ciągu pozostają lennikami Uzbeków i Turkmenów.

-styczeń: wojska orissyjskie oblegają w dalszym ciągu bengalski Czandarnagar, w rewanżu Bengal atakuje orissyjską twierdzę Allahabad. Siły mewarskie są pod bengalskim Amber i również są blisko zdobycia miasta, zaś siły Beraru atakują bengalski Nasik.


-luty: wojska mogolskie przystępują do oblężenia jodhpurskiego Bikaneru.

-marzec: bengalska enklawa Nasik zostaje zdobyta przez wojska berarskie.

-maj: Czandarnagar zostaje zdobyty przez siły orissyjskie.

-sierpień: początek oblężenia Chittoru przez wojska mewarsko-berarskie, w tym samym miesiącu Mirat jest oblegany przez Mogołów.

-wrzesień: Tashilumpo, twierdza w płn. Indiach jest oblężona przez siły nepalskie.

-listopad: orissyjski Allahabad zostaje zdobyty przez siły bengalskie.

-26 grudnia: wojska mogolskie odzyskują kontrolę nad Miratem.


-28 grudnia: śmierć Babera, padyszacha Mogołów, pogromcy Sułtanatu Delhijskiego oznacza nową epokę w historii Indii. Jego następca, Humajun nie jest pozbawiony talentów politycznych co może zwiastować jeszcze wiele podbojów prowadzonych przez Państwo Wielkiego Mogoła w Indiach.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1531

Ważkie wydarzenia i postanowienia​

Młodemu i nowemu królowi Ayutthayi, Boromaradży IV nie dawała spać możliwość utraty faktorii handlowych w południowych Indiach, a dla przypomnienia było ich aż cztery, w Zatoce Madras, na wybrzeżu Koromandelsko-Orissyjskim, Zatoce Carnatic i Zatoce Goa. Trzy z tych punktów handlowych sąsiadowało z Cesarstwem Vijayanagaru, krajem przyjaznym Ayutthayi, ale jak do tej pory kraj ten nie udzielił nam zgody na przemarsz naszych oddziałów, które mogłyby skuteczniej bronić punktów handlowych. Kanclerz Fa Nangsi wysłany w misji na dwór cesarza Aćjuty przynosi do Ayutthayi jednak odpowiedź negatywną (marzec/kwiecień).

Brak zgody Vijayanagaru na przemarsz wojsk ajuttańskich.​

Na domiar złego zaburzona zostaje na kilka miesięcy dominująca pozycja ajuttańskich kupców na targu w Pegu, gdzie tracą oni wpływy względem działań Bengalu i Malakki. Ostatecznie dopiero w maju udaje się odzyskać dotychczasową pozycję, ale wydanie nowych glejtów na rozpoczęcie handlu w Pegu pochłonęła sumę ponad dwudziestu złotych rupii indochińskich z budżetu państwowego (2 próby nieudane, 2 próby udane).

„Uratowanie” targu w Pegu dla ajuttańskich kupców.​

Aby zatrzeć złe wrażenie odmową Vijayanagaru, król Boromaradża IV zapowiedział rozszerzenie włości Ayutthayi na wyspie Celebes w kierunku południowym. Na samym krańcu mieszka wprawdzie silne i liczne plemię Gowa, ale władca zapowiedział walkę z nimi, aż do osiągnięcia ostatecznego zwycięstwa. Zapewne pochłonie to kolejne spore sumy z budżetu, ale nikt nie sprzeciwił się postanowieniu władcy.

Klęska w walce z plemieniem Gowa nie powinna wchodzić w grę…​

1531 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-umiera kagan Uzbeków i Turkmenów, Koczkundżu Chan, a na następcę zmarłego władcę zostaje wybrany Muzaffar ud-Din Abu Said, który raczej talentami nie oczarowuje, ale jego rządy nie powinny zdestabilizować kraju, zwłaszcza w obliczu sąsiedztwa z Państwem Wielkiego Mogoła i Sułtanatem Kara Kojunłu.

-luty: siły jodhpurskie zdobyły mogolski gród Hyderabad, osiągając przewagę w wojnie.

-24 lutego: zawarcie pokoju między Mewarem a Bengalem na mocy którego Bengal zapłaci 16 tys. złotych rupii indyjskich.


-intronizacja nowego władcy Mewaru, noszącego imię Wikramaditja II. Nie ma żadnych widoków na polepszenie losu państwa, skoro władający tym krajem posiada mierne zalety do sprawowania najwyższego urzędu.


-maharadża Bundelchandu, Rudra Pratap umiera w niewyjaśnionych okolicznościach, a na tron tego wojowniczego państwa wchodzi Madhukar, mający pewne talenty w sprawach dotyczących wojska.

-marzec: wojska Wielkiego Mogoła, Humajuna zdobyły jodhpurskie miasto Amber, stabilizując front.

-kwiecień: Bengal toczący wciąż wojnę z Orissą, odzyskuje miasto Czandarnagar.

-22 maja: Mewar zawiera królewski mariaż z Gudżaratem, widać w tym rękę nowego władcy Mewaru, Wikramaditji II.

-czerwiec: siły jodhpurskie przegnały Mogołów spod Amber i rozpoczęły obleganie tego grodu.

-lipiec: Kathmandu, stolica Nepalu jest oblężona przez wojska bengalsko-kaszmirskie.

-październik: Orissa odzyskała kontrolę nad Allahabadem, niwelując przewagę Bengalu w wojnie; Mogołowie przystępują w tym miesiącu do oblężenia stolicy Jodhpuru.

-grudzień: wojska orissyjskie rozpoczęły ofensywę na terytorium Bengalu, przystępując do oblężenia Patny.

-23 grudnia: Wielki Chanat Mongolski podpisał sojusz wojskowy z Cesarstwem Japonii, oba państwa wyszły tym samym z izolacji międzynarodowej.​

 

Fajnie. A zarzuć ogólną mapką Ayutthay'i...

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1532

Nieudana wyprawa​

Król Ayutthayi, Boromaradża IV tak jak zapowiadał w ubiegłym roku, istnienie plemienia Gowa na wyspie Celebes miało być raz na zawsze zakończone dla zabezpieczenia interesów kraju. Sformowano w tym celu oddział 5 tys. zbrojnych na wyspie Flores i na okrętach wojennych dotarł on do włości ajuttańskich na Celebes. W marcu przekroczył granicę z plemieniem Gowa. Początkowo wszystkie znaki na ziemi i niebie wskazywały, że uda się ten groźny lud okiełznać. Skłaniały ku takiem myśleniu dwa świetne zwycięstwa nad plemieniem, podczas których pojmano nawet kilku synów wodza.

Marsz Ajuttańczyków w stronę włości plemienia Gowa (marzec).​

To co się stało później, niewątpliwie należy uznać za kompromitację ajuttańskiej armii, choć nie brakowało też i zdań o rzuceniu uroków na zbrojnych. Podczas trzeciej konfrontacji Ajuttańczycy zostali wybici co do jednego, a sztandar narodowy położony został pod nogami wodza Gowa. Tak straszna klęska wzbudziła w Boromaradży IV wielkie poczucie winy, co sprawiło, że popadł w depresję.

Walka z plemieniem Gowa na Celebes zakończona klęską (25 maja).​

Jedyne co wyszło w tym roku to ustabilizowanie pozycji naszych kupców w Pekinie i Pegu, gdzie wskutek knowań malakkańskich i mandżurskich handlarzy potracili oni wpływy. W lutym odzyskano dawną pozycję handlową w tych dwóch centrach targowych Azji Dalekowschodniej. W lipcu jednakże po raz kolejny utracono kupca w Pekinie, upadający Majsur doprowadził do ograniczenia naszych wpływów w tym mieście.

Mapa Ayutthayi i jej wszystkich zamorskich włości na rok 1532.​

1532 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-umiera maharadża Jaunpuru, dawnego lennika Sułtanatu Delhijskiego, Mohammad II. Władzę w tym kraju przejął syn, Mohammad III. Nie ma on zbyt wielu talentów do zarządania krajem i baczyć trzeba, aby nie wciągnął kraju w jakąś dużą wojnę, co może skończyć się fatalnie dla tego kraju.


-intronizacja nowego władcy wojowniczego Jodhpuru, Maldeo. Władca ów nie posiada wybitnych zdolności w żadnych z dziedzin, ale może zapewnić stabilizację polityczną, co w obecnej sytuacji podyktowanej wojną z Mogołami wydaje się być najważniejsze.


-1 stycznia: z początkiem roku Imperium Vijayanagaru rozpoczyną swoją wyprawę wojenną w celu zniszczenia pozostałości po dawnym rozpadzie czyli secesji Majsuru.

-kwiecień: wojska nepalskie zdobywają kontrolę nad Tashilumpo na wojnie z Bengalem.

-kwiecień: waleczni Jodhpurczycy oblegają Hyderabad jak i starają się odzyskać Amber.

-maj: udana odsiecz dla Amber ze strony wojsk jodhpurskich; Mogołowie rozpoczynają oblężenie Bikaneru.

-czerwiec: Nepalczycy po zdobyciu Tashilumpo przechodzą do ofensywy w okolicach Kocz Bihar, Czandarnagar z kolei jest oblegany przez sojusznika, wojska orissyjskie.

-1 lipca: zawarcie zawieszenia broni między Kaganatem Uzbeków i Turkmenów a Mongołami.

-październik: wojska nepalskie zdobywają Kocz Bihar i uzyskują dużą przewagę na wojnie z Bengalem; Mogołowie natomiast zdobywają Hyderabad.

-9 października: upokorzony Bengal godzi się podpisać pokój z Nepalem i Orissą na mocy którego płaci sumę 22 tys. złotych rupii indyjskich.


-8 grudnia: wojska vijayanagarskie zdobywają kontrolę nad stolicą Majsuru, niedługo potem terytorium tego kraju zostaje włączone do imperium. Vijayanagar znowu jest jednością.​

 

PRATHET THAI
-
AYUTTHAYA AAR

1533

Świetna inicjatywa​

Boromaradża IV ciężko przeżył nieudaną wyprawę wojenną z 1532 roku na wojownicze plemię Gowa. Zamknął się w letnim pałacu i bardzo rzadko wychodził na zewnątrz. Jego obowiązki przejął kanclerz Fa Nangsi. Z czasem kanclerza zaczęto nazywać „wicekrólem”. Depresję króla wzmógł fakt ponownego przejęcia Tenasserim przez wrogie Pegu (1 lutego), po tym jak siły powstańcze przejęły władzę w prowincji. Ayutthaya jak wiadomo nie chciała pomóc Dai Viet w opanowaniu buntu, licząc na decyzję powstańców o wejściu tej prowincji w skład jej ziem, a tymczasem stało się zupełnie odwrotnie.

Tenasserim wraca do Pegu.​

Połączone rody Ma Hangani ze strony Ayutthayi i vijayanagarski Virupaksha Rani stały się wrogie za sprawą zbrodni, która zniweczyła wszelkie dotychczasowe dążenia w kierunku trwałego pokoju za sprawą mariażu. Śmierć jednego z członków rodu Ma Hangani praktycznie zakończyło mariaż ajuttańsko-vijayanagarski.

Koniec mariażu z Vijayanagarem.​

W czerwcu i lipcu trwała walka o wpływy handlowe w dalekim Pekinie z chińską frakcją kupiecką, co kosztowało życie jednego ajuttańskiego kupca, ale ostatecznie udało się utrzymać status quo w tym niebezpiecznym mieście. Mieszkańcy kraju dowiadując się o chorobie króla postanowili go pocieszyć i wspólnymi siłami, w szczególności jeśli chodzi o ludność prowincji Kedah wybudowali pięć wielkich okrętów wojennych. Zasiliły one flotę w Zatoce Syjamskiej przy końcu roku i otrzymały następujące nazwy: „Boromaraja”, „Ayutthaya”, „Boromo Trailokanat”, „Mal Wan” i „Kedah”. Flota ajuttańska posiada z wielkich okrętów wojennych jeszcze jedną jednostkę o nazwie „Intaraja”.

5 zbudowanych okrętów wojennych przez lud Kedah.​

1533 – przegląd sytuacji międzynarodowej​

-śmierć kagana Uzbeków i Turkmenów, Muzaffara ud-Dina Abu Saida to raczej nieoczekiwane wydarzenie w historii tego kraju, podejrzewa się otrucie młodego władcy, na tron wstępuje Ubajd’allah Chan, którego talenty mogą przyczynić się do rozwoju Kaganatu Uzbeckiego.


-umiera cesarz Dai Viet, Mac Danh Doang, a na tron wstępuje Le Trang Tong, władca przy którym Dai Viet powinien zaznać długiego okresu pokoju.


-wojna mogolsko-jodhpurska trwa nieprzerwanie przez kolejny rok i choć męstwo Jodhpur posiada wielkie to nie jest w stanie zagrozić panowaniu mogolskiemu w Indiach.


-maj: Nasir ad-Din Nasrat, sułtan Bengalu zostaje skrytobójczo zamordowany! Mówi się, że to w odwecie za przegraną w wojnie z Orissą i Nepalem. Nowy sułtan, Ala ad-Din Firuz III to jednak antytalent do wszelkich dziedzin, co znowu może przyczynić się do gwałtownych zmian politycznych.


-listopad: Firuz III ginie przypadkowo na polowaniu, choć za wiele przypadku w tym nie ma, a kolejnym sułtanem bengalskim zostaje Ghiyat ad-Din Mahmud II.

-25 grudnia: Kaganat Uzbecki zawiera mariaż z Chanatem Syberyjskim.​