Prawie alternatywna Bawaria - cz. 2

Laveris de Navarro · 26 Kwiecień 2010

Odcinek 21 - Krajobraz hegemonii (1544-1550)

Wedlug doniesień przedstawicielstwa Bawarskiej Marynarki Federacji na Arubie oraz Lazurowej Ochrony Monarchistycznej, w latach 1541-1547 władca aztecki ugościł łącznie kilkudziesięciu irlandzkich i iberobawarskich metalurgów oraz rzemieślników. Podobno nauczyli oni najprymitywniejszych metod wytopu rud żelaza. Niebawem odkryto złoża rud cynku i ołowiu oraz cynobru. Styl oraz poziom życia nie zmienił się znacząco w Imperium Azteckim, pominąwszy wzbogacenie się niektórych przedstawicieli klasy "średniej" (jej odpowiednika) po podjęciu się "boskich profesji". Inny wydarzeniem było ulokowanie faktorii handlowej na Złotym Wybrzeżu* daleko na południe od Imperium. Wiązały się z tym pierwsze próby budowania większych łodzi zdatnych do żeglugi wzdłuż wybrzeża wielkich wód nazwanych przez Hiszpanów "Oceanem Spokojnym"; sami Mezoamerykanie nazywali je "pływającymi domami".

Jednym z ruchów protestanckich był kalwinizm, od najważniejszego z reformatorów podczas spotkania w Genewie (rok 1543), Andreasa von Calwa. Zmiany wprowadzone przez szwajcarskich oraz reńskich duchownych rózniły nowy nurt chrześcijański jednocześnie od katolicyzmu oraz tumleryzmu. Symboliczne traktowanie Eucharystii, zasada ciągłego reformowania się Kościoła, kult Biblii, powszechne kapłaństwo wiernych, predestynacja oraz niezaleźność państwo były najwazniejszymi z ustaleń protestanckich myślicieli. Pierwotnie w Hesji oraz Szwajcarii, kalwinizm niebawem miał zdobyć popularnośc na Dolnych Ziemiach, Oksytanii czy Szkocji. Ciekawostką są legendy o średniowiecznych przodkach rodu von Calwów, wedle których co najmniej czwarta część heretyków za Wielkiego Księstwa oraz Królestwa Bawarii wywodziło się od Calwów bądź byli z nimi spokrewnieni.

Bunty na Wyspach Brytyjskich od niemal połowy wieku oraz we francuskiej Dolnej Saksonii (od początków lat 40. XVI wieku) sprawiły, ze monarcha francuski miewał niewiele środków z działalności handlowej jego poddanych, zakłócanej przez walki religijne, chłopskie oraz szlacheckie za Kanałem. 12 lutego 1544 roku poseł francuski przybył do Silberngaven w celu przekazania interesu od króla Amadeusza I. Poruszanymi zagadnieniami była kwestia ujednolicenia oraz zmniejszenia ceł granicznych oraz współpraca i koordynacja kupców Francji i Federacji w interesach. Jeszcze w tym samym miesiącu, w Nanzigu, władcy obu państw podpisali wcześniej uzgodnione porozumienie.

Poza ustanowionymi półtora wieku temu spisami podatkowymi populacji, od lat 40. XVI wieku zrodziĸiła się koncepcja sprecyzowania podatków odprowadzanych przez miasta oraz gminy jako osobny organizm administracyjny. Począwszy od Italii, Górnej Bawarii, Wenecji oraz Bajadoz, aż po całe Wicekrólestwo Oksytanii-Katalonii, instalowano urzędy monitorujące zmienność przypływu podatków w zależności od pory roku oraz wydarzeń makrospołecznych; raporty przekazywały urzędnikom podatkowym oraz lokalnemu Palatynowi. Sądom cywilnym dodano oficjalnie szereg kompetencji w sprawach finansowych, wliczając sprecyzowane metody windykacyjne. Wyznaczono osobne sądy dla szlachty oraz reszty populacji, acz przy porozumieniu Króla-Protektora z resztą Wicekróli, róznice w osądzaniu dwóch odrębnych zjawisk klasowych społecznych występowały tylko odnośnie drobnych spraw. W 1545 roku ruszyła rozbudowa murów Twierdzy Weneckiej na kształt wielokątnej gwiazdy oraz trzech cytadel bastionowych chroniacych największe portowe miasto Europy od strony lądu.

Kiepskie pod względem pogodowym lato w centrum Hiszpanii - susze - spowodowało, że chłopi iberobawarscy nie mieli z czego wypłacić się panom. Pomimo niezliczonych próśb w skali całego regionu Kastylii, jedynie znikomy procent z feudałów obniżył pogłówne na sezon rolniczy w 1545 roku. 13 września, osiemdziesiąt tysięcy chłopów w całej La Manchy dobyło wideł, cepów, oszczepów, łuków i natarło na swoich panów, mordując i grabiąc co się da. Uzbrojeni w lepsze bronie oraz zbroje, podeszli pod Cuencę, Albacete oraz Toledo, by "wytargować" od palatynów brak poboru zbiorów na parę lat. W rpzeciągu pierwszych dwóch miesięcy chłopskiego wystąpienia, samo zjawisko zbrojne obniżyło swoją siłę w chłopach o połowę, czy to za sprawą lokalnych akcji Łanowej Rezerwy Armijnej w roli milicyjnej, czy powrotu buntowników do domostw. 27 listopada 1545 roku, chłopi dali się zwabić na wzgórzach nieopodal Ciudad Real, by zostać zaatakowanymi z dwóch stron przez Armię Federacji. W krwawej całodniowej bitwie o chłodzie dnia, poszło do piachu iberyjskiego 12 tysięcy żołnierzy oraz prawie osiemnastu tysięcy kmieci. Wicekról Iberii ogłosił amnestię dla chłopów nieuczestniczących we wspomnianej bitwie, zaś pochwycone dziesięć tysięcy kazał zdegradować do roli niewolnika, posiadających tyle samo praw, czyli żadnych, co czarnoskórzy sprowadzani z Afryki do Rotwaldu. Do końca 1546 roku pochwycono prawie wszystkich buntowników, którzy ten czas przeżyli jako banici społeczni.

Pierwsze muszkiety pojawiły się w armii bawarskiej już pod koniec lat dwudziestych XVI wieku, na wyposażeniu najbogatszych strzelców. Nowy rodzaj broni palnej - będący bezpośrednim "poprawionym" rozwinięciem arkebuza - cechowała większa nośność oraz energia kuli, kosztem masy broni. Muszkiet był remedium na ciągle pogrubiane półzbroje (grubośc kirysa sięgała już co najmniej 15 milimetrów), aczkolwiek był zbyt ciężką bronią, by stosować go jako podstawową broń strzelecką na te czasy. Oręż wielkości przeciętnego człowieka, także z powodów ergonomicznych (wysoki koszt produkcji oraz względnie niewielka ilość produkowanych egzemplarzy), nie był rozpowszechniony ani oficjalnie uznany w Bawarskich Siłach Federacyjnych. Dopiero w grudniu 1545 roku uchwalono reformę uprawniającą do stosowania muszkietów przez żołnierzy. W nową broń (z zamkiem lontowym) przydzielono jeden z trzech kapralstw na kampanię (84 muszkieterów, 168 arkebuzjerów pieszych na skwadron piechoty) oraz (w wersji z zamkiem kołowym) tzw. "strzelców wyborowych" w obrębie samego oddziału skwadronowego w liczbie ich dwunastu na 620 nowopowiększonej formacji operacyjno-taktycznej. Rolą muszkieterów była likwidacja ogniowa wszelkich ciężej opancerzonych przeciwników oraz zmiękczanie analogicznych pododdziałów, zaś strzelcy wyborowi mieli za zadanie likwidować wrogich podoficerów oraz oficerów.

15 stycznia 1547 roku zawiązano oficjalnie mające trwać dziesięć lat, porozumienie o wzajemnym wsparciu militarnym Federacji Krajów Bawarskich oraz Cesarstwa Narodu Polskiego, w Pilznie; renegocjowano układ, do którego kilka lat wcześniej FKB przyłączyło się. W ten sposób utworzono wielki blok polityczno-wojskowy, mający chronić interesy obu imperiów oraz w dość znaczący sposób decydować o losach Europy. W tym samym miesiącu rozpoczęto analogiczną reformę foryfikacyjną w Tarencie oraz Cosenzy, jak w Wenecji.

Wojna Czarnego Morza powoli dogasała. Większośc terenów odzyskali poprzedni właściciele, bazyleusz konstantynopolski oraz podporządkowani mu despoci. Kałmuci nad Wołgą postanowili wejśc pod opiekę księcia cypryjskiego wiosną 1547 roku. Sam władca z dworem w Nikozji ogłosił się Krolem Cypru oraz Władcą Czierkiesów i Kałmuków, zaś samo państwo śródzienomorskie przeistoczyło się w Królestwo; dwa lata później skłonił on kniazia krymsko-azowskiego do oddania hołdu lennego. Ostatnim akordem wojny nad Morzme Czarnym była rebelia Ormian latem 1547 roku roku przeciw Karachanidom, ledwie zdławiona przez Turkomongołów przy pomocy wojsk seldżuckich i perskich.

Najęty przez Króla-Protektora nawigator serbskiego pochodzenia z Palermo, Nikola Ivica Borsunelić, w 1546 roku na karaweli popłynął do Gertrudehafen na Bawarskim Wschodzie. Dowodząc czterema karawelami (w tym trzy zwodowane na miejscu), miał misję odkrycia nowych terenów na wschód od Indii. Zbadał prawie całe wybrzeże tego subkontynentu, wyspę Ilankei**, wybrzeża Zatoki Bengalskiej, aż do Cieśniny Malakki. Wieści od przedstawicieli lokalnych sułtanów sugerowały, że do półlegendarnego Kitaju dzieliło względnie niewiele, porównując do przebytej drogi morskiej od Cieśniny Gibraltarskiej. W czasach omawianych, jedynie Sułtanat Bengalski wydawał się być groźny dla kolonii Federacji w Indiach, na wzgląd siły liczebnej armii (porównywalnej z mocarstwami europejskimi). Uzbrojenie wojsk indyjskich prezentowało kontrast: od "średniowiecznych" armii drawidyjskich (ledwie znających pojęcie prochu), od gudżarackiej armii dzielnie broniącej się przed Timurydami dzięki perskimi oraz omańskimi hakownicom i stosowanym w niewielkiej liczbie małym bombardom polowym.

Zaskoczeniem było znalezienie śladów bytności tajemniczo uzbrojonych wojsk, walczących prawdopodobnie z tubylcami na wybrzeżu Etiopii w 1547 roku; ślady sztandarów o "smokach-wężach", porzucone hakownice, uzbrojenie jak z podań indyjskich o wielkim mocarstwie zza Szczytu Świata***. Ponad tysiąc żołnierzy o "smoczych" sztandarach widziano na Ilankei podczas powrotnego rejsu eskadry Borsunelićia w kierunku Getrudehafen, na przełomie kwietnia i maja 1548 roku. W październiku 1550 roku dostrzeżono dwa wielkie statki ("dżonki" według kupców atjehańskich) pełne kitajskich wojowników, którzy właśnie wychodzili na ląd by dokonać (nieudanej) próby najazdu na pozostałości Królestwa Widżajanagaru przy udziale 1300 ludzi. Same statki pełniły najwyraźniej rolę transportową, gdyż mieszcząć po trzy ćwiartki tysiaca ludzi na jednym nie mogły być - przy jeszcze płaskim dnie jednostki morskiej - nawet "średniopowolne".

Do żeglugi handlowej oraz wojennej wprowadzono przyrządy pomiarowe - jak choćby laski św. Jakuba - oraz pierwsze metody żeglugi pełnomorskiej. Rozpoczęto dyskusję nad żeglugą po loksodromie geograficznej, czyli linii przecinającej południki będące pod tym samym kątem.; co wiązało się z projektowaniem pierwszych map przeznaczonych wyłącznie na potrzeby nautyczne.
------------------------------

* - Kostaryka
** - zniemczenie tamilskiej nazwy "Ilankai" wyspy Cejlon.
*** - Himalaje

Nowe logo - przypominające jak mógłby (w sporym przybliżeniu) wyglądać herb Federacji Krajów Bawarskich - autorstwa Snufkina. Choć te lwiki śmiesznie wyglądają...

Trochę mało, ale tyle się działo, zaś ciągłych "tych samych" buncików w Brytanii czy gdzieś na Wschodzie opisywac nie będę, skoro poza przypadkiem Ormian czy Kałmuków nic nie zmieniło się z dalszej perspektywy czasu. Generalnie zamordyzm bizantyjsko-islamski.

Odnośnie zacofania Indii militarnie: wyobraźcie sobie brak Imperium Osmańskiego (co prawda zacofanego już w XVI militarnie względem Europy, ale jednak sporo wnoszącego do technologii zbrojeń świata islamu), oraz mechanikę gry powodującą techy w granicach 3-5 LT (Majsur - 2 LT), z wariacją Karachanidów (6 LT). Długo nie pisałem, bo brak czasu i pomysłu na ten odcinek.

Laveris de Navarro · 4 Maj 2010

Odcinek 22 - Rządy w pokoju (1551-1557)

Walki w Brytanii przeciw Francuzom ucichły w lutym 1551 roku, kiedy monarcha francuski Amadeusz I zaakceptował część żądań rewolty; m.in. dopuszczono języki podległych na Wyspach narodów (angielski, walijski, kornwalijski, irlandzki i gaelicki) do użytku administracyjnego, zezwolono na odbudowywanie i budowę nowych protestanckich ośrodków religijnych. Nie przedsięwzięto jednak żadnej reformy gospodarczej mającej odbudować region niszczony przez wojny w przeciągu połowy wieku.

Imperialistyczne od pewnego czasu marzenia rodowicza Mandromenos na tronie cypryjskim ziściły się 8 marca 1551 roku, kiedy to poseł nikozyjski wetknął w Konstantynopoli pod nos przedstawicielowi Bazyleusza pismo o wypowiedzeniu wojny. Królestwo Cypru wraz z jego lennem, Księstwem Krymsko-Azowskim, stanęło do nierównej pozornie walki. Pomimo przewagi w liczbie okrętów czy zbrojnych, flota i armia cypryjska prezentowały zaawansowanie technologiczne porównywalne z zachodnioeuropejskim; przy przestarzałym wyposażeniu i taktykach militarnych Wschodniorzymian, które nie uległo modernizacji od wojny z Rzeszą Bawarską w 1529 roku.

Rok 1551 był bardzo korzystny dla rolnictwa w Iberii, Oksytanii, Sabaudii oraz Lombardii. Większa liczba płodów rolnych spowodowała ogolny krótkotrwały wzrost zamożności feudałów ściągających owoce ziemi z chłopów. Sprzedaż półproduktów oraz przetworzonych z nich towarów właściwych przyniosła wyższe kwoty do skarbca państwowego, z racji opodatkowania i oclenia; szczególnie dotyczyło to wina, artykułów monopolowych, zboża czy solonego mięsa - głównych towarów eksportowych z kategorii gospodarczej rolnictwa.

Serbski sycylijski żeglarz i nawigator Nikola Ivica Borsunelić zachwycił się tajskimi pałacami, gdy dotarł do pałaców miasta Ayutthaya, ugoszczony przez tamtejszego króla. Formalnie jako "przedstawiciel legendarnego świata chrześcijan" zwiedził kompleksy pałacowe i ogrodowe Królestwa. Ów odkrywca byl także orędownikiem dobrych kontaktów dyplomatycznych Federacji z Tajami; szybko nauczył się zwyczajów obowiązujących na dworze indochińskiego monarchy - który okazał się niemniej okazały od lotaryńskiego czy duńskiego - a także zadurzył się w pewnej autochtonowej niezamężnej arystokratce, którą w lipcu 1552 roku pojął za żonę. Bezprecedensowy "mezalians" członka rodziny kupieckiej z tajską "błękitną krwią" nie obił sę echem poza kuluary Admiralicji Bawarskiej Marynarki Federacji oraz wiedzę Króla-Protektora. Pomimo dobrych stosunków zbudowanych przez serbskiego Sycylijczyka, dyplomacja bawarska wciąż miała traktować Królestwo Ayutthayi jako "pokojowych i dobrotliwych tubylców", zaś zaistniałe ciepłe stosunki wykorzystać do poszerzenia wiedzy o Azji.

Kalwini z Palatynatu Reńskiego okazali się niezbyt wytrwali w swej nowej wierze. Wystarczyło kilka czysto ekonomicznych represji (podwojone cła, podwojone koszty zezwoleń na budowę nieruchomości czy potrojone myta), by przynajmniej kupiecka i mieszczańska cześć innowierców dobrowolnie wróciła na katolickie łono. Przekupieni przez administrację królewską burmistrze Mannheim, Frankfurtu nad Menem czy Mainz nie zezwalali na działania podjęte przez heretyków pod pretekstem "wyszukanych blędów w składaniu podań", czy "nieprawidłowości gospodarczych". Do końca marca 1552 roku 4/5 kalwinów z Ziemi Reńskiej nawróciło się bądź uciekło do Księstwa Saksonii czy Niderlandów.

Mieszkańcy Palestyny, którzy sprzeciwiali się brutalnym rządom przedstawicieli sułtana omańskiego, już od 1548 roku podtrzymywali bunt, który pomimo kilku klęsk wciąż się podnosił. W 1551 roku ostatni zryw okazał się na tyle skuteczny, że na Ziemi Świętej nie ostał się żaden Arab Omański. W tęsknocie za czasami tolerancji religijnej i ekonomicznej, za rządów Karachanidów, w 1553 roku mieszkańcy zapewnieni o zbliżonych warunkach złożonych w obietnicy, złożyli przysięgę wierności kalifowi fatymidzkiemu.

Fundusze królewskie roku 1554 przeznaczone zostały - nie licząc wypłacania żołdu dla marynarzy i żołnierzy, a także dofinansowania rozwoju kultury, działalności handlowej czy wprowadzania innowacji nautycznych i armijnych - do rozwoju fortyfikacji Księstwa Badajoz. Okazało się bowiem, że ośrodek handlu międzynarodowego (skupiający kupców z Wicekrólestwa Iberii, Republiki Hrabstw Hiszpańskich, marokańskiej części Wicekrólestwa Konstantynii oraz całego europejskiego Nowego Świata) i jednocześnie liczące 320 tysięcy mieszkańców miasto obwarowane jest murem rodem z pierwszej połowy XV wieku. Z wewnętrznych oraz zewnętrznych kręgów fortyfikacji Badajoz zrobiono gwieździste basteje, zaś samo Księstwo zyskało cztery twierdze bastionowe.

17 stycznia 1554 roku na tron Imperium Polskiego wstąpił Zbigniew II od Piastów. Formalnie "Cesarz Narodu Polskiego, Król Polski, Litwy i Dacji, Władca Kijowszczyzny, Brandenburgii i Karpat" powtierdził przymierze militarne państwa polskiego z Federacją, a także zapowiedział rychłe stłumienie buntu w Krymie oraz na Jedysanie. Ów rewolta spowodowana była nie tak dobrym traktowaniem przez Piasta prawosławnych (brak autonomii oraz wysyłanie misjonarzy) jakiego spodziewali się po złożeniu przysięgi w czasie trwania Wojny Czarnego Morza.

X - kolonia bawarska

Dyplomacja bawarska otrzymała w lutym 1554 to, co chciała od Króla i kartografów tajskich za pośrednictwem Borsunelićia: mapy całej bardziej cywilizowanej Wschodniej Azji oraz zbiór informacji o świecie znanym Królestwu Ayutthayi. Subkontynent indyjski był podzielony na trzy sułtanaty, z którego bengalski od 1553 roku uczestniczył w sukcesywnym podbijaniu ostatniego hinduskiego państewka. Półwysep Indochiński zdominowany był przez laotańskie państwo Lan Xang (Lan Czang), politycznie wspierane przez kitajskiego giganta; przeciw niemu istniał sojusz Ayutthayi, państwa kambodżańskiego oraz lennika Tajów, Pegu. Ów kolos chiński w latach 70. XV wieku wraz z Cesarstwem Japonii dokonał rozbioru Korei na "połowy". W roku 1494 roku, wykorzystując kryzys na Czterech Wyspach będący echem Wojny Onin oraz rozbicie feudalne Nipponu, cesarz chiński interweniował wysłaniem dwóch setek tysięcy wojowników, przekupieniem czy zastraszeniem kilkudziesięciu daimuo; w konsekwencji większośc z arystokracji japońskiej zmuszona była złożyć hołd Mingom po kilku przegranych bitwach. Od XVI "cesarstwo sakury" przestało istnieć...

W marcu 1554 roku Król-Protektor Magnus I w porozumieniu z Admiralizacją dokonał normalizacji dotyczących uzbrojenia największych jednostek morskich (galeonów). Wszystkie okręty galeonowe miały być wyposażone po cztery lekkie działa na nadbudówkach dziobowych i rufowych osobno. "Mniejsze" trójmasztowe galeony miały mieć 12 dział średniego wagomiaru na burtę; "większe" czteromasztowe odpowiednio 14; alternatywą było odpowiednio 18 i 22 egzemplarzy lekkich armat... Zwodowano dwa kolejne okręty wojenne, które weszły w skład II Floty Protektorackiej zadokowanej w Bordeaux.

21 września 1554 roku w mieście Teodozji cesarz bizantyjski podpisał rozejm z królem cypryjskim, który kończył konflikt dwóch greckiego rodowodu państw zrzeknięciem się praw bazyleusza do ziemi azowskiej na rzecz włodarza w Nikozji. Pokonane Cesarstwo Wschodniorzymskie nie mogło uporać się z buntem w Despotacie Theodoros, który wybuchł wiosną 1555 roku w wyniku udziału wichrzycieli z Księstwa Krymsko-Azowskiego. Skutek rewolty był taki, że buntownicy w 1556 roku postanowili odwołać się do protekcji Księcia, w ten sposób przyłączając Teodozję i okolicę do ziem lennika cypryjskiego.

W styczniu 1554 roku wybuchła wojna pomiędzy poupadłym ostatnimi czasy Królestwem Szkocji (w celu odzyskania dawno utraconych ziem) z Królestwem Anglo-Szwecji. Za częściowo zgaelicyzowanymi Kapetyngami odpowiedziało się Wielkie Księstwo Lotaryngii, Księstwo Saksonii, Księstwo Magdeburgu oraz Księstwo Sieny; jedynym sojusznikiem króla Ademara I od Yorków był wielki książe Wismaru. Batalia rozegrała się głównie w samym postadernitenowym państwie (zdobycie Hamburga przez wojska lotaryńsko-saksońskie oraz oblężenie Schwerin i Wismaru) oraz w Brytanii. Król anglo-szwedzki nie zmobilizował większych sił w rodzimych ziemiach niż kilka tysięcy; marsz Szkotów ledwie został zatrzymany siedemdziesiąt mil przed Londynem. 19 października 1555 roku traktat pokojowy we francuskim Calais (za życzliwością króla walezyjskiego) zakończył wojnę w Meklemburgii oraz na Wyspach Brytyjskich. Król szkocki odzyskał zachodnie ziemie w Irlandii, wyspy Man oraz środkowe hrabstwa w Szkocji. Kryzys rządów angielskiego króla - trwający od 1552 roku, kiedy to w Szwecji nastąpił szereg epidemii dyzenterii - pogłębiło wypowiedzenie wojny Królestwu Wielkiej Danii pięć dni po poprzedniej wojnie.

Ochładzające się stosunki prawosławnych Hiszpanów z katolicką włazą Federacji zostały ocieplone zawarciem dwunastoletniego paktu nieagresji pomiędzy Federacją Krajów Bawarskich a Republiką Hrabstw Hiszpańskich 2 listopada 1556 roku. Wybranym we wrześniu Estutadorem (Namiestnkiem) była siedemnastoletnia hrabina Ermengarda Margarita Perez; utalentowana córka zmarłego wybitnego przywódcy, którego głównymi zasługami było unowocześnienie armii oraz gwałtowny rozwój kolonii na Wyspach Karaibskich. Namiestnika obrano wbrew tradycji, ale nie wbrew prawu hiszpańskiemu (nie zabraniającym wprost objęcia urzędu przez kobietę). Ermengarda przekonała swojego towarzysza zabaw z dzieciństwa, Adolfa ven Aderniten-Österreich - syna Króla-Protektora Magnusa - przebywającego często w Walencji z racji przygotowań do funkcji Wicekróla Iberii, do przjazdu i zawarcia małżeństwa. Dziewiętnastoletni Infant napsuł krwi swojemu ojcu żeniąc się z lubianą prawosławną, acz na zmianę wyznania nie zgodził się. Ów Adolf miał zostać Suwerenem Karaibów oraz głównym doradcą Estutadora.

Konflikt Danii z Anglo-Szwecją i Wismarem zmierzał latem 1556 roku do przewagi piechoty wzoru duńskiego nad jej "kopią" w wydaniu angielskim oraz znacznie mniej liczbą piechotą wzoru bawarskiego na słuzbie Wielkiego Księstwa. W sierpniu 1556 roku Inflanty Suzdalskie w całości były okupowane przez wojska duńskie, zaś Kalmar oraz Jönköping oblegane były przez zbrojnych ze Skanii. W październiku 1556 roku wojsko meklemburskie zdecydowało się na inicjatywę podjęcia ofensywy na Szlezwik.

4 stycznia 1557 roku Król-Protektor Magnus zmarł w wyniku udaru, jakiego nabawił się po ataku serca w czasie noworocznego karnawału. Pięćdziesięciodwuletni władca zapewnił czasy względnego pokoju w utworzonej przez niego Federacji (pominąwszy kilka lokalnych rewolt), lawiny odkryć geograficznych oraz kontynuację władzy w osobie syna Sigmunda.

--------------------------------------------

Krótko: dość mało tekstu względem sporej ilości obrazków.

Swoją drogą: czy wy także zauważyliście ostatni napływ tabunu AARów w działach EU2 i FtG?

Laveris de Navarro · 7 Maj 2010

Odcinek 23 - Vorwärts! (1557-1563)

Śmierć Króla-Protektora Magnusa I wykorzystał monarcha lotaryński, Johann I von Vlastowitsch (Johannes I van Vlaastovitch), ogłaszając się Królem-Namiestnikiem Niderlandów (Koning-Stadhouder van Nederlanden/König-Statthalter von Niederlande); tym samym ustanawiając Królestwo Niderlandów. Władca francuski nie mógł zdzierżyć samozwańczego królestwa u swojego północnego sąsiada. Po pretekstem najazdu na Owernię kontrolowaną od dwustu lat przez Księstwo Sieny, król Amadeusz I zwołał i zorganizowal liczne armie na terenie Francji.

Pomarańczowe - język urzędowy niderlandzki; niebieski - język urzędowy niemiecki

Za organizacją Królestwa Niderlandów stał szereg zmian, jak choćby projekt ujednolicenia etnicznego populacji grafostw. Ogłoszono, że językiem urzędowym w Niderlandach (Fryzja, Zelandia, Brabancja, Geldria, Holandia*) staje się tzw. język niderlandzki**, zaś w landgrafostwie luksemburskim oraz całej Nadrenii Zachodniej język niemiecki. Nie uwzględniono licznej mniejszości polskiej w grafostwie Kolonii (skąd wywodzili się Włostowicze, którzy w XIV wieku weszli na tron dolnolotaryński) czy francuskiej w Luksemburgu. Król Jan prognozowal, ze jego następcy ostatecznie zniderlandyzują całe Królestwo, zaś germanizacja Nadrenii podług kultury środkowoniemieckiej miała jedynie zniwelować inne mniejszości. Zrównano także prawa wyznawców kalwinizmu do katolików.

Statystyki

Dopiero 8 stycznia 1557 koronowano trzydziestoczteroletniego Sigmunda, syna Magnusa I ven Aderniten-Österreich oraz Katarzyny Satury Mangitszajówny, na Króla-Protektora Federacji Królestw Bawarskich oraz króla Bawarii, Wenecjan, Czech, Chorwacji, wicekróla Bawarii i landgrafa Szwajcarii. Nie zareagował zbrojnie na wybuch wojny francusko-niderlandzkiej, mając nadzieję że lepsze wyposażenie wojsk Przymierza Zachodniego*** przezwycięży osamotnione w walce armie francuskie. Kuszącą sprawą dla nowego monarchy było trwałe roztoczenie wpływów Federacji na Węgrzech, poprzez inkorporację kilku komitatów do Wicekrólestwa Moraw oraz ustanowienie zależnego od władzy w Monachium państwa w wyniku zwycięskiej wojny; miałoby to zahamować ekspansję Imperium Polskiego na południe. Priorytetem było ponowne scentralizowanie administracji państwa, które po rozczłonkowaniu na wicekrólestwa posiadające dużą sporą autonomię mogło miewać spore trudności w przypadku długotrwałego kryzysu.

Problemy wojsk niderlandzkich (zdobycie miasta Luksemburga oraz obleganie brabanckich twierdz) oraz szkockich pod Newcastle jednak skłoniły Sigmunda do wypowiedzenia wojny Królestwu Francji 29 marca 1557 roku. 103 tysiące żołnierzy z 82 średniego i ciężkiego kalibru armatami miało przekroczyć granicę bawarsko-francuską 1 kwietnia; w odwodzie przygotowano 26 tysięcy ludzi w II Armii Reńskiej stacjonującej nominalnie w Mainz.

Bitwa pod Chaumont w rejonie Szampanii 27 kwietnia 1557 roku była początkiem niepowodzenia natarcia I Armii Reńskiej; oblężenie ów miasta zostało powstrzymane przez 12 tysięcy kawalerzystów francuskich. Druga bitwa odbyła się 13 maja. Po stronie bawarskiej uczestniczyło aż 51 tysięcy ludzi (w tym 22 tysiące konnych) z 23 armatami, atakującym na 30-tysięczne wojska księcia Burgundii wracające ze zdobytego Luksemburga. Francuzi okopali się za "koniami fryzyjskimi" oraz linią koszokopów dwadzieścia metrów dalej, z których strzelali zbrojni z arkebuzami. Zneutralizowało to kawalerię bawarską, która zmuszona była do osłaniania flank przed zakusami rycerstwa francuskiego. Płaski teren praktycznie uniemożliwiał wykorzystanie cięższej artylerii Federacji bez wystawiania jej na zagrożenie ze strony lotnej konnicy wroga. Cały dzień, regimenty bawarskie tylko wykrwawiały się po nieudanych atakach kawalerii i piechoty na broniących się Francuzów. Wieczorem, nagłe kontruderzenie całej armii francuskiej rozpędziło I i II Armię Reńską, które tracąc połowę swego stanu osobowego zmuszone byłu do zagwożdzenia większości własnych armat, które nie udałoby się szybko wywieźć ze sobą.

Bitwa pod Dijon, 21 kwietnia 1557 roku, była całkowitym przeciwieństwem porażki Reńczyków, którzy zmuszeni byli później wycofywać się aż do Strassburga w Alzacji. III Armia Oksytańska pomimo utraty sześciu ćwierćkolubryn oraz prawie całej piechoty, rozgromiła wojska francuskie. W tej bitwie, Francuzi zapomnieli o okopaniu się, licząc na szybkie odparcie przeciwnika i zaczekanie na posiłki. Ów 15 tysiecy uzupełnień skierowało się jednak na sieńskie Clermont-Ferrand, zaś z II Armii Burgundzkiej niewiele zostało już popołudniową porą dnia bitwy z powodu brawurowej szarży kawalerii oksytańskiej, która bez większych przeszkód zmiotła nieudolnie zmontowaną arkebuzowo-pikową zasłonę.

Nie ciekawiej było we francuskiej części Akwitanii. Spod murów Tuluzy I Armia Oksytańska zmuszona była do odwrotu przez Langwedocję, a później aż do Maryslii. Trudno było znaleźć sposób na ataku zorganizowanej konnicy francuskiej, najeżonej konnymi strzelcami (arkebuzeria konna], pomimo stosowania dość archaicznej konstrukcji ręcznej broni palnej oraz nikłego rozpowszechnienia pistoletów z zamkiem kołowym. Król Francuski postanowił wykorzystać rubieże bawarskie do przemieszczenia wojsk do Niderlandów, co tłumaczyłoby względny spokój wobec II Armi Oksytańskiej (oblegającej Rouergue) oraz brak starć do końca lipca z udziałem III Armi Oksytańskiej pod Dijon.

Od maja 1557 roku , II Flota Protektoracka rozpoczęła blokadę portów francuskich od La Rochelle do Caen w Normandii oraz porty kornwalijskie. 17 sierpnia 1557 roku czterdzieści mil na wybrzeżu Bretanii karaki i galeony bawarskie doścignęły znacznie mniej liczne kogi francuskie. Gdyby nie sprzyjający ucieczce wiatr, z połowy floty Królestwa Francji niewiele zostało; znacznie lepiej uzbrojonym w nowszej daty armaty okrętom Federacji udało się zatopić jedynie trzy jednostki wroga.

We wrześniu rozpoczął się drugi plan natarcia na Francję, po nieudanym wiosenno-letnim. Sprowadzono Armię Turyngijską do resztek obu Reńskich, sformowano Armię Helwecką, która miała domykać całą kampanię poprzez uderzenie na Besancon, które w wyniku licznych szturmów zdobyte zostało już 26 września 1557 roku. W październiku ponad 60 tysięcy żołnierzy bawarskich wlało się na Nivernais oraz Szampanię.

Korpus Austrazyjski, zamykający uderzenie Armii Turyngijskiej i Helweckiej, od 25 października do 7 listopada 1557 roku bohatersko bronił się przed atakami oddziałów francuskich, wycofujących się z Niderlandów, przy utracie 3,2 tysięcy żołnierzy odpierając liczne ataki nieco mniejszych kolejnych formacji; Francuzów poległo aż 11 tysięcy podczas tych starć.

Do końca grudnia, nowo odbudowana I Armia Oksytańska oraz "Druga" oblegały miasta i twierdze na francuskich ziemiach pomiędzy Garonną a Rodanem, zaś cały zachód francuski był kontrolowany przez wojska bawarskie. W lutym 1558 roku, po zdobyciu Tuluzy oraz Rouergue, doszło do ostatniego etapu planu wojennego Generalicji Armii Federacji Bawarskiej, czyli rozciągnięcia okupacji wojennej nad cały Brzeg Loary oraz uderzenie na Paryż.

Ostatnią z większych bitew w wojnie było starcie 9 lutego 1558 roku pod Reims. Wojskami francuskimi dowodził książę burgundzki oraz sam wiekowy król Amadeusz. Piechota bawarska, pełniąca rolę osłonową dla artylerii, znów została rozbita; szybko bitwa zamieniła się w serię kawaleryjskich najazdów obu stron, zakończonych zwycięstwem wojsk Federacji. Taktyczna porażka kawalerii francuskiej, była jednak strategicznym impasem na Wschodzie; na rubieżach stoczono jeszcze wiele potyczek. 4 kwietnia 1588 roku obie strony wspólnie postanowiły zakończyć wojnę, podpisując traktat w Clermont-Ferrand, zdobytym w listopadzie 15557 roku przez Francuzów.

Do Wicekrólestwa Oksytanii-Katalonii włączono francuską część krainy oksytańskiej, w istocie ją jednocząc. Franche-Comté z Besançon weszło w skład Wicekrólestwa Bawarii. Konflikt, w którym poległo prawie 70 tysięcy żołnierzy (w tym poborowi w trakcie wojny) bawarskich oraz 90 tysięcy najemników i rycerzy francuskich. 17 września Niderlandy zakończyły wojnę z Francją, wymuszając na monarsze walezyjskim kontrybucję o równowartości 164 707,2 grzywien bawarskich złota; wybronienie Królestwa Niderlandów oraz jego nowego statutu nie skończyło się szczęśliwie dla Królestwa Szkocji, które miesiąc później zawarło upokarzający rozejm, na którym Kapetyngowie zrzekli się hrabstw szkockich zdobytych niedawno od Anglo-Szwecji.

Pierwszym krokiem do scentralizowania oraz uporządkowania spraw administracyjnych było powołanie przez Króla-Protektora tzw. Imperialnej Rady Federacji, której celem był nadzór nad Wicekrólami odnośnie dzielenie administracyjnego, rozkładem funduszy na poziomie budżetów księstw i palatynatów oraz wydawaniem dyrektyw Wicekrólom odnośnie kwestii religijnych w państwie. Rada Wicekrólów poparła wdrożoną już instytucję, głównie widząc potrzebę uporządkowania biurokratycznych procedur w państwie oraz z powodu religijnej jednolitości władzy. Jednomyślnie ogłoszono, że jedyną religią i wyznaniem równoprawnym w Federacji jest chrześcijaństwo wyznania rzymsko-katolickiego. Inną zmianą była konieczność zgody Króla-Protektora na nadanie danemu językowi statusu urzędowego bądź tegoż odebranie.

W całej Szwabii w 1559 roku wybuchła kolejna z rewolt tumleryckich, mających na celu zmuszenie monarchy do wyniesienia wyznania tumleryckiego na równi z katolickim. Podczas brawurowego napadu na orszak Królowej Aleksandry Agaty 12 lutego, udało im się porwać żonę króla-protektora Sigmunda wraz z jej kilkoma dwórkami. Minęło nie więcej niż dziesięć dni, gdy poszukiwania porywaczy ubiegł myśliwy, który po znalezieniu w lesie górnobawarskim głów porwanych kobiet z listem, wręczył "odpowiedź" tumlerystów monarsze. Sam list, poza żądaniami religijnymi oraz niezwykle kwiecistym opisem zrealizowanych gwałtów na porwanych kobietach, zawierał jeszcze jedną sentencję:

"(...)Co to za Władca Europy, który wychędożył mongolskiej Azjatce - modlącej się do Bałwana**** w Konstantynopolu - następcę tronu, zaś Bawarom Austrazyjom zabrania nieuznawania Klechy w Rzymie(...)"
Kliknij aby rozwinąć...

Rewolta rozniosła się po całej Austrazji (Lotaryngia, Alzacja, Badenia, Wirtembergia, Szwabia), zaś wieść o tym że rodzina monarsza nie jest dostatecznie chroniona rozbiegła się po całej Federacji. Rozwścieczony Sigmund rozkazał wojskom stacjonującym z Nanzigu zabijanie każdego tumlerystę po drodze do Wirtembergii, gdzie znajdował się kwiat buntowników. Po krwawych starciach, zamiast rozkazu zdobycia Reutlingen oraz Ulm, król-protektor rozkazał spalić miasta wraz z ludźmi we wnętrzu. W wyniku akcji wojska bawarskiego, poniosło śmierć około 130 tysięcy tumlerystów oraz ich popleczników. W państwie zapanował niepokój, związany z przypomnieniem czasów "Żelaznej Emmy". Prawosławni chłopi wzburzyli się w Bośnii przeciw wprowadzeniu licznych misjonarzy (których działalność odnosiła sukcesy w Slawonii) w maju 1550 roku; również krwawo stłumieni. Pogłębiło to niezadowolenie z rządów "drugiego Austriaka", który po pozwoleniu na nieudolność taktyczną armii - i tym samym na splądrowanie ziem na zachód od Renu oraz Langwedocji przez rycerzy francuskich - "spowodowaniu" sporych strat wojska oraz za grube pieniądze odbudowując stan Bawarskich Sił Federacyjnych dodając kilkadziesiąt ćwierć- i pół- luf armatnich, spowodowało protesty przeciw "remilitaryzacji" sposobu rządzenia Bawarią. Wydostanie się przecieków o planowanym na rok 1560 roku ataku na Węgry wzburzyło tylko szlachtę i mieszczaństwo; ostatecznie do najazdu na Rzeczpospolitą nie doszło, zaś jedynie poprzez powstrzymanie nałożenia cła na towary luksusowe, król-protektor Sigmund zapobiegł wystąpień masowych w wielu miastach i folwarkach. 10 lipca 1561 roku dostrzeżono kometę na niebie; wielu prorokowało nadejście złych czasów.

Na Wschodzie świata działo się równie krwawo, co w Federacji. W listopadzie 1561 roku sułtan gudżaracki zmuszony był rzec się wszelkich praw do ziem nad rzeką Indus, na rzecz kalifa timurydzkiego. Dwa lata wcześniej sułtan bengalski zmusił państewko Majsuru do płacenia corocznego trybutu oraz oddania kontroli nad połową terytorium drawidyjskiego kraju.

Dopiero w 1562 roku sprawa Austrazów ucichła, zaś monarcha bawarski obiecał magnaterii brak reform mających zmieniać w widoczny sposób ustrój państwa czy samej administracji. Miasta Reutlingen oraz Ulm odbudowano (a w zasadzie: ulokowano od nowa). Na drugą żonę, Sigmund nie zdecydował się. Tymczasem popularność wyznania kalwińskiego pojawiła się w Oksytanii oraz na Węgrzech. Zarówno realizacja pomysłu inwazji na Rzeczypospolitą Węgierską, jak i możliwy wybuch większej rewolty kalwińskiej w Akwitanii, były równie bliskie.

Dla powstrzymywania zakusów Imperium Polskiego w kierunku wschodnim, Król-Protektor postanowił politycznie wesprzeć Wielkie Księstwo Suzdalskie. Nowemu kniaziowi w Moskwie, Alexandrowi I Rurykowiczu, zaproponował pięćset arkebuzów bawarskich oraz rękę swojej córki, Idy Giseli. 26-letniemu władca ruskiego państwa zgodził się pojąć za żonę osiemnastoletnią siostrzenicę (matką Idy Giseli była najstarsza z sióstr Wielkiego Księcia), acz zmuszony był znieść brak przechrzczenia wybranki na prawosławie. Tenże ruch wykonany jesienią 1563 roku zaniepokoił szlachtę, która dostrzegła prowadzenie przez Sigmunda polityki równowagi europejskiej na kształt tej praktykowanej przez Emmę Żelazną.

Pomimo czasów kryzysu władzy monarchy (1559-1562), udało się ustanowić administrację Federacji na nowozdobytych terytoriach po wojnie z Królestwem Francji, zmusić ludność do podporządkowania się prawom podatkowym, gospodarczym, religijnym i kulturowym jak w całej FKB, a także odbudować i wzmocnić istniejące mury miast i twierdz. Wedle uznania władcy, "zasięg podbojów Francji" został już osiągnięty, a dalsze zajmowanie ziem francuskich tylko zaburzyłoby równowagę polityczną według Króla-Protektora.

W Prefekturze Rotwaldu, do 1563 roku, zamieszkiwało około 52 tysięcy osadników. Dopiero za rządów Sigmunda, kolonizacja Nowego Świata nabrała lekkiego przyspieszenia. Atak Amerykanów w czerwcu 1560 roku na Nową Norymbergę spowodował zniszczenie kilku wiosek oraz łącznie śmierć ośmiuset kolonistów i dwustu żołnierzy armii kolonialnej. Poza prowincją z osadą Nowym Santanderem, interior Rotwaldu był ledwie "skolonizowany" przez bawarskie faktorie handlowe. Wedle raportów Bawarskiej Atlantyckiej Kompanii Handlowej, Prefektura Rotwaldu może spokojnie konkurować w produkcji wyrobów tytoniowych, cukru trzcinowego i rumu z hiszpańskimi koloniami. Na Arubie zainwestowano w eksperymentalną - domowej organizacji - produkcję likieru z pomarańczy.

-------------------------------------

* - Terytorium, gdzie leży miasto Haga, od późnego średniowiecza określany byl mianem "Holandii".
** - W świecie AARu, język niderlandzki to jeszcze mieszanina języka flamandzkiego i holenderskiego, acz prędzej czy później ulegnie on nieco większej germanizacji niż w świecie współczesnym
*** - Królestwo Niderlandów, Królestwo Szkocji, Księstwo Saksonii, Księstwo Magdeburga, Księstwo Irlandzkie, Księstwo Sieny.
**** - "Bałwan" oznacza Patriarchę. Fragment ukazuje błędne wyobrażenie Rusinów jako "potomków Karachanidów" oraz ord mongolskich. Większość mieszkańców Federacji uznaje za "słowiańskie" kraje jedynie Imperium Polskie oraz Wielkie Księstwo Białej Rusi.

Wojna wyszła rozwlekle... Rzadko co wydaję odcinki tak często.

Większa czcionka? Może tak zostać?

Laveris de Navarro · 14 Maj 2010

Odcinek 24 - Podział Niemiec cz. I (1564-1570)

W Połtawie, 6 września 1564 roku Królestwo Białomorza* zawiazało porozumienie o wsparciu militarnym z Księstwem Krymsko-Azowskim, wobec kolejnej wojny na Bliskim Wschodzie, w której Cesarstwo Wschodniorzymskie zostało najechane przez Persów i Seldżuków, zaś Karachanidzi z Fatymidami oraz Sułtanat Adenu odpowiedzieli atakiem na... agresorów Bizancjum. W 1655 roku do Traktatu Połtawskiego dopisało się Wielkie Księstwo Suzdalskie oraz Królestwo Cypru, w ten sposób tworząc wielki blok militarny prawosławnych państw

24 września 1564 roku kniaź nogajski po wygranej kilkuletniej wojnie z kaganem uzbeckim, zmusił pokonanego do podpisania rozejmu, w którym to turecki władza zobowiązał się do wypłacenia kontrybucji będącej ekwiwalentem wartości 18,8 tysiąca funtów suzdalskich** złota oraz zlożenia hołdu lennego. Powstałe w 1518 roku, w wyniku rewolty wojewody z administracji suzdalskiej, Księstwo Nogajskie (od 1564 "Wielkie") obronną ręką odpierało zakusy perskie oraz uzbeckie, zaś od kilkunastu lat rozpoczęło sukcesywną ekspansję. Praktycznie izolowane politycznie, ze względu na otoczenie muzułmańskie.

13 czerwca 1565 roku zawrzało na dworze gudżarackim, gdy podczas wizytacji przedstawicieli bawarskiej kolonii z Gertrudehafen w stolicy sułtanatu, jendemu z ochroniarzy emisariuszy wymsknął się muszkiet kołowy, który po upadku kolbą na sztorc niespodziewanie wypalił i zestrzelił półksiężyc z kopuły meczetu. Zważywszy na antymuzułmańską rebelię trwającą od przegranej wojny z Timurydami, w stolicy Gandhinagarze zawrzało, zaś bawarskie siły kolonialne zwiększono do rangi legionu, dodając dwa tysiące konnych oraz niecałe tysiąc pieszych.

Trochę większe rozpowszechnienie zamka kołowego (i tym samym nieznaczny spadek ceny kupna) umożliwił przeprowadzenie reformy na wzór "2 z 9 kapralstw strzelców" z 1518 roku. Tym razem, wyrównano proporcję liczby arkebuzów w kompanii z zamkiem lotnowym oraz z zamkiem kołowym do 2:1; tym samym dwa na sześć kapralstw arkebuzerów pieszych oraz jeden na trzy kapralstwa muszkieterów wyposażone były w bronie o poręczniejszej metodzie odpalania.

Podczas wojen na Bliskim Wschodzie, na terenie Syrii doszło do rewolty antyperskiej, która sprzeciwiała się rządom szyitów oraz masowym porywaniu ludności z prowincji do przegrywanej latem 1655 wojny ze Wschodniorzymianami (wojska konstantynopolskie zajęły całą Anatolię i oblegały Aleksandriettę). Arabowie z Damaszku oraz sąsiednich miast mieli interesy zbieżne z Kalifatem Fatymidów, pod którego ochronę uciekli się pod koniec sierpnia 1655 roku. Na kulisach dwóch wojen, bliskowschodni wielki ośrodek handlu dostał się w ręce muzułmanów z Egiptu, którzy stopniowo zaczynali odzyskiwać swą dawną potęgę.

Rusini oraz Kozacy znad lewego brzegu Donu w 1564 roku wycięli w pień wszystkich przedstawicieli administracji bizantyjskiej, zas z powodu braku inicjatywy bazyleusza odnośnie sprawy ruskiej, przez cały następny rok żyjąć w stanie półanarchii zastanawiali się, czy utworzyć własne państwo bądź pójść pod czyjąś opiekę. Gdy jeden z rusińskich mędrców ogłosił - po spojrzeniu w gwiazdu poprzedniej nocy - rozpoczęcie nowego roku, wschodni Słowianie urządzili popijawę z tejże okazji. Podczas którejś z nich rzucono propozycję wsparcia Karachanidów, którzy w Kaukazie siekli się z katafraktami. Pomimo wątpliwej trzeźliwości atamana koszowego, w zamian za wolność wyznania oraz ustanowienie własnego porządku pańszczyźnianego, Donieczczyzna wstąpiła w 1656 roku w skład Sułtanatu.

Czarną linią podbite ziemie

Z Dalekiego Wschodu doszły wieści o dwóch zakończonych wojnach. Pierwsza, w 1654 roku, była zbrojnym zajęciem wasala przez Królestwo Ayutthayi. Drugą z nich była wojna Lan Xangu z Kitajem, która skończyła się zajęciem połowy terytoriów laotańskiego kraju przez Mingów. Uświadomiło to Laotańczykom, że nie mogą już więcej stanowić "bufora i lokalnego mocarstwa" między Chinami a resztą Indochin. Władca, którego spotkała sromotna klęska militarna i dyplomatyczna w grudniu 1656 roku, był twórcą sojuszu tajsko-laotańsko-kambodżańsko-czampańskiego w 1657, skierowanego przeciw ekspansji chińskiej.

Król-Protektor Sigmund nadał w 1567 roku prawa handlowe - pod nadaniem wolności handlowej - miastom: Würzburg, Ajaccio, Algier, Bearn, Iruña oraz Bari. Pierwsze miasto, które było jednym z głównych na szlaku europejskim prowadzącym od Brest (a przez Atlantyk: Dublin, Cardiff oraz Manchester), aż do wschodnich rubieży Imperium Polskiego, szczególnie wzbogaciło się na swobodzie handlowej. W rezultacie, dochody podatkowe z miast objętych nadaniem nieznacznie wzrosły.

W 1568 roku doszło do modyfikacji taktyki piechoty w Armii Federacji Bawarskiej. Skwadron pieszy (liczący 84 muszkieterów, 168 strzelców z arkebuzami, 72 halabardników, 288 pikinierów oraz 12 strzelców wyborowych) podczas walki - jeśli działał sam operacyjnie - podzielony był na trzy sektory. Środkowy podzielony był na pięć rzędów-sekcji, w którym na przedzie były trzy kapralstwa pikinierskie (72), potem trzy muszkieterskie (84), a za nimi reszta pikinierów. Boczne obsadzone były po 3 kapralstwa arkebuzerów pieszych (84), zaś halabardnicy i strzelcy wyborowi mieli działać poza sektorami w ramach dopełniania szyku obronnego czy natarcia. O ile działanie bocznych sektorów opierało się na kontrmarszu całej "kolumny", to przed rozpoczęciem osłony pikinierskiej, muszkieterzy wychodzili na przeciw i prowadzili walkę ogniową. Zazwyczaj jednak walczono w oparciu o regimenty, więc w tym przypadku ów model poszerzano o "szerokość" będącą liczbą skwadronów w regimencie, zachowując 5 rzędów sekcyjnych w środkowym sektorze oraz trzy rzędy kapralstw w bocznych.

W 1569 roku rozpoczęto budowę Wielkiej Stoczni Weneckiej. Rok wcześniej, zdolności szkutnicze portu weneckiego pozwalały na jednoczesną budowę czterech jednostek, na wyłączne potrzeby wojenne. W inwestycję włożono blisko 11,23 miliona dukatów bawarskich koronny (każdy z nich to 4 g złota), zaś spodziewa się teoretyczną możliwość zwodowania w 1572 roku sześciokrotnie większej ilości okrętów jednocześnie, w 1573 ośmiokrotnie, zaś w 1574 dziesięciokrotnie.

Wykorzystując okazję zajęcia się króla francuskiego Febroniusa I buntem w Dublinie, Kencie oraz rewoltą w Calais oraz Antwerpii w lutym 1569 roku, władca niderlandzki wypowiedział wojnę Księstwu Saksonii rządzonemu przez Baldewina I d'Ardennes i najechał hesko-anhalckie resztki dawnego "konkurenta niemieckiego" z epoki średniowiecza wraz z księciem magdeburskim. Już w lipcu tego samego roku król Anglo-Szwecji Arnaud I postanowił obronić suwerenność saską, zaś król duński postanowił wesprzeć Niderlandy; tak oto lokalny konflikt wewnątrzgermański rozwinął się w starcie dwóch lokalnych mocarstw w Skandynawii.

Na początku grudnia 1569 roku wojna przeciw Saksonii była praktycznie skończona, zaś dwa dni przed Nowym Rokiem książe Baldewin podpisał pokój - w którym zachowując całą Hesję - zrzekł się tytułu książęcego i mianowany został landgrafem Hesji, zrzekł się Anhaltu na rzecz księcia magdeburskiego (który dodał sobie drugim tytułem książęcym), a także zobowiązał wypłacić najeźdźcom kontrybucję równą 3,5 tysiąca grzywien i złożyć hołd lenny 7 stycznia 1570 roku królowi niderlandzkiemu.

Na porażkę saską tylko czekał król-protektor bawarski, który już we wrześniu podjął przygotowania do dopięcia "rozbioru Księstwa". Drugiego stycznia roku 1570 roku, 36 tysięczna armia wyszła z koszarów miasta Mainz w stronę stolicy saskiej Getyngi. Kolejne 13 tysięcy miało zabezpieczać tyły.

5 lutego 1570 roku, pod Darmstadt, generał Armii Reńskiej podjął szturm na umocnione pozycje wojsk heskich***. Ciężka kawaleria (wsparta lekką) nie zdołała przełamać czoła obrony czy później próby oflankowania przeciwnika. Pomimo druzgocącego otrzału bawarskiej cięższej artylerii, siły Baldewina były na tyle mobilne, że zniszczono więcej umocnień niż siły żywej. W trzydniowej bitwie - przerywanej późnym wieczorem każdego dnia - przewaga liczebności piechoty heskiej (niewiele gorzej wyposażonej i wyszkolonej od najeźdźcy) nad bawarską wzięła w górę, Byle kontrnatarcie na wykrwawioną w wyniku nieudanych szturmów piechotę Federacji spowodowało zamęt w całej Armii Reńskiej. Uratowano 34 armaty w odwrocie, siedem musiało zostać zagwożdzonych. Hesi, przy stracie najwyżej trzystu ludzi, zadali przeciwnikowi 19-krotnie większe straty.

Odważni hescy dowódcy postanowili najechać na Frankonię, gdzie przy stracie trzech tysięcy żołnierzy w bitwie 17 marca odparli tzw. "tyły inwazji bawarskiej" (Armię Turyngijską). 15 maja 1570 roku, po ataku trzydziestotysięcznej Armii Morawskiej, szybko wycofali się spod Würzburga w kierunku Hesji.

28 czerwca, pod Getyngą, doszło do roztrzygającego starcia. Siły heskie, ledwie uzupełnione tysiącem łanowych pieszych, zastosowały zbliżoną taktykę obronną, jak podczas poprzedniego starcia. Jednakże połączone resztki Reńczyków i Turyngijczyków z Armią Morawską (stanowiące Niemiecką Grupę Armijną), przygniatali ponad trzykrotną przewagą liczebną. Lepiej zorganizowany ostrzał z większej ilości kolubryn praktycznie rozbił jedyny regiment kawaleryjski przeciwnika, zaś lekkie pojedyncze armaty wespół z muszkieterami oraz arkebuzami wytrzebiły połowę piechoty, nim doszło do natarcia pikinierów oraz okrążenia przeciwnika kawalerią. Doszło jednak do półdniowego krwawego boju, gdzie trzy średniego wagomiaru armaty przestały nadawać się do użycia, poległo zaś prawie 9 tysięcy Bawarczyków oraz 12 tysięcy Hesów. Po wzięciu w jeniectwo siedmiu tysięcy piechurów oraz samego landgrafa Baldewina, podjęto w lipcu szturm na Getyngę, który nie powiódł się. Druga próba 7 września skutkowała praktycznym końcem dawnego Księstwa Saksonii, zas nastepnego dnia głowa rodu Ardenów podpisała rezygnację z tytułu landgrafa oraz ziem.

Jesień roku 1570 przyniosła możliwość stabilizacji w Niemczech, w wyniku rozebrania księstwa saksońskiego, którego ziemie były od XV wieku przedmiotem bądź pośrednim powodem prawie wszystkich wojen na ziemiach germańskich. Sytuacja Królestwa Francuskiego nie była pewna we Wschodniej Fryzji oraz w Dolnej Saksonii - podobnie jak na skraju północy skandynawskiej - zaś Baldewin d'Ardennes zbiegł z rodziną do Reims, a później sam zaczął ubiegać się u króla Febroniusa o nadanie we włościach francuskich w Niemczech.

We wrześniu 1570 roku, tuż po zakończeniu konfliktu heskiego, rozpoczęto kolejną reformę armii. O ile stan piechoty zmienił się pod względem ilości strzelców w kapralstwie (z 28 do 30; 6 rzędów po 5 arkebuzjerów pieszych oraz 5 rzędów po 6 muszkieterów), to poważne zmiany czekały kawalerię, która powoli przestawała być dominującą siłą na polu bitwy. Sformalizowano typy wojsk konnych, stosując rozróznienie na trzy typy. Ciężka konnica - kirasjerzy - była formalnie przekształconą kawalerią kopijników; uzbrojeni w grubsze kirysy, pałasze czy rapiery, parę pistoletów oraz długie lance (tylko formacje czołowe) stanowili siłę przełamującą. Średniozbrojną konnicę stanowili konni arkebuzerzy, którzy mieli za zadanie strzelać konno i pieszo w kirysie (lżejszym od kirasjerskiego). Lekkozbrojną formacją stała się innowacyjna kawaleria - rajtaria - stosująca taktykę karakolu (ostrzału z pistoletów nawracających jeźdźców w stronę piechoty), uzbrojona w dwa (czasem trzy - "jeden za cholewą"; niektórzy z bandoletami) pistolety i pałasz. Cała formacja kawaleryjska miała za zadanie zmiękczać przeciwnika z broni palnej, zaś dopiero w kluczowym momencie przystąpić do przełamania szyku przeciwnika; ewentualnie miała zastosowanie jako zabezpieczenie tyłów piechoty.

Kolejność od prawej do lewej wedle opisu

Konstanze von Nürnberg była ostatnią przedstawicielką najstarszego odgałęzienia rodu Adernitenów, pochodzącego jeszcze od młodszego syna Moltiera I Mądrego, Lutberta; acz dziad Konstancji postanowił usunąć człon "Aderniten" z nazwiska rodowego, zaś błędny zapis przyimka "von" z 1065 roku poprawił. Pod pretekstem połączenia "krwi rodowej", król-protektor Sigmund zeswatał swojego dziewiętnastoletniego wtedy syna Phillippa z siedemnastoletnią Norymberżanką, a następnie oboje postawił 18 maja 1567 roku na ślubnym kobiercu. Trzy lata później, 7 września 1570 monarcha - zbiegłszy z udanym szturmem na Getyngę - w katedrze mogunckiej poślubił wcześniej przechrzczoną na katolicyzm cypryjską królewnę (drugą córkę) Annę Mandromenos, liczącą wtedy dwadzieścia wiosen. 47-letni monarcha tego samego dnia zyskał drugą Królową oraz Hesję.

-------------------------------

* - Królestwo Fińsko-Rusko-Białomorskie ujednoliciło nazwę na Królestwo Białomorza.
** - Funt suzdalski to nasz funt rosyjski (0,4095 kg).
*** - Formalnie, król-protektor Sigmund najechał na Landgrafostwo Heskie.

Długi odcinek, ale akcja była. Czy dobrym pomysłem będzie zrobienie osobnego odcinka specjalnego dotyczącego Nowego Świata?

Zastanawiam się jeszcze, jak sensowniej rozwinąć (modyfikacją save'a) sytuację na Wyspach Brytyjskich. I niestety od kilkunastu lat w grze, nie ma jak fabularnie zrobić Imperium Nordyckiego/Cesarstwa Narodu Nordyckiego z obu skandynawskich królestw, gdyż najzwyczajniej stali się zagorzałymi rywalami.

Nie wspominałem o sytuacji na bliskim wschodzie, acz zakończyła się "tym co zwykle": kontrybucja (tym razem Persowie Bizancjum). To zaczyna się robić nudne... Z drugiej strony, fabularnie ujmując, armie bizantyjskie (LT 9) oraz karachanidzkie (LT 8) stają się tymi, co zaczynają na większą skalę stosować arkebuzy i rusznice lontowe. A dalej na wschód to dopiero... Chiny (LT 8).

Laveris de Navarro · 16 Maj 2010

Odcinek specjalny nr 5 - Początki kolonizacji Nowego Świata

Glównymi fundatorami szesnastowiecznych wypraw kolonialnych w stronę Nowego Świata było Cesarstwo Rzeszy Bawarskiej (a później Federacja Krajów Bawarskich) oraz Republika Hrabstw Hiszpańskich. Pierwsze faktorie postawiono już w 1499 roku w Rotwaldzie oraz na początku XVI wieku na Tortudze. Inne kraje, które włączyły się w badanie i zdobywanie nowego kontynentu, to: Królestwo Anglo-Szwecji (ok. 1500-1520) oraz Wolne Miasto Memel (od 1530 roku) będące pozostałością po Królestwie Norweskim. Kolonizacją sąsiednich ziem zainteresowało się także Imperium Azteckie, przedłużając tym samym XV-wieczną ekspansję po miastach zapoteckich i majańskich.

Według decyzji pierwszego prefekta Rotwaldu w 1540 roku, Friedricha Eberharda von Waldeck, dzielił się na dysktrykty jedynie ponumerowane według kolejności ich powstania bądź dat założenia pierwszych osad. Pierwsza osada w Rotwaldzie, Emmahafen - nazwana od imienia infantki (a później Cesarzowej) Emmy - została założona w 1506 roku na fundamentach faktorii handlowej; w 1576 roku populacja miasta przekroczyła 3,5 tysiąca mieszkańców. Kolejne osady i miasta powstały głównie w latach 1524-1542 podczas późnego okresu rządów Emmy Żelaznej oraz Magnusa I. Siódmy dystrykt powstał rok po ulokowaniu Neue Irunia w 1565 roku. W roku 1577, populacja osadników bawarskich oraz iberobawarskich w Rotwaldzie liczyła 66 tysięcy ludzi. Podział okręgowym - ponad dystryktami - stanowią zwyczajowe nazwy krain; Nowy Palatynat (Neupfalz) obejmuje I, III, IV i V dysktrykt, Północny Rotwald (Nordrotwald) to VII dystrykt, zaś II i VI dysktrykt zestawione są pod nazwą Południowego Rotwaldu (Südrotwald).

Nazwy miast bawarskich w Nowym Świecie - jeśli nie zostały określone przez samego Cesarza/Króla-Protektora - najczęściej przybierały nazwę od miejscowości rodzimych założycielom bądź zarządcom. Każda nazwa musiała zostać zbawaryzowana. Poza IV dystryktem, wielkie połacie południowoamerykańskiego terenu pod oficjalną kontrolą Federacji wciąż stanowiły zaledwie zakres terytorialny działania placówek handlowych oraz blokhauzów kolonialnych; gros osadnictwa zasiedlał wybrzeża.

Czerwone - należy do Królestwa Anglo-Szwecji; Niebieskie - do CRB/FKB; Żółe - do Republiki Hrabstw Hiszpańskich

Jak na niewielki kraj, RHH bardzo szybko ustanawiała przyczółki na wielu wyspach karaibskich, zaś od połowy XVI wieku była fundatorem lokowania osad na wyspie Kuba. Jedynie niewielkie fundusze Estutadora spowodały, że poza Kubą, chętni Murcyjczycy, Galisyjczycy oraz iberobawarska ludność z Luzytanii i Andaluzji nie mogła kolonizować innych wysp. Na stałym lądzie, największa osada - Cartagena - liczy 51 mieszkańców (cała populacja nie przekracza czterystu osób). Prawie całość z 30 tysięcznej populacji kolonistów będących poddanymi zrzeszonych Hrabstw zamieszkiwała na Kubie. Podobna sytuacja miała miejsce przy kolonizacji hiszpańskiej na południe od Rotwaldu; około setka ludzi żyła na wybrzeżu przy ujściu rzeki Parana.

Już w 1509 roku, postała pierwsza placówka handlowa Anglo-Szwecji na Wyspach Dziewiczych. Bawarskie osadnictwo objęło Antyle Bawarskie (Wyspa Św. Marcina, Wyspa Św. Bartłomieja, Aruba, Wohle Insel* (pol.: Zdrowa Wyspa) oraz Wimpelschwanzinsel** (pol.: Wyspa Kolibra Czarnogłowego)). Największym niehiszpańskim miastem kolonialnym jest Neue Raete na Arubie (ok. 1,1 tysięcy mieszkańców***), zaś w 1574 roku na cześć córki króla-protektora Sigmunda - Idy Giseli - osadę na Wohle Insel nazwano "Giselburg", pomimo błędu urzędniczego przy "połknięciu" ostatniej litery drugiego imienia.

Osadnictwo azteckie - czyli niezliczone wyprawy wojenne, w wyniku których zakładano forty obozowe, zaś wokół nich wkrótce pojawiały się pierwsze sioła - znalazło dogodne warunki przy prawym brzegu rzeki Rio Grande (nazwa od Hiszpanów), gdzie w latach 70. XVI wieku mieszkało około 31 tysięcy mezoamerykańskich mieszkańców. W kierunku południowym, ekspansja Imperium Azteckiego szła mozolnie; osadników żyjących na południe od dawnego dominium majańskiego żyło ledwie ponad półtora tysiaca skupionych we wioskach składajacych się z 2-4 rodzin.

Osadnictwo europejskie w Ameryce Północnej - poza początkiem XVI wieku - było słabo rozwinięte. Poza miastem Halifax (liczącym nie więcej niż trzy tysiące mieszkańców) oraz licznymi wsiami na wybrzeżu, obszar zajmowany przez Anglo-Szwecję był odzwierciedlony jedynie na pergaminie czy papierze mapy. Pod koniec lat 60. XVI wieku angielskie i norweskie faktorie handlowe na najsłabiej skolonizowanych obszarach poupadły bądź zostały spalone przez Amerykanów (kraje niekatolickie przyjęły swoją "protestancką" nazwę tubylców: Indianie, z racji nieznajomości rzeczywistego położenia Indii). Na Labradorze od lat 70. XVI istniała jedynie czterdziestoosobowa placówka Wolnego Miasta Memel, związana z grenlandzkimi osadami. Zarówno ograniczone środki tumleryckiego wasala Imperium Polskiego, jak i recesja Królestwu Anglo-Szwecji nie sprzyjają osadnictwu zarządzonemu przez władców.

O ile poza rybołówstwem, Nowa Szkocja czy Labrador nie posiadają szczególnie znaczenia dla kolonizatorskich państw, to na Karaibach oraz w Rotwaldzie rozpowszechniono uprawę trzciny cukrowej oraz tytoniu. Stało się to początkiem niewolnictwa czarnoskórych na znacznie większą skalę niż dotychczas z udziałem państw niemuzułmańskich; Murzyni z Afryki stali się główną siłą napędową działalności plantacji z powodu nieprzystosowania oraz niewielkiej liczby lokalnych Amerykanów. Arabawarscy, songhajscy oraz beninscy łowcy niewolników zwiększyli swoje fortuny na sprzedaży ludności czarnej kupcom Federacji. Niemniej, już od połowy XVI wieku, Federacja Krajów Bawarskich stała się czołowym producentem cukru trzcinowego na świecie, który powoli zyskiwał uznanie (za horrendalne sumy) we Francji czy Niderlandach.

Rozwój nie ominął cywilizacji azteckiej, która z "okresu późnego neolitu" przechodziła przez "epokę żelaza" w XVI wieku. Rodowici Aztekowie ("ludzie z Aztlán") stanowili mniejszość, zaś cała populacja imperium azteckiego powoli zaczęła nazywać się Mexica (według nadania od boga Huitzilopochtli). Za sprawą działalności agenta Lazurowej Ochrony Monarchistycznej, Heinricha von Riedenburga w latach 1527-1535 ("białego boga"), na ołtarzach ludzka krew i serca zastąpione zostały koszami kakaowca oraz ozdób z metali i kamieni szlachetnych składanych w formie odpowiedników "dziesięcin" oraz "odpustów". Arystokracja oraz kapłaństwo azteckie uświadomiło sobie, że więcej zyskają na sprowadzaniu broni oraz nowinek bawarskich za bezcenne dla nich ziarna kakaowca; wielu Mezoamerykanów oraz parę tysięcy sprowadzonych czarnoskórych pracowało na plantacjach. Porozumienie handlowe między państwem bawarskim a Imperium tylko ułatwiło bogacenie się wyższych warstw połecznych, zaś ogromny skok logistyczny (użycie drewnianych powozów o osiach z kołami zaciąganych przez ludzi czy gromady psów) tylko ułatwił szereg dziedzin życia związanych pośrednio bądź bezpośrednio z infrastrukturą; wciąż jednak konie były jedynie "zwierzęciem białych bogów". Uzbrojenie wojsk azteckich nie zmieniło się znacząco, poza zmianą materiału wykonania. Strzały, oszczepy i włócznie zyskały żelazne ostrza, kawałki obsydianu na maczugach oraz "drewnianych mieczach" zastąpiono żelaznymi małymi ostrzami, zaś noże i sztylety produkowane były w całości z żelaza; ze względu na gorący klimat, tarcze jedynie obijano metalem, zaś w luźne zbroje z wełny oraz w postaci skór zwierzęcych wzmacniano w niektórych miejscach płytkami metalowymi.

----------------------------------------

* - Curaçao; tłumaczenie pierwszych nazw wyspy
** - Jamajka; nazwa od unikatowego gatunku kolibra czarnogłowego
*** - Wszędzie, gdzie brak daty statystyk: rok 1577

Odcinek specjalny. Mapy Paradoxu są tak dokładne, że wycinają 3 wazne wyspy między Trynidadem a Martyniką, dają "kawę" w Hondurasie, zaś Antyle Holenderskie sprowadzają do jednej niemałej wyspy.

Wiecie co dodać do save'a, aby Aztekowie kolonizowali tereny pomiędzy rdzennymi, a wskazanymi na jednym ze screenów?

Laveris de Navarro · 19 Maj 2010

Odcinek 25 - Podział Niemiec cz. II (1571-1577)

Stary cesarz polski, Leszek, jeszcze przed nowym, 1571, rokiem obiecał na tajnym zgromadzeniu wojewodów i prefektów 28 grudnia 1570 roku, że najpóźniej do 1574 roku dawne ziemie Wieletów i Obodrytów wrócą do domeny słowiańskiej, jaką reprezentuje Cesarstwo Narodu Polskiego. Oznaczało to wojnę z Wielkim Księstwem Wismaru, pozostałością po ponad trzech setkach lat panowania bawarskiego na skraju północy niemieckiego. Z początkami stycznia 1571 roku, pismo wypowiedzenia wojny trafiło do kancelarii księcia wismarskiego. Król-Protektor postanowił nie interweniować - a tym samym złamać sojusz militarny - odnośnie agresji polskiej na Meklemburgię. Oficjalną przyczyną odmowy pomocy Imperium Polskiemu był "wzmożony ruch reformacyjny" w Niderlandach. 4 stycznia 1571 roku król Johann von Vlastowitsch oficjalnie nawrócił się na kalwinizm; od niedawna kalwini dominowali także w Brabancji oraz w Nadrenii Niderlandzkiej.

22 stycznia 1571 roku, król francuski i duński podpisali w Bergen porozumienie, w którym północne krańce Skandynawii monarcha paryski sprzedaje królowi Hemmingowi za 750 tysięcy guldenów. Nordland i Finnmark przynosiły niewielki dochód ze wszelkich podatków, zaś często trzeba było do nich dopłacać z wiecznie napiętego budżetu francuskiego. Ludność, choć niezbyt liczna, bliżej interesów była państwom skandynawskim. Królestwo Anglo-Szwecji - odwiecznemu wrogowi - nikt z możnych francuskich nie sprzedałby północnych ziem, zaś Królestwo Białomorza uznano za "zbyt dzikie do negocjacji".

Już 26 stycznia, w Bremie, król Febronius nadał ziemie oraz tytuł księcia Oldenburgu (Altenburgu) Baldewinowi d'Ardennes, wraz z zawarciem kontraktu feudalnego. Były książe saksoński stał się teraz lennikiem francuskim oraz zwierzchnikiem Wschodniej Fryzji oraz Dolnej Saksonii w imieniu władcy paryskiego, a także zobowiązany był zmienić rodowe nazwisko na "von Arden-Oldenburg", by lokalna ludność po części utożsamiła się z nową dynastią, nawiązując do hrabiów oldenburskich posiadających liczne grafostwa na tych terenach. To wydarzenie było kolejnym odciążeniem dla budżetu Królestwa Francji, które ściągało coroczny trybut z Księstwa Oldenburgu; acz Brema była na tyle dużym miastem (32 tys. mieszkańców), że arystokracja francuska długo zastanawiała się, dlaczego jej król oddał Ardenom bogatszy z portów niemieckich.

Nie minęło osiem lat, jak kniaź nogajski postanowił wcielić resztki uzbeckiego kaganatu do Wielkiego Księstwa. Po odrzuceniu przez tureckie i turkomongolskie władze postanowienia inkorporacyjnie, Vasil Mangitszaj najechał w kwietniu 1571 roku na Wyżynę Ustiurt, gdzie znajdowały się plemiona oraz nieliczne miasta kazachskie i uzbeckie. Przed końcem tego roku udało się kniaziowi wszystkie podporządkować. Większość czołowych możnych - którzy byli przez Nogaja skazani na ścięcie jataganem - zbiegła na wschód ku terenom, gdzie plemiona nie tworzyły związku państwowości. Wielki książe Vasil Mangitszaj nadał sobie miano "władcy Kazachów i Uzbeków".

Niemalże do końca lata 1572 roku, wojska wismarskie - pomimo nie odpierania oblężenia Stralsund przez polskie wojska oraz upadku miasta Prenzlau - przejęły wiosną kontrolę nad całą Brandenburgią, którą przez kilka miesięcy utrzymały. Ataki armii organizowanej na wzór bawarskiej z lat 40. XVI wieku na Pomorze nie powiodły się jednak, zaś rok 1573 miał być przełomowy w wojnie.

W nocy z 5/6 września 1572 roku w wyniku podłożenia ognia, rozpętał się pożar plantacji winorośli nieopodal Neapolu. Uratowano tylko część upraw oraz zabudowań gospodarczych, zaś pewne było to, że celowo ktoś podłożył ogień. Odbudowa całej winniczej infrastruktury kosztowała co najmniej milion złotych dukatów bawarskich, zaś straty zarządcom królewskiej własności oraz kupcom zdołano zrekompensować w wysokości 3/4 sumy przepadłej. Niemniej to wydarzenie mocno obiło się na gospodarce całej Italii, zaś wypuszczenie tak dużej ilości kruszca (srebra i złota) ze skarbca państwowego w krótkim czasie wpłynęło na krótkotrwały, acz niebagatelny, wzrost inflacji.

Wojenny harmider na Bliskim Wschodzie skończył się na kontrybucji składanej Cesarstwu Wschodniorzymskiemu oraz rozejmie pomiędzy Kalifatem Fatymidów a Sułtanatem Persji. Syria wróciła do drugiego państwa dynastii Seldżuków, która już w XIV wieku rozdzieliła się na dwie linie rządzące formalnie suwerennymi względem siebie państwami, w praktyce powiązane wieloletnim przymierzem. Brak syna u sędziwego kalifa w Bagdadzie daje możliwosć zjednoczenia Seldżuków pod szamszirem władcy w Isfahanie. Ryzyko wojny domowej nie byłoby wielkie, zaś szyici podlegajacy tylko jednej władzy stanowiliby poważne zagrożenie dla Timurydów, Bizancjum, Fatymidów czy Karachanidów.

W lutym 1573 roku chłopi podburzani przez ziemską szlachtę w Murcji wystąpili zbrojnie przeciw władzy bawarskiej. Nieopodal Albacete, 15 lutego jedenaście tysięcy pieszych zostało stłumionych przez 25 tysięczną Armię Andaluzyjską, przy stracie czterech tysięcy ludzi po obu stronach. Oczekiwane wsparcie ze strony Republiki Hrabstw Hiszpańskich nie nadeszło, zaś w marcu kolejnych czterech tysięcy buntowników pochwycono i powieszono na szlakach murcyjskich.

Latem 1573 roku polskie wojska odpędziły Wismarczyków z Imperium oraz odbiły miasta i twierdze brandenburskie. Jesienią doszło do kontrofensywy, w której znacznie zwiększono siły oblegające Twierdzę Stralsund od ponad dwóch lat, zaś pojazdy kawaleryjskie spotykano nawet w promieniu kilkunastu mil od Wismar.

Papież Grzegorz XIII, pomimo iż nie posiadał żadnej innej władzy w Federacji poza religijnej oraz obejmującej nazdór nad diecezjami i archidiecezjami, rozganizował ostatnią serię sesji obrad trydenckich w październiku 1573 roku. Poprzednie dwie "tury" zwołane przez jego poprzedników - grudzień 1556 - styczeń 1557, listopad-grudzień 1567 - przerywane były wojnami toczonymi przed FKB (pierwsza z Francją, druga z Hesją). Przejście na innowierstwo monarchy niderlandzkiego oraz pojawienie się (co prawda wasala francuskiego, ale jednak) księstwa oldenburskiego w którym jedyną słuszą wiarą była tumleryska, zmobilizowała Następcę św. Piotra do zwołania kolejnej, trzeciej serii obrad; tym razem nie w pechowych okolicach grudnia. 26 listopada 1573 roku, uchwalono zmiany w Kościele Rzymsko-Katolickim podjęte przez tzw. sobór trydencki. Postanowiono m.in.: tworzyć seminaria zakonne, narzucono wizytacje biskupów w diecezjach, zreorganizować instytucję Inkwizycji oraz podtrzymano bądź zakazano wielu religijnych doktryn w wyznaniu katolickim. Założono tzw. "Indeks ksiąg zakazanych", do których wszelkie pisma cesarzowej Emmy Żelaznej nie trafiły tylko w wyniku interwencji króla-protektora Sigmunda. 26 listopada 1573 roku był umownym początkiem ruchu kontrreformacyjnego.

13 września 1574 roku doszło do podpisania w Nikozji porozumienia o wzajemnym wsparciu militarnym Federacji Krajów Bawarskich z Królestwem Cypru, ustanawiając Przymierze Śródziemnomorskie. W ten sposób monarcha bawarski zmienił znacznie kierunek polityczny na południe, zaś wspieranie Polski doprowadziło do postania wielkiego "molocha" w Europie Środkowo-Wschodniej, żarłocznego nie tylko wobec Węgier czy Wschodu. Cesarz wschodniorzymski nie był zainteresowany i tym sojuszem, który geopolitycznie bardzo wzmocniłby Greków* i Grekorzymian* przed agresją muzułmańską. Postanowiono zostawić 1200-letni relikt Imperium Romanum samemu sobie, zaś ów porozumienie militarne spowodowało praktycznie dominację bawarsko-cypryjską na Morzu Śródziemnym, praktycznie ograniczając piractwo egipskie, jeszcze w 1. poł. XVI wieku siejące postrach na wybrzeżach Grecji, Azji Mniejszej, dawnej Fenicji czy Cyrenajki.

30 czerwca 1575 roku, niemalże osiem miesięcy po przejęciu przez wojska polskie kontroli nad wschodnią Meklemburgią i Rugią, władcy WK Wismaru oraz Imperium Polskiego podpisali rozejm kończący cztery i półletnią wojnę, w wyniku której aderniteńskie państwo tumleryckie składa kontrybucję o wartości 26 764 grzywien złota. Nawet ten ogromny - jak na kondycję finansową Wielkiego Księstwa - haracz nie zadowolił, a nawet zniesmaczył cesarza Leszka; z drugiej strony próby natarcia pod Wismar kończyły się zdziesiątkowaniem regimentów Cesarstwa. W Wielkopolsce wiosną 1575 roku wybuchły bunty na prowincji, które domagały się powrotu ludzi służących w piechocie łanowej do domostw. Pieniądze zusykanie w wyniku podpisania pokoju pozwoliły na zbudowanie trzech fortów w obrębie Pomorza Szczecińskiego.

Wobec istnienia BAKH (Bawarskiej Atlantyckiej Kompanii Handlowej - Bayerische Indische Handelskompanie), krol-protektor uchwalił 5 lipca 1575 roku decyzję o utworzeniu BIKH (Bawarskiej Indyjskiej Kompanii Handlowej), działającej w obrębie W-y Starnberga, kolonii południowoafrykańskich, Gertrudehafen w Indiach, a także odpowiedzialnej za handel z krajami Półwyspu Indyjskiego.

Spór o Bornhold pomiędzy Danią a Polską trwał od ponad stu lat, zaś jego eskalacją było postawienie oficjalnych rozszczeń przez cesarza polskiego do dworu królewskiego w Karlskronie. Odpowiedź do zamku w Sieradzu przyszła jasna: Królestwo Wielkiej Danii nie odda tej wyspy choćby za statki obładowane szczerym złotem. 27 listopada 1575 roku flota polska ostrzelała twierdzę bornholmską, jednakże dwa dni później odpędziły ją eskadry marynarki duńskiej. Polsko-duński konflikt - zwany III wojną bałtycką - wmieszał w walkę sojuszników obu stron (Wolne Miasto Memel wsparło Imperium Polskie; Królestwo Niderlandów oraz Księstwo Magdeburga-Anhalt poparło Królestwo Wielkiej Danii); książe Oldeburga zezwolił wojskom duńskim na przejście przez jego ziemie w okresie kolejnej zawieruchy bałtyckiej. Co prawda szybko Ryga stanęła w obliczu oblężenia wojsk polskich, acz wojska duńskie bawiąc się z Polakami w "kotka i myszkę" splądrowały całą Kurlandię i Litwę, od czasu do czasu niszcząc mury ważniejszych miast.

W celu zwiększenia liczby wytwarzanej żywności potrzebnej do wykarmienia coraz to ludnej Federacji, eksperymentowano z uprawą przeróżnych gatunków zbóż oraz innych roślin. Nad Renem w Badenii oraz nad Dunajem w Węgierszczyźnie** wykopano nowe kanały melioracyjne, zaś w Murcji zainwestowano w wyhodowanie nowych, odporniejszych na braki wody, gatunków winorośli oraz jęczmienia. Wiek XVI był dla ziem bawarskich spokojniejszy niż poprzedni, nawet dla ziem przyłączonych w wyniku wojen.

Oksytanom w Owernii nie podobały się rządy włoskie (Księstwo Sieny), z drugiej strony nie czuli się mocno przywiązani do panowania Walezjuszy we Francji. W 1576 wszczęli rewoltę, której nie próbował stłumić ani król Febronius, ani król-protektor Sigmund, zaś książe w Livorno nie miał środków by przeciwstawić się rewolcie. Buntownicy zgodnie orzekli, że powinni utworzyć niezależne państwo oksytańskie, acz jednocześnie sprzeciwiające się reformacji oraz dążące do katolicyzacji całego "ludu oksytańskiego". 29 października 1576 roku proklamowano Świeckie Państwo Kontrreformacyjne ze stolcą w Clermont-Ferrand, które pomimo swojej "narodowej" struktury oraz celów do złudzenia przypominających organizacje krzyżowców, zachęcało do współpracy ludzi z całej Europy. Papież żywo zainteresował się państwem, które postanowiło walczyć z protestantyzmem. Juz dwa dni po powstaniu nowego kraju, FKB uznało niepodległość Kontrreformatorów, a parę tygodni później król-protektor zachęcił ŚPK do dołączenia się w obręb Przymierza Śródziemnomorskiego; pomimo faktu, iż drugim sygnatariuszem było państwo prawosławne. Samo państwo było rządzone przez monarchicznie przez dynastię d'Anjou, acz nowego władzę zatwierdzał tzw. Parlament Kontrreformacyjny

Wiosną 1577 roku, po półrocznych granicznych potyczkach, wojska holendersko-magdeburskie przełamały polskie armie i rozpoczęły walną ofensywę na Brandenburgię; już w maju Polacy nie byli w stanie podjąć w tym roku poważniejszej ofensywy mającej na celu wyrzucenie z granic wojsk protestantów. Pomimo stopniowego odwrotu harcowników duńskich, Ryga oraz Dyneburg wciąż były nie do zdobycia dla Polaków, zaś co jakiś czas Memel był krótko oblegany przez Duńczyków. Duńska flota, wyłączywszy kilka tygodni w przeciągu całego konfliktu, dominowała na Bałtyku i blokowała porty Cesarstwa.

Duch sardyński nie został stłamszony przez Araiberyjczyków (lud panujący w Republice Hrabstw Hiszpańskich). Jedyne, co udało się 39-letniej namiestniczce Ermengardzie Margaricie Perez zdziałać w Sardynii, to przekonać tamtejszą populację do przyjęcia prawosławia. Lecz i tak Sardyńczycy czuli się bliżej związani z kulturą południowoitalijską niż iberyjską (dodatkowo z silnymi wpływami arabskimi). Bunt, który wywołali już w 1575 roku, skutkował proklamowaniem w sierpniu 1577 roku Księstwa Sardynii, które zmuszone było obronić się przed wojskami hiszpańskimi.

Galeony, a także wczesne wersje lżejszych fluit (wynalazek holenderski) - były w coraz bardziej powszechnym zastosowaniu wojskowym oraz handlowym. O ile w Amsterdamie zwodowano zaledwie jedną mniejszą fluitę, to kupcy bawarscy zamówili w stoczniach siedem jednostek. Jednocześnie wyspecjalizowały się odmiany galeonów na kupieckie i militarne; pierwsze pojemniejsze i zarazem wolniejsze, drugie znacznie bardziej obładowanie armatami lekkimi bądź ciężkimi. Nierzadkim widokiem były czteromasztowe jednostki (z których dwa przednie maszty miały co najmniej po dwa żagle rejowe), zaś skonstruowano w Wielkiej Stoczni Weneckiej okręt flagowy o długości 48 metrów (bez bukszprytu), pięciomasztowy, uzbrojony łącznie w 12 dział ciężkich, 42 średnie oraz 38 lekkich.

O ile sama wojna polsko-duńska zakończyła się w listopadzie 1577 roku oddaniem Cesarstwu Narodu Polskiego wyspy Bornholm oraz przekazaniem sporej kontrybucji, to Niderlandy oraz Magdeburg postanowiły kontynuować starcie. Jednocześnie królowa-protektorówna Anna Mandromenos zaczęła miewać coraz gorsze samopoczucie oraz bladszą cerę...

------------------------------------

* - Pewne jest, że aby Cesarstwo Wschodniorzymskie mogło przetrwać i nadal stawiać czoła muzułmanom, musiało uleć grekizacji. Trudno już więc mówić o Rzymianach, zaś - mimo grekizacji całej Azji Mniejszej - tradycja bizantyjska prawdopodobnie przeobraziła się bardziej w stronę grecką.
** - Inna nazwa węgierskich ziem należących do Federacji.

Wyszło dużo. Polska chyba zaczyna popełniać kolejny "błąd narodowy" - lać się z kim popadnie (nie dość że w przeciągu Drugiej Części Wschód, to teraz z prawie wszystkimi prócz Federacji. Na razie słono za to nie zapłaciła, ale... prędzej czy później obije się jej za to.

Laveris de Navarro · 25 Maj 2010

Odcinek 26 - IX Krucjata? (1577-1584)

Kilkumiesięczne podtruwanie Królowej Anny Mandromenos przez nieznanych sprawców oraz przyczyny było tylko przykrywką, mającą odciągnąć uwagę od żony następcy tronu, Konstancji von Nürnberg. Podczas zimowej wizytacji pary infanckiej w Palatynacie Tyrolu, zamachowiec wyłonił się z tłumu i wypalił z pistoletu kołowego tuż przed infantczynią, a minucie ucieczki przez tłum wysadził się w powietrze, podpalajac lonty wodzące do ładunków prochowych. Zamach w Bregenzie zabił 31 osób i 76 zranił, zaś żona infanta Phillippa postrzelona w serce zginęła niebawem po postrzeleniu. Kilka stanowisk w Lazurowej Bawarskiej Ochronie Monarchistycznej zmieniło ludzi, zaś trop urwał się gdzieś we Szwajcarii.

Ostatni kalif seldżucki w Bagdadzie zmarł 23 stycznia 1578 roku, zaś jego córki wydane były wcześniej za synów sułtana perskiego. Bez większych rozruchów - wyłączywszy niepokoje ludności greckiej na rubieżach z Cesarstwem Wschodniorzymskim - Sułtanat Perski wchłonął Kalifat; w ten sposób powstał Sułtanat Wielkiej Persji, zwany także Imperium Persko-Tureckim na znak jedności religijnej (szyizm) ludności pochodzenia perskiego oraz tureckiego. Bazyleusz w Konstantynopolu przecuzwał nadejście gorszych dni dla Dziedzictwa Rzymu, acz pierwszy władca nowego mocarstwa azjatyckiego skupił się głównie na uporządkowaniu i nieznacznemu scentralizowaniu państwa. Według Króla-Protektora, istnienie tak wielkiego państwa w obecnym kształcie zaburzało "równowagę" na świecie.

Ledwie 16 miesięcy Sardyńczycy mogli cieszyć się oficjalną suwerennością, nim Cagliari zostało zdobyte przez Hiszpanów. Kolejny zryw narodowościowy okazal się klapą, zaś w basenie Morza Śródziemnego znów było spokojnie... Do czasu, gdy król-protektor Sigmund rozkazał budowę trzech galeasów, a także wezwał do "świętej wojny". Deklaracja ogólna "świętej wojny na Bliskim Wschodzie" była niesprecyzowana, zaś jedynie kilku tysięcy nowych żołnierzy było ochotnikami z całej Federacji, dołączeni do związku armijnego na Cyrenajce.

Konflikt Polski z Niderlandami i Magdeburgiem-Anhalt trwał do marca 1579 roku. Od lata 1578 roku, wojskom holendersko-magdeburskim udało się wyprzeć Cesarskopolskich za niemiecki brzeg Odry, zaś na początku 1579 roku jedynymi ważniejszymi niezajętymi miastami ślaskimi były: Wrocław i Opole. Pomimo pewnej przewagi liczebnej, wojska kwarciane i typowe zaciężne wsparte dodatkowo szlacheckim posolitym ruszeniem nie mogły poradzić sobie z lepiej zorganizowanymi i wyposazonym w nieznacznie lepszą broń palną najeźdźcami. Pokój w Głogowie 16 marca 1579 roku zadowolił najbardziej samego cesarza Leszka, który zmuszony był "jedynie" wysłać po 50 tysięcy czerwonych złotych w kilku skrzyniach do Magdeburga oraz Rotterdamu. Władca z dworem w Sieradzu spotkał się z pierwszymi oznakami poważnego niezadowolenia szlachty, która po "przegranej" wojnie z Wismarem oraz upokarzającej politycznie porażce z "Niemcami"coraz krytyczniej spoglądała na absolucjonistyczne aspekty rządów w Imperium Polskim.

Przygotowania do tzw. "IX Krucjaty" (osiem "oficjalnych" zorganizowano w XII-XIV wieku) wsparł także papież, oferując dziesięcinę z roku 1580 z diecezji północnoafrykańskich oraz neapolitańskich. Kilku arystokratów sfinansowało uzbrojenie mniej zamożnych ochotników, w zamian wietrząc interesy na ziemiach podbitych podczas wojny. Świeckie Państwo Kontrreformacyjne odmówiło zbrojnego wsparcia w walce z "odległymi muzułmanami" - oferując jedynie sporą częsć zawartości skarbca - nie chcąc być "marionetką Bawarii do walki z niewiernymi". Król-Protektor zaoferował za pieniądze kilka z tytułów, które miałyby przypaść interesantom po zwycięskiej wojnie.

W latach 1579-1580 roku Admiralicja Bawarskiej Marynarki Federacji podjęła decyzję o ujednoliceniu klasyfikacji jednostek okrętowych przeznaczonych do działań militarnych i pomocniczych. Holki i fluity przeznaczone były do transportu żołnierzy oraz towarów, galeony oraz pinasy do działan pozaśródziemnomorskich, zaś galeasy i galeoty na wodach Morza Śródziemnomorskiego. Nieznacznie zwiększono uzbrojenie armatnie okrętów. Zrodziła się potrzeba budowy kompleksów szkutniczych oraz sieci manufaktur, wytwarzających głównie bądź wyłącznie sprzęt okrętowy.

Errata: "7.09" pod Damaszkiem, "29.10" pod Aleppo

W ramach Kyrenaikischearmee (Armia Cyrenajska) - licząca 21 tysięcy pieszych, 10,3 tysiące kawalerzystów oraz 30 armat - przed rozpoczęciem "dziewiątej krucjaty" przeczekała początek wiosny na Cyprze; wraz z nimi wybrał się osobiście król-protektor Sigmund (mający wtedy 57 lat), przekazując tymczasowo większość kompetencji swojemu synowi. Dopiero wtedy okazało się, że wojna będzie rozgrywana w Syrii przeciw Persom i Turom, a nie na Ziemi Świętej pod rządami fatymidzkimi. Na przełomie kwietnia i maja 1580 roku doszło do desantu Kyrenaikischearmee w Fenicji; już 8 maja osobny korpus kawaleryjski rozpędził nieliczną konnicę perską pod Tartus, zaś 12 czerwca cztery tysiące Arabów zostało wyciętych w pień pod Tadmurem

2 lipca 1580 roku pod Dayr az-Zawr nad Eufratem, nieznacznie osłabiony liczebnie Korpus Kawalerii Cyrenajskiej stoczył bitwę z dwoma tumenami perskiej kawalerii wspartej kusznikami osłaniającymi kilka prymitywnych bombard. Oddziały Algierbawarów - pomimo znacznemu postepowi użytkowania broni palnej w XVI wieku - wciąż uzbrojeni w łuki, z powodzeniem łączyli europejskie oraz arabskie metody walki wzbogaceni o bandolety oraz pistolety. Wojska turecko-perske wciąż stosowały tradycyjną szarżę wspartą konnymi łucznikami. Mniej liczne siły KKC nawiązały równorzędną walkę, a w późniejszym etapie dzięki broni palnej rozgromiły przeciwnika; sześć bombard nie sprawiło żadnych większych szkód "krzyżowcom". Arawertami* oraz pałaszami wycięto ponad jedenastu tysięcy muzułmanów, zaś cztery tysiące wzięto w niewolę i odeskortowano do głównych sił.

Pomimo prawie dwumiesięcznego oblężenia, samo zdobycie Bejrutu 12 lipca kosztowało nieliczne (ponad 300 żołnierzy) straty glównych sil Armii Cyrenajskiej (piechota z cięższą artylerią). Silne mury miasta nie dawały rady potężnemu ostrzałowi z 22 ćwierćkolubryn oraz 8 kolubryn, a także z 63 mniejszych i większych jednostek I Floty Protektorackiej; jedynie jedną mniejszą galerę udało się obrońcom spalić gradem strzał z ładunkami prochowymi. Wedle niektórych, "średniowiecze" nie miało szans z najsilniejszą technologicznie armią na świecie.

Tureccy oraz perscy jeźdźcy byli jednak bardzo liczni, zdołali do końca lipca 1580 roku zatrzymać coraz bardziej wykrwawiający się Korpus Kawaleryjski; między innymi 29 lipca pod Kirkukiem oddział bawarski liczący jedynie połowę swojego stanu skierował się wzdłuż rzeki Tygrys pod Mosulem. Tam jednak, 7 sierpnia 3,8 tysięcy krzyżowców zaatakowanych zostało przez 25 tysięcy Persów (w tym 4,5 tysiąca jeźdźców), stanowiących falę mieczników, pikinierów oraz łuczników przemieszanych z kusznikami. By uratować kogo się da, generał-porucznik KKC (teraz już "legionu") zawrócił nad rzekę Eufrat. Tumeny Sułtanatu nie podjęły pościgu za chrześcijanami, wyruszając daleko na północ do Gaziantep, gdzie miały zostać przeorganizowane.

Mury Damaszku - chocby z oczywistego braku wsparcia floty - były trudniejszą przeszkodą do pokonania. Podczas szturmowania miasta, zginęło pięciuset piechurów, zaś jedna ćwierćkolubryna pękła z zużycia podczas oddawania strzału. Niemalże cały garnizon wycięto w pień, 7 września miasto zostało zdobyte. Centrum handlu bliskowschodniego, ozdoba Imperium Persko-Tureckiego było bogate w łupy, choć król-protektor Sigmund zakazał zabijania mieszkańców czy brania ich w niewolę. 12 dni później posiłki - kolejni ochotnicy - legion w sile 5 tysięcy żołnierzy (w tym 4 ćwierćkartauny, 1 półkolubryna oraz 5 ćwierćkolubryn) wylądował w Bejrucie. Zdecydowano o wymarszu do Aleppo wszystkich oddziałów inwazji. Pominięto miasto Tartus, zaś armia perska reorganizująca się na północy wedle założeń taktycznych nie mogła rozpocząć starcia z mniej niż całą Armią Cyrenajską.

Osiem dni przed decydującą bitwą, pierwsze siły perskie poważnie osłabiono starciem podjazdowym, w wyniku którego zabito 1,8 tysiąca pieszych oraz czterystu konnych wojowników. 29 października 1580 roku, 24 tysięcy żołnierzy Armii Cyrenajskiej podjęło aż sześć tumenów szyitów. Persowie zaatakowali całą swą liczebnością na broniących się krzyżowców; nie zmógła ich kanonada armat. Kontrmarszowe salwy muszkieterów i strzelców z arkebuzami rzędami ścianły kolejno innowierców, zaś rajtaria wespół z arkebuzerami konnymi oraz kirasjerami zapbiegała próbom okrążenia. Konnica turecka "wzorcowo" wbijała się w rzędy pik, praktycznie każde natarcie załamując i tracąc wielu ludzi. Muzułmanom szybko odechciało się walki, w którym na jednego zabitego niewiernego tracili co najmniej trzech swoich. W trakcie walki, Król-Protektor został ugodzony strzałą, która przebiła szyszak kawaleryjski; pomimo niezbyt głębokiej rany, Sigmund stracił mowę. Atak Persów i Turków odparty, choć ze strategicznego punktu widzenia utrzymal się remis. Kolejni bawarscy ochotnicy tylko czekali na uzbrojenie i przypłynięcie do Lewantu.

30 listopada - gdy niewiele brakło do upadku Aleppo - wysłannik sułtana perskiego wynegocjował z kapitanem generałów Kyrenaikischearmee (w imieniu Króla-Protektora) pozpisanie rozejmu. Sułtan Wielkiej Perski Amin I zrzekał się Fenicji na rzecz Federacji Krajów Bawarskich oraz był zobowiązany wypłacić "odszkodowanie" za kalectwo monarchy katolickiego w wysokości 17,5 tysiąca bawargów**. W grudniu przybyli nowi ochotnicy, którzy weszli w skład sił broniących nowopodbitych ziem; w ramach ochrony, odbudowano mury Bejrutu oraz wzmocniono fortyfikacje Tartusu na modłę bawarskiej inżynierii wojskowej. Pisemnie, król-protektor Sigmund przekazał wszystkie obowiązki i prawa władcy swojemu synowi Phillippowi, zachowując jedynie tytuł (wraz z oficjalną godnością władcy FKB) oraz stan zamieszkania w pałacu Silberngaven.

Rada Wicekróli była przeciwna ustanowieniu Protektoratu Fenicji jako specjalnej prowincji ściśle zarządzanej przez Króla-Protektora; padały argumenty związane z "przywłaszczaniem przez władcę kolejnych ziem". Na ustanowienie kolejnego wicekrólestwa nikt nie chciał myśleć. Na Bliskim Wschodzie powstała prefektura fenicka, funkcjonująca na takich samych prawach, jak te w Rotwaldzie czy Afryce; praktycznie namiestnik zarządzał Bejrutem i okolicami jak obszarami kolonialnymi.

Na "dalekim" Środkowym Wschodzie od 1581 roku cesarz chiński toczył bój z dwoma sułtanatami indyjskimi (Delhi oraz Bengalem; niedawnych pogromców państwa gudżarackiego) w celu zajęcia całej Birmy. Generałowie kitajscy podchwycili plotki o "ręcznej potężnej broni białych barbarzyńców", na cel wojenny rozkazali wyprodukować w dużych ilościach prymitywną broń ręczną na wzór arkebuzów oraz odlać większe działa. Wystarczyło to do rozgromienia "postśredniowiecznie" uzbrojonych hinduskich muzułmanów aż do Bangladeszu oraz skutecznej obrony miasta kolonialnego na przeciwległej stronie Zatoki Bengalskiej. W marcu 1583 roku granica Państwa Środka przesunęła się o spore połacie lasu birmańskiego.

Sprawujący praktyczne rządy infant Phillipp posłał emisariusza do Królestwa Białomorskiego, by odświeżył kontakty dworu w Viipuri z Monachium. "Odświeżeniem kontaktu" stało się przekonanie króla Ihantiego do wydania jego najmłodszej córki Infantowi. Nową Infantczynią (a w przyszłości Królową) została dziewiętnastoletnia Tuulikki Pähli z rodu Valkoiviipurin po raz pierwszy odwiedzała zagraniczny kraj, zaś przy okazji podróży do Bawarii, zwiedziła Imperium Polskie z północy na południe. Formalnie wicekról Moraw - zwany także żartobliwie "Infantokrólem" - liczył na potulność niewiasty przytłoczonej zupełnie inną kulturą. Dzień przed zawarciem ślubu, 7 maja 1583 roku, "podtruwanie" królowej Anny Mandromenos sprzed pięciu lat przyniosło niewyjaśnioną śmierć "we śnie".

Żywot walecznego i - pod koniec życia - niemego monarchy Sigmunda zakończył się 3 marca 1584 roku, kiedy to w bliznę po postrzale król-protektor zastrzelił się z pistoletu; na ironię, symbolizującego modernizację armii dokonaną przez Sigmunda w formie wyposażenia w pierwszą wersję zamka skałkowego***. Król-Protektor Sigmund I, który dożył 61 lat, otrzymał pośmiertnie miano "Walecznego", zaś Federacja zostawiona była parze bawarsko-fińskiej.

Pominięto drobne obiekty na Karaibach, w Południowej Afryce oraz na gruzach Bombaju

------------------------------------------

* - Arawert (Ara + wert od niem. "Schwert" oznaczającego miecz), był hybrydą długiego jednoręcznego miecza z talwarem, o połowę mniejszym stopniu zakrzywienia od większości bliskowschodnich mieczy; posiadał dwusieczne "półpióro" długości 2/5 głowni.
** - Bawarg - moneta ważąca 16 g złota. Chodzi o 7 sz w grze.
*** - Pistolet z zamkiem skałkowym typu hiszpańskiego

Powiem jedno - rok 1615 prawdopodobnie będzie ciekawy.

Laveris de Navarro · 28 Maj 2010

Odcinek 27 - Zmiana warty (1584-1592)

Twór króla-protektora Magnusa I z 1538 roku dotrwał do trzeciego pokolenia monarszego, na tle wolno postępującego nawracania protestantów na katolicyzm i jeszcze wolniejszej ekspansji. Od ponad dwustu lat solą w oku państwa bawarskiego była sprawa Księstwa Sieny - które prowadząc świetną politykę odnośnie zawiązywania przymierzy militarnych oraz ciągle utrzymując rzeszę żołdaków zaciężnych - nie zostało wchłonięte ani przez Cesarstwo, ani przez Federację. Podobna sytuacja dotyczyła Republiki Hrabstw Hiszpańskich, która istniała (w Iberii) tylko z powodu natłoku innych spraw monarchy monachijskiego.

Koronowany 4 marca 1584 roku, nowy król-protektor Philipp ven Aderniten-Österreich uważał, że należy "zjednoczyć całą Iberię i Italię", zaś kraj całkowicie ujednolicić pod co najmniej jednym względem. Ze względu na wielką mozaikę kulturową jaką stanowiła Federacja Krajów Bawarskich, było możliwe jedynie wprowadzenie jednego wyznania (rzymsko-katolickiego), co było "leniwym tempem" realizowane przez poprzedników Trzeciego Króla-Protektora. Philipp nie preferował jednak zwalczania herezji tylko i wyłącznie "ogniem i mieczem"; sprawa wirtemberska pomimo licznych w przeciągu półwiecza Reformacji interwencji zbrojnych skutkowała tylko zmniejszeniem ogólnej liczby mieszkańców całej Szwabii oraz konieczności odbudowy paru miast. Król-Protektor zorganizował w 1585 roku pierwszy spis powszechny mieszkańców Federacji (z koloniami) oraz wprowadził jego aktualizację co dziesięć lat; pomimo objęcia tym ukazem jedynie miejscowości o prawach miejskich oraz przybliżonej liczby poddanych z gmin wiejskich czy ziem feudałów, podjęto próby analizy możliwego do ściągnięcia podatku a faktycznych wpływów do skarbu państwowego. W 1590 roku nieopodal Wenecji utworzono pierwszy manufakturalny okręg szkutniczy, wytwarzający tylko do budowy statków i okrętów płotna, smoły, obrobione drewno czy uzbrojenie.

Sama bankowość oraz lichwiarstwo istniały od średniowiecza, zaś od przełomu Wieków Średnich z renesansem w bogatszych miastach nietrudno było - w razie koniecznosci - zadłużyć się wekslem. Powstanie i rozwój "niekruszcowych" instrumentów podatkowych wyrósł na postępującym postępie handlowym. Zrodziła się innowacja sprzedaży praw własności pewnych nieruchomości bądź instytucji kilku osobom prywatnym, lecz przy wspólnej decyzyjności odnośnie zarządzania daną jednostką przedsiębiorczą. W przypadku obiektów nastawionych na generowanie dochodów (manufaktury, kompanie handlowe, rynki handlowe), ów współwłaścicielstwo zostało nazwane "działalnością akcyjną" (zaś ów obiekt - spółką akcyjną), od "akcji" będącej papierem będący zaświadczeniem o wykupieniu danej umownej części "obiektu". O ile Król-Protektor nawet nie myślał o dzieleniu się kontrolą nad najważniejszymi kompaniami handlowymi, to wielu prywatnych bogatych mieszczan tworzyło własne organizacje czy zakłady na wczesnym systemie akcyjnym.

Innym zarządzeniem króla-protektora Philippa było wzniesienie trzech cytadel oraz poprawy obwarowania Besancon na typ bastionowy. Z kolei podczas grudniowego (1585 rok) zwołania Rady Wicekróli, jednomyślnie uchwalono wypowiedzenie wojny - na termin 2 lutego 1586 roku - z afrykańskim państwem Mali, będącym reliktem dawnego XIV-XV wiecznego Imperium Malijskiego. Podniesiono stacjonujący w Serekundburgu oddział z rangi korpusu do armii (Gambischearmee), który miał przejąć kontrolę nad obszarami dzielącymi Bawarską Gambię od Sahary Mauretańskiej.

Z względu na faktyczny brak infrastruktury od miasta Naye do większych osad malijskich, cała Armia Gambijska ze średniej wagi artylerią nie zdążyła przygotować się do sprawnego przekroczenia rzeki, nim muzułmanie pojawili się. 20 marca 1586 roku rankiem salwy lekkich armatek oraz ćwierćkolubryn powitały obóz dzikusów kulami i kartaczami. Rozpłoszona broń specjalna czarnoskórych - bydło - wraz z uciekającą w popłochu konnicą wystawiła na ostrzał pieszych, którzy zaraz potem stali się celem strzelców z halabardnikami na łodziach. Sunnitów poległo co najmniej cztery tysiące, zaś ledwie setka żołnierzy kolonialnych zginęła, głównie od zbyt gwałtownych eksplozji luf muszkietów i arkebuzów nie przystosowanych do użytkowania w tak gorącym klimacie; inni albo potopili się w rzece próbując uniknąć nielicznych oszczepów czy strzał, albo sami zostali trafieni.

Do 10 maja zajęto mocno obsadzone mury Bogue, Kaedi oraz Kiffy, zaś malijski władca zgodził się na przejęcie przedmiotu walk przez "białych" wraz z przekazaniem trzech cetnarów bawarskich złota (ok. 178 kg) haraczu. Podczas całej kampanii zginęło ledwie czterech tysięcy żołnierzy bawarskich (w tym prawie wszyscy od udarów, skrajnego zmęczenia czy podczas szturmów na miasta), przy co najmniej 13 tysięcy zabitych dzikusów. Wojnę potraktowano w Federacji jako "lokalny konflikt kolonialny", które pokazało Songhajowi oraz Oyo faktycznego "władcę" w Afryce.

W Wicekrólestwie Bawarii byłoby od kilku lat spokojnie, gdyby nie kolejne wystąpienie w Wirtembergii. Tym razem o wiele lepiej zorganizowane, do którego zmobilizowano rzeszę ochotników z całych niebawarskich Niemiec; kilka grup liczyło łącznie ponad 62 tysiące zbieraniny z pięcioma cięższymi armatami polowymi. Od drugiej połowy marca 1587 roku wschodnia część Szwabii stała w ogniu, zaś Armia Reńska kolejny raz zasłynęła z interwencji z buntownikami religijnymi. Wzmocniona o sześć tysięcy pieszych z Korpusów Rezerw Łanowych, starła się z dwiema grupami buntowników 26 sierpnia 1587 roku pod Reutlingen; na przeciw 32 tysiącom żołnierzy z 33 armatami wystąpiło 25 tysięcy rebeliantów z "baterią artyleryjską". Trudna bitwa, którą rozłożono etapami na trzy dni, skutkowała rozbiciem trzonu rebelii (poległo trzynastu tysięcy innowierców) przy względnie nieznacznych stratach Reńczyków (pięć tysięcy żołnierzy). Wraz z nadejściem chłodniejszej części jesieni, niedobitki chłopskie postanowiły pokornie wrócić do domostw, zaś sami nieliczni ochotnicy zagraniczni postanowili uciec z "nieudanej obiecanej przygody".

Baskowie, którzy przetrwali i "świętą wojnę" Maurów (pokonanie wszystkich państw chrześcijańskich w Iberii), a później krucjaty bawarskie, na uboczu przyglądali się walkom w XIII-XIV wieku. Podobnie jak Katalończycy, już podczas ustanowienia pierwszych Księstw - jeszcze za Królestwa Bawarii - zyskali szeroką autonomię odnośnie języka i kultury; nie zostali poddani procesowi bawaryzacji ludności iberyjskiej od XIV wieku. Podczas reformacji, większość Basków opowiedziała się za przyjęciem kalwinizmu w celu podkreślenia swojej odrębności. Ze względu na ich względnie niewielką liczebność, Wicekról Oksytanii-Katalonii wobec nich przyjął inną strategię ujednolicajacą wyznanie: podwyższył o 60% wszystkie podatki protestantom na terenie Wicekrólestwa, zaś wszelkim neofitom obniżano na okres sześciu lat stawki należne Wicekrólowi oraz Królowi-Protektorowi o 25%. W połączeniu z paroma edyktami stawiającym katolików jako grupę uprzywilejowaną, Baskowie stopniowo wracali do wiary z Rzymu. Po rewolcie wirtemberskiej z 1587 roku, rok później król-protektor Philipp podchwycił pomysł dalekiego krewniaka do Palatynatu Szwabskiego w ramach eksperymentu; liczba heretyków mocno zmalała w przeciągu paru lat.

W celu zjednania sobie jednego z ważniejszych rodów arystokratycznych w Federacji - Zähringenów - władca bawarski wybrał osiemnastoletnią Brunhildę von Zähringen (córkę palatyna-księcia Karyntii oraz bratanicę palatyna-księcia Styrii) na żonę najstarszego syna monarchy, infanta Gerlacha (rok starszego od Karniolki). Dzięki temu, w obrębie Wicekrólestwa Bawarii, król-protektor miał całkowity spokój ze szlachtą; szczególnie w obliczu wychowywania drugiego syna, Magnusa, urodzonego 16 maja 1584 roku przez drugą żonę Philippa. Wydanie najstarszej córy księcia karynckiego było drugim zaszczytem starego rodu niemieckiego, po mianowaniu jednego z Zähringenów na palatyna (z awansem na dziedziczenie książęce stanowiska) po wybitnym prowadzeniu oblężenia Getyngi w roli generała jednego z legionów Niemieckiej Grupy Armijnej.

Rok 1589 był narodzinami nowych bloków militarnych. Rywale - Królestwo Wielkiej Danii oraz Królestwo Anglo-Szwecji - postanowili pójść na wspólpracę odnośnie spraw bałtyckich oraz północnomorskich; włączyli w to Wielkie Księstwo Wismaru oraz (najbardziej nieoczekiwanie) Królestwo Białomorskie, tworząc z geopolitycznego punktu widzenia sojusz "antypolski". Nowy władca duński, Hoerik II od Knötlingów, przyjął stanowisko proskandynawskie. Księstwo Magdebursko-Anhalckie przyjęlo stanowisko wspierania państwa szkockiego i irlandzkiego przeciw Anglikom, zaś Księstwo Sieny po nieudanych negocjacjach z Niderlandami, przyłączyło się do porozumienia "gaelicko-niemieckiego".

Późną zimą 1590 roku szlachcic chorwacki Gašpar Stankovački zebrał wokół siebie Chorwatów, Dalmatów (potomków chorwackich wieśniaków oraz osadników ormiańskich z XIII-XIV wieku) oraz Bośniaków, by wszcząć rewoltę przeciw bawaryzacji ludności bałkańskiej oraz uciskaniu ludności prawosławnej. Osiemdziesiąt tysięcy pospołu zajęło dalmatyńskie miasto Trogir, a później wymaszerowało na Split. Przygraniczna Armia Dalmatyńska (Dalmatischearmee) pomimo prawie czterokrotnie miejszej liczebności podjęła skuteczną, acz zupełnie niespodziewaną dla południowosłowiańskiego zbiorowiska taktykę: walki partyzanckie i podjazdowe, którymi wyprzedzono plany Stankovačkiego opierające się na analogicznym napadaniu oddziałów bawarskich na terenie dawnego Królestwa Chorwacji. Gdy rokoszanie dowiedzieli się o drugiej tak liczebnej armii Federacji pod Sarajewem, zrezygnowali tłumnie z rewolty, skoro i tak bunt zostanie krwawo stłumiony. już trzy tygodnie później Stankovački został sam z paroma tysiącami ludzi (chłopi i gołota szlachecka), zaś ścigany nawet przez Korpusy Rezerwy Łanowej, zbiegł do bizantyjskiej Raguzy. W maju wywołał podobną rewoltę w Bośnii, krwawo i szybko stłumioną. Sama "rewolta zimowa" skutkowała nie więcej niż stratą trzech tysięcy ludzi.

Po rozbudowie infrastruktury szkutniczej oraz portowej Wenecji, w 1591 roku król-protektor Philipp sfinansował budowę manufakturę narzędzi zelaznych oraz szkół puszkarskich, łożowniczych i rusznikarskich w celu wyszkolenia przyszłych rzemieślników wytwarzających broń w ufundowanych zakładach.

Szwedzi mieli już dość władcy z angielskiej dynastii, Arnauda, który szwedzką część Anglo-Szwecji zaniedbał w marzeniach o "powrocie do Londynu". Ów powrót - ani wojna angielsko-francuska o wyparcie Paryżan choćby z jednego hrabstwa - nie nastąpił, zaś po krótkim procesie anglicyzacji ludności wschodnioskandynawskiej na przełomie XIV/XV wieku, następował w XVI wieku odwrotny proces: nordyzacji pod delikatnym nurtem szweckim. 9 listopada 1590 roku zdetronizowano Yorków z dworu sztokholmskiego, zaś nowym królem anglo-szwedzkim został Fredrik z rodu Bielke. Monarcha duński oraz białomorski zaakceptowali "nordyckie władztwo w Szwecji" na miejsce postnormańskiego.

W 1589 roku, wprowadzono do Armii Federacji pierwsze kompanie piechoty konnej, zwanej dragonami; byli to przeważnie nieopancerzeni muszkieterzy (tylko nieliczni dzierżyli zamiast długiej broni palnej pikę), uzbrojeni dodatkowo w parę pistoletów, jedynie przemieszczający się konno. Zadaniem dragonii było mobilne wspieranie działań kawalerii, czasem osłanianie salwą ogniową piechoty "konwencjonalnej".

Latem 1591 roku, Król-Protektor przeorganizował skwadron piechoty pod szyk trójsektorowy. Na bocznych sektorach jeden rząd kapralstw był uzbrojony w muszkiety zamiast arkebuzów, zaś liczbę halabardników zredukowano do 48; w rezultacie, w skwadronie były dwie kompanie w systemie kapralstw "1-2-4-1" (strzelcy z arkebuzami - muszkieterzy - pikinierzy - halabardnicy) oraz jedna "2-1-5-0" odpowiednio. Na 270 strzelców w 642-osobowej kompanii, znalazło się 150 muszkieterów, 120 strzelców z arkebuzami, 312 pikinierów, 48 halabardników oraz 12 strzelców wyborowych.

--------------------------------------------------

Na razie dość cicho w Europie. Chyba AI niedługo zacznie znowu szaleć.

Laveris de Navarro · 5 Czerwiec 2010

Odcinek 28 - Imperium na wojnie (1592-1600)

Rok 1592 był początkiem przełamywania mniejszych i większych sojuszy obronnych przeciw Federacji. W Bolonii sformowano z korpusu i ochotników Armię Bolońską (Boloniaarmee), liczącą 30 tysięcy ludzi z 46 cięższymi armatami, która w lipcu rozpoczęla marsz na Livorno pod władaniem d'Estów (książąt Sieny). Niewiele mniej liczna Armia Heska (Hessenarmee) postanowiło wybić z głowy Księstwu Magdeburga-Anhalt plany "ratowania odległego sprzymierzeńca". 9 sierpnia 1592 roku zdobyto Erfurt, zaś 5 września Mansfeld; król-protektor rozkazał wojskom nie maszerować na Magdeburg licząc na rozsądek von Stadena na tronie magdeburskim. Próba wyjścia floty sieńskiej z Livorno - jeden dobrze uzbrojony galeon z paroma pinasami oraz fluitami - zakończyła się kompletnym zniszczeniem marynarki d'Estów.

14 stycznia 1593 roku - po trzecim szturmie, w którym przełamano ostatnią linię murów i kanałów miejskich - Livorno zostało zdobyte, zaś rodzina książęca d'Estów ujęta w niewolę. Za symboliczną kontrybucję do zapłaty, książe magdebursko-anhalcki zgodził się na pokój oraz zaakceptowanie aneksji Księstwa Sieny. Wojska nieistniejącego już księstwa - oblegające silnie ufortyfikowaną Parmę - przyłączyły się w Ferrarze z Armią Bolońską, by później sformować dwa nowe związki taktyczne (Armia Toskańska oraz Armia Wenecka). Nie minęło wiele od następnej wojny. Książe Slawonii, zamiast posagu za żonę (najstarszą córkę króla-protektora, Alberadę Barbarę), zaoferował władcy Philippowi ostateczne rozprawienie się z Węgrami; w tym przyznanie niewielkich naddunajskich ziem Madziarów temu księciu. Odległe Księstwo Irlandzkie oraz Świeckie Państwo Kontrreformacyjne postanowiło sprzeciwić się bezkarnej ekspansji FKB. O ile Celtów spod Munsteru zatrzymano II Flotą Protektoracką (30 galeonów), to w owym czasie sztuczny twór w Owernii musiał zostać pokonany interwencją wojsk w Wicekrólestwie Oksytanii-Katalonii.

W pierwszej fazie inwazji na Rzeczpospolitą Węgierską było zdobycie wszystkich ważniejszych miast i twierdz do zachodniego brzegu Dunaju oraz złupienie Banatu przez kawalerię; dopiero po rozprawieniu się z armią szlachecką Węgier i wyparciu Madziarów za Dunaj, planowana była generalna ofensywa mająca zakończyć się w Siedmiogrodzie. W odwodzie przygotowano w Zadarze Armię Wenecką (Venezienarmee), acz zakładano opieszałość oraz kiepskie zdyscyplinowanie szlachty Rzplitej. Już 21 czerwca 1563 roku pod Szekesfehervar Armia Moraw za cenę nielicznych strat (mniej niż 300 ludzi) kompletnie rozbiła 8 tysięczny oddział magnata Hunyadiego.

30 czerwca 1593 roku pod Agen wojska owerńskie postanowiły wyprzedzić formowanie się grupy inwazyjnej bawarskiej i wydały bitwę Armii Tuluzy (Tholosenarmee). Nieznaczna przewaga artylerii Federacji nie rozstrzygnęła batalii. Przy zdecydowanej przewadze pikinierów i muszkieterów po stronie Kontrreformatorów, dobrą bronią przeciw prawie że niemobilnej strukturze okazali się rajtarzy, arkebuzerzy, wsparci piechotą konną. Wojska bawarskie - pomimo archaicznej struktury w wielu związkach taktycznych (znaczna czy wręcz przeważająca ilość kawalerii względem piechoty) - zadały spore straty Owerńczykom przy stracie nie więcej niż tysiąca żołnierzy.

Piechota oblegająca Pecs została zaskoczona 4 lipca 1593 roku przez wielką armię dowodzoną przez króla-elektora Levente Bathorego. Przy niewielkich stratach, Węgrom udało się niemalże rozbić część Armii Slawońskiej (Slawonienarmee) mającej oblegać ważne miasto Rzeczypospolitej. Część wojska węgierskiego ścigała niedobitków aż pod Esseg (Osijek), gdzie we wrześniu zmusiła do odwrotu w kierunku Karyntii. Kompletna porażka południowej części inwazji zmusiła króla-protektora Philippa do wydania Armii Weneckiej rozkazu wyparcia Węgrów ze Slawonii. Niebawem, już na początku października, Madziarzy wrócili pod Pecs, lecz część z nich poszła w kierunku Pressburga, by zakłócić dostawy Armii Moraw.

22 października 1593 z hukiem rozbito wszystkie oddziały Kontrreformatorów, zaś 19 listopada po zdobyciu Clermont-Ferrand, przywódcy efemerycznego państewka "świeckich krzyżowców" zaakceptowali rozejm na warunkach Wicekróla Oksytanii-Katalonii: wypłacenie odszkodowania w wysokości 15 tysięcy złotych grzywien bawarskich Wicekrólestwu oraz podległość wasalna Federacji Krajów Bawarskich. Świeckie Państwo Kontrreformacyjne przestało istnieć, na rzecz tworu Księstwa Owernii, w którym po zatwierdzeniu przez Parlament Owernii (zmienił drugą część nazwy z "Kontrreformacyjny") kandydat na Księcia musiał być zatwierdzony przez monarchę bawarskiego.

Siedem dni wcześniej (tj. 12 listopad 1593) połączone siły Korpusu Slawońskiego - wracające z łupienia Banatu - oraz nowosformowane legiony karynckie i chorwackie (łącznie ok 22 tysięcy żołnierzy) starły się w "II bitwie o Pecs" z wojskami króla Levente Bathorego (ok. 24 tysiecy szlachciców i pospołu). Tym razem czysto strzelecka piechota węgierska nie dała rady kombinowanej piechocie oraz kawalerii, która po niedostatecznej osłonie ze strony huszarok oraz jazdy seklerskiej została zmieciona przez kirasjerów oraz salwy ogniowe dragonów; Federacja straciła czterech tysięcy mężów, zaś Rzplita co najmniej trzynastu tysięcy.

18 grudnia 1593 roku padła Buda, sześć dni później Peszt. Rozbicie wojsk węgierskich pod Miskolcem zadecydowało o losach wojny, które tylko iluzorycznie mogły być zmienione przez związek taktyczny goniący Armię Moraw od strony bawarskiej. 14 lutego Pecs padł, Szekesfehervar skapitulowało bez walki po gwarancji niezabierania kasy miejskiej ze strony garnizonu bawarskiego. 27 lutego 1594 roku pod Debreczynem na odsiecz przybyła ostatnia z armii posiadanych przez węgierskiego króla-elektora. Pomimo przewagi w liczbie armat, dwukrotna przewaga liczebna stanu Armii Moraw skutkowała rozbiciem zaciągów łanowych i szlacheckich; już w marcu regimenty kawaleryjskie dotarły aż do ziem transylwańskich, zaś bitwa pod Temesvarem (27 marzec 1594), w której kawaleria Federacji wsparta dwoma regimentami piechoty rozbiła niedobitki dowodzone przez Rakoczych.

Szturm na Debreczyn z 5-7 maja nie powiódł się, acz jedynie resztki garnizonu broniły stolicy państwa węgierskiego. Rozpoczęto długie negocjacje z królem-elektorem oraz magnatami madziarskimi. 27 maja 1594 doszło do podpisania Pokoju Debreczyńskiego, gdzie likwidowano instytucję Rzeczpospolitej Węgierskiej, wszystkie ziemie węgierskie do lewego brzegu Dunaju oraz komitat zachodniobacki w Vajdaság (Wojwodina) weszły w skład Federacji Krajów Bawarskich, zaś z reszty ziem węgierskich utworzono Księstwo Siedmiogrodu, które rządzone miało być przez księcia wybieranego przez Radę Banów Siedmiogrodu; kandydat musiał być zaakceptowany przez Króla-Protektora. Księstwo Siedmiogrodu otrzymało status "terytorium zależnego" (od FKB) oraz lenna.

Po ostatecznym upadku państwa węgierskiego, zaniepokojony namiestnik Republiki Hrabstw Hiszpańskich oraz cesarz polski zawiązali sojusz antybawarski, do którego przekonali dożę Wolnego Miasta Memel oraz księcia irlandzkiego. Arystokracja bawarska zaczęła potępiać króla-protektora Philippa za prowadzenie ekspansjonistycznej polityki, szafując cennym życiem każdego wyszkolonego żołnierza oraz kondycją przygranicznych prowincji; rozmyślne działania Kontrreformatorów w czasie wojny spowodowały splądrowanie w mniejszym bądź większym stopniu obszarów od rzeki Garonna do miasta St. Etienne, zaś Slawonia i właściwe Morawy mocno ucierpiały po wejściu szlacheckiej tłuszczy węgierskiej. Oliwy do ognia dolała ilość synów monarchy: najstarszy syn Gerlach (dowódca dragonów w Armii Weneckiej) miał już 25 lat w roku 1594, drugi syn Magnus dorastał do wieku dziesięciu wiosen, zaś w 1591 roku królowa z Białomorza zrodziła trzeciego syna Kuno. Bunt niewolników w Bawarskiej Gambii skłonił szlachtę do napisania listu o "zażądanie od króla-protektora zajęciem się spraw kraju". Władca Philipp miał tak dosyć ożnych w 1595 roku, że wiele funkcji reprezentacyjnych przekazał na okres roku swojej małżonce.

Syn kolonisty rotwaldzkiego, oberst Gerhard von Wittmann, został dowódcą ekspedycji kawaleryjskiej w Ameryce Północnej. Podczas pierwszej wyprawy w 1597 roku od ujścia rzeki Missisipi, Regiment Amerykański przemierzając prerie i lasy pełne nieznanych dzikusów z "piórami na głowie", natknął się na osady bardziej zorganizowanych plemion. Jedno z nich - Haudenosaunee (Irokezi; Lud Długiego Domu) - stanowiący zgrupowanie części z plemion. Charakterystyczne dla Irokezów było mieszkanie w długich domach mieszczących kilka rodzin, osiadły tryb życia (pozyskiwanie ziem dla potrzeb agrarnych sprawną metodą wyrębu i wypalania) oraz stricte matriarchiczny sposób wybierania władzy (kobiety wybierały radę plemienną). "Konfederacja irokeska" podbiła większość z plemion północnoamerykańskich. Wojownicy, posługujący się ociosanym kamieniem jako element wytwarzanych broni, nie stanowili większego zagrożenia dla kawalerii uzbrojonej licznie w broń palną oraz metalową broń białą i półzbroje.

W latach 1597-1598 Regiment Amerykański dotarł do wielkiego obszaru wodnego na północy; podejrzewano, że jest on początkiem Oceanu* za Półwyspem Labradorskim. W październiku stan osobowy ekspedycji wynosił 3,6 tysiąca żołnierzy, po powrocie nad detlę Missisipi ubyło tysiąc ludzi w wyniku północnych mrozów czy ofiar licznych ataków dzikusów. Obszary te nie stanowiły w tym czasie wartości dla Federacji, acz RHH założyło nad wybrzeżem małą osadę, zaś Imperium Azteckie rozpoczęło podbijanie kolejnych plemion na północ od Meksyku. Bawaria na Karaibach reprezentowana jest militarnie przez Samodzielny Legion Aruby oraz cztery galeony wojenne.

W dziedzinie marynistyki i nautyki doszło do postępu w kartografii; siatki kartograficzne rozpowszechniły się, sprecyzowano orientację map (północna), a także dostosowano metody orientacji terenowej pod siatkę równoleżników i południków. Pojawły się pierwsze prymitywne lunety, pozwalające obserwować oddalone obiekty z pewnym przybliżeniem optycznym. W międzyczasie projektowano coraz to ciężej uzbrojone galeony i mniejsze jednostki bądź ciężej uzbrajano istniejące. Pomimo że ostrzał artylerii okrętowej wciąż pozostawiał wiele do życzenia, taktyki walk morskich Flot Protektorackich przechodziły z abordażowych do manewrowych. Kluczem do zwycięstwa nie było już jak najszybsze przejęcie okrętu przeciwnika, tylko wymanewrowanie wrogiej floty pod kontrolę bitewną własnej, później zatopienie bądź zajęcie jednostek adwersarza.

-----------------------------------

* - Skąd mieliby wiedzieć, że Wielkie Jeziora stanowią odrębny system wodny?

Podboje podboje... mnie także potęga ta drażnić zaczyna. Wiedzcie, że stan z roku 1595 raczej nie powiększy się (pomijając pewne wydarzenie) w szybkim czasie. Mam już pomysł na podział państwa, tylko trzeba to dopracować. BB już przekroczone, więc po wznowieniu sejwa istnieje szansa na wojnę.

Tradycyjne, będą dwa odcinki specjalne, więc mape będzie dostatek.

Laveris de Navarro · 16 Czerwiec 2010

Odcinek specjalny nr 6 - Przegląd świata w 1600 roku

---------------

W 1599 bunt Pasztunów wywołali bunt antytimurydzki, wyrzucając z prawie całego Afganistanu turkomongolską administrację oraz garnizony. Sytuacja w Azji wydaje się sprowadzać do nieuchronnego starcia Turków i Mongołów z imperialistycznym Państwem Środka, po drodze rozbijając się o sułtanaty w Indiach. Po drugiej stronie globu, pomimo prawie stuletniego wysiłku hrabstw hiszpańskich oraz Imperium Bawarskiego, poza Rotwaldem i wyspami karaibskimi niewiele udało się skolonizować; Imperium Aztecke stopniowo poszerza swoje terytorium, zaś konfliktowa sytuacja pomiędzy Francją, Danią a Anglo-Szwecją sprawia, że żadne z tych państw nie planuje ekspedycji kolonialnych.

Spis populacyjny na regiony. "Azja Środkowa" w tym przypadku oznacza Wielkie Księstwo Nogajskie oraz ziemie perskie i karachanidzkie

W wielu regionach, od początku XVI wieku populacja wzrosła od 2,5 do nawet 4-krotnie. Nie zmieniło to jednak znacząco sytuacji na Bałkanach, gdzie bogate w ludność obszary (węgierszczyzna od Dunaju po siedmiogrodzkie Karpady, Mołdawia oraz pas wybrzeża między Półwyspem Chalcydyckim a Konstantynopolem. Na tle względnie gęsto zaludnionej Italii czy południem Ostmarchu, Bałkany (szczególnie w Bośnii, Serbii, Wołoszczyźnie, Bułgarii i w Grecji) nadal były biedniejszymi obszarami w Europie. Również i Skandynawia, ziemie nadbałtyckie i cała ogólnie pojęta Północ były odludnymi obszarami. Niską populację Brytanii podwyzszał jedynie rejon Środkowej i Wschodniej Anglii. Nierówny rozkład populacji w Europie rzutował na strukturę geopolityczną kontynentu. Potęga Federacji Krajów Bawarskich była reprezentowana samą liczbą mieszkańców (prawie 79 milionów mieszkańców, licząc kolonie), wobec której jedynie Imperium Polskie (22 miliony), Francja (17 milionów) stanowiły widoczną barierę wobec potencjału ludnościowego FKB.

Na dole wydzielone miasta w FKB

Aż 8 z 28 miast na świecie o populacji 200 tysięcy mieszkańców lub wyższej leżało w obrębie Federacji. Stolica Bawarii, Monachium, z "ledwie" 197 tys. mieszczan - pomimo 9. pozycji w kraju - nie kwalifikowała się do rzeczonej listy, zaś coraz częściej w FKB rzucano pomysł przeniesienia stolicy do Wenecji będącej "kwiatem całego świata". Poza Rotterdamem, Kijowem, Badajoz, Tarentem, Le Mans i Pragą, reszta miast nie dorównywała bogactwu bawarskojęzycznej Wenecji. Inną sprawą było to, że z "elitarnych miast" aż 19 z 28 znajdowała się w Europie; zaledwie jedno amerykańskie, jedno afrykańskie, trzy w ogólnie pojętym Bliskim Wschodzie oraz pięć na Dalekim Wschodzie. Nie oznaczało to, że przykładowe Indie były "wyludnione"; kilka miast w Sułtanacie Bengalu i Sułtanacie Delhi zamieszkwało więcej niż 80 tysięcy, zaś Kalkuta mieściła 144 tysiące ludzi.

[table]
Państwa
|
Poziom Technologiczny Lądowy
|
Federacja Krajów Bawarskich|
20
|
Wolne Miasto Memel, Księstwo Irlandii, Wielkie Księstwo Wismaru, Księstwo Magdeburga-Anhalt, Republika Hrabstw Hiszpańskich, Księstwo Owernii|
17
|
Królestwo Szkocji, Księstwo Siedmiogrodu, Cesarstwo Narodu Polskiego, Księstwo Oldenburga, Królestwo Niderlandów, Królestwo Francji, Królestwo Wielkiej Danii|
16
|[/table]

Choć wyszkolenie, taktyka oraz uzbrojenie wojsk bawarskich nadal dominowało nad resztą świata, to przewaga tkwiła w szczegółach; regimenty Federacji posiadały trochę większą siłę ognia z ręcznej broni. Większość krajów europejskich na dobre przyjęła model zaciężnej piechoty pikiniersko-strzeleckiej. Wciąż jednak niektóre regiony kontynentu chrześcijańskiego (prawosławne oraz Królestwo Anglo-Szwecji) dopiero co przyswajały nowy model wojsk opartych zasadniczo na broni palnej. Od drugiej połowy XVI wieku, rozpoczął się "wyścig zbrojeń" pomiędzy ciężkozbrojnymi a strzelcami; coraz grubsze opancerzenie (kosztem redukcji osłony mniej ważnych części ciała oraz toporności konstrukcji) miało zapobiec kuli wystrzeliwanej przez coraz lepszej konstrukcji muszkiet czy samopał. Poza Chinami, Cesarstwem Wschodniorzymskim i Sułtanatem Karachanidzkim, wciąż broń palna była jedynie istotnym dodatkiem do postśredniowiecznego stylu walki.

[table]
Państwa
|
Poziom Technologiczny Morski
|
Federacja Krajów Bawarskich|
18
|
Księstwo Irlandii|
15
|
Wielkie Księstwo Wismaru, Wolne Miasto Memel|
14
|
Księstwo Oldenburga, Królestwo Szkocji, Republika Hrabstw Hiszpańskich|
13
|
Królestwo Niderlandów, Królestwo Wielkiej Danii, Księstwo Owernii|
12
|[/table]

Tylko Bawarska Marynarka Federacji zaczęła powoli eksperymentować z doktryną manewrowej walki morskiej, rezygnując po części z usilnych prób abordażu. Jednakże reszta świata wciąż widziała próby przejęcia bądź złupienia okrętów przeciwnika jako główny środek do osiągnięcia sukcesu, ostrzał artylerii zostawiając jako "środek pomocniczy". Dopiero w ostatniej ćwiartce XVI wieku galeony niebawarskie na dobre zaczęły żeglować po wodach europejskich i pomiędzy Walencją a Karaibami. Flota Imperium Polskiego wciąż opierała się na karakach, holkach i kogach uzbrojonych jedynie w lepsze armaty i arkebuzy. Marynarka bizantyjska, uchodząca liczebnie za "trzecią flotę świata" (na pierwszym miejscu bawarska, na drugim chińska), składała się z późnośredniowiecznych galer uzbrojonych w "grecki ogień" oraz pojedyncze bombardy okrętowe. Wspomniana ogromna flota Kitaju (73 jednostki) jedynie swą liczebnością oraz wielkością flagowych okrętów stanowiła zagrożenie; niektórzy admirałowie Federacji powiadają, iż baochuany byłyby niczym tarcze strzelnicze dla rzędów armat galeonów.

1 - Księstwo Magdeburga-Anhalt
2 - Wielkie Księstwo Wismaru
3 - Republika Hrabstw Hiszpańskich
4 - Wolne Miasto Memel
5 - Królestwo Cypru

Pomimo szczytu wielkości powierzchnii lądowej państwa ven Adernitenów, przeczuwano że tak ogromne państwo nie będzie długo utrzymywać tak wielkiego stanu. Wygranie przez Federację rywalizacji o wpływy na Węgrzech zantagonizowało króla-protektora z cesarzem polskim. Europa zdawała się być "podzielona" względem stanu z 1. połowy XV wieku; jedynie Brytania i Irlandia poszatkowana przez rywalizujące ze sobą państwa oraz sytuacja na Rusi - nie zadowalająca żadnej ze stron - zdawały się być głównymi punktami zapalnymi. Cesarstwo Wschodniorzymskie, zwane "chorym człowiekiem Europy", stanowiło skuteczne przedmurze chrześcijaństwa, kulturowo osadzone pomiędzy starożytną tradycją a chrześcijańskim i humanistycznym ruchem odrodzeniowym; przetrwało tylko dlatego, ponieważ Polska i FKB nie chciały osłabiać dalej Bizancjum, aby Persowie i Turcy nie wlewali się dalej niż do Azji Mniejszej.

------------------------------------

Dopiero dzisiaj naszło mnie, by w końcu zrobić odcinek.

Tylko dziwi mnie taki wzrost populacji...

Laveris de Navarro · 25 Czerwiec 2010

Odcinek specjalny nr 7 - Przegląd ziemi bawarskiej w 1600 roku

---------------

Pomimo pewnej dozy decentralizacji państwa w wyniku ustanowienia federacji oraz wciąż dominującej roli szlachty, Federacja Krajów Bawarskich była imperium o stosunkowo dobrze rozbudowanej administracji, w tym o sieć palatynatów oraz stanowisk intendentów. Cła na przełomie XVI/XVII wieku były mniejsze niż sto lat temu, zaś rozwój myśli humanistycznej obniżył populację mieszkańców tolerujących tylko i wyłącznie starą tradycję. Od kilkudziesięciu lat, do wojska wybierani są (w większości przypadków) tylko najlepsi z ochotników oraz najemników, zaś w przypadku pospolitego ruszenia, powołuje się mniejszą ilość bardziej walecznego i kompetentnego chłopstwa czy szlachectwa. Wspieranie przez monarchów mieszczaństwa oraz próby rekompensaty "wiecznie" niezadowolonej szlachcie spowodowały, że bogate warstwy społeczne cieszyć się mogły niemałym zbiorem przywilejów.

Od roku 1596, roczne wpływy do skarbca FKB sięgały 117-120 milionów bawargów, acz w latach w których przeprowadzano poważne inwestycje (np.: fortyfikacje w skali palatynatu, rozbudowa floty), w skali rocznej bilans ledwie wychodził na korzyść finansów państwa. Bardzo dużo pieniędzy (prawie 90 milionów bawargów) pochłaniały liczne drobne inwestycje na rzecz każdej z prowincji Imperium. Wciąż względnie sporą częśc wpływów obejmowało podstawowe opodatkowanie oraz pogłowne, acz na drodze wspierania krajowej produkcji oraz rozwoju handlu w wyniku postępującego kolonializmu, wkład podstawy finansowej ograniczył się do ledwie ponad połowy miesięcznych wpływów. Coraz większa ilość kruszca w obiegu sprawiła, że w XVI wieku ceny trochę szybciej drożały niż w XV wieku.

Ze względu na małą liczbę chętnych do służby na morzu oraz praktycznie brak istotnego zagrożenia na Morzu Śródziemnym, wielkość flot protektorackich była względnie mała (jak na wielkość państwa). Stawiano na zróżnicowanie wielkości i uzbrojenia poszczególnych galeonów, zaś dopiero zaczęto eksperymentować z zastosowaniem fluit i pinek; floty pojedynczych kupców czy gildii stosowały pierwsze brygi i fregaty dla zaoszczędzenia na eskorcie. We flotach kolonialnych służyło osiem specjalnie dozbrojonych fluit, które zastępowały brak galeonów. W Bawarskiej Marynarce Federacji stosowano 48 galeonów, 32 galeasy, 40 pinek i 8 silniej uzbrojonych fluit, zaś potencjał transportowy wojska stanowiło 160 holków i fluit o celach transportowych.

W 1600 roku, w Armii Federacji Krajów Bawarskich służyło 407 144 żołnierzy i najemników na stałych etatach oraz 475 średniego i ciężkiego wagomiaru kartaun oraz kolubryn; w ramach 14 armii i 3 samodzielnych korpusów plus siły kolonialne. Największe siły stacjonowały w Wicekrólestwie Bawarii (granica z Francją i Niderlandami, a także z Bizancjum) oraz w Wicekrólestwie Oksytanii-Katalonii (granica z Francją). Zdecydowana większośc sił rozlokowana była na rubieżach, z wyjątkiem VI, IX, X Armii oraz I i II Samodzielnego Korpusu. Na terytoriach kolonialnych służyło prawie czterdzieści tysięcy żołnierzy, w ramach trzech korpusów, jednego samodzielnego legionu oraz dwóch samodzielnych regimentów. Hierarchia gradacji związków operacyjnych i taktycznych armii nie zmieniła się od początku XVI wieku; zwiększano jedynie stan batalionu,zaś w kawalerii odpowiednikiem kompanii był kornet.

Dzięki staraniom kolejnych cesarzy i królów-protektorów, liczba tumlerystów i kalwinistów stanowiła niewiele mniej niż jedną piątą populacji FKB, liczącej 78,5 miliona poddanych. Na tak sporą populację złożyło się nieco ponad milion Hindusów na obszarach kontrolowanych przez III Korpus Kolonialny; mieszkańcy wyznający katolicyzm stanowili w Bawarskich Indiach jedynie 2% populacji (prawie wszyscy to bawarscy i iberobawarscy koloniści). Prawosławie stało się dopiero "piątą siłą" religijną w Federacji, jeśli liczyć rodzimowierców jako jedno uogólnienie. Niewielki ułamek populacji wyznających inne religie niż chrześcijaństwo, islam sunnicki czy hinduizm, obejmował głównie żydów (z akcentem szyickim w Libanie).

W Imperium Aderniteńskim jedynie co trzeci poddany był szeroko rozumianym Bawarczykiem (osobą przywiązaną do języka bawarskiego - jakiegokolwiek z jego dialektów - oraz kultury bawarskiej), ponad co szósty z mieszkańców FKB był Włochem z Północy bądź Południa. Grecy - zamieszkujący glównie Sycylię, wschodnie wybrzeża Półwyspu Apenińskiego oraz liczne miejscowości w Bośni - byli czwartą co do wielkości mniejszością narodową. Co piąty poddany Federacji należał do którejś z mniejszych populacji narodowych (zazwyczaj indyjskiej, katalońskiej, czeskiej, węgierskiej, arabawarskiej, środkowoniemieckiej, chorwackiej bądź serbskiej). Większość sunnitów zamieszkiwała zachodnią "połowę" Sycylii (Serbowie, Grecy, Neapolitanie w znaczącej większości).

Poza przypadkiem wirtemberskich tumlerystów, populacja czeskich, westfalijskich, nadreńskich oraz oksytańskich protestantów była utrapieniem wielu monarchów bawarskich. Poza sukcesem baskijskim i frankońskim, w niektórych grafostwach i krainach zamieszkiwali niemalże sami innowiercy. O ile na zachodzie Germanii wiązało się z przywiązaniem do dawnej tradycji niemieckiej (antybawarskiej), to w przypadku Wicekrólestwa Oksytanii-Katalonii, sam naród Oksytanów był rozdarty pomiędzy wyznaniem rzymsko-katolickim a kalwińskim. Prawosławni zamieszkujący Murcję, środkową Luzytanię oraz Bośnię byli spadkobierstwem po dawnym panowaniu Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Na tle państw Europejskich, FKB wyglądało jednak na dość jednolite religijnie; w Imperium Polskim łączna liczba protestantów i prawosławnych lekko przeważała nad katolikami, zaś na Wyspach Brytyjskich wyłącznie od woli hrabiego, earla, księcia czy rozkazów królewskich dla intendenta zależało, gdzie lokalnie dozwolone jest konkretne wyznanie. Pomimo rosnącej popularności kalwinizmu w Siedmiogrodzie, panujący w tym księstwie ród Batorych wciąż sprawował pieczę nad zachowaniem wyznania rzymsko-katolickiego w kraju.

Pomimo, że na arenie międzynarodowej interesy Siedmiogrodu oraz Owernii reprezentowane były w pierwszej kolejności przez Króla-Protektora, to oficjalnie Księstwo Siedmiogrodu oraz Księstwo Owerni były tylko zależne od Federacji Krajów Bawarskich (nie uiszczano ich na mapie "wchłoniętych" do imperium bawarskiego"). W ramach 7 wicekrólestw, wchodziło 78 palatynatów i palatynatów-księstw. Król-Protektor Philipp I w celu ograniczenia samorządności wicekrólów, w 1599 roku próbował ustanowić pośredni szczebel terytorialno-administracyjny (tzw. "regiony"), obejmujący większą liczbę palatynatów i wchodzący w skład wicekrólestwa, acz niemalże pozostali z wicekrólów nie zgodzili się na upośrednianie ich wpływów.

--------------------------------

To ostatni z planowanych specjalnych odcinków w niedalekiej perspektywie czasu. Następnie, będzie akcja.

Laveris de Navarro · 23 Październik 2010

Odcinek 29 - Zapowiedź zmian (1601-1608)

Na początku 1601 roku wielki kniaź suzdalski zgłosił swoje pretensje do władania obszarami zajmowanymi obecnie przez Wielkie Księstwo Białej Rusi, podpartymi tradycjami dawnego Księstwa Rusi Kijowskiej. Spór ten szybko wywołał wojnę między wschodnimi Słowianami, zaś oliwę do ognia wlał król białomorski, który zadeklarował uczestnictwo w "zdobywaniu spuścizny po Księstwie Biełozierskim. 17 stycznia zaś wybuchł bunt sunnitów w Bawarskiej Gambii przeciwko chrystianizacji terenów jeszcze nie tak dawno kontrolowanych przez państwo Mali.

W lutym 1601 roku parlament oraz monarcha Księstwa Owernii zwrócili się o wsparcie sprawy ich suwerenności u króla francuskiego. Szybko sprawa urosła do rangi dyplomatycznej małej wojenki między królem-protektorem a monarchą Wielkiej Francji, którą załagodzono poprzez oddanie państewka pod wpływy francuskie. Mimo wcześniejszych zapewnień, król francuski niebawem ogłosił rozwiązanie Parlamentu Owernii i przyłączenie państewka do Francji. Król-protektor Phillip nie zareagował.

Jedna z „tradycji” dobierania żon dla królewiczów ze Wschodu została podtrzymana, gdy cypryjski król podsunął dwórkę (dalej spokrewnioną z rządzącą dynastią Mandromenos) piętnastoletnią Helenę Tandarnos synowi Króla-Protektora – Magnusowi – w zamian za zagwarantowanie współpracy bawarsko-cypryjskiej na Morzu Śródziemnym oraz wobec Lewantu. Ponieważ 17-letni infant był dopiero drugim synem Phillipa, monarcha monachijski dał wolną rękę swojemu synowi, a ponadto 17 marca – trzy dni po ślubie – mianował go głównym attaszem w Nikozji.

Na gruzach bogatego portu Goa – z nieznanych Bawarczykom przyczyn zniszczonego w XV wieku, najprawdopodobniej podczas jednej z wojen w Indiach – Europejczycy zbudowali Neue Leipzig, które w 1601 roku liczyło 7 tysięcy mieszkańców, głównie hinduską schrystianizowaną ludność napływową. Port ten stał się najsilniejszym przyczółkiem Federacji Krajów Bawarskich w Azji; niebawem Bawarski Wschód konkurował w handlu i produkcji przyprawami korzennymi z sułtanatami w Indiach oraz Sułtanatem Omanu. Władca w Delhi nieprzychylnie spoglądał na rosnący przyczółek chrześcijańskiego imperium, które nie tak dawno w kilka miesięcy solidnie spoliczkowało Imperium Persko-Tureckie.

Podczas ekspedycji z lat 1600-1602, akwitański nawigator i kartograf Johann von Mülhdorf stworzył dokładne mapy wybrzeży Dalekiego Wschodu, po drodze badając Formozę (nazwę wymyśloną przez iberobawarskiego adiutanta Mülhdorfa), odkrywając wyspy japońskie i docierając aż do zimnych wód nieopodal Karafuto oraz ujścia Rzeki Czarnej. Ostatnia informacja była o tyle cenna, że przywróciło szanse powodzenia wszelkim przedsięwzięciom mającym na celu dotarcie do Chin poprzez wody północne. Sprawa wysp japońskich była o tyle ciekawa, co cesarz z dynastii Ming kontrolował te tereny mimo zdecydowanych różnic kulturowych pomiędzy okupantem a okupowanymi (nawet dostrzegalną dla europejskiego oka). Sama walka z chińskim najeźdźcą prowadzona była przez piratów na Morzu Japońskim i Żółtym, którzy nie napadali na kupców japońskich w zamian za protekcję ze strony części możnych w Nipponie.

Wyczerpująca wojna na Rusi Białej zakończyła się po myśli króla białomorskiego, który po podpisaniu pokoju 22 lipca 1602 roku przejął Biełgorod oraz okoliczne tereny. Sama walka Białych Rusinów z Suzdalskimi Rusinami trwała do jesieni, zakończona skromnym odszkodowaniem ze strony kniazia w Smoleńsku. Sam konflikt zakończył się spustoszeniem całego Wielkiego Księstwa Białej Rusi, kawałka Ukrainy podległemu Królestwu Białomorza oraz ziemi woroneskiej. Brak uznania i gratyfkacji dla ludności rusińskiej za walkę po stronie Białomorza przyczynił się do pierwszych zamieszek w 1603 roku.

29 grudnia 1602 roku wybuchł bunt czarnych niewolników w interiorze Rotwaldu przeciwko plantatorom tytoniu za wyjątkowo okrutne traktowanie. Miesiąc później podobny bunt wybuchł na plantacjach trzciny cukrowej na Wyspie św. Marcina. O ile ostatni buntownicy rotwaldzcy zbiegli do lasów poddali się lub zostali zabici do 24 stycznia, to piraci karaibscy „pomogli” ludności afrykańskiej w obaleniu lokalnych władz, a następnie w przygotowaniach do odparcia desantu wojsk bawarskich poprzez stawianie skutecznego oporu flocie Federacji aż do kwietnia 1603 roku. Walki na wysepce trwały aż do końca lipca 1603, w wyniku których zginęło aż trzech tysięcy niewolników oraz ośmiuset osadników i żołnierzy.

Królestwo Niderlandów podpisało traktat o współpracy militarnej z Królestwem Anglo-Szwecji 11 lipca 1604 roku. W październiku tego samego roku, wybuchła i stłumiona została kolejna rewolta sunnicka w Bawarskiej Gambii. W latach 1604-1605 król-protektor wyłożył pieniądze na rozbudowę murów obronnych Neapolu (liczącego wtedy 268 tysięcy mieszkańców) oraz zbudowanie sieci małych fortec i warowni przybrzeżnych na terenie Wicekrólestwa Neapolitanii w obrębie Półwyspu Apenińskiego.

W roku 1604 król niderlandzki nadał przywileje handlowe Antwerpii oraz Hadze poprzez mianowanie ich do rangi „wolnego miasta”, które jedynie pod politycznym względem było zależne od Królestwa Niderlandzkiego. W połączeniu z zaczątkami giełdy, wolność gospodarcza tych miast przyczyniła się do znacznego wzrostu zamożności mieszczan w tych miastach, co przełożyło się pozytywnie na kondycję mieszczańskiej gospodarki w Niderlandach. Za tym przykładem, Stralsund za decyzją księcia wismarskiego również uzyskało podobny status. W 1605 roku podobną ideę próbowali przeforsować bogaci mieszczanie w Wenecji, Genui oraz Marsylii, lecz monarcha Phillip nie godził się na tak odważny krok. W ten sposób król-protektor stopniowo tracił poparcie mieszczaństwa, które w XVI wieku wręcz umożliwiało dalszą legitymizację kolejnych monarchów bawarskich.

29 lipca 1605 roku Cesarstwo Narodu Polskiego zawiązało sojusz wojskowy z Księstwem Magdeburga-Anhalt oraz Królestwem Szkocji w odpowiedzi na współpracę nordycko-niderlandzka. Trzy miesiące później Księstwo Irlandii dołączyło się do Porozumienia Kostrzyńskiego (tak bowiem nazwano traktat wojskowy między Polską, państwem niemieckim a Szkocją).

Z początku drobne rewolty Rusinów Dnieprzańskich wobec wojsk i administracji białomorskiej były szybko tłumione, to w 1604 roku nabrały na tak znaczącej sile, że od Dniepru po Don palono obozy wojsk białomorskich oraz wsie odmawiające współpracy z „ukraińcami”. Do Rusinów przyłączyli się zbiegli banici, bandyci oraz dysydencji ze wschodnich kresów Imperium Polskiego, których nazwano „Kozakami”. W listopadzie 1605 roku w Krzemieńczuku ogłoszono powstanie nowego organizmu państwowego, nazwanego Hetmańszczyzną Siczową. Uzbrojeni w samopały, rusznice oraz muszkiety przemycone przez Siedmiogród mężnie walczyli z nielicznymi siłami Białomorza aż do 1607 roku, kiedy to władca Północy uznał istnienie tego kraju.

W latach 1606-1607 Cesarstwo Ming rozpoczęło kampanię mającą na celu „podporządkowanie” Indochin” władcy Niebios, czyli serię wojen, w których podbito ostatnie ziemie birmańskie należące do Ayutthayi, środkowe ziemie wietnamskie i południowe laotańskie (przy uzależnieniu Lan Xang od Chin) oraz przekazaniu portów kambodżańskich na rzecz administracji chińskiej. Ręczna broń palna oraz rakiety – w połączeniu z ogromną przewagą liczebną – były wystarczającym narzędziem wojsk chińskich do zminimalizowania zagrożenia ze strony bloku państw indochińskich.

27 kwietnia 1607 roku flaga w Gandhinagarze zmieniła się na timurydzką, po zdobyciu przez turkomongolskie wojska stolicy Sułtanatu Gudżarackiego; tym samym Timurydzi odzyskali możliwości militarne po wyzwoleniu się Pasztunów pod koniec poprzedniego wieku. 15 września z kolei pucz jednego z generałów cypryjskich stacjonujących w Azowie powiódł się, obalając lokalne władze Księstwa Krymsko-Azowskiego; ów generał stał się namiestnikiem króla Cypru, zaś ziemie nad Morzem Azowskim przyłączone do cypryjskiego państwa.

Rok 1608 stanął pod znakiem zamieszek w północnej Prowansji, czyli rewolty mniejszości francuskiej podsycanej przez arystokratów z Francji, mającej na celu uznanie Francuzów jako akceptowany naród, język i kulturę w Wicekrólestwie Oksytanii-Katalonii.. Wybuchły one dwukrotnie: w październiku i grudniu, za każdym razem tłumione przez II Armię Oksytańską.

-------------

Wróciłem. Trochę mało i mało zaskakująco, bo na rozgrzewkę przed wznowieniem na dobre AARu.

Laveris de Navarro · 26 Październik 2010

Odcinek 30 - Płonące imperium cz. 1 (1609-1614)

6 stycznia 1609 roku po tygodniach burzliwych negocjacji, udało się ponownie włączyć cypryjskiego króla Konstantinosa I do porozumienia militarnego Federacji Krajów Bawarskich z jej lennem, Księstwem Siedmiogrodu. Udało się tylko dzięki przekazaniu - i tak jedynie ciążącej z przyczyn etnicznych i religijnych - Prefektury Fenickiej monarsze w Nikozji. W dobie malejącego poparcia dla króla-protektora Phillipa, dodatkowe spory szyitów z arabskimi chrześcijanami w Libanie były ostatnią rzeczą, jaką pragnąłby bawarski władca. Do tego należy dodać kwietniowo-majowę rewoltę kalwinistów przeciwko postępującej rekatolicyzacji Hesji.

Po czerwcowej wiktorii wojsk Królestwa Białomorza nad Kozakami i rusińską czernią, wojska ugrofińsko-słowiańskie ponownie zostały wrzucone w wojenny wir z powodu kolejnej inwazji kniazia suzdalskiego na Wielkie Księstwo Białej Rusi. Szybko wspomniane księstwo uległo zdwojonej sile państw trzęsących Rusią i Północą. Dzięki lontowym samopałom i rusznicom oraz zakupionymi w duńskich Inflantach armatach, już 19 listopada 1609 roku 3/4 ziem Białej Rusi weszło w skład Królestwa Białomorza, zaś kniaź białoruski stał się zaledwie "księciem smoleńskim" oraz wasalem Wielkiego Księstwa Suzdal. Na taki obrót sprawy ludność rusińska ponownie wzburzyła się, niezadowolona z powodu władania ziemiami przez "nie-Słowian".

Król-Protektor w celu zdobycia poparcia wielu rodzin drobnoszlacheckich oraz ziemskich, zorganizował tzw. Armię Kawalerów Bawarskich, w skład której (w czterech legionach kawalerii) weszli młodzi ochotnicy od Palatynatu Reńskiego po Styrię wszerz. Dla nowej formacji wybudowano koszary nieopodal Kempten, gdzie była dodatkową siłą chroniącą interesy Phillipa w razie zagrożenia. W skład Armii Kawalerów Bawarskich wchodzili głównie dragoni oraz rajtarzy, jedynie najbogatsi oraz najmężniejsi z szlachetków - na własne życzenie - zostali przemianiowani na kirasjerów. Samo działanie armii było o tyle innowacyjnie, że dragoni po raz pierwszy w oficjalnych dyrektywach przede wszystkim służyli jako wsparcie kawalerii, a nie jako "piechota dowożona konno"; podobna formuła istniała od końca XVI wieku, lecz była jedynie dopuszczalną w traktatach opcją taktyczną.

Po odmowie utworzenia "wolnych miast gospodarczo-handlowych" w 1609, niechęć kupców do monarchy powoli narastała. Ponadto w niektórych miastach doszło do wzrostu ceł na przyprawy korzenne, zaś nowego dożę weneckiego bawarski władca "narzucił" odgórnie jako kandydata do obrania. Częstsze oraz skrupulatniejsze kontrole statków kupieckich wchodzących do basenu Morza Śródziemnego tylko dolały oliwy do ognia, co tylko zwiększyło stopień kombinatorstwa handlarzy i kapitanów jednostek morskich. Ostatecznie, 7 października 1610 roku król-protektor przywrócił cło za przyprawy korzenne do poprzedniego poziomu, lecz to tylko stłamsiło na przysłowiowy moment sprawę.

W Iberii zatrzęsło, po ostatnim grudniowym (w roku 1610) posiedzeniu hrabiów Republiki Hrabstw Hiszpańskich. Rozniosłu się liczne i nierzadko podparte prawdziwymi przesłankami plotki o przekupieniu przez Wicekróla Iberii ponad 2/3 możnych, z których jeden jawnie deklarujący sympatię do FKB rzucił projekt "aneksji Galicji oraz ziem walenckich", który został przeforsowany z dużą przewagą głosów. Obecny Estutador od rodu Perezów pienił się ze wściekłości, kiedy to dowódca XI (Murcyjskiej) Armii - trzeciogwiazdkowy generał von Kastenrott - wkroczył swoim związkiem taktycznym do miasta Walencji i publicznie ogłosił aneksję iberyjskich włości RHH do Federacji Krajów Bawarskich w ramach przynależności do Wicekrólestwa Iberii zgodnie z postanowieniem hrabiowskiego parlamentu hiszpańskiego. Ród Perezów oraz wspierająca ich arystokracja oraz możni w ramach buntu przenieśli się na wyspę Kuba, zdecydowali o rozwiązaniu Republiki Hrabstw Hiszpańskich, zaś na jej miejsce powołano do istnienia Królestwo Nowej Hiszpanii. Zanim nawet monarcha Phillip miał dosyć prawosławnych iberyjczyków, przeforsował na (de iure) istniejącym parlamencie niezależność Sardynii od "nowych" władz hiszpańskich. 20 stycznia 1612 roku sprawa przywołana została ponownie, kiedy to nowego ambasadora Królestwa Nowej Hiszpanii nazwano w zamku Silberngaven "przedstawicielem karaibskich autochtonów".

Kolejnym czynnikiem destabilizującym FKB był najstarszy z synów Króla-Protektora, 42-letni wtedy (1611 r.) Gerlach, który deklarował plany drastycznej unifikacji bawarskiego imperium, które przynajmniej do końca jego rządów miało przyjmować jeden język oraz identyczny rozwój kulturowy wszędzie poza północną Italią oraz Oksytanią; ponadto sam urząd wicekróli miałby zostać wpierw ograniczony, później zklikwodowany. Wystarczyła subtelna aluzja ojca infanta odnośnie aprobaty i słuszności samych postulatów, by wzburzyć arystokrację niebawarską oraz licznych możnych. Co prawda król-protektor Phillip oficjalnie zadeklarował wybór następcy dopiero w swym testamencie, to koncepcja najmłodszego z infantów - Kuno (ur. 1591 r.) - czyli pokojowa secesja wicekrólestw, inspirowała wyobrażnię wszystkim tym, którym potęga 430-tysięcznej armii monarchii była największą przeszkodą.

Na bordowo ogniska rewolt

W przeciagu zimy i wczesnych dni wiosennych szybko rozeszły się wici wśród plebsu, mieszczan oraz uboższej szlachty, w celu podburzenia ich przeciwko Królowi-Protektorowi. Na Sycylii i na krańcach południowych Italii Habsburgowie wypatrzyli ostatnią szansę na zaistnienie w dziejach historii. W Algierii powstał antybawarski ruch Arabawarów, Wszędzie indziej drobniejsze rody znalazły całe rzesze ochotników i najemników. 20 kwietnia 1611 roku, gdyby nie brak oficjalnego poparcia ze strony Wicekrólów, ogólnopaństwowe powstania przerodziłyby się w wojnę domową. Synchroniczność starć sugerowała jednak czyjeś matactwo w "podpalaniu imperium". Nie od tamtej pory najstarszy infant Gerlach poza armią nie miał żadnego (godnego zanotowania) poparcia, drugi syn Phillipa, Magnus (ur. 1584 r.) jedynie planował kontynuować politykę ojca sprzed 1607 roku, zaś najmłodszy z nich - Kuno, do tego jeszcze kawaler - był pierwszym z podejrzanych.

Niemalże przez ostatnią tercję kwietnia 1611 roku toczyły się regularne walki Armii FKB z buntownikami, którzy sformowani byli regularne związki taktyczne. Majowa rewolta chłopska w Sabaudii była kolejnym spoliczkowaniem monarchy bawarskiego, zaś jedynie niedopuszczenie do kolejnego powstania w Slawonii prawdopodobnie zastopowało rozprzestrzenianie się pożaru w państwie bawarskim. Na całe szczęście dla władzy monachijskiej, sygnatariusze Porozumienia Kostrzyńskiego rozpoczęli od 16 maja wojnę z Anglo-Szwecją oraz Niderlandami, przez co interwencja wojsk obcych zdecydowanie zmalała. Do początku czerwca, Katalonia, zachodnia połowa Sycylii, Toskania oraz północna Andaluzja zostały wyzwolone z rebelianckich harców. Armia Kawalerów Bawarskich została wysłana do Emilii-Romanii.

Po nieudanym puczu 19 maja 1611 w Montpellier, 11 czerwca XII (Akwitańska) Armia podjęła jedną z bardziej zorganizowanych armii buntowników nieopodal rzeczonego miasta. Bitwa była kluczowa dla powodzenia samych rebelii, bowiem od jej wyniku zależała szansa na połączenie powstania prowansalskiego z aragońskim oraz wsparcie północnowłoskiego. Prawie 27 tysięcy żołnierzy z regimentem ciężkiej artylerii starło się z 28 tysięcznym wojskiem pospolitego ruszenia oraz najemników ubogim w cięższe działa. Niemniej większa liczba regimentowych armatek piechoty u buntowników spowodowała, że los trzydniowej bitwy był nierozstrzygnięty. Po obu stronach siekańce, kartacze i kule rwały tabory oraz kolumny pikinierskie. Dopiero natarcie dragonów wespół z rajtarami i kirasjerami zdołało rozbić kolejne czworoboki rebeliantów. W samym starciu poległo pięciu tysięcy żołnierzy Króla-Protektora oraz ośmiu tysięcy burzycieli państwowego ładu, lecz jednak glówni przywódcy rewolty montpellierskiej zostali schwytani i powieszeni, zaś reszta zbieraniny rozpierzchła się i rozproszyła po Oksytanii.

Do końca czerwca 1611 roku cała Sycylia została wyzwolona (jak i kilku Habsburgów zostało sciętych ich własnymi mieczami), w Andaluzji mógł byc bez większych spięć wprowadzany spokój, natomiast rewolcie chorwackiej udało się opanować Split i postraszyć wypadami garnizon Zadaru. W sierpniu wybuchło kolejne powstanie - tym razem kalwinistów - na Węgrzech, acz szybko stłumione przez armię stacjonującą w Preszburgu. Do końca lata rewolta trwała jedynie w głębi Aragonii, w Sabaudii, w Dalmatii oraz krańcach Półwyspu Apenińskiego. Tam ostatnie walki trwały aż do lutego 1612 roku.

W roku 1612 i dalszych latach nie dochodziło do kolejnych powstań, zaś nawet założenie osady Neue Valentz na wyspie przy ujściu Amazonki oraz Neue Wigo czy sfinansowanie budowy kilku bastionów w Mantui czy Karnioli niewiele wpłynęło pozytywnie na wizerunek Króla-Protektora, który tylko ze względu na dobiegający kres życia oraz wzmocnienie pozycji FKB w Europie i na świecie cieszył się przyzwoleniem na spokojne rządy. Ponadto od lutego 1613 roku cesarz polski Zbyszko I oficjalnie zakazał kupcom z Federacji Krajów Bawarski handlu dobrami polskimi oraz kupiectwem na terenie Imperium Polskiego. W odpowiedzi, monarcha bawarski podjął lustrzaną decyzję wobec poddanych Cesarstwa Narodu Polskiego.

W sierpniu 1613 roku wybuchła wielka rewolta kalwińska w Księstwie Siedmiogrodu, po odmowie ustanowienia kalwinizmu jako obowiązującego wyznania w tym kraiku. Dwa bawarskie związki armijne szybko wyruszyły na pomoc krajowi zależnemu od władzy w Monachium i do początku października stłamsiły wszelkie rewolty. Wojska pomogły także w organizowaniu i odbudowie armii siemdiogrodzkiej (miała liczyć 6 tysięcy piechurów organizacji węgierskiej, nie 2,3 tysiąca jak poprzednio).

Niemalże w zbliżonym czasie co zamieszki w Siedmiogrodzie, Rusini i kozacy powołali kolejnego atamana i wystąpili przeciwko królowi białomorskiemu. Tym razem szybko opanowali ziemie od Krzemieńczuka do Połtawy i ustanowili tam swoją Sicz. Do końca 1613 roku Kozacy roznieśli się na wszelkie włości białomorskie, niegdyś należące do Wielkiego Księstwa Białej Rusi. Dopiero latem 1614 roku zmuszeni byli wycofać się za Don oraz Połtawę. Niemniej, samą wielką rewoltę poparła Francja oraz Dania.

16 grudnia 1614 roku wielu 66 lat zmarł ze starości król-protektor Philiip I. Zostawił kraj pogrążony w niepewności, mimo teoretycznego szczytu potęgi wojskowej i terytorialnej. Wojna Polski, Magdeburga i Szkocji z Niderlandamii Anglo-Szwecją jedynie skutkowała osobnym rozejmem polsko-niderlandzkim. Zgodnie z oświadczeniem z 1611 roku, zostawił następcę tronu w swoim testamencie...

---------------

...a to, komu przypadła korona i tytuły Króla-Protektora, zależeć będzie także od Was.

Zaraz utworzę ankietę, tymczasem w spoilerze zaprezentuję wspomnianych trzech braci. Kto - Waszym zdaniem - według testamentu króla Phillipa I nowym bawarskim władcą?

Gerlach: (ur. 1564 r.) - zdolny i biegły dowódca wojskowy (generał Armii Kawalerów Bawarskich), mąż Brunhildy von Zähringencórki palatyna-księcia Karyntii z poparciem wszystkich von Zähringenów. Zwolennik koncepcji unifikacji Imperium Bawarskiego pod względem językowym, kulturowym i religijnym, a także administracyjnym; najbliżej mu do koncepcji wczesnonowożytnego absolutyzmu. Syn pierwszej żony ojca, Konstancji von Nürnberg, czyli spadkobierczyni pierwszej odnogi rodowej ven Adernitenów powstałej jeszcze na przełomie XI/XII wieku.
Kliknij aby rozwinąć...

Magnus: (ur. 1584 r.) - jeden z najzdolniejszych absolwentów weneckiej szkoły kupieckiej, elokwentny dyplomata gardzący militarnymi rozwiązaniami konfliktu, mąż cypryjskiej dwórki Heleny Tandarnos, posiadający liczne kontakty oraz wpływy w Krolestwie Cypru. Zwolennik utrzymania Federacji Krajów Bawarski przy istnieniu w takiej formie jaka funkcjonowała przed 1607 rokiem. Syn pierwszej żony ojca, Konstancji von Nürnberg, czyli spadkobierczyni pierwszej odnogi rodowej ven Adernitenów powstałej jeszcze na przełomie XI/XII wieku.
Kliknij aby rozwinąć...

Kuno: (ur. 1591 r.) - władca bez szczególnych pozytywnych predyspozycji, preferujący stabilizację za wszelką cenę, kawaler. Zwolennik pokojowego rozwiązania licznych niepokojów w XVI i XVII wieku spowodowanych przez tendencje odśrodkowe poprzez podział państwa w celu zachowania ładu w Europie; preferuje budowę potęgi Bawarii na samej ludności bawarskojęzycznej, bez masowych bawaryzacji. Syn drugiej żony ojca, Tuulikki Pähli Valkoiviipurin, ciotki obecnego króla białomorskiego; ta w przeciwieństwie do Norymberżanki, jeszcze żyje.
Kliknij aby rozwinąć...

To od Was zależeć będą niuanse rozgrywki. Mam nadzieję, że pomysł z ankietą wypali. Dopóki nie zbiorę kilkunastu głosów bądź tendencja wyraźnie nie będzie przeważać ku jednemu z kandydatów, nie rozegram odcinka, gdyż część zaplanowanych rzeczy zbytnio zależy od "treści testamentu Phillipa".

Laveris de Navarro · 29 Październik 2010

Odcinek 31 - Płonące imperium cz. 2 (1615-1622)

Groza padła na Federację, gdy w sali plenarnej pałacu Silberngaven odczytano imię następcy tronu bawarskiego: Gerlach. Okrzyku zachwytu mieszały się z licznymi okazami zdziwienia oraz oburzenia. Nowego Króla-Protektora koronowano formalnie dopiero 25 grudnia 1614 roku, w celu przygotowania wszelkich starań by zabezpieczyć nowego monarchę przed dysydentami. Poprzedni Wicekrólowie oraz możni najważniejszych rodów zbiegli do Księstwa Sardynii, gdzie w Cagliari 3 stycznia 1615 - wraz z najmłodszym bratem królewskim, Kuno - ustanowili Konfederację Sardyńską, czyli zrzeszenie popleczników "ostatecznego rozwiązania kwestii Federacji". Drugi z braci królewskich, Magnus, zbiegł wraz z małżonką na Cypr, gdzie rozpoczął rywalizację o wpływy oraz tron Królestwa Cypru. Sprawa skomplikowała się, gdy po śmierci wielkiego księstwa wismarskiego Wernera II ven Aderniten-Wismar władzę w Wismarze jako regent przyjąć musiała jego córka, Adelaide Irmeltrud Richwara.

Nowy król-protektor bawarski, Gerlach I ven Aderniten-Österreich (ur 1564 r.), w miejsce wicekrólów obstawił na tych posadach podległych mu regimentierów, którzy byli bliscy awansowania na stopień generała w przyszłości. Przeobraził Armię Kawalerów Bawarskich (która po walkach we Włoszech została uzupełniona o dwa legiony piechoty oraz batalionem artylerii) w związek armijny. Faktycznie jedynie zdecydowana większość żołnierzy i oficerów (430 tysięczna armia), a także cała flota (admirałów obchodziło tylko to, kto kontroluje Wenecję i Monachium) popierały nowego władcę. Ustanowił listy gończe za wszystkimi sygnatariuszami porozumienia Konfederacji Sardyńskiej, w tym na swojego brata. Próbował podjąć natychmiastową mobilizację Korpusu Rezerw Łanowych, lecz poza obszarem Wicekrólestwa Bawarii nie udało mu się nawet "na papierze" utworzyć etatów realnych do obsadzenia.Czas naglił o tyle, że przygotowania do kolejnych rozruchów szły szybciej niż się spodziewano, a tym razem było pewne że - przynajmniej za większością z nich - stoi Konfederacja Sardyńska.

Już w marcu 1615 roku zadrzało w Federacji Krajów Bawarskich. Buntowników na obszarach objętych rewoltą z 1611 roku naliczono co najmniej 380 tysięcy, zaś w sukurs przyszło powstanie czeskich chłopów nieopodal Kutná Hora. Tym razem zebrano większe siły w północnej Italii oraz Prowansji, które pomiędzy 21-23 marca uderzyły na kilka z Armii FKB. Jednak już do końca marca tego roku pucz w Neapolu, Walencji i Bolonii został rozbity, zaś 1 kwietnia 1615 roku bitwa pod Palermo zwycięska dla sił popierających Gerlacha zaczęła spychać powstanie antykrólewskie z Sycylii.

Dopiero w maju 1615 roku Król-Protektor wprowadził reformę o reogranizacji piechoty w pikiniersko-muszkieterską (z harcownikami w osobnych kompaniach, zaś halabardników wmieszanych w skład kompanii) oraz przy powołującą do istnienia artylerię regimentową - czyli lekkie armatki polowe wystrzeliwujące pociski o masie nieprzekraczającej 6 funtów weneckich* - przypisanej każdemu regimentowi piechoty. Cały problem polegał na tym, że tą organizację zachowano w bardziej zdyscyplinowanej formie niż można było się spodziewać w oddziałach powstańców. Pierwsze próby jednoznacznej klasyfikacji cięższej artylerii również zostały przeprowadzone prawie jednocześnie po stronie prokrólewskiej i secesjonistów. Kruchość starych murów wobec najcięższych pocisków obleżniczych na początku XVII wieku sprawiło, że architekci już zaprojektowali pierwsze typy bastionów (gwiaździstych), bastei i redut takich, które wytrzymają dłużej pod naporem salw kolubryn.

13 maja 1615 roku - ponownie jak przed czterema laty na polach przed Montpellier - Armia Akwitańska zmuszona była "ratować imperium" i rozpocząć zwalczanie rebelii wielkimi krokami. Przewaga w liczbie armat średniego i cieżkiego wagomiaru niewiele dała, gdyż przewagę terenu miały oddziały Konfederatów, zaś po wliczeniu lekkich armatek regimentowych, to właście secesjoniści mieli większą przewagę liczebną i optyczną w artylerii. W pierwszej fazie bitwy rozpoczeły się naprzemienne podjazdy rajtarów i kirasjerów na rebeliantów, którzy jednak skutecznie odpierali pikami jeźdźców oraz przerzedzali ich szeregi salwą z muszkietów i arkebuzów. W drugiej fazie - przy przewadze liczebnej - secesjoniści rozpoczęli frontalne natarcie mające rozbić piechotę bawarską w centrum, co powiodło się gdyby nie wsparcie dragonii. W trzeciej fazie, rozluźnione regimenty piechoty Konfederatów nie mogły skutecznie zatrzymać szarży kirasjerów, przez co całe związki taktyczne uciekały w popłochu bądź na przygotowane okręty. Ten ostatni incydent sprawił, że pod koniec marca I Flota Protektoracka (32 galeasy i 48 pinek) wypłynęły w Wenecji w celu podjęcia blokady wybrzeży Sardynii.

Maj przyniósł wyzwolenie całej Neapolitanii i Sycylii, choć w czerwcu przekupieni przez brata królewskiego Kuna chłopi sprzeciwili się władzom w Cosenzie. Tuz przed rozpoczęciem się czerwca, rewolta katalońska zmuszona była wycofać się pod Barcelonę, po klęsce pod Saragossą. 2 czerwca czescy kmiecie z trudem odparli Armię Moraw pod Kutná Hora.

Kwietniowo-majowa ofensywa dwóch prokrólewskich związków armijnych zakończyła się niepowodzeniem oraz wycofaniem się obu Armii do miast macierzystych. Dopiero w lipcu 1615 roku wykonano szybkie uderzenia na Zagreb i Zadar w celu powstrzymania dalszego naboru ochotników do secesjonistów. Wszystkie oddziały rebeliantów z trudem rozbito bądź rozpędzono w drugiej połowie sierpnia.

Sprawę pogorszył wybuch lipcowego powstania szlachty i chłopów w Burgundii Francuskiej** oraz klęska wojsk bawarskich w batalli pod Livorno 1 lipca. Jednak już dwa dni później Barcelona i cała Katalonia była wolna od Konfederatów, zas 14 lipca po starciach w Murcji cała Iberia była pod praktyczną kontrolą Króla-Protektora. W wielu starciach - mimo iż wygrywanych przez popleczników Gerlacha - to większe straty ponosiła Armia Federacji Krajów Bawarskich.

Połączone w jeden związek armijny - Armia Akwitańska i Armia Prowansalska - miały za zadanie jak najszybciej rozprawić się z wojskami powstańców oblegających Marsylię; te wojska jednak wycofały się na dogodną pozycję pod Niceą. Starcie 17 lipca 1615 roku było szczególnie zażarte, z powodu niewielkiej ilości piechoty w siłach bawarskich przy jednoczesnym przytłoczeniu secesjonistów ogniem z ciężkich dział. Obrońcy bronili się dzielnie, zadając znacznie więcej strat zorganizowanym ogniem lekkim oraz pikami, aniżeli przeciwnik (który gdyby nie wspomniane kartauny i kolubryny, zmuszony zostałby do odwrotu). W pewnym momencie morale Konfederatów załamało się, gdy ich okopy, transzeje oraz kozły hiszpańskie rozsypywały się czy rozpadały od ołowianych wielofuntowych kul. Jednakże podczas jedenastego dnia walk do szeregów rebeliantów przybył sam (wciąż de iure) infant Kuno, który wziął 700 najdzielniejszych strzelców, usadowił ich na koniach, wyposażył w granaty ręczne i razem popędził tuż przed świtem (następnego dnia) w celu zniszczenia kilku stanowisk działonów. Mimo zniszczenia trzech z nich i zabicia prawie dwustu armistów, szybko "skwadron konnych grenadierów" musiał się wycofać, zaś Kuno stracił oko podczas gdy został w nie trafiony odłamkiem z garłacza. Ten czyn jednak przełożył się na odparcie wojsk prokrólewskich, które w batalii następnego zmuszone były przeorganizować się w Piemoncie.

Do końca lipca zwalczono zamieszki w Algierii, a także 22 lipca w drugiej bitwie pod Kutná Horaczescy chłopi zostali rozpędzeni.; natomiast w sierpniu 1615 roku wybuchły kolejne rewolty ziemskie w León i pod Leiningen, niezadowolone z policyjnych "rządów oficeró wojskowych" które tymczasowo przejęły kompetencje władz cywilnych i szlacheckich.

Król-Protektor Gerlach osobiście wziął się do kampanii przeciwko secesjonistom, zorganizował nieuczestniczące jeszcze w walkach siły, przegrupował w Szwajcarii, a następnie wg poprzednio wspomnianych nowinek organizacyjnych piechoty oraz liniowej taktyki piechoty ruszył ku odsieczy Genui, która powoli zaczęła ulegać oblegającym to miasto siłom Konfederatów. 4 września 1615 roku armią liczącą 33 tysięcy ludzi (w tym 18,6 tys. piechurów i 36 nielekkich armat) rozbił w pył podczas siedmiogodzinnej bitwy 21 tysięczną armię rebeliantów (poległo 15 tysięcy buntowników, przy zaledwie 1,4 tysiącach żołnierzy bawarskich i jednej ćwierć kartauny). Po efektownej wiktorii monarchy, 1 października jego poplecznicy wygrali w II bitwie pod Livorno, zaś dwa dni później zamieszki w León zostały przyciszone.

Podczas prób blokady Sardynii, infant Kuno zaplanował akcję sabotażową, podczas której wysłana brandera pod postacią karaki kupieckiej spowodowała zniszczenie jednej pinki oraz uszkodzenie trzech sąsiednich, 2 października 1615 roku.

Starcie pod Florencją 21 października 1615 roku miało zadecydować, czy sama rewolta inspirowana przez Konfederację Sardyńską (pod protekcją księcia w Cagliari) miała sens podtrzymywania w formie otwartych walk; co prawda po ostrej nocie księcia Sardynii, króla Nowej Hiszpanii oraz basileusa konstantynopolskiego, I Flota Protektoracka opuściła wody przybrzeżne tej wyspy i zadokowała w Genui. Sama batalia w Toskanii trwała niecałe trzy godziny, podczas których 48-tysięczne wojsko bawarskie (dowodzone przez Ulricha von Zähringen) porównywalnie efektownie jak u Króla-Proktetora pokonała wojska Konfederatów, gdzie przy stracie 4 tysięcy żołnierzy wycięto w pień wszystkich czternastu tysięcy buntowników. Zasadniczo od końca października następował kres szans na podtrzymywanie bardzo długo powstania antykrólewskiego, zaś walki trwające aż do kwietnia 1616 roku były w zasadzie paniczną obroną rebelii w zachodniej Frankonii, koło Nicei oraz Burgundii Francuskiej.

Niemniej po tej (niedoszłej) wojnie domowej, król-protektore ledwie panował na całym niekolonialnym obszarem FKB, tylko dzięki wojsku. Nierzadko bataliony piechoty czy skwadrony dragonii zmuszone były interweniować przy większych akcjach band zbójeckich, zaś wiele sporów rozstrzyganych było "rozkazem generała" miast sądami świeckimi w celu nieprzeciągania spraw. Czasem dochodziło do podpaleń czy zamachów w koszarach, popieranych przez Konfederację Sardyńską. Jednakże trudno było o stabilizację, gdy cała Ruś oraz Cesarstwo Wschodniorzymskie popierało infanta Kuno w dążeniu do korony Króla-Protektora. 5 lipca 1615 roku w Cagliari - za sprawą zaangażowania białomorskiej matki infanta - druga z córek obecnego króla Białomorza (Lemetti'ego), szesnastoletnia Terki Taimi Valkoiviipurin - została żoną Kuna ven Aderniten-Österreich. Narodziny męskiego potomka tej pary (Bernhard urodzony 1 lipca) już w 1616 roku podsyciły nadzieję na przejęcie władzy przez brata obecnego "uzurpatora".

14 grudnia 1615 roku wysłanik Bawarskiej Kompanii Handlowej, Ludwig von Kirsenwald, wizytował jako poseł w miasteczku kolonialnym należącym do Cesarstwa Ming na wyspie Timor, gdzie podejmował rozmowy z kitajskim wysłannikiem cesarskim odnośnie nawiązania stałego kontaktu FKB z Kitajem. Niestety niepokoje społeczne panujące od kilku lat w Chinach oraz pewna doza izolacjonizmu sprawiła, że chiński wysłannik "w imię Cesarza Niebios" odmówił współpracy z "zamorskimi diabłami".

28 marca 1616 roku, po serii klęsk kozaków i czerni rusińskiej wobec zjednoczonych sił białomorskich i suzdalskich, Hetman Siczy podpisał porozumienie pokojowe z dowódcą wojsk suzdalskich oraz posłem Królestwa Białomorza , na którego mocy ziemia krzemieńczucka przypadała do Wielkiego Księstwa Suzdalskiego, zaś Hetmańszczyzna została zależna od wielkiego kniazia w mieście Suzdal. Tym razem Rusini i banici zaakceptowali rządy "słowiańskie", zaś nadal kontynuowali walkę na obszarach zajmowanych przez Białomorze.

Jedną z przyczyn, dla których ludzie w Federacji nie przyłączali się tak chętnie do rewolty, była kampania kolonizacyjna na południu Afryki, wspierana przez Bawarską Kompanię Handlową. Już pod koniec 1616 roku zebrało się 40 tysięcy kolonistów (z 17 tysięcy w 1614 roku). Przy okazji pojawiła się perspektywa zajęcia kolejnych terenów, w tym zbrojnej aneksji obszarów zamieszkiwanych przez plemiona Zulusów i Xhosa. W 1617 roku zwiększono stacjonujące siły kolonialne do rozmiaru jednego legionu (4,7 tysięcy piechurów).

24 sierpnia 1617 roku był jak długa cisza przed burzą. Czwarty z zamachów (od listopada 1615 roku) na Gerlacha powiódł się, kiedy to zamachowiec pochodzący z ABMS (Azurblau Bayerische Monarchistschutz - Lazurowa Ochrona Monarchistyczna, wtedy głównie organizacja wywiadowcza) wymierzył na raz z dwulufowego pistoletu na zamek skałkowy modły francuskiej, trafiając w płuco oraz kawałek mięśnia sercowego monarchy. Rozruchom o sukcesję zapobiegła szybka interwencja Konfederacji Sardyńskiej, która z powodzeniem i zgodnie z planem usadowiła Kuna i jego rodzinę na tron bawarski.

2 września W Turynie podpisano w Konfederacji Sardyńskiej porozumienie gratyfikujące cele statutowe grupy. Nowy Król-Protektor Kuno zgodził się na secesję Imperium Bawarskiego, na mocy którego powstać miała Wspólnota Iberyjska (zwana I Rzeszą Iberyjską, gdzie sposród ksiażąt i hrabiów - równych w głosowaniu - wybierano elekcyjnie władców spośród Wspólnoty), Republika Lombardii (działająca podobnie co Republika Wenecka w średniowieczu), oraz utworzono trzy niezależne królestwa.

Punkty Traktatu Turyńskiego z 2 września 1617 roku

1. Ogłasza się rozwiązanie Federacji Krajów Bawarskich oraz jej podział na Królestwo (Wielkiej) Bawarii, Republikę Lombardzką, Królestwo Neapolu, Królestwo Katalonii i Oksytanii, Krolestwo Konstantyny oraz Wspólnotę Iberyjską
2. Królestwo Bawarii zachowuje wszystkie kolonie FKB, z wyjątkiem Archipelagu Jasrzębia Błękitnego od teraz przynależnego Wspólnocie Iberyjskiej.
3. Uregulowanie ustroju państw nowopowstałych zależy tylko wyłącznie od pierwszych legalnie wybranych państw.
4. Król Bawarii zrzeka się praw do wszelkich ziem posiadanych - w dniu podpisania traktatu - przez pozostałe powstałe państwa.
5. Sprawa ziem węgierskich zostaje do uregulowania między Królem Bawarii a Księciem Siedmiogrodu
6. Cała flota Federacji Krajów Bawarskich należy do Króla Bawarii
7. Armie przynależą do państwa, w których - w dniu podpisania traktatu - stacjonują.
8. Wprowadzony jest zakaz łączenia tronów któregokolwiek z państw powstałych w wyniku Traktatu Turyńskiego.
9. Wszelkie prawa dotyczące funkcji Wicekróla przestają istnieć.
Kliknij aby rozwinąć...

Jednak już 4 września dopisano kolejny punkt, na mocy którego skrawek Tangieru i Gibraltaru zostaje zakupiony przez króla Kuno za siedem galeonów i 50 nielekkich armat polowych dla Wspólnoty Iberyjskiej i Królestwa Konstantyny do podziału. Syn Gerlacha, Gerhard, zbiegł do Wielkiego Księstwa Wismaru, gdzie po przekonaniu możnych i przejściu na tumleryzm pojął za żonę obecną księżnę i został księciem północnogermanskiego państwa. Z kolei w listopadzie 1617 Magnus zmienił imię na Konstantyn (II), przeszedł na prawosławie i został królem Cypru.

Król Kuno I w porozumieniu z arystokracją bawarską ustanowił Królestwo Wielkiej Bawarii, inaczej zwaną II Rzeszą Bawarską, składajacą się na kraje związkowe zwane landami oraz księstwami (różniły się od landów tylko tym, że reprezentacyjne funkcje pełnił tam książe, zaś i tak intendent wypełniał polecenia monarchy). Tym razem król wybierany z rodu ven Aderniten-Österreich był zatwierdzany przez Zgromadzenie Wybranych, czyli króla (4 głosy), doży weneckiego, mera miasta Praga, księcia Lotaryngii (nobilitowanego w 1617 za dzielną walkę pod Niceą), księcia Turyngii, księcia Karnioli oraz księcia Karyntii i księcia Styrii (oba zajęte przez ród von Zähringen, tytuł księcia Styrii otryzmany w zamian za niepopieranie syna Gerlacha odnośnie sukcesji o tron). Do zatwierdzenia nowego władcy wymagano co najmniej 6 głosów bądź przewagi jednego głosu w przypadku co najmniej jednego wstrzymania się od głosu. W przypadku niezatwierdzenia, głosujący "przeciw" musieli w przeciągu dwóch tygodnii wystawić do głosowania swojego kandydata. Natomiast w przypadku przewagi głosów wstrzymujących się - przy braku "przeciw" - automatycznie monarcha był zatwierdzany.

Podział na landy (20, licząc księstwa) był uszczupleniem poprzedniej administracji w systemie palatynatów poprzez zmniejszenie liczby jednostek terytorialno-administracyjnych I szczebla; obszar landu czeskiego i morawskiego zajmowało wcześniej aż 6 palatynatów, obszar landu dalmackiego i bośniackiego - 4, landu helweckiego - 2. Obowiązującym językiem w całym Królestwie był bawarski, acz w landzie czeskim dopuszczono język czeski, w landzie dalmackim - dalmacki, zaś w landzie bośniackim - lokalny dialekt grecki... Zachowano nadal podział kolonii wg zasad Federacji Krajów Bawarskich, dodając Prefekturę Tangerską przy Cieśninie Gibraltarskiej. W celu załagodzenia ambicji księcia siedmiogrodzkiego, przekazano mu pod kontrolę ziemie węgierskie; acz wciąż Księstwo Siedmiogrodu było lennem II Rzeszy Bawarskiej.

Kuno ven Aderniten-Österreich (ur. 1591 r.) okazał się militarystą i dowódcą niegorszym od swojego starszego brata Gerlacha, ustępując mu jedynie wiedzą teoretyczną. W reakcji na przymierze wojskowe Królestwa Katalonii i Oksytanii z Nową Hiszpanią oraz Sardynią (a także przyłączeniem się Konstantyny do paktu francusko-duńskiego), przekonał 7 września 1617 roku Republikę Lombardii to traktatu o wzajemnej ochronie militarnej, zaś jeszcze z Trydentu (gdzie podpisano wspomniany traktat) z powodzeniem kierował zaslubinami czterech dworzan z francuskimi dwórkami. Wpierw Kuno podjął odbudowanie państwa od wewnątrz, poprzez wspieranie lokalnych inicjatyw oraz rozbudowę murów Tangeru.

Próby odzyskania wpływów handlowych przez Bawarię skutkowały najpierw (drugim z rzędu) obustronnym embargiem z Niderlandami (9 listopada 1617 roku), a później ze Wspólnotą Iberyjską (4 sierpnia 1619 roku). Były to znamiona pierwszego protekcjonizmu handlowego państw, które nie chciały by obroty handlowe były w rękach bawarskich kupców. Trzecie z embarg było dla monarchy zadziwiające, gdyż 3 grudnia 1617 roku podpisywał z Królem-Elektorem porozumienie o współpracy handlowej.

Sieć drobnych, acz bardzo udanych, reform ekonomicznych sprawiła, że uzyskano większe oszczędności w skarbcu niż zaplanowano. Ponadto mniejszy dopływ metali szlachetnych z powodów zmian terytorialnych sprawił, że same złote i srebrne monety wybijane przez królewskie mennice zyskały nieco na wartości (jak same metale szlachetne).

Kuno dokończył reformy wojskowe swojego brata, wprowadzając artylerię regimentową we wszystkich regimentach piechoty (2 na każdy batalion), ustanawiając jednolitą piechotę muszkietersko-pikinierską (w niektórych oddziałach muszkieterzy podpierali się berdyszem na modłę węgierską i polską), a także dodając nowinkę technologiczną, czyli zastosowanie zamka skałkowego. Każdy oficer armii miał broń palną z zamkiem skałkowym (w rajtarii już podoficer), zaś każdy szeregowy dragon miał muszkiet z zamkiem kołowym). Ponadto nowa armia (Królewska Armia Bawarii) miała liczyć 127 tysięcy piechurów i 83 tysiące kawalerzystów oraz 253 nielekkie armaty polowe na wyposażeniu; z czego prawie 1/4 sił stacjonowała w koloniach.

Konflikt strony angielsko-niderlandzkiej z polsko-szkocją zakończyl się 29 sierpnia 1620 roku po pokoju w Dreznie (za przyzwoleniem króla bawarskiego), poprzez przekazanie Anhalt Niderlandom oraz zmianie wyznania obecnie panującego księcia Magdeburga na kalwinizm. Same walki pomiędzy Niderlandami a Szkocją i Księstwem Irlandzkim trwały jeszcze do 1621 roku. Niestety, już 11 sierpnia 1621 konflikt wybuchł ponownie. W Imperium Polskim działo się od dawna, zaś szlachta (której stłumiono ambicje państwowe w XIV wieku) domagała się zaprzestania "bezsensownych wojen" i uporządkowania kraju, którego gospodarka podupadła po wprowadzeniu przez Bawarię embarga handlowego.

Bunty kozacko-rusińskie skutkowały tym, że czernichowscy rebelianci złożyli w sierpniu 1621 roku przysięgę cesarzowi polskiemu. Dokładnie rok później na ziemi kurskiej powstańcy zrobili to samo, tyle że wielkiemu kniaziowi w Suzdal.

Ludność zbiegła z północnych Niemiec strawionych od kilku lat wojną oraz z Polski - gdzie cesarz w coraz mniejszym stopniu kontroluje swoje państwo - zaczęła osiedlać się w nowoustabilizowanym kraju bawarskim. W samym landzie bawarskim przybyło ponad 25 tysięcy ludzi emigrantów, którzy rozpoczęli nowe życie.

W czerwcu 1622 roku, Wenecja osiągnęła liczbę mieszkańców równą 502 tysiące.

---------------
* - 1 funt wenecki to 0,477 kg
** - Dzisiaj Franche-Comté

Jak wybraliście, tak napisałem. Na szczęście to już koniec serii zaplanowanych eventów.

Laveris de Navarro · 1 Listopad 2010

Powrót do "starych śmieci", czyli starego loga, ponieważ tamten zgodnie z aktualnymi wydarzeniami w AARze przestał mieć rację bytu
Kliknij aby rozwinąć...

Odcinek 32 - Wojna europejska, czyli trzecia odsłona? (1623-1628)

Nowe pięć organizmów państwowych pod Federacji zaczęło aktywnie wpierać obrót handlowy w swoich krajach oraz wspierać gildie czy kompanie kupieckie. Szzybko wzrastającą konkurencję poczuli handlarze - poddani Królestwa Bawarii - którzy wpierw potracili część kontaktów w obrębie Morza Śródziemnego, a następnie konkurencja śmielej niż dotychczas konkurowała z nimi, odnosząc spore sukcesy. Szybko król niderlandzki - Berengar II (koronowany w 1624 roku) odmówił bawarskim kupcom prawa do handlowania w Rotterdamie, a wcześniej to samo poczynił władca neapolitański odnośnie ośrodka handlowego w Tarencie... Z innej strony, niepewność związana z niedawną transformacją państwową spowodowała, że od 1623 roku ze Wspólnoty Iberyjskiej Królestwa Katalonii i Oksytanii, Republiki Lombardzkiej, Królestwa Neapolu i Królestwa Konstantyny (ale także Królestwa Francji czy Cesarstwa Narodu Polskiego) wypłynęły pierwsze ekspedycje kolonizacyjne w stronę Nowego Świata, Afryki oraz południowo-wschodneij Azji. Choćby to spowodowało, że sześć galeonów wojennych zadokowanych w Antylach Bawarskich rozpoczęło intensywne patrole w celu likwidacji szerzącego się na wodach karaibskich piractwa.

24 stycznia 1624 roku król Kuno wprowadzł reformę, która - wzorem Krolestwa Francji - unormowała system sprzedaży tytułów szlacheckich (do rangi grafa). Dzięki temu dochody z tego źródła wpływające do skarbu państwa mogły być szacowane z roku na rok, zaś sama wycena zależała od samej rangi szlacheckiej (zwykła nobilitacja, tytuły rycerzy-kawalerów, baroni), wartości ziemi przypisanej do tytułu oraz warunków dziedziczenia (do końca życia osoby/do wygaśnięcia linii rodowej). W przeciągu pół roku wyprzedano majątki i tytuły zagrabione uprzednio przez króla-protektora Gerlacha po rewolcie z 1615/16 roku.

Mimo że w obliczu zamknięcia europejskich rynków w Bajadoz, Tarencie oraz Rotterdamie rola Wenecji wciąż teoretycznie była spora w handlu bawarskim, to od początku kolonizacji Nowego Świata oraz odkrycia morskiej drogi do Indii i Dalekiego Wschodu (miast przez bizantyjski Konstantynopol i ziemie karachanidzkie czy perskie) miasto na bagnach traciło na znaczeniu. Od czwartej ćwiartki XVI wieku jedynie sztuczne bariery celne wewnątrz Imperium Bawarskiego w obrębie basenu Morza Śródziemnego powodowały, że "taniej" wychodziło dystrybuować czy transportować towar wpierw do Wenecji, a dopiero potem do innych obszarów; te zabiegi jedynie podtrzymywały rozwój miasta, przy oburzeniu całych palatynatów w innych rejonach... Monarcha bawarski podjął decyzję o utworzeniu własnego międzynarodowego rynku handlowego na Wimpelschwanzinsel, w obwarowanym mieście kolonialnym Neue Dresden (ok. 1,2 tysiąca mieszkańców), który miał obejmować wszystkie kolonie bawarskie w Nowym Świecie oraz cały basen Morza Karaibskiego. W ten sposób krol Kuno dał do zrozumienia, że sztucznie wielkiej aglomeracji Wenecji i przerośniętych pobliskich miasteczek nie będzie utrzymywał (formalnie zniósł też prawa premiujące Wenecję kosztem innych miast nad Morzem Śródziemnym), które od dłuższego czasu stanowiły zbieraninę biedoty, której nie udało się znaleźć zatrudnienia w Stoczni Weneckiej, na statkach kupieckich czy okrętach wojennych albo jako służba licznych handlarzy.

17 lutego 1625 roku, po decyzji w sprawie Nowego Drezna sprzed miesiąca, władca bawarski ustanowił przywilej kolonialny, w mocy którego każdy z kolonistów (od chwili wydania reformy) był zwolniony z podatków na okres ośmiu lat, zaś każdy który rozpocznie działalność gospodarczą (inną niż kupiectwo) w koloniach, otrzyma dodatkowe dwa złote bawargi [16 g złota moneta] na ten cel.

7 czerwca 1625 roku skończyła się druga wojna angielsko-szkocja, która wciągnęła Niderlandy oraz Polskę, wynikiem który zmuszał Królestwo Anglo-Szwecji do wypłacenia kontrybucji o łącznej wartości 267 649 bawargów.

24 grudnia 1625 roku król nordyckiego państwa - chcąc poprawić swój wizerunek wśród poddanych i szlachty - wezwał ich do "krucjaty przeciwko poganom w Finlandii", co było rozpoczęciem wojny przeciwko prawosławnym krajom (Bialomorze i Suzdal). Szybko dołączyły się Niderlandy oraz Wismar po stronie Anglo-Szwecji, zaś po presji ze strony wielkiego kniazia suzdalskiego hetman rusiński również wyruszył do Finlandii z kozakami i czernią. W marcu, po stronie "europejskiej" dołączył także król duński.

Podczas zimy, na początku 1626 roku, kolejni zbuntowani Rusini - w obawie przed przeniesieniiem ich na Północ przez Hetmana czy Wielkiego Księcia w przypadku złożenia im swego poddaństwa - kolejno przyłączali się do cesarza polskiego, skuszeni perspektywą utworzenia autonomii białogrodzkiej w zamian za wzorową służbę Imperium Polskiemu. Skomplikowało to geopolitycznie o tyle sytuację, że Hetmańszczyzna Siczowa oraz włości suzdalskie na Ukraine ponownie stały się enklawą, tym razem pomiędzy Polską a Karachanistanem. Wschodnia Europa wydawała się już ostatecznie podzielona, choć władca suzdalski chętnie wolałby wyprzeć Lachów za Dniepr, podobnie jak sułtan karachanidzki.

23 lutego 1626 roku zmarła w tuż po porodzie królowa Terki Taimi, która zostawiła po sobie tylko jedno dziecko (niespełna 10-letniego wtedy Bernharda), a reszta ciąż kończyła się poronieniem bądź urodzeniem martwego dziecka w ostatnim przypadku. Król Kuno mimo że chciał uniknąć sytuacji swojego ojca - w wyniku której doszło do bratobójczych sporów - zdawał sobie sprawę z tego, że w obliczu tak niebezpiecznych czasów jeden syn może nie wystarczeć. Po okresie żałoby, królewscy wysłannicy rozpoczęli szukanie kolejnej żony dla swojego monarchy. Nadarzyła się dobra sytuacja do obdudowania relacji z niedawnym wicekrólestwem, czyli Królestwem Katalonii i Oksytanii, bowiem kolejni oblubieńcy córki włodarza w Barcelonie ginęli w "niewyjaśnionych okolicznościach". Arsendis Constança von Billung-Katalonien miała dwadzieścia lat, kiedy 22 marca 1626 roku została królową Bawarii. Z racji swoich korzeni katalońskich i niemieckich, miała lepsze relace z arystokracją bawarską niż ugrofińsko-słowiańska poprzedniczka; to właśnie dzięki późniejszym staraniom Konstancji, udało się utrzymać na dworze niektórych artystów z całego basenu Morza Śródziemnego, przed kuszącymi propozycjami mecenatu ze strony Pięciu Nowych Państw.

Dość niespodziewanie, król Kuno wykorzystując wysłanie prawie całego wojska niderlandzkiego do teatru wojennego w Finlandii, 28 listpopada 1628 roku wypowiedzial wojnę Królestwu Niderlandów uważając, że zaledwie trzy związki armijne liczące łącznie 93 tysięcy żołnierzy (w tym 114 dział) wystarczą do utemperowania monarchy w Rotterdamie tym samym wspomożenia ochrony kraju matki króla bawarskiego przed sojusze rywalizującym z Bawarią o wpływy w Europie. Bawarskie wojska mimo opóźnień z powodu zimy oraz odległości od granicy (jedna maszerowała z krańców Księstwa Austrazji, druga aż z granicy landu czeskiego z Łużycami), bardzo szybko zdobywały kolejne miasta i bastiony w Niemczech, zaś król niderlandzki Berengar II z trudem sformował w Rotterdamie i Anwterpii sześć tysięcy dodatkowych zaciężnych. Niestety, w międzyczasie (25 stycznia 1627 roku) matka monarchy bawarskiego - Tuulikki Pähli Valkoiviipurin - została otruta przez nieznaną truciznę w specyfiku z Nowego Świata zwanego "czekoladą", zaś trzy dni później podczas jednej z potyczek zabłąkana mała kula armatnia urwała lewą nogę (do kolana) władcy. W Królestwie ponownie rozległa się niepewność o następne jutro i stałość władzy.

Na Morzu Karaibskim rozpętała się burza w związku z walką z flotą angielską; już w grudniu zatopiono dwie karaki nordyckie, zaś w styczniu wyspa Bärtigbäume* oraz Wyspy Dziewicze - oficjalnie przejętae przez Królestwo Anglo-Szwecji poprzez zalożenie przyczółka liczącego 50 handlarzy oraz plantatorów - były okupowane przez kolonialne siły bawarskie. Przez cały rok 1626 toczyły się morskie batalie, w wyniku których marynarce wojennej państwa nordyckiego brakowało dosłownie wszystkiego (ilości okrętów, wystarczającego uzbrojenia, zwrotności okrętów, szybkości okrętów), by mieć większe szanse na choćby zatopienie bawarskiego galeonu. Mimo tzw. "wpadki gwadelupskiej" - czyli przejęcia przez regiment anglo-szwedzki kolonii bawarskiej na Gwadelupie, zasadniczo na wodach karaibskich dominowała Bawaria.

Niebieską przerywaną linią pokazano największy zasięg wojsk bawarskich

Król niderlandzki za wszelką cenę unikał walnych starć, raczej z powodu braku sił pozwalającym pwostrzymac na dłużej Armię Austrazyjską, Armię Heską czy Armię Czeską. Już do końca lutego połowa niderlandzkiej Nadrenii oraz reszta innych ziem niemieckich została podporządkowana władzom okupacyjnym Krolestwa Bawarii, zaś jedynie raporty zwiadowców o wyjątkowo srogiej zimie w Luksemburgu i południowej Walonii zatrzymały aż do marca pochód Armii Austrazyjskiej. Nadzieją dla Berengara II był "cud dortmundzki, czyli odparcie szturmu przez garnizon niderlandzki w Dortmundzie mimo sporych strat własnych, oraz przybycie ponad siedmiotysięcznych wojsk do Hamburga, skąd te siły mogły przysłużyć się do opóźnienia Armii Czeskiej idącej drogą do Geldrii, a przy odrobinie szczęścia przedostać się i połączyć z nowozorganizowaną formacją taktyczną w Zelandii.

10 marca 1627 roku bitwa bawarsko-niderlandzka pod Wolfsburgiem, zwana także Pogromem Wolfsburdzkim rozpoczęła się od przechwycenia małego związku armijnego przeciwnika przez Armię Czeską (dowodzoną osobiście przez króla Kuno juz z protezą), który zmuszony był do podjęcia konfrontacji na niekorzystnych warunkach (wszyscy żołnierze niderlandzcy na otwartym polu, część artylerii oraz piechoty bawarskiej obstawiona na krawędzi lasu tuż przy dogodnch dwóch traktach, a kawaleria bawarska na pagórkach) Starcie rozpoczęło się jednoczesnym uderzeniem kawalerii z obu stron (bawarska na flanki konnicy przeciwnika osłaniane przez piechotę, niderlandzka wprost na stanowiska armat), poprzedzonym salwą z kolubryn. Mimo że dwóm grenadierom konnym udało się wysadzić w powietrze stanowisko działonu kartauna bawarskiego, to starcie w przeciągu trzech godzin zakończyło się zmasakrowaniem prawie wszystkich najemników (6,5 tysiąca) opłacanych przez krola Berengara II. Armia Czeska straciła jedynie jedną lawetę artyleryjską oraz 580 ludzi (prawie wyłącznie piesi).

2 maja 1627 roku - w obawie przed utratą kontroli nad Brabancją i całą Walonią oraz wkroczeniem dziewięćdziesięciotysięcznej armii bawarskiej do Geldrii, Holandii, Fryzji i Zelandii - król niderlandzki ostatecznie zaakceptował propozycję zawarcia rozejmu z krolem Kuno, w wyniku którego Anhalt został przejęty przez Królestwo Bawarii (dołączony do Księstwa Turngii za zasługi księcia w kampanii wojennej). Kończyło to jedynie konflikt pomiędzy tymi dwoma państwami, zaś wciąż Bawaria walczyła z resztą sojuszu (Danią, Anglo-Szwecją i Wismarem).

5 czerwca 1627 roku od strony Oceanu Atlantyckiego, połączona Kolonialna Flota Karaibska z II Flotą osłaniająca flotylle transportowe transportujące wojska ku wyzwoleniu Gwadelupy wciągnęła w pułapkę (w zatoczkę) pięć czteromasztowych karak nordyckich. Ogień z kilkudziesięciu lżejszych i cięższych dział na każdym bawarskim galeonie zmiótł z tafli wody całą eskadrę anglo-szwedzką, zaś rozbitków w późniejszym czasie spotkał ten sam los co czarnoskórych przywożonych do plantacji. Ta batalia morska spowodowała, że już siedem okrętów marynarki Królestwa Anglo-Szwecji poszło na dno w tej wojnie.

Jesienią 1627 roku, wielki książe wismarski Gerhard I podjął cichą próbę najazdu na Hesję i ziemie reńskie przez terytorium Królestwa Niderlandów. W listopadzie udalo się zaskoczyć wojska bawarskie i doprowadzić do walk pod Kaiserslautern oraz Darmstadt, w wyniku których oba bawarski związki armijne zmuszone były do odwrotu pokonane przez mniejszego liczebnie przeciwnika. Przeciwnik do końc listopada jednak szybko wycofał się z ziem bawarskich, wcześniej paląc, mordując i grabiąc wszystko na swojej drodze powrotniej, przed nadchodzącą Armią Czeską w odsieczy. To mocno popsuło sytuację Bawarii, która w wyniku dwóch taktycznie solidnych porażek (mimo strategicznego impasu) nie miała takiej karty przetargowej z krolem nordyckim odnośnie rozmów o zakończenie wojny.

11 czerwca 1628 roku koło Wyspy św. Marcina nowo zmontowana IV Flota (nowa nazwa Karaibskiej Floty Kolonialnej) nawiązała kontakt z kolejną nordycką eskadrą. To była zasadniczo jedyna morska bitwa, gdzie angielscy i szwedzcy marynarze mogli ukrać nawet taktyczne zwycięstwo przy zachowaniu stanu liczebnego jednostek morskich z powodu braku przytłaczajacej przewagi liczebnej przeciwnika. I tym razem zasięg oraz liczba dział sześciu galeonów bawarskich dawała lepszą ścianę ognia aniżeli czterech karak anglo-szwedzkichWzajemne ostrzeliwanie się i unikanie podejsć do abordażu trwalo do późnego wieczora, kiedy po zatopienu czteromasztowej karaki nordyckiej, przeciwnik czym prędzej odpłynąl i tym razem uniknął pościgu.

W październiku 1628 roku na wodach atlantyckich - na środku odległości między Irlandią a Asturią - na dno poszły kolejne trzy okręty nordyckie (sumarycznie 11 w wojnie), zaś jeden z galeonów Krolestwa Bawarii został na tyle uszkodzony, że jego załoga musiała dokonać dwa tygodnie później samozatopienia. Do IV Floty dolączono osiem nowych okrętów z I Floty stacjonującej w Wenecji, zaś z tej samej formacji wysano dziewiąty okręt do uzupełnienia II Floty. W grudniu 1628 roku II Flota znajdowała się tuż przy granicy Morza Północnego z Bałtyckim.

W przeciągu pięciu lat, prawie całe wybrżeze (nie liząc należącego do pozostałości imperium inkaskiego) Ameryki Południowej zostało zajęte - przynajmniej podług deklaracji monarchów - zaś na ruinach hiszpańskiej Kartageny wzniesiono osadę Nowy Turyn (230 osób w 1627 roku). Kilkanaście przyczółków handlowych utworzono także w Ameryce Północne, podobnie jak w Afryce czy w Indonezji. Król bawarski Kuno I już przewidywał, że kwestią czasu zaczną się długie i liczne wojny kolonialne...

* - "Brodate Drzewa" czyli nasz Barbados

---------------

Laveris de Navarro · 3 Listopad 2010

Siłą rozpędu i repem od kogoś, uiszczam odcinek.
Kliknij aby rozwinąć...

Odcinek 33 - Wilk syty, owca cała (1629-1634)

W momencie, gdy w okresie stycznia-marca 1629 roku II Flota przemierzyła pół Bałtyku i podjęła blokadę cieśniny Sund oraz pobliskich portów (Helsingborg, Landskrona, Malmö, Helsingor, Koge i Kopenhaga), król Kuno przeprowadził wielkie przezbrojenie I Floty stacjonującej w porcie weneckim, czyli przerobienie 48 pinek na 7 galeas, a ponadto w zamian za sprzedaż stanowisk kapitańskich na nowych okrętach, zwodować kolejne sześć. W ten sposób ze stanu 23 galeas (9 poszło wcześniej do innych Flot) i 48 pinek, do końca 1630 roku stan I Floty wynosił 36 galeas, z mniejszą liczbą wioseł i większą liczbą żagli.

Już pod koniec stycznia 1629 roku szpiedzy na terenie Krolestwa Niderlandów zaalarmowali Generalicję o kolejnej armii wismarskiej idącej na Hesję. Armia Heska przyjęła dogodne pozycje nieopodal Wiesbaden oraz rozpoczęła działania (udane zresztą) mające na celu zwabić przeciwnika w to miejsce. 29 marca 1629 roku wojsko meklemburskie zostało zwabione w pułapkę między lasami z trzech stron, w wyniku której zmuszone było przystąpić do działań defensywnych bez efektywnego wykorzystania pik oraz kartaczy z luf regimentowych. Ciężka bawarska artyleria z niewielkich wzniesień łatwym łupem niszczyła kolejne bataliony piechoty północnoniemieckiej, zaś półkornet dragonii ze strony wroga został na wstępie rozstrzelany przez odpowiednik Królestwa w liczbie batalionów. Jedynie zażarta i dramatyczna walka wismarskich zaciężnych sprawiła, że batalia przeciągnęła się do sześciu godzin, aż większość generałów i pułkowników nie poległa po stronie przeciwnika. W tej Masakrze Wiesbadeńskiej poległo ponad 11 tysięcy żołnierzy Wielkiego Księstwa Wismaru (reszta trafiła do niewoli), zaś wojska bawarskie zanotowały stratę 89 ludzi.

Do końca wiosny odpierano kolejne działania zaczepne od strony pojedynczych regimentów meklemburskich, już przy samej granicy niderlandzko-bawarskiej. W Cieśninie Sund zatopiono kolejne cztery okręty anglo-szwedzkie, zaś 30 czerwca Anglo-Szwecja i jej sojusznicy zawarli z Bawarią pokój magdeburski, w którym okupowane od trzech lat przez wojska bawarskie wyspy należące do nordyckiego króla na Karaibach formalnie stały się własnością króla Kuno I.

Bawarski nawigator urodzony w Emmahafen (Rotwald), Mathias von Weidenrot, na zlecenie Admiralicji w 1629 roku realizował misję odkrycia możliwości przepłynięcia Ameryki od strony północnej w celu sprawdzenia, czy do Dalekiego Wschodu da się tą drogą dotrzeć. Zbadał drugą stronę Labradoru, odkrywając nową zatokę oraz wyspy, w tym jedną zwaną wcześniej przez Anglików "Ziemią Baffina". Pierwsza próba przeciśnięcia się pomiędzy tą wyspę a ląd kanadyjski nie powiodła się z powodu zbyt grubej warstwy lodu. Mimo wiosennej (względem Europy) pory roku, marynarze marznęli na galeonie, zaś majowo-czerwcowa próba opłynięcia pomiędzy "Ziemią Weidenrota" a Grenlandią nie powiodła się z powodu zbyt dużych strat marynarzy. Od tego momentu uczeni bawarscy spierali się z uczonymi nordyckimi o to, przedstawiciele którego z obu państw pierwsi odkryli północne wody i wyspy kanadyjskie.

W obliczu postępującej kolonizacji w Nowym Świecie i Afryce od strony innych krajów europejskich, zarządca południowoafrykański wezwał o posiłki z Bawarskiej Gambii oraz Rotwaldu w celu odparcia plemion Xhosa oraz Zulusów napadających na kolejne pojedyncze osady i wsie kolonistów bawarskich; same ataki czarnoskórych były prowokowane przez stacjonujący legion piechoty kolonialnej. Gdy rozmiary formacji urosły do Południowoafrykańskiego Korpusu Kolonialnego, to (za pozwoleniem monarchy) rozpoczęto inwazję mającą na celu złupienie licznych wiosek oraz większych organizmów plemiennych. Szybko uderzono w większą koncentrację związów plemiennych, by tubylcy nie zorganizowali sporych watach (liczących tysiące żołnierzy). Muszkiety, 50 armatek regimentowych oraz nowoczesna [ówcześnie] organizacja wojsk bawarskich spowodowała, że do rzeki Swart-Kei zniszczono wszelkie plemienne zabudowania. W połowie grudnia 1629 roku zakończono operację, zagarniając kilkunastu tysięcy niewolników oraz ich dobra, które potem przedstawiciele królewscy osobiście sprzedali. Zyski dla samej administracji południowoafrykańskiej były ledwie ochłapami, zaś lwia część z funduszy poszła na inwestycje w Królestwie Bawarii.

Pieniądze w skarbcu królewskim oraz dochody z wielkiej sprzedaży łupów po wojnie z plemionami południowoafrykańskimi przeznaczono na początku roky 1630 na budowę wielu winnic, plantacji chmielu, browarów oraz gorzelni w Badenii oraz na Morawach. W ten sposób przyciągnięto wielu przedstawicieli plebsu, którzy zamiast psuć widok większych miast Bawarii, mieli szansę na odrobinę bardziej godziwe życie i pracę w królewskich włościach.

Na rok 1630 zaplanowano również rozbudowę murów miejskich Kassel i Darmstadt, a także czterech bastionów na terenie Hesji.

W roku 1630 doszło do sporych rozmiarów rewolty ludności czarnej (niewolników oraz "wolnych" czarnoskórych poddanych mieszkających w osadach, którzy wspólnie przystąpili do walki) na południowym wschodzie Bawarskiej Gambii. Sugerowano inspiracje ze strony państwa Mali (z sukcesem walczące z Songhajem), acz sprawy religijne - Mali byo krajem sunnickim, rebelianci w przeważającej części chrześcijanami bądź rodzimowiercami. 25 kwietnia 1630 roku źle przygotowana interwencja Gambijskiego Korpusu Kolonialnego omal nie zakończyła się rozbiciem tego związku taktycznego, zaś buntownicy już dwa miesiące później zdobyli wszystkie reduty oraz ratusze administracji bawarskiej i wyrżnęli wszystkich białych. Mimo że sama wataha została później rozbita (we wrześniu) 40 km na wschód od Serekundburga podczas wojennego przemarszu, w wielu obszarach rozpoczeli panowanie "nowi przywódcy".

W roku 1630 niedawny odkrywca północnych wód i obszarów kanadyjskich, Mathias von Weidenrot, wypłynął w misji sprawdzenia, czy istnieje dogodny morski szlak od zachodniej strony Nowego Świata do Dalekiego Wschodu, bez potrzeby przemierzania ogromnego Pacyfiku wszerz. W czerwcu był bliski odkrycia wszystkich wysp z archipelagu Aleut oraz potwierdzenia możliwości istnienia Przesmyku Północno-Zachodniego, lecz mróz z i góry lodowe ponownie przeszkodziły jego okrętowi na dalszą eksplorację.

Sam nawigator w latach 1631-1632 przystąpił do rejsu od Rotwaldu do Południowej Afrki przez Pacyfik, lecz jego galeon został zdobyty przez malakkańsich piratów w Cieśninie Malakka, zaś von Weidenrot wraz z załogą trafili do niewoli.

Akcje misjonarzy bawarskich i arabawarskich w Królestwie Oyo od 1627 roku zataczały coraz szersze kręgi, aż w końcu władca środkowoafrykański w listopadzie 1631 roku podjął decyzję o ochrzczeniu się i przejścia na chrześcijaństwo wyznania rzymsko-katolickiego oraz zmusił całą swoją świtę i podległe mu wojsko do nawrócenia się. Stawiano krzyże i kaplice, niszczono miejsca pogańskich kultów. Wciąż jednak wiele z plemion podkegłych Oyo operało się i chrześcijaństwu, i islamowi (który w Afryce Zachodniej zaczął być ujmowany w kleszcze.

Wojna pomiędzy Kalifatem Fatymidów a Sułtanatem Perskim w latach 1629-1631 po serii krwawych potyczek skutkowała walną ofensywą zjednoczonych sił omańsko-perskich aż do Synaju. Ten konflikt był pierwszym pomiędzy krajami muzułańskimi, w którym w dominującym stopniu zaczęto stosować sampoały i muszkiety lontowe wraz z artylerią. Wojska persko-tureckie przytłoczyły więc masą egipskiego przeciwnika, zaś na drodze proozumienia pokojowego 24 marca 1631 roku, połowa Palestyny, Jordania oraz fatymidzki kawałek Arabii przeszedł na stronę Sułtana.

9 lipca 1631 roku ogłoszono oficjalnie zakończenie walk w Bawarskiej Gambii. Buntowników oraz wszelkie osoby wspierające rebelię - jeśli nie zginęły podczas walk - zesłano do plantacji w Rotwaldzie oraz Archipelagu Zielonego.

Już od końcowych lat Federacji Krajów Bawarskich wprowadzano funkcję intendenta, lecz dopiero krol Kuno za Królestwa Wielkiej Bawarii sformalizował tą funkcję do poziomu oficjalnego zarządcy landu w Królestwie oraz posad których rolą było posredniczenie pomiedzy wykonawstwem a zlecaniem przez Króla decyzji czy rozporządzeń. Zwiększono nadzór nad pobieraniem podatków i opłat oraz poczyniono szereg reform mających na celu ujednolicenie roli intendentów w każdym kraju związkowym... Monarcha bawarski powołał 26 sierpnia 1631 roku ministerstwa*, których rolą było zarządzanie ściśle wyznaczonymi podmiotami wg wyłącznych zaleceń i kontroli królewskiej; same "ministerstwa" były jednoosobowe ze służbą gabinetową. Ministerstwo Wojny odpowiadało za wszelki wywiad wojskowy, zarządzanie wojskowymi zasobami (lecz nie samymi sprawami taktyczno-operacyjnymi) oraz negocjowanie postanowień wojennych. Ministerstwo Dyplomacji odpowiadało za kontakty dyplomatyczne z innymi krajami oraz przygotowanie Króla do rozmów międzypaństwowych. Ministerstwo Krajowe odpowiadało za realizację celów postawionych przed zarządzcami landów. Ministerstwo Sztuki pośredniczyło w zjawisku mecenatu artystów..

Już pod koniec 1629 wielka wojna na Północy zaczęła dogasać, kiedy to 17 grudnia 1629 roku Krolestwo Danii osobno podpisało I pokój w Rydze z sojuszem białomorsko-suzdalskim, na mocy którego cała "szwedzka" część Laponii przechodziła na stronę duńską. Minęło mniej niż dwa lata, kiedy to 22 października 1631 roku w II pokoju ryskim wybrzeże połnocnoszwedzkie weszło w posiadanie Wielkiego Księstwa Wismaru. Walki obu państw Europy Wschodniej z Królestwem Anglo-Szwecji wciąż trwały, acz przy kompletnym chaosie panującym w Królestwie Białomorskim i nordyckim rywalu, trudno było przewidzieć formalnego zwycięzcę.

Na przełomia 1632/33 roku zachodniowołżańskie obszary Kałmucji, po okresie udanej rewolty przeciwko administracji cypryjskiej, przystąpiły do Sułtanatu Karachanidzkiego na drodze złożenia poddaństwa i służby u boku turkomongolskiego władcy. Wywołało to spięcia na linii Nikozja - Kutaisi orz liczne incydenty przygraniczne. Jesienią 1633 roku sułtan Kermalladin wezwał swoje tümeny, a poprzepiony podporządkowaniem sobie ałtajskich i mongolskich plemion między Uralem a dorzeczem rzeki Ob z Jenisej, przystąpił do najazdy na czarnomorskie latyfundia cypryjskie.

Poza nordycką nowinką w postaci nawigacji na morzu i oceanach poprzez pomiar pozycji Księżyca na niebie, przeorganizowano projekty przyszłych galeonów (od teraz miały posiadać zawsze cztery maszty oraz trzy rejowe żagle na dwóch przednich), a także ujednolicono budowę mniejszych jednostek wodnych (pierwsze brygi i fregaty). Odchodzono w coraz większym stopniu od jednostek żaglowo-wiosłowych (mimo że na Morzu Śródziemnym wciąż były czysto teoretycznie przydatne), na rzecz szybszych i mobilnych okrętów; poza najciężej uzbrojonymi galeonami, okręty w większej mierze miały szybko przemierzać całe Morze Śródziemne, wody europejskie oraz wybrzeża bawarskich kolonii.

6 sierpnia 1633 doszło do reformy ujednolicającej organizację wojsk lądowych i morskich, nazwaną "porządkiem Kuna Bawarskiego". Normowała ona ilość armatek regimentowych przypadających na sam regiment, sztywno określała liczbę batalionów w zależności od roli regimentu (regimenty odwodowe - 2 bataliony, regimenty podstawowe - 3 bataliony, regimenty kontroli bitewnej bądź samodzielne - 4 bataliony), zmieniała stan liczebny związków taktycznych na potrzeby sporej (210 tysięcznej, acz mniejszej niż za Federacji Krajów Bawarskich) armii. W przypadku batalionu, zawsze miał posiadać 3 kompanie organizowane w ścisły sposób; tylko samodzielnie działające bataliony mogły posiadać cztery kompanie. Podstawowym związkiem taktycznym mającym rację bytu był regiment, zaś przyjęto stosować stałe legiony piechoty, dragonii oraz kawalerii. Umożliwiono organizację średniej i cieżkiej artylerii na szczeblu regimentu. Ponadto uproszczono model organizacyjny marynarki wojennej, Zmieniono nazwy organizacji wojskowych na: Królewską Błękitną Armię (Königliche Blauheer, w skrócie KBH) oraz Królewską Lazurową Marynarkę Wojenną (Königliche Azurblau Kriegsmarine, w skrócie KAKM). Po raz pierwszy w historii monarchii bawarskiej, większość nowinek oraz ustaleń była ustalona glównie przez generałów i wodzów szlacheckich, zaś monarcha jedynie je zatwierdzał bądź modyfikował, czasem dodając parę rzeczy od siebie.

---------------

* - Oczywiście te ministerstwa nie są tak dobrze zorganizowane i ujmujące władzy królewskiej, jak te z 2. poł. XIX wieku.

Mam nadzieję, że mnie nie zjecie za te ministerstwa. :mrgreen: To takie nawiązanie do tego, że poprzednio moloch - podobnie jak Chny - musiał mieć jakieś organy, by w ogole istnieć jako jeden sprawny organizm państwowy.

Laveris de Navarro · 8 Listopad 2010

Odcinek 34 - Ostatnie akordy wojny dwudziestoczteroletniej (1635-1638)

5 czerwca 1635 roku król Kuno zniósł blokadę bawarskich rynków handlowych dla kupców działających z licencji Królestwa Niderlandii, bowiem dzień wcześniej dowiedział się o przedłużeniu Porozumienia Kostrzyńskiego (sojuszu Imperium Polskiego z księstwem magdeburskim oraz Wolnym Mieście Memel); ta decyzja była i tak spóźnioną reakcją na zaniechanie embarga handlowego ze strony Berengara II. Jednakże podczas rozmów w lipcu tego roku nie udało się doprowadzić do małżeństwa infanta bawarskiego Bernharda z królewną niderlandzką Jutte Wilhelminą van Vlastowitz; ostatecznie na sprawach religijnych (przejście z wyznania kalwińskiego na katolickie córki Berengara II) negocjacje spaliły na panewce.

Podczas rejsu z Przylądka Dobrej Nadziei do Neue Leipzig na Bawarskim Wschodzie w Indiach, 20 maja 1635 roku kapitan fregaty KAKMS "Seejäger" Rudolf Zwieldorf w wyniku silnego sztormu zboczył zdecydowanie na wschód od szlaku, zaś pięć dni później odkryto ląd, który okazal się wyspą o ogromnych rozmiarach. Oficer Królewskiej Lazurowej Marynarki Wojennej badał wybrzeże wyspy, aż 11 września 1635 roku opłynął ją całą. Podczas nielicznych ekspedycji lądowych, natknięto się na odmienne niż we wschodniej Afryce okazy roślin czy zwierząt; kilkukrotnie zwiadowcy zmuszeni byli uciekać przed zorganizowanymi grupkami tubylców - odpędzając ich muszkietami - którzy zdawali się być "armią" zorganizowanego państwa*. Kapitan Zwieldorf nazwał tą wyspę Nową Bawarią, zaś po uzupelnieniu zapasów w bawarskich portach południowoafrykańskich ponownie podjął rozkaz popłynięcia do Neue Leipzig; tym razem minął zachodnie wybrzeże Nowej Bawarii, przy okazji odkrywając archipelag o niezliczonych wyspach**

Już od 1634 roku dochodziło do pierwszych rewolt antyfrancuskich w Brytanii oraz w Irlandii, które skumulowały napięcie po ogólnym sprzeciwie ludności celtyckiej i brytyckiej przeciwko silnej nordyzacji w Królestwie Anglo-Szwecji. O ile wojska Królestwa Francji ze zmiennym szczęściem radziły sobie w kolejnych partyzanckich i walnych starciach, to król nordycki Johan I po kilkuletnich niepokojach w całem państwie stracił kontrolę nad ostatnimi włościami irlandzkimi. W listopadzie 1635 roku earlowie wybrali spośród siebie Księcia Leinsteru, w akcie niepodległościowym, acz z innej strony od razu postawili się niezależnie od Księstwa Irlandii (rządzonego przez księcia Munsteru). Wojska szkockie wspomogły swojego wasala irlandzkiego, już po czterdziestu dniach pacyfikując wszelki opór w Leinsterze oraz przejmując ziemię z tytułem na rzecz króla szkockiego

Wojna na Północy - wyniszczająca obu ostatnich i zarazem głównych uczestników - dobiegała kresu. Tylko dzięki względnie lepszej kontroli nad państwem monarchy nordyckiego z rodu Bielke, strona anglo-szwedzka zasadniczo stała na lepszej pozycji. Mimo że wojska białomorskie kontrolowały Inflanty Angielskie, to król białomorski utracił panowanie nad wschodnim wybrzeżem Zatoki Botnickiej, Nowogrodem Wielkim, Karelią oraz ziemiami nieopodal Archangielska. Konflikt zakończył się 9 grudnia 1635 roku pokojem w Memlu, na mocy której ziemie kontrolowane przez garnizony i oddziały nordyckie prawnie rządzone miały być przez króla Anglo-Szwecji. Ten konflikt pózniej nazywany był "ostatnim etapem" tzw. "wojny dwudziestoczteroletniej" w Europie.

Etapy wojny dwudziestoczteroletniej (1611-1635)

1. I etap nordycko-kostrzyński (1611-1620) - konflikt Porozumienia Kostrzyńskiego z sojuszem nordycko-niderlandzkim.
2. Etap rewolt secesyjnych w Federacji Krajów Bawarskich (1611-1612; 1615-1616).
3. II etap nordycko-kostrzyński (1621-1625) - konflikt Porozumienia Kostrzyńskiego z sojuszem nordycko-niderlandzkim.
4. Etap bawarsko-nordycki (1626-1630) - wojna bawarsko-niderlandzka oraz morska batalia bawarsko-nordycka
5. Etap nordycko-białomorski (1625-1635) - Wojna na Północy
Kliknij aby rozwinąć...

Krótka wojenka z 1635 roku sułtana perskiego (ze wsparciem sułtana omańskiego) z kaganem timurydzkim po serii najazdów z obu stron zakończyła się zaledwie wysłaniem kilku wozów "darów" od władcy w Samarkandzie. Już na początku 1636 roku władca Imperium Persko-Tureckiego - niezadowolony z kampanii wojennej w Chorasanie - rozpoczął najazd (przez Kaukaz) na Karachanistan; jednakże poza zdobyciem Baku również niewiele zyskał i 25 października 1637 roku tym razem sułtan karachanidzki zmuszony był ograbić gruzińską szlachtę z kosztowności i wysłać tą biżuterię do Meszhed. W 1638 roku natomiast król cypryjski Konstantinos II (ex Magnus ven Aderniten-Österreich) rozpoczął "świętą prawosławną wojnę" mającą oficjalnie "chronić chrześcijan w Fenicji", a w praktyce zająć kolejne wybrzeża Lewantu.

Po śmierci króla duńskiego Hörika II von Knötling, jedynym spadkobiercą tronu w Karlskronie był lekko upośledzony umysłowo Sigfried. Władca anglo-szwedzki wykorzystał okazję i podsunął nowemu królowi zza miedzy swoją córkę Ingrid, która potem przekonała Sigfrieda do złożenia politycznej zależności Danii od Anglo-Szwecji 7 stycznia 1636 roku. Król Johan I Bielke trzy dni później formalnie ogłosił powstanie Królestwa Nordyckiego*** które na razie jedynie w relacji czysto lennej kontrolowało ziemie duńskie

11 maja 1636 żoną (docelowo przyszłą królową) infanta bawarskiego Bernharda została osiemnastoletnia Gerberga Hildegarda von Weimar****, najmłodsza córka księcia karniolskiego. Niestety okazała się niezbyt dobrą kandydatką na infantczynię z powodu niezahamowania kobieciarskich tendencji Bernharda oraz licznych poronień; ledwie dwa lata później popełniła samobójstwo, skacząc z najwyższej z wież Silberngaven.

Koncepcja morskich starć manewrowo-abordażowych, intensywnego ostrzału burtowego czy projektowania więcej niż jednego pokładu dział na okrętach była znana od kilkudziesięciu lat. Dopiero w sierpniu 1636 roku napłynęły pierwsze projekty tzw. okrętów liniowych, czyli jednostek atakujących w szyku liniowym i wpierw silnie ostrzeliwującym z dwóch czy trzech rzędów burtowych armat, a potem dokonujących abordażu (o ile przeciwnik jeszcze istniał pod względem operacyjnym). Pomysł był bezpośrednią kontynuacją galeonów wojennych, zaś w ówczesnych czasach konflikt morski nie mógł być wygrany bez róznej maści okrętów (doktryna Admiralicji z 1626 przewidywała m.in. liniowce, fregaty, brygi, pinki, kutry) o ściśle przeznaczonych zadaniach operacyjnych i taktycznych w danej flocie czy flotylli. Okręty liniowe miały być uzbrojone w trzy rzędy dział oraz po cztery działa na rufie i dziobie; najsłabsze jednostki miały posiadać 64 armaty włącznie. Inną innowacją były pierwsze brygantyny (szkunerbrygi) oraz szkunery.

Przez kilka lat - a zwłaszcza od wybuchu wojny bengalsko-chińskiej w 1636 roku, do której włączył się Sułtanat Delhi (po stronie bengalskiej) i Tybet (po stronie chińskiej) - prefekt Bawarskiego Wschodu knuł z sułtanem północnoindyjskim o planach wzajemnej współpracy, niekoniecznie równiutko po linii rozporządzeń i rozkazów króla bawarskiego. Jedna z umów obejmowała m.in.: ścisłą współpracę kupców hinduskich z bawarskimi wobec handlu w Indiach oraz wspólny najazd na Imperium Timurydów, który mimo secesji Pasztunów oraz konflikcie z Persami wciąż był monolitem w Środkowej Azji oraz kontrolował Gudżarat. Gdy te "kontakty" wyszły na jaw, prefekt został postawiony przed sądem za zdradę (ostatecznie udowodnić udało mu się jedynie serię przejawów niekompetencji, za co został dożywotnio odesłany do Antyli Bawarskich), a przy okazji kilkanaście wpływowych osób w Bawarskiej Kompanii Handlowej poleciało ze swoich stanowisk.

Odkrywca Nowej Bawarii, nawigator Rudolf Zwieldorf tym razem - na tym samym okręcie - wypłynął ku Dalekiemu Wschodowi odkryć, czy na północ Wysp Japońskich czy wybrzeży Mandżurii nadal rozciąga się Cesarstwo Chińskie. Misja trwała od lipca 1636 roku do lutego 1637. Nad ujściem Rzeki Czarnej [Amur] co prawda istniała kitajska faktoria handlowa, lecz z pokładu KAKMS "Seejäger" dalej na północ dostrzegano jedynie koczownicze plemiona; kolejne krótkie ekspedycje lądowe to potwierdzały. Okręt musiał coraz to ostrożniej przemykać pomiędzy kawałkami dryfującego lodu czy zważać na porywiste wiatry. Ze względu na - i tak znaczną - eksploatację jednostki morskiej, nie opłynięto Półwyspu Kamczatki, a jedynie zbadano Kuryle, a później zachodnią stronę Sachalinu. Napłynęła jednak kolejna poszlaka na możliwość istnienia Przesmyku Północno-Zachodniego. Sam "Morski Łowca" z powodu zbyt dużej eksploatacji oraz dziur w burcie nie do załatanie, parę setek mil od Neue Leipzig musiał zostać zatopiony przez jego załogę.

Od 1634 roku trwał konflikt Nowej Hiszpanii z Imperium Azteckim. Sama wojna ograniczała się do drobnych podjazdów pododdziałów hiszpańskich, szybko zwalczanych przez azteckie wojska już dobrze obeznane z żelazem (wciąż jednak nie posiadających tak zaawansowanej militarystyki odnośnie broni białej jak Europejczycy w XV wieku). Zasadniczo dopiero dołączenie się Królestwa Niderlandii (11 listopada 1638 roku) po stronie Mezoamerykanów spowodowało, że konflikt mial szansę stać się czymś więcej niż "przerzucaniem się kamieniami przez morze".

Widząc wzmożoną kolonizację państw europejskich w Nowym Świecie, król francuski Secundinus I z rodu Walezjuszy postanowił zadziałać zdecydowanie intensywniej niż wspierać misje osadnicze (mimo że kilka faktorii handlowych francuskich zostało już zalożonych). W 1635 roku pierwsze trzy galeony francuskie pojawiły się nieopodal ujścia rzeki Delaware i postraszyły silnym ostrzałem - niszczącym wioski ludności Ameryki - tzw. państwo Lenape (związek plemienny Delawarów). Monarcha francuski zorganizował elitarną kawalerię konnych muszkieterów (wcześniej jako przyboczna gwardia, teraz jako czoło wojsk uderzeniowych) i wysłał wraz z resztą wojsk do Ameryki Północnej, gromiąc w przeciągu 3,5 lat rdzennych Amerykanów. Ostatnie walne walki zakończyły się w grudniu 1638 roku, zaś całe państwo Lenape zostało wchłonięte do Królestwa Francji jako obszar kolonialny.

3 grudnia 1638 roku zmarł na zapalenie płuc król Kuno I, po wieczornej przechadzce po krolewskim ogrodzie. Jego jedyny syn (pozostałą czwórkę dzieci, które dożyły więcej niż 5 lat, stanowiły córki) - Bernhard - tym razem nie miał takich problemów sukcesyjnych niż jego ojciec, choć brak królowej oraz towarzyski tryb życia nowego monarchy nie był całkowicie akceptowany przez arystokrację.

---------------

* - Wtedy istniało już zorganizowane państwo, a później państewka, Malgaszy
** - Seszele
*** - Wszystkie nazwy odwołujące się do Anglii (poza obszarami w Brytanii) zmieniły przymiotnik na "Nordycki", jak np.: Inflanty Nordyckie. Niemniej, Dania wciąż jest jedynie wasalem.
**** - Nazwisko rodowe książąt karniolskich pochodzi od XIII wieku, a choćby także tutaj

Trochę mało akcji, trochę zbyt dużo wojen. W następnym odcinku planuję dać większy przedział czasowy niż 6 lat.

Laveris de Navarro · 15 Listopad 2010

Odcinek 35 – Nowy król nowego państwa (1639-1648)

Następca tronu, Bernhard, został wybrany niemal jednogłośnie przez wszystkich siedmiu elektorów, jako że był jedynym synem Kuna oraz nie planował radykalnych zmian państwowych. Relacje dworu bawarskiego z dworem francuskim od dawna nie były tak pozytywne; oceniano, że tylko niewielka część możnych oraz arystokracji otwarcie deklaruje niechęć związaną z przynależnością Alzacji i Lotaryngii do II Rzeszy Bawarskiej, zaś rosnące w sile Królestwo Katalonii-Oksytanii stawało się wspólnym rywalem obu wspomnianych państw. Nowy monarcha musiał pogodzić się z tym, że Królestwo Wielkiej Bawarii nie podtrzyma dominacji handlowej jak 50-60 lat wcześniej; rynek Imperium Polskiego, Królestwa Neapolu oraz Wspólnoty Iberyjskiej był niedostępny dla kupców bawarskich.

Nowy król w Monachium i Silberngaven, Bernhard I ven Aderniten-Österreich (ur. 1616) znany był z talentu organizacyjnego oraz wywijania helweckim pałaszem, czym jeszcze za roli infanta przekonał w pojedynkach do swoich racji młodzieńców szlacheckich oraz dam. Podchwycił pomysł jego ojca o jednoosobowych ministeriatach samemu już w lutym 1639 roku dokładając Ministerstwo Handlu Kolonialnego (faktycznie rzecz biorąc „kuratorium królewskim” nad Bawarską Kompanią Handlową) oraz poszerzając kompetencje Ministra Wojny o raportowanie możliwości mobilizacyjnych z Rezerw Korpusu Łanowego według każdego landu. Mimo że władca już był wdowcem bez męskiego potomka, nie przeszkadzało to mu cieszyć się życiem i dworskimi pannami; wiosną 1639 roku zahuczało w Cesarstwie Wschodniorzymskim od plotek, jakoby Bernhard miał uwieść „gorzką wodą z wanilią” młodziutką żonę despoty z Despotatu Serbskiego. Wszelkie drobne wybryki szły płazem, bowiem nowy monarcha jeszcze bardziej niż jego poprzednik przykładał się do dbania o ład w państwie.

Proces chrystianizacyjny w Królestwie Oyo szedł pełną parą; w latach 40. XVII wieku liczba niekatolików spadała nieubłaganie do połowy. Względy czysto religijne przyczyniły się do dwóch wojen benińsko-songhajskich, w wyniku których ostatnie z islamskich krajów afrykańskich w Afryce Zachodniej utraciło wybrzeża (1639), a później kolejne cenne połacie terenu nad rzeką Niger (1646). Przypominało to pierwszy etap klęsk świata muzułmańskiego w Afryce, kiedy to do końca 1. poł. XIV wieku Cesarstwo Rzeszy Bawarskiej przejęło kontrolę nad prawie całą Afryką Północną (jeszcze przed sto lat Trypolitania podporządkowana była dynastii fatymidzkiej w Aleksandrii). Wojska środkowoafrykańskie wyposażone były w rusznice, samopały lontowe oraz stare armaty polowe (pamiętające wojnę bawarsko-bizantyjską z 1529 roku) z iberyjskich i bawarskich magazynów; mimo że wciąż stosowano łuki i dzidy, pozwoliło to na odparcie wojowników songhajskich znających broń palną jedynie z legend oraz „dzid ognia”, czyli pistoletów stosowanych przez najzamożniejszych wodzów.

18 września 1639 roku król Bernhard I wprowadził reformę monetarną, której zadaniem było ujednolicić stosowane monety w koloniach oraz w całem Rzeszy; na Bałkanach stosowano bowiem trochę innej wagi monety, podobnie jak w Hesji czy Anhalcie. Waga monet nie zmieniała się nadto, poza wyeliminowaniem gross- i kleinfenigów na rzecz „zwykłych”. Ustalono także wspólną dla całego Królestwa miarę funta, stosowaną nie tylko jako wyrażenie środka płatniczego.

Miary masy
[table]Jednostka monetarno-wagowa|Masa|Hierarchia równowartości
Funt bawarski*|476 g|1 i 3/4; grzywny bawarskiej
Grzywna bawarska|272 g|
Uncja bawarska |27,2 g|1 grzywna bawarska = 10 uncji|[/table]
Środki płatnicze
[table]Bawarg (złota moneta) |14 g|1/34 funta bawarskiego
Dukat bawarski koronny (złoty)**|3,5 g|1 bawarg = 4 d.b.k
Dukat bawarski niebieski (srebrny)|7 g|1 d.b.k = 3 d.b.n; 1 bawarg = 12 d.b.n
Talar (srebrny)|1,75 g|1 d.b.n = 4 talary; 1 bawarg = 48 talarów
Fenig (miedziany)|3,5 g| 1 talar = 8 fenigów; 1 bawarg = 384 fenigów[/table]
* - Ta jednostka masy szybko przyjęła się jako skala wagomiarowa w wojsku
** - Zwany „dukatem czerwonym”

1 jednostka złota w grze = 100 00 dukatów bawarskich koronnych = ok. 25 00 bawargów = ok. 128,68 złotych grzywien bawarskich
Kliknij aby rozwinąć...

Reforma stała się aktualna od 1 października 1639 roku. W mennicach rozpoczęto bicie oraz przetapianie (ze skarbca) monet, także w celu odparcia zakusów walut z sąsiednich krajów. Przez pewien czas złoto wręcz staniało, lecz po rozpadzie Federacji Krajów Bawarskich szybko okazało się, że żadne z nowoutworzonych państw nie jest w stanie osobno gromadzić na zapas tyle złotego kruszcu wliczając włącznie, ile dawne imperium bawarskie. Bernhard postanowił odchudzić monetę narodową bawarga (z 16 g na 14 g; opierając jej wagę na nowym wzorcu funta), oraz wzmocnić wartość „czerwonego” dukata względem „niebieskiego”. W 1640 za jeden bawarg można było nabyć prawie 1,5 raza więcej miedzi (1,344 kg) niż w latach. 10. XV wieku (0,912 kg). Sama rola grzywny została ograniczona głównie do operowania czystymi lub wysokiej próby metalami wartościowymi. Funt bawarski został zmniejszony, gdyż poprzednia miara (2 grzywny bawarskie) okazała się trochę za duża do wygodnego operowania; w ten sposób funt wenecki był wyparty z ustalania wagomiaru artylerii.

2 grudnia 1639 roku Królestwo Wielkiej Bawarii, Królestwo Oyo oraz Królestwo Konstantyny podpisały Porozumienie Kanarienburskie (od miejscowości Kanarienburg na W-y Kanaryjskich) na mocy którego sygnatariusze mieli wspierać się w razie agresji innego państwa na któreś z wymienionych państw.

Przy okazji zawierania umowy militarnej, bawarski władca poznał siostrzyczkę króla w Konstantynie. Obópólnie odwzajemniona znajomość przerodziła się w burzliwy ciąg zażyłych zdarzeń, zaś braciszek wyraźnie zasugerował, że jeśli król Bernhard chce korzystać z dobrodziejstw Irmgard, to najpóźniej w noc będącą końcem roku 1639 i 1640 roku miał się z nią ożenić. W ten sposób Bawaria zyskała nową królową, czyli 20-letnią Irmgard von Slavonien-Konstantinen, dzięki której ilość obyczajowych plotek na temat Bernharda drastycznie spadła. Inną sprawą było to, że po rezygnacji pierwszego z kolei ministra sztuki z przyczyn zdrowotnych w 1641 roku, wymogła na mężu nadanie jej tej funkcji; od tej pory Irmgard była znana jako Królowa Muz.

Na przełomie kwietnia i maja 1640 roku Cesarstwo Chińskie zaakceptowało ponowny rozejm z krajem indyjskim, na mocy którego przejęło kontrolę nad kolejnymi obszarami w głąb subkontynentu indyjskiego. Mimo że obie strony konfliktu (sułtanaty Bengal i Delhi wobec Chin) stosowały samopały lontowe i prymitywne armaty, to zdecydowanie liczniejsze i lepiej zorganizowane wojska kitajskie były przeciwnikiem nie do pokonania, zaś flotylla dużych dżonek (9) chińskich podpływała nawet w pobliże wód Bawarskiego Wschodu. Po niepokojach związanych z zamieszkami w Mandżurii udało się zażegnać na jakiś czas problem dżungarskich i mandżurskich hord, zsyłając na ciężkie roboty lub na pierwsze linie ataku w bitach co odważniejsze watahy.

Sukcesy benińskiego państwa w krzewieniu chrześcijaństwa w Afryce skłoniły monarchę bawarskiego do podjęcia naśladowniczego ruchu, czyli zaatakowania pozostałości państwa Mali, które nie tak dawno z korzyścią łupiło rubieże z Songhajem. Od lutego 1640 przygotowywano się, zaś tym razem spore siły udało się zebrać dzięki – przeprowadzonemu na większą skalę – poborowi najsilniejszych i najsprawniejszych czarnoskórych mężczyzn przeznaczonych do niewolniczej pracy w Rotwaldzie czy Antylach Bawarskich. Obawiano się, że Murzyni mogą okazać się „za głupi”* na stosowanie bawarskich taktyk czy broni palnej, istniała też groźba masowych dezercji czy wręcz aktywnie przedsięwziętej zdrady podczas kampanii wojennej. Generał -kapitan** nowoformowanego IV Korpusu Kolonialnego, Lothar von Winnental był odmiennego zdania, podpierając się przykładem wojsk Oyo oraz tym, że „pikami dźgać potrafić może każdy”; zaś każdy z wybranych Afrykańczyków musiał zgodzić się na chrzest oraz przyjęcie wyznania rzymsko-katolickiego... Samo rozstawienie IV KK rozłożono na trzy legiony (I – składający się w dominującej części z czarnoskórych piechurów, II i III – operujące razem miały tylko poszczególne bataliony czarnoskórych), zaś w tym starciu przetestowano zastosowanie wyłącznie broni o zamku kołowym i skałkowym oraz ujednoliconego regulaminowo stroju (umundurowania).

Dniem rozpoczęcia kampanii wojennej przeciwko Mali był 14 kwietnia 1640 rok. Zadaniem pierwszego legionu było przedarcie się przez lasy oraz trawy w głąb Mali w celu odciągnięcia wojsk sunnickich, zaś reszta Korpusu miała w odpowiednim momencie przystąpić do ataku na północną flankę malijskiej zbieraniny wojowników.

4 czerwca 1640 roku w bitwie pod Bamako udało się co do dnia spotkać się obu grupom uderzeniowym, umożliwiając atak z dwóch stron z opcją okrążenia na otwartym piaszczystym terenie. Król malijski będąc zbyt pewny siebie, rozkazał popędzić nieco ponad tysiąc sztuk bydła na „murzyński legion”, lecz ogień średniej i lekkiej artylerii szybko dokonał rzezi na zwierzętach, odpędzając ją na południe. Armatki regimentowe zaczęły siać kulami i kartaczami spustoszenie w kawalerii islamskiej – zaś po jej szybkim odwrocie – wśród pieszych z dzidami, którzy w następnych salwach zasmakowali siekańców. Generał von Winnental podjął nowatorski manewr piechotą, czyli atak tyralierą muszkietersko-pikinierską po czterech salwach z muszkietów i kolejnej ścianie pędzących kawałków żelaznych i ołowianych z oktaw kartaunowych. Dragoni wespół z rajtarami szarpali tyły formacji łuczników oraz prowokowali do akcji zaczepnych kawalerię malijską. Jednakże z powodu większego niż spodziewano się zorganizowania wojsk Afrykańczyków, walki przeciągnęły się z rana przez osiem godzin, nim skwadron kirasjerów (wycinając w pień ośmiuset dzikusów) zrobił dostateczny wyłom, by cała armia malijska w panicznej ucieczce rozproszyła się. W tym starciu zginęło 298 czarnoskórych po stronie bawarskiej oraz tylko 57 białych, przy dziesięciokrotnie większych stratach strony muzułmańskiej.

Do drugiego lipca 1640 roku przejęto kontrolę nad Bamako, zastrzelono muszkietami batalionu Murzynów całą rządzącą dynastię Mali oraz podporządkowano wszelkie wioski na wyznaczonym obszarze. Pochwycono w niewolę – liczne, bo prawie na 10 tysięcy żołnierzy – niedobitki, którym zaoferowano (na podobnych prawach, co niewolnikom przed kwietniem) służbę w bawarskiej armii albo zesłanie za Atlantyk do plantacji. Po zakończonej kampanii, Lothar von Winnental uzyskał awans na generała armii *** oraz zadanie sformowania V Korpusu Kolonialnego spośród nowopowiększonych wojsk.

Król Bernhard kontynuował politykę swojego ojca, czyli obsadzanie intendentów w poszczególnych rejonach w konkretnym celu oraz nobilitacje za opłatę i nadawanie stanowisk w skali kraju związkowego (landu). Akt z 3 listopada 1640 roku miał za zadanie kolonizację niezamieszkanych obszarów nieopodal Salzburga, które (mimo ogólnego rozwoju przez paręset lat) wciąż były zdecydowanie słabiej zaludnione od innych okolicznych z powodu dwóch fal Czarnej Zarazy (XIV wiek). Dopisano także, by osadników kierować pomiędzy land czeski a Dunaj; spora część dobrowolnych przesiedleńców stanowiła grupa biedoty z wyolbrzymionej populacyjnie Wenecji, która już nie odgrywała w Europie tak wielkiej roli.

W 1641 i 1647 roku monarcha dokonał modyfikacji okręgów naboru łanowego poprzez zmiany ich granic w skali lokalnej; te dwie reformy objęły land heski, frankoński, szwabski i bawarski. Z kolei rola ministra handlu kolonialnego nieco wzrosła w znaczeniu, kiedy 5 stycznia 1647 roku podzielono Bawarską Kompanię Handlową na niezależne kompanie (Zachodnia – obejmująca Rotwald i Antyle Bawarskie, Środkowa – obejmująca Bawarską Gambię i W-y Starnbergia, Wschodnia – Bawarska Południowa Afryka oraz Bawarski Wschód), dzięki czemu król Bernhard zapobiegł monopolizacji wpływów w jednym molochu, który zresztą powoli był trawiony przez korupcję.

Wojenka między królem szkockim a nordyckim (1639-1641) okazała się nie być wznowieniem wojny dwudziestoczteroletniej, miast tego rozegrała się jedynie w południowej (geograficznie) Szkocji, północnej Anglii oraz wyspy Irlandii. Rejon który kilka lat wcześniej należął do Anglo-Szwecji, przez moment usamodzielniony, a później kontrolowany przez Szkocję, teraz ponownie „wrócił” do swojego właściciela – Królestwa Nordyckiego – na mocy traktatu pokojowego w Dublinie.

6 maja 1642 roku nowym cesarzem polskim został Imram I (syn Zbyszka I), który nie miał wielkich umiejętności dowodzenia armią, ani po interesach nie były mu wojaczki; dwie wojny z Niderlandami były dla Imperium Polskiego w praktyce porażką strategiczną, gdyż ekspansja polityczna i terytorialna Polski na Zachód została permanentnie zahamowana. Inną sprawą był wzrost antypolskich nastrojów w Dacji oraz na ziemiach rusińskich z powodu niezbyt dobrej sytuacji ekonomicznej państwa; co prawda w latach 40. XVII wieku doszło do uspokojenia sytuacji w Cesarstwie Narodu Polskiego, lecz brak sojuszników niemalże z każdej strony (poza Cyprem i Karachanistanem, każdy z sąsiadów miał albo polityczno-terytorialne animozje, albo wrogość podpartą realnie szkodliwymi konsekwencjami rywalizacji.

Takiego obrotu sprawy w świętej wojnie Królestwa Cypru z sułtanatami perskim i omańskim nikt się nie spodziewał. Co prawda fenickie miasta były oblegane przez wojska persko-tureckie, to głównym siłom cypryjskim udało się podporządkować szejków Bahrajnu, Kataru oraz... przejąć kontrolę nad połacią Arabii wokół której znajdowała się Mekka. Co prawda szarifowie Mekki wytargowali z królem Konstantinosem II by żaden niemuzułmanin nie wchodził do świętego miasta, faktem było to że flaga cypryjska wisieć tam musiała (jak i podatki z tej miejscowości szły wprost do skarbca w Nikozji). Fakt na skalę światową stał się 4 maja 1643 roku, a zaledwie rok po tym „akcie gwałtu” na całej cywilizacji islamskiej Kalifat Fatymidów oraz Jemen (rządzony przez dynastię Rasulidów) rozpętały świętą wojnę w celu odbicia Mekki.

W latach 1641-1642 odkryto skuteczną oraz względnie ergonomiczną metodę wyrobu dział okrętowych z żeliwa, dzięki czemu lufy armaty miały większą żywotność oraz mogły być odlane w celu strzelania pociskami o większej masie. Podpisanie przez Admiralicję reformy w październiku 1643 roku spowodowało, że artyleria okrętowa każdej jednostki posiadała z biegiem lat coraz to nowe żeliwne działa, które wypierały powoli najbardziej wyeksploatowane mosiężne armaty.

7 czerwca 1645 roku wybuchła II wojna na Północy, czyli konflikt Królestwa Nordyckiego (z sojusznikami: Królestwem Danii, Wielkim Księstwem Wismaru) z Królestwem Białomorza (ze sprzymierzeńcami: Wielkim Księstwem Suzdalskim oraz Hetmańszczyzną) o dominację między wybrzeżami Zatoki Botnickiej, w Finlandii oraz w Inflantach. Zgodnie z przewidywaniami innych niż uczestników, ta wojna zamieniła się ponownie w powolny i wyniszczający obie strony teatr wojenny, acz tym razem to król Jan z rodu Bielke miał zdecydowanie większy problem, by przekonać poddanych do kontynuacji przeciągającego się konfliktu.

Relacje z dworem francuskim poprawiały się, bowiem jedna z sióstr Bernharda została w 1643 roku żoną Abelarda (wtedy jeszcze księcia, od 1 lutego 1646 roku króla francuskiego), zaś sam monarcha francuski czasem odwiedzał Paryż, Le Mans czy Orlean w celach, które nie byłyby zaakceptowane przez królową Irmgard gdyby ta się o ich realizacji dowiedziała. Całe zagadnienie chutliwości Drugiego Władcy II Rzeszy Bawarskiej nasiliło się w roku 1646, kiedy to szczególnie mocno ubiegał się o prawowitego syna (co ostatecznie w październiku 1646 roku spełniło się), zaś podczas ciąży królowej nie rezygnował wcale ze swojego młodzieńczego trybu życia.

Eksperyment w kampanii malijskiej związany z porzuceniem na dobre broni palnej z zamkiem lontowym powiódł się we wszystkich aspektach, wobec czego już w 1642 wg decyzji monarchy bawarskiego Królewska Błękitna Armia miała posiadać wyłącznie broń z zamkiem kołowym bądź skałkowym (gdzie każdy oficer piechoty oraz każdy kawalerzysta dowolnego stopnia stosował nowszy typ zamka w orężu). W 1646 roku całkowicie porzucono forkiety (w niektórych formacjach także berdysze służące do tego samego celu) oraz ujednolicono produkcję muszkietów do lżejszych wersji – trochę krótszych od strzelca – dzięki czemu wojska zyskały na mobilności, a dzięki doskonaleniu taktyki nie straciły wcale na sile ognia. W ekwipunek muszkietera doszedł bagnet szpuntowy (wsadzany do lufy na rozkaz), zaś podjęto pierwsze próby wprowadzenia jednolitego uniformu: błękitnej barwy tunika, kolet bądź opończa oraz ciemnoszarej barwy spodnie. Nadal jednak co najwyżej górna część ubioru była ściśle przestrzegana w kolorystyce i kroju, zaś – zwłaszcza w formacjach z żołnierzami o rodowodzie szlacheckim – co najwyżej szaty i opończe zawierały sporą ilość niebieskiej barwy. Rola pancerzy została jednocześnie ograniczona do szyszaków (nosił je każdy żołnierz prócz muszkietera pieszego), koletów (rajtaria i dragonia) oraz ¾ zbroi (kirasjerzy).

W latach 1647-1648 zwodowano dwa okręty liniowe (trójmasztowe, każdy z 70 działami róznego wagomiaru– w tym 62 burtowymi – na uzbrojeniu); pierwszy KAKMS „Emma Eiserne” - na cześć cesarzowej Emmy Żelaznej (pan.: 1507-1536) - jako okręt flagowy floty stacjonującej w Serekungburgu, drugi KAKMS „Känthel” będący okrętem flagowym Floty Karaibskiej na część admirała odnoszącego zwycięstwa w wojnie z Anglo-Szwecją.

W XVII wieku cesarze chińscy z dynastii Ming zdawali się panować niepodzielnie w Azji Południowo-Wschodniej, kontrolując znaczną większość Półwyspu Indochińskiego oraz posiadając kilka miast kolonialnych w Archipelagu Malajskim. Jednakże pierwsze faktorie handlowe krajów postbawarskich, a później nawet osady i miejscowości, pokrzyżowały mocarstwowe plany Kitaju na tyle, że bez wielkiej zawieruchy w Indonezji tak sporej sfery wpływów jak przed rokiem 1620 Cesarstwo Chińskie nie odzyska. Tenże obszar świata zdaje się być poza zainteresowaniem króla Bernharda, choć nieoficjalnie wspominał nieraz o koncepcji utworzenia faktorii handlowej – a później miasta kolonialnego – w Filipinach, nazwanych na cześć jednego z synów nodkrywcy bawarskiego w XVI wieku.

Na Wyspach Brytyjskich bez zmian, mimo kolejnych spalonych wsi i miasteczek; jednakże na fundamentach dziwnego tworu angielsko-szwedzkiego, powoli rośnie potęga pod symbolem Nordów. Wbrew obawom, rozpad Federacji Krajów Bawarskich nie przyniósł wojen w basenie Morza Śródziemnego, choć problem mniejszości bawarskiej (zwłaszcza na Korsyce, na Balearach, regionie rzymskim oraz bolońskim) powinien na gorąco zantagonizować relację Królestwa Wielkiej Bawarii z resztą tworów postbawarskich; jedyną poważniejszą konsekwencją były obustronne blokady handlowe między II Rzeszą Bawarską a Republiką Lombardzką, Królestwem Neapolu i Rzeszą Iberyjską. Sama Neapolitania zdaje się być dziwnym tworem pod względem etnicznym: mieszanka południowoitalijskich Włochów, Francuzów, Greków oraz Sycylii, gdzie ludność serbskojęzyczna, grecka, arabska i polska całkowicie wyparły resztki kultury italijskiej. Według króla Bernharda, te królestwo albo upadnie jako pierwsze, albo wykorzysta dogodne warunki do ekspansji (znacznie mniej zaawansowane technologiczne Cesarstwo Wschodniorzymskie oraz Kalifat Fatymidów) biorąc przykład z już zdobytych doświadczeń administracji i monarchów w celu utrzymania tak różnorodnej mozaiki kulturowej w ryzach.

---------------
* - Wybaczcie trochę rasistowskie wyrażenie, ale w XVII wieku prawie wszyscy Europejczycy traktowali ludność czarnoskórą na równi z małpami.
** – Odpowiednik generała trzygwiazdkowego
*** – Odpowiednik generała czterogwiazdkowego

Photobucket nie zawsze się jednak nadaje na obrazki, gdyż skraca wymiary do maksymalnie "1024x1024". I już 80 odcinków w całej megakampanii.

Laveris de Navarro · 19 Listopad 2010

Odcinek 36 – Marsz Błękitnego Sztandaru (1648-1657)

---------------

17 października 1649 roku król Bernhard oficjalnie dopuścił bogatych mieszczan do najważniejszych funkcji w państwie (funkcja namiestnika landu, posady ministeriatów i inne pojedyncze funkcje zarządstwa królewskiego), co niezbyt spodobało się szlachcie. Ponadto zmniejszono rolę szlacheckich zaciągów do armii w stronę mieszczańskich formacji (ochotniczych, najemniczych i zawodowych). Wspomniane zmiany zawarte były w reformie pasawskiej, ponadto obejmowały drobne poprawki do regulowania lokalnych przepisów, sumarycznie na korzyść klasy średniej.

Już na początku 1650 roku poprawki z reformy pasawskiej z X.1649 r. wpłynęły na strukturę armii. W dobie przezbrajania formacji w coraz lepiej dostosowane wagomiarowo armatki regimentowe oraz bronie z zamkami skałkowymi, pojawiły się pierwsze całe regimenty zawodowe. Przez długi okres czasu, trzon wojsk bawarskich (późny okres Cesarstwa Rzeszy Bawarskiej, Federacji Krajów Bawarskich, a w tym czasie Królestwa Wielkiej Bawarii) stanowili najemnicy, pospólckie oraz szlacheckie zaciągi przy niewielkim udziale żołnierzy wykwalifikowanych tylko pod walkę i jednocześnie służących władcy z tradycjonalistycznych pobudek*. Do tego wszystkiego dorzucono formowanie pierwszych skwadronów harcowników konnych - nieopancerzonych jeźdźców z pałaszami i parą pistoletów - których celem w bitwie było szarpanie bocznych stron oraz flanek oddziałów przeciwnika.

W 1650 roku odkryto nową żyłę złota w Styrii, a następnie wybudowano kolejną z kopalnii złota, w regionie który od dawna podtrzymuje napięty ekonomicznie budżet państwa. To była i tak kropla w morzu potrzeb wobec mimowolnie rosnącej wartości złota względem srebra i miedzi, choć bardziej wzmożony handel kruszcem afrykańskim oraz łupy z wojen krajów europejskich z Aztekami nieznacznie porpawiły sytuację ekonomiczną w Starym Kontynencie.

Od ostatniej kwarty 1650 roku władca bawarski wypowiedział wojnę piratom karaibskim i rozkazał Flocie Karaibskiej regularnie zatapiać łajby kaperskie i rozbójnicze w miarę możliwości (sześć lat później zwodowano fregatę - ósmy okręt wojenny - w tym celu). Stoczono wiele potyczek morskich (czasem z wsparciem niderlandzkich, lombardzkich bądź francuskich jednostek morskich), zaś do końca 1657 roku zatopiono dodatkowe dwadzieścia większych okrętów pirackich bez zniszczenia czy przejęcia jakiegokolwiek okrętu bawarskiego. Problem jednak wciąż narastał, szczególnie w wyniku wzrostu znaczenia kaprów zatrudnianych nieformalnie przez Królestwo Nordyckie oraz Cesarstwo Narodu Polskiego.

Wspomniany udział polskich kaprów był jedną z przyczyn incydentu wimpelschwanzinselskiego 4 kwietnia 1651 roku, kiedy to okręt liniowy KAKMS „Känthel” z powodu omyłki kapitana zatopił bryg kupiecki ze sztandarem Imperium Polskiego... 4 czerwca 1651 natomiast podpisano II pokój w Rydze między Królestwem Nordyckim a Królestwem Białomorza kończącym kolejny konflikt na północy Europy; jego konsekwencją było wypłacenie przez kniazia suzdalskiego kontrybucji o wartości 1,77 miliona guldenów.

Ciemnojasne kropki na mapie to ostateczna pozycja wojsk w przypadku powodzenia planu

I Korpus Kolonialny: 12,2 tys. piechurów (4 legiony), 2,6 tys. kawalerzystów (2 osobne regimenty), 33 armaty nielekkie (5 baterii)
II Korpus Kolonialny: 10,9 tys. piechurów (3 legiony), 2 tys. kawalerzystów (1 legion), 10 armat nielekkich (2 baterie)
Kliknij aby rozwinąć...

Król Bernhard zaskoczył chyba wszystkich w generalicji swoim rozkazem przygotowania wojsk do inwazji na Songhaj z datą... 1 stycznia 1652 roku. Udało się jedynie powołać całe kompletne etaty (te wojska miały stać się pierwszymi związkami taktycznymi w pełni zawodowymi) oraz plan natarcia każdego z korpusów. Cel był prosty: podporządkowanie jak największych połaci islamskiego państwa, zagarnięcie jak największej ilości czarnych niewolników oraz łupów. Sama wojna toczona była ze wsparciem Królestwa Oyo, które także chciało wreszczie pozbyć się muzułmanów w zachodniej Afryce. Szybko okazało się, że Królestwo Konstantyny nie zamierza angażować się w wojnę przy swoich południowych granicach i wycofało się z Porozumienia Kanarienburskiego.

Plan ten nazywał się Fall Blaumöwe ("Operacja Niebieska Mewa")

Odciągnięcie przez benińskich wojowników wojsk sunnickich spowodowało, że jedyną trudnością dla obu Korpusów Kolonialnych (dowodzonych osobiście przez króla Bernharda ze sztabu nad granicą bawarsko-songhajską sprzed wybuchu wojny) były sawanny, niedrożne opiaszczone pola oraz nieprzyjazna ludność. 19 lutego 1652 roku doszło do starcia I KK z dwoma tysiącami czarnoskórych wojowników, którzy zostali powystrzelani z lekkich armat i muszkietów co do tarczy i dzidy. Już do połowy marca I KK spełniło 2/3 swojego planu, podczas gdy II KK dopiero co przekraczało rzekę Senegal. Dopiero do końca czerwca 1652 roku wykonano całą Operację Niebieskiej Mewy. Wojna mogłaby się w tym momencie skończyć, gdyby nie honorowe pobudki songhajskiego władcy, który ogłosił świętą wojnę z niewiernymi. Niemalże przez tyle samo czasu - ile trwała FBm - formalnie pokój nie został zawarty, a wszystko zależało od postępów wojsk benińskich.

Dopiero po przejęciu Timbuktu przez Królestwo Oyo w lutym 1653 roku, konflikt się zakończył, zaś Królestwu Bawarii na drodze rozejmu przypadły połacie malijskich ziem. Wydano sporo pieniędzy ze skarbca królewskiego w celu utworzenia zalążków administracji kolonialnej oraz zaprowadzena porządku i wspierania bawarskiego osadnictwa. Już na początku XVII wieku dla Bawarskiej Gambii problemem była dominacja ludności czarnej, po 1653 roku kłopot urósł do poważnych rozmiarów; w 1656 roku wybuchł bunt plemion liczący nawet dziesięć tysięcy wojowników. Z drugiej strony w tej prefekturze Murzyni potrzebni byli nie tylko na wywóz niewolniczy do Rotwaldu czy Antyli Bawarskich; część z nich służyła zawodowo w I i II Korpusie Kolonialnym, a inni mieli stanowić mięso armatnie podczas zwoływania ochotników. Jednakże poza prowincjami nadmorskimi, spodziewano się problemów w organizowaniu nowych batalionów.

23 maja 1652 roku doszło do wybuchu kolejnej wojny w Irlandii, będącej wojną Królestwa Nordyckiego i jego sprzymierzeńców z Królestwem Szkocji oraz Księstwem Irlandzkim. W 1653 roku na wyspie inicjatywa była w rękach wojsk irlandzko-szkockich, zaś od 1654 roku wojska duńskie i wismarskie wspomogły żaciężnych ze Szwecji i hrabstw brytyjskich. Sprawa wyspy Irów oraz ziem geograficznie przynależnych północnej Anglii - czyli posiadłości króla szkockiego z dynastii Kapetyngów - była solą w oku kolejnego z monarchów w Sztokholmie. Dopiero 12 października 1656 roku impas został oficjalnie przełamany indywidualną umową traktatową o pokój pomiędzy Królestwem Danii a Królestwem Szkocji, na mocy którego cały północny zachód oraz centrum wyspy Irlandii przechodziła na stronę duńską (de facto w obszar wpływów politycznych państwa nordyckiego). Konflikt został w praktyce ograniczony tylko o jednego uczestnika.

25 grudnia 1654 roku cesarz polski Imram** I wydał edykt o "rozwiązaniu wolności miasta Memel norweską władzą objętego", czyli wcieleniu do Imperium całgo terytorium (miasto, ziemie żmudzińskie, kolonie grenlandzkie oraz faktoria na Labradorze) Wolnego Miasta Memel będące reliktem Królestwa Norwegii od środka XV wieku. Miasto wzbogaciło się na tym, że dzięki dogodnej regulacji swoich przepisów handlowych było rajem podatkowym dla kupców z całego Bałtyku; liczyło 208 tysięcy mieszkańców w 1. połowie XVII wieku w całej aglomeracji obejmującej główną miejscowość oraz kilkanaście rozsianych. Niemalze cała ludność uległa tumleryzacji i nordyzacji (pod dialekt i kulturę norweską). Wkroczenie wojsk oraz biurokracji polskiej do Memla wywołało niepokoje po drugiej stronie Bałtyku oraz mogło przyczynić się do zaburzenia układu sił w regionie.

W sierpniu 1655 roku zgodnie z decyzją bawarskiego monarchy, powołano specjalne oddziały chroniące zadokowane czy zakotwiczone okręty w portach czy ważniejszych miejscach, a także wspierających w walce abordażowej. Inną rolą nowoutworzonej piechoty morskiej było zabezpieczanie desantów oraz miejsc nadbrzeżnej organizacji wojsk na terenie wroga. Königliche Marineinfanterie (Królewska Piechota Morska) była drugą formacją będącą przedłużeniem sił marynarki wojennej po siostrzanych kolonialnych formacjach na służbie u króla francuskiego.

Aneksja Memla zyskała precedens 19 września 1655 roku, kiedy to wielki książe suzdalski obalił urząd hetmana rusińskiego i ukraińskiego oraz - z poparciem części Kozaków - wcielił Hetmańszczyznę do swojego państwa. Część z bitnych Rusinów i banitów przyłączyła się do ruskiego władcy, część postanowiła szukać szczęścia w Polsce, a część postanowiła walczyć o wcześniej posiadaną wolność. Niestety, polski cesarz nie chciał popuszczać pasa wobec Rusinów i unickiej ludności greckojęzycznej**, przez co niepokoje na wschodzie Cesarstwa zaczęły powoli narastać.

2 galeony liniowe oraz 8 fregat było inwestycją zasponsorowaną przez kilkunastu kupców, którzy w zamian za stanowiska dla swych synów oraz protegowanych oficerów marynarki na wspomnianych okrętach wydali swoje ogromne nadwyżki wynikające ze wzmożonego handlu niewolnikami i przyprawami korzennymi na ufundowanie dziesięciu jednostek morskich w stoczni weneckiej. Ze znalezieniem załogi nie było większych problemów z racji sporej popularności marynarki będącej życiową odskocznią od zatłoczonych i przeludnionych miast bawarskich w Europie. Nowe okręty weszły w skład VI Floty, której zadaniem było chronienie szlaku morskiego z Serekundburga (Bawarska Gambia) do Neue Leipzig (Bawarski Wschód).

----------------------------

* - Jeszcze trudno w tych czasach o nacjonalizm w swoim właściwym i pełnym znaczeniu; to dopiero okres w którym powstają pewne zasadnicze podstawy do nacjonalizmu.
** - Imię świadczy o pochodzeniu tatarskim cesarza polskiego, bowiem jest synem tatarskiej córki wojewody krymskiego.

Jakieś uwagi? Pomysły? Propozycje? Wnioski? Wszakże także wy czytacie tego AARa, więc macie możliwość proponować treści mające poprawić wasz komfort czytania.

Laveris de Navarro · 25 Listopad 2010

Odcinek 37 – Mieczem i ogniem (1658-1662)

Na tle wieloletnich sporów oraz inspiracji konfliktów rusińsko-kozackich z Królestwem Białomorza, w Imperium Polskim sprawa ziem ruskich także zaczęła urastać do rangi państwowego problemu. Cesarstwo po przegranej moralnie wojnie dwudziestoczteroletniej (zahamowanie ekspansji politycznej na zachód, konflikcie ekonomicznym z Królestwem Wielkiej Bawarii oraz coraz częstszych - drobnych - rozruchach na tle społecznym i ekonomicznym, nie mogło poradzić sobie z nowym problemem jakim był brak perspektyw dla ludności rusińskiej na Kresach. Jedynie najbogatsi ze szlachty mogli bowiem mieć jakikolwiek wpływ na absolucystycznego cesarza, zaś sama nobilitacja dostępna była tylko dla kogoś kto wyprze się swojej tradycji i przyjmie polską (wraz z religią katolicką i językiem polskim). Jednym z niepokornych Kozaków był Iwan Sirko, który po porozumieniu się z wielkim księciem suzdalskim i uzyskanym przez niego wsparciem (pieniądze oraz przyzwolenie na prywatny nabór czerni i zebranie kozaków), ogłosił 6 lutego 1658 roku wybuch powstania na terenie całej Rusi zajmowanej przez Cesarstwo Narodu Polskiego, tj.: od Krymu i Odessy, po Kijów i Kamieniec Podolski, aż do ziem czernihowskich i biełozierskich.

Königliche Marineinfanterie (Królewska Piechota Morska), założona w 1655 roku, trzy lata później zyskała własne umundurowanie (granatowo-szare tuniki zamiast błękitnych) odróżniające ją wg przepisów od pieszych wojsk lądowych; ponadto wprowadzono, że jedynie niewielka część piechoty morskiej (1/5 sił) stacjonującej podczas misji na samym okręcie będzie mogą nosić półzbroje; z przyczyn oczywistych noszenie zbroi na morzu jest bardzo ryzykowną czynnością. Inną zmianą z 1658 roku był proces wycofywania ze służby sporej wielkości i roli jednostek posiadających tylko jeden rząd burtowych armat, bowiem w tym czasie - w powolnym tempie - coraz większą rolę odgrywała siła armat ustawionych przy burcie.

10 czerwca 1658 roku podpisano pokój między Królestwem Nordyckim a Krolestwem Szkocji po sześcioletniej wojnie. Nie doszło do kolejnych zmian terytorialnych, lecz władca w Newcastle zmuszony był wypłacić kontrybucję o niedużej wysokości 490 tys. guldenów w złocie i srebrze.

Pogorszenie się stanu zdrowia króla Bernharda - po udarze niedokrwiennym mózgu latem 1658 roku, po którym m.in. miewał spore problemy w liczeniu czy objawy apraksji wyobrażeniowej - spowodował że od sierpnia wspomnianego roku formalną władzę sprawowała jego żona, Irmgard. Najstarszy syn, Eckhard miał bowem jedynie niespełna 12 lat w tym czasie, a drugi - Burchard - osiem. Para królewska wspólnie podjęła decyzję o zaręczeniu (z wyprzedzeniem) infanta, aby zabezpieczyć sukcesję oraz linię rodową. W przeciągu kilkunastu lat relacje dworzan bawarskich z dworem nordyckim uległy zdecydowanej poprawie, zaś samemu tumleryckiemu władcy w Sztokholmie zdecydowanie bardziej nie po drodze z Polską czy Francją aniżeli z Bawarią.

Narzeczoną - a w przyszłości żoną, gdy Eckhard osiągnie wiek 16 lat - stała się Birgitta av Bielke, 15-letnia córka króla nordyckiego. Porozumienie te nabrało wagi państwowej oraz było formalną deklaracją wzajemnego wspierania obu krajów w interesach. Zgodnie z porozumieniem, skandynawska królewna miała przejść na katolicyzm, ale dopiero tuż przed samą ceremonią ślubu. Wielu arystokratów w Królestwie Bawarii miało spore wątpliwości wobec tego - a nie innego - wyboru przyszłej królowej, bowiem (eks)tumlerycka władczyni mogłaby zainspirować ruchy protestanckie w kraju czy wręcz wpłynąć na ich lepsze traktowanie.

25 listopada 1658 roku kilkunastu kupców założyło pierwszy budynek faktorii handlowej na archipelagu Ma-yi, na wyspie Samar. Rok później przyczółek rozrósł się do osady Bernhardburg (liczącej 110 mieszkańców), zaś w 1662 roku liczba osadników podwoiła się. Sam archipelag w Europie miał nazwę sporną, bowiem Francja (od imienia konkwistadora, który zbadał największe wyspy, Filipa de Vendôme) oraz Królestwo Nowej Hiszpanii (od imienia męża jednego z córek króla nowohiszpańskiego) nadały mu nazwę "filipiny", z kolei w Szwecji oraz Danii przyjmowano określenie "Wyspy Wschodnie"; bawarscy kartografowie okreslali to miejsce "Perłą Orientu". Dopiero od środka XVII wieku europejskie mocarstwa zaczęły interesować się tym archipelagiem, co było kontynuacją prób przejęcia kontroli nad Indiami Wschodnimi oraz rywalizowaniem z chińskimi kupcami.

Powstanie Sirka nie mogło jednak odnieść walnego sukcesu na dłuższą skalę, ponieważ południowe rejony (glównie nad Morzem Czarnym) tzw. "Ukrainy" były zamieszkane przez napływową ludność polską oraz skatolicyzowanych Rusinów, zaś sama armia cesarza Imrama I - zaciężne bataliony piechoty, artylerii oraz kawalerii w połączeniu ze szlacheckim zaciągiem pancernych i husarzy - funkcjonowała na tyle sprawnie, by rozgonić hordy kiepsko zorganizowanego wojska czerniowo-kozackiego. Już do końca lata 1658 roku na Dzikich Polach zaprowadzono ład, zaś w 1659 roku utrzymały się jedynie wojska buntowników oblegających Kijów oraz Czernihów. Po bitwie pod Bobrowicami 14 maja 1659 roku, Iwan Sirko wraz ze swoimi towarzyszami musiał zbiegać za granicę z Suzdalem. Inną z przyczyn klęski było przekupienie przez polskiego władcę duchowieństwa prawosławnego, by te nie nawoływało do aktywnego wspierania Kozaków. Mimo zebrania licznych sił - powołania ośmiu koszy na terenie "Ukrainy" - z racji braku wsparcia i niemalże samotnej walki z całym organizmem państwowym, zmuszeni byli zbiec na wschód w celu uniknięcia niewoli.

W czerwcu i lipcu 1659 roku bawarski nawigator i kupiec Wenzel von Weidenrot, syn znanego odkrywcy Mathiasa von Weidenrota (północne wybrzeża zachodnie i wschodnie Ameryki Północnej) natknął się na nieznany wielki ląd na południe od Archipelagu Malajskiego. W wyniku pomyłki nawigacyjnej napotkano na nieznany wcześniej ląd, bliżniaczo podobny geograficznie do plometejskich mitów o legndarnym Terra Australis. Sama olbrzymia wyspa - co się okazało w wyniku rejsów w następnym roku - była niegościnnym miejscem (pod względem przyrodniczym i klimatycznym) do kolonizacji czy choćby opierania się na niej w celach utworzenia siatki handlowej; uznano bowiem, że sens eksploracji ekonomicznej nie ma racji bytu. Ograniczono się do wbicia trzech pali informacyjnych w różnych miejscach nad wybrzeżem. Nowy ląd nazwano "Nową Germanią".

20 sierpnia 1659 roku sojusz Królestwa Nordyckiego, Królestwa Danii oraz Wielkiego Księstwa Wismaru przeobraził się w unię halmsztadzką, wtedy bowiem w Halmstad podpisano wspomniane porozumienie o ścisłej współpracy wymienionych państw. Unia ta miała charakter unii monetarnej i celnej wraz z punktem o podległości króla duńskiego i wielkiego księcia wismarskiego królowi nordyckiemu. Od tej pory monarchowie (oraz ich rodzeństwo) rządzący w Karlskronie oraz Wismarze musieli pojmować za małżonków członków rodziny królewskiej w Sztokholmie (za wyborem aktualnego króla nordyckiego). Impulsem do takiego aktu było wymarcie linii wismarskiej - pochodzącej od Gerharda, kuzyna obecnego monarchy bawarskiego Bernharda - po śmierci ostatniego (i jedynego) władcy będącego potomkiem ostatniego Króla-Protektora. Już 10 sierpnia 1659 roku bowiem koronę książęcą nałożył na siebie kuzyn króla nordyckiego po pojęciu za żonę jedynej córki Gerharda von Wismar.

Unia halmsztadcka nie miała więc jednoznacznej struktury, bowiem - patrząc z rodowego punktu widzenia - nosiła znamiona unii personalnej między Wismarem a Nordią (Szwecją), zaś młody król duński Halftid był spokrewniony z monarchą nordyckim. Król bawarski Bernhard oraz królowa Irmgard nie zgłosili pretensji o wpływy w meklemburskim tworze licząc na to, że Cesarstwo Narodu Polskiego czy Królestwo Francji nie puści płazem tak znaczącej zmiany układu sił.

4 grudnia 1659 roku wybuchło antycesarskie powstanie tumlerystów na Pomorzu Gdańskim oraz w Prusach, najprawdopodobniej inspirowane zachętami króla nordyckiego Johanna I av Bielke. Rewolta trwała ledwie pół roku, lecz była znakiem że Kozacy oraz część ludności rusińskiej nie była jedynym przeciwnikiem władzy imperialnej w mocarstwie polskim.

Na przełomie 1659/1660 doszło do wzrostu napięcia między kolonistami bawarskimi i napływową ludnością z Europy Zachodniej (Burami) a plemienną ludnością (m.in.: Xhosa, Zulusi) odnośnie ziem nad rzekami Wielka Kei i Swart-Kei, czyli tzw. obszar Transkei. Osadnicy potrzebowali coraz większej ilości ziem na potrzeby rolnictwa, natomiast czarnoskórzy tubylcy bronili się przed postępującą ekspansją białoskórych poprzez liczne incydenty z zastosowaniem siły. Prefekt Afryki Południowej wezwał 25 stycznia 1660 roku wszystkich osadników oraz ochotników do odparcia zagrożenia ze strony Afrykańczyków i zorganizowanie wyprawy wojennej. Po zebraniu wszystkich ochotników, IV Korpus Kolonialny liczył nieco ponad 11 tysięcy ludzi, uwzględniając w ramach tego związku taktycznego grupki wojowników z plemion wrogim Xhosa czy Zulusom.

W marcu 1660 roku rozpoczęły się pierwsze potyczki, podczas których oktawy kartaunowe oraz muszkiety z zamkiem kołowym czy skałkowym pozwalały wręcz na masakrowanie kolejnych hord dzikusów, szczególnie podczas działań obronych nad dorzeczami rzeki Wielkiej Kei. Palono kolejne wioski plemion Xhosa, zaś Zulusi w panice kolejno zbiegali na północny wschód. Burowie ponosili większe straty w wyniku pojedynczych rezygnacji podczas działań wojennych (rany nie pozwalające skutecznie walczyć), gdyż od dzidy czy pałki Murzynów poległo ich nie więcej niż ok. 120-130 do 4 kwietnia 1660 roku, kiedy to oficjalnie przyłączono całe Transkei do Prefektury Afryki Południowej. Król Bernhard dowiedział się o tej wojnie dopiero kiedy miał podpisać edykt o aneksji zdobytego obszaru. Zwycięzca walk - prefekt - na południu afrykańskiego kontynentu wyleciał ze stanowiska, co wzburzyło niepokoje we wszystkich koloniach.

Z podania prefekta Antyli Bawarskich oraz zatwierdzenia i dofinansowania przez monarchę bawarskiego, 12 października 1661 roku podjęto decyzję o budowie Fortu Białego na Gwadelupie oraz murów obronnych Neue Sachsen w celu zwiększenia możliwości obronnych tejże wyspy kolonialnej Królestwa Bawarii; miasteczko było bowiem ważnym portem bawarskim na Karaibach, pośredniczącym między wyspą Kuba (należącą do Królestwa Nowej Hiszpanii) oraz Wimpelschwanzinsel a kontaktami z Rotwaldem, Gibraltarem oraz Bawarską Gambią. Innym powodem było zagrożenie ze strony piratów, którzy mogli pokusić się o łupienie osad wokół miasta czy przejmowanie kontroli nad pośledniejszymi dzielnicami; garnizon wyspy miał zapobiegać takim przypadkom.

Wojna Kalifatu Fatymidów i Jemenu z Królestwem Cypru - de iure - wciąż toczyła się z powodu braku jakiegokolwiek porozumienia pokojowego czy oficjalnego rozejmu. W międzyczasie cypryjski monarcha stracił panowanie nad Katarem, zaś w 1662 roku emirowie i możni arabscy z tamtych rejonów złożyli hołd sułtanowi omańskiemu. Do tej pory, był to jedyny znaczący rozdział w świętej wojnie ku wyzwoleniu Mekki, choć pomimo kontrolowania cypryjskich włości wokół Mekki przez wojska jemeńskie, obie strony wciąż nie chcą dogadać się odnośnie zakończenia całej wojny i podejmują kolejne drobne potyczki.

29 października 1661 roku doszło do zamachu na tumleryckiego grafa Leuny (Anhalt) na tle religijnym, podczas którego bojówkarze katoliccy od strony nieznanego prowodyra zadźgali szlachcica wkradając się do jego sypialni. Całe miasteczko, a później cały region Anhalt, zawrzało. Przez następne cztery dni rozpoczęły się samosądne i samowolne egzekucje sprawców kolejnych zamieszek z obu stron, nim armia bawarska nie zapobiegła rozlaniu się niepokojów na całą Turyngię. Na wieść o tym tragicznym wydarzeniu (łącznie zginęło co najmniej 300 osób, a rannych zostało pięciokrotnie więcej), krol Bernhard dostał drugiego w sumie udaru mózgu i zmarł tego samego dnia (31 październik).

Mimo że w chwili śmierci monarchy bawarskiego, jego syn Eckhard miał już 16 lat, z powodu przenosin na początek następnego roku zaślubin infanta z nordycką królewną władzę przejęła tymczasowo królowa Irmgard na okres paromiesięcznej regencji.

--------------

Zmniejszyłem czcionkę, bo rozchodzenie się i tak małego tekstu mniej mi się podoba niż forma pierwszych kilkunastu odcinków, gdzie mała czcionka - moim zdaniem - wygląda schludniej.

Odcinek tak krótki, bo było mi wygodniej. Zresztą, ostatnimi czasy znacznie więcej rzeczy mnie rozprasza w ramach pisania odcinków (nie tylko do tego AARu) niż mobilizuje, więc wolałem nie silić się na dłuższy okres czasu.

Zaloguj

Prawie alternatywna Bawaria - cz. 2

Kto Waszym zdaniem wg testamentu króla Phillipa został władcą bawarskim? (Odcinek 30)

Gerlach

Magnus

Kuno

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Poleć forum

Zaloguj

Prawie alternatywna Bawaria - cz. 2

Kto Waszym zdaniem wg testamentu króla Phillipa został władcą bawarskim? (Odcinek 30)

Gerlach

Magnus

Kuno

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Laveris de Navarro Ten, o Którym mówią Księgi

Poleć forum

Szybkie Linki