Rzeczpospolita Wielkich Wyzwań

1. W dwudziestym roku ojczyzna wzywa
Stanął znów Krzyżak u Polski bram
Opstrzyć bagnety, składać wotywa
W jedności trzeba pozostać nam

Ref. Łap za szabelkę, łap za karabin
I wroga bij, uderzaj, walcz
Polak z Litwinem, brat razem z bratem
Na Szczecin-Berlin-Hanower marsz!


~Pieśń II Armii Koronnej generała Jana Markowskiego, usłyszana po raz pierwszy pod Chociebużem [autor nieznany, 1920[

RZECZPOSPOLITA WIELKICH WYZWAŃ
czyli Polski historia inna, niźli w podręcznikach zapisana... ​

STYCZEŃ 1920 - SIERPIEŃ 1920: POWRÓT KRZYŻAKÓW NA POMORZE

STYCZEŃ-KWIECIEŃ - FRONT ZACHODNI

Zwycięstwo nad Rosją pozwoliło społeczeństwu państwa Polsko-Litewskego pożegnać rok 1919 w umiarkowanie dobrych nastrojach. Powoli rozpoczynał się proces relokacji wojsk z frontu wschodniego na zagrożone odcinki - Pomorze, Śląsk i Węgry. Uaktywniła się też marynarka wojenna, wcześniej ograniczająca się do blokady wybrzeża Niemiec. 18 grudnia '1919 flota francuska została rozbita jednak na wodach kanałły św. Jerzego przez Royal Navy, co pozwoliło Brytyjczykom na podjęcie bardziej zdecydowanych kroków. Już 19 stycznia eskadra kontradmirała Półtawskiego udaremniła próbę przebicia się na bałtyk brytyjskich rajderów; nie było to jednak decydujące zwycięstwo.
Takie niestety zapadło w bitwie w zatoce helgolandzkiej, 21 lutego 1920 roku. Lwia część floty bałtyckiej napotkała wówczas na dużo silniejszy zespół brytyjsko-hiszpański, wysłany ze Scapa Flow celem przerwania blokady. Dowodzący polskimi okrętami admirał Porębski znacznie przeliczył swe siły, za co został ukarany straszliwa klęską, w wyniku której na dno poszła piąta cześć całej polskiej floty - w tym jej flagowiec, OJKM "Mieszko I" z samym admirałem na czele.
Sukcesem na lądzie okazało się zatrzymanie ofensywy niemieckiej w Pomorzu dzięki energicznym działaniom hetmana Czermińskiego; Niemcy ponieśli duże straty i musieli przegrupować się przed ponowieniem natarcia. Niestety, na Węgrzech doszło do przerwania obrony polsko-węgierskiej pod Trenczynem, co otwarło Teutonom droga na Cieszyn i zagroziło flance wojsk polskich na Śląsku.

Hetman Władysław Czermiński urodził się w Warszawie, w rodzinie o bogatych wojskowych tradycjach; był potomkiem hetmana wielkiego Karola Czermińskiego [XVIII w.]. Ukończywszy szkołę oficerską, został wysłany do Chin, gdzie spędził prawie 15 lat. W czasie wojny 1907-08 pełnił funkcję attache wojskowego w Japonii, jednak w 1910 roku powrócił do aktywnej służby, obejmując dowództwo nad V Armią koronną w Wielkopolsce. W 1919 roku był już głównodowodzącym na całym froncie zachodnim. Był wodzem ostrożnym, roztropnym i zapobiegliwym, jednak te przymioty nie wystarczyły do zwycięstwa nad wielokrotnie przeważającym przeciwnikiem. W grudniu 1920 roku objął urząd hetmana wielkiego, który utrzymał aż do końca wojny. Przeszedł na emeryturę w 1923 roku, zmarł 10 lat później. ​

STYCZEŃ-KWIECIEŃ - INNE FRONTY

Szczęśliwie, na innych akwenach bitew polska flota święciła same triumfy. 12 lutego Flota Afrykańska admirała Mikołaja Kopalińskiego rozgromiła niedaleko Wysp Kanaryjskich przeważające siły floty niemieckiej, topiąc 8 okrętów konwoju i uszkadzając kilkadziesiąt krążowników bez poważnych strat własnych. Klęska w Zatoce Helgolandzkiej zmusiła do agresywnych działań także Flotę Czarnomorską adm. Gosiewskiego, która brawurowym manerwem przedostała się na Morze Śródziemne i na Adriatyku zaskoczyła flotę niemiecko-włoską, unieszkodliwiając ją na wiele miesięcy i rozwijając blokadę wybrzeży Włoch.
Nieco gorsze wieści dochodziły z Afryki Centralnej, gdzie pod Jos sił Niemieckie pokonały Polską Armię Kolonialną i nie niepokojone mogły rozpocząć okupację polskiego Kamerunu. Lepsze wieści dochodziły z Indii, gdzie Brytyjska ofensywa pod Patną została skutecznie zatrzymana przez siły generała Piłsudskiego. Armia Brytyjska w Indiach w toku wojny okazała się być źle zorganizowana i słabo wyposażona, co było najważniejszym czynnikiem wpływającym na sukcesy wojsk Polsko-Pendżabskich.

​

MARZEC-MAJ - FRONT BAŁKAŃSKI

Niestety, mimo nadejścia odsieczy, wiosna 1920 przyniosła praktyczne wyłączenie Węgier z wojny. Niepowodzeniem zakończyła się kwietniowa ofensywa hetmana Guzowskiego, która miała na celu odrzucenie wojsk niemieckich z Karpat i ustanowienie w górach silnej linii obrony. 17-26 kwietnia Armia generała Majskiego w bitwie pod Gyor usiłowała udaremnić marsz Niemców na Debreczyn, jednak be skutku; miasto padło 19 maja, o oznaczało, iż tylko Słowacja pozostawała teraz pod władzą korony Węgier. Na niewiele zdała się błyskotliwa ofensywa hetmana Brzóski, który 5 maja przejął dowództwo na Węgrzech z rąk Majskiego; mimo przejściowego opanowania Bady i zadania poważnych strat przeciwnikowi, pogarszająca się sytuacja strategiczna wymusiła na polakach i Węgrach wycofania się w góry. 10 maja w zdobytej Budzie Niemcy przyjęli kapitulację króla Mikołaja III, jednak lwia część armii węgierskiej (a właściwie jej niedobitków) odmówiła złożenia broni i dalej walczyła u boku Polaków i Litwinów.

Admirał Mikołaj Kopaliński pochodził ze średniej szlachty pomorskiej; jego przodkowie przenieśli się w XVII wieku spod Szczecina do Olsztyna. Ukończywszy gdańską szkołę morską z doskonałymi wynikami, Kopaliński w 1888 roku został z marszu dowódcą monitora OJKM "Czesnik", na pokładzie którego pełnił 12 lat, od 1895 roku jako dowódca całej eskadry na Oceanie Indyjskim. W 1906 został mianowany dowódcą eskadry kameruńskiej, przemianowanej w 1915 roku na Flotę Afrykańską. Mimo posiadania najstarszych okrętów w flocie Rzeczpospolitej, odniósł najważniejsze zwycięstwa tej wojny, wielokrotnie bijąc floty przeciwników Rzeczpospolitej. W 1921 roku został mianowany wielkim admirałem i funkcję tę pełnił przez całe 8 lat, najwięcej od czasów admirała Mokoronowskiego, "ojca floty polskiej". W latach 1930-32 minister wojny, zmarł w 1940 roku w Gdańsku.​

KWIECIEŃ-CZERWIEC - INNE FRONTY

Choć w maju wojskom francuskim wreszcie udało się odbić Boulogne, Charleville i wkroczyć na tereny Belgii, sytuacja państw sprzymierzonych tylko się pogorszyła. 21 kwietnia 1920 do wojny po stronie sojuszu centralnego dołączyła Portugalia, zaś w tydzień później po desperackiej próby obrony wyspy Fyn skapitulowała Dania, zamykając drogę morską do Rzeczpospolitej. W tej krytycznej sytuacji promykiem nadziei stały się działania Floty Afrykańskiej, która wkroczywszy na Morze Śródziemne, w dwudniowej bitwy pod Kartageną pokonała dużo silniejsza flotę brytyjsko-hiszpańsko-portugalsko-włosko-turecką, nie ponosząc znaczących strat własnych. Była to zemsta za Helgoland, która zapewniła Polakom niepodzielną supremację w basenie Morza Śródziemnego. Trwająca blokada pogorszyła sytuację Włoch, które zaczęły ograniczać swój udział w Wojnie. Sukcesy odnosiły też wojska polskie w Somalii, gdzie 4 czerwca padło Mogadiszu, największy brytyjski port w okolicach rogu Afryki.

Generał Józef Majski pochodził z Białorusi; w 1919 roku był jedynym generałem z tego regionu Rzeczpospolitej. Pochodzenia bojarskiego, służbę rozpoczął w 1894 w czasie rewolucji dacyjskiej. W trakcie wojny 1907-08 dowodził pułkiem w Ingrii, zaś w latach 1909-16 był szefem sztabu II armii. W trakcie wielkiej wojny przypadło mu niewdzięczne zadanie obrony Chorwacji i Węgier, do czego nie posiadał wystarczających środków. Był dowódcą nieustępliwym i upartym, a jego talenty pokazała błyskotliwa obrona Karpat w 1920 roku podczas absencji hetmana Brzóski. Po wojnie obrał karierę polityczną; w latach 1929-38 pracował jako senator. Zmarł w 1943 roku z powodu wylewu. ​

MAJ-LIPIEC - FRONT ZACHODNI

Na najważniejszym froncie wciąż trwała jednak ofensywa niemiecka. 4 maja żołnierze germańscy powrócili w granice Rzeczpospolitej, bijąc pod Piłą armię generała Kopalińskiego i przystępując do oblężenia pilskiej twierdzy, największej Rzeczpospolitej. Na początku czerwca oddziały niemieckie wkroczyły na Śląsk od południa, spychając armie hetmana Guzowskiego na Racibórz, największe centrum przemysłowe Rzeczpospolitej i strategicznie krytyczny punkt z perspektywy polskiej obrony śląska. Niepowodzenia na północy i południu zmusiły do wycofania się z zagrożonych pozycji na odrze generała Ostrowskiego z jego siłami i zajęcia pozycji na przedpolach Poznania. Jedynym jasnym punktem początku lata '1920 była udana operacja karpacka sił hetmana Brzóski, które rozbiły cały korpus sil niemieckich w pobliżu miasta Miskolc i zabezpieczyły w ten sposób przełęcze karpackie, gdzie ustanowiono silną linię obrony.

​

LIPIEC-SIERPIEŃ - FRONT ZACHODNI

Kulminacja ofensywy niemieckiej nastąpiła w połowie lipca, gdy silne uderzenie na Śląsk przerwało tak długo utrzymywane linie obrony w Karkonoszach i pozwoliło Teutonom zamknąć polaków we Wrocławiu. Niepowodzeniem akończyła się kontrofensywa armii generała Markowskiego w kierunku Chociebuża, choć Niemcy ponieśli w jej wyniku bardzo duże straty i musieli zatrzymać marsz na Legnicę, gdzie ustanowiono nowa linię obrony. W ym momencie skończył się jednak impet niemieckiego natarcia; przywołany z Węgier generał Brzóska odrzucił na Pomorzu oddziały niemieckie, które zapuściły się aż pod Toruń i przywrócił front na linę Oliwa - Piła - Poznań. Sukcesem zakończyła się heroiczna obrona Raciborza, w której udział wzięło prawie 100 tysięcy robotniczej milicji, która wraz z oddziałami regularnymi nie tylko obroniła miasto, ale także zmusiła Niemców do wycofania się z wcześniej zajętego Szczecina. Ponieważ coraz lepiej wyglądała sytuacja w Belgii, sztab Polski zdecydował się na próbę stabilizacji frontu, licząc na rychłe nadejście pomocy z zachodu.

Admirał Stanisław Gosiewski urodził się w Kownie, jako potomek możnego rodu litewskiego. Swe zycie związał z marynarką, w szeregi której wstąpił w 1888 roku. W 1906 roku objął dowództwo pancernika OJKM "Bolesław Chrobry", w 1910 roku został dowódcą eskadry pancerników floty czarnomorskiej, zaś w 1915 roku całej tej floty. Był człowiekiem błyskotliwym, odważnym i agresywnie usposobionym; jego brawurowe przeprowadzenie floty przez Bosfor i Dardanele w 1920 roku uważane jest za najbardziej szalona, acz skuteczną akcje wojny. Nigdy nie pokonany, w 1926 roku zrezygnował ze służby i został mianowany kasztelanem Oczakowskim; zmarł sześc lat później.​

INNE

W marcu 1920 roku, wobec krytycznej sytuacji na pomorzu doszło do przetasowań w koalicyjnym rządzie; nowym kanclerzem wielkim został Aleksander Rosochacki, uważany za liberalnego narodowca. Nowy rząd w maju 1920 podjął dość oczywista decyzję o bojkocie wystawy światowej i igrzysk olimpijskich, które miały odbyć się na terenie państw wrogich Rzepliej - odpowiednio. w Monachium i Mediolanie. W całej Europie zaczęło narastać zmęczenie wojną: zaktywizowały się skrajnie lewicowe ruchy, głównie we Włoszech, ale także Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii, a także państwach bałkańskich. Sama Rzeczpospolita stała jednak zjednoczona w oporze przeciw Niemcom, zaś u bram punktów rekrutacyjnych wciąż tłoczyły się kolejki chętnych. Wobec pogarszającej się sytuacji rząd zaczął jednak rozważać ekstraordynaryjne rozszerzenie okresu służby wujkowej o dwa lata, co według szacunków mogło podwoić liczebność polskiej armii. Na bieżąco wprowadzano nowinki techniczne: ofensywa letnia Niemców udowodniła silę czołgów w przełamywaniu linii okopów, maszyn dotąd niezbyt docenianych w polskiej armii; w 1920 roku wprowadzono do użytku nowe ciężkie działa kalibru 306 mm, zdolne do przenoszenia pocisków na ogromne dystanse. Sukcesy w Indiach były w znacznej mierze odnoszone dzięki supremacji w powietrzu, pozwalającej na precyzyjną obserwację ruchów przeciwnika i nękanie go atakami z nieba, na co siły brytyjskie w koloniach nie miały odpowiedzi. Wojska Rzeczpospolitej nie były jednak jedynymi, które poprawiały swą jakość wraz z przebiegiem wojny, której wynik wciąż pozostawał sprawą nierozstrzygniętą.

​

 

Od trzydziestu lat nasze rządy uparcie starają się utrzymać status quo, wierząc, iż to jest złota recepta gwarantująca Rzeczpospolitej przywództwo na świecie. Ja nie straciłem jednak jeszcze wszystkich klepek i widzę, iż to właśnie owo utrzymywanie jest największym dla Rzeplitej za zagrożeniem; świat idzie do przodu, a my usiłujemy go zatrzymać.


~Admirał Aleksander van der Linde "O Rzeplitej bezpieczeństwie" [artykuł dla "Czasu" 1935]

RZECZPOSPOLITA WIELKICH WYZWAŃ
czyli Polski historia inna, niźli w podręcznikach zapisana... ​

SIERPIEŃ 1920 - SIERPIEŃ 1921: WOJNA, KTÓRA PROWADZI DO NASTĘPNYCH WOJEN

SIERPIEŃ - GRUDZIEŃ - INNE FRONTY

Imperium Osmańskie włączyło się do wojny, licząc na odzyskanie dawnych wpływów na Bałkanach, wzmocnienie swego prestiżu i odzyskanie mocarstwowej pozycji, przynajmniej w skali regionalnej. Szybko okazało się była to idiotyczna decyzja; ekspedycja w kierunku Suezu zakończyła się farsą zanim dotarła choćby do Palestyny; na wschodzie odziały Perskie okazały się być o niebo lepiej przygotowane do działań wojennych, spokojnie czyniąc postępy na Kaukazie i w Iraku. Wkrótce całe Imperium stanęło w ogniu dwóch rewolucji: buntu Arabów, sponsorowanego przez Rzeczpospolitą, oraz rebelii liberalnej, dążącej do obalenia sułtana. Armia Turecka w połowie 1920 roku przestała się liczyć jako siła bojowa.
W Afryce Środkowej, mimo utraty Kamerunu, wojskom Rzeplitej udało się odnieść sukces w postaci zwycięstwa nad korpusem hiszpańskim pod Moandą w Kongu Belgijskim, co udaremniło próbę wzięcia armii polskiej w kleszcze przez siły sojuszu centralnego. Jesienią 1920 roku do Konga wkroczyły zresztą posiłki z Somalii, już całkowicie opanowanej przez siły polsko-litewskie, co wyrównało różnicę między przeciwnikami.
Niestety, w Indiach doszło do zatrzymania ofensywy Rzeczpospolitej i jej sojuszników. Przyczyną nie był jednak opór sił brytyjskich, ale ogólnoindyjskie powstanie, które wybuchło na terenie subkontynentu, a jego centrum znalazło się w polskim Gudżaracie. Armie obydwu imperiów kolonialnych zmuszone był do walki z powstańcami miast ze sobą. Ostatecznie powstanie upadło na początku grudnia, jednak zawarty wcześniej rozejm trwał aż do Bożego Narodzenia, co dało chwilę wytchnienia słabnącym synom Albionu.

Hetman Mikolaj Ostrowski urodził się w Łęczycy, jako nieślubne dziecko barona i żydówki. Mając do wyboru karabin i sutannę, wybrał to pierwsze. Początkowo służył jako adiutant kilku dowodców armii, jednak w 1906 roku został szefem sztabu hetmana Radziwiłła i w tej roli spędził wojnę z Rosją. W 1911 roku został dowódcą VI armii koronnej, zaś w 1917 roku - dowódcą grupy armii "Śląsk". WIelu podkomendnych uważało go za zanadto ostrożnego i powolnego, jednak fakty są takie, iż z polskich dowódców to jego oddziały poniosły najmniejsze straty w czasie wojny, zabijając za to niejednego Niemca. Po wojnie przeszedł na emeryturą, zmarł w trzy lata później.​

SIERPIEŃ-LISTOPAD - FRONT ZACHODNI

22 sierpnia 1920 roku sztab niemiecki podjął decyzję o rozpoczęciu zmasowanej ofensywy na Pomorze, gdzie, jak słusznie oceniono, polsko-litewska obrona była najsłabsza, wciąż odczuwając skutki klęski pod Szczecinem. Powodem tak ryzykownego kroku ze strony Niemców było narastające niezadowolenie społeczne w tym kraju, wywołane drożyzną oraz ogólnym zmęczeniem wojną. Niepokojące wieści dochodziły z Włoch, gdzie komunistyczne bojówki grasowały na prowincji, zaś w miastach wrzało. Jednocześnie na zachodzie sytuacja Belgii stawała się coraz gorsza.
Pełna siła Niemieckiego uderzenia spadła na Koszalin, ostatnie w większych miast Niemiec będące w rekach koroniarzy; 3-krotna przewaga liczebna Niemców, masowe użycie ciężkiej artylerii oraz aeroplanów dało im pożądane zwycięstwo i przełamanie. Linia obrony polskiej, z tak wielkim trudem ustanowiona przez hetmana Czermińskiego zawaliła się z dnia na dzien i pół miliona żołnierzy Niemieckich wkroczyło na Pomorze. W dniach 27-31 września armia niemiecka rozbiła desperacką polską obroną pod Portem Oliwskim, który następnie po tygodniowym oblężeniu wpadł w ręce Teutonów. Ponieważ jednocześnie wzmógł się napór na obronę w regionie Wrocławia i Opola, nie było możliwości przesłania posiłków na zagrożony kierunek.
Hetman Czermiński próbował zorganizować nowa linię obrony na linii Wisły, jednak nie miał wystarczających sił, by powstrzymać Niemców. 29 października Niemcy pokonali oddziały polskie niedaleko Władysławowa i przeszli do oblężenia Gdańska, bronionego przez 20 tysięcy żołnierzy i 140 tysięcy milicji mieszczańskiej. Ludność Rzeczpospolitej powstała, sytuacja stała się bowiem krytyczna. Punkty rekrutacyjne pękały w szwach, czego rezultaty pojawiły się grudniu. W ciągu dwóch miesięcy Rzeczpospolita wystawiła dwie nowe armia, łącznie 170 tysięcy żołnierzy. Pełną parą pracowały fabryki uzbrojenia i jesienią lotnictwo Rzeczpospolitej urosło o 250%, czterokrotnie przewyższając flotę powietrzną Niemiec. 6 grudnia hetman Czermiński został mianowany głównodowodzącym, zaś jego wojska objął wsławiony obroną Sląska hetman Ostrowski.
Innym niepowodzeniem, choć spodziewanym, był klęska Floty Afrykańskiej admirała Kopalińskiego, która na rozkaz Warszawy podjęła w listopadzie próbę prześlizgnięcia się przez Kanał La Manche. Brytyjczycy okazali się być jednak czujni i
Kopaliński, utraciwszy 13 krążowników w wyniku potyczek zrezygnował z kontynuowania operacji wracając do działań korsarskich u wybrzeży Hiszpanii, które czyniły wiele złego Brytyjczykom i Iberyjczykom. Pozbawiona dostaw z kolonii Wielka Brytania wkrótce zaczełą odczuwać głód a głód musi zrodzić niezadowolenie społeczne.

​

GRUDZIEŃ-LUTY

Impet ofensywy Niemieckiej skończył się w początkach Grudnia; nie udało im się zdobyć ani Gdańska, ani twierdzy Pilskiej, zaś na Śląsku obrona koroniarzy wydawała się być nie do przebicia. Tymczasem Rzeczpospolita gromadzilła siły do kontrnatarcia. Hetman Czermiński wolał jednak czekać, dysponując informacjami o słabnącym morale sród przeciwnika i niepokojach w Berlinie oraz Wiedniu. Tymczasem decydujące rozstrzygnięcia zapadły na innych frontach. W Indiach wojska Brytyjskie poniosły klęskę pod Kitgumem, która de facto oznaczała ich kres jako liczącej się siły bojowej. 3 stycznia o rozejm poprosiła Turcja, zmaltretowana bardziej przez rewolucje niźli przeciwnika. 11 stycznia admirał Ostrowski, następca wezwanego do Warszawy Kopalińskiego wziął odwet za jesienna klęskę, bijąc Anglików niedaleko Plymouth i zatapiając kilkadziesiąt krytycznych dla Brytyjczyków statków handlowych; Anglia zaczęła głodować i 28 stycznia rząd Brytyjski doszedł do porozumienia z Warszawą co do warunków rozejmu. Wojska Włoskie wróciły do kraju pod koniec grudnia, by tłumić rewolucję, która wybuchła w Mediolanie.
Wreszcie, 4 stycznia ruszyła ofensywa polska w Europie, której ostrze skierowane było ku Wielkopolsce. Przewaga liczebna Polaków wynosiła cztery do trzech, jednak dysproporcje w wyposażeniu i morale były dużo wyższe. W dniach 17-22 stycznia doszło o przełamania obrony Niemieckiej pod Poznaniem, przy stosunkowo niewielkich stratach strony polskiej. Armia Rzeplitej wyszła na tyły sił niemieckich, które zmuszone zostały do zaniechania oblężenia Gdańska i Piły. 3 lutego 1921 roku awangarda wojsk polskich powróciła do Kostrzynia, przecinając wojska teutońskie na pół.
O zakończeniu wojny zadecydowały jednak wydarzenia po drugiej stronie kontynentu. 29 stycznia do Brukseli wkroczyły wojska francuskie i rząd tego kraju podpisał akt kapitulacji. Mimo wielu upokarzających klęsk, armii króla Napoleona udało się dopiąć swego i mogła ona teraz przyjść z pomocą swemu sojusznikowi. 11 lutego Francuzi wkroczyli do Strasburga, co uświadomiło Niemcom, iż tej wojny nie da się wygrać. 19 lutego przedstawiciele walczących stron podpisali układ rozejmowy w Kołobrzegu, kończący wielką wojnę.

Kanclerz Aleksander Rosochacki pochodził z Rygi; jego ojciec należało do kasty wzbogaconych na handlu pomniejszych szlachciurów. Odbywszy studnia na Uniwersytecie Gdańskim, młody Rosochacki trafił w szeregi administracji, gdzie jego żywy umysł i świetna pamięć pomogły mu się piąć w górę. W 1911 roku zaczął publikować felietony w prasie, czym zwrócił na siebie uwagę kanclerza de Rosseta, który uczynił go podsekretarzem stanu. Po ustąpieniu Stanisława Grabskiego został kanclerzem jako kandydat kompromisu między Wajsami i Narodowcami. W trakcie konferencji wersalskiej okazał się być zręcznym negocjatorem, umiejącym zjednać do siebie innych przywódców- jednak jego idealizm oraz mentalność podwładnego nie pozwoliły mu uzyskać 100% wyznaczonych celów. Fotel kanclerza utrzymał do 1923 roku, po czym zajął się działalnością naukową. Zmarł w 1940 roku na zapalenie płuc.​

KONFERENCJA POKOJOWA

[video=youtube;2kNs0_-lhmw]http://www.youtube.com/watch?v=2kNs0_-lhmw&feature=youtu.be[/video]​

KWIECIEŃ-CZERWIEC - INNE FRONTY

W czasie wojny zginęło prawie 10 milionów ludzi (Rzeczpospolita: 1,9 mln, Niemcy: 1,6 mln, Węgry: 1,3 mln, Indie: 1 mln Francja i Belgia: 800 tysięcy) ; prawie połowę z nich stanowili cywile. Najcięższe walki objęły najbardziej uprzemysłowione obszary starego kontynentu: Śląsk, Pikardię, Flandrię, Ukrainę.... W trzech krajach doszło do zmiany systemu rządów: w Rosji władze odzyskał nowy car, zawieszając działalność dumy; w Pradze proklamowano nową republikę, wykorzystując śmierć ostatniego władcy z dynastii Lotaryńskiej; podobnie uczyniono w Albanii, acz tam król stracił głowę w mało naturalnych okolicznościach. W trakcie wojny ukończono pracę nad Kanałem Panamskim, co miało pomóc zrewitalizować światową ekonomię po trudach konfliktu. Wreszcie, w wyniku wojny oraz na fali niezadowolenia z traktatu wersalskiego na znaczeniu zyskały ruchy rewolucyjne z obydwu stron politycznego spektrum; choć w 1921 pokonane, miały wrócić ze zwielokrotnioną siłą.

EUROPA po konferencji pokojowej w Wersalu. 1921. ​

************
OD AUTORA
Well, nie jestem Wołoszańskim. Więcej filmików już nie będzie, niech mnie kule biją. Warto zrobić ten jeden by wiedzieć, by nie robić następnych

 

Ma jakąś 1/4 tego regionu.

Nie. To nie RTL; tutaj Francuzi nigdy nie zajęli Strasburga i nie doszli na Ren, to sa 100% tereny Niemieckie z niewielką ilością ludzi gadających po francusku. To Niemcy wysuwają tutaj roszczenia do Lotaryngii i hrabstwa Burgundii, gdzie znaczna ilość mieszkańców uważa się za Niemców.

Co do Łużyc i Pomorze, rationale zostało wyłożone w filmiku - kanclerz nie chciał przyłączenie krain, gdzie ilość zadeklarowanych polaków lub w ogóle słowian nie przekraczała 25%.

Oczywiście że są lepsze. Nie było kapitulacji bezwarunkowej, a Niemcy, jak było mówione w filmie, były gotowe do wznowienia wojny, szczególnie, iż w czasie konferencji przestała im zagrażać wewnętrzna rewolucja - za to Francji zaczęła jak najbardziej.

To nie XVII wiek, by wykrajać takie enklawy

Co do reszty, czekaj na kolejne odcinki

EDIT:

Poza tym, ta rozgrywka uświadomiła mi boleśnie, jak słabo Vic2 odwzorowuje Wielką Wojnę. Sitzkrieg z bitwami na kostkę jest niemożliwy; moja Rzepa w 1919 roku była już tak super-duper, ze mógłbym wojnę wygrać bez problemu w parę miesięcy - to, że trwała aż dwa lata to efekt handicapu (brak mobilizacji, niedobór dowódców spowodowany karą do leadershipu, Francja mechanicznie tylko w stanie wojny z Belgią...). Jednak przegrać bez totalnego wyłożenia się nie mogłem, zaś totalne zwycięstwo nad Niemcami & co. zepsułoby możliwość ewentualnej kontynuacji [w ten czy inny sposób :>]

---------- Post added at 19:51 ---------- Previous post was at 06:50 ----------

Tylko głupcy uważają, iż ostatnią wojnę wygrały Polska i Francja. Prawdziwym zwycięzcą jest jedna, zjednoczona i ponadnarodowa ojczyzna proletariatu, którą zbudujemy na gruzach starego porządku.

~Georges Sorel, z listu do Benito Mussoliniego [1922]

RZECZPOSPOLITA WIELKICH WYZWAŃ
czyli Polski historia inna, niźli w podręcznikach zapisana... ​

1921 - 1928: W SAMOTNOŚCI POŚRODKU SZTORMU

Wojna była zakończona i można było rozpocząć proces żmudnej odbudowy. Ogromne sumy z budżetu, dotąd przeznaczane na budowę nowych okrętów i zakup broni oraz amunicji zaczęły płynąć na zniszczone przez wojnę obszary - Dolny Śląsk, Pomorze Gdańskie, Zadnieprze... Mimo trudów dnia codziennego, powrócił tak potrzebny każdemu społeczeństwu optymizm. Tradycyjne bożonarodzeniowe radiowe króla Władysława, obiecywało ludziom nowa epokę, bez wojen i przemocy, epokę postępu i pokoju. Wybory, które odbyły się jesienią 1922 roku zdecydowanie zwyciężyli liberałowie, obiecujący właśnie boranie pokojowego kursu oraz politykę dobrobytu obywateli. Nowym kanclerzem mianowany został Kazimierz Czapiński.

​

Jednak nie we wszystkich państwach panowały optymistyczne nastroje. Choć w Niemczech i Włoszech udało się poskromić komunistyczne bojówki (jednakże Sycylia znajdowała się w ich rękach aż do 1925 roku), państwa te cierpiały biedę spowodowana zniszczeniami wojennymi i nałożoną na nie kontrybucją W Rosji doszło do otwartej wojny domowej między socjalistami i nacjonalistami, zaś bezradny Car mógł tylko obserwować te zmagania; choć armii udało się powstrzymać próbę zamachu stanu w Moskwie zimą '1922, nie było mowy o ataku na pozycje rebeliantów.
Zupełnie inaczej sytuacja wyglądała we Francji. Monarchia Bernadotte'ów była od wielu lat już znienawidzona przez społeczeństwo, a jej ostatnia nadzieja, popularny książę Napoleon Ludwik zszedł z tego świata. 17 marca 1923 roku Stany Generalne zdecydowały się obalić władzę starego króla Napoleona IV, który ostatecznie dobrowolnie udał się na emigrację do Akadii. Nie uśmierzyło to jednak wojowniczych nastrojów w społeczeństwie, spowodowanych głównie klęską nieurodzaju rok wcześniej, a co za tym idzie rosnącymi cenami żywności. Jesienią 1923 lokalne strajki w największych miastach kraju przerodziły się w prawdziwy bunt, w którym armia poparła rebeliantów. Ich przywódcy, z Sebastianem Faure i Pierre Semardem na czele wkroczyli 19 stycznia triumfalnie do Paryża, a dzień później doszło do proklamacji Francuskiej Republiki Ludowej -pierwszego rawdziwie socjalistycznego" państwa na świecie. Z Francji szybko zaczęły ociekać tłumy arystokratów i przedsiębiorców, z których część trafiła do Rzeczpospolitej. Już w przemówienie bożonarodzeniowym w 1923 roku król stanowczo potępił komunistów, a Rzeczpospolita dwa lata zwlekać miała z uznaniem nowego reżimu; zwycięstwo rewolucji pozbawiało ją bowiem tradycyjnego sojusznika na zachodzie.

​

Jednak Warszawa miała na głowie także inne zmartwienia. W 1923 roku rząd Wajsów zezwolił Żydom na ograniczona imigrację do świeżo nabytej przez Rzeczpospolitą, po stłumieniu buntu lokalnego beja, kolonii Palestyńskiej. Wywołało to jednak oburzenie arabów, którzy uważali, iż jest to pierwszy krok w kierunku odtworzenia państwa żydowskiego w miejscu dawnego królestwa Izraela. Za broń chwycili Arabowie nie tylko z terytorium Palestyny, ale także Jordanii, opuszczonej przez Turków w 1922 roku. Choć siły rebeliantów były rozproszone, a ich liczebność nieustannie ulegała zmianie (10-40 tysięcy), partyzanckie metody działania wymusiły wzmożoną obecność wojsk Rzeczpospolitej w regionie,s szczególnie, iż stan rewolucyjnego wrzenia dosięgnął także Kair i Stambuł.

​

Jeszcze zanim rewolucja dosięgła Francję, Rzeczpospolitej udało się dopiąć do końca ostatni swój cel. W połowie roku 23 doszła do skutku konferencja rozbrojeniowa wielkich mocarstw. Rozbrojenie było bowiem kluczowe dla wszystkich zainteresowanych państw: jedne, jak Niemcy czy Włochy, pragnęły odciążyć swoje budżety kosztownymi wydatkami na militaria; dla innych, np. Rzeczpospolitej i Kanady, celem było doprowadzenie do sytuacji, w której niemożliwe byłoby wszczęcie kolejnego konfliktu na skalę znaną z Wielkiej Wojny.
W efekcie w lipcu '23 w Gdańsku doszło do podpisania pierwszego w historii układu wielostronnego redukującego stan sił zbrojnych zainteresowanych państw. W konferencji udział wzięły: Rzeczpospolita, Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Kanada, Francja, Holandia, Belgia, Irlandia Hiszpania, Konfederacja, Akadia, Saubure, Włochy, Węgry, Chińscy Republikanie, Japonia, Korea, Australia i Persja; w rok później dołączyła do tego grona Rosja. Wszystkie strony zobowiązały się, iż stany ich armii nie zostaną powiększone ponad liczebność z roku 1918; rozbudowa ponad limit wymagała zgody pozostałych sygnatariuszy. Po długich negocjacjach ustalono parytety floty wojennej, które wynieśc miały: 5(POL, FRA): 4(CAN, ENG): 3(GER, JAP, SPA): 2,5(ITA, HOL, CHI, CSA, RUS): 2 (ACA, IRE, BEL, KOR, SAU] :1 (reszta), gdzie za 1 miało służyć 120 000 ton wyporności największych okrętów floty - krązowników, pancerników oraz nowej broni - lotniskowców, których pierwszy, "Hermes:", został zwodowany przez Brytyjczyków jeszcze w 1921 roku. Nad przestrzeganiem tych limitów miała czuwać pierwsza tego typu organizacja międzynarodowa, Liga Światowa, siedzibą której miał być Sztokholm.

OJKM "Kazimierz Jagiellończyk" należał do pierwszych przedstawicieli nowego typu pancerników. Zwodowany w stoczni J. F. Pertka w Rydze w 1926 roku, rozwijał prędkość 24 węzłów, więcej niż jakikolwiek pancernik jego generacji. Respekt wzbudzała bateria dział kalibru 406 mm, największych we flocie Rzeczpospolitej, oraz silne opancerzenie. Choć budowa takiego okrętu była kosztowna, w ostatecznym rozrachunku kosztował on mniej niż kilka pośledniejszych pancerników, których budowę planowano przed podpisaniem traktatu gdańskiego.​

Zmiany traktatowe wymusiły szereg przemian wewnątrz wojska polskiego. W 1923 roku z armii wyodrębniono siły powietrzne, tworząc Królewską Flotę Lotniczą (KFL) jako trzeci rodzaj broni. Liczebność armii zredukowano z 3 mln do 1,8 mln żołnierzy, zaś na złom przeznaczono 2/3 starej floty, głównie okręty pamiętające jeszcze poprzedni wiek.W ich miejsce zaczęto produkować nowe okręty, szybsze, lepiej opancerzone i lepiej opancerzone - post-drednoty. Gwałtownie powiększyła się ilość brygad pancernych w wojsku, zaś w 1925 roku flota otrzymała własne siły powietrzne - Królewskie Lotnictwo Morskie (KLM).

​

Wielka Wojna przyniosła Staremu Kontynentowi jeden prezent, którego żaden rząd się nie spodziewał - epidemię. Straszliwa grypa, nazwana póxniej od miejsca jej pojawienia "Hiszpanką" zaatakowała Rzeczpospolitą w połowie 1922, największe żniwo zbierając na Litwie, gdzie zginąć mogło nawet 6-8 % populacji. Nieurodzaj roku 1922 dotknął także i ziemie Polski i Litwy, co pozwoliło komunistom zdobyć poparcie, na jakie nie mogli wcześniej liczyć. Rzeczpospolita nie była jednak Francją i próba wywołania rewolucji, podjęta przez Związek Komunardów 19 sierpnia 1924 roku zakończyła się totalną klęską i wytraceniem przywódców buntu, z Feliksem Dzierżyńskim i Julianem Marchlewskim na czele. Wkrótce zresztą Rzeczpospolita, a za nią cała Europa zaczęła odczuwać skutki powojennej koniunktury gospodarczej, co nieco uśmierzyło rewolucyjne nastroje.

Scena z rewolucji w Wilnie, 20.8.1924. Komuniści największe poparcie uzyskali w miastach litewskich i tutaj najsilniej uderzyli, przejściowo opanowując Homel i Kowno. Szybko okazało się jednak, iż milicja robotnicza nie jest w stanie zastąpić regularnego wojska. Próba wywołania buntu w stolicy Litwy, Wilnie, skończyła się wciągu dwóch dni. Pod kołami czołgów i z rąk żołnierzy zginęło 15 000 komunardów.​

Jednak nie wszędzie. Z inspiracji Paryża w 1926 roku płomień rewolucji rozgorzał w Hiszpanii, tradycyjnie najbardziej z niestabilnych państw starego kontynentu. Wsparcie z północy pozwoliło sojuszowi socjalistów i anarchistów pokonać armię królewską i opanować Madryt; 19 listopada 1926 roku drugie państw socjalistyczne na świecie stało się faktem.
Dla Rzeczpospolitej ważniejsze były jednak wydarzenia ze wschodu, gdzie szalała wojna domowa w Rosji. W 1925 roku na czele nacjonalistów stanął Piotr Wrangel, "Vozhd" , który okazał się byc na tyle kompetentnym i charyzmatycznym przywódcą, by pokonać siły socjalistów oraz obłaskawić zaniepokojonych osoba wodza konserwatystów. 19 stycznia 1927 roku żołnierze Wrangla wkroczyli do Moskwy, skąd dzień wcześnie uciekł car, udając się następnie via Rzeczpospolita do Kanady. Rosja stała się kolejną nową republiką na mapie Europy, a rząd Wrangla szybko pokazał swą prawdziwą twarz: skrajnie nacjonalistyczną, militarystyczna i antykapitalistyczną.

​

Tymczasem Rzeczpospolitej po ciężkich bojach udało się uspokoić sytuację w Palestynie, gdzie po rozbiciu bojówek arabowie przeszli do ataków o charakterze terrorystycznym na polski oraz żydowskie placówki w Ziemi Świętej. 16 lutego 1928 roku dowództwo polskiej armii nawiązało kontakt z przywódcami arabskimi, co miało stanowić początek końca konfliktu.
Poparzona ogniem wielkiej wojny i wybuchami rewolucyjnymi Europa potrzebowała nuty optymizmu, czemu służyć miały min zawody sportowe. Igrzyska w Oslo 1924 roku były jednak imprezą dość kameralna, większość reprezentacji nie miała bowiem funduszy na podróż, zaś Francuzów i Rosjan powstrzymały kłopoty w ich państwach. Inaczej sytuacja wyglądać miała na Igrzyskach w Lwowie AD. 1928, mimo ich bojkotu ze strony Rosji. Rząd Polski nie szczędził pieniędzy na oprawę tego święta sportu, zaś reprezentacje 51 państw stawiły się tym razem w prawie najsilniejszych składach, z Francuzami i Hiszpanami, pragnącymi pokazać wyższość socjalistycznego sportu na czele. Ostatecznie jednak, podobnie jak na ostatnich Olimpiadach (z wyjątkiem 1920 roku) ponownie klasyfikację medalową zdominowali Polacy i Litwini (1 i 3 miejsce); między nimi uplasowali się sportowcy z Kanady, zaś miejsca 4 i 5 przypadły Francji i Wielkiej Brytanii.

​

************
OD AUTORA
Jeszcze jeden odcinek i zamykamiy teatrzyk Zaczynam kombinować z konwersją na HoI3, ale szanse na kontynuację oceniam na 25%. Konwersja na HOI2/DH/AoD odpada ze względu na ilość czasu, jaki by to zajęło i brak dobrych edytorów.

 

Po lewej lewica, po prawej prawica,
a pośrodku ich leży dziadów krwawica
niepokonana, nigdy pobita
nadzieja narodów, Rzeczpospolita.

~Krzesimir Wierzyński, "Palcem po Mapie" [fragment wiersza[ [1934]

RZECZPOSPOLITA WIELKICH WYZWAŃ
czyli Polski historia inna, niźli w podręcznikach zapisana... ​

1928 - 1935: DROGA DONIKĄD

W połowie 1928 roku, w odpowiedzi na eskalację aktów terroru w Palestynie i Jordanii, rząd w Warszawie podjął decyzję o powiększeniu stacjonujących w regionie sił z 30 tysięcy do 76 tysięcy. Władze Rzeczpospolitej nie patyczkowały się z rebeliantami, krwawo tłumiąc wszystkie wystąpienia Arabów i Beduinów. Latem tego roku udało się sprowokować wybuch powstania w mieście Nablus, gdzie jak podejrzewano przebywali przywódcy rebelii. Zorganizowana akacja wojska i żandarmerii doprowadziła do rozbicia oddziałów rebelianckich i wzięcia do niewoli większości ich przywódców. Hydra zostałą poskromiona, a zawarte 29 grudnia w Jerozolimie porozumienie, ma mocy którego Rzeczpospolite zobowiązała się nałożyć limity na imigrację żydowską oznaczało koniec gorącej fazy konfliktu polsko-arabskiego. Ten sukces propagandowy pomógł Wajsom w odniesieniu kolejnego zwycięstwa wyborczego na wiosnę roku 1929. Doszło jednak do zmiany na stanowisku kanclerza, które objął Bolesław Miklaszewski, dotychczasowy generalny intendent.

​

Początek rządów gabinetu Miklaszewskiego zdominowany był przez sprawy zagraniczne. 29 maja 1930 roku król Bośni, Nikola I zdołał przekonać monarchów innych państw południowosłowiańskich do pomysłu utworzenia federacji na wzór cesarstwa niemieckiego, celem zbalansowania wpływów Rzeczpospolitej, Włoch i Niemiec na Bałkanach. Bośnia należała do najmniej przyjaznych Warszawie państw słowiańskich, jednak wobec rewolucji we Francji potrzebny był jej silny rywal. Ostatecznie więc, gdy 24 czerwca przed kanclerzem pojawiła się kurtuazyjna nota z prośbą o akceptację i uznanie nowego państwa, Federalnego Królestwa Jugosławii, Miklaszewski wraz ze swymi ministrami zdecydował się zaaprobować tego pomysł; w rok później w Krakowie doszło do zawarcia sojuszu z nowym tworem, w którego skład weszły dawne Chorwacja, Serbia, Bułgaria, Czarnogóra i oczywiście Bośnia.
W tym samym dniu, w którym podpisano dokumenty tyczące się wspomnianego sojuszu, a więc 4 kwietnia 1932, kresu swego istnienia sięgnęło istniejące przez ponad 500 lat państwo, niegdyś największa potęga kontynentu. Długoletnia wojna domowa w Imperium Osmańskim ostatecznie zakończyła się zwycięstwem militarystycznych nacjonalistów pod przywództwem Mustafy Kemala, wyraźnie zauroczonego osobą rosyjskiego "vozhda" . Ostatni sułtan, Ibrahim II znalazł schronienie w Oczakowie, zaś jego dawne państwo miało być od tego czasu zwane Republiką Turecką.
Nie tylko turecki przywódca zauroczony był osobą Wrangla, o czym świadczyć może rewolucja w Pendżabie zimą 1933 roku. Choć Imperium Sikhów należało do sojuszników Warszawy w Wielkiej Wojnie, relacje z ostatnim niezależnym państewkiem indyjskim nigdy nie były dobre. W latach 20-tych w kraju tym popularność zdobył sobie przepoczwarzony nacjonalizm, którego dzieckiem był Mohammed Akbar Khan - przywódca zamachu stanu, w wyniku którego obalono ostatniego cesarza-maharadżę, w w miejsce monarchii proklamowano Wielką Republikę Pendżabu.

W 1930 roku zmarł sędziwy 80-letni król Władysław V, przeżywszy swojego syna i dziedzica Zygmunta o dobre 6 lat. Jego panowanie było drugim najdłuższym w historii Rzeczpospolitej i wyniosło 40 lat. Gyllensternowie słynęli z długowieczności (królowie Danii z tej dynastii również bili rekordy), jednak królewicz Zygmunt był mężem słabego zdrowia i zmarł młodo; po śmierci dziadka królem został jego syn, 17-letni Fryderyk III.​

Mimo, iż żadne z bezpośrednio zagrażających Rzeczpospolitej państw nie wypowiedziało całkowicie Traktatu Gdańskiego, rząd wajsów zmuszony został przez pogarszającą się sytuację międzynarodową do wzmocnienie własnych sił zbrojnych. Ograniczenia traktatowe i postęp techniczny uniemożliwiały jednak powrót do starych strategii i koncepcji, toteż sztaby marynarki i floty zaczęły poszukiwania nowego wojennego paradygmatu. Próbą jego dostarczenia była opublikowana w 1933 roku w Chełmnie książka "Uwaga, Tank!" kapitana Henryka Guderjana, który postulował całkowitą mechanizację armii i utworzenie niezależnych jednostek pancernych iż motoryzowanych. Choć idee Guderjana zostało ostatecznie odrzucone, zyskały sobie liczne grono wyznawców wśród młodych oficerów.
Sztab marynarki okazał się być mniej konserwatywny i z ochotą wdrażał nowe koncepcje. W 1931 roku zapadła decyzja o rozbudowie lotniczego ramienia floty i już w rok później w Wolmarze zwodowano pierwszy polski lotniskowiec - OJKM "Grunwald" . Skład jego hangaru oparty miał być na nowych lekkich myśliwcach KZL-34 "Wróbel', które okazały się na tyle dobrym projektem, iz zmodyfikowaną wersję zamówiła także KFL.

​

Pod koniec lat 20-tych rozpoczął się okres znakomitej koniunktury gospodarczej, spowodowany wyjściem z powojennego kryzysu gospodarek Francji i Rosji, a także wzrostem siły ekonomicznej (i nie tylko - w 1932 roku generał Czang Kai-Szek wyparł armie północy z Nankinu) republikańskiej części Chin. Dla wielu ekonomistów, min Johna Keynesa czy Kanadyjczyka Johna Galbraitha, koniunktura ta był efektem korzyści wynikających ze wdrożenia centralistycznych reform w Rosji, Francji i Hiszpanii, toteż postulowano wprowadzenie podobnych zmian także w krajach starego porządku. Rzeczpospolita była tradycyjnie ostoją klasycznego liberalizmu rynkowego, jednak Wajsowie XX wieku oddali pałeczkę czempionów liberalizmu swym narodowym rywalom. Mimo oporów ze strony przedsiębiorców. gabinet Miklaszewskiego przeforsował pakiet reform socjalnych, które miały poprawić standardy pracy robotników.

Hetman Wielki w latach 1933-35 Alojz Protasewicz należał do tych wojskowych, którzy umysłem wciąż siedzieli w okopach. Jego dysputa z Guderjanem podczas gry wojennej w 1933 roku przeszła do historii, gdy hetman wypowiedział sławetne zdanie "zabieraj mi się i te swoje zbiornikowce z poligonu". To i iinne słynne jego zdanie - "wojny nie wygrywają karabiny, tylko osobista odwaga, duch walki i patriotyzm" doskonale oddają intelektualny marazm, jaki panował w polskim sztabie generalnym po Wielkiej Wojnie.​

W 1934 roku kolejny z dawnych sojuszników Rzeczpospolitej - Persja padła pod ciosami wroga wewnętrznego. Nowy reżim nie kontrolował jednak obszaru całego kraju i wkrótce po proklamacji Perskiej Republiki Ludowej od Ishafanu oderwał się Kurdystan, wspierany przez Stambuł i Moskwę.
Idee socjalistyczne okazały się być w świecie muzułmańskim bardziej popularne niźli nacjonalizm i szybko podchwycili je także wyznawcy Allaha z terenów kolonii Polsko-Litewskich. Najgorzej sytuacja wyglądała w Egipcie, gdzie władza polskiego konsula w Kairze, a także uległego mu kedywa stawała się z dnia na dzień coraz mniej popularna. Jesienią 1934 roku socjalistyczne bojówki opanowały stolicę kedywatu i ogłosił proklamację republiki, licząc na pomoc ze strony innych państw socjalistycznych, jednak spotkał je srogi zawód. Zimą na teren państwa faraonów wkroczyła silna armia polska, która usunęła buntowników, a nad odnowionym kedywatem jeszcze mocniej zacieśniono kuratelę. Dla Rzeczpospolitej Egipt i kanał Sueski stanowiły bowiem najważniejsze w skali globalnej strategicznie miejsce.

​

W połowie lat 30-tych sytuacja międzynarodowa znów zaczęła się drastycznie zaogniać. W 1934 roku rząd cesarskich Niemiec w dość obcesowy sposób zażądał od Duńczyków zinternacjonalizowania cieśnin duńskich; odbyłoby się to kosztem interesów Rzeczpospolitej, która jako jedyna od trzech stuleci czerpała z prawa do swobodnego korzystania z wód terytorialnych Danii i cieszyła się silnymi wpływami w Kopenhadze. Ofensywa dyplomatyczna Niemiec ostatecznie zakończyła się fiaskiem, ale mogła kosztować Rzeczpospolitą potencjalnego sojusznika przeciw siłom socjalistycznym. Efektem rosnących napiec była decyzja o nie przedłużeniu okresu obowiązywania zapisów Traktatu Gdańskiego, który wygasał 1 stycznia 1936 roku. Widmo wojny pojawiło się nad Europą we wrześniu 1935 roku, gdy ambasadorowi francuskiemu w Warszawie udowodniono, iż pomagał on w szmuglowaniu broni komunistycznym bojówkom na terenie Ukrainy. Choć Paryż szybko wycofał dyplomatę i przeprosił Warszawę za ten incydent, nie pomogło to w kształtowaniu przyjaznych relacji polsko-francuskich.

​

Wiek, jaki upłynął od 1836 roku pozwolił Rzeczpospolitej wyjść na prowadzenie w stawce światowych mocarstw. Był to okres niesłychanego postępu technicznego i społecznego, rozwoju nowych idei i ideologii, kolonializmu, imperializmu i najstraszliwszej ze znanych wojen. Choć ostatecznie państwu Polsko-Litewskiemu udało się przetrwać każdy sztorm i postawić na pozycji lidera międzynarodowej społeczności, rola ta w 1936 nie należała do najpewniejszych. Przepowiednia księcia von Anhalt zaczęła przybierać rzeczywiste kształty.

​

************
OD AUTORA


THE END

No i jakoś udało mi się dobrnąć do końca, mimo wielokrotnej utraty odcinków (ten mi padał rekordowo 3 razy) w wyniku awarii, obrony, drobnych kłopotów technicznych i innych kłód rzucanym i pod nogi przez czającego się wroga AARopisarstwa. Dziękuję wszystkim czytelnikom, tym regularnym i tym niedzielnym, w szczególności zaś tym, którzy dawali wyraz swojej uwadze w komentarzach i gwiazdkach. Gracias, seniores!

A jeśli chodzi o kwestię [charakteru] kontynuacji i tradycyjnego jojczenia o mapkę Azji pozwolę sobie odpowiedzieć tym.

 

Nie chce mi się teraz robić tony screenów. Jak ktoś jest ogólnie ciekaw, to pod tym linkiem znajdzie wszystko co jest potrzebne, by na Vic2 vanilla + PDM 4.5.2 uruchomić załączonego ostatniego save'a

Wyczyszczone i zamknięte
Pasquale